So sánh nhà nước xã hội chủ nghĩa và nhà nước tư sản

Sự giống nhau nhau giữa nhà nước XHCN và nhà nước tư sản

Nhà nước xã hội chủ nghĩa và nhà nước tư sản đều là cơ sở tồn tại của xã hội
loại người tại các giai đoạn lịch sử nhất định.

Sự khác nhau giữa nhà nước XHCN và nhà nước tư sản

Chúng ta có thể phân biệt nhà nước XHCN và nhà nước tư sản qua bảng sau:
Nhà nước xã hội chủ
nghĩa (XHCN)
Nhà nước xã hội chủ
nghĩa là kiểu nhà nước cuối
cùng trong lịch sử xã hội loài
người. Là tổ chức mà thông
qua đó, đảng của giai
cấp công nhân thực hiện vai
trò lãnh đạo của mình đối với
toàn xã hội; là một tổ
chức chính trị thuộc kiến trúc
Khái
thượng tầng dựa trên cơ
niệm
sở kinh tế của chủ nghĩa xã
hội; đó là một nhà nước kiểu
mới, thay thế nhà nước tư sản
nhờ kết quả của cuộc
cách mạng xã hội chủ nghĩa;
là hình thức chuyên chính vô
sản được thực hiện trong thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội.
Quan hệ sản xuất xã hội chủ
Cơ sở
nghĩa có đặc trưng là chế độ
kinh
công hữu về tư liệu sản xuất,
tế
lao động là nghĩa vụ đối với
Nhà nước tư sản (TS)
Nhà nước tư sản là kiểu nhà nước ra
đời, tồn tại và phát triển trong lòng
hình thái kinh tế – xã hội tư bản chủ
nghĩa. Nhà nước tư sản thiết
lập nguyên tắc chủ quyền nhà nước
trên danh nghĩa thuộc về nhân dân; cơ
quan lập pháp là cơ quan đại diện của
các tầng lớp dân cư trong xã hội
do bầu cử lập nên; thực hiện nguyên
tắc phân chia quyền lực và kiềm chế,
đối trọng giữa các cơ quan lập
pháp, hành pháp, tư pháp; thực hiện
chế độ đa nguyên, đa đảng trong bầu
cử nghị viện và tổng thống; hình thức
chính thể phổ biến của nhà nước tư
sản là cộng hòa và quân chủ lập hiến.
 
Cơ sở kinh tế của nhà nước tư sản là
nền kinh tế tư bản chủ nghĩa dựa trên
chế độ tư hữu tư bản về tư liệu sản
xuất (chủ yếu dưới dạng nhà máy,
 mọi người, thực hiện chế độ
phân phối theo
số lượng và chất lượng lao
động.
Lưu ý: chế độ công hữu không
phải là phương tiện để xây
dựng CNXH mà là mục
tiêu cần đạt tới của CNXH
(quá trình này diễn ra phụ
thuộc vào sự phát triển của
llsx)
Quan hệ sản xuất liên minh
giữa giai cấp công nhân và
Cơ sở nông dân và tầng lớp trí thức,
xã hội có đặc trưng là: quan hệ hợp
tác và đấu tranh trong nội bộ
nhân dân.
* Tính giai cấp
– Sản phẩm của cuộc cách
mạng do giai cấp công nhân
và nông dân tiến hành
Bản
– Luôn đặt dưới sự lãnh đạo
chất
của đượcS, đội tiên phong giai
cấp công nhân và nông dân.
– Là công cụ bảo vệ lợi ích
kinh tế, chính trị, tư tưởng của
hầm mỏ, đồn điền…), được thực hiện
thông qua hình thức bóc lột giá
trị thặng dư.
Cơ sở xã hội của nhà nước tư sản là một
kết cấu xã hội phức tạp trong đó có
hai giai cấp cơ bản, cùng tồn tại song
song có lợi ích đối kháng với nhau là
giai cấp tư sản và giai cấp vô sản.
Trong hai giai cấp này giai cấp giữ vị
trí thống trị là giai cấp tư sản, mặc dù
chỉ chiếm thiểu số trong xã hội nhưng
lại là giai cấp nắm hầu hết tư liệu sản
xuất của xã hội, chiếm đoạt những
nguồn tài sản lớn của xã hội. Giai cấp
vô sản là bộ phận đông đảo trong xã
hội, là lực lượng lao động chúnh trong
xã hội. Về phương diện pháp lý họ
được tự do, nhưng không có tư liệu
sản xuất nên họ chỉ là người bán sức
lao động cho giai cấp tư sản, là đội
quân làm thuê cho giai cấp tư sản.
Ngoài hai giai cấp chính nêu trên,
trong xã hội tư sản còn có nhiều tầng
lớp xã hội khác như: nông dân, tiểu tư
sản, trí thức…
* Tính giai cấp
– Thời kì 1: “NNTB là UB giải quyết
công việc chung của gia cấp tư sản”:
nhà nước đối xử với các giai cấp tư
sản hoàn toàn như nhau => nhà nước
đều là phương tiện, công cụ giải quyết
công việc chung.
– Thời kì 2: “……………tập đoàn TB
lũng đoạn” => NNTB sẵn sang tước
đoạt, chà đạp quyền lợi nhà tư bản
 giai cấp công nhân.
+ Kinh tế: từng bước xóa bỏ
chế độ sở hữu tư nhân, xây
dựng và bảo vệ chế độ sở hữu
toàn dân, bảo vệ địa vị
của người lao động
+ Chính trị: nhà nước là công
cụ của nhân dân lao động trấn
áp sự phản kháng của gc
thống trị cũ đã bị lật đổ và các
thế lực thù địch, phản động,
phản cách mạng. Trấn áp của
đại đa số đối với thiểu số nhỏ
có hành vi chống đối
+ Tư tưởng: truyền bá rộng rãi
và bảo vệ vững chắc những tư
tưởng CM, KH của chủ nghĩa
Mác – Lênin.
* Tính xã hội:
– Là tổ chức của quyền lực
chung của xã hội, có sứ mệnh
Tổ chức và quản lý các mặt
của đời sống, nhằm cải tạo xã
hội cũ, xây dựng xã hội mới.
– Không chỉ quản lý, nhà nước
đứng ra tổ chức thực hiện
họat động kinh tế – xã hội và
quan tâm đến vấn đề con
người.
* Đặc điểm:
– Mang tính nhân dân sâu sắc:
tổ chức và hoạt động trên cơ
sở sự ủy nhiệm của ND
Bộ
– Luôn đảm bảo quyền lực
máy
nhà nước là thống nhất, có sự
nhà
phân công, phối hợp giữa
nước
các cơ quan nhà nước trong
việc thực hiện quyền LP, HP,
TP (có sự chuyên môn hóa
cao, hạn chế là thiếu đồng bộ).
– Các cơ quan quản lý kinh tế
nhỏ và vừa dưới danh nghĩa quốc hữu
hóa vì quyền lợi quốc gia.
* Tính xã hội
Đặc điểm chung qua các thời kì:
– Giai đoạn của CNTB tự do cạnh
tranh: TS và với là đồng minh chống
phong kiến.
+ Cạnh tranh tự do cá thể
+ Chưa có yếu tố độc quyền
– Giai đoạn của CNTB độc quyền lũng
đoạn nhà nước hay gđ chủ nghĩa đế
quốc: bộ máy bạo lực đàn áp phong
trào đấu tranh.
+ Hình thành tập đoàn TB lớn sở hữu
tập thể.
+ Xuất hiện sở hữu TB nhà nước (Tập
đoàn tư bản khống chế, không phải sở
hữu toàn dân).
– Giai đoạn của CNTB hiện đại:
+ Yếu tố tư nhân hóa phát triển mạnh.
+ Người lao động có sở hữu tư liệu
sản xuất.
* Đặc điểm:
– Nhà nước tư sản có bộ máy phát
triển khá phức tạp. Thông thường, sau
khi lật đổ được chế độ phong kiến giai
cấp tư sản ở các nước kế thừa bộ
máy nhà nước cũ, hoàn thiện nó cho
thích ứng với điều kiện mới. Ngay cả ở
Pháp, nơi cách mạng tư sản được coi
là triệt để, bộ máy nhà nước cũ vẫn
được duy trì.
– Một trong những nguyên tắc cơ
bản của việc tổ chức bộ máy nhà
 phát triển hoàn thiện để thực
hiện quản lý mọi mặt đời sống
xã hội và các cơ quan cưỡng
chế chuyên nghiệp ngày càng
tổ chức thu hẹp lại.
– Đảm bảo sự lãnh đạo
của Đảng cộng sản.
* Các bộ phận cấu thành:
– Nguyên thủ quốc gia:
do quốc hội bầu, đứng đầu và nước tư sản là nguyên tắc phân chia
thay mặt nhà nước. quyền lực.
– Cơ quan quyền lực nhà – Đa nguyên, đa đảng: ảnh hưởng
nước: mạnh mẽ đến tổ chức họat động.
+ Quốc hội: do nhân dân bầu. – Nguyên tắc dân chủ.
* Các bộ phận cấu thành:
+ Hội đồng nhân dân: cơ quan
quyền lực nhà nước ở địa – Nghị viện: lập pháp (1 viện, 2 viện).
phương, nhân dân địa phương – Nhà vua hoặc tổng thống.
bầu.
– Cơ quan hành chính nhà – Chính phủ: hành pháp – thủ tướng..
nước: – Hệ thống tòa án.
+ Chính phủ: quốc hội thành – Hệ thống quân đội – cảnh sát.
lập. – Bộ máy hành chính.
+ UBND: HĐND thành lập.
– Cơ quan xét xử: tổ chức
theo đơn vị hành chính lãnh
thổ.
– Cơ quan kiểm sát: có thẩm
quyền rộng.
– Cơ quan quốc phòng, an
ninh: tổ chức với đặc thù riêng.

* Đối nội: * Củng cố và bảo vệ chế độ tư hữu tư

– Tổ chức và quản lý kinh tế
+ CNXH chỉ có thể cách mạng
sức sống và thắng lợi của
mình bằng việc đưa ra và thực
Chứng
hiện một kiểu tổ chức lao động
năng
cao hơn so với CNTB.
+ Nhà nước xã hộiCN thay
mặt nhân dân trực tiếp quản lý
tư liệu sản xuất của xã hội.
sản: thực hiện bằng nhiều biện pháp
– Dùng pháp luật đề ghi nhận quyền
sở hữu tài sản là một quyền thiêng
liêng, bất khả xâm phạm.
– Dùng các quy định của luật dân
sự và các hình phạt của luật hình để
bảo vệ quyền sở hữu và trừng phạt
những hành vi xâm phạm.
=> Nhà nước tư sản tuyên bố thừa
nhận và bảo vệ quyền sở hữu của tất
=> Phải trực tiếp tổ chức
và quản lý xã hội
– Giữ vững an ninh chính trị,
trấn áp sự phản kháng của
các lực lượng chống đối: quan
trọng trong gđ CM mới thành
công.
– Bảo vệ trật tự pháp luật, các
quyền và lợi ích hợp pháp của
các cá nhân, tổ chức trong xã
hội: đòi hỏi khách quan của xã
hội.
+ Cần có hệ thống pháp
luật hoàn chỉnh, đồng bộ,
thống nhất, kỹ thuật pháp lý
cao.
+ Thường xuyên ktra giám
sát việc thực hiện pháp luật.
=> chú trọng phát huy vai trò
của nhân dân trong đấu tranh
phòng và chống vi phạm pháp
luật.
– Tổ chức và quản lý các mặt
khác của xã hội: nếu thực hiện
tốt sẽ thể hiện tính ưu việt, uy
tín và vị thế nhà nước XHCN.
+ Văn hóa: xây dựng nền văn
hóa mới, tiên tiến, dân tộc, đại
chúng
+ Giáo dục, đào tạo: nâng cao
dân trí, đào tạo nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài
+ Khoa học, công nghệ
+ Y tế, môi trường
+ Dân số, lao động, việc làm:
+ Giai cấp, dân tộc, tôn giáo:
đảm bảo sự bình đẳng, đoàn
kết,tôn trọng tự do tín ngưỡng.
* Đối ngoaị:
– Bảo vệ Tổ quốc: coi đây
là nhiệm vụ chiến lược.
+ Chú trọng xây dựng lực
cả các chủ sở hữu trong xã hội, chủ
yếu là bảo vệ quyền lợi cuả giai cấp tư
sản vì phần lớn tài sản nằm trong tay
giai cấp này.
* Chức năng trấn áp: bảo vệ địa vị
thống trị và thiết lập trật tự xã hội.
– Sử dụng bộ máy bạo lực đàn áp các
cuộc đấu tranh,trấn áp hành vi xâm
phạm trật tự xã hội.
– Sử dụng phương tiện thông tin đại
chúng tác động đời sống tinh thần toàn
xã hội, tuyên truyền cho hệ tư tưởng
tư sản, tê liệt tinh thần phản kháng.
* Chức năng kinh tế – xã hội:
– Giai đoạn đầu: chủ yếu tập trung vào
các hoạt động nhằm duy trì sự thống
trị của giai cấp tư sản mà không quan
tâm nhiều đến giải quyết các vấn đề
bức bách trong xã hội.
– Bắt đầu can thiệp vào cuối giai đoạn
thứ 2
+ Mục đích là để tạo ra các đk đảm
bảo vật chất kĩ thuật, pháp lý và chính
trị cho các họat động sản xuất kinh
doanh.
+ Điều tiết nền kinh tế theo hai hướng
gần như đối lập:
o Tác động sự cân đối của nền
kinh tế tạo sự ổn định về kinh tế
dẫn đến sự ổn định xã hội
o Khuyến khích cạnh tranh để thúc
đẩy sự tăng trưởng kinh tế.
– Giai đoạn 3: do sự phát triển các
phong trào dân chủ dân sinh, do sự
phát triển của trình độ xã hội, do sự
thay đổi của bầu không khí chính trị,do
ảnh hưởng phát triển cách mạng trên
thế giới mà nhiều NNTS đã chú ý giải
quyết các vấn đề xã hội vì quốc kế dân
sinh.
* Tiến hành chiến tranh xâm lược khi
 lượng vũ trang chính quy, tinh
nhuệ, hiện đại; XD nền quốc
phòng toàn dân;…
– Mở rộng quan hệ hữu nghị,
hợp tác với các nhà nước
khác, các tổ chức quốc tế:
+ Củng cố và tăng cường tình
có điều kiện: chức năng cơ bản ở giai
hữu nghị, đoàn kết, hợp tác
đoạn 1 và 2.
lẫn nhau trên tinh thần quốc tế
vô sản. * Phòng thủ và bảo vệ đất nước.
+ Mở rộng quan hệ quốc tế với * Xúc tiến và thành lập các liên minh
các nước có chế độ chính trên thế giới: giai đoạn 3.
trị khác nhau và các tổ chức
quốc tế.
– Ủng hộ phong trào đấu tranh
giành độc lập dân tộc, dân
chủ, tiến bộ trên thế giới.
– Tham gia giải quyết các vấn
đề chung của thế giới.

* Hình thức chính thể: Chính * Hình thức chính thể

thể cộng hòa
– Quốc hội được quy định
là cơ quan đại biểu cao nhất;
cơ quan quyền lực nhà nước
cao nhất; do dân trực tiếp bầu
ra 1 cách dân chủ; chịu sự
giám sát của nhân dân; thành
viên Quốc hội có thể bị bãi
hoặc miễn nhiệm; không có
Hình
tình trạng QH bị nước… giải
thức
tán trước thời hạn; Quốc hội
nhà
thành lập chính phủ, chủ tịch.
nước
– Nguyên thủ quốc gia là mắt
xích, cơ chế phối hợp hoạt
động các cq tối cao trong nhà
nước.
– Chính phủ là cơ quan chấp
hành của Quốc hội, thực hiện
chức năng hành pháp;
chịu trách nhiệm trước Quốc
hội; không có tình trạng tập
thể chỉnh phủ bị giải tán.
– Chính thể quân chủ: hạn chế
+ Quân chủ nhị hợp: vua bị hạn chế
quyền lập pháp, hành pháp thì rộng
rãi, quyền lập pháp do nghị viện đảm
nhiệm
+ Quân chủ nghị viện (đại nghị): vua
chỉ mang tính biểu tượng, không thực
quyền, nghị viện thực hiện quyền lp,
chính phủ thực hiện quyền hành
pháp (chính phủ bị quy định bởi nghị
viện trên cơ sở Đảng chiếm đa số ghế
ở nghị viện, cp có thể bị nv bất tín
nhiệm).
– Chính thể cộng hòa
+ Cộng hòa tổng thống: nghị viện lp,
tổng thống hp, tổng thống = chính phủ.
+ Cộng hòa nghị viện: nghị viện lp,
chính phủ hp,tổng thống đại diện quốc
gia (t2 quân chủ đại nghị).
+ Cộng hòa hỗn hợp: tổng thống +
nghị viện, nghị viện lp, tổng thống và
cphủ hp, cphủ phải chịu trách nhiệm

– Đảng Cộng sản là chính
đảng duy nhất nắm giữ quyền
lực nhà nước.
* Hình thức cấu trúc nhà nước
– Đơn nhất: đầy đủ tính chất.
– Liên bang: liên minh trên tinh
thần tự nguyện, bình đẳng->
nhập hay tách là tự quyết,
không ép buộc.
* Chế độ chính trị: dân chủ xã
hội chủ nghĩa, giáo dục thuyết
phục là biện pháp hàng đầu.
>>> Xem thêm:
 Các kiểu nhà nước trong
lịch sử thế giới
 Có mấy hình thức cấu trúc
nhà nước? Dấu hiệu nhận
biết?
trước tổng thống và nghị viện.
* Hình thức cấu trúc nhà nước:
– Nhà nước đơn nhất: hai biến dạng
+ Cơ quan nhà nước ở địa phương
phục tùng tuyệt đối cơ quan nhà nước
ở TW.
+ Cơ quan nhà nước ở địa phương có
quyền tự trị nhất đinh: do nhân dân
bầu ra, nhà nước TW kiểm soát 1 cách
gián tiếp.
– Nhà nước liên bang: hình thành bằng
nhiều con đường như tự nguyện lien
kết, mua hoặc xâm chiếm lãnh thổ của
nước khác rồi nhập vào thành1 bang
của mình (điển hình nhất là lminh
Châu Âu: sau khi liên minh ra đời
NNLM mới hình thành theo đúng nghĩa
là có bộ máy nhà nước riêng, còn
trước đó chỉ có liên minh các nhà
nước nhằm thực hiện 1 mục tiêu về
kinh tế, chính trị, quân sự….
* Chế độ chính trị:
– Xu hướng chung: xu hướng dân chủ
ngày càng thể hiện rõ, nhà nước sử
dụng phương pháp dân chủ để thực
thi quyền lực nhà nước.
– Yếu tố phản dân chủ có nguy cơ
quay trở lại.