4th Quarter Modules Piling Larangan Akademik

Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan
(Akademik)
Cabuyao Institute of Technology
Course Title: Date Effective:

Prepared by:
PAGSULAT SA FILIPINO SA PILING 1st Semester Date Revised: Approved by:
Ms. KJ Tandayag Page 1 of 69
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
SULATING AKADEMIK:
PAGLINANG NG KAHANDAANG PANSARILI AT
PAMPROPESYONAL
Ikalawang Markahan
Link para ma-download ang mga activity sheet: https://bit.ly/3aPydw5
Link kung saan ipapasa ang mga activity sheet matapos sagutan: Hintayin ang
update ng guro
Kung may katanungan, maaaring mag-e-mail sa e-mail address na ibibigay ng

guro gamit ang pormat sa ibaba:
Apelyido, Pangalan:
Seksyon:
Katanungan:
Lunes-Biyernes, 8:00 AM - 5:00 PM

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Module 8
KABANATA VIII: PAGSULAT NG AGENDA AT KATITIKAN NG PULONG
A. 3 Mahahalagang Proseso Para sa Pagsasagawa ng Pulong

B. Pagsulat ng agenda
B.1 Mga Konsiderasyon sa Pagdisenyo ng agenda
B.2 Mga Hakbang sa Pagbuo ng agenda
C. Halimbawa ng agenda
D. Ang Pulong
D.1 Mga Kondisyon Para Masabing Balido ang Isang Pulong
D.2 Hakbang sa Pagsasagawa ng Pulong
E. Ang Katitikan ng Pulong
F. Halimbawa ng Katitikan ng Pulong
Mga Kasanayang Pampagkatuto:

 Natutukoy ang kahalagahan ng talaan ng pag-uusapan sa isang maayos
na pagpupulong
 Nabibigyang-halaga ang etika sa pagsulat agenda
 Nakasusulat ng agenda ayon sa mga dapat isalang-alang na pamamaraan
 Napapahalagahan ang pagsasagawa ng pagpupulong
 Naitatala ang mga mahahalagang napag-usapan sa pulong sa
pamamagitan ng pagsulat ng katitikan ng pulong
 Nababaliktanawan ang pulong sa pamamagitan ng katitikan nito
A. 3 Mahahalagang Proseso Para sa Pagsasagawa ng Pulong
1. Preparasyon ng agenda
2. Pagpupulong
3. Pagsulat ng Katitikan ng Pulong
Ayon sa pag-aaral na isinagawa ng Verizon Business (nasa The Perfect

Meeting agenda, 2016), ang pinakamadalas na pagkasayang ng oras sa mga
korporasyon ay nagaganap dahil sa mga ginagawang pagpupulong. Ito, ayon sa
pag-aaral, ay nangyayari sapagkat ang mga pagpupulong na isinasagawa ay
madalas di-organisado at walang malinaw na layunin. Ang katotohanang ito ay
maaaring maiugnay sa kawalan ng preparadong agenda na siyang nagiging
balangkas sa pagsasagawa ng pulong.
B. Pagsulat ng agenda
Ang agenda ay talaan ng mga pag-uusapan sa isang pormal na pulong.

Sumusulat ng agenda upang bigyan ng impormasyon ang mga taong kasangkot
sa mga temang pag-uusapan at sa mga usaping nangangailangan ng pansin at
pagtugon. Binibigyang-halaga rin dito ang rekomendasyon na lulutas sa isang
isyu. Pagkatapos, ang napagkasunduang rekomendasyon ay dapat magkaroon
ng resolusyon.
Kinakailangang maibigay ang agenda sa mga kasangkot sa pulong bago pa

dumating ang takdang panahon ng pagpupulong. Kinakailangang mapag-aralan
ng mga kasangkot ang nakatala sa agenda upang magkaroon sila ng panahon na
siyasatin ang nilalaman nito at makapagbigay pa ng mungkahi o ideya.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Mahalagang kasangkot sa paggawa ng agenda ang kalihim, habang ang
kalimitang nagpapatawag naman ng pulong ay ang mga opisyal tulad ng
pangulo ng pamantasan o mga administrador, CEO, direktor, pinuni ng
samahan, at iba pang mga may pananagutan sa paggawa ng agenda. Sa
madaling salita, ang kalihim at administrador ang siyang mga kasangkot sa
pagsulat ng agenda.
B.1 Mga Konsiderasyon sa Pagdisenyo ng agenda
Sa artikulong How to Design an Agenda for an Effective Meeting,

nagpanukala si Swartz (2015) ng mga konsiderasyong dapat tandaan sa
pagdidisenyo ng isang agenda. Ayon sa artikulong ito, kailangang
isaalang-alang ang mga sumusunod:
1. Saloobin ng mga kasamahan
Para mas maging proaktibo ang mga kalahok sa pagpupulong,

mahalagang malaman ang kanilang saloobin at kung ano ang nais din nilang
matalakay sa pagpupulong. Dito, maikokonsidera ang kanilang hinaing at
pangangailangan na maaaring hindi nabibigyang-pansin ng namumuno sa
grupo o organisasyon. Bagamat hindi palagiang ginagawa ito, mahalaga ring
mabigyan ng pagkakataong makapag-ambag ang bawat miyembro sa mga paksa
sa pagpupulong.
2. Paksang mahalaga sa buong grupo
Sa mga isasamang paksa sa agenda, makabubuti kung ang mga ito ay

mga paksang mahalaga sa buong grupo o organisasyon. Ang mga paksang
nakalista sa agenda ay dapat direktang may kinalaman ang mga inaasahang
kalahok sa pagpupulong. Masisiguro lamang ang aktibong pakikibahagi ng mga
kalahok kung sila ay bahagi mismo ng pinag-uusapang paksa.
3. Estrukturang patanong ng mga paksa
Hindi karaniwan na ang mga paksa sa agenda ay nasa anyong tanong.

Datapwa’t walang masama kung ito ay nasa anyong pahayag, ang isang tanong
ay mas nakapanghahamon ng isipan. Dahil ang paksa ay nasa anyong tanong,
nangangahulugan din na nangangailangan ito ng kasagutan. Nag-iimbita ang
isang tanong ng aktibong partisipasyon ng mga kalahok.
4. Layunin ng bawat paksa
Upang maging maayos ang daloy ng pagpupulong, mahalagang matiyak

ang layunin ng paksa. Dapat maging malinaw sa mga kalahok kung ano ang
layunin ng bawat paksa. Dapat maging malinaw kung layunin nito ang
pagbabahagi ng impormasyon, pagkuha ng panukala para sa gagawing desisyon,
o pagdedesisyon.
5. Oras na ilalaan sa bawat paksa
Mahalagang pagtuunan ito ng pansin dahil kadalasang may itinatalagang

oras ng pagsasagawa ng pulong. Kung 30 minuto lamang ang nakalaan sa
buong pagpupulong, dapat masagot kung gaano katagal ang pagtalakay sa
bawat paksa. Tandaan na sa pagtalakay ng mga paksa, kasama rito ang
paglalahad sa paksa, pagsagot sa mga katanungan, pagresolba sa
magkakaibang pananaw ng mga kalahok, pagbuo ng resolusyon, at

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
pagsang-ayon sa mga desisyon. Kung gayon, mahalagang magplano nang
mabuti ang ilalaang oras sa bawat paksa. Minsan nakadepende rin ang haba sa
halaga ng paksa.
B.2 Mga Hakbang sa Pagbuo ng agenda
Kapag napagdesisyunan na ang agenda batay sa mga konsiderasyon sa

pagdidisenyo nito, maaari na itong isulat. Narito ang mga mungkahing hakbang
sa pagsulat ng agenda para sa isang pagpupulong.
1. Alamin ang layunin ng pagpupulong
Magagawa lamang ang isang akmang agenda kung malinaw sa gumagawa

nito ang layunin ng pulong na gagawin. Kung ikaw ang naatasang gumawa ng
agenda, linawing mabuti ang layunin sa pagsasagawa ng pagpupulong.
2. Sulatin ang agenda tatlo o higit pang araw bago ang pagpupulong
Para mabigyan ng sapat na panahon para maipamahagi ang agenda,

dapat tapos at aprobado na ito ng nagpapatawag ng pulong tatlong araw bago
ang pagpupulong. Mabibigyan din ng maagang distribusyon ng agenda ang mga
kalahok upang paghandaan ang mga paksang nakatala rito.
3. Simulan sa mga simpleng detalye
Bago itala ang mga paksa, mahalagang ilahad ang mga impormasyon
tulad ng petsa at oras ng pulong, lugar ng pulong, at mga inaasahang kalahok.
4. Magtalaga lamang ng hindi hihigit sa limang paksa para sa agenda
Itala ang hindi hihigit sa limang paksa upang pag-usapan sa pulong. Ang
masyadong maraming talakayin ay maaaring makapgdulot lamang ng
pagkabagot o information overload. Maaaring magpatawag na lang ng
panibagong pagpupulong kung kinakailangan. Bagamat kung hinihinging
mahigpit ng pagkakataon, maaaring lumagpas sa lima ang paksa.
5. Ilagay ang nakalaang oras para sa bawat paksa
Ayon sa nakaplano, ilagay ang nakalaang oras sa bawat paksa.

Magagabayan nito ang mga kalahok sa ilalaang panahon upang pag-usapan ang
bawat isyu.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
C. Mga Halimbawa ng Agenda
C.1
Memo Blg. ________________
PETSA : Abril 23, 2016

PARA SA : MGA TAGAPANGULO NG KOLEHIYO NG EDUKASYON AT
MALAYANG SINING
RE : BUWANANG PULONG
MULA KAY : DR. SERVILLANO T. MARQUEZ, JR.
Dekano
Ipinaaalam sa lahat ng mga tagapangulo ng bawat departamento ng

Kolehiyo ng Edukasyon at Malayang Sining na ang buwanang pagpupulong ay
gaganapin sa ika-30 ng Abril 2016 sa ganap na 3:00 ng hapon hanggang 5:00 ng
hapon sa Media Center.
Agenda
1. Pagsisimula
2. Pagrerebyu at Pagrerebisa ng Nakaraang Katitikan ng Pulong
3. Pagsang-ayon sa Nakaraang Katitikan ng Pulong
4. Pagbibigay-pansin sa mga Isyu sa Nakaraang Katitikan ng Pulong
5. Pagtalakay sa Bagong Gawain o Proyekto
A. Aplikasyon ng Level 4 Akreditasyon sa PACUCOA
- Pagtatalaga ng mga Komiti
- Petsa ng Pagsusumite ng Aplikasyon
B. Pagsasaayos ng MOA para sa International OJT ng mga Mag-aaaral
C. Presentasyon at Publikasyon ng Research Papers
6. Iba Pang Bagay/Paksa na Pag-uusapan
7. Petsa ng susunod na buwanang pulong: Ika-15 ng Mayo 2016
C.2
Asia Pacific Professional Development & Innovative Global Solutions, Inc.
Adyenda
PULONG NG MGA DIREKTOR
Miyerkules, Pebrero 10, 2016, 6:30-7:30 PM
Conference Hall, 3rd Floor, Arizona Tower, Quezon City
1. Pagbubukas ng pulong
2. Aprubal ng Adyenda
3. Aprubal ng Katitikan ng Nakaraang Pulong (Bb. Ligaya Vinas, 20 min.)
4. Ulat sa Nakaraang Seminar (G. Sederiku Arupa, 10 min.)
5. Nakalinyang Seminar (G. Kris Akiro, 20 min.)
6. Proposal ng mga Bagong Seminar
7. Petsa ng Susunod na Pulong
8. Pagtatapos ng Pulong

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
D. Ang Pulong
Mula sa maayos na agenda, maisasagawa naman ang isang maayos na

pulong o meeting. Ang pagpupulong ay pagtitipon ng dalawa o higit pang
indibidwal upang pag-usapan ang isang komon na layunin para sa
pangkalahatang kapakanan ng organisasyon o grupong kinabibiilangan nila.
Ipinatatawag ang ganitong pagtitipon kung may sapat na dami ng mga paksa o
isyung dapat pag-usapan (Certified Generral Accountants, 2012)
D.1 Para masabing balido ang isang pulong, dapat na matupad ang mga
sumusunod na kondisyon.
1. Ang nagpapatawag ng pulong ay may awtoridad para gawin ito.

2. Ang pabatid na magkakaroon ng pulong ay nakuha ng mga inaasahang
kalahok.
3. Ang quorum ay nakadalo.
4. Ang alintuntunin o regulasyon ng organisasyon ay nasunod.
D.2 Mga Hakbang sa Pagsasagawa ng Pulong
Narito ang mga hakbang sa pagsasagawa ng isang pulong ayon kay Walsh
(1995) batay sa kaniyang aklat na The Meeting Manual:
1. Pagbubukas ng pulong (Opening the meeting). Opisyal na idedeklara ng

chairperson ang pagsisimula ng pagpupulong.
2. Paumanhin (Apologies). Bago man ang pagsisimula ng pulong, kinukuha ng

kalihim ang listahan ng mga nakadalo at hindi. Inihahayag ng chairperson ang
pangalan ng mga opisyal na pinadalhan ng pabatid ngunit hindi nakadalo sa
pulong.
3. Adapsyon sa katitikan ng nakaraang pulong (Adoption of the previous

minutes). Dito, binabasa ng kalihim ang katitikan ng nakaraang pulong o
binibigyan ang mga dumalo ng kopya ng naturang katitikan.
Kapag nabasa na ang katitikan, inihahayag na ang adapsyon o

pagtanggap nito. Binubuksan ang hapag upang ilatag ang mga puntong nais
talakayin ukol sa katitikan. Itinatala ang mga paksang nais talakayin mula sa
katitikan. Kapag lahat ay sumang-ayon, tinatanggap na ito. Kung mayroong
mga pagtutol o mungkahing pagbabago, tinatalakay ito at muling ihahayag ang
adapsyon ng katitikan.
Kapag tinanggap na ng grupo ang katitikan, pinipirmahan ito ng

chairperson at ibinibigay niya ito sa kalihim para sa opisyal na pag-iingat sa
dokumento.
4. Paglilinaw mula sa katitikan ng nakaraang pulong (Business arising from

previous minutes). Kung may mga paksang nais pang pag-usapan na hango sa
katitikan ng nakaraang pagpupulong, isinasama ito sa agenda. Nagkakaroon ng
deliberasyon ukol dito.
5. Pagtalakay sa mga liham (Correspondence). Kung mayroong ipinadalang

mga liham para sa pagpupulong tulad ng liham sa koreo, e-mail, o fax mail, at
kailangang talakayin at pagdebatehan sa pulong, ito’y dapat isagawa. Maaari

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
itong talakayin nang pabuod para maipabatid ito sa mga kasapi ng organisasyon
o grupo.
6. Pagtalakay sa mga ulat (Reports). Sa bahaging ito tinatalakay ang mga ulat,
kung mayroon, na inihanda para sa pagpupulong. Nagkakaroon ng mosyon na
natanggap ang ulat para maipakita na mayroong nagawang ulat para sa pulong
na isasagawa. Sa bahaging ito, tinatalakay at pinagdedebatehan ang nilalaman,
interpretasyon, at rekomendasyon ng ulat.
7. Pagtalakay sa agenda (General business). Ang mga nakalistang

pangunahing paksa sa agenda ay tinatalakay sa bahaging ito. Ito ang
pinakasentro ng isinagawang pulong. Base sa layunin ng bawat paksa --
pagbabahagi ng impormasyon, pagkuha ng panukala para sa pagdedesisyon, o
paggawa ng desisyon, pag-uusapan ng mga kalahok ang mga nakatalang paksa
sa agenda.
8. Pagtalakay sa paksang di-nakasulat sa agenda (Other business).

Kapag natapos na ang pagtalakay sa agenda, itinatanong ng chairperson
kung may mga isyung nais pang pag-usapan ang mga kalahok. Maaaring ilabas
ng mga kalahok ang mga isyu na sa pakiramdam nila’y mahalagang pag-usapan.
Kabilang dito ang anomang paksa na hindi nakalista sa agenda.
9. Pagtatapos ng pulong (Closing the meeting o adjournment). Dito na

isinasara ng chairperson ang pagpupulong. Isinasagawa ito kung lahat ng nais
pag-usapan ay naiharap na at natalakay. Sa pagdeklara ng chairperson ng
pagtatapos, opisyal na nagwawakas ang pulong.
E. Ang Katitikan ng Pulong
Ang katitikan ay ang opisyal na rekord ng pulong ng isang organisasyon,

korporasyon, o asosasyon. Ito ay tala ng mga napagdesisyunan at mga pahayag
sa isang pulong. Bagama’t hindi ito verbatim na pagtatala sa mga nangyari o
nasabi sa pulong, ang mga itinatalang aytem ay may sapat na deskripsyon
upang madaling matukoy ang pinagmulan nito at mga naging konsiderasyong
kaakibat ng tala (Sylvester, 2015 & CGA, 2012).
Ilang mga bagay na hindi na kailangan pang isama sa katitikan ng

pulong ang sumusunod:
1. Ang mosyon na nailatag ngunit hindi sinusugan.

2. Ang mosyon para sa pagbabago na sinusugan, ngunit hindi
sinang-ayunan.
3. Ang mosyon para sa pagbabago ngunit hindi pinayagan ng opisyal na
tagapamahala.
4. Ang bilang ng boto ng sumang-ayon at hindi sumang-ayon sa isang
mosyon.
5. Ang pamamaraan ng pagboto ng mga kalahok, maliban kung hihilingin
ng isang kalahok na itala ang paraan ng kaniyang pagboto.
Bagaman tila hindi mahalaga ang pagtatala ng katitikan kung

ikukumpara sa mismong pagpupulong, ang katotohanan, kung hindi ito
gagawin ay malaking kawalan sa oras at resorses. Ayon kay Sylvester (2015),
kung hindi gagawin ang katitikan ng pulong, makikitang hindi pare-pareho ang
rekoleksyon ng mga kalahok sa mga naganap. Maaari ring magkaiba-iba na sila
ng ideya sa mga napagkasunduan.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Kung walang katitikan, ang mga mahahalagang tungkuling naiatang at
kailangang matapos ay posibleng hindi matupad dahil nakalimutan. Ilan ito sa
mga dahilan kung bakit mahalagang isagawa ang pagsulat ng katitikan.
F. Mga Halimbawa ng Katitikan ng Pulong
F.1
KATITIKAN NG PULONG
BAITANG 12
Hunyo 23, 2017 (Biyernes)
2:00 PM
Silid-aralan ng SHS
I. MGA DUMALO:
DUMALO: 26 magulang, 4 na Guro mula sa SHS

HINDI DUMALO: 9 magulang
A. Agenda: Pagpupulong ng Magulang at Guro

1. Oryentasyon o Kaligirang Kaalaman sa GAS Track
2. Polisiya o Alituntunin ng Paaralan
3. Eleksyon ng Pinuno ng PTA
4. Panukalang Proyekto ng PTA
5. Iba pang mga bagay
II. ORAS NA MAGSISIMULA : 2:00 PM
III. MGA NATALAKAY:
1. Maikling Oryentasyon sa GAS Track

 Tinalakay ng tagapayo na si Bb. Raqel S. Domingo. Nilinaw at
nagbigay ng impormasyon hinggil sa GAS curriculum at mga
update sa K-12.
2. Polisiya o Alituntunin ng Paaralan

Tinalakay ng tagapayo at ito ang pinagkasunduan ng mga
magulang tungkol sa problema sa pag-uugali o pagkakasala na
ginawa ng mga mag-aaral:
PARA SA MINOR OFFENSE:

Hindi pagsusuot ng wastong uniporme, mga hikaw (lalaki), kulay ng
buhok, hindi awtorisadong paggamit ng cellphone sa klase, huli,
absenteeism at iba pa, magsusulat ang mag-aaral ng isang promissory
note para sa una at pangalawang pagkakasala at pinapayagan na
pumasok sa klase, ngunit kung ginawa nila ito muli sa pangatlong beses,
ang mag-aaral sa huling pagkakataon ay magsusulat ng isang promissory
note at pinapayagan na pumasok sa klase ngunit may kondisyon na
dalhin ng mag-aaral ang kaniyang magulang / tagapag-alaga sa susunod
na umaga. Para sa pormalidad na dahilan, bibigyan ng tagapayo ng isang
paanyaya para sa isang guidance conference.
PARA SA MAJOR OFFENSE:

Kung major offense ang nagawa, awtomatikong tatawagin ng
tagapayo ang pansin ng magulang / tagapag-alaga at tatalakayin ang kaso

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
kasama ang Tagapayo, Guidance Counselor at Punong-guro ng paaralan;
at magpapasya kung anong parusa ang dapat mailapat batay sa antas ng
pagkakasala
3. Eleksyon ng Pinuno ng PTA

1. Bb. Raqel S. Domingo; Gr.12 - 13- GAS Adviser ang
namahala ng eksyon ng SHS-PTA officers.
 Kalakip ng katitikan ng pulong na ito ang listahan ng mga
naitalagang SHS-PTA officers.
4. Panukalang Proyekto ng PTA at iba pang bagay

 Ang ibang mga bagay tulad ng proyekto ng Homeroom PTA ay
tatalakayin ng mga officers sa susunod na pagpupulong sa
unang pamamahagi ng mga report card sa Agosto.
IV. NATAPOS ANG PAGPUPULONG : 4:00 PM
Inihanda ni:
Sa kabatiran ni: Bb. Raqel S. Domingo
Tagapayo
Nabatid ni: G. Joy Franklin F. Catimbang

Punongguro
F.2
Pamantasan ng Adamson
Kolehiyo ng Edukasyon at Malalayang Sining
Departamento ng Edukasyon
Katitikan ng Pulong
Disyembre 4, 2015, Tanggapan ng Departamento ng Edukasyon

1:00 PM - 2:00 PM
Mga Dumalo:
Dr. Rosalie Meriles

Dr. Neliza Casela
Prof. Florante Garcia
Prof. Imelda Adobo
Dr. Lorna Espeso
Prof. Manuel Are
Prof. Frances Ruth Ibasan
Mula Kay Mga Dapat Kinauukulan Tinatayang Kalagayan

Bigyang-pansin/Isyu Petsa
Dr. Garcia Pinamunuan niya
ang pulong.
Nagsimula sa
ganap na ika-1 ng
hapon hanggang
ika-2 ng hapon.
Pinasimulan ang
pulong sa

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
pamamagitan ng
isang panalangin.
Dr. Rosalie Kailan itatakda Mga Pebrero A#
Meriles ang pagrerebisa sa Kaguruan ng 8-9, 2016
mga OBE silabus? Departamento
ng Edukasyon
Dr. Neliza Casela Itinalagang OBE Mga Pebrero A#
Coordinator upang Kaguruan ng 8-9, 2016
siyang maging Departamento
tagapagpadaloy ng ng Edukasyon
gawain.
Prof. Frances Itinalaga para sa Mga Pebrero A#
Ruth Ibasan lugar na Kaguruan ng 8-9, 2016
pagdarausan ng Departamento
gawain ng Edukasyon
Dr. Florante Binigyang Mga Disyembre I
Garcia kabatiran sa lahat kaguruan at 16-20,
ng kaguruan na Mag-aaral 2015
ang midterm exam
ay magaganap sa
ika-16 hanggang
ika-20 ng
Disyembre 2016.
Ang pag-e-encode Enero 2-5, I

naman ng grades 2016
ay sa ika-2
hanggang ika-5 ng
Enero 2016.
Dr. Florante Naisumite na sa Mga Disyembre A#
Garcia CHED ang lahat ng Kaguruan 18, 2015
requirements para
sa aplikasyon ng
programa para sa
Center for
Excellence/ Center
for Development.
Hihintayin na
lamang ang resulta
ng aplikasyon.
Nawa’y makapasa
tayo sa aliman sa
nabanggit.
Katapusan ng
Marso 2016
malalaman ang
resulta ng
aplikasyon.
Iba pang Bagay na
Binigyang-Pansin:
A# - Bigyan ng Aksyon N - Naisagawa Na I - Pagbibigay-impormasyon
Inihanda ni: Pinagtibay ni:
____________________________ ____________________________
____________________________ ____________________________
Kalihim Opisyal na Tagapamahala

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Gawain 8.1:
Pagsulat
Pangalan: __________________________________ Seksyon: _________________

Panuto: Panoorin ang isang video ng isang pagpupulong. Ipagpalagay na ikaw ay
kasali rito. Mula sa video na napanood, gumawa ng agenda at katitikan ng
pulong batay sa mga pamantayan at gabay ng pagsulat nito.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Rubriks sa Pagbibigay ng Marka:
Pagsulat ng Agenda
10-9 8-7 6-5 Marka
Pagsunod sa mga Nasunod ang Hindi Hindi
alintuntunin at gaanong nasunod ang
mga
gabay sa Pagsulat nasunod ang mga
alintuntunin
ng Agenda. mga alintuntunin
at gabay sa
alintuntunin at gabay sa
pagsulat ng
at gabay sa pagsulat ng
agenda.
pagsulat ng agenda.
agenda.
Tamang Paggamit May May mali sa Marami ang
ng Balarila, mahusay na paggamit ng nakitang mali
Bantas, atbp. paggamit sa balarila, sa paggamit
balarila, bantas, atbp. ng balarila,
bantas, atbp. bantas, atbp.
Maayos na May May May
Organisasyon ng mahusay na kailangan kaguluhan sa
Ideya. pagkakalatag pang ayusin paglalatag ng
ng ideya. sa paglalatag ideya.
ng ideya.
Nakuhang
Marka:
Pagsulat ng Katitikan ng Pulong

10-9 8-7 6-5 Marka
mga
gabay sa pagsulat nasunod ang mga
alintuntunin
ng katitikan ng mga alintuntunin
at gabay sa
pulong. alintuntunin at gabay sa
pagsulat ng
katitikan ng
pagsulat ng katitikan ng
pulong.
katitikan ng pulong.
pulong.
ng ideya.
Nakuhang
Marka:

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Gawain 8.2:
Maikling Pagsusulit
I. Panuto: Basahin at unawain ang mga kasunod na pahayag at tukuyin kung

TAMA o MALI ang bawat isa. Titik T o M na lamang ang isulat sa patlang.
_____________ 1. Ang pagpupulong ay kailangang daluhan ng dalawa o higit pang

indibidwal.
_____________ 2. May mga pagpupulong na pribado, ngunit mayroon din namang
publiko.
_____________ 3. Mahalagang isama sa kkatitikan ng pulong ang mga tinalakay
na paksa, ngunit maaari nang hindi isama ang mga
napagpasyahan dahil makapagpapahaba lamang ito sa
katitikan.
_____________ 4. Epektibo ang isang pulong na maraming paksang tatalakayin
kung kaya mainam na maraming aytem ang isama sa agenda.
_____________ 5. Sa pagpupulong, inilalahad pa rin ang katitikan ng nagdaang
pulong nang sa ganoon ay opisyal na maaprubahan ito ng
lupon.
_____________ 6. Sa pagsulat ng katitikan, mas mainam na ang presiding officer
ang gumawa nito, sapagkat siya ang higit na nakakaalam sa
mga nagyari sa pagpupulong.
_____________ 7. Maaaring isabay ang pagsulat ng agenda ng pulong at ng
katitikan nito.
_____________ 8. Ang agenda ay dapat maglaman ng mga paksang mahalaga sa
bawat miyembro ng grupo.
_____________ 9. Sa pagsulat ng agenda at katitikan ng pulong, magkaparehong
isinasama ang mga datos tulad ng sino ang dadalo, saan
gaganapin ang pulong, at kailan gaganapin.
_____________ 10. Ang katitikan ay kailangang lagdaan ng kalihim o sinomang
indibidwal na naghanda nito.
II. Basahin ang mga kasunod na pahayag at tukuyin ang salita o konseptong
inilalarawan ng bawat isa. Isulat ang iyong sagot sa patlang sa unahan ng bawat
bilang.
_________________________ 12. Ito ang pagkikitang karaniwnag isinasagawa ng

mga miyembro ng isang organisasyon,
departamento, o asosasyon na naglalayong
talakayin ang mga isyung may kaugnayan sa
kanilang grupo.
_________________________ 13. Bago pa man ang isang pagpupulong. Gumagawa
na ang magpapatawag ng pulong ng listahan ng
mga paksang tatalakayin. Ito ang tawag sa
listahang ito.
_________________________ 14. Sa bahaging ito ng isang pagpupulong tinatalakay
ang mga pangunahing paksa na siya ring
nakalista sa agenda ng pulong.
_________________________ 15. Ito ang opisyal na rekord ng mga pulong na
isinasagawa ng isang organisasyon.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
III. Ayusin ang wastong pagkakasunod-sunod ng mga kasunod na hakbang.
Isulat ang letrang A-J sa patlang bilang indikeytor kung pang-ilan ang bawat isa.
___________ 16. Pagtalakay sa mga paksang kasama sa listahan ng agenda.

___________ 17. Pagsasabi ng adjourn.
___________ 18. Pagdeklara sa opisyal na pagsisimula ng pulong.
___________ 19. Paglilinaw sa mga detalye ng katitikan ng nakaraang pulong.
___________ 20. Pamimigay ng agenda sa mga inaasahang dadalo sa isasagawang
pagpupulong.
___________ 21. Pagsulat ng katitikan ng pulong.
___________ 22. Pag-alam sa layunin ng pulong upang maging akma ang mga
paksang isasama sa pagsulat ng agenda.
___________ 23. Pagtalakay sa mga liham at ulat kung mayroon.
___________ 24. Pagsulat ng agenda tatlong araw bago ang pagpupulong.
___________ 25. Pagbasa ng mga pangalan ng mga nabigyan ng imbitasyong
dumalo sa pagpupulong ngunit hindi nakadalo.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Pagbati! Natapos mo ang Modyul 8!
Hanggang sa susunod na talakayan!
Mga Hanguan:
Aklat:
Garcia F. at Servillano M. Filipino sa Piling Larangan (Akademik). Quezon City:

Sibs Publishing House, Inc.
Bernales R. et al. Filipino sa Larangang Akademiko. Malabon City: Mutya

Publishing House, Inc.
Constatino P. et al. Filipino sa Piling Larangan (Akademik). Manila: REX Book

Store.
Elektroniko:
https://www.deped.gov.ph/wp-content/uploads/2019/01/SHS-Applied_Filipi
no-Akademik-CG_0.pdf
DAGDAG KAALAMAN, WIKAALAMAN: PAGPAPAYAMAN NG

TALASALITAANG FILIPINO
(Mga hiram na larawan)
Gamitin ang mga salita sa pangungusap:

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Module 9
KABANATA IX: PAGSULAT NG REPLEKTIBONG SANAYSAY
A. Ang Replektibong Sanaysay: Kahulugan at Kalikasan

B. Ang Pagsulat ng Replektibong Sanaysay ni Maggie Martens
C. Halimbawa ng Replektibong Sanaysay
 Naiisa-isa at naipaliliwanag ang mga bahagi ng replektibong sanaysay

 Nasusuri ang nilalaman ng binasang replektibong sanaysay
 Nakasusulat ng replektibong sanaysay batay sa sariling karanasan
 Nakikilala ang mga katangian ng mahusay na sulating akademiko sa
pamamagitan ng binasang halimbawa
Naaalala mo pa ba ang mga pangyayari sa iyong buhay nang ikaw ay 10

taong gulang? Itala ang tatlong mahahalagang karanasan na hindi mo
malilimutan. Ipaliwanag kung bakit hindi mo malilimutan ang mga ito at ano
ang nagawa ng mga ito sa iyong sarili.
Ang aking natutuhan ay

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
A. Ang Replektibong Sanaysay: Kahulugan at Kalikasan
“Without reflection, we go blindly on our way, creating more unintended

consequences, and failing to achieve anything useful.”
- Margaret Wheatley
Ang replektibong sanaysay o repleksyong papel (tinatawag ding reflective

paper o contemplative paper) ay isang pasulat na presentasyon ng kritikal na
repleksyon o pagmumuni-muni tungkol sa isang tiyak na paksa. Ang
repleksyong papel ay maaaring isulat hinggil sa isang itinakdang babasahin, sa
isang lektyur o karanasan katulad ng internship, volunteer experience, retreat
and recollection o educational tour. Kadalasan, ang repleksyong papel ay
naglalaman ng mga reaksyon, damdamin, at pagsusuri ng isang karanasan sa
napakapersonal na paraan, kaiba sa paraan ng pormal na pananaliksik o
mapanaruring sanaysay (Bernales & Bernardino, 2013).
Ang repleksyong papel ay hindi dayari o dyornal, bagaman ang mga ito
(dayari at dyornal) ay maaaring gamiting paraan sa pagpoproseso ng mga

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
repleksyon bago isulat ang repleksyong papel. Ito ay isang impormal na
sanaysay, at kung gayon, nangangailangan ng sumusunod: 1) introduksyon 2)
katawang malinaw at lohikal na naglalahad ng iyong mga iniisip at/o nadarama
3) konklusyon.
Kadalasan, ginagamit ang unang panauhan (ako, tayo, kami) sa

repleksyong papel dahil nirerekord dito ang mga sariling kaisipan, damdamin, at
karanasan. Tandaan lamang na maaaring kailanganin ng in-text references
kung gumamit ng mga ideya ng ibang tao, at kung gayon, ang sanggunian ay
kailangang maitala sa katapusan.
Ang repleksyong papel ay tala ng mga kaalaman at kamalayan hinggil sa

isang bagay. Kung gayon, ito ay isang interaksyon sa pagitan ng mga ideyang
natanggap mula sa labas ( libro, lektyur, karanasang pampaaralan, at iba pa) at
ng iyong internal na pag-unawa at interpretasyon sa mga ideyang iyon.
Higit sa lahat, ang repleksyong papel ay nag-aanyaya ng self-reflection o

pagmumuni-muni. Ang kakayahang makapagmuni-muni ay isang mahalagang
personal at propesyonal na katangian. Ang pagmumuni-muni sa kontekstong ito
ay kinapapalooban ng konstant na pagtatanong hinggil sa mga sariling haka at
ng kapasidad na magsuri at magsintesays ng impormasyon upang makalikha ng
mga bagong pananaw at pag-unawa. Ito ay isang patuloy na proseso na
humaghantong sa komitment upang mapagbuti ang isang pansarili o
propesyonal na gawain.
B. Ang Pagsulat ng Replektibong Sanaysay ni Maggie Martens
1. Mga iniisip at reaksyon
Kapag nagsusulat ng repleksyong papel hinggil sa literatura o karanasan,

kailangang maitala ang iyong mga naiisip at reaksyon sa binasa o karanasan.
Maaari mong ilahad at ipaliwanag ang iyong mga damdamin hinggil sa binasa o
karanasan. Maaaring gamitin ang repleksyong papel upang suriin ang isang
binasang literatura. Katulad ng ibang papel o sanaysay, kailangang may
kaisahan ang papel. Tukuyin ang mga ispesipikong bahagi ng binasa o
karanasang naging inspirasyon ng damdamin. Maaari ring maglahad ng mga
personal na karanasan, ngunit huwag umasa sa mga ito, dahil nararapayt na
ibatay ang papel sa iyong reaksyon at repleksyon sa materyal na iyong paksa.
2. Buod
Hindi simpleng pagbubuod ng binasa o karanasan ang repleksyong papel.

Ito ay isang malayang daloy ng mga ideya at iniisip. Ang ideya ng repleksyong
papel ay makasulat ng isang sanaysay na naglalarawan ng mga reaksyon at
pagsusuri ng isang binasa o iba pang karanasan, ngunit higit na pormal ito
kaysa dyornal entri, kaya hindi angkop ang impormal na wika at anyo.
3. Organisasyon
Ang repleksyong papel ay kailangang maisaayos katulad ng iba pang uri

ng pormal na sanaysay. Maglaan ng introduksyon, katulad halimbawa ng
paglalarawan ng iyong mga inaasahan bago magbasa o gawin sa isang bagay.
Ang katawan naman ng papel ay maaaring magpaliwanag sa mga konklusyong

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
nabuo mo at kung bakit at paano, batay sa mga konkretong detalye mula sa
pagbabasa o karanasan. Maaaring tapusin ang papel sa pamamagitan ng
pagbubuod ng iyong mga natamo mula sa binasa o karanasan. Maaaring iugnay
iyon sa iyong mga inilahad na inaasahan o ekspektasyon, o humantong sa ibang
konklusyon o analisis ng binasa o karanasan kaugnay ng iyong mga damdamin
at reaksyon.
C. Halimbawa ng Replektibong Sanaysay

Replektibong Sanaysay Patungkol Sa Isang Natatanging Karanasan
Bilang Mag-aaral
Ang Pag-ibig ng Edukasyon

Sa panulat ni Dian Joe Jurilla Mantiles
Tunay ngang ang edukasyon sa buhay ng bawat isa ay kapara ng isang

walang katapusang paglalakbay sa mundong sinasaklawan ng aspektong
‘pagbabago’. Ito ang pinakamakapangyarihang sandata na kahit sinuman ay
walang kakayahang baguhin at angkinin sapagkat ito ay permanenteng
nakaukit na sa diwa at kamalayang pantao ng isang nabubuhay. Sa bawat
umaga ng ating buhay, tayo ay binabasbasan ng Poong Lumikha ng kalayaan
upang makaanib at makasabay sa kung ano mang kakatwa ang sumasaklaw sa
ating lipunang kinabibilangan. Hindi man lingid sa ating kamalayan subalit
buhat nang tayo ay nasa sinapupunan pa lamang ay batid na natin ang espiritu
ng ‘pagkatuto’. Maging sa kauna-unahang pagsambit natin ng salitang “mama”
hanggang sa tayo ay unti-unting nabihasa sa ating “abakada” tayo ay nabibilang
na pundasyon ng edukasyon. Karaniwang pamantayan sa edukasyon na kung
ang tao ay nasa gulang tatlo na ay maari na itong magsimulang pumasok sa
isang paaralan. Sa makatuwid, mahabang panahon ang iginugugol ng isang tao
para sa kanyang edukasyon.
Sa aking labindalawang taon na pananatili sa loob ng paaralan, masasabi

kong ako ay parang nasa isang paraiso. Bagamat hindi sa lahat ng pagkakataon
ay masaya ako, maraming pagkakataon naman sa aking buhay ang
nagpapaunawa sa akin na ang edukasyon ay patuloy na umaangkla sa aking
pagkatao at maging sa aking kalapit na hinaharap. Ito rin ay patuloy na
nag-iiwan ng hindi mga matatawarang implikasyon ng pagbabago sa aking
pagkatao na siyang dahilan kung bakit ganito ako katatag ngayon. Bukod sa
mga karaniwang talakayin, prinsipyo at pang-akademikong layunin na siyang
ipinapabatid ng edukasyon, ito rin ang nagsilbing balangkas upang mabuksan
ko pa ang lagusan sa kabilang ibayo. Mula dito ay binigyan din ako ng
pagkakataon upang makakilala ng iba’t ibang deskripsyon ng aking kapwa tao at
mga karanasang aking daldalhin habambuhay. Ito ay ang aking karanasan
noong ako ay nasa ika-4 na baitang. Ang karanasan na marahil para sa akin ay
mapanglaw at natatangi lamang.
Isa akong walang kwentang mag-aaral. Oo, tama ang nababasa mo. Wala
akong ibang inisip noon kundi ang makawala sa paaralan na kapara ng isang
bartolina sa akin ay nagbibigay lamang ng pasakit at matinding paghihirap. Ang
tanging namumutawi na lamang sa aking isipan noon ay ang pagpasok buhat sa
kagustuhan ng aking mga magulang. Naaalala ko pa noon na sa tuwing darating
ang katapusan ng Marso ay wala akong ibang ginawa kung hindi ay panoorin na
lamang ang aking mga kaklaseng maglakad sa harapan ng entablado kasama ng
kanilang mga magulang upang tanggapin ang kanilang mga parangal. Gustuhin

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
ko mang itago ang aking nararamdaman, subalit ito ay pilit na kumakawala at
ako ay tila isang ibon na sa piitan ay nananahanan. Hindi man hayag sa aking
mga magulang ang kanilang pangingimbulo subalit nararamdaman ko ito.
Pinipilit ko itong labanan subalit wala akong magawa. Napakalakas ng
enerhiyang ito at siya ring enerhiya ang unti-unting sumisipsip sa aking
pag-asang makapagbagong buhay. “Bakit kahit na anong gawin ko ay wala pa
ring nangyayari?” ito ang katanungan na patuloy na sumisilab sa aking mura at
gahasang isipan.
Sinusubukan ko ang lahat ng aking makakaya. Sinubukan kong

magsipag at umayon sa kung ano ang pamantayan sa aming klase. Lahat ng ito
ay hindi naging madali sa akin. Sapagkat noo’y wala pa akong kabatiran
patungkol sa mahalagang papel ng edukasyon sa aking magiging kinabukasan.
Wala pa akong alam sa edukasyon maliban sa ito ay “mahirap at walang kwenta”.
Nagdaan ang maikling panahon at dito ay nakilala ko si Ginang Adora Madayag.
Ang aming guro sa asignaturang Filipino. Siya ay may edad na sa panahong iyon
subalit napakalakas ng kanyang impresyong iniwan sa akin. Hindi ko
maipaliwanag subalit dahil sa kanyang mga pangaral ay tila unti-unting
nagbago ang pagtingin ko sa aking sarili na noo’y walang pakialam sa halaga ng
edukasyon. Sa kanya ko rin natutuhan na hindi lamang pala akademikong
kaalaman ang batid na ipamalita ng mga talakayin sa paaralan bagkus ay
naglalayon din itong bigyan ang lahat ng pagkakataong makabuo ng
pagkakaibigan at pamilya sa lahat ng aspektong sinasaklawan nito. Hindi lang
dapat kaalaman ang ating panghawakan mula sa ating mga guro nararapat ding
maunawaan natin ang tunay na karunungan mula dito. Sa markang “90” ako
nagsimulang yumabong at nagpatuloy sa pagkamit ng aking mga adhikain sa
paaralan. Hanggang ngayon sa kasalukuyan, patuloy pa rin akong naglalakbay
papalapit sa aking mga pangarap sa buhay.
Ang karanasang ito ang nagturo sa akin kung paano umunlad hindi
lamang sa aking mga markang nais matamo subalit nakaanib na rin dito ang
mga prinsipyo at impresyong hindi na maiaalis sa aking puso’t isipan sa
kalagitnaan ng aking paglalakbay sa mundong ibabaw. Nawa’y lubusan nating
mabatid na sa ibayo ng mga pamantayang sumasaklaw sa kultura ng edukasyon,
ang layon nitong magbigay ng magaganda at makabuluhang karanasan ang
magsisilbing proteksyon at sandata natin sa pakikidigma sa ating mga sarili at
sa kung ano mang pagbabagong nakaukit na sa ating panahon.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Paglalapat
Panuto: Balikan ang binasang halimbawa ng Replektibong Sanaysay.

Pagkatapos, tukuyin ang mahalagang aral na pumukaw sa iyong isipan at
bigyan ng repleksiyong pansarili sa pamamagitan ng mga gabay na pahayag.
Mahahalagang aral na pumukaw sa aking kaisipan:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Pag-uugnay sa sariling karanasan:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Pagsasabuhay sa natuklasan sa iyong sarili:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Gawain 9.1:
Pagsulat * Media
Literacy
Panuto: Manood ng isang pelikula o dokumentaryo tungkol sa isang isyung

panlipunan. Tukuyin ang espesipikong suliraning panlipunang itinatampok sa
pelikula o dokumentaryo. Pagkatapos, sumulat ng replektibong sanaysay na
may panimula, katawan, at konklusyon. Bigyan ito ng pamagat.
Pamagat ng napanood: _________________________________________________
__________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Pagsulat ng Replektibong Sanaysay
10-9 8-7 6-5 Marka

mga
gabay sa pagsulat nasunod ang mga
alintuntunin
ng replektibong mga alintuntunin
at gabay sa
sanaysay. alintuntunin at gabay sa
pagsulat ng
replektibong
pagsulat ng replektibong
sanaysay.
replektibong sanaysay.
sanaysay.
ng ideya.
Nakuhang
Marka:

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Gawain 9.2:
Maikling Pagsusulit
I. Panuto: Isulat sa patlang ang T kung Tama ang diwa ng bawat kasunod na
pangungusap at M naman kung Mali.
_________ 1. Ang repleksyong papel ay tinatawag ding reflective paper o

comtemplative paper.
_________ 2. Ang repleksyong papel ay isang pasalitang presentasyon ng kritikal
na repleksyon o pagmumuni-muni tungkol sa isang tiyak na paksa.
_________ 3. Ang repleksyong papel ay dayari o dyornal din dahil ang mga ito ay
paraan sa pagpoproseso ng mga repleksyon bago isulat ang papel.
_________ 4. Kadalasan, ginagamit ang uang panauhan (ikaw, kayo, sila) sa
repleksyong papel dahil nirerekord dito ang sariling kaisipan,
damdamin, at karanasan.
_________ 5. Ang kakayahang makapagmuni-muni ay isang mahalagang
personal at propesyonal na katangian.
_________ 6. Kapag nagsusulat ng repleksyong papel hinggil sa literatura o
karanasan, kailangang maitala ang iyong mga naiisip at reaksyon
sa binasa o karanasan.
_________ 7. Simpleng pagbubuod ng binasa o karanasan ang repleksyong papel.
_________ 8. Ang repleksyong papel ay kailangang maisaayos katulad ng iba pang
uri ng pormal na sanaysay.
_________ 9. Ang paggawa ng repleksyong papel ay katulad ng iba pang uri ng
papel sapagkat ang konklusyon ay sumusunod sa serye ng mga
kontemplatibong narasyon.
_________ 10. Dahilsa hindi mahaba ang repleksyong papel, inaasahang hindi na
magpapaligoy-ligoy pa.
_________ 11. Ang unang hakbang sa pagsulat ng repleksyong papel ay pagpili ng
paksang may malalim na personal na kahulugan sa awtor.
_________ 12. Maaaring simple lang ang wka at nagpapatawa o magaan ang tono
sa repleksyong papel, pero hindi nangangahulugang hindi ito
magiging seryoso.
_________ 13. Personal na gawain ang repleksyong papel kaya maaari nang
balewalain ang mga tuntunin sa gramatika, wastong baybay at
pagbabantas.
_________ 14. Ang unang talata ng repleksyong papel ay maaaring ilaan sa
kaswal na obserbasyon sa paksa nang wala pang bahid ng anomang
emosyon.
_________ 15. Ang isang mahusay na repleksyong papel ay maihahalintulad sa
isang impressionistic painting.
_________ 16. Isa hanggang limang pahina lamang ang repleksyong papel.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Mga Hanguan:
Aklat:



Store.
Elektroniko:


_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Module 10
KABANATA X: PAGSULAT NG PICTORIAL ESSAY
A. Ang Kahulugan at Kalikasan ng Pictorial Essay

B. Mga Katangian ng Mahusay na Pictorial Essay
C. Ang Paggawa ng Pictorial Essay
D. Halimbawa ng Pictorial Essay
 Nakikilala ang mahalagang katangian at layunin ng paggawa ng pictorial

essay
 Nasusuri ang halimbawa ng pictorial essay
 Nakasusulat ng sanaysay gamit ang mahahalagang mensahe ng larawan
 Nakabubuo ng isang pictorial essay
A. Ang Kahulugan at Kalikasan ng Pictorial Essay
“A picture is worth a thousand words.”
Ito ay tinatawag din bilang photo essay. Isa itong kamangha-manghang

anyo ng sining na nagpapahayag ng kahulugan sa pamamagitan ng paghahanay
ng mga larawang sinusundan ng maiikling deskripsyon o kapsyon kada
larawan.
Larawan at teksto ang dalawang pangkalahatang sangkap nito.
Kombinasyon ito ng potograpiya at wika. Kaiba ito sa picture story na nakaayos
ayon sa pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari at ang layunin ay magsalaysay
o magkwento.
B. Mga Katangian ng Mahusay na Pictorial Essay
1. Malinaw na Paksa - Kailangang pumili ng paksang mahalaga sa iyo at

alam na alam mo. Hindi kailangang napaka-engrande ng paksa.
Maraming maliliit na bagay ang maaaring paksain ng isang mahusay na
pictorial essay.
2. Pokus - Huwag na huwag lumihis sa paksa. Ang iyong malalim na pag-unawa,

pagpapahalaga, at matamang obserbasyon sa paksa ay mahahalagang
sangkap tungo sa matagumpay na pictorial essay.
3. Orihinalidad - Higit na mainam kung ikaw mismo ang kukuha ng larawan.

Maaari ring gumamit ng mga software ng kompyuter tulad ng Photoshop.
Kung hindi ito magagawa, maaari namang gumamit ng larawang kuha ng
iba mula sa lumang album o magasin bilang panimula. Gupit-gupitin ang
mga iyon at gumawa ng mga collage upang makalikha ng bagong larawan.
Kailangang ang pangkalahatang kahulugang ipinahahayag ng nalikhang
larawan ay orihinal sa iyo.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
4. Lohikal na Estruktura - Isasaayos ang mga larawan ayon sa lohikal na
pagkakasunod-sunod. Tulad ng iba pang teksto, kailangang may kawili-wiling
simula, maayos na paglalahad ng katawan at kawili-wiling wakas.
5. Kawilihan - Ipahayag ang iyong kawilihan at interes sa iyong paksa.

Gumamit ng mga pahayag na nagpapahiwatig na kinawiwilihan mo ang iyong
paksa, nang kawilihan din ito ng iyong mambabasa.
6. Komposisyon - Piliin ang mga larawang kalidad ang komposisyon. Iyong mga
artistik na kuha. Ikonsider ang kulay, ilaw, at balanse ng komposisyon. Huwag
gumamit ng malabo at madidilim na larawan.
7. Mahusay na Paggamit ng Wika - Iorganisa nang maayos ang teksto. Tiyaking

ang teksto ay tumatalakay sa larawan. Sikapin din ang kawastuhang gramatikal
sa pagsulat. Ang mga pagkakamali sa baybay, bantas, gamit ng salita at iba
pang tuntuning pangwika ay kabawasansa husay ng pictorial essay.
C. Ang Paggawa ng Pictorial Essay

1. Pumili ng paksang tumutugon sa pamantayang itinakda ng inyong guro
2. Isaalang-alang ang iyong awdiyens
3. Tiyakin ang iyong layunin sa pagsulat at gamitin ang iyong mga

larawan sa pagkakamit ng iyong layunin
4. Kumuha ng maraming larawan upang maraming mapagpilian
5. Piliin at ayusin ang mga larawan sa lohikal na pagkakasunod-sunod
6. Isulat ang iyong teksto sa ilalim o sa tabi ng bawat larawan

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
D. Halimbawa ng Pictorial Essay
Tumatanda nga bang pabalik ang mga Pilipino?
Oras ang nagtatakda sa edad

ng tao. Ito rin ang nagpaparanas ng
mga bagay-bagay sa mga ito.
Sinasabing karanasan ang
nagtatakda sa paraan ng pagtugon
ng tao sa isang sitwasyon at hindi
ang kanilang edad. Hindi ba sapat
ang karanasan ng Pilipino para
matira na lamang sa kanila ay
dignidad?
Maaaring hindi mulat ang ilan sa mga

Pilipino ukol sa mga nangyayari sa kasalukuyan.
Nagbubulag-bulagan sa kasamaang
natutunghayan. Dahil sa takot ay hindi
ginugustong malaman. Isang pagpapakita na
ang mga Pilipino ay tila walang pinagkatandaan.
Iniisip sa murang edad na walang

magagawa’t kayang-kayang
matapaktapakan. Kusang natuba dahil
pakiramdam ay walang masasandalan.
Mas gugustuhing dumipende kaysa
magsarili. Nais ay madaling buhay kaya
pagkamatay ay madaling-madali.
Utak nga ba ng tao’y parang pambura?

Kada ginagamit ay lumiliit, nagiging basura.
Kung lumiliit lamang din ay hindi pa gamitin
sa tama. Gumawa ng maganda’t puksain ang
masama.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Inaanyayahan na tumayo sa sariling paa
tulad ng poste. Umaraw, umulan, bumagyo,
kahit magpaskil ng mga imprenta, hindi
nagpapaapekto dahil sa paninindigan nito.
Kahit mahina ang katawan ay huwag panghinaan ng

loob. Walang maitutulong ang pag-iisip ng kung
anu-ano at pagmumukmok nang nakasubsob.
Hayaang magbunga ang iyong mga pinaghirapan,
kumilos at mag-isip ng nasa kaayusan.
Halina’t hayaang makita mo ang

kasamaan. Maging instrumento ng
pagbabago at kaginhawaan. Ipakita ang
malasakit at pagmamahal sa ating bayan.
Pagiging isip bata natin ay atin nang
iwanan.
Sanggunian: https://siborjejetra.wordpress.com/2016/10/16/pictorial-essay

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Paglalapat:
Panuto: Suriin ang halimbawa ng photo essay sa itaas. Isulat ang iyong marka
sa pamamagitan ng paglalagay ng tsek sa kaukulang kolum sa kasunod na
talahanayan.
5 Lubhang Mahusay
4 Higit na Mahusay
3 Mahusay
2 Hindi Mahusay
1 Lubhang Hindi Mahusay
5 4 3 2 1
A. Malinaw na Paksa
B. Pokus
C. Orihinalidad
D. Lohikal na Estruktura
E. Kawilihan
F. Komposisyon
G. Paggamit ng Wika
Paliwanag:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Gawain 10.1:
Pagsulat
Panuto: Paano mo ba ginagamit nang may kabuluhan ang iyong cellphone?

Gamit ito, kumuha ng limang mahahalagang larawan na bubuo sa buhay mo
bilang mag-aaral. Gumawa ng pictorial essay at angkupan ng pamagat ang
kwento nito.
_______________________________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Pagsulat ng Pictorial Essay
10-9 8-7 6-5 Marka

Pagsunod sa mga Nasunod Hindi Hindi
alintuntunin at angmga gaanong nasunod ang
gabay sa pagsulat alintuntunin nasunod ang mga
ng Pictorial Essay. at gabay sa mga alintuntunin
pagsulat ng alintuntunin at gabay sa
Pictorial at gabay sa pagsulat ng
Essay. pagsulat ng Pictorial
Pictorial Essay.
Essay.
ng ideya.
Nakuhang
Marka:

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Gawain 10.2:
Maikling Pagsusulit
Panuto: Isulat sa patlang ang TAMA kung tama ang diwa ng bawat kasunod na
pangungusap. Kung mali, isulat sa patlang ang salitang dapat humalili sa
salitang may salungguhit upang maging tama ang pangungusap.
_________________________ 1. Ang pictorial essay ay isang kamang-manghang

anyo ng sining na nagpapahayag ng kahulugan sa
pamamagitan ng paghahanay ng mga larawang
sinusundan ng maiikling deskripsyon kada
larawan.
_________________________ 2. Ginagawa din ang pictorial essay ng mga potograpo,
mamamahayag lalo na ng mga photojournalist.
_________________________ 3. Larawan at teksto ang dalawang pangkalahatang
sangkap ng pictorial essay.
_________________________ 4. Tipikal sa pictorial essay ang pagkakaroon ng
pamagat at ang pagpokus sa isang tema.
_________________________ 5. Madalas na impersonal sa isang potograpo at/o
awtor ang isang pictorial essay.
_________________________ 6. Ang pictorial essay ay ginagawa nang may
pagsasaalang-alang sa personal na punto de bista
na siyang ikinalulugod ng mga larawang tingnan at
tekstong basahin.
_________________________ 7. Mahalagang ang gumagawa ng pictorial essay ay
may kakayahan at kaalaman sa dalawa ring
larangan, sa potograpiya at sa kompyuter.
_________________________ 8. Higit na mainam kung ang potograpo mismo ang
sususlat ng teksto, o sa kabalikan, kung ang
manunulat mismo ang kumuha ng larawan.
_________________________ 9. Ang pictorial essay ay katulad ng picture story.
_________________________ 10. Kailangang napakaengrande ng paksa ng pictorial
essay.
_________________________ 11. Ang iyong malalim na pag-unawa, pagpapahalaga
at matamang obserbasyon sa paksa ay
mahahalagang sangkap tungo sa matagumpay na
pictorial essay.
________________________ 12. Kailangang isaayos ang mga larawan ayon sa
praktikal na pagkakasunod-sunod.
________________________ 13. Ang mga pagkakamali sa baybay, bantas, gamit ng
salita, at iba pang tuntuning pangwika ay mga
karagdagan sa husay ng pictorial essay.
________________________ 14. Ang mga teksto ang pokus ng pictorial essay.
________________________ 15. Kung ang iyong pictorial essat ay para sa mga bata,
kailangang maipakita sa mga larawan ang
kanilang interes at hilig.
________________________ 16. Kailangang masalamin ang iyong layunin sa mga
larawan kaya mahalaga ang wastong pagpili.
________________________ 17. Ang teksto ay kailangang nagpapalawig sa
kahulugan ng larawan.
________________________ 18. Kailangang may kawili-wiling simula, maayos na
paglalahad ng katawan at kawili-wiling wakas ang
pictorial essay.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
________________________ 19. May dahilan para limitahan ang mga larawang
pagpipilian.
________________________ 20. Isulat ang iyong teksto sa ibabaw o sa tabi ng bawat
larawan.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Mga Hanguan:
Aklat:



Store.
Elektroniko:
https://siborjejetra.wordpress.com/2016/10/16/pictorial-essay


_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Module 11
PAGSULAT NG LAKBAY-SANAYSAY: ANG PAGLALAKBAY AT ANG
PAGSUSULAT
A. Kahulugan ng Lakbay-Sanaysay
B. Hakbang sa Epektibong Pagsusulat Habang Naglalakbay
C. Mga Gabay sa Pagsulat ng Isang Lakbay-Sanaysay
D. Halimbawa ng Lakbay-Sanaysay
 Natatalakay ang mahahalagang katangian ng Lakbay-Sanaysay

 Natutukoy ang mga hakbang sa pagsulat ng Lakbay-Sanaysay
 Nakasusulat ng Lakbay-Sanaysay batay sa karanasan ng paglalakbay
“Ang paglalakbay at pagbabago ng kapaligiran ay nagbibigay ng bagong sigla

sa isip.”
– Seneca
Tunay ngang bukod sa porma ng pagpapahinga ang palalakbay,

binibigyan din tayo nito ng oportunidad na pansamantalang tumigil at
pag-isipan ang nakasanayan. Pinalalaya tayo ng paglalakbay sa regularidad ng
buhay at pinalalawak ang atong kamalayan at perspektiba. Sa pamamagitan
nito, nagkakaroon ka ng ideya at pagdanas sa kultura, pagpapahalaga at
pamamaraan ng pamumuhay ng ibang lahi. Nakapagmumuni ka sa sariling
karanasan batay sa pagsasakonteksto nito sa mas malawak na karanasan.
Marami ring siyentipikong pag-aaral na nagpapakitang mabuti ang
paglalakbay para sa kalusugan. Sa isang pag-aaral na ginawa ng Global
Commission on Aging, Transamerica Center for Retirement Studies at U.S. Travel
Association (2013), napatunayan na naiiwasan ang mga sakit kaakibat ng
pagtanda gaya ng Dementia at Alzheimer’s disease sa pamamagitan ng
paglalakbay. Ipinakita rin ng naturang pag-aaral na pinabubuti rin ng
paglalakbay ang mood at 86% ng kalahok na bumabiyahe kada tao ay may
positibong pagtingin sa buhay.
Tunay nang mabuti para sa kaluluwa, maging sa kalusugan ang
paglalakbay. Lalo na kung ang baway paglalakbay ay maidodokumento hindi
lamang larawan kundi maging sa pagsulat ng sanaysay.
A. Kahulugan ng Lakbay-Sanaysay
Mula sa mga positibong pag-aaral at karanasan sa paglalakbay

humahalaw ang maraming bahagi ng panitikan. Tiyak na madalas kang
makapanood ng mga palabas sa telebisyon sa istilong travelogue. Ang travelogue
ay maaaring dokumentaryo, pelikula, palabas sa telebisyon o ano mang bahagi
ng panitikan na nagpapakita at nagdodokumento ng iba’t ibang lugar na
binisita at mga karanasan dito ng isang turista at dokumentarista.
Kasabay ng paglaganap ng social media, lumaganap na rin ang travel

blogging. Sa pamamagitan ng mga travel blog, nabibigyan na ng ideya ang mga
manlalakbay kung ano ang aasahang makita, mabisita, madanas at makain sa
isang lugar. Ang ibang travel blog ay nagbibigay rin ng ideya sa posiblleng

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
itineraryo o iskedyul ng pamamasyal sa bawat araw ng biyahe at ang posibleng
magiging gastos sa bawat aktibidad.
Maraming tao ang hindi na lamang bumibyahe bilang turista kundi

nagsusulat na rin tungkol sa kanilang mga karanasan sa isang lugar at
kabuuan ng paglalakbay. Maging ang mga propesyonal na manunulat ay
gumagamit sa kanilang kakayahan upang makalibot sa daigdig at kasabay nito
ay kumita mula rito. Ang layunin ng pagsulat tungkol sa isang paglalakbay ay
makapagbigay ng malalim na insight at kakaibang anggulo tungkol sa isang
destinasyon. Sa ganitong uri ng pagsulat, kailangang mahikayat ang mga
mambabasa na danasin at bisitahin din ang lugar na iyong sinusulat. Marami
na ring kurso sa pagsulat tungkol sa paglalakbay na nagbibigay sa iyo ng
malalim na pag-unawa kung paanong bumuo ng mga ideya at propesyonal na
artikulo at kung paano itong ibebenta sa merkado.
B. Hakbang sa Epektibong Pagsusulat Habang Naglalakbay

(Dinty Moore, 2013)
1. Magsaliksik
Magsaliksik at magbasa nang malalim tungkol sa iyong destinasyon bago
dumating sa lugar. Huwag lamang magpakupot sa guidebook, bagkus ay
unawain ang kasaysayn, ekonomiya, kultura, agrikultura, pagkain, relihiyon, at
mga paniniwala ng isang lugar. Sa pamamagitan nito, ayon kay Moore (2013),
mas mauunawaan mo ang kakaibang bahagi ng kultural ba praktis at konteksto
nito habang naglalakbay.
2. Mag-isip nang labas sa ordinaryo

Kadalasang makikita sa mga guidebook ang listahan ng mga hotel, kainan
na pwede mong puntahan o mga aktibidad na pwede mong gawin. Ngunit, bilang
isang mananaysay, kailangan mong magpakita ng mas malalim na anggulong
hindi basta namamalas ng mata. Kailangan mong magkwento ng karanasan,
humanap ng malalim na kahulugan at mailarawan ang lahat ng ito sa
malikhaing paraan.
3. Maging isang manunulat

Magkaiba ang manunulat ng paglalakbay sa isang turista. Nasa bakasyon
ang isang turista habang mas may malalim na tungkulin at layunin sa
paglalakbay ang isang manunulat. Para sa epektibong pagsulat, nakabubuti ang
pagkuha ng larawan at mga tala sa mga bagay na naoobserbahan at naririnig.
C. Mga Gabay sa Pagsulat ng Isang Lakbay-Sanaysay (Dinty Moore, 2013)
1. Hindi kailangang pumunta sa ibang bansa o malayong lugar upang

makahanap ng paksang isusulat.
2. Huwag piliting pasyalan ang napakaraming lugar sa iilang araw
lamang.
3. Ipakita ang kwentong-buhay ng tao sa iyong sanaysay.
4. Huwag magpakupot sa mga normal na atraksyon at pasyalan.
5. Hindi lahat ng paglalakbay ay positibo at puno ng kaligayahan.
6. Alamin mo ang mga natatanging pagkain na sa lugar lamang na binisita
matitikman at pag-aralang lutuin ito.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
7. Sa halip na mga popular at malalaking katedral, bisitahin ang maliliit
na pook-sambahan ng mga taong hindi gaanong napupuntahan at
isulat ang kapayakan ng pananampalataya rito.
8. Isulat ang karanasan at personal na repleksyon sa paglalakbay.
D. Halimbawa ng Lakbay-Sanaysay
Solo sa Oslo
Will P. Ortiz
Mahigpit ang hawak ko sa armrest ng upuan ng eroplanong patungong

Amsterdam. Pinagpapawiasn ako sa loob ng malamig at madilim na lugar.Taong
2005, huling araw iyon ng Hunyo. Kinausap ako ng katabi ko.Isa siyang
Pilipinong seaman. Tinanong niya kung saan ako pupunta. “Oslo,” sabi
ko.“Solo?” Tumango ako, oo nga, naisip ko. Unang pagkakataon kong pumunta
sa Europa dahil magsasalita ako sa kumperensiya sa University of Oslo.Solo sa
Oslo. Marami akong agam-agam. Hindi ko alam ang lugar. Hindi gayon kalaki
ang pera kong dala. Kung marami akong pera, maari akong maligaw, pero dahil
tamang-tama lamang, hindi kasama sa plano ko ang lumampas at maligaw.
Pagbaba ng eroplano sa Amsterdam, nakilala ko ang mga Pilipinong

seaman na kasamahan ng kasabay ko. Marami silang payo tungo sa paglalakbay.
Ngunit di ko na matandaan dahil mayroon lamang akong 30 minuto patungo sa
dulo ng airport kung saan naroon ang eroplano ko patungong Oslo. Natatandaan
kong malumanay at masaya ang mga tinig nila.Tumakbo na ako habang
hila-hila ang aking stroller at nakasukbit ang backpack na
humahampas-hampas sa aking likod. Mas mabilis ang sikdo ng dibdib kaysa sa
aking mga paang nanghihina. Hindi lang miminsan akong tinapik at hinawi ng
ibang mga manlalakbay na nagmamadali. Tila nauuuna rin ang kanilang
pangamba kaysa kanilang mga paa.
Mahigpit ang hawak ko sa armrest ng upuan ng eroplano. Mapusyaw ang

ilaw. Patungo na ako ng Oslo. Nanlalamig ang mga kamay ko. Wala pa akong
tulog simula nang umalis ng Pilipinas na ang ibig sabihi’y 20 oras na akong
gising. Sa kabilang aisle ng eroplano, ngumiti sa akin ang isang lalaki.Hindi ko
alam kung ano ang kanyang lahi. Ngumiti rin ako. “Pinay?” tanong niya.
Tumango ako at natuwa. Tanungan kami kung ano ang ginagawa namin.Isa
siyang inhinyero at magte-training sa Oslo. Nakilala ko rin ang kasamahan
niyang Indonesian. Pagdating namin sa Oslo, linga ako nang linga. Nakahinga
ako nang maluwag nang sabihin ng inhinyero na sumabay na ako sa
kanila.Maaaring mag-bus o mag-bullet train patungong downtown Oslo. Pinili
naming mag-bullet train kahit doble ang bayad dahil 30 94minuto lamang ito
kumpara sa bus na tatlong oras. Sa loob ng bullet train na halos walang tao,
umupo akong malapit sa bintana. Nagsu-zoom ang mga lugar na aming
dinaraanan, sumasabay sa kabog ng puso ko habang nakatingin sa luntiang
paligid na dinaanan namin. Sa Oslo Central Station kami bumaba. Maraming
mga tao, mga nakangiti, maingay. Nagtanong ako sa information kung gaano
kalayo ang hostel na tutuluyan ko. Itinuro niya ito sa mapa.Kung lalakarin ko
raw ay 30 minuto. Nagulat ako na nasa likod ko pa rin ang inhinyero, sabi niya
idadaan na lamang nila ako sa titirhan ko. Bumagal ang napakabilis na sikdo ng
puso ko. Isang Mercedes-Benz ang sumundo sa kanila at inihatid nga ako sa
tinutuluyan ko.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Maliit ngunit malinis ang hostel at malapit sa train station patungong
University. Nakatulog ako nang siyam na oras. Para sa isang insomniac, isa itong
milagro. Binisita ko ang pagdadausan ng kumperensiya kinabukasan, natuwa
ako sa lawak nito, naglalakihan ang mga puno. Kapag huminga ka
nang malalim, manunuot sa ilong ang amoy ng damo, lupa at lamig.
Yari sa salamin ang malaking gusali ng library nila. Sa loob, mga

nakangiting Norwegian volunteers ng kumperensiya ang makikita sa registration.
May isang conference participant ang nagtaas ng boses, di ko alam kung
taga-saang bansa. Sabi niya, “I’m sorry but who speaks English here?” At sa
malumanay na tinig, sinagot siya ng kausap sa matatas na Ingles, “I do, I do
speak English. I’m just not sure what you’re asking me.”Sa pagitan ng mataas at
malumanay na boses na nagsasalimbayan, nagtanong ako sa sa isa pang nasa
registration. Inasikaso niya akong mabuti at ipinadama sa kanyang ngiti ang
“welcome.” Napatitig ako sa babaeng malumanay ang tinig sa pagpapaliwanag,
blonde ang kanayang umaalongalong buhok na lagpas balikat, at bughaw ang
mga mata. At namangha ako na tila namana niya ang tiyaga ng mga Pilipino sa
pakikisama sa mga dayuhang mahirap pakibagayan.Pagpalain ka, naisip ko.
Kinakabahan man sa unang bugso ng mga salita sa pagbabasa ng aking

papel sa kumperensiya, sa kalagitnaa’y madulas na ang aking mga paliwanag.
Sa pagtatapos, maraming iba’t ibang mga lahi at ilang mga Pilipino ang aking
nakilala. Marami silang mga tanong na maaaring maging paksa ng iba kong
pag-aaral ukol sa panitikang pambata.
Nang makatapos ako sa aking presentasyon, lumabas ako at naglakad sa

campus. Nakita kong sunod-sunod na nakahilera ang mga bisikleta sa harap ng
library. Nararamdaman ko ang init ng araw sa aking balikat. Umupo ako sa
hardin sa harap ng aklatan at tiningnan ang mga naglalabas-masok. Iba’t iba
ang kulay ng kanilang mga buhok at mata. Isang lalaking estudyanteng may
brown na buhok ang lumabas ng library at tinungo ang kanayang nakaparadang
bisikleta. Habang tinatanggal niya ang kadena nito, nakita niyang tinitingnan ko
siya, ngumiti siya.Nakamata lamang ako.Sumakay siya at ipinedal ang bisikleta
papalayo sa gusaling salamin. Ilang pedal lamang at muli niya akong nilingon.
Ngumiti ako.
Nang huling araw ng kumperensiya, ninamnam ko ang kaylambot na

salmong inaagusan ng natutunaw na butter at katas ng lemon na idinulog sa
amin. Ninamnam ko ito tulad ng pagnamnam ko sa pagyakap sa aking
pagdating at paglisan sa University of Oslo.
Limang araw akong naglagi sa Oslo kasama ng mga bago at matagal nang
kaibigan. Nang malaman ng isang Pilipina na nasa hostel ako, inanyayahan niya
akong tumira sa kanyang bahay. Sa maliit kong budget, hindi na ako humindi
pa. Ginugol namin ang panahon sa pamamasyal.Halos lahat ng tao ay nasa
labas ng mga café. Bakit ka nga naman matutulog kung laging sumisikat ang
araw? Halos 20 oras o higit pa ang sikat ng araw sa tag-araw.Para sa isang
bansang laging nakakaranas ng lumalamong dilim tuwing winter, isang
di-mapapantayang biyaya ang maramdaman at masilayan ang mapagpalang init
ng araw. Naroon sila sa kalye, humahalakhak, strapless o sleeveless ang mga
blusa ng mga babae. Mga lalaking naka-shorts. Sarisaring kulay, sari-saring
wika ang maririnig. Maliwanag kong nakikita ang pagsasanib ng kulay kahit
maghahating-gabi. Isang sari-kulay ng mga taal na taga-Oslo at turistang
nagsasaya sa “Land of the Midnight Sun.”

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Sumakay kami ng ferry sa Radhusbrygge patungo sa iba’t ibang museo sa
Oslo.Namimigay sila ng leaflets sa turista sa Oslo Central Station.Sa dami ng
halos magkakatabing museo, hindi ito kakayaning libutin sa loob ng isang araw.
Ngunit isa sa mga museong ito ang tumatak sa aking isipan – ang Viking
Museum.
Ngumiti ako sa guwardiya nang pumasok sa museo ng mga piratang

Scandinavian. Ngumiti siya at pinapasok ako nang hindi man lamang
tinitingnan kung mayroon akong tiket o wala. Nakakatuwa. Ngunit nawala ang
aking ngiti nang makita ang nasa bungad na barko na marahil 20 metro ang
haba, gawa sa oak at halos buo pa.Ito ang Gokstad (o
Gaukstad).Kamangha-mangha ang inukit na disenyo ng tila ahas at dragon sa
gilid nito. May kung anong kilabot ang dala ng mga barko ng Viking na
nagsilbing libingan ng namayapa. Inihahatid sila tungo sa kabilang buhay. Siglo
walo hanggang labing-isa pa ang mga ito ngunit napreserba maging ang mga
alahas ng mga Viking. Tumatayo ang mga balahibo ko sa kamay habang
kinukunan ng kamera ang mga naiwang gamit nila.
Nang bumalik ang ferry sa downtown, umupo kami sa dock at bumili ng

ice cream sa cone. Halos Ᵽ 700 ang presyo nito. Sa saliw ng live jazz na
tumutugtog sa malapit na barge, tinatanaw ko ang dagat at ang iba’t ibang mga
barko. Lumapit sa akin ang seagulls na abuhing-puti ang kulay, hinihingi nila
ang french fries na hawak ko. Ibinigay ko ito sa kanila at tila tumawag pa ng
pansin sa kanilang mga kasamang ibon. Nagliparan sila patungo sa akin.Hindi
sila takot. Napangiti ako.
Hindi na sumisikdo nang mabilis ang tibok ng puso ko sa loob ng eroplano

patungong Pilipinas. Ano nga bang uri ng takot ang sumagi sa akin patungong
Oslo? Marahil may takot ako na galing sa lahing Scandinavian pirates ang mga
taga-Oslo at ako, sa makitid kong pag-iisip ay may takot sa uri ng mga taong
makasasalamuha ko sa ibang bayan. Ngunit magkaiba man ng kulay,may
pagkakatulad ang paniniwala ng mga sinaunang Pilipino sa Vikings – ang
pagtawid sa kabilang buhay gamit ang bangka o barko. Hindi nga ba’t ito ang
makikita sa Manunggul jar?
Sa kabuuan ng aking paglalakbay, kayrami kong naranasang kakaibang

pagtanggap, pagtulong mula sa mga taga-Oslo, banyaga at sariling kababayan.
Sa kabila ng mapusyaw na ilaw, laging naghihintay ang araw.Kung maniniwala
ka sa kabaitan ng mga estranghero sa ibang bayan, lagi mo itong makikilala sa
anumang paraan, sa ngiti man, payo, paghahatid o sa pagpapatuloy sa iyo nang
busong puso sa isang tahanan.
Maluwag na nakapatong sa armrest ang aking mga kamay habang pabalik

ng Pilipinas.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Paglalapat:
1. Paano tinukoy at inilarawan ng may-akda ang kaniyang karanasan?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Ano-anong bagay sa kapaligiran ang binigyang-pansin ng may-akda? Paano

niya ito binigyan ng paglalarawan? Itala ang mga pahayag dito.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Ano ang mahalagang impormasyong natutuhan mo sa binasang

lakbay-sanaysay?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Gawain 11:
Pagsulat
Panuto: Sumulat ng isang Lakbay-Sanaysay tungkol sa isang lugar na iyong

napuntahan na o nais puntahan. Sa lugar na nais puntahan, maaaring
magsaliksik ng mga impormasyon tungkol dito. Ilakip sa kahon ang larawan ng
lugar na iyong napuntahan o nais puntahan. Gamiting gabay ang mga tinalakay
tungkol sa pagsulat ng Lakbay-Sanaysay. Bigyan ito ng malikhaing pamagat.
___________________________________________________________
Isinulat ni _______________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay
10-9 8-7 6-5 Marka
Pagsunod sa Nasunod ang Hindi gaanong Hindi nasunod

mga mga nasunod ang mga ang mga
alintuntunin at alintuntunin at alintuntunin at alintuntunin at
gabay sa gabay sa gabay sa gabay sa
pagsulat ng pagsulat ng pagsulat ng pagsulat ng
Lakbay-Sanaysay Lakbay-Sanaysay Lakbay-Sanaysay Lakbay-Sanaysay
Marami ang
Tamang May mahusay May mali sa
nakitang mali sa
Paggamit ng na paggamit ng paggamit ng
paggamit ng
Balarila, balarila, balarila, bantas,
balarila, bantas,
Bantas, atbp. bantas, atbp. atbp.
atbp.
May mahusay May kailangan
Maayos na May kaguluhan
na pang ayusin sa
Organisasyon sa paglalatag ng
pagkakalatag paglalatag ng
ng Ideya. ideya.
ng ideya. ideya.
Nakuhang
Marka:

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Mga Hanguan:
Aklat:



Store.
Elektroniko:


_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Module 12
KABANATA XII: PAGSULAT NG PANUKALANG PROYEKTO
A. Kahulugan at Kalikasan ng Panukalang Proyekto

B. Mga Tagubilin sa Pagsulat ng Panukalang Proyekto
C. Mga Dapat Gawin Bago ang Pagsulat ng Panukalang Proyekto
D. Mga Elemento ng Panukalang Proyekto
E. Halimbawa ng Panukalang Proyekto
 Natutukoy ang kahulugan at kahalagahan ng panukalang proyekto

 Naitatala ang mahahalagang impormasyon sa pagsulat ng panukalang
proyekto
 Nakagagawa ng isang panukalang proyektong pangkabataan
Kadalasan, ginagawa ang isang panukalang proyekto o project proposal

kapag kailangan itong marebyu ng isang indibidwal o grupo para sa kaniyang
aprubal. Ang aprubal ay kailangan para mabigyang hudyat ang opisyal na
pagsisimula ng proyekto. Karaniwang naghaharap ng panukalang proyekto para
sa pinansyal na suporta sa paggawa nito. Maaari itong isagawa ng isang
departamento ng isang kompanya upang aprubahan ang kanilang nais na gawin,
ng isang non-governmental organization para sa kanilang mga programa, ng
isnag opisyal sa pamahalaan para sa kaniyang proyekto, o ng isang pribadong
asosasyon o indibidwal para sa pagpapatupad ng kanilang mga proyektong
binabalak. Inihaharap nila ang kanilang mga panukalang proyekto sa mga
indibidwal, komite, organisasyon, o opisinang makapagbibigay-tulong sa
implementasyon ng mga proyektong isasagawa.
A. Kahulugan at Kalikasan ng Panukalang Proyekto
Panukalang Proyekto - Ayon kay Besim Nebiu, ang panukalang proyekto ay

isang detalyadong deskripsyon ng mga inihahaing gawaing naglalayong lumutas
ng isang problema o suliranin.
Makikita ang detalyadong pagtalakay sa dahilan at pangangailangan sa

proyekto (project justification), panahon sa pagsasagawa ng proyekto (activities
and implementation timeline), at kakailanganing resorses (human, material, and
financial resources required).
Ang isang panukalang proyekto ay kadalasang nakasulat; minsan ito ay sa

anyong oral na presentasyon, o kaya ay kombinasyon ng mga ito. Maaari itong
internal o yaong inihahain sa loob ng kinabibilangang organisasyon, o
eksternal na isang panukala para sa organisasyong di-kinabibilangan ng
proponent.
Maaari itong solicited o unsolicited. Solicited proposal kung ang

panukalang proyekto ay isinagawa dahil may pabatid ang organisasyon sa
kanilang pangangailangan. Kung wala naman at kusa o nagbaka-sakali lamang
ang proponent ay maituturing itong unsolicited proposal. Tinatawag ding
invited o imbitado ang solicited, at prospecting ang unsolicited.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Hindi maituturing na proyekto ang mga dating aktibidad na nauulit sa
eksaktong pamamaraan at periodikong isinasagawa, ang mga aktibidad na
walang depinido at malinaw na layunin, ang mga aktibidad maaaring maulit o
mailipat kahit saan at sa anomang oras, at ang mga regular na aktibidad ng
organisasyon (Nebiu, 2002). Mahalagang matiyak na ang panukala ay hindi sa
mga nabanggit na ito.
B. Mga Tagubilin sa Pagsulat ng Panukalang Proyekto
Ayon sa American Red Cross (2006), kapag susulat ng isang panuakalng

proyekto, kailangang gawin ang mga sumusunod.
1. Magplano nang maagap. Wala pa ring kasinghalaga ang sapat na oras sa

pagpaplano sa isang proyekto. Kung maagap ang pagpaplano, binibigyang
pagkakatoon ng nagsasagawa nito na makausap ang mga stakeholder,
matalakay ang kanilang pangangailangan, at masuri ang panukalang proyekto
nang may sapat na oras.
2. Gawin ang pagpaplano nang pangkatan. Kung may kasama sa panukala,

makabubuting bigyan ng tungkulin ang bawat isa upang maging kolaboratibo
ang paghahanda. Mabibigyan din nito ang bawat isa ng pagkakataong maging
aktibo sa pakikilahok sa bawat gawain sa proseso ng pagpaplano at pagsulat ng
panukalang proyekto.
3. Maging realistiko sa gagawing panukala. Minsan, dahil sa kawalan ng

mahusay na pagpaplano, nagiging di-realistiko ang panukala. Dapat
maisalang-alang ng nagpapanukala kung ano lamang ang kakayanin sa loob ng
panahong nakatalaga at kung ano ang posiblerng makamit batay sa mga
nag-e-exist na resorses. Tandaan na ang nilalaman ng panukula ay laging
SMART (specific, measurable, attainable, realistic, at time-bound).
4. Matuto bilang isang organisasyon. Matuto sa sariling karanasan at sa

karanasan ng iba. Kung may pagkakataong balik-tanawan at suriin ang resulta
ng mga naipanukalang proyekto sa organisasyong paghaharapan ng panukala
ay gawin ito. Sa paggawa nito, mas mabibigyan ng ideya ang proponent kung
paano at ano ang mga konsiderasyon ng organisasyon o indibidwal sa pagtugon
sa mga naihahaing panukala sa kanila.
5. Maging makatotohanan at tiyak. Huwag maging masaklaw sa mga pahayag

sa panukala. Kailangang maging tiyak sa mga ipinapanukala. Kaakibat ng
pagiging tiyak ng mga ito, kailangan ding maging makatotohan ang bawat
elemento ng panukala.
6. Limitahan ang paggamit ng teknikal na jargon. Ang mga teknikal na jargon

ay para sa mga teknikal o espesyalisadong indibidwal. Makabubuti sa isang
proposal na naisulat ito sa isang wikang pangkaraniwan at naiintindihan ng
lahat. Huwag dapat ipalagay na naiintindihan ng nagbabasa ng panukala ang
lahat ng mga teknikal jargon na ginamit sa pagsulat.
7. Piliin ng pormat ng panukalang malinaw at madaling basahin. Marahil,

hindi lamang iisang proposal ang naipadala sa organisasyon o sa indibidwal na
target ng isang panukala. Kung gayon, makabubuting ang format na napili ay
yaong malinaw at madaling basahin. Makatutulong ito ng malaki sa taong
nagbibigay ebalwasyon sa panukala. Mas bibigyang pansin din ang isang
panukalang malinaw at madaling maunawaan ang nilalaman.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
8. Alalahanin ang prayoridad ng hihingian ng suportang pinansyal. Maliban
sa kawalan ng sapat na pagpaplano, ang kadalasang dahilan ng di-pag-aproba
sa isang proposal ay ang di-magkatugmang prioridad ng organisasyong
pinaglalaanan ng panukala sa mismong panukalang proyekto. Dahil dito,
tiyakin na ang layunin ng panukalang proyekto ay isa sa mga top of the list na
prioridad ng hinihingian ng suportang pinasyal o ng mag-aapruba sa
panukala.
9.Gumamit ng mga salitang kilos sa pagsulat ng panukalang proyekto. May

kakaibang lakas kung mga salitang kilos ang gagamitin sa mga pahayag sa
panukalang proyekto. Dahil kailangan ng pag-apruba, mas mabuting may
dating maging ang mga salitang gagamitin. Kabilang sa mga salitang kilos na
maaaring gamitin ang simulan, ikumpara, maghandog, mangulo,
mag-oraganisa, suportahan, magpakuahulugan, gumawa, gumamit at iba pa.
Sa pagsaalang-alang sa mga ito, matutulungan kang maghanda ng isang

panukalang proyektong may malaking pagkakataon na mapili o maikonsidera
ng pinag-aalukan. Sa pagbibigay halaga sa mga gawaing ito, mas makatitiyak
kang magiging epektibo ang proposal.
C. Mga Dapat Gawin Bago ang Pagsulat ng Panukalang Proyekto
Binalangkas ni Besim Nebiu sa kanyang aklat na Developing Skills of

NGOs Project Proposal Writing (2002) ang mga hakbang na kailangang isagawa
ng isang indibidwal o organisasyong nagnanais gumawa ng isang panukalang
proyekto. Ayon sa aklat, kailangan ang:
1. Pag-interbyu sa dati at inaasahang tatanggap ng benepisyo.

Sa pamamagitan ng pakikipag-usap sa dati at inaasahang benepisyaryo,
magkakaroon ng mas malinaw na pagtingin sa aktuwal nilang pangangailangan.
Makatutulong ito upang maging mas tiyak at makkatotohanan sa mga detalye
ng susulating panukala. Nagkakaroon din ng mas malalim na pag-unawa sa
suliranin kung nakausap ng personal ang mga taong kaugnay ng proyektong
nais gawin.
2. Pagbalik-tanaw sa mga naunang panukalang proyekto.

Sa pamamagitan nito, mabibigyang-kamalayan sa mga naging
pagkakamali ng mga naunan nang panukala. Dahil dito, mapabubuti ang
susunod na panukalang gagawin. Sa tulong din ng prosesong ito, malalaman
ang mga panukalang proyekto na nabigyan na ng pansin ng isang granting
organization. Kadalasan kasi, ang mga panukalang nauulit lamang ay hindi na
binibigyan ng prioridad sa mga aaprubahang panukala.
3. Pagbalik-tanaw sa mga ulat sa ebalwasyon ng mga proyekto.

Mabibigyan ng tamang datos kung titignang muli ang ebalwasyon ng mga
nakalipas na
proyekto. Upang hindi magkamali, o malito, balikang muli ang mga ulat sa mga
proyektong iniharap sa oraganisasyong pinagpapanukalaan.
4. Pag-organisa ng mga focus group.

Tiyakin lamang na ang mga taong magiging bahagi ng proyekto ay may
pagnanais na makisangkot at mag-ambag. Magiging malaking suliranin kung
walang pakikibahagi mula sa
kanila.
5. Pagtingin sa mga datos estadistika.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Maging sigurado sa mga datos na ibibigay. Huwag hayaang ibang tao pa
ang makadiskubre sa mga kamalian sa mga estadistika at datos na inilahad.
Sikaping ibalida ang ano mang datos na ginamit sa proposal.
6. Pagkonsulta sa mga eksperto.

Mapatataas ang kredibilidad ng panukala kung ikinonsulta ang mga ito sa
mga eksperto. Ang kontribusyon mula sa mga eksperto ay makapagbibigay bigat
sa halaga ng panukala.
7. Pagsasagawa ng mga sarbey at iba pa.

Mangalap ng preliminaryong impormasyon at datos para ipakita ang
komitment at dedikasyon sa panukalang proyekto. Tiyaking sapat ang mga ito
upang mabigyang linaw nito
ang tunguhin ng panukala. Malaking tulong din ang mga prelimaryong datos
upang mapabuti ang layunin ng isang panukalang proyekto.
8. Pagsasagawa ng mga pulong at porum sa komunidad.

Makukuha ang kooperasyon ng komunidad kung mayroong tuwirang
pagsasangkot sa
kanila.
Bilang paghahanda sa pagsulat ng panukalang proyekto, isagawa ang

mga aksyong ito. Mapatatag nito ang mga prosesong gagawin at mapahuhusay
ang mismong proyektong ipinanunukala.
D. Mga Elemento ng Panukalang Proyekto
I. Titulo ng Proyekto
Ang pahina para sa titulo ay kailangan kung ang proposal ay mas mahaba
sa tatlong pahina. Kasama sa pahinang ito ang titulo ng proyekto, pangalan ng
nagpapanukalang organisasyon, lugar, petsa ng preparasyon ng panukala at
ahensyang pinaglalaanan ng panukala.
Tandaan na ang titulo ng proyekto ay dapat maiksi at tuwiran, at dapat na
tumutukoy sa pangunahing aktibidad o inaasahang resulta ng proyekto.
II. Nilalaman
Idagdag ang pahina ng nilalaman kung ang proposal ay aabot ng 10 o higit

pang pahina. Mahalaga ang pahinang ito upang madaling mahanap ang mga
bahagi ng proposal. Naglalaman ito ng titulo ng bawat seksyon.
III. Abstrak
Ito ang huling ginagawa ng bahagi ng panukala. Inaasahang makikita sa

abstrak ang pagtalakay sa suliranin, layunin, organisasyon na responsable sa
implementasyon, pangunahing aktibidad ng proyekto at ang kabuuang badyet.
Ginagawa ang abstrak upang magkaroon ng buod ang buong panukala at
mabigyan ng masaklaw na pagtingin ang nagbabasa nito. Tiyaking maikli
lamang ang abstrak na ihahanda.
IV. Konteksto
Ang bahaging ito ay naglalaman ng sanligang sosyal, ekonomiko, politikal,

at kultural ng panukalang proyekto. Naglalaman ito ng mga kaugnay na datos

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
mula sa pananaliksik na naitala mula sa pagpaplano sa proyekto, o ng mga
datos na nakolekta mula sa iba’t ibang mga sors.
V. Katwiran ng Proyekto
Ito ang pinaka-rasyonal ng proyekto. Nahahati ito sa apat na sub-seksyon.
1. Pagpapahayag ng Suliranin
Tinatalakay sa bahaging ito ang tiyak na suliraning pinagtutuunang

solusyunan ng panukala. Binibigyang-empasis sa bahaging ito kung papaanong
ang isang isyu o sitwasyon ay nagiging suliranin. Kaugnay nito, pinatutunayan
din sa bahaging ito kung ano ang pangangailangan ng mga benepisyaryo batay
sa nakitang suliranin.
2. Prayoridad na Pangangailangan
Pinagtutuunan ng bahaging ito ang pagpapaliwanag sa pangangailangan
ng mga target na makikinabang dahil sa pagkakaroon ng suliranin.
Ipinaliliwanag din sa bahaging ito kung paano napagdesisyunan ang mga
isasaad na pangangailangan.
3. Interbesyon
Ilalarawan sa bahaging ito ang estratehiyang ginamit kung paanong
sosolusyunan ang suliranin at gayon din tatalakayin kung papaanong
magdadala ng pagbabago ang gagawing hakbang.
4. Mag-iimplementang Organisasyon
Sa bahaging ito ilalarawan ang kapabilidad ng nagpapanukalang
organisasyon upang tugunan ang suliraning inilahad. Isinasama sa seksyong ito
ng mga nakaraang rekord ng kapasidad sa pagresolba ng suliranin, Ilalahad dito
kung bakit sila karapat-dapat upang pagkatiwalaang solusyunan ang suliranin.
Binibigyang empasis din dito ang eksperts ng organisasyon o ng indibidwal na
magsasagawa sa proyekto.
VI. Layunin
Ilalahad sa bahaging ito ang masaklaw ng layon ng panukalang proyekto.

Kaugnay ng layong ito, iisa-isahin din ang mga tiyak na layunin na nais
makamit ng panukala.
VII. Target na Benepisyaryo
Ipakikita sa bahaging ito kunng sino ang mga makikinabang sa

panukalang proyekto at kung paano sila makikinabang dito. Isasama rito ang
detalyadong deskripsyon ng laki at katangian ng mga benepisyaryo . Sa
pagtukoy sa mga katangiang ito, maaaring gamitan ng kriterya tulad ng
etnisidad, edad, kasarian, at iba pa.
VIII. Implementasyon ng Proyekto
Ipakikita sa bahaging ito ang iskedyul at alokasyon ng resorses.

Mahalagang maipakita rito kung sino ang gagawa ng aktibidad, at kailan at saan
ito gagawin.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
1. Iskedyul - Ang detalye ng mga pinlanong aktibidad ay dapat maipakita.
Magagamit ang mga talahanayan at Gantt Chart sa pagpapakita ng mga
ito.
2. Alokasyon - Ipakikita rito ang mga kakailanganin upang isagawa ang mga
aktibidad ayon sa iskedyul. Tinutukoy sa bahaging ito ang iba’t ibang
kategorya ng gastusin upang magkaroon ng buod ng impormasyon ukol
sa gastusin na kakailanganin para sa pagbabadyet. Halimbawa ng mga
aytem sa bahaging ito ang mga kagamitan, sahod, at mula rito’y
maiuugnay ang yunit, nilang, presyo, at iba pa.
3. Badyet - Ito ang buod ng mga gastusin at kikitain ng panukalang proyekto. Sa

presentasyon nito, maaaring gumamit ng anomang format na
magpapakita ng maliwanag at maayos na daloy ng mga datos na may
kinalaman sa gastusin o expenses, at kita o income.
4. Pagmonitor at Ebalwasyon - Nakabatay ang ebalwasyon at pag-monitor sa

panukalang proyekto sa kung paano at kailan isasagawa ang mga
aktibidad para mamonitor ang pag-unlad ng proyekto; anong metodo ang
gagamitin sa pagmonitor at pag-evaluate; at sino ang magsasagawa ng
pag-monitor at ebalwasyon.
5. Pangasiwaan at Tauhan - Naglalaman ito ng maikling deskripsyon ng bawat

miyembro ng grupo na gumawa ng panukalang proposal. Kung ano ang
tungkuling nakaatang sa bawat miyembro ay kailangan ding isama.
Maaaring isama na lamang sa lakip ang curriculum vitae ng mga
miyembro.
6. Mga Lakip - Ito ang mga karagdagang dokumento o sulatin na kakailanganin

upang lalong mapagtibay ang panukalang proyekto. Isasama rin sa
bahaging ito ang anomang papeles na hihingiin ng organisasyon o
indibidwal kung saan ipapanukala ang proyekto.
E. Halimbawa ng Panukalang Proyekto
Debelopment ng Kompyuterisadong Sistemang Pang-eleksyon para sa

Supreme Student Government ng Politeknikong Unibersidad ng Lungsod
Matapat
ni Trishia May R. Guiang
I. Abstrak
Ang panukalang proyekto na ito para sa debelopment ng isang

kompyuterisadong sistemang pang-eleksyon para sa Supreme Student
Government ng Politeknikong Unibersidad ng Lungsod Matapat ay may tiyak na
layuning makabuo ng isang fully-automated na programa para sa eleksyon ng
mga opisyales nito, magawang kustomisado ang programa para sa mge ekeksyin
ng bawat kolehiyo, at maimplementa ang programa bilang isang local area
network na sistema. Pamumunuan ang proyektong ito ni G. Albert Tan, analyst,
mula sa University Computer Technology Center. Ang pangkalahatang
debelopment ay gagawin ng isang pribadong programer na may matatag na
karanasan sa pagdebelop ng mga katulad na sistema. Tigdalawang student
intern na may espesyalisasyon sa programming, networking, at information
system’s management ang kukunin bilang support staff ng proyekto. May

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
kabuuang badyet itong PhP 283, 000.00 na ilalaan para sa sahod at kagamitang
kakailanganin. Magsisimula ang proyekto sa Agosto 15 at inaasahan itong
matatapos sa Enero 15 ng susunod na taon.
II. Konteksto
Ang pagpili ng kinatawan at lider ng mga estudyante sa isang kolehiyo o

unibersidad ay isang mahusay na paghahanda para sa aktwal na karanasan sa
pagpili ng mga mamumuno sa mga bayan, lalawigan, o syudad na
kinabibilangan nila. Sinasabi nga na ang pagboto bilang isang karapatan ay
nagbibigay sa bawat isa, mayaman man o mahirap ng isang pantay na pagturing
sapagkat hindi ito kumikilala sa estadong ekonomiko o estadong edukasyonal
(Tan, 2016). Sinasabi rin na sa pagboto ng mga estudyante, nagkakaroon sila ng
kasanayan sa wastong pagpili ng mga karapat-dapat ba lider na mangunguna sa
kanila.
Sa halos lahat ng unibersidad at kolehiyo kung saan nabibilang ang
Politeknikong Unibersidad ng Lungsod Matapat, naging kasanayan na ang
taunang pagpili para sa estudyanteng lider. Bahagi na ito ng kulturang umiiral
sa unibersidad para sa kaniyang mahigit na sandaang taong pag-iral (Que,
2005). Ayon sa pag-aaral ni Manuel (2010) sa historikal na paglago ng politika sa
unibersidad, karaniwang napipili ang mga estudyanteng aktibong nagsusulong
ng mga karapatan ng mga estudyante. Nabanggit rin sa kaniyang pag-aaral na
nagkaroon ng mga haka-haka ng ‘di makatarungang resulta na hatid ng
gitgitang laban mula sa kandidatong estudyante (m.p.25-30). Ayon pa sa isang
pag-aaral na tumutuon din sa students’ politics sa unibersidad, nangyayari raw
ang mga katulad na insidente, na maaaring sinadya o hindi, dahil sa lumalaking
bilang ng botante na umaabot na sa 26 na libong estudyante (Carpio, 2012, m.p.
110-111). Dahil din sa pangyayaring ito, napansin pa ng mananaliksik na
mabagal ang daloy ng proseso at nababahiran ang mga ito ng ilang
kontrobersiya na kalauna’y wala namang kongkretong ebidensya (p.113).
Upang maiwasan ang mga ganitong pangyayari lalo na’t tumataas pa ng
25% ang bilang ng populasyon na umaabot na ng 39 libong estudyante, isang
pangangailangan ng unibersidad ang isang kompyuterisadong sistemang
pang-eleksyon para sa Supreme Student Government.
III. Katwiran ng Proyekto
A. Suliranin
Taunang isinasagawa ang eleksyon para sa mga opisyales ng Supreme

Student Government Organization ng Politeknikong Unibersidad ng Lungsod
Matapat. Dahil umaabot na sa 39, 000 ang kabuuang populasyon ng
unibersidad, ang pagsasagawa nito ay nagiging mahirap na at madalas
nababahiran ng mga kontrobersiya. Maliban dito, ang unibersidad ay kilala rin
bilang sentro ng kahusayan sa edukasyong kompyuter ngunit ang masalimuot
na proseso ng student election ay isinasagawa pa rin ng manwal na maaari
naman sanang magawan ng isang kompyuterisadong sistema.
B. Prayoridad ng Pangangailangan
Kailangan ang pagkakaroon ng isang kompyuterisadong sistemang

pang-eleksyon para sa mga estudyante sapagkat mahalagang walang bahid ng
pagdududa ang mga estudyante sa kanilang mga lider. Maliban dito, karapatan
din nila na magkaroon ng isang maayos at madaling proseso ng eleksyon dahil
bahagi rin ng kanilang bayarin ay nakalaan para sa student government
organization. Maliban dito, dapat maipakita ng unibersidad ang kaniyang

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
kakayahan sa teknolohiya ng kompyuter bilang patunay ng kaniyang estadong
sento ng kahusayan sa edukasyong kompyuter.
C. Interbensiyon
Maaaring maisakatuparan ang panukalang ito sa mga sumusunod na

paraan:
A. Pagkuha ng isang pribadong programmer para maisagawa ang proyekto.

B. Pag-assign sa isang staff ng University Computer Technology Center bilang
pinuno ng pagsasagawa ng proyekto.
C. Pagkuha ng mga student intern mula sa Kolehiyo ng Araling Kompyuter
bilang mga support staff ng proyekto.
Ang mga interbensyong ito ay napagdesisyunan batay sa suhestiyon ng

iba’t ibang mga opisyales ng bawat kolehiyo sa unibersidad na iniharap sa mga
ginawang pagpupulong ng mga opisyales ng Supreme Student Government
Organization kasama ang kanilang mga tagapayo.
D. Mag-iimplememtang Organisasyon
Ang Supreme Student Government ang pinakaangkop na organisasyong

magsasagawa nito sapagkat sila rin ang direktang namamahala sa proseso ng
eleksyon kasama ang Commission in Election ng unibersidad. Batay sa
masusing pagpili sa mga magsasagawa ng proyekto, masasabing may lubos na
kakayahan ang mga ito upang maisakatuparan ang pagbubuo ng isang
kompyuterisadong sistemang pang-eleksyon. Ang isang pribadong programmer
na may karanasan sa katulad na sistema ang pipiliin na nilahukan pa ng isang
espesyalista mula sa University Computer Technology Center. Gayon din, pipili
ng mga katuwang na student intern na may espesyalisasyon sa programming,
networking, at information system’s management upang lalong mapabuti at
mapadali ang pagsasagawa ng proyekto.
IV. Layunin
Layunin ng panukalang proyekto na ito na makapagdebelop ng isang

kompyuterisadong sistemang pang-eleksyon para sa Supreme Student
Government ng Politeknikong Unibersidad ng Lungsod Matapat.
Tiyak na layunin nito ang sumusunod:
a. makabuo ng isang fully-automated na programa para sa eleksyon ng

Supreme Student Government;
b. magawang kustomisado ang programa para sa mga takot na eleksyon
ng bawat kolehiyo; at
c. maimplementa ang programa bilang isang local area network na
sistema.
V. Target na Benepisyaryo
Estudyante ng unibersidad. Ito ang mga opisyal na nakatala sa iba’t ibang mga
programa sa iba’t ibang kolehiyo sa loob ng unibersidad. Dahil lahat naman ng
estudyante ng unibersidad ay kasama sa Supreme Student Government
Organization, lahat sila ay makikinabang sa panukalang proyektong ito. Dahil
kustomisado ang sistema, maaari ring makinabang pa ang bawat kolehiyo ng

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
unibersidad sa kanilang pangkolehiyong eleksyon. Gayon din, makikinabang
dito ang mga organisasyong pang-estudyanteng magsasaggawa rin ng mga
pagboto.
VI. Implementasyon ng Proyekto
A. Iskedyul
Matutunghayan sa kasunod na talahanayan ang inaasahang oras ng

pagkakadebelop ng proyektong kompyuterisadong sistema:
(May)
Mga Aktibidad Iskedyul ng Implementasyon
Responsibilidad
Simula Katapusan Notasyon
1. Pagpaplano analyst, programmer
sa Sistema 08-15-xx 08-30-xx
2. Pag-analisa
09-15-xx analyst, programmer
sa Sistema 09-01-xx
analyst, programmer, 2
information
3. Pagdisenyo
09-16-xx 09-30-xx management intern, 2
sa Sistema
network technology
intern
4. Pagdebelop programmer at 2
sa Sistema 10-01-xx 11-30-xx programmer intern
analyst, programmer, 2
5. Pagsubok at
programmer intern, 2
Ebalwasyon 12-01-xx 12-07-xx
IM intern, 2 network
sa Sistema
technology intern
programmer kasama
6. Pagrebisa 12-08-xx 12-30-xx ang team ng
rerebisahing bahagi
7. Instalasyon 01-15-xx -- DT
DT - Development Team
Talahanayan 1.0: Iskedyul ng Aktibidad para sa Debelopment ng Sistema

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
B. Alokasyon
Ang kasunod na talahanayan ay nagpapakita ng listahan ng resorses na

pagkakagastusan:
Pagkakagastusan
Mga Aktibdad
Sahod/Allowance Ekwipment Iba pa
1 programmer
1. Pagpaplano sa (kalahating buwan)
Sistema
1 programmer
2. Pag-analisa sa (kalahating buwan)
Sistema
1 programmer, 2 IM
3. Pagdisensyo sa intern, 2 network
Sistema technology intern
(kalahating buwan)
4. Pagdebelop sa 1 programmer, 2 Lisensya

Sistema programmer intern para sa
(dalawang buwan) Software
5 kompyuter @
35,000/yunit
5. Pagsubok at
1 programmer, 6 na intern 1 printer @ 7000
Ebalwasyon sa
(isang linggo)
Sistema
Kagamitan sa
Networking @
10,00
1 programmer
6. Pagrebisa (hindi kailangang
bayaran dahil bahagi ito
ng serbisyo)
--
7. Instalasyon
(hindi kailangang
bayaran dahil bahagi ito
ng serbisyo)
Talahanayan 2.0: Listahan ng Pagkakagastusan sa Bawat Aktibidad

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
C. Badyet
Narito ang panukalang badyet para sa proyekto:
Pagkakagastusan Bilang ng Bayad/Yunit Kabuuang Bayad

Yunit
1 @ 3.75 na
Sahod ng programmer Php 20,000.00 Php 75,000.00
buwan
Allowance ng 2 @ 9 na
9,000.00
Programmer Intern linggo 500.00
Allowance ng Network 2 @ 3 na
500.00 3,000.00
Technolgy Intern linggo
Allowance ng 2 @ 3 na
Information 500.00 3,000.00
linggo
Management Intern
Kompyuter 5 yunit 35,000.00 175,000.00
Printer 1 yunit 7,000.00 7,000.00
Kagamitan sa -- 10,000.00
Networking 10,000.00
Lisensya ng Software 1,000.00 1,000.00
Kabuuang Badyet Php 283,000.00
Talahanayan 3.0: Badyet ng Panukala
Tala: Hindi na ipinakita ang income statement ng proyekto sapagkat hindi ito
profit-oriented.
VII. Pagmonitor at Ebalwasyon
Ang kinatawan mula sa University Computer Technology Center na siya

ring analyst ng proyekto ang magsasagawa ng monitoring at ebalwasyon.
Kasama niya sa gawaing ito ang kasalukuyang kinatawan ng Commission on
Election, ang presidente ng konseho, at kanilang mga tagapayo sa konseho.
Batay sa masusing pag-uusap, lingguhan ang gagawing pagmonitor upang
masiguro ang kalidad at oras ng pagtatapos sa trabaho. Dito, nakapag-iskedyul
na ng lingguhang pulong para sa programmer na siyang pangkalahatang
tagapamahala sa pagdebelop ng proyekto.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
VIII. Pangasiwaan at Tauhan
Narito ang mga kasapi sa pagbuo ng proyektong ito:
Pangalan Designasyon Responsibilidad

Albert J. Tan Analyst/ Pinuno ng Proyekto Pinunong
tagapag-analisa at
tagapag-aproba ng
anumang kailangang
gawin sa buong
proyekto.
Mark Christian Programmer/Pangkalahatang Tagapagdebelop ng
Borromeo Tagapamahala ng kompyuterisadong
Debelopment sistemang
pang-eleksyon.
Ron Jayson Carta Programmer (Intern) Tutulong sa
programmer para sa
Maiko Timbal
debelopment ng
sistema. Kasama rin
siya sa pagsubok,
ebalwasyon, at
instalasyon nito.
Kris Tiu Networker (Intern) Tutulong sa pagdisenyo
ng sistema. Kasama rin
April Sajulga
siya sa pagsubok,
ebalwasyon, at
instalasyon nito.
Dindin Guintinas Information System Manager Tutulong sa pagdisenyo
(Intern) ng sistema. Kasama rin
Von Lee
siya sa pagsubok,
ebalwasyon, at
instalasyon nito.
IX. Mga Lakip
[Ilakip dito ang mga kakailanganing dokumento. Hal. Mga liham na kailangan sa
pagpapaabruba, curriculum vitae ng mga nagpanukala, atbp.]

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Pagsusuri:
Panuto: Balikan ang halimbawa ng panukalang proyeto. Suriin ang mga anyo
nito at bigyan ng paliwanag ang mga bahagi nito.
Pamagat:
_____________________________________________________________________________
__
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Kategorya ng Proyekto:
_____________________________________________________________________________
___
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Laang Panahon:
_____________________________________________________________________________
__
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Rasyonal:
_____________________________________________________________________________
_
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Deskripsyon ng Proyekto:
_____________________________________________________________________________
__
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Badyet:
_____________________________________________________________________________
___
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
4 Gawain 12.1:
ma Pagsulat
Panuto: Mag-isip ng isang panukalang proyekto ayon sa sumusunod:
A. Panukalang proyekto para sa paaralan

B. Panukalang proyekto para sa komunidad
C. Panukalang proyektong mapagkakakitaan
Isulat ang panukalang proyekto batay sa mga mga tinalakay na gabay at

hakbang. Gamitin ang pormat sa ibaba.
PAMAGAT NG PANUKALANG PROYEKTO
Isang Panukalang Proyekto na Iniharap sa Cabuyao Institute of Technology
Bilang Bahagi ng Pagtupad sa Isa sa mga Gawaing Kailangan para sa Unang Markahan ng
Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan
Quezon, Manuel L.
Rizal, Jose P.
Mga Awtor
Bb. Karen Joy P. Tandayag

Guro
Oktubre 2020

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Mga Nilalaman
I. Abstrak 1
II. Konteksto 2
III. Katwiran ng Proyekto 3
A. Pagpapahayag ng Suliranin 4
B. Prayoridad na Pangangailangan 5
C. Interbensyon
D. Mag-iimplementang Organisasyon
IV. Layunin
VI. Implementasyon ng Proyekto
A. Iskedyul
B. Alokasyon
C. Badyet
D. Pagmonitor at Ebalwasyon
E. Pangasiwaan at Tauhan
F. Mga Lakip

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Gamiting gabay ang mga sumusunod na paliwanag sa bawat seksyon o
bahagi ng panukalang proyekto. Sundin ang pagkakasunod-sunod nito:
I.Abstrak
Ito ang huling ginagawa ng bahagi ng panukala. Inaasahang makikita sa abstrak ang
pagtalakay sa suliranin, layunin, organisasyon na responsable sa implementasyon, pangunahing
aktibidad ng proyekto at ang kabuuang badyet.
Ginagawa ang abstrak upang magkaroon ng buod ang buong panukala at mabigyan ng
masaklaw na pagtingin ang nagbabasa nito. Tiyaking maikli lamang ang abstrak na ihahanda.
II. Konteksto
Ang bahaging ito ay naglalaman ng sanligang sosyal, ekonomiko, politikal, at kultural ng

panukalang proyekto. Naglalaman ito ng mga kaugnay na datos mula sa pananaliksik na naitala
mula sa pagpaplano sa proyekto, o ng mga datos na nakolekta mula sa iba’t ibang mga sors.
III. Katwiran ng Proyekto
Ito ang pinaka-rasyonal ng proyekto. Nahahati ito sa apat na sub-seksyon.
A. Pagpapahayag ng Suliranin
Tinatalakay sa bahaging ito ang tiyak na suliraning pinagtutuunang solusyunan ng panukala.

Binibigyang-empasis sa bahaging ito kung papaanong ang isang isyu o sitwasyon ay nagiging
suliranin. Kaugnay nito, pinatutunayan din sa bahaging ito kung ano ang pangangailangan ng mga
benepisyaryo batay sa nakitang suliranin.
B. Prayoridad na Pangangailangan
Pinagtutuunan ng bahaging ito ang pagpapaliwanag sa pangangailangan ng mga target na
makikinabang dahil sa pagkakaroon ng suliranin. Ipinaliliwanag din sa bahaging ito kung paano
napagdesisyunan ang mga isasaad na pangangailangan.
C. Interbesyon
Ilalarawan sa bahaging ito ang estratehiyang ginamit kung paanong sosolusyunan ang
suliranin at gayon din tatalakayin kung papaanong magdadala ng pagbabago ang gagawing
hakbang.
D. Mag-iimplementang Organisasyon
Sa bahaging ito ilalarawan ang kapabilidad ng nagpapanukalang organisasyon upang
tugunan ang suliraning inilahad. Isinasama sa seksyong ito ng mga nakaraang rekord ng kapasidad
sa pagresolba ng suliranin, Ilalahad dito kung bakit sila karapat-dapat upang pagkatiwalaang
solusyunan ang suliranin. Binibigyang empasis din dito ang eksperts ng organisasyon o ng
indibidwal na magsasagawa sa proyekto.
IV. Layunin
Ilalahad sa bahaging ito ang masaklaw ng layon ng panukalang proyekto. Kaugnay ng

layong ito, iisa-isahin din ang mga tiyak na layunin na nais makamit ng panukala.
Ipakikita sa bahaging ito kunng sino ang mga makikinabang sa panukalang proyekto at
kung paano sila makikinabang dito. Isasama rito ang detalyadong deskripsyon ng laki at katangian
ng mga benepisyaryo . Sa pagtukoy sa mga katangiang ito, maaaring gamitan ng kriterya tulad ng
etnisidad, edad, kasarian, at iba pa.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
VI.Implementasyon ng Proyekto
Ipakikita sa bahaging ito ang iskedyul at alokasyon ng resorses. Mahalagang maipakita rito
kung sino ang gagawa ng aktibidad, at kailan at saan ito gagawin.
A. Iskedyul - Ang detalye ng mga pinlanong aktibidad ay dapat maipakita. Magagamit ang mga
talahanayan at Gantt Chart sa pagpapakita ng mga ito.
B. Alokasyon - Ipakikita rito ang mga kakailanganin upang isagawa ang mga aktibidad ayon sa
iskedyul. Tinutukoy sa bahaging ito ang iba’t ibang kategorya ng gastusin upang magkaroon ng
buod ng impormasyon ukol sa gastusin na kakailanganin para sa pagbabadyet. Halimbawa ng mga
aytem sa bahaging ito ang mga kagamitan, sahod, at mula rito’y maiuugnay ang yunit, nilang,
presyo, at iba pa.
C. Badyet - Ito ang buod ng mga gastusin at kikitain ng panukalang proyekto. Sa presentasyon nito,
maaaring gumamit ng anomang format na magpapakita ng maliwanag at maayos na daloy ng mga
datos na may kinalaman sa gastusin o expenses, at kita o income.
D. Pagmonitor at Ebalwasyon - Nakabatay ang ebalwasyon at pag-monitor sa panukalang

proyekto sa kung paano at kailan isasagawa ang mga aktibidad para mamonitor ang pag-unlad ng
proyekto; anong metodo ang gagamitin sa pagmonitor at pag-evaluate; at sino ang magsasagawa
ng pag-monitor at ebalwasyon.
E. Pangasiwaan at Tauhan - Naglalaman ito ng maikling deskripsyon ng bawat miyembro ng

grupo na gumawa ng panukalang proposal. Kung ano ang tungkuling nakaatang sa bawat
miyembro ay kailangan ding isama. Maaaring isama na lamang sa lakip ang curriculum vitae ng
mga miyembro.
F. Mga Lakip - Ito ang mga karagdagang dokumento o sulatin na kakailanganin upang lalong
mapagtibay ang panukalang proyekto. Isasama rin sa bahaging ito ang anomang papeles na
hihingiin ng organisasyon o indibidwal kung saan ipapanukala ang proyekto.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Gawain 12.2:
Maikling Pagsusulit
I. Panuto: Basahin ang sumusunod na pahayag at isulat sa patlang ang titik ng

tamang sagot.
___________ 1. Ang mga sumusunod na elemento ay makikita sa pahina ng titulo

ng isang panukalang proyekto maliban sa isa.
a. maikling deskripsyon ng proyekto

b. petsa ng paghahanda sa panukalang proyekto
c. lokasyon kung saan inihanda ang panukalang proyekto
d. pangalan ng organisasyong nagpapanukala o ng mga proponent ng proyekto
___________ 2. Ito ang bahagi ng panukalang proyekto na naglalaman ng

basehang politikal, soyal, kultural, at ekonomiko.
a. Layunin c. Badyet
b. Konteksto d. Implementasyon
___________ 3. Nagsasaad ito na mas makabubuti kung ang mga salitang

gagamitin ay mga terminong madaling maunawaan ng
pangkaraniwang mamamayan.
a. magplano nang maagap c. maging makatotohanan at tiyak

b. maging realistiko d. limitahan ang paggamit ng jargon
___________ 4. Tumutukoy ito sa halagang inilalaan para sa mga bayarin tulad ng

kagamitan at materyales sa paggawa.
a. tuwirang gastusin c. gastusing operasyonal

b. Kita d. kabuuang gastusin
___________ 5. Ito ang sub-seksyon ng rasyonal na paraang isasagawa upang

masolusyunan ang suliranin.
a. pagpapahayag ng suliranin c. interbensyon

b. prioridad na pangangailangan d. nagpapanakulang organisasyon
___________ 6. Hindi na kailangan pang isagawa bago ang pagbuo ng panukalang

proyekto.
a. pagkonsulta sa eksperto c. pagtingin sa mga estadistika

b. pakikipagpulong sa komunidad d. paggawa ng badyet ng proyekto
___________ 7. Lahat ng ito ay makikita sa abstrak ng panukalang proyekto

maliban sa:
a. ang suliranin c. layunin

b. detalye ng badyet d. nagpapanukalang organisasyon

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
___________ 8. Kung may anunsyo para sa pangangailangan ng panukalang
proyekto mula sa isang ahensya o organisasyong panggobyerno at
ikaw ay tutugon dito bilang pribadong indibidwal.
a. internal proposal c. unsolicited proposal

b. solicited proposal d. wala sa nabanggit
___________ 9. Hindi kailangang gawin ng isang naghahanda ng panukalang

proyekto.
a. magplano
b. mas makabubuting gawin ang panukalang proyekto sa na may kasamang
ibang miyembro
c. ibase ang mga gagawin sa mga nag-eexist at nagawa ng proyekto
d. gumamit ng mga salitang kiloas sa pagsulat ng panukalang proyekto
___________ 10. Ang pahayag na hindi totoo sa sumusunod:
a. Kabilang sa resorses ng proyekto ang tao, materyales, at pinansya.

b. Kailangang makita sa badyet ang operasyunal at direktang gastusin.
c. Kung ang proposal ay ipinanukala ng isang organisasyon, kailangan nito ng
isa pang organisasyon bilang partner upang magtagumpay ang hangarin.
d. Maaaring ang isang proposal ay maili o mahaba depende sa kahingian.
II. Tukuyin ang konseptong inilalarawan o binibigyang-depinisyon ng mga

kasunod na pahayag. Isulat ang sagot sa patlang sa unahan ng bawat bilang.
_________________________________ 11. Listahan ng mga karagdagang papeles na

kadalasang ikinakabit sa
panukalang proyekto upang magamit na
patunay sa mga naisulat dito. Nakikita
ito sa huling bahagi ng proposal.
_________________________________ 12. Ang ganitong uri ng panukalang proyekto

ay isinusulat para sa indibidwal o
departamento sa isang organisasyonkung
saan kabilang din ang nagpanukala nito.
_________________________________ 13. Ito ay serye ng mga gawaing kailangang

isagawa upang masolusyonan ang isang
tiyak na suliranin.
_________________________________ 14. Ang bahagi ng panukalang proyekto na

ginagamitan ng gantt chart upang ilahad
ang mga detalyeng kasama sa seksyong
ito.
_________________________________ 15. Madalas itong huling inihahanda sa

pagsulat ng panukalang proyekto at ito
rin ang bumubuod sa nilalaman ng
panukala.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
III. Iugnay ang mga hakbang sa Hanay A sa mga deskripsyon at pagpapaliwanag
sa Hanay B. Isulat sa patlang ang titik ng tamang sagot.
Hanay A Hanay B
16. Pagkonsulta sa mga eksperto A. Pinag-aralan at sinuri mo
ang mga rekord ukol sa
isinagawang proposal
17. Pag-organisa ng mga focus B. Masinsinan mong kinausap

group ang ilang mga indibidwal dahil
benepisyaryo sila ng iyong
panukalang proyekto.
18. Pagsasagwa ng sarbey C. Inaral mong muli ang mga

nakalipas na proposal na
ipinasa sa ahensiya kung saan
inihaharap mo ang iyong
proposal.
19. Pagsasagawa ng pulong sa D. Namigay ka ng mga

komunidad talatanungan upang
makakalap ng mga
impormasyon na iyong
kailangan
20. Pagtingin ng mga datos E. Nakipag-ugnayan ka sa

estadistika mga tao sa lokalidad bilang
sila’y mga stakeholder ng
proyektong ipinanunukala
mo.
F. Kinausap mo si Dr. Mark

Lyndon Guiang na isang
espesyalista sa environmental
science.

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)
Dito na nagtatapos ang kursong
Pagsulat sa Filipino sa Piling
Larangan! Nawa ay magamit mo ang
iyong mga natutuhan sa kursong ito
upang mapaunlad ang iyong
kahandaang pansarili at
pampropesyonal! Padayon!
Mga Hanguan:
Aklat:



Store.
Elektroniko:

(Hiram na larawan)
Gamitin ang salita sa pangungusap:

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

Prepared by:
AY 2020-2021 July 27, 2020
LARANGAN (AKADEMIK)

4th Quarter Modules Piling Larangan Akademik

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4th Quarter Modules Piling Larangan Akademik

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan

Course Title: Date Effective:

Kung may katanungan, maaaring mag-e-mail sa e-mail address na ibibigay ng

Lunes-Biyernes, 8:00 AM - 5:00 PM

Course Title: Date Effective:

KABANATA VIII: PAGSULAT NG AGENDA AT KATITIKAN NG PULONG

A. 3 Mahahalagang Proseso Para sa Pagsasagawa ng Pulong

Mga Kasanayang Pampagkatuto:

A. 3 Mahahalagang Proseso Para sa Pagsasagawa ng Pulong

Ayon sa pag-aaral na isinagawa ng Verizon Business (nasa The Perfect

Ang agenda ay talaan ng mga pag-uusapan sa isang pormal na pulong.

Kinakailangang maibigay ang agenda sa mga kasangkot sa pulong bago pa

Course Title: Date Effective:

B.1 Mga Konsiderasyon sa Pagdisenyo ng agenda

Sa artikulong How to Design an Agenda for an Effective Meeting,

1. Saloobin ng mga kasamahan

Para mas maging proaktibo ang mga kalahok sa pagpupulong,

2. Paksang mahalaga sa buong grupo

Sa mga isasamang paksa sa agenda, makabubuti kung ang mga ito ay

3. Estrukturang patanong ng mga paksa

Hindi karaniwan na ang mga paksa sa agenda ay nasa anyong tanong.

4. Layunin ng bawat paksa

Upang maging maayos ang daloy ng pagpupulong, mahalagang matiyak

5. Oras na ilalaan sa bawat paksa

Mahalagang pagtuunan ito ng pansin dahil kadalasang may itinatalagang

Course Title: Date Effective:

B.2 Mga Hakbang sa Pagbuo ng agenda

Kapag napagdesisyunan na ang agenda batay sa mga konsiderasyon sa

1. Alamin ang layunin ng pagpupulong

Magagawa lamang ang isang akmang agenda kung malinaw sa gumagawa

Para mabigyan ng sapat na panahon para maipamahagi ang agenda,

3. Simulan sa mga simpleng detalye

4. Magtalaga lamang ng hindi hihigit sa limang paksa para sa agenda

5. Ilagay ang nakalaang oras para sa bawat paksa

Ayon sa nakaplano, ilagay ang nakalaang oras sa bawat paksa.

Course Title: Date Effective:

PETSA : Abril 23, 2016

Ipinaaalam sa lahat ng mga tagapangulo ng bawat departamento ng

Asia Pacific Professional Development & Innovative Global Solutions, Inc.

Conference Hall, 3rd Floor, Arizona Tower, Quezon City

Course Title: Date Effective:

Mula sa maayos na agenda, maisasagawa naman ang isang maayos na

1. Ang nagpapatawag ng pulong ay may awtoridad para gawin ito.

D.2 Mga Hakbang sa Pagsasagawa ng Pulong

1. Pagbubukas ng pulong (Opening the meeting). Opisyal na idedeklara ng

2. Paumanhin (Apologies). Bago man ang pagsisimula ng pulong, kinukuha ng

3. Adapsyon sa katitikan ng nakaraang pulong (Adoption of the previous

Kapag nabasa na ang katitikan, inihahayag na ang adapsyon o

Kapag tinanggap na ng grupo ang katitikan, pinipirmahan ito ng

4. Paglilinaw mula sa katitikan ng nakaraang pulong (Business arising from

5. Pagtalakay sa mga liham (Correspondence). Kung mayroong ipinadalang

Course Title: Date Effective:

7. Pagtalakay sa agenda (General business). Ang mga nakalistang

8. Pagtalakay sa paksang di-nakasulat sa agenda (Other business).

9. Pagtatapos ng pulong (Closing the meeting o adjournment). Dito na

E. Ang Katitikan ng Pulong

Ang katitikan ay ang opisyal na rekord ng pulong ng isang organisasyon,

Ilang mga bagay na hindi na kailangan pang isama sa katitikan ng

1. Ang mosyon na nailatag ngunit hindi sinusugan.

Bagaman tila hindi mahalaga ang pagtatala ng katitikan kung

Course Title: Date Effective:

F. Mga Halimbawa ng Katitikan ng Pulong

DUMALO: 26 magulang, 4 na Guro mula sa SHS

Pangalan: __________________ Seksyon: _

Pangalan: __________________ Seksyon: _

Pangalan: __________________ Seksyon: _

Pangalan: __________________ Seksyon: _