TITC Papers

m15/3/TURKS/SP1/TUR/TZ0/XX/T
Turkey in the 20th century

Standard level
Paper 1
Monday 27 April 2015 (morning)
1 hour 30 minutes
SOURCE BOOKLET
Instructions to candidates
yyDo not open this source booklet until instructed to do so.
yyUse the sources to answer the questions in paper 1.
2215 – 9024
6 pages © International Baccalaureate Organization 2015
–2– m15/3/TURKS/SP1/TUR/TZ0/XX/T
Tema 1 20.Yüzyıl doğarken Türkiye
Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular I. Dünya Savaşı ve etkileri hakkındadır.
Kaynak A Monroe Doktrini, Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi 12 (2012), Yasemin Okur et al,
Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları ’dan alınmıştır.
Monroe Doktrini ABD Başkanı James Monroe tarafından 1823 yılında formüle edilen etkili bir dış politika
aracıdır.
1. ABD, Avrupa devletlerinin Amerika kıtasında yeniden sömürgecilik hareketlerine girişmelerine ve

kendi sistemlerini kıtanın herhangi bir yerinde uygulamak için yapacakları girişimlere izin veremez.
2. ABD, Avrupalı güçlerin arasında bunları ilgilendiren soruna, savaşlara ve politikalara karışmamayı
esas alır.
Kaynak B “Sevr Anlaşması, Ekonomik kararlar”. Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi 12 (2012),
Yasemin Okur et al, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları ’dan alınmıştır.
• Kapitülasyonların devam etmesi ve bütün devletlerin yararlanması kabul edildi
• Osmanlı maliyesinin denetimi, galip devletlerce oluşturulacak bir komisyona verildi.
Kaynak C Tülay Çağlarer, “Nüfusta nereden nereye geldik”, Yenigün

http://edirneyenigun.com ’dan alınmıştır.
Osmanlı Devleti’nde 1829–1831–1844–1856 yıllarında sadece erkek nüfusun belirlenmesi için sayımlar
yapılmıştır. Bu sayımlar asker sayısını ve vergi yükümlülüklerini belirlemek amacını güdüyordu.
1881–82 ve 1893 yıllarında yapılan sayımlarda kadınlar da sayıldı. Yurdumuzda nüfus 1900 ile 1915
yılları arasında 57 milyondan 29 milyona gerilemiştir. Cumhuriyet Döneminde 1927 yılında yapılan ilk
sayımda nüfusumuzun 13 milyon 648 bin olduğu saptanmıştır.
Tema 2 Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu (1923–1945)
Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarındaki demografik değişimler ve
kadın haklarıyla ilgilidir.
Kaynak D Orta Öğretim Tarih 11, Yasemin Okur et al, Milli Eğitim Bakanlığı
Yayınları (2011) ’dan alınmıştır.
Atatürk’e göre milli eğitimin dayandığı esaslardan biri:
“Türk halkı iyi bir eğitim görmeli ve iyi bir hükûmete sahip olmalıdır. Eğitim okul demektir.
Türk köylüsünün pek azı okuryazardır. Ama bu köylüler yeniliklere isteklidir, çocuklarının iyi bir eğitim
almasını ister.”
Kaynak E 1923–1945 yılları arasında Türkiye’de kadın hakları konusunda yapılan bazı
reformlar.
• Medeni Kanunun kabulü (17 Şubat 1926) (Küçük yaşta evliliğin yasaklanması, miras hukukunda
cinsiyet ayrımının kaldırılması, birden fazla kadınla evlenmenin yasaklanması)
• Türk kadınına belediye seçimlerine katılma hakkının tanınması (1930)
• Türk kadınına muhtarlık seçimlerine katılma hakkının tanınması (1933)
• Türk kadınına milletvekili seçme ve seçime katılma hakkının tanınması (1930)
Kaynak F 1923–1945 yılları arasında bazı Türk kadınları. Özcan, Tuğrul (Ed.), (2012).
Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük İstanbul:
Dergâh Ofset ’dan alınmıştır..
• Türkiye’nin ilk kadın belediye başkanı seçildi (1930)
• Türkiye’de ilk kadın yargıçlar atandı (1930)
• Türkiye’nin ilk kadın cerrahı çalışmaya başladı (1931)
• Türkiye’nin ilk kadın muhtarı seçildi (1933)
• Sabiha Güreyman Türkiye’nin ilk kadın inşaat mühendisi oldu (1933)
• Yapılan seçimlerde TBMM’ye 18 kadın milletvekili girmiştir (1935)
• İlk kadın doğum uzmanı Dr. Pakize İzzet Tarzı kadın hastalıkları ve doğum alanında uzmanlık eğitimini
tamamladı (1935)
• Sabiha Gökçen dünyanın ilk kadın savaş pilotu oldu (1936)
Turn over
Kaynak G Osmanlı İmparatorluğu’ndan Modern Türkiye’ye Cinsiyet Rejimi: Süreklilik ve

kırılmalar isimli makaleden alıntı. Alpkaya, Faruk ve Duru, Bülent (Ed.), (2012).
1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim, Ankara: Phoenix
Yayınevi ’dan alınmıştır.
1920–1945 döneminde –ve sonrasında da– ‘devlet feminizmi’nin kurumsal siyasette kadınlara açtığı
alanın başlıca motifi, Türkiye’de kadın çalışmalarının öncülerinden Şirin Tekeli’nin saptadığı gibi,
‘sembolizm’dir: Tek parti döneminde kadınlara rejimin antidemokratik oluşumunu kısmen telafi eder
görünecekleri bir rol biçilmiş, Büyük Millet Meclisi başta olmak üzere kurumsal siyasal alandaki sınırlı
da olsa varlıkları rejimin demokratikleşme vaadini, en azından potansiyelini temsil etmiştir. Böylece,
Türkiye’deki tek parti rejiminin, aynı dönem Avrupa’sının faşist tek parti rejimlerinden farklılaşmasının da
simgeleri olmuşlardır. Yine bu dönemde kadın milletvekilleri, Cumhuriyet’in ‘kadın devrimi’nin yanı sıra
Batılılaşma, modernleşme, uygarlaşma ve laisizm yönündeki siyasal iradenin simgeleridir: Cumhuriyet’in
modern, seçkin, meslek sahibi, öncü kadınları.
Tema 3 Dünya Savaşları arasındaki küresel değişimler ve Türkiye üzerindeki etkileri

(1918–1939)
Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular iki savaş arasında artan faşizm ve militarizm hakkındadır.
Kaynak H Çağdaş Türk Dünya Tarihi 12, Yasemin Okur et al, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
(2012)
İtalyan lider Mussolini ve Adolf Hitler
Kaynak I “İki Dünya Savaşı arasında Japonya’da yaşanan zorluklar” www.japan-guide.com

(2002) adresinden alıntı ve tercüme
Japonlara karşı ayrımcılık II. Dünya Savaşı’ndan sonra ilişkilerin kötüleşmesinin önemli nedenlerindendir.
1924 yılında, ABD Kongresi Japonya’dan göçü engellemek üzere Göç Kanunu çıkartmıştır. I. Dünya
Savaşı’ndan sonra Japonya’nın ekonomik durumu kötüleşmiştir. 1923 yılında Büyük Kanto Depremi ve
1929 buhranı krizi artırmış, fiyatlardaki artış, işsizlik, ihracattaki düşüş toplumsal huzursuzluğu artırmıştır.
1930’larda, askeriye hükümet üzerinde tam kontrol sağlamıştır. Siyasi düşmanlar suikaste uğramış
ve komunistler baskı altında tutulmuşlardır. Medya ve eğitimde sansür ve telkinler artırılmıştır. Askeri
personel önemli makamları ele geçirmiştir. En önemlisi de Başbakanlıktır. 1933 yılında Japonya, Çin
politikaları sebebiyle eleştirilere uğradığı Milletler Cemiyeti’nden ayrılmıştır.
Turn over
Kaynak J Japon lise öğrencileri tüfek eğitiminde (1940). 20.yy’da Yükselen Japon
Militarizmi (2011). http://ictenchan.wordpress.com
Kaynak K http://www.historylearningsite.co.uk (2014) adresinden tercüme ve alıntı.
1939 yılından itibaren Franco bir diktatördü… Onun kuralları kanundu. Franco İspanya’sı sağ parti
diktatörlüklerinin tipik özelliklerini taşımaktaydı. Muhalefet tamamen bastırılmış, gizli polis halk üzerinde
kullanılmakta, adil bir seçim sistemi, siyasi muhalefet gibi Avrupa’da genel kabul gören kurallar Franco
İspanya’sında tolere edilmemekteydi. Temmuz 1947’de geçen kanunla Franco ölene kadar devlet
başkanı ilan edilmişti.
Muhalefet vardı, öğrenciler protestolar gerçekleştiriyorlardı. Katolik Kilisesi ve Bask ayrılıkçı güçleri
sürekli bir problemdi. Bunlara rağmen Franco siyasi bir paryaydı. 1955 yılında John Foster Dulles,
Amerikan Dışişleri Bakanı, kendisini ziyaret etti ve Soğuk Savaş süresince Komünizmin Avrupa’ya
yayılmasını engelleyecek güvenli bir müttefik olarak görüldü.
Kaynak L “1930’larda Türk Dış Politikası”, Atatürk Araştırma Merkezi, T.C Başbakanlık
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu http://www.atam.gov.tr
• Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne girişi (1932)
• Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında Balkan Antantının imzalanması (1934)
• Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin kabul edilmesi (1936)
• Türkiye, Irak, İran ve Afganistan arasında Sadabat Paktı’nın imzalanması (1937).

M15/3/TURKS/SP1/TUR/TZ0/XX/M
Markscheme
May 2015
Standard level
Paper 1
8 pages
–2– M15/3/TURKS/SP1/TUR/TZ0/XX/M
This markscheme is confidential and for the exclusive use

of examiners in this examination session.
It is the property of the International Baccalaureate and

must not be reproduced or distributed to any other person
without the authorization of the IB Assessment Centre.
1. (a) A numaralı kaynaktan yararlanarak Monroe Doktrini’nin Avrupalı ülkeler ve

politikaları üzerine etkileri ile ilgili en az iki saptamada bulununuz. [2]
Adayın en az iki madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir.
• Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa devletlerinin Amerika kıtasına karışmalarını

istemiyordu
• İngiltere, Fransa ve Prusya’nın Latin Amerika; Rusya’nın Kuzey Amerika
üzerindeki isteklerine karşı koymak istemiştir
• Avrupa’nın kendi kıtasına karışmamasını, buna karşılık kendisinin de Avrupa
sorunları ve diplomasisinden uzak durmasını sağlamıştır
• Avrupa ülkelerinin Amerikan kıtasındaki politikaları azaltılmıştır
• Avrupa ülkeleri Doğu’ya daha fazla önem vermiştir
• Monroe Doktrini’nde ağırlık Güney Amerika ülkelerine verilmiştir.
(b) B numaralı kaynaktan yararlanarak I. Dünya Savaşı’nın ekonomik ve siyasi etkileri

hakkında en az üç yargıda bulununuz. [3]
Adayın en az üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Osmanlı İmparatorluğu kendi ekonomisi üzerinde kontrolü kaybetmiştir

• Avrupalı galip ülkeler önemli siyasi ve ekonomik haklar kazanmıştır
• Osmanlı devleti önemli bir Pazar haline gelmiş, fakat Osmanlı sanayisi
gelişememiştir
• Avrupa Devletleri Osmanlı toprakları üzerinde hak iddia etmişlerdir
• Kurtuluş Savaşı için siyasi zemin güçlenmiştir.
(c) C numaralı kaynaktan yararlanarak Osmanlı İmparatorluğu’nda 20. Yüzyıl başında

görülen demografik ve sosyal değişimleri açıklayınız. Cevabınızda en az dört
yargıda bulunmanız beklenmektedir. Cevabınızı destekleyecek en az bir
örnek veriniz. [4]
Adayın en az dört madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir. Tam puan alacak adayların
cevaplarında en az bir örnek vermeleri gerekmektedir.
• Osmanlı İmparatorluğu döneminde erkek nüfusu özellikle askeri amaçlar için

önemlidir
• Savaşlar sonucu erkek nüfusunda azalma görülmüştür
• I. Dünya Savaşı Anadolu’da yaşayan nüfusu önemli bir şekilde azaltmıştır
• Ekonomi ve vergi sistemi erkekler üzerinden hesaplanmaktadır
• Osmanlı döneminde kadın nüfusun ekonomik hayatta önemi olmamıştır
• Kadınlar sosyal ve ekonomik hayatta ancak Cumhuriyet’in ilanından sonra önem
kazanmıştır.
(d) Tüm kaynakları ve kendi bilgilerinizi kullanarak 1900’lü yılların başında Osmanlı
İmparatorluğu’nun siyasi, sosyal ve finansal durumunu analiz ediniz. [6]
Adayın en az altı maddeye değinmesi beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

cevaplarında hem kaynakları hem de kendi bilgilerini kullanmaları gerekmektedir.
Aday sadece kaynaklardan ya da sadece kendi bilgilerinden yararlanırsa en fazla
beş puan alacaktır.
Kaynaklar:
• ABD’nin kendi kıtasını Avrupa ülkelerine karşı korumaya alması Avrupa

ülkelerinin Osmanlı topraklarına daha fazla önem vermesine sebep olmuştur
• Osmanlı üzerinde uygulanan kapitülasyonlar I. Dünya Savaşı’ndan sonra da
önemini devam ettirmiştir. Siyasi ve ekonomik olarak Osmanlı İmparatorluğu
kendi politikalarını üretememiştir. Osmanlı’nın sanayi gelişimi durmuştur
• Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki siyasi ve ekonomik baskıların yanında askeri
olarak da güç kaybetmesi ve nüfusundaki azalmalar Osmanlı’nın hem kendi
bölgesinde hem de dış politikasında zararlar görmesine sebep olmuştur
• Sosyal olarak kadınların varlığı ve etkisinin artması savaşlar sonucunda erkek
nüfusundaki azalma ile ilgilidir.
Adayın kendi bilgisi:
• Savaştan güçlenerek çıkan galip ülkeler askeri ve ekonomik güçleri ile

Osmanlı’dan aldıkları imtiyazları devam ettirmişlerdir
• İmparatorluğun Balkanlar’da ve Batı Anadolu’daki tarımsal üretimi Avrupa
sanayilerinin hammadde ihtiyacını karşılamaya yöneliktir
• Galip devletlerin temel amaçları yenilen devletlerin topraklarını küçültmek,
bazılarını işgal etmek veya yeni devletler kurmak; askerî sınırlamalar ve
yasaklamalar getirmek; ağır savaş tazminatları ödetmek ve ekonomik
yükümlülükler getirmektir
• Anlaşmaların ağır şartları II. Dünya Savaşı’na da zemin hazırlamıştır.
2. (a) Kaynak D’ya bakarak Atatürk’ün eğitim vizyonu ile ilgili en az üç yargıda bulununuz. [3]

doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir. Tam puan alacak adaylar
mutlaka hem değişimlere hem de nedenlerine değinmelidirler.
• Kaynakta Atatürk’ün ilkelerinden Halkçılık ile eğitim arasında ilgi kurulduğu

görülmektedir
• Sadece şehirlerde değil ülkenin her yanında eğitim yapılması gerekliliği
anlatılmaktadır
• Bir ülkenin iyi idare edilmesi ile eğitim arasındaki ilişki gösterilmektedir
• Okuma yazma oranlarının düşük olduğu fakat halkın istekli olduğu
gösterilmektedir
• Kız-erkek çocuk ayrımı yapılmadığı görülmektedir.
(b) E ve F numaralı kaynaklara bakarak Türkiye Cumhuriyeti’nde kadın hakları

konusunda yaşanan değişimleri ve bu değişimlerin sonuçlarını analiz ediniz. [3]

cevaplarında hem değişimlere hem de sonuçlarına değinmesi gerekmektedir.
• Türkiye Cumhuriyeti hükümetlerinin kadınların toplumsal ve siyasi haklarını

geliştirmeye yönelik çabaları görülmektedir
• Türkiye Cumhuriyeti hükümetlerinin Türk kadının konumunu yükseltme çabası
tutarlıdır çünkü birbirini takip eden yıllarda yeni yasalar çıkarılmıştır
• Hükümetin attığı adımlar karşılık bulmuş ve kadınlar toplumun çeşitli alanlarında
yer ve görev almışlardır
• Yapılan reformlar sonucu kadınların çeşitli konumlara geldiği görülmesine
rağmen bu kazanımlara ulaşan kadın sayısının bilinmemesi gerçekleşen
değişimin yaygın olup olmadığını görmemizi engellemektedir.
(c) Kaynak G’ye göre Türkiye Cumhuriyeti’nde devletin kadın hakları konusundaki
tutumu hakkında en az üç yargıda bulununuz. [3]

• Kadınların siyasetteki varlığı semboliktir

• Kadın milletvekilleri tek parti döneminde devletin demokratikleşme vaadini temsil
ederler
• Kadın milletvekillerinin varlığı Türkiye’deki siyasi yapının faşist tek parti
rejimlerinden farklı olduğunu gösterir
• Kadın milletvekilleri ayrıca rejimin batılılaşma, modernleşme, uygarlaşma ve
laisizm yönündeki iradesini gösterir
• Kadın hakları konusundaki tutum ilk yıllarda göstermelik yani “vitrin” eğilimli idi.
(d) Tüm kaynakları ve kendi bilgilerinizi kullanarak 20.yy’da Almanya, İtalya, Türkiye gibi
tek parti devletlerinin kadınlara bakış açısını ve kadın hakları konusundaki
politikalarını analiz ediniz. [6]
Adayın en az altı madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

Aday sadece kaynaklardan ya da sadece kendi bilgilerinden yararlanırsa en fazla
beş puan alacaktır.
Kaynaklar:
• Kaynak D’da tek partili Türkiye örneğinde gittikçe daha çok kadının eğitim aldığı
görülmektedir
• Kaynak E’de tek partili Türkiye örneğinde kadınların toplumsal ve siyasi
konumlarının geliştirilmeye çalışıldığı görülmektedir
• Kaynak F’de yine tek partili Türkiye’de kadınların hayatın çeşitli alanlarında
başarılar kazandığı görülmektedir
• Kaynak G’ye göre kadınların siyasi hayattaki rolleri sembolik ve pragmatiktir.
• Kadınlar neredeyse tüm tek parti devletlerinde yoğun politik ve ideolojik baskılara
maruz kalıp sembolleştirilmişlerdir
• Tek parti devletlerinde kadınlara doğurma rolü biçilmiş ve çok çocuk yapmaları
için çeşitli teşvikler sunulmuştur
• Kadınlar erkeğin tamamlayıcısı olarak tanımlanmıştır
• Güçlü devlet için güçlü aile gerektiği güçlü ailenin merkezinde de evi iyi çekip
çeviren kadınların olduğu vurgusu yapılmıştır
• Örnek gösterilen kadının nitelikleri şunlardır: Namuslu, tek eşli, çocuğuna iyi
bakan, babasına, kocasına ve kardeşine itaat eden
• Gerekirse çocuklarını ve ülkesini korumak için cengaver – savaşçı kadın
propagandası yapılmıştır
• Kadınla erkeğin biyolojik olarak eşit olmadığı kadınların duygusal oldukları için
zayıf varlıklar olduğu anlatılmıştır
• Almanya ve İtalya gibi ülkelerde kadınlar siyaset dışı tutulmaya çalışılırken
Türkiye’de siyasette rol almaları teşvik edilmektedir
• Almanya ve İtalya gibi ülkelerde kadınların iş hayatındaki rolleri azaltılmaya
çalışılırken Türkiye’de böyle bir yönelim görülmemektedir
• Genel olarak tüm tek partili devletlerde uygulanan ücret politikalarıyla kadınlara
karşı negatif ayrımcılık yapılmıştır.

(1918–1939)
3. (a) H numaralı kaynağı kullanarak I. Dünya Savaşı sonrası Avrupa’da faşizmin artışıyla
ilgili en az üç yargıda bulununuz. [3]

• Avrupa’da I. Dünya Savaşı’ndan sonra İtalya ve Almanya’da diktatörlükler inşa

edilmiştir
• Avrupa’da faşist ülkeler arasında ittifak kurulmuştur
• II. Dünya Savaşı öncesi Avrupa’da faşist sistemler güçlerini artırmıştır
• Almanya ve İtalya işbirliği siyasi, askeri ve kişisel olarak algılanmıştır
• Hem Almanya hem de İtalya’da saldırgan ve/ya korumacı bir politikanın varlığı
görülmektedir.
(b) Kaynak I’da verilen bilgiler kaynak J’de tasvir edilen fotoğrafı nasıl açıklamaktadır?
Cevabınızda en az üç yargıda bulununuz. [3]

• Japonya hükümetinin militarist yapısı

• Japon halkının öğrenci ve din adamları gibi çeşitli kesimlerinde askeri eğitimin
varlığı
• Japon eğitim sisteminde/müfredatında militarizmin varlığı
• Japon devletinin din üzerindeki kontrolü
• Japonya’da devletin militarist yapısına bağlı olarak saldırgan ve/ya korumacı bir
politikanın varlığı
• Batılı ülkeler mülteci göçünü engelleyici yasalar çıkarmışlardır
• Japonya’nın batı ile bütünleşme isteği hüsranla sonuçlanmıştır
• Asya’da Japon emperyalizmi (Mançurya’nın işgali)
• Japonya’nın sembolü imparator idi. İmparator ilahileştirilmiştir.
(c) K numaralı kaynağı kullanarak İspanya’nın Avrupa’daki yeri ve dış politikası ile ilgili
en az üç yargıda bulununuz. [3]

• İspanya, Almanya ve İtalya gibi faşist bir yönetime sahipti ancak İspanya’daki
faşizm farklıydı
• İspanya, Almanya ve İtalya’nın aksine ABD ile daha yakın ilişkiler geliştirmiştir
• İspanya’da ayrılıkçı güçler ve protestocular Franco döneminde görülmekteydi
• II. Dünya Savaşından sonra da Franco gücünü koruyabilmiştir
• Franco yönetimi ilk dönemlerinde Batılı devletler tarafından dışlanmıştır
• Franco milliyetçiliğin artması ve iç savaşın son bulması ile başa geldi
• Franco ilk dönemlerinde İtalya ve Almanya tarafından desteklenmiştir.
(d) Tüm kaynakları ve kendi bilgilerinizi kullanarak Türk dış politikası ile Japon, İtalyan,
Alman ve İspanyol devletlerinin uluslararası sistemdeki yerleri ile benzerlik ve
farklılıklarını karşılaştırınız. [6]
Adayın en az altı madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

cevaplarında kaynakları ve kendi bilgilerini kullanmaları ayrıca farklılık ve
benzerliklere değinmeleri gerekmektedir. Adaylar sadece kaynaklardan ya da
sadece kendi bilgilerinden yararlanırsa ya da sadece benzerlikler ya da farklıklardan
bahsederse en fazla beş puan alacaktır.
Farklılıklar:
• Japonya 1930larda Milletler Cemiyetinde çıkarken; Türkiye bu cemiyete üye

olmuştur
• Japonya, İtalya ve İspanya saldırgan bir politika takip etmeye başlarken; Türkiye
kendi güvenliğini sağlama ve bölgesinde barışı mümkün kılmaya çalışmıştır
• İtalya, Almanya ve Japonya’da askerileşme görülürken; Türkiye bu dönemde
Batılılaşma yolunda toplumsal reformlar yapıyordu
• Japonya, İtalya ve Almanya’da parlamentonun gücü azalıp ordu güçlenirken;
Türkiye’de parlamentonun gücünü artırmaya yönelik siyasi reformlar yapılıyordu
• İtalya, Almanya ve İspanya’da sağ partilerin diktatörlüğü görülmekteydi,
Türkiye’de daha çok hakların verilmesi ve demokratikleşme yolunda adımlar
atılmaktaydı
• İtalya ve Almanya silahlanırken Türkiye’nin bölgesel anlaşmalarla güvenliğini
sağlamaya çalıştığı görülmekteydi.
Benzerlikler
• Genel olarak ekonomik hayata hükümetlerin müdahaleleri artmıştır

• İşçi ve işveren ilişkilerinin düzenlenmesinde hükümetler daha etkilidir
• Devletin ekonomik bir girişimci olarak piyasaya girmesi
• Gümrük vergilerinin artırılması
• Ulusal sanayi mallarının tüketimine öncelik verilmesi
• Dış ticaret hacminin düşmesi
• Liberalizme olan güvenin azalması ya da yok olması
• Uluslararası insan dolaşımının daralması
• Parlamenter demokrasiye olan güvenin azalması
• Hükümetlerin daha otoriter bir yapıya bürünmesi.
Markscheme
May 2016
Standard level
Paper 1
8 pages


without the authorization of the IB Assessment Centre.
1. (a) A numaralı kaynaktan yararlanarak Sanayi Devriminin Osmanlı’da ticaret ve sanayi

üzerine etkisi üzerine en az üç saptamada bulununuz. [3]
Adayın en az [3] madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama doğru
olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir.
• Osmanlı’nın devlet temelli ekonomik anlayışı sorgulanmaya başlanmıştır

• Sisteme karşı çıkanlar Avrupa’dan ekonomik olarak da etkilenmişlerdir
• Sanayi Devrimi ile beraber Osmanlı’ya liberalizm fikirleri gelmiştir
• Siyasi, sosyal ve ticari bakımlardan saray karşıtları daha bireyci ve girişimci
yaklaşımlara sahip olmuşlardır.
(b) B numaralı kaynağa göre Osmanlı’da sanayileşme hakkında en az üç yargıda

bulununuz. [3]
• Batı Anadolu’da yoğun sanayi faaliyetleri görülmektedir

• Osmanlı sanayisi büyük oranda yabancı yatırımcıların kontrolündedir
• Batı Anadolu’daki sanayileşmenin tekstil sanayisine yönelik olduğu görülmektedir
• Yerli esnafın yabancı sermayeye tepkisi olmuştur
• Yerli sanayiciler de az olmakla birlikte sanayileşmede yer almaktadır
• Batı Anadolu’daki fabrikaların çoğu İngilizler tarafından kurulmuştur.
(c) C numaralı kaynağa göre 1700–1922 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğunda ve

Batı ülkelerinde sanayileşme ile ticaret arasındaki ilişki üzerine en az üç yargıda
bulununuz. [3]
• Yerli ekonomi rekabetçi olamamıştır

• Sanayi Devrimi Batı ülkelerinin ticari faaliyetlerini artırmıştır
• Hem karada hem de denizde teknoloji kullanımı artmıştır ve Osmanlı bunlardan
negatif etkilenmiştir
• Osmanlı ekonomisi içerde büyürken dışarıya açılamamıştır.
(d) Tüm kaynakları ve kendi bilgilerinizi kullanarak Osmanlı Devleti’nin Türkiye

Cumhuriyeti’ne bıraktığı ekonomik mirası tartışınız. [6]
Adayın en az [6] maddeye değinmesi beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

cevaplarında hem kaynakları hem de kendi bilgilerini kullanmaları gerekmektedir. Aday
sadece kaynaklardan ya da sadece kendi bilgilerinden yararlanırsa en fazla [4]
alacaktır.
Kaynaklar:
• Kaynak A’da özel sektörden ziyade devlet eliyle ekonominin yürütülmesinden

bahsedilmektedir
• Kaynak A’da ekonomik liberalizmin genelde muhalefet tarafından savunulduğundan
veya Avrupa’dan Türkiye’ye gelmesinden bahsedilmektedir
• Kaynak B’de özellikle Batı Anadolu’daki fabrikaların neredeyse tümünün İngilizler
tarafından kurulduğu söylenmektedir
• Kaynak B’de yerli esnafın yabancı fabrikalara tepki gösterdiğinden bahsetmektedir.
• Kaynak B’de sadece 2 yerli fabrikanın varlığından dolaysıyla ilgisizlik ya da kaynak
yetersizliğinden bahsedilmektedir
• Kaynak C’de yerli ekonominin gelişemediği vurgulanmıştır
• Kaynak C’de Osmanlı’ya rakip olan Batı ülkelerinin teknolojik gelişmeler ile
güçlendiğinden bahsedilmiştir.
• Osmanlı’nın ekonomik hayatında tarımın ağırlığından bahsedilebilir

• Osmanlıda sermaye sahibi gayri müslimlerin savaş, göç ve tehcir gibi nedenlerle
ülke dışına çıkmış olmalarından bahsedilebilir
• Osmanlıdaki savaşlar sonrası demografik yapının sanayinin gelişmesi için yeterli
niteliklere (eğitimli – teknik iş gücü) ve niceliklere (savaşta kaybedilen nüfus) sahip
olmadığından bahsedilebilir
• Osmanlı dış borçlarının maliye üzerindeki yükünden bahsedilebilir
• Osmanlı’nın son döneminde yaşanan savaşların çevresel tahribatlarından
bahsedilebilir
• Osmanlı’daki yerli sermayedar sınıfının darlığından, güçsüzlüğünden bahsedilebilir.
2. (a) Kaynak D’ya bakarak Atatürk’ün 1930’larda çok partili sisteme geçiş için attığı adımlar
hakkında en az üç saptamada bulununuz. [3]
• Cumhuriyet’in kurulmasından sonra tek partili olan sistem ancak 1930’larda çok
partili sisteme evrilmeye çalışılmıştır
• Çok partili sistemin Atatürk devrimlerine aykırı fikirleri ortaya çıkartmasından endişe
edilmiştir
• Devlet eliyle çok partili sistem kurulmaya çalışılmıştır
• Atatürk Cumhuriyet Halk Fırkası gibi Serbest Fırka’yı da başlatmıştır
• Siyasi ve sosyal konulardan ziyade ekonomi odaklı bir bakış açısı vardır
• Atatürk kurulacak partinin liberal eğilimli olmasını istemıştir.
(b) Kaynak E’ye bakarak Türkiye Cumhuriyeti’nde tek partili yıllarda demokratik yaşam
• Parlamentonun, siyasi partilerin varlığı

• Atatürk’e karşı duyulan hayranlık
• Atatürk’ün otoritesinden/ gücünden çekince
• Vekillerin sessizliği / etkisizliği
• Mecliste muhalif görüşlerin yokluğu/bastırılması
• Kadınların siyasi hayatta eksikliği
(c) Kaynak F’ye bakarak Türkiye Cumhuriyeti’nin demokratikleşmesinde uluslararası

konjonktürün (geçerli durum) etkileri konusunda en az üç saptamada bulununuz. [3]
• İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra BM’nin kuruluşu ve Türkiye’nin üyeliği hem iç hem
dış siyasette çok önemli bir adım olarak görülmüştür
• Uluslararası sistemde varlık göstermek muassır medeniyet seviyesine ulaşmak için
önemlidir
• İsmet İnönü çok partili sisteme geçişi sağlamış olmasına rağmen seçimleri
kaybetmiştir
• Büyük devletlerin uluslararası arenada kabul görmesi ve Türkiye’nin bu ülkeler ile
birlikte hareket etmesi önemlidir
• BM’ye üyelik için çok partili sisteme geçiş bir zorunluluk olmuştur.
(d) Türkiye Cumhuriyeti’nde 1923–1945 yılları arasında demokratikleşme çabalarını

siyasal, toplumsal ve ekonomik bakımdan değerlendiriniz. Tüm kaynakları ve kendi
bilgilerinizi kullanarak cevaplayınız. [6]
olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir. Tam puan alacak adayların
Aday sadece kaynaklardan ya da sadece kendi bilgilerinden yararlanırsa en fazla [4]
alacaktır.
Kaynaklar:
• Kaynak D’de çok partili sistemin devlet eliyle getirilmeye çalışılmasından

bahsedilmektedir
• Kaynak D’de siyasi ve sosyal konulardan ziyade ekonomi odaklı bir muhalefetten
bahsedilmektedir
• Kaynak E’de tek parti (adam) dönemi / otoritesi eleştirilmektedir
• Kaynak E’de vekillerin etkisizliğinden bahsedilmektedir
• Kaynak E’de tek partili de olsa bir parlamentonun varlığından bahsedilmektedir
• Kaynak F’de uluslararası sistemin Türkiye’nin demokratikleşmesinde önemli bir
etken olduğundan bahsedilmektedir.
• Aday halkın siyasi bilinç seviyesinin, eski düzene olan özleminin cumhuriyeti tehdit
ettiğinden ve bu nedenle tek partili sistemin gerekliliğinden bahsedebilir
• Aday o dönemde Türkiye çevresindeki devletlerin de ya krallıklarla ya da tek parti
iktidarları tarafından yönetildiğinden bahsedebilir
• Aday SSCB tehditlerine karşı tek partili güçlü bir otoritenin varlığının gerekliliğinden
bahsedebilir
• Aday Sevr korkusundan güçlü bir merkezi otoriteye olan ihtiyaçtan bahsedebilir
• Aday Kurtuluş Savaşı kahramanı Atatürk’ün doğal olarak tek adam rolü
üstlendiğinden bahsedebilir.
• Halifeliğin kaldırılması, Medeni Kanun gibiş demokratikleşme hareketlerinden
bahsedebilir
• Atatürk’ün ya da Cumhuriyet Halk Fırkasının (CHF) muhalefete yaşam hakkı
tanımak istemediğini söyleyebilir
• Aday CHF’nin tüm siyasi gücü bilinçli bir şekilde tekelinde tutmak istediğini
söyleyebilir
• Aday CHF’nin faşizm ve Nazizm politikalarını model aldığından bahsedebilir.

(1918–1939)
3. (a) Kaynak G’ya bakarak Montrö Anlaşmasının (1936) dönem koşulları göz önünde
bulundurularak bir zafer olarak görülmesinin sebeplerinden en az üçünü belirtiniz. [3]
• Birinci Dünya Savaşı sonrasında Boğazlar’ın özellikle Rusya için önemi bütün
devletler tarafından anlaşılmıştır
• Boğazlar’ın 2. Dünya Savaşı öncesinde askeri kullanıma kapatılması savaşta
sınırlayıcı rol oynamaktadır
• Birinci Dünya Savaşı’nda kontrolü tamamen kaybedilen Boğazlar yeniden sadece
Türkiye’nin kontrolüne geçmiştir
• Boğazlar Ortadoğu ve Balkanlar açısından önemli stratejik bir bölgedir. Savaş
çıkmadan önce durumunun netleşmesi devletler açısından rahatlatıcıdır.
(b) Kaynak H’ye bakarak 2. Dünya Savaşı öncesinde Türkiye’nin dış politika öncelikleri
• Boğazların Türk kontrolünde kalması

• Türkiye’nin İngiliz ve Fransızlarla hareket etme isteği
• Almanya ve Rusya’yı kışkırtmamak için denge politikası uygulaması
• Kendi coğrafi bölgesinde işbirliklere önem vermesi.
(c) I numaralı kaynağa bakarak Atatürk dönemi (1930’lar) Türk dış politikası hakkında en
az üç yargıda bulununuz. [3]
• Avrupalı devletlerin sömürgeciliği yayma faaliyetlerine karşıdır

• Türkiye kendi güvenliğini sağlamak için antlaşmalar yapmıştır
• Orta Doğu’daki devletlerle iyi ilişkiler kurulması gereği ortaya çıkmıştır
• Orta Doğu devletlerinin Avrupa’nın sömürgeci faaliyetlerine direnç göstermesi
beklenmektedir
• Sadabat Paktı Atatürk’ün Orta Doğu ülkeleri ile iyi ilişkiler kurmak istemesinin
göstergesidir.
(d) Tüm kaynakları ve kendi bilgilerinizi kullanarak Türkiye’nin 1923–1939 yılları arası
Avrupa ülkelerine yönelik politikalarına etki eden faktörleri analiz ediniz. [6]
olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir. Tam puan alacak adayların
cevaplarında kaynakları ve kendi bilgilerini kullanmaları gerekmektedir. Adaylar
sadece kaynaklardan ya da sadece kendi bilgilerinden yararlanırsa en fazla [4]
alacaktır.
Kaynaklar:
• Kaynak G’de Boğazlar konusunda mutlak bir sonuca ulaşılmasının öneminden

bahsedilmiştir
• Kaynak H’de İngiltere ve Fransa’nın Savaş durumunda daha güçlü olarak
görülmesinden bahsedilmiştir
• Kaynak H’de İtalya ve Almanya’dan çekinilmesi ve bu sebeple mümkün
olduğunca dengeli ilişkiler kurulmaya çalışılmasından bahsedilmiştir
• Kaynak I’de sömürgeci devletlerin emellerinden ve bu emellere karşı aktif bir dış
politika izlendiğinden bahsedilmektedir.
• Aday Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında devletin pasif bir dış politika izlediğini
çünkü önceliğin ülke içi reformlara verildiğinden bahsedebilir
• Aday Türkiye Cumhuriyeti’nin İtalyan ve Alman saldırganlığının artmasıyla birlikte
Orta Doğu’da çeşitli antlaşmalar yapmaya başladığını söyleyebilir. Bağdat Paktı
örnek verilebilir
• Aday Türkiye’nin dış politikada yalnız kalmaktan korktuğu için İngiltere ve Fransa’yla
daha yakın ilişkiler kurmaya başlamasından bahsedebilir.
M17/3/TURKS/SP1/TUR/TZ0/XX/T

Standard level
Paper 1
Thursday 27 April 2017 (afternoon)
1 hour 30 minutes
SOURCE BOOKLET
y Do not open this source booklet until instructed to do so.
y Use the sources to answer the questions in paper 1.
2217 – 9024
–2– M17/3/TURKS/SP1/TUR/TZ0/XX/T
Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemi hakkındadır.
Kaynak A Alıntı, Gökçen Alpkaya & Faruk Alpkaya, Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Yüzyılı:
Eyaletler Bir Bir Veda Ediyor, 20. Yüzyıl Dünya ve Türkiye Tarihi,
1.Basım, İstanbul (2004).
Balkanlarda yaşanan ulus-devletleşme süreci ise hem Balkan halkları, hem de imparatorluk için yıkıcı
sonuçlar doğurdu. Bazı bölgeleri Avrupa ekonomisiyle bütünleşen Balkanlarda ulusçu hareketlerin
yanı sıra, burada nüfuz mücadelesi yürüten Avusturya-Macaristan ve Rusya’nın izlediği politikalar da
imparatorluğun bölgedeki varlığını zayıflattı.
Kaynak B Alıntı, TÜSİAD, Osmanlı Döneminde Yerleşim ve Kentleşme: Gelişmede Bölgesel

Eşitsizlikler,Gençler İçin Çağdaş Coğrafya, 1.Baskı, İstanbul (2004).
Özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısında geliştirilen demiryolu ve vapur hatları, artan bürokratik ve askeri
kontrol ve Maarif Nezareti (Eğitim Bakanlığı) tarafından açılan okullar sayesinde devletin varlığı eskiye
oranla daha hissedilir olmaya başlamıştı. Ancak bu gelişmeler, dengesiz bir dağılım göstermekteydi.
Avrupa ticaretiyle bağları çok daha sıkı olan ve devletin merkezine daha yakın olan Batı Anadolu
kentleriyle Akdeniz’deki liman kentleri bu yeniliklerden yoğun olarak faydalanırken, bu etkenlerden uzak
kalan iç kısımlar ve özellikle Doğu Anadolu yerinde saymaya başlamıştı. Zaten gelişmiş olan kentlerin
yanında Mersin, İskenderun ya da Trabzon gibi ticaret merkezleri doğar ya da palazlanırken, Ankara’nın
doğusunda ve yeni düzenin dışında kalan birçok kent bu gelişmelerden dışlanmıştı.
Kaynak C Ahmet Kuyaş, Faroz Ahmad, vd, Kadınlar Dünyası (17 Nisan 1914 tarihli
138.sayı). Tarih 1839–1939,1. baskı s211, İstanbul (2006).
2.Meşrutiyet yıllarında Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti (Osmanlı Kadın Haklarını Savunma
Derneği), radikal kadın örgütlerinin başında geliyordu. Kadınlar Dünyası dergisi, bu derneğin haftalık
yayın organıydı. Kadın haklarının savunusunu üstlenen bu dergi geniş bir okuyucu kitlesine sahipti ve
1913’ten 1921 yılına kadar toplam 205 sayı yayınlandı. (Bu dergi yasal bir yayındır.)
Turn over
Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular Türkiye Cumhuriyeti’nin 1923–1945 yılları arasındaki kalkınma
politikalarıyla ilgilidir.
Kaynak D Alıntı, T C Başbakanlık, Atatürk Döneminde Bankacılık Sistemine ve Gelişimine

Genel Bir Bakış, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma
Merkezi Dergisi (2003).
Bankacılıkla ilgili ilk önemli girişim, ilk ulusal ticaret bankamız olan, Türkiye İş Bankası ile başlamıştır.
Türkiye İş Bankası 26 Ağustos 1924′de 1 milyon TL sermayeli, anonim şirket şeklinde kurulmuştur.
Sermayenin ilk %25′lik kısmı Mustafa Kemal Atatürk tarafından ödenmiştir. 1.000.000 lira sermaye
ile kurulan bankanın 250.000 lirası Mustafa Kemal Atatürk tarafından Hindistan’daki Müslümanlarca
Kurtuluş Savaşı sırasında gönderilen paradan sağlanmıştı. Ayrıca Cumhuriyet Halk Fırka’sına yapılan
bazı bağışlar da, bankadaki bu hesaba yatırılmıştı. İlk banka şubesi 30 Ağustos 1924′te törenle
faaliyetine geçmiştir. Atatürk Türkiye İş Bankası’nın kuruluşu ile ilgili kararı, Çankaya’da toplanan İcra
Vekilleri Heyeti’ne şu sözlerle belirtmiştir: “Vatanı kurtaracak ve yükseltecek tedbirlerin başında olarak
halkın doğrudan doğruya itibar ve itimadından doğup meydana gelen tam manasıyla modern ve millî
banka kurmak”.
Kaynak E Alıntı, Nadir Eroğlu, Atatürk Dönemi İktisat Politikaları, Marmara Üniversitesi, İİBF
Dergisi (2007).
Cumhuriyet’in kuruluşundan dört ay sonra 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile okullar yeniden
örgütlenip laik bir sisteme geçirilmiş, devlet temel eğitim görevini eline almıştır. Okuryazarlık oranı
1923’te %5’ten 1933’te %20’ye çıkarılmıştır. Temel eğitimin yaygınlaştırılmasından sonra da mesleki
ve teknik eğitime önem verilerek sanayileşme atılımının sürekliliği sağlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca,
Batı uygarlığının, sınai ve iktisadi zenginliğini, eleştirel, akılcı, yaratıcı düşünceye dayalı, laik temel
eğitim üzerine kurulmuş üniversitelere borçlu olduğu gözden kaçırılmamıştır… Cumhuriyet’in 10. Yılında
üniversite reformu yapılmıştır.
Kaynak F Alıntı, Sait Dilik, Atatürk Döneminde Sosyal Politika, Ankara Üniversitesi,
SBF Dergisi (1985)
Atatürk döneminde çıkarılmış sosyal içerikli önemli kanunlardan biri 1930 tarihli Umumi Hıfzıssıhha
Kanunudur. Bu Kanun başka düzenlemelerin yanında kadın, çocuk ve bütün işçilerin korunmasına ilişkin
hükümler de taşımaktaydı. Bu Kanunla
a) hamile kadınların doğumdan önce ve sonraki 3 er haftada,
b) 12 yaşından küçük çocukların sınai işlerde ve madenlerde,
c) 12–16 yaşları arasındaki çocukların gece mesaisi ile günde 8 saatten fazla çalıştırılmaları
yasaklanmıştır. Öte yandan belirli sayıda işçi çalıştıran işyerlerinde işçilere hastalık, kaza ve analık
hallerinde işverence sağlık yardımı yapılması öngörülmüştür.

(1918–1939)
Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular I. Dünya Savaşı sonrası Avrupa’da görülen siyasi ve ekonomik
gelişmeler ile ilgilidir.
Kaynak G Alıntı, Prof Dr Bülent Daver, Çağdaş Siyasal Doktrinler (1969). Mussolini ve Nazi
Partisinin Avrupa’da seçimler öncesi ve seçimleri kazanmaları sonrası politikaları
ile ilgili görüş.
Mussolini, başlangıçta temkinli ve dikkatli bir politika takip etti. Muhalefeti susturabilmek ve tepkileri
önlemek adına ilk kabinesinde partisinden yalnızca 3 kişiye bakanlık verdi. Öyle ki iktidarının ilk
yıllarında ülkede kanun, hâkimiyet ve kamu düzeni tam anlamıyla kuruldu. Bir yandan sendikaların
varlığına saygı gösterilirken diğer yandan özel sektöre güven duygusu kazandırıldı. O dönemin önde
gelen liberal düşünürleri parti sayesinde İtalya’da kanun hâkimiyetinin ve kamu düzeninin kurulduğunu,
demokrasinin ülkede yalnızca anarşi ve demagojiye sebep olduğunu belirten yazılar yazdılar.
Ancak 1924 yılına doğru İtalya’nın siyasi havası tekrar bozulmaya ve Mussolini’ye karşı muhalefet sesini
yükseltmeye başladı. 1924 yılında parlamentoda Mussolini’nin sosyalistler tarafından ağır bir şekilde
eleştirilmesi sonrasında meydana gelen olaylar iktidar kavgasını şiddetlendirdi. Bunun üzerine harekete
geçen Mussolini 1926 yılında eski liberal anayasanın yerine yeni bir anayasa yürürlüğe koydu…
Nazi Partisi, düşüncelerini herkese kabul ettirebilmek için Almanların isteklerine hitap etmeye çalıştı.
Endüstri, savaş sanayisine kaydıkça büyük şirketlerin de kasalarına milyarlarca mark girecekti.
Alman generallerin rütbe, yeni görev, yüksek maaş ve madalyalara kavuşarak toplum içinde saygınlığı
artacaktı. Toprak sahiplerine Avrupa’da yeni topraklar vaat ediliyordu. Bu yeni toprakların işsizliği de
ortadan kaldıracağına inanılıyordu. Şimdiye kadar önemsenmemiş dükkân sahipleri, ufak bürokratlar,
öğretmenler ve çeşitli meslek erbabı itibar kazanacaktı. Toplumun tüm kesimine hitap etmeye çalışan
Hitler’e başlangıçta en büyük destek büyük iş çevrelerinden geliyordu. İktidarı Nazi Partisine verme
kararı da 16 Ocak 1933’te Hitler’in büyük iş adamları ile yaptığı ortak toplantıda alındı. Sahte bir birlik
havası ve saldırı ile genişleme ideali oluşturuldu. Buna karşı sessiz ve kör bir disiplin istendi.
Kaynak H Ali Çimen, Locarno Anlaşması- Dönemi Nedir? Sessiz Tarih (2014).
I. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa ülkeleri arasındaki ilişkileri olağan duruma getirmeyi amaçlayan,
özellikle Fransa’nın Almanlar’a karşı güvenliğini sağlama çabalarının bir sonucu olan Locarno Anlaşması;
5–16 Ekim 1925’te İsviçre’nin Locarno şehrinde taslağı oluşturulduktan sonra üye ülkeler tarafından 1
Aralık 1925’te imza altına alınmıştır. Fransa, Almanya, İngiltere, İtalya, Belçika, Polonya, Çekoslovakya
anlaşmaya imza atmıştır. Böylece Locarno Dönemi başlamıştır (1925–1930).
Turn over
Kaynak I Milletler Cemiyeti’nin kuruluşu ile ilgili bir karikatür. “Punch” isimli dergiden.
(İngiliz hiciv yayını) (1919).
Karikatürde Milletler Cemiyeti bir köprü olarak gösterilmiştir. Köprünün bir tarafında Belçika, Fransa,
öbür tarafında İngiltere ve İtalya bulunmaktadır. Köprünün ortası ise boş görünmektedir. Köprünün
açıklamasında “Bu köprü ABD başkanı tarafından dizayn edilmiştir” açıklaması vardır. ABD ise ana taş
olarak resmedilmiştir.
Referanslar
Tema 2 Internet adresi: http://www.atam.gov.tr [Erişim tarihi 7 Aralık 2016]
Internet adresi: http://dosya.marmara.edu.tr [Erişim tarihi 7 Aralık 2016]
Internet adresi: http://politics.ankara.edu.tr [Erişim tarihi 7 Aralık 2016]
Tema 3 Internet adresi: http://www.tarihsinifi.com [Erişim tarihi 7 Aralık 2016]

Internet adresi: http://www.sessiztarih.net [Erişim tarihi 7 Aralık 2016]
Internet adresi: http://www.dissentmagazine.org [Erişim tarihi 7 Aralık 2016]
Markscheme
May 2017
Standard level
Paper 1
11 pages


without the authorization of the IB Global Centre, Cardiff.
The following are the annotations available to use when marking responses.
Annotation Explanation Associated shortcut
CKS Clear Knowledge Shown
CON Contradiction
Incorrect point
Descriptive
Development
EE Effective evaluation
EUOS Excellent use of sources
EXC Excellent point
GA Good Analysis
GP Good Point
Underline tool
Wavy underline tool
Highlight tool
Irrelevant
LD Lacks depth
Not Answered Question
Lengthy narrative
Not Relevant
NExa No examples
NMRD Not much reasoning or discussion
NSEv No source evaluations
OC Off course
On page comment tool
Unclear
PE Poorly expressed
Repetition
Seen
Tick Colourable
TV Too vague
UA Unfinished answer
Vertical wavy line
Vague
Very limited
Well argued
Weak argument
You must make sure you have looked at all pages. Please put the annotation on any blank page,
to indicate that you have seen it.
Sorular 1 (a), (b) ve (c): Adayın sadece üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan
ama doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir. Her alakalı madde için olacak şekilde [1]
veriniz.
1. (a) A numaralı kaynağa göre 19.yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlarda gücünü

kaybetmesinin sebepleri nelerdir? Sadece üç saptamada bulununuz. [3]
 Ulusçu hareketler (İsyanlar) İmparatorluk için tahripkar olmuştur

 Avrupa ekonomisiyle bütünleşme
 Ulusal burjuvazi
 Nüfuz mücadelesi yürüten Avusturya-Macaristan’ın müdahaleleri
 Rusya’nın politikaları
 Fransız ihtilalinin etkileri
(b) B numaralı kaynağa göre 19.yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu yöneticilerinin

icraatlarının iki pozitif ve bir negatif etkisini belirtiniz. [3]
Pozitif etkiler
 Ulaştırmada yaşanan gelişmeler
 Eğitimde yaşanan gelişmeler
 Devletin varlığının daha güçlü hissedilmesi – bürokratik ve askeri kontrolün artması
 Avrupa’ya yakın bölgelerde (Ege ve Akdeniz şehirleri) ekonomik / ticari
avantajların gelişmesi
Belirtilen her pozitif etki için en fazla [2] olacak şekilde [1] veriniz.
Negatif etkiler
 Merkezden uzak yerlerin (doğu şehirlerinin) gelişmemesi
 Dengesiz dağılım ve buna paraler şehirler arası gelişmişlik farkının giderek artması
Belirtilen negatif etki için [1] veriniz.
(c) C numaralı kaynağa göre 2. Meşrutiyet döneminde Osmanlı’da kadın hakları

konusunda hangi yargılara ulaşılabilir? Sadece üç yargıda bulununuz. [3]
Adaylar farklı bilgiler yorumlayabilirler. Olası doğru cevaplar:

 Kadınlar kadın haklarını savunan gruplar kurabilir, bu gruplarda başı çekebilir
veya üye olabilirler.
 Bu gruplar kadınlar için kadınlar tarafından kurulmuş hükümet dışı örgütlerdir.
 Kadınlar fikirlerini paylaşmak için basından yararlanmaktadırlar.
 Yayının geniş kitlelere ulaşması (okuyucu sayısı ve yayınlanan sayısına göre)
kadın haklarının savunulması için geniş bir destek olduğunu göstermektedir.
 Kadın hareketleri ve bu hareketlere destek büyük şehirler ile sınırlı kalmaktadır.
 Kadınlar Batılı ve / veya geleneksel kıyafetler giyebilmekteydiler. (Fotoğraf
Müslüman ve Müslüman olmayan kadınları birarada göstermektedir.)
 Kadın hakları mücadelesi Batı’da görülen özellikle kadın haklarının gelişmesi ile
ilgili hareketlerden etkilenmiştir.
 Dönemin hükümetinin kadınların hak arama mücadelesine zaman zaman izin
verdikleri görülmektedir.
Her alakalı cevap için en fazla [3] olacak şekilde [1] veriniz.
(d) 1850’lerden 1920’lere kadar Osmanlı devleti yöneticilerinin devleti ayakta tutmaya
yönelik politikaları ne kadar başarılı olmuştur? Yukarıdaki kaynakları ve kendi
bilgilerinizi kullanınız. [6]
Adayların kompozisyonlarını politikaların imparatorluğu ayakta tutmada ne kadar

başarılı oldukları, nasıl ve niye başarısızlığa uğradığı ile ilgili kendi düşüncelerini
ekleyerek bitirmeleri daha iyi olacaktır.
Kaynaklar:
Bu kaynaklar Osmanlı politikaları ile ilgili pozitif (başarılı) ve negatif (başarısız) yanları
göstemektedir.
 Kaynak A’da siyasi olarak Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıf yönlerini

göstermektedir;
 Kaynak Balkanlarda yayılan ulusçuluk akımları karşısında devletin yetersiz
kaldığını gösteriyor.
 Balkanlarda bazı bölgeler ekonomik olarak Avrupa ile entegre olmuştur.
 Osmanlı Rusya ve Avusturya-Macaristan yayılmacılığı karşısında
yetersiz kalmıştır.
 Kaynak B’de devletin modernleşme ve merkezileşme çabaları “geliştirilen
demiryolu ve vapur hatları, artan bürokratik ve askeri kontrol ve Maarif Nezareti
(Eğitim Bakanlığı) tarafından açılan okullar” görülmektedir. Fakat bu gelişmeler
bütün ülkeye yayılamamış ve Batı bölgeler bu gelişmelerden daha
fazla yararlanmıştır.
 Kaynak C’de kadınların durumlarından memnun olmadıklarını ve hakları için
mücadelesini göstermektedir. Kadınların sivil toplum örgütleri kurmalarına izin
verilmesi 2. Meşrutiyet döneminde yaşanan demokratikleşme
çabalarını göstermektedir.
Aday aşağıdaki noktalara işaret edebilir:
 Osmanlı devletinin dağılmayı önlemek için aldığı askeri önlemler; Balkanlarda

Avusturya-Macaristan, Rusya ve daha sonra Yunanistan, Sırbistan, Bulgaristan gibi
devletlerle savaşması
 Osmanlı devletinin itilaf devletlerine katılmak, barış konferanslarına gitmek gibi
diplomatik girişimleri
 Osmanlı devletinin Osmanlıcılık/İslamcılık ve Türkçülük gibi çeşitli ideolojilere yönelmesi:
Gayri-müslim tebaa arasında eşitlik sağlamak ve Türk olmayanların Osmanlı toplumuna
daha fazla entegre etme çabaları
 Devleti ayakta tutmak için anayasa yapılması ve meclisin açılması
 Ekonomik hayatı canlandırmak için yerli üreticiyi / girişimciyi koruma çabaları
 1880’lerde tren yollarının modernleştirilmesi ile başkent ile iç bölgelerin bağlantılarının
güçlendirilmesi, ve telegraf hatlarının 1850’lerden itibaren geliştirilerek iletişim ağlarının
artırılması
 Ekonomik hayatı canlandırmak için yerli ve yabancı girişimlerin teşvik edilmesi
 Toplumsal gelişmeyi sağlamak için okulların yaygınlaştırılmaya çalışılması. Profesyonel
okullar mühendisler, mimarlar, (askeri) doktorlar ve veteriner cerrahlar, muhasebeciler ve
yöneticiler eğitmişlerdir.
 İmparatorluğu birleştirmek ve güçlendirmek için çabalar gösterilmiş olmasına rağmen,
Avrupa emperyalizmi, milliyetçilik akımları, Romanya ve Bulgaristan’ın kaybedilmesi, ve
bunların I. Dünya Savaşı’nın başlamasına etkisi, İmparatorluğun çöküşüne sebep olmuştur.
Adayların yukarıdaki maddelerin hepsine değinmesi beklenmemelidir ve adaylar burada

yazmayan ama doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir. Adaylar kaynakların
hespine referans vermek zorunda değillerdir fakat sadece kaynaklar veya sadece kendi
bilgileri kullanılırsa en fazla [4] alınabilir.
Maksimum [6] için Osmanlı politikalarının başarıları ve başarısızlıklarının tartışılması,

kaynak materyalleri ve kendi bilgilerinin sentezi gerekmektedir.
Sorular 2 (a), (b) ve (c): Adayın sadece üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada
yazmayan ama doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir. Her alakalı madde için
olacak şekilde [1] veriniz.
2. (a) Kaynak D’ye bakarak İş Bankası’nın neden halkın bankası olduğu ile ilgili sadece üç
sebep açıklayınız. [3]
 Atatürk tarafından, tasarruf edilmesi ve ülkenin geliştirilmesi için kurulmuştur.

Bankaların devlet eliyle kurulması yeni cumhuriyeti güçlendirmiştir.
 Banka Müslüman Hindistanlılar, Cumhuriyet Halk Fırkası bağışları ile yani halkın
katkıları ile kurulmuştur. Zenginlerin yatırımları ile kurulmamıştır.
 Cumhuriyetin iktisadi gelişimi için ortak anonim şirket olarak, paylaşılan sahiplik
ilkesi ile kurulmuştur.
 Yabancı katkısı ya da dış katkı yoktur.
Her alakalı madde için en fazla [3] olacak şekilde [1] veya çok iyi açıklanan iki madde
için [3] veriniz.
(b) Kaynak E Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda gerçekleştirilen eğitim reformlarını

anlatmaktadır. Bu reformlar ışığında yeni Cumhuriyet hükümetinin eğitim öncelikleri ile
ilgili sadece üç yargıda bulununuz. [3]
 Laik bir eğitim sisteminin kalkınma için gerekliği – Cumhuriyet hükümetinin laik
prensiplerini göstermektedir.
 Eğitim sisteminde devlet kontrolü – devletçilik
 Sanayiye insan kaynakları sağlayabilmek, kalkınma ve gelişme için teknik ve
mesleki eğitim öncelenmiştir – devrimcilik
 Okuma yazma oranları artırılmıştır – Osmanlı zamanında Anadolu’da okur yazar
oranını düşüktü. Okur yazar oranının artırılması eşitliği ve fırsat eşitliğini artırır –
halkçılık/devrimcilik
 Eğitim sisteminin bir bütün olarak ele alınması ve ilkokuldan üniversiteye kadar
eleştirel ve akılcı bir sistem gereklidir – devrimcilik
Adayların puan alabilmek için reformlar ile Cumhuriyet önceliklerini açıklayabildikleri

sürece tanımları (halkçılık, devletçilik) kullanmasına gerek yoktur. Her alakalı madde
için en fazla [3] olacak şekilde [1] veriniz.
(c) Kaynak F 1930 Hıfzısıhha Kanunu’ndan bazı maddeler göstermektedir. Bu maddelerin

kalkınma ve finansal büyümeyi nasıl desteklediği ile ilgili sadece üç saptamada
bulununuz. [3]
 İş gücünün korunması: Sadece ekonomik büyümeye değil, işçi, çocuk ve kadın haklarına
önem verilmesi, sağlıklı işgücü daha üretken ve etkili olacaktır.
 Kadınların korunmasının artırılması: Nüfusun artırılması ve kadınların işgücü piyasasında
yer alması önemlidir. Doğum izni kadınların hem çocuk sahibi olması hem de çalışmasını
sağlar, Cumhuriyet doğum oranlarını artırarak (6 veya daha fazla çocuk sahibi olanlara
teşvik verilmesi) nüfusun artırılmasını hedeflemiştir.
 Çocuk işçiliğinin kısıtlanması: nüfus az olduğu için çocukların tarım sektöründe
çalışmasına izin verilmiştir.
Her alakalı madde için en fazla [3] olacak şekilde [1] veya çok iyi açıklanan iki madde için
[3] veriniz.
(d) “1923 ile 1945 arasında yapılan reformlar Türkiye'nin iktisadi ve sosyal yapısını
degiştirmistir.” Bu ifadeye ne kadar katılırsınız? Cevabınızda kaynakları ve kendi
bilginizi kullanınız. [6]
Kaynaklar:
 Kaynak D’de milli finansal kaynakların yaratılmasına verilen önem görülmektedir.

 Kaynak D’de bankacılık ve finans politikalarının bağımsız ve kalkınmış bir ülke
için önemi görülmektedir.
 Kaynak E’de eğitimin her düzeyinin ülkenin kalkınması için önemi görülmektedir. Okuma
yazma oranları iyileştirilmiştir. Nitelikli insan ihtiyacını karşılamak için mesleki ve teknik
eğitim desteklenmiştir.
 Kaynak F’de kalkınmışlığın sadece üretim ve finans ile ilgili olmadığı aynı
zamanda işçilerin insanca şartlarda çalışması ile ilgili olduğu görülmektedir.
Kadınlara doğum izni verilmiş, böylece hem ailelerin büyümesi teşvik edilmiş,
hem de kadınların çalışması desteklenmiştir.
 Kaynak E ve F’de kalkınmışlıktan kastın sadece finansal ve ekonomik büyüme
olmadığı, yaşam standartları ve kalitesinin de yüksek olması anlaşılmaktadır.
 Atatürk döneminde her ne kadar ekonomik zorluklar olsa da muassır medeniyet

seviyesine çıkmak için ekonominin önemi unutulmamıştır.
 Yerli kaynaklar (insan kaynakları ve finansal kaynaklar) önemsenmiştir.
 Girişimcileri desteklemek için bankalar kurulmuş krediler verilmiştir.
 Devlet kalkınmayı artırmak için eğitim alanında her türlü tedbiri almıştır. Köylerde Köy
Enstitüleri kurulmuştur.
Adaylar çoğunlukla reformların iktisadi ve sosyal gelişimi pozitif etkilediğini tartışacaklardır.

Fakat reformlar her ne kadar geniş alana yayılmış ve başarılı olsa da herkesin
yararlanamadığından bahsedebilirler.
 Reformlar laik bir sistem üzerine kurulmuştur fakat şeriat isteyenler de bulunmaktadır.
 Cumhuriyetin kuruluşunda sadece Müslüman olmayanlar azınlık olarak tanındığı için diğer
azınlıklar reformların kapsayıcı olmadığını hissetmişlerdir.
Yukarıdaki maddelerin hepsinin yazılmasını beklemeyin. Doğru olan başka noktaları da

kabul edin.
Adaylar kaynakların hespine referans vermek zorunda değillerdir fakat sadece kaynaklar
veya sadece kendi bilgileri kullanılırsa en fazla [4] alınabilir. Maksimum [6] için
kompozisyonlarında bir argümanları ve kaynaklar ile kendi bilgilerinin sentezi bulunmalıdır.
Farklı bakış açılarının dengeli kullanılması ödüllendirilmelidir.
– 10 – M17/3/TURKS/SP1/TUR/TZ0/XX/M

(1918–1939)
yazmayan ama doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir. Her alakalı madde için
olacak şekilde [1] veriniz.
3. (a) Kaynak G’yi kullanarak Avrupa’da faşist partilerin iktidarı ele geçirme yöntemleri ile ilgili
sadece üç saptamada bulununuz. [3]
 Hem İtalya'da hem de Almanya'da demokratik yöntemler ile iktidara gelmişlerdir.

 Toplumun büyük çoğunluğunu etkileyebilecek gruplar tarafından desteklenmişlerdir.
 Ekonomik sorunlara çözüm getirmeyi vadetmişlerdir.
 Muhalif sesleri tamamen bastırmışlardır.
(b) Kaynak H’yi kullanarak Locarno döneminin önemi ile ilgili sadece üç saptamada bulununuz. [3]
 Avrupa Devletlerinin savaştan kaçınmak için çaba sarf ettiğini gösterir.

 Almanya’nın uluslararası işbirliğine dahil edildiğini gösterir
 Milletler Cemiyeti’ne atıf yaparak uluslararası işbirliğini güçlendirmeye çalışır
 Kısa bir dönem de olsa barış ve güvenlikten söz edilmiştir
(c) Kaynak I’ya bakarak Milletler Cemiyeti ile ilgili sadece üç saptamada bulununuz. [3]
 Milletler Cemiyeti’nin kurulması ABD Başkanı Woodrow Wilson tarafından belirlenen

prensiplere göre olsa da ABD bu cemiyete üye olmamıştır.
 Milletler Cemiyeti’ne ABD’nin üye olmaması organizasyonda büyük bir boşluk
yaratmıştır.
 I. Dünya Savaşı sonrası bir araya gelmeye çalışan Avrupa ülkelerini ancak ABD
işbirliğine ikna edebilirdi.
(d) G, H ve I kaynaklarını ve kendi bilgilerinizi kullanarak iki dünya savaşı arasında

Avrupa’daki siyasi ve ekonomik gelişmeler ile uluslararası işbirliği çabalarını analiz ediniz. [6]
Kaynaklar:
 Kaynak G: Avrupa’da ekonomik zorluklar halkların oy tercihlerini değiştirmiştir.

 Kaynak G: Faşist partiler halkın desteğini almak için hem işçi hem işverenlere
yönelik politikalar benimsemiştir.
 Kaynak G: Halk desteği sağlandıktan sonra otoriter sistemler getirilmiştir.
 Kaynak H: Savaştan kaçınmak için Avrupa ülkeleri arasında
anlaşmalar yapılmıştır.
 Kaynak H: Almanya’nın işbirliği çabaları ile kontrol altında
tutulması amaçlanmıştır.
 Kaynak I: Uluslararası işbirlikleri tüm aktörler bir araya gelmediği zaman
başarılı olamamıştır.
 Kaynak G,H ve I: Her ne kadar işbirlikleri artırılmak istense de ekonomik
gerekçeler ve artan faşizm işbirliği çabalarını engellemiştir.
Adayın kendi bilgileri:
 1929 Ekonomik Buhranı Avrupa ülkelerini genel olarak etkilese de I. Dünya

Savaşı’nı kaybeden ülkeleri daha fazla etkilemiştir.
 I. Dünya Savaşı sonunda yapılan anlaşmalar Ekonomik Buhran'ın negatif etkilerini
artırarak halkların demokratik olmayan ama ekonomik rahatlama getireceğini
vadeden partilere yönelmesine sebep olmuştur.
 Dünya Savaşı’ndan sonra yapılan anlaşmalar savaşı kazanan ülkelerin lehine
görülmüştür.
 ABD dünya siyasetini dizayn etmeye başlamış olmasına rağmen kendisini
uluslararası anlaşmalar ile bağlamamaya özen göstermiştir. Bu da diğer ülkelerin
işbirliklerine olan inançlarını negatif etkilemiştir.
Yukarıdaki maddelerin hepsinin yazılmasını beklemeyin. Doğru olan başka noktaları

da kabul edin.
Adaylar kaynakların hespine referans vermek zorunda değillerdir fakat sadece kaynaklar
veya sadece kendi bilgileri kullanılırsa en fazla [4] alınabilir. Maksimum [6] için
kompozisyonlarında bir argümaları ve kaynaklar ile kendi bilgilerinin sentezi bulunmalıdır.
M18/3/TURKS/SP1/TUR/TZ0/XX/T

Standard level
Paper 1
Thursday 26 April 2018 (afternoon)
1 hour 30 minutes
Source booklet
yyDo not open this source booklet until instructed to do so.
yyUse the sources to answer the questions in paper 1.
2218 – 9024
Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular I. Dünya Savaşı öncesinde ve başında Osmanlı İmparatorluğu ve
Almanya ilişkileri hakkındadır.
Kaynak A Alıntı: Edip Öncü, Osmanlı-Alman ortaklığının başlangıcı, Bilkent

Üniversitesi (2003).
Sultan Abdülhamit Osmanlı İmparatorluğu’nun gücünü kaybettiğinin ve Berlin Konferansı’ndan sonra

(1878) Kıbrıs’ı işgal eden ve Mısır’ın kontrolünü ele geçirmek isteyen İngiltere’ye güvenemeyeceğinin
farkına varmıştı. Abdülhamit, Balkanlar ve Afrika’da kolonyal hırsları olan büyük güçlere de
güvenememişti. Almanya, Osmanlı topraklarında emelleri olmayan tek güç olarak görülmüştü.
Almanya’da sanayi ve tarım büyüdükçe, kolonyal pazarlara açılma gerekliliği ortaya çıkmış, bu da
Bismark’ın güney ve batı Afrika’da toprakları kontrol etme çabalarına yol açmıştır. Böylece Almanya,
Osmanlı’ya karşı barışçıl nüfuz politikalarına başlamıştır.
Kaynak B Alman brendisi olan Asbach Uralt reklamında (1915) Alman ve Türk askerler
gösterilmektedir. Almanca “An den Dardanellen” “Çanakkale Boğazı’na”
anlamına gelmektedir.
Kaynak C Alıntı: Ahmet Kuyaş, Feroz Ahmad, Tarih 1839–1939: Osmanlı İmparatorluğu’nda
Alman yayılmacılığı (2006).
II.Wilhelm’in İstanbul’a yaptığı iki ziyaret Fransa’nın Anadolu ve Doğu Akdeniz’deki asırlık prestijini
kayda değer ölçüde zayıflatmaya yetti. Almanlar, bir zamanlar Türk ordusunu ve Osmanlı Devleti’nin
çeşitli idari kurumlarını düzenlemekle görevlendirilmiş olan Fransız subay ve memurlarının yerini aldılar.
İstanbul ve Türkiye’nin diğer kentleri Alman göçmenlerin ve sermayedarların akınına uğradı. Sultan
Abdülhamit ise bunlara her türlü tavizi ve yetkiyi verdi. Berlin piyasası Paris’in yerini alarak Osmanlı
maliyesini canlandırma işini üstlendi ve Alman ticareti; Fransa’nın ihracatını fersah fersah geride bırakan
bir rakama ulaştı. Manevi alanda da Alman etkisi aynı oranlarda arttı. Filistin, Suriye ve Anadolu, Katolik
misyonerler ve Alman hayır kurumlarıyla doldu […]. Almanya göçmenlerinden bir kısmını şimdiden
Doğu’ya yönlendirdi […]. Almanlar on yıldan kısa bir sürede tüm yerel ticareti ele geçirmeyi başardılar.
Turn over
Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular Atatürk devrimleri ve bu devrimlere muhalefet ile ilgilidir.
Kaynak D Alıntı: Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk Tam Metin, 1927, Sabah. Atatürk
Cumhuriyet’in ilanı ve kendisi ile ilgili gazete yazılarında yer alan eleştirilerden
örnekler vermektedir.
“Sözgelişi ‘Yaşasın Cumhuriyet’ başlığı altındaki yazılar bile Cumhuriyet kuruluş biçimi ve
düzenlenişinin şaşılacak nitelikte olduğunu, bunda “sıkboğaza getirilmiş gibi bir durum” bulunduğunu
yayıyordu. Bu yazıları yazan şu görüşte bulunuyordu: “… Şöyle olacağı, böyle olacağı söylenip dururken
öte yandan birdenbire, birkaç saat içinde, Anayasa değişikliği yapılıvermesi en yumuşak deyimle
olağandışı bir davranıştır.”
Kaynak E Alıntı: Barış Ertem, Siyasal bir Muhalefet Denemesi olarak Serbest Cumhuriyet
Fırkası (2010).
Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın yaklaşık 100 gün sürecek olan kısa siyasi yaşamındaki ilk önemli
faaliyeti, 3–13 Eylül 1930 tarihinde düzenlediği Batı Anadolu gezisi olmuştur. …Ali Fethi Bey, İzmir
mitingini 7 Eylül 1930 günü Alsancak Stadyumu’nda yapmıştır. Stadyumda mitinge katılanların sayısı
yaklaşık 50 bindir. Mitinge katılmak isteyenler, kapılar yetersiz kaldığı için duvarları yıkarak stadyuma
girmişlerdir. Fethi Bey, büyük ilgi gören mitingde yaptığı yaklaşık 1 saatlik konuşmada; partisinin mürteci
olmadığını, girişimciliğin desteklenmesi gerektiğini, ekonomiye devlet müdahalesinin sınırlandırılmasının
gerektiğini ve yabancı sermayenin sağlanmasının önemini vurgulamıştır. Hükümetin demiryolu
politikasını eleştirmiş, demiryolu yapımına 30 milyon lira harcandığını ve bu pahalı yatırımların ülke
ekonomisine zarar verdiğini savunmuştur.
Kaynak F Alıntı: Süleyman Demirel, Cumhuriyet ve Türkiye Kalkınması (2001–2002).
Cumhuriyet kurulurken, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durumun özeti kaynakta aşağıdaki gibi
tarif edilmiştir.
Cumhuriyetin başlangıcı [budur].

• Ülkenin hiçbir şeyi yoktur.
• Nüfusun hemen %80–85’i tarımla uğraşan,
• adam başına 50 dolar gelir seviyesinde,
• yolsuz, ışıksız, susuz, fabrikasız,
• her türlü medeni imkanlardan mahrum,
• 12 milyon nüfuslu bir Türkiye!”

(1918–1939)
Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular Atatürk Dönemi Türk dış politikası hakkındadır.
Kaynak G Alıntı: Atatürk’e göre milli dış politikanın esasları Atatürkçülük (3.Kitap) Atatürkçü
Düşünce Sistemi (1983).
Milli sınırlarımız içinde, her şeyden önce kendi kuvvetimize dayanıp varlığımızı koruyarak millet ve
memleketin gerçek mutluluğu ve kalkınmasına çalışmak… Rastgele, bitmeyen emeller peşinde milleti
uğraştırmamak, zarara uğratmamak… Medeni dünyadan, medeni ve insanca muameleyi ve karşılıklı
dostluğu beklemektir.
Kaynak H Alıntı: Doç Dr. Mustafa Yılmaz, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası,
1919–1938 (2015).
Lozan Konferansı’nda tespit edilen Boğazlar Statüsünün yabancı gemilerin geçişi ile ilgili hükümleri
Misak-ı Milli esaslarına uygun olmakla birlikte, Boğazların silahtan arındırılması, yani silahsızlandırılması
Türkiye’nin güvenliği açısından sakıncalar doğuruyordu. Bu bölgenin güvenliği Milletler Cemiyeti’nin
güvencesi altındaydı. Ancak zamanla Cemiyetin güvencesinin pek etkili olmadığı görülmüştü. İtalya,
Habeşistan’ı işgal etmiş, Almanya Ren Bölgesini silahlandırmış, Avusturya ise zorunlu askerliği yeniden
başlatmıştı. Cemiyet ise bu gelişmeler karşısında bir şey yapamamıştı. Bu durumda Türkiye, Boğazların
durumunun, değişen dünya şartları ışığında yeniden görüşülmesini istedi ki, bu davranış 1923–1939
arasındaki devrede, kuvvete başvurmaksızın hakkını milletlerarası hukuk kurallarına dayanarak aramada
tek örnek olmuştur.
Kaynak I Mustafa Serdar Palabıyık, Ortadoğu Etütleri: Sadabat Paktı (8 Temmuz 1937):
İttifak Kuramları Açısından Bir İnceleme (2010).
Türkiye hem Doğu komşuları ile arasındaki bütün pürüzlerin ortadan kaldırıldığının kanıtı olan bir
bölgesel paktın kurulmasını teşvik etmiş, hem de söylemsel seviyede yeni Türkiye’nin temel değerleri
olan modernleşme/Batılılaşma, barış içinde bir arada yaşama ve anlaşmazlıkların barışçıl yollarla
çözümü gibi hususların bu pakt vasıtasıyla Ortadoğu’ya yayılmasını temin etmeyi amaçlamıştır. Bu,
dolaylı olarak Türkiye’nin kendisini bölgesel bir lider olarak tanımladığının da bir göstergesi olarak
görülebilir. Paktın özellikle dönemin Avrupa basını tarafından bu şekilde yorumlanmış olması
dikkat çekicidir.
Markscheme
May 2018
Standard level
Paper 1
10 pages


CON Contradiction
Incorrect point
Descriptive
Development
EXC Excellent point
GA Good Analysis
GP Good Point
Underline tool
Wavy underline tool
Highlight tool
Irrelevant
LD Lacks depth
Lengthy narrative
Not Relevant
NExa No examples
OC Off course
Unclear
PE Poorly expressed
Repetition
Seen
Tick Colourable
TV Too vague
Vertical wavy line
Vague
Very limited
Well argued
Weak argument
yazmayan ama doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir. Her alakalı madde
için olacak şekilde [1] veriniz.
1. (a) A numaralı kaynağı kullanarak 19. yüzyılın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu

ve Almanya’nın yakınlaşma sebepleri hakkında sadece üç saptamada
bulununuz. [3]
Adayın sadece üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Sultan Abdülhamit Osmanlı İmparatorluğu’nun gücünün azaldığının

farkındaydı. Bu sebeple güvenebileceği bir müttefikin desteğine ihtiyaç
duymaktaydı.
• İngiltere ve diğer Büyük Güçlerin kolonyal amaçları Osmanlı İmparatorluğu’nu
tedirgin etmekteydi. Almanya tek güvenilir güç olarak görülmekteydi.
• Osmanlı İmparatorluğu’nun toprakları dışında kalan güney ve batı Afrika’da
Almanya’nın amaçlarına ulaşabilmesi için Osmanlı desteğine ihtiyacı vardı.
• Almanya'nın İngiltere'nin Ortadoğu ve Asya sömürgelerine giden yollarını
kesmek istemesi.
• Almanya’nin Osmanlı’yı pazar yada etki alanı olarak görmesi.
(b) B numaralı kaynağa bakarak 1915’te Osmanlı İmparatorluğu ve Almanya

arasındaki ilişki hakkında sadece üç yargıda bulununuz. [3]

• Reklam iki milletten askerlerin arkadaşça sosyalleştiğini gösteriyor.

• Resim iki milletin askeri harekatta beraber savaştığını gösteriyor – Almanlar
Türklerle aynı tarafta fiili olarak savaşıyorlar.
• Askerler Almanların Türklere yardım ettiği Çanakkale zaferini kutluyorlar-
Çanakkale Boğazı’na (An den Dardanelles) diyerek kadeh kaldırıyorlar.
• Reklamda kullanılan dilin Almanca olması bu reklamın Alman pazarı için
tasarlandığını ve Türklerin Almanya’nın müttefiki olarak olumlu karşılandığını
göstermektedir.
(c) C numaralı kaynağa göre 19. yüzyılın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu’nda

yabancı etkisi hakkında sadece üç saptamada bulununuz. [3]
Adayın farklı alanlardan [1] olmak üzere sadece [3] madde yazması
beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama doğru olan başka noktalara
değinirse kabul edilecektir.
• Siyasi (idari): Fransız subay ve memurlarının yerini Alman meslektaşlarının

alması; Osmanlı’nın Almanya’yla yakınlaşması; Osmanlı’nın Fransa’dan
uzaklaşması
• Ekonomik: Alman sermayesinin gelmesi; Alman ticaretinin artması; Fransız
ticaretinin azalması; yerel ekonomik hayatın Almanların eline geçmesi
• Toplumsal: Alman hayır kurumları; Katolik misyonerler; Almanya
göçmenlerinin İstanbul ve diğer kentlere göçü.
(d) Yukarıdaki kaynakları ve kendi bilgilerinizi kullanarak I. Dünya Savaşı

öncesinde ve başında Osmanlı İmparatorluğu ile Almanya arasındaki değişen
ilişkileri tartışınız. [6]
Toplam [ 6] puan olacak şekilde, her doğru madde için [1] puan verin. Adayın
aşağıdakilerin tümüne değinmesini beklemeyin, doğru olan başka noktaları da
kabul edin. Adayın kaynakların en az iki (2) tanesine değinmesi beklenmektedir,
ancak dört (4) kaynağın hepsine değinmesi gerekmemektedir. Aday sadece
kaynaklardan ya da sadece kendi bilgilerinden yararlanırsa en fazla [4] puan
alacaktır.
Kaynaklar:
• Kaynak A: Osmanlı İmparatorluğu’nun güç kaybetmesi, Büyük Güçler’in

kolonyal heveslerinden çekinmesi sebebiyle onları bir tehdit olarak görmesi;
Osmanlı’nın Almanya’yı tehdit olarak görmemesi ve Almanya’nın başka
yerlerdeki kolonyal amaçları çerçevesinde Osmanlı’ya yakın davranması
• Kaynak B: I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı’ya aktif Alman desteğinin olması,
cephede beraber savaşılması
• Kaynak C: Osmanlı’daki Fransız etkisinin azalması, Alman etkisinin ise,
sosyal, ekonomik ve idari alanlarda hızla artması.
• I. Dünya Savaşı öncesinde Osmanlı devletinin finansal olarak zorda olması

sebebiyle kapitülasyonların verilmesi ve ekonomik kontrolün kaybedilmesi
• Askeri başarısızlıklardan sonra dış borç alımının artması ve bu borçların
ödenememesi sebebiyle Düyun-u Umumiye’nin kurulması ve yabancı etkisinin
artması
• İngiltere, Fransa gibi ülkelerin kolonyal amaçlarının yanısıra doğu sınırında
Rusya’nın giderek güçlenmesi ve hem Avrupalı devletler hem Osmanlı için
daha da önemli bir tehdit olarak algılanması
• San Stefano ve Berlin Anlaşmaları sonucunda Avrupa’da güçler dengesinin
değişmesi
• Osmanlı İmparatorluğu’nun gücünün azalması ile beraber çıkan milliyetçi
ayaklanmalar ve İmparatorluktan kopuşların başlaması.
• Birinci Dünya Savaşı öncesinde başta İngiltere olmak üzere Rusya ve Fransa
gibi güçler arasında imzalanan birtakım gizli anlaşmaların Osmanlıyı paylaşma
hedefli olması ve Osmanlı'nın kendini korumaya çalışması.
2. (a) Kaynak D’ye bakarak Cumhuriyetin ilanı ile ilgili yapılan muhalefet hakkında
sadece üç saptamada bulununuz. [3]
Adayın sadece [3] madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama
• Gazetelerde Cumhuriyet’e karşı görüşlere yer verildiği

• Muhalefet Cumhuriyetin halka danışılmadan kurulduğunu savunuyordu
• Çok hızlı karar verildiği iddia ediliyordu
• Halkın beklentisi başka iken Cumhuriyet’in kurulmasının oldu bittiye
getirildiğini söyleyen muhaliflerin olduğu
• Cumhuriyet’i kutluyor gibi görünen ama aslında Cumhuriyet’i istemeyenlerin
olduğu.
(b) Kaynak E’ye göre Cumhuriyet Halk Fırkası’na muhalif olarak kurulan Serbest
Cumhuriyet Fırkası’nın parti presipleri ile ilgili sadece üç saptamada
bulununuz. [3]
Adayın sadece [3] madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama
• Dinin devlet işlerine karıştırılmayacağı

• İktisadi politikaların değiştirileceği
• Liberal ekonomik düzenin desteklenmesi
• Devletin yatırımlarının serbest ekonomiye zarar verdiği
• Özel sektörün desteklenmesi
• Dış yatırımların desteklenmesi.
(c) Kaynak F’ye göre Atatürk döneminde liberal bir ekonomik model uygulanabilir
miydi? Sadece üç saptamada bulununuz. [3]
Kaynağa bakıldığında Atatürk Türkiye’sine çökmüş bir ekonominin miras kaldığı

görülebilir. Dolayısıyla adayların devletin ekonomik müdahalesinin gerekliliklerini
belirtmeleri gerekir. Adayın sadece [3] madde yazması beklenmektedir. Aday
burada yazmayan ama doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir.
Liberal ekonomi yerine devletin ekonomik alanda bir girişimci olarak rol
oynadığını görüyoruz çünkü:
• Ülke nüfusu yoksul

• Girişimci ya da yeterli sermaye yok
• Devletin sorumlu olduğu elektrik, yol ve su gibi altyapı eksiklikleri mevcut
• Ekonomi tarım ağırlıklı
• Ülkede sanayileşme yok.
(d) D, E ve F kaynaklarını ve kendi bilgilerinizi kullanarak Cumhuriyetin kuruluşu

ve bu dönemde karşılaşılan muhalefeti ve zorlukları analiz ediniz. [6]
alacaktır.
Kaynaklar:
• Kaynak D: Karar alınırken meclisin neredeyse yok sayıldığı

• Kaynak D: Halkın padişahlık kurtarılacak diye savaştığı ama sonunda halkın
isteğine karşı gelinerek saltanat ve hilafetin kaldırıldığı iddia edilmiştir
• Kaynak E: Devletin ekonomi politikalarında yerinin azaltılması
• Kaynak F: Ülke savaştan yeni çıktığı için insan kaynağı ve maddi kaynaklarda
sıkıntılar yaşanması
• Kaynak F: Özel sektörün çok zayıf olması sebebiyle yatırım yapamaması ve
devlet bütçesine zorluklar getirmesi.
• Dinin yok sayıldığı iddia edilerek dinin siyasete alet edilmesi

• Ayaklanmalar (Şeyh Sait, Menemen)
• Cumhuriyet fikrinin Mustafa Kemal Atatürk tarafından dikte edildiği iddia
edilmiştir
• Cumhuriyetin ilanının halk tarafından kabul görmediği iddia edilmiştir
• Bir muhalefet partisinin kurulması Atatürk tarafından istenmiş olmasına
rağmen Cumhuriyet’e tehdit oluşturması sebebiyle kapatılmıştır
• Serbest Cumhuriyet Fırkası 1930 yılında feshedilmiştir. Bu fesih kararında
laiklik karşıtı grupların partiye destek olmaları önemli bir yer tutmuştur.

(1918–1939)
3. (a) Kaynak G’ye göre Atatürk’ün dış politika prensipleri ile ilgili sadece üç
saptamada bulununuz. [3]

• Gerçekçi politikalar yürütülmesi

• Maceracı emeller içine girilmemesi
• Bağımsızlığın korunması
• Medeni millletler ile ilişkilerin geliştirilmesi
• Dış güçlere bağımlı olunmaması
• Kendi gücünü artırıcı politikalar uygulanması.
(b) Kaynak H’deki bilgilere dayanarak dünya savaşları arasındaki değişimleri göz
önüne alarak Türk dış politikasını analiz ediniz. Cevabınızda sadece üç
saptamada bulununuz. [3]

Birinci Dünya Savaşı sonrası kurulan Milletler Cemiyeti’nin amaçlandığı gibi barış
getirmemiş olması
• Zaman içerisinde Avrupa ülkelerinin yayılmacı amaçlarının görünür hale

gelmesi
• Silahlanmanın hızlanması
• Bu gibi gelişmelerin ışığında Türkiye’nin kendini korumak istemesi
• Askeri çözümlerden ziyade diplomatik yolların kullanılması.
(c) I numaralı kaynağı kullanarak 1930’larda Türkiye’nin Ortadoğu politikası

hakkında sadece üç saptamada bulununuz. [3]

• Askeri adımlardan kaçınmak

• Uluslararası hukuk ve işbirliği yoluna başvurmak
• Diplomasinin ön planda tutulması
• Ortadoğu ile bölgesel iyi ilişkiler kurarak Osmanlı’dan kalan sorunları çözmek
• Komşularla ilişkilerin sağlamlaştırılması ve Batı ülkeleri ile ilişkileri dengede
tutma çabası.
(d) G,H ve I kaynaklarını ve kendi bilgilerinizi kullanarak Atatürk döneminde

izlenen dış politika amaçlarını ve başarılarını değerlendiriniz. [6]
alacaktır.
Kaynaklar:
• Kaynak G: Yeni bir savaşın çıkma ihtimaline karşı kendini korumaya çalışması
• Kaynak G: Gerçekçi ve maceradan uzak politikalar yürütülmesi
• Kaynak H: Boğazların silahsızlandırılması ile ortaya çıkabilecek tehditlerin
ortadan kaldırılması
• Kaynak H: Diplomatik adımların atılması
• Kaynak H: Avrupalı ülkelerin amaçları ve bu amaçlar karşısında Milletler
Cemiyeti’nin Türkiye’nin çıkarlarını koruyamayacak olması
• Kaynak I: Ortadoğu komşularıyla daha yakın bölgesel ilişkiler geliştirerek
Türkiye’nin güvenliğini sağlamak ve Batı güçlerine karşı denge kurmak.
• Muhalif hareketlerin ülke içinde bastırılmasına öncelik verilmesi ve ülke içinde

güvenliği sağlamak
• Yurtta barış dünyada barış fikrinin uygulanması
• Ülke kaynaklarını boşa harcamamak için diplomasinin askeri önlemlerden daha
çok kullanılması
• Yeni bir savaştan çıkıldığı için elde kalan topraklarla yetinme
• Hem Avrupa ülkeleri ile hem de kendi bölge ülkeleri ile işbirliği anlaşmalarıyla
istikrarlı ilişkiler yaratmaya çalışma.
Başarıları:
• Montrö Anlaşması ile Boğazların güvenliğinin sağlanması

• Balkan Paktı: Yunanistan, Türkiye, Romanya ve Yugoslavya arasında 1934
yılında I. Dünya Savaşı sonrası statükoyu korumak amacıyla imzalanmıştır
• Sadabat Paktı: Ortadoğu ülkeleri ile barış sağlanması
• Hatay meselesi çözülememiştir ama askeri adımlar engellenmiştir.
Adaylar, bu başarıların II. Dünya Savaşı’na sebep olan Avrupa içindeki

düşmanlıklar yüzünden tehlikeye girdiğini yazabilirler. Fakat, iki savaş arasında
Türkiye korunmuş ve yayılmacı politikalar yürütmemiştir (gereksiz rasgele
amaçların peşinden gitmemiştir), veya komşularına karşı kasten düşmanca askeri
harekatlarda bulunmamıştır. Bu yüzden Atatürk’ün politikaları başarılı olmuştur
diyebiliriz.
M18/3/TURKS/SP2/TUR/TZ0/XX

Standard level
Paper 2
Friday 27 April 2018 (morning)
1 hour 30 minutes
yyDo not turn over this examination paper until instructed to do so.
yyAnswer two questions on any one theme.
yyUse at least two of the three disciplines you have studied in your answers.
yyEach question is worth [20 marks].
yyThe maximum mark for this examination paper is [40 marks].
2218 – 9025
–2– M18/3/TURKS/SP2/TUR/TZ0/XX
Her soruyu cevaplarken coğrafya, sosyoloji ve tarih disiplinlerinden en az iki disiplini kullanınız.
Aşağıdaki temalardan herhangi birinden iki soru cevaplayınız. İki sorunuz da aynı temadan olmalıdır.
Tema 4 II. Dünya Savaşı ve baskı altında Türkiye
1. II. Dünya Savaşı sürecinde İsmet İnönü döneminin tepki çeken politikalarının etkilerini, bu
politikaların uygulanma nedenleriyle birlikte tartışınız.
2. II. Dünya Savaşı başlamadan önce ve başladıktan sonra, Türkiye’nin Almanya ile değişen
ilişkilerini değerlendiriniz.
Tema 5 Yeniden yapılanma, demokrasi, Türkiye ve bölgedeki gelişmeler (1945–1985)
3. Birleşmiş Milletler (BM) ve Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü (NATO) II. Dünya Savaşı
sonrasında nasıl gelişmiştir ve bu kurumlara üyelik Türkiye’yi siyasi ve ekonomik olarak nasıl
etkilemiştir?
4. 1960–1980 arasında Türkiye’de köyden kente göçün kentleşme üzerine etkilerini tartışınız.
Tema 6 Küreselleşmenin etkileri ve Avrupa ile diyalog (1985–2000)
5. Soğuk Savaş sonrası Türkiye’nin komşu bölgelerinde yeni aktörler ve yeni etki alanları
oluşmuştur. Bu değişimler yaşanırken Türkiye’nin kendi bölgesinde (Ortadoğu, Karadeniz,
Balkanlar’da ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile ilişkilerinde) geliştirdiği politikaları ve
amaçlarını inceleyiniz.
6. 1986’daki Çernobil kazası çevre sorunlarına farkındalığı artırmıştır. Modern küresel dünyada
iletişim sistemlerinde görülen artışın bu gibi sorunların çözümünde pozitif etkisini değerlendiriniz.
Markscheme
May 2018
Standard level
Paper 2
17 pages


CON Contradiction
Incorrect point
Descriptive
Development
EXC Excellent point
GA Good Analysis
GP Good Point
Underline tool
Wavy underline tool
Highlight tool
Irrelevant
LD Lacks depth
Lengthy narrative
Not Relevant
NExa No examples
OC Off course
Unclear
PE Poorly expressed
Repetition
Seen
Tick Colourable
TV Too vague
Vertical wavy line
Vague
Very limited
Well argued
Weak argument
Sınav ders izlencesinin 4, 5 ve 6 üniteleri ile ilgilidir:
• Tema 4: II. Dünya Savaşı ve baskı altında Türkiye

• Tema 5: Yeniden yapılanma, demokrasi, Türkiye ve bölgedeki gelişmeler (1945–1985)
• Tema 6: Küreselleşmenin etkileri ve Avrupa ile diyalog (1985–2000).
Sınav her ünite ile ilgili iki uzun cevaplı toplam altı sorudan oluşur.
Adaylar herhangi bir üniteden iki soru cevaplayacaklardır. Cevaplarında Sosyoloji, Coğrafya ve Tarih
disiplinlerinden iki disiplini kullanacaklardır.
Adayların cevaplarında asıl beklenen terminoloji, analiz, sentez, neden-sonuç, karşılaştırma, örnekleme,
ve değişimler gibi becerilerdir.
Puanlama cetvellerinin sınav cevap anahtarları ile birlikte kullanılması gerekmektedir. Düşük puanlar da
belirtilmesine rağmen, puanlama cetveli adayların olumlu başarısı üzerine odaklanmaktadır.
0 Eğer cevap 1–5 arasında belirtilen seviyeyi karşılamıyor ise adaya sıfır “0” verilmelidir.
En düşük seviye:
• soru veya ilgili bilgi çok az anlaşılmış
• uygun beceriler ve yazı bütünlüklü değil
• cevap sadece bazı genellemeler ya da soruyla ilgisi az bir-iki
paragraftan oluşuyor.
Orta seviye:
• soru az anlaşılmış tam olarak cevaplanmıyor
1–5
• tarih ve coğrafya derslerine ait bazı bilgi ve yorumlar mevcut ama bunlar sınırlı, yanlış
ve ilgisiz
• uygun beceriler neredeyse hiç gösterilmemiş ve cevap yüzeysel.
En yüksek seviye:
• sorunun anlaşıldığına yönelik bazı emareler var
• sorunun bir kısmı anlaşılmış ama bilgilerin çok azı ilgili ya da doğru
• beklenen beceriler pek az gösterilmiş, soruya odaklanma ve cevap sınırlı.
En düşük seviye:
• sorunun boyutları genel olarak anlaşılmış
• cevapta soruyla ilgili bir argüman olsa da cevap çok az bilgiyle desteklenmiş
• cevapta ilgili bilgiler mevcut olmasına rağmen bunlar çoğunlukla tanımlanmış ya da
sadece aktarılmakla yetinilmiş. Bilgiler üstünkörü analiz edilmiş ve sadece birkaç
açıklayıcı yüzeysel yorum yapılmış. Ya da verilen cevabın sadece sonuç kısmı
soruyla ilgili.
Ayrıca:
Cevabın tarih dersiyle ilgisi:
• cevap kronolojik ya da analitik olarak yapılandırılmaya çalışılmış.
Cevabın coğrafya ve(ya) sosyoloji dersiyle ilgisi:

• cevap yapılandırılırken bazı uygun kavramlar ve terminoloji kullanılmış.
6–10
En yüksek seviye:
• sorunun boyutları tüm yönüyle ele alınmasa da bazı boyutları anlaşılmış ve
cevaplanmaya çalışılmış
• cevapta doğru, ilgili ve yeterli bilgi mevcut.
Ayrıca:
• analiz çabasına dair işaretler olmalı.

• ilgili kavram ve terminolojinin anlaşıldığına dair işaretler ve(ya) uygun bir
yapılandırma olmalı
• örnekler verilmesine rağmen bunlar üstünkörü belirtilmiş.
Bu seviye boyunca:
sorunun boyutları yapılandırılmış bir çerçevede etkili ve ilgili bir şekilde cevaplanmaya
çalışılmış.
Ayrıca:
11–15 • cevap uygun ve doğru bilgilerle desteklenmiş
• tutarlı ve açık bir biçimde sorunun anlaşıldığı ve analiz edildiği görülmektedir.

• cevap iyi yapılandırılmış. İlgili kavramların anlaşıldığı görülmektedir.
Terminolojiye dair örnekler mevcut
• soruyla ilgili örnek olaylar doğru seçilerek cevaba eklenmiş.
Bu seviye boyunca:
Sorunun boyutları ilgili bilgilerle etkili bir biçimde cevaplanmış. Cevap iyi yapılandırılmış
ve soruya odaklanmış. Argümanlar detaylı ve iyi yapılandırılmış.
Ayrıca:
Sorunun ve beklenen becerilerin anlaşıldığına yönelik tutarlı bir cevap ortaya
çıkarılmış. Ayrıca yeri geldiğinde aşağıdakilerin de cevapta bulunması gerekmekte:
• tarihsel süreçler hakkında gelişmiş bir farkındalık
16–20
• iyi bir kavram becerisi
• soruda yer alan varsayımları iyi bir biçimde ele alma.

• ilgili kavram ve terminolojinin derinlikli bir biçimde anlaşıldığı görülmektedir.
Cevapta doğru ve soruyla ilgili kavram ve terminoloji kullanılmıştır
• soruyla ilgili örnek olaylar doğru seçilerek cevaba eklenmiş ve bunlar
cevapta geliştirilmiştir
• iyi ve dengeli bir sentez/değerlendirme becerisi görülmektedir.
1. II. Dünya Savaşı sürecinde İsmet İnönü döneminin tepki çeken politikalarının
etkilerini, bu politikaların uygulanma nedenleriyle birlikte tartışınız. [20]
Adayların cevapları ekteki puan cetveli ve aşağıdaki açıklamalar göz önüne alınarak
değerlendirilecektir.
 CHP’nin tepki çeken en az beş (5) politikasına değinilmelidir. Her bir politika için üç [3] toplam
onbeş [15] puan buradan alınacaktır. Her bir politika için [3] puan verilirken eğer sadece
politika yazıp bırakılırsa [1] puan, uygulanma nedenini de açıklarsa [2] puan, tüm bunlarla
beraber halk üzerindeki etkisini de açıklarsa [3] puan verilecektir.
 Adayın cevabının ikna ediciliği, bütünlüğü, akıcılığı ve kullandığı terminolojinin uygunluk ve
zenginliği beş [5] puan üzerinden değerlendirilecektir.
 Aday aşağıda yazmayan ama doğru olan başka noktalara değinirse kabul edilecektir.
CHP’NİN TEPKİ ÇEKEN UYGULANMA NEDENİ ETKİLERİ

POLİTİKASI
Milli Korunma Kanunu Savaş sürecinde hububatta Ürünlerini devlete satan köylü,
çıkarılmıştır. (18 Ocak 1940) başlayan fiyat artışını piyasadaki ürünleri yüksek
sınırlandırmak fiyattan almaya başlayınca bu
FİYATLARI SAPTAMA durum hoşnutsuzluklar meydana
ÜRÜNLERE EL KOYMA getirmiştir
ZORUNLU ÇALIŞTIRMA Kanununa bağlı olarak birçok
fabrikaya, tesise ,kamyona,
gemiye, tankere, jeneratöre el
konulmuştur
-Özel sermaye ve ulaşım
düzeninde bozulmalara
aksamalara neden olmuştur.
Zorunlu çalışma yükümlülüğü
yürürlüğe girmiştir. -Bu
uygulama, ziraatta çalışan kadın
ve erkeğin, kendi işlerini
aksatmamak kaydıyla,
yaşadıkları yerin 15 km
çevresinde bulunan devlet ya da
şahıslara ait işletmelerde uygun
ücretle çalıştırılabilmesi
mecburiyeti şeklinde olmuştur
Devlet stoklarının geniş II.Dünya savaşının ne uzunlukta Fiyatlarda olağanüstü artış

tutulması süreceğinin ve savaştan ne
kadar etkilenileceğinin
bilinmemesi
1942’de çıkarılan Varlık Vergisi II.Dünya savaşı yıllarında süren Gayrimüslim nüfusun
Kanunu ekonomik krize çözüm bulmak küstürülmesi
ve totaliter rejimlerden etkilenme
Toprak Mahsulleri Vergisi Türkiye'nin II. Dünya Savaşı'na Geniş toprak sahiplerinden
Kanunu (1943) karşı almış olduğu ekonomik alınması beklenen vergi de yük
tedbirlerden bir tanesidir. çiftçiye kalmış ve çiftçinin
tepkisine neden olmuştur.
Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu
ve Toprak Mahsülleri
Vergisi'nden olumsuz etkikenen

büyük toprak sahipleri, CHP'den
ayrılarak Demokrat Parti'yi
kurmuştur.
Teşvik-i Sanayi Kanunu 1942 Savaş ekonomisi yürüten Devletçi ekonomik yapının
yılında kaldırılması bürokrasinin ekonomik uygulanması ve özel sermaye
sınırlamalara gitmesi ile iş yapan ya da yapmak
isteyenlerin memnuniyetsizliği
İstihdamın azalması
İşçi sınıfının maaşlarının
düşürülmesi
Belirli yaştaki erkeklerin askere Savaşın Türkiye’ye sıçrama • Toplumun

alınması & Askerlik süresinin riskinden dolayı hazırlıklı olma hükümetten
uzunluğu ihtiyacı & Savaşın uzaması riski. soğuması
• Kırsalda
çalışacak
nüfusun azalması
• Üretimin sekteye
uğraması
Bütçenin ağırlıklı olarak orduya Orduyu savaşa hazır tutmak için Eğitim, sağlık ve temel
ayrılması gerekli yatırım ihtiyaçların temininde zorluk
yaşanması
Temel ihtiyaç maddelerinin Açlık /kıtlık tehlikesine karşı • Toplumun
karneyle dağıtılması önlem hükümetten
soğuması
• CHP’nin
yıpranması ve
yeni politikalar
geliştirme ihtiyacı
Geceleri şehirlerin karartılması Düşman uçaklarının şehirlere • Toplumsal korku
saldırma ihtimaline karşı & endişe
Fiyatlara müdahale edilmesi karaborsacılığı engelleme • Ürün temininde
güçlük çekilmesi
• Yaşanan fiyat
artışları
Vergilerin artırılması bütçe açıklarının kapatılması • Toplumun
hükümetten
soğuması
• CHP’nin
yıpranması ve
yeni politikalar
geliştirme ihtiyacı
• Fakirlik
Laiklik Uygulamaları • Devleti & • Halkın bir
Toplumu bölümünün
modernleştirmek CHP’den
– dönüştürmek uzaklaşması -
• Devrimlere karşı kopması
tehditleri
engellemek
Basın üzerindeki baskılar • İktidar • Basın yayın

politikalarının organlarında
desteklenmesini eleştiriler
sağlamak
• Duruma göre
mihver ya da
müttefiklere iyi
görünmek
2. II. Dünya Savaşı başlamadan önce ve başladıktan sonra, Türkiye’nin Almanya ile
değişen ilişkilerini değerlendiriniz. [20]
 Aday cevabında Türkiye’nin Almanya ile değişen ilişkilerini değerlendirirken bunu savaş öncesi
(1923-1939) ve savaş dönemi (1939-1945) şeklinde (2) ayrı dönem olarak ele almalıdır.
 Aday cevabında her dönem için en az dört (4) maddeye değinilmelidir. Her madde iki [2] puan
olarak notlandırılacaktır. Sadece madde yazıp bırakılırsa [1] puan fakat bu madde açıklanırsa
ayrıca bir [1] puan toplamda iki [2] puan verilecektir. Böylece her dönem için [4X2p=8] puan
toplamda onaltı [16] puan verilecektir.
zenginliği dört [4] puan üzerinden değerlendirilecektir.
1923–1939 Dönemi Türkiye – Almanya İlişkileri
• Türkiye Cumhuriyeti’nin izlediği tüm devletler ve Almanya içinde geçerli olan dış politika “Yurtta
sulh cihanda sulh”.
• 1918–1922 yılları arasında Almanya ve Türkiye ilişkilerinde kesinti.
• 3 Mart 1924 tarihinde Almanya ile Türkiye arasında yapılan dostluk antlaşması.
• Almanya’nın siyasi yalnızlıktan kurtulma isteği.
• Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya arasında 12 Ocak 1927 tarihinde Ankara'da imzalanan
Karşılıklı İkamet Antlaşması.
• 16 Mayıs 1929 tarihinde Ankara'da imza edilen Hakem ve Uzlaşma Antlaşması ile Türkiye-
Almanya diplomatik ve ekonomik ilişkileri sağlıklı bir yapıya kavuşturuldu.
• 1928 Almanya ‘da Türk ticaret odasının açılması.
• 27 Mayıs 1930 tarihinde Ankara'da yeni bir Türk-Alman Ticaret Antlaşması'nın imzalanması.
• Almanya’da 1933 yılından itibaren izlenen dış politikanın Türkiye’ye etkileri (Versay
antlaşmasının geçersiz kılınması; Almanların tek devlet olarak birleşmesi, Hayat sahasının
genişletilmesi).
• 1934 Alman ordusu ile işbirliği yapılması süreci karşılıklı subay mübadelesi.
• Hitlerin politikalarından kaçan Almanya vatandaşlarının Türk eğitim reformuna olan katkıları.
• 10 Ağustos 1933 Türkiye – Almanya ticaret antlaşması.
• Almanya Türkiye için önemli bir ticari ortaktır & 15 Nisan 1935 ticaret antlaşması
Türkiye ‘ye sağlanan kredilein artması ile ticaret hacmi artmıştır.
• Montrö boğazlar sözleşmesinin ardında Boğazlar ile ilgili Almanya’nın Türkiye’ye artan siyasi
baskısı.
• Almanya’nın ticari ilişkiler aracılığı ile Türkiye’ye artan siyasi baskısı.
• 1938 yılında Almanya – Türkiye arasında yapılan kredi antlaşması.
• Türkiye’nin ikinci dünya savaşı öncesi İngiltere ve Almanya arasında denge politikası izlemesi.
• Türkiye’nin stratejik önemi Almanlarla ilişkileri etkileyen önemli hususlardandır.
• 1934 – Trakya Olayları ,ülkede artan antisemitizm ile Musevi vatandaşların göç
etmek zorunda kalması
1935–1945 Dönemi Türkiye – Almanya İlişkileri
• Faşizmin etkisiyle ülke içinde Turancılığın yaygınlaşması.

• Almanya ile ilişkilerde ihtiyatlı davranılmıştır. Denge siyaseti takip edilmiştir.
• Almanya’nın Avrupa’da izlediği sert politikalarına Türkiye’yi müttefik devletlerle yakınlaştırması &
Türkiye’nin Almanya’nın saldırgan politikalarına karşı güvenlik arayışları.
• 1941 yılında Almanya ‘nın Irak’a Türkiye üzerinden yardım gönderme isteği.
• 10 yıl geçerli olacak Türk-Alman Dostluk ve Saldırmazlık Antlaşması, 18 Haziran 1941'de
imzalanmıştır.
• ABD ile İngiltere'nin 19 Nisan 1944'te Türkiye'ye bir nota vererek Almanya'ya krom satmasını
durdurmalarını istemesi ve 1944 te krom satışının durdurulması.
• 23 Şubat 1945'te olağanüstü olarak toplanan TBMM, aynı gün Japonya ve Almanya'ya savaş
ilan edilmesine karar verdi.
• Türkiye’nin stratejik önemi Almanlarla ilişkileri etkileyen önemli hususlardandır.
3. Birleşmiş Milletler (BM) ve Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü (NATO) II. Dünya
Savaşı sonrasında nasıl gelişmiştir ve bu kurumlara üyelik Türkiye’yi siyasi ve
ekonomik olarak nasıl etkilemiştir? [20]
 Adayın cevabında içiçe geçmiş iki soruyu cevaplaması beklenecektir. A-BM ve NATO’nun
gelişimini (her iki kurumun kuruluş hedef ve amaçlarını ve neden gerekli olduklarını/ hangi
şartlardan dolayı kurulduklarını) açıklamaları B-Türkiye’nin BM ve NATO üyeliğinin siyasi ve
ekonomik etkileri/sonuçlarınını açıklamalar.
 Cevaplar puanlanırken BM ve NATO’ nun gelişimini açıklamaya her biri için üç [3] toplam altı [6]
puan verilir. Her biri için aşağıda yazılmış en az üç (3) maddenin belirtilmesi gerekir. Bu iki
kuruluşun Türkiye’ ye etkilerine de siyasi altı [6] ekonomik altı [6] toplam oniki [12] puan verilir.
Adayın siyasi ve ekonomik etkilerinden en az üçüne (3) değinmeleri beklenmektedir. Sadece
madde yazıp bırakılırsa [1] puan fakat bu madde açıklanırsa ayrıca bir [1] puan toplamda iki [2]
puan verilecektir.
zenginliği iki [2] puan üzerinden değerlendirilecektir.
BM’nin Gelişimi [3x1p=3p]

• 2. Dünya Savaşı devam ederken devletler arasındaki savaşın hangi boyutlara
ulaşacağı daha netleşmemişken savaşın sonunda galip gelecek olan Müttefik
Devletler, dünya kamuoyunu nasıl bir araya getirmesi gerektiği konusunda
çalışmalara başladı. 2. Dünya Savaşı'nın bilançosunun Birinci Dünya Savaşı'nın
sonuçlarından çok daha ağır olması, dünya barışının sağlanması adına bir
kuruluşun doğmasına zemin hazırladı.
• 14 Ağustos 1941'de Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Franklin D. Roosevelt ile
Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill tarafından imzalanan Atlantik Paktı "her
devletin, bulunduğu sınırlarda güvenlikte olacağı ve insanların korkudan, yokluktan
uzak yaşayacağı" yönünde barışçı bir amaç benimsiyordu. Bu tarihten yaklaşık 5 ay
sonra 1 Ocak 1942'de, 26 ülke bir araya gelerek "Birleşmiş Miletler Bildirgesi" adını
taşıyan belgeyi imzalayarak sözü edilen ilkeleri kabul etti.
• BM, uluslararası işbirliğini artırarak, barış ve güvenlik sağlamayı hedeflemektedir.
• BM Genel Kurulu’nda kabul edilen Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi ayrım
yapılmadan insanların haklarının korunmasını amaçlar.
• Türkiye BM’nin kurucu üyelerindendir ve Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi’nde
imzası vardır.
NATO’nun Gelişimi [3x1p=3p]

• 2. Dünya Savaşı'nın ardından, gelişmeye başlayan teknoloji, çeşitli silahlar ve
özellikle kitle imha silahlarının, bir takım ülkelerin tekelinde bulunması, yaşanılan
savaş tecrübeleri, milletlerin dünya üzerinde tek başına var olabilmelerini olanaksız
kılmaya başladı. Bu nedenle, milli menfaatleri benzer yönde olan büyük devletler,
belli noktalarda buluşarak, dayanışma ve işbirliği yapmak zorunda kaldı. Bu
doğrultuda bir araya gelen on iki ülke, Birleşmiş Milletler Antlaşması'nın 51. maddesi
çerçevesinde hazırlanan, toplam 16 maddelik antlaşmayı 4 Nisan 1948 tarihinde,
ABD'nin Washington Şehri'nde imzaladı. İmzalanan antlaşma onaylanarak 24
Ağustos 1949 tarihinde yürürlüğe girdi.
• Örgütte yer alan ülkelerden ikisi Amerika Kıtası'nda, diğer yirmialtısı Avrupa
Kıtası'nda bulunmaktadır. Kurulduğu dönemde (1949) 12 üyesi bulunan örgüt, 2009
yılı itibariyle toplam 28 üyeye ulaşmıştır. NATO'nun açılımı "North Atlantic Treaty
Organization"dır.
• NATO, güvenlik amacıyla kurulmuş askeri bir işbirliği örgütüdür.

• Uluslararası Askeri İttifak olarakda bilinen NATO, örgüt dışında kalan ülkelerden
gelebilecek saldırılara karşı ortak savunma yapmak amacı ile kurulmuştur.
• Türkiye, 1952 yılında Kore Savaşı’na asker gönderdikten sonra NATO’ya üye
olmuştur.
Türkiye’nin BM ve NATO) üyeliğinin Siyasi Etkileri [3x2p=6p]

• II. Dünya Savaşı sonrasında yeni kurulan uluslararası düzende Türkiye kendine yer
edinmek istemiştir.
• Türkiye Soğuk Savaş yıllarında tehditlere karşı kendini korumaya almak istemiştir.
• BM üyeliği için gerekli olan demokratik adımlar atılmıştır.
• Çok partili sisteme geçilmesi hızlanmıştır.
• Askeri modernizasyon süreci hızlanmıştır.
• Türkiye’nin ABD ile ilişkileri artmıştır.
• Türkiye’nin Batı medeniyeti içerisinde yerini alması sağlanmıştır.
• Türkiye’de NATO üslerinin kurulması ile beraber anti-Amerikancı görüşlerin ortaya
çıkmaya başladığı görülmüştür.
Türkiye’nin BM ve NATO üyeliğinin Ekonomik Etkileri [3x2p=6p]

• Ekonomik yardımlar Batı ülkelerinden gelmiştir. (ör. Truman Doktrini & Marshall
Yardımı).
• Ekonomik politikalarda liberalizm etkileri görülmüştür.
• Ekonomik yardımlar çerçevesinde tarım gibi alanlarda modernizasyon çalışmaları
olmuştur.
• Türkiye’nin ticari ilişkileri Batı cephesine üye olan ya da bağlantısız ülkelerle
olmuştur.
4. 1960–1980 arasında Türkiye’de köyden kente göçün kentleşme üzerine etkilerini

tartışınız. [20]
 Aday cevabında Türkiye' de köyden kente göçün kentleşme üzerindeki etkilerini tartışmalıdır.
Göçün nedenlerini açıklamaya puan verilmeyecektir.
 Adayın cevapta aşağıdaki madderlerden en sekizine (8) değinmleri beklenmektedir. Cevaplar
puanlanırken sadece madde yazıp bırakılırsa 1 puan fakat bu madde açıklanırsa ayrıca bir [1]
puan toplamda onaltı [16] puan verilecektir.
• Kentler yapısal, sosyal ve ekonomik olarak köyden kente göçenlere hazırlıklı değildi.
• İktisadi olarak tarımdan sanayileşmeye hızlı bir geçiş yaşanmıştır.
• İktisadi değişim toplumda eşitsizliklere neden olmuştur.
• Sosyal devlet anlayışında değişiklikler olmuştur.
• Gecekondulaşma kentsel sorunlara sebep olmuştur; ulaşım, eğitim, sosyal
aktiviteler.
• Kentlerde işsizlik ve kayıt dışı ekonomi artmıştır.
• Göç edenler kentlerdeki yaşama ayak uyduramamış, sosyal dışlanma görülmüştür.
Kır-kent nüfusunun dağılımının değişimi.
• Kentlerin göç yoğunluğuna hazırlıklı olmaması.
• Gelenek ve kültürel değişim.
• Kırsal yapıya özgü dayanışma ve danışma ilişkilerinin (hemşehricilik gibi) kente
taşınması.
• Sektörel işsizliğin çoğalması (örneğin inşaat işçilerinin çok olması).
• Ötekileştirme-ötekileşme ve Arabesk kültürün yayılması.
• Kırdan kente göçenlerin daha iyi imkanlarda yaşama isteğinin karşılığını
bulamaması ve sosyal devlet anlayışından uzaklaşma(Devletin dengesiz nüfus
dağılımı ve çarpık yerleşme karşısında yetersiz kalması).
• Temiz su ve sağlık hizmetleri, okul ve ulaşım (dolmuş), eğitilmiş personel, çöp ve
enerji sorunları.
• Siyaset için yeni alanlar ( TOKİ, tapu vaadi, oy almak için alt yapının geliştirme
vaatleri, imar afları).
5. Soğuk Savaş sonrası Türkiye’nin komşu bölgelerinde yeni aktörler ve yeni etki
alanları oluşmuştur. Bu değişimler yaşanırken Türkiye’nin kendi bölgesinde
(Ortadoğu, Karadeniz, Balkanlar’da ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile
ilişkilerinde) geliştirdiği politikaları ve amaçlarını inceleyiniz. [20]
 Aday cevabında Soğuk Savaş sonrası Türkiye’nin komşu bölgelerinde (Ortadoğu, Karadeniz,
Balkanlar’da ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile ilişkilerinde) geliştirdiği politikaları ve
amaçlarını incelemeli. Bu sebeple aşağıdaki bölgelerden dördüne (4) değinmelidir.
 Adayın cevapta her bölge için Türkiye’nin geliştirdiği politika ve amaçta belirtilen en az bir (1)
madde yazıp açıklaması gerekecektir. Cevaplar puanlanırken sadece madde yazıp bırakılırsa
[2] puan fakat bu madde açıklanırsa ayrıca iki [2] puan toplamda dört (4) bölge için onaltı [16]
puan verilecektir.
Balkanlar Madde [2] + Amaç [2] Toplam = [4]
• Ekonomik ve politik açılımlar.

• Askeri işbirlikleri – Arnavutluk için askeri eğitim.
• Kültürel ilişkilerin yeniden canlandırılması.
• Makedonya’nın bağımsızlının tanınması.
• Yugoslavya’nın dağılma sürecinde etnik çatışmaların kanlı bir savaşa dönüşmesi
sonucunda bölgede NATO müdahalesine askeri katkı.
• Bölgede istikrar ve güvenin sağlanması için uluslararası örgütlerle işbirliği.
Amaç:
• Sovyetler Birliği zamanında ilişki kurulamayan bölgelerle ilişkilerin artırılması

• Tarihi olarak önemli görülen bu bölge ile yeniden iletişim kurulması
• Osmanlı mirasına sahip çıkmak
• Türk ve Müslüman grupların haklarının korunması.
Karadeniz Madde [2] + Amaç [2] Toplam = [4]
• Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatının (KEİT/KEİB) kurulması.

• Enerji işbirliklerinin gündeme getirilmesi.
Amaç:
• Ticari, ekonomik, bilimsel ve teknolojik işbirliğini geliştirmek

• Sivil toplum örgütleri arasında iletişim sağlanması
• Diyalog platformu yaratılması
• Özel sektör, devletler ve yerel yönetimler arasında ilişkinin geliştirilmesi
• Yatırımın artması
• KEİB aracılığıyla altyapı projeleri dahil olmak üzere projelere katkıda bulunulmasi.
Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Madde [2] + Amaç [2] Toplam = [4]
• Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirvesi

• Bölgeye sağlanan krediler, burslar, eğitim projeleri

• Öğrenci değişim programlarının ilk adımları
• TİKA çalışmaları.
Amaç:
• İşbirliklerinin geliştirilmesi
• Bölgedeki enerji kaynaklarından faydalanabilme
• Ekonomik kalkınma.
Ortadoğu Madde [2] + Amaç [2] Toplam = [4]
• Irak’ta askeri müdahaleye destek

• Suriye ile yaşanan su sorunları
• Suriye ile yaşanan PKK gerginliği, Abdullah Öcalan’ın sınır dışı edilmesinin
istenmesi
• İran’ın teröre destek vermesi ile yaşanan gerginlikler
• İsrail ile işbirliklerinin devamı.
Amaç:
• Soğuk Savaş sonrası bölgede oluşan siyasi boşluk sebebiyle oluşabilecek terör
tehditlerini engelleyebilmek
• Bölgede oluşan siyasi boşluktan faydalanarak kendi etki bölgesini genişletmek
• Ortadoğu politikaları yeniden şekillenirken dışlanmamak
• Bölgedeki enerji kaynaklarından yararlanabilmek.
Kafkaslar Madde [2] + Amaç [2] Toplam = [4]
• Bağımsız cumhuriyetleri tanımak

• Ermenistan ile sorunların devam etmesi sebebiyle sınırların kapatılması
• Ekonomik ve ticari ilişkilerin artırılması
• Diyalog platformlarının geliştirilmesi için adımlar.
Amaç:
• Bölgedeki enerji kaynaklarından yararlanabilmek

• Kaçakçılığın engellenmesi
• Bölge ile Avrupa arasında enerji koridoru görevi yapabilmek.
Adaylar uluslararası örgütlerle işbirliği, güvenlik ve istikrar sağlanması, Türkiye’nin etki

alanının artırılması amaçlarını Türkiye’nin genel amaçları olarak belirttikten sonra
bölgelere özel amaç ve politikaları açıklayabilirler.
6. 1986’daki Çernobil kazası çevre sorunlarına farkındalığı artırmıştır. Modern küresel

dünyada iletişim sistemlerinde görülen artışın bu gibi sorunların çözümünde pozitif
etkisini değerlendiriniz. [20]
 Aday cevabında iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin çevre sorunlarına karşı farkındalığı

artırdığı açıklaması beklenmektedir.
 Adayın cevabında aşağıda belirtilen altı (6) alandan en az ikisine (2) değinmeleri yeterlidir. Her
alanda en az iki (madde) madde yazıp açıklaması gerekecektir. Cevaplar puanlanırken sadece
madde yazıp bırakılırsa iki [2] puan fakat bu madde açıklanırsa ayrıca iki [2] puan toplamda iki
[2] alan için onaltı [16] puan verilecektir.
İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN GELİŞİMİYLE POZİTİF ETKİNİN GÖRÜLDÜĞÜ ALANLAR:
Siyaset üzerinde Her bir Madde [2] + Açıklanması [2] Toplam = [8]
• Çevre sorunlarına karşı bilincin artması sivil ya da siyasi anlamda çevre sorunlarına
eğilen siyasi partilerin kurulması - Yeşiller adıyla siyasi grupların kurulması.
• Bilgi akışının kolaylaşması ile sorunların belirlenmesi ve çözüm bulunması daha
hızlı hale geldi. ör. Nükleer enerji yerine yenilenebilir enerji kaynaklarından daha çok
bahsedilir oldu.
• Uluslararası örgütlerin bu konularda farkındalığının artması (BM & AB)
Eğitim üzerinde Her bir Madde [2] + Açıklanması [2] Toplam = [8]
• Bu konuda artan farkındalık, bu konularda çalışan akademisyenlere verilen önemin
artmasını ve onların bilgilerinin paylaşılmasını sağladı.
Toplum üzerinde Her bir Madde [2] + Açıklanması [2] Toplam = [8]
• Konunun uzmanları bilgilerini internet, e-posta araçlarıyla daha kolay iletebilir oldu.
Böylece teknolojik gelişmeler daha çabuk yayılabilir hale geldi.
• Al Gore’un Uygunsuz gerçek isimli belgeseli gibi filmler, kitaplar ve makaleler eski
teknoloji ürünü olsa da yeni teknolojik gelişmeler bunların daha geniş kitlelere
ulaşmasını sağladı.
• Çernobil gibi felaketler olduğunda, daha çabuk bilgi akışı sağlanabiliyor. İnsanlar
tehlikelerden daha çabuk haberdar oluyor. (depremler, seller gibi) Ebola veya kuş
gribi gibi hastalıklar hakkında daha çabuk bilgi alınabilmesi insanların kendilerini
(veya hastalık hayvanları ilgilendiriyorsa hayvanlarını) korumasına yardımcı oluyor.
Hukuk üzerinde Her bir Madde [2] + Açıklanması [2] Toplam = [8]
• Çevreyi koruma üzerine alınan hukiki önlemler. Örneğin Paris iklim antlaşması
Ekonomi üzerinde Her bir Madde [2] + Açıklanması [2] Toplam = [8]
• Kalkınma ve ekonomik büyüme konularında çevre önemli bir faktör olmaya başladı.
Sivil örgütlenme Her bir Madde [2] + Açıklanması [2] Toplam = [8]
• Internet çevre konularına farkındalığı artırdı, böylece bu konular üzerine çalışan sivil
toplum örgütlerinin sayısı arttı. Facebook, Twitter gibi sosyal medya araçları bu
örgütlerin mesajlarını yaymasında faydalı oldu.
• Uluslararası projeler ve politikalar geliştirilebiliyor. Ör. Greenpeace (Kuzey Kutbunu
Kurtar), balina avlanmasını engelemek için kampanyalar, Doğal Hayatı Koruma
Vakfı (soyu tükenen hayvanların korunması), Dünya Saati uygulaması – bir
saatliğine (çok gerekli olmayan) ışıkların söndürülmesi.
–2– M16/3/TURKS/SP2/TUR/TZ0/XX
Her soruyu cevaplarken coğrafya, sosyoloji ve tarih disiplinlerinden en az iki disiplini kullanınız.
Aşağıdaki temalardan herhangi birinden iki soru cevaplayınız. İki sorunuz da aynı temadan olmalıdır.
1. 1942 yılında yürürlüğe koyulan Varlık Vergisinin nedenlerini, ülkede yaşayan Müslümanlar ve
gayri-Müslimler üzerindeki etkilerini tartışınız.
2. II. Dünya Savaşı’nın başlaması ile Türkiye’nin güvenlik arayışlarını inceleyiniz.
3. 1945–1985 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin İsrail-Filistin sorunu hakkındaki dış politikasını
analiz ediniz.
4. 1950’lerde Demokrat Parti (DP) döneminde görülen siyasi ve sosyal değişimlerin Türkiye’nin
toplumsal yapısına etkilerini tartışınız. Cevabınızda eğitim, din, ekonomik büyüme, ülke içi güç
dengelerindeki değişimler, ve Türkiye’nin Batı ülkeleri ile ilişkilerine referans veriniz.
5. Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasındaki gelişen siyasi ve ekonomik ilişkileri 1995 Gümrük Birliği
antlaşmasından itibaren inceleyiniz.
6. Soğuk Savaş’ın bitmesi ile küreselleşmenin Karadeniz bölgesinin dünya siyasetindeki yerine
etkileri hakkında analiz yapınız.
1. “Türkiye’nin II. Dünya Savaşı öncesinde ve Savaş süresince izlediği dış politikayı
‘tarafsızlık’ olarak tanımlamak doğru değildir. Türkiye’nin konumunu en iyi tanımlayan
ifade ‘savaş dışı’ olmasıdır.” İfadesini tartışınız. [20]
Adayların cevaplarında asıl beklenen terminoloji, analiz, sentez, neden-sonuç, karşılaştırma,

örnekleme, değişimler gibi becerilerdir. Adayların cevapları ekteki puan cetveli ve aşağıdaki
noktalar göz önüne alınarak değerlendirilecektir. Aday burada yazmayan ama doğru olan
başka noktalara değinirse kabul edilecektir.
Atatürk’ün “Yurtta sulh cihanda sulh” politikasına sadakat

İsmet İnönü’nün savaşa girmeme konusundaki başarılı politikası
Kurtuluş Savaşı sonrasında elde edilen kazanımların kaybedilmemesi için taraf ülkeler ile
ilişkilerin yürütülmesi
Tarafsızlık yansız kalma ve taraf tutmama anlamına gelir, fakat Türkiye’nin bu dönemde
Batı’dan yana taraf olması
Ordusunun imkanlarının yeterli olmaması sebebiyle savaş dışı kalma isteği
Ekonomik olarak yardıma ihtiyacı olması sebebiyle tarafsızlıktan ziyade komşuları ve
savaşın taraf ülkeleri ile kendini koruyacak anlaşmaları yapması
Balkan Antantı ve Sadabat Paktı
Savaş öncesi oluşturulan statükocu koruma isteği (Montreux Boğazlar Sözleşmesi ve
Hatay’ın Durumu)
Almanya tarafından işgal edilme korkusu
SSCB tarafından işgal edilme korkusu
İtalya tarafından işgal edilme korkusu
İngiltere ve Fransa ile ittifak kurulması
Nazi Almanyası ve Sovyet Rusya ile saldırmazlık anlaşması.
Denge Siyaseti
Lütfen aklınızda bulundurun! Eğer adayın cevabı yukarıdaki bilgilerin çoğuna değinerek
bilgi yönünden siz tatmin ediyor ama tarafsızlık ve savaş dışı olmak üzerine tatmin edici
tartışma sunmuyorsa en fazla [15] veriniz. Aday cevabında tutarlı bir biçimde TR’nin değişen
zamanlarda çeşitli ittifaklar yoluyla taraf tuttuğu ama hep savaş dışı kaldığı tartışılıyor ve
doğru bilgiler sunuyorsa 16-20 bandında değerlendirmede bulununuz.
2. “1919 yılında imzalanan Versay Anlaşması’nın yenilen devletler üzerinde oluşturduğu

ekonomik baskıların 1929 Büyük Buhranı ile ağırlaşması II. Dünya Savaşı’na zemin
hazırlamıştır.” İfadesini açıklayınız. [20]

örnekleme, değişimler gibi becerilerdir. A dayların cevapları ekteki puan cetveli ve aşağıdaki
noktalar göz önüne alınarak değerlendirilecektir. A day burada yazmayan ama doğru olan başka
noktalara değinirse kabul edilecektir.
Versay Anlaşması’nın uluslararası istikrarsızlık getirmesi

I. Dünya Savaşı’nın nedenlerinin ortadan kalkmaması
İşsizliğin Almanya’da artması
Enflasyonun artması ve Alman parasının değerinin düşmesi
Üretimde azalmalar
Almanların sömürgelerini kaybetmesi
Anlaşmanın uluslararası güvenlik sağlayamaması
Savaş tazminatlarının yüksek olması
Hammadde sıkıntısı çekilmesi
Büyük Buhran ile birlikte Almanya’nın ürettiklerini dış pazarlara satamaması
Fransa gibi ülkelerde planlamaya gidilirken Buhran sonrası Almanya’da ekonomik durum
Nazileri iktidara taşıdı
Liberal politikaların önemini kaybetmesi
Milliyetçiliğin artması
Militarizmin artması (Almanya, İtalya ve Japonya)
Lütfen aklınızda bulundurun! Aday cevabında hem Versay’ın hem de 1929 ekonomik
bunalımının ekonomik olarak savaşan devletleri nasıl etkilediğini detaylı bilgilerle açıklayarak
2.D.S’nın başlamasıyla ilişkilendirmelidir. Eğer sadece Versay’ı ya da sadece 1929 ekonomik
bunalımını detaylı bir biçimde ele alır ama diğerinden çok yüzeysel bahsederse en fazla [10]
veriniz.
3. “Bize göre, hususi mülkiyet ve şahsi hürriyete dayanan bir iktisat rejiminde, iktisadın
sahibi aslisi ferttir veya şirket halinde hususi teşebbüstür. Bizim tezimizde, devlet
iktisadın içinde değil, üstünde vazife alır” (Prof Muhlis Efe, Mayıs 1950). Bu ifadeye
göre Türkiye’de çok partili sisteme geçiş ile devletçilik ilkesindeki değişimler ve
demokratikleşme arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz. [20]

Liberal politikaların özel mülkiyet ve teşebbüse verdiği önem

Ekonomik alanda özgürlükçü ortam
İktisadi özgürlüklerin sosyal ve siyasal hayata etkisi
Sosyal ve iktisadi özgürlüklerin siyasi alanda farklı siyasi partilerin ortaya çıkmasına
pozitif etkisi
Özgürlükçü iktisat ile özgürlükçü siyasetin sağlanabilmesi
Devlet eliyle girişimlerin yapılmaması
Devletin ekonomiye müdahalesinin minimum olması
Devletin vatandaşların ekonomik ve sosyal hayatlarına karışmaması
Rekabet ortamının hem iktisadi hem siyasi alanda artması
Soğuk Savaş’ın da etkisi ile Batı tipi ekonomik yapıya yaklaşılması
Türkiye’nin kuruluşundan bu yana hedeflediği Batılılaşma ülküsü
Lütfen aklınızda bulundurun! 16-20 bandında puan alacak adayların cevaplarında mutlaka DP
dönemindeki liberalleşme ve demokratikleşmeye yönelik gelişmeler yer almalı ayrıca bunların
zaman içindeki dönüşümleri detaylıca değerlendirilmelidir. Aday bunlara iyi bir biçimde değinip
yeterli bilgi sunmadıysa en fazla [16] veriniz.
4. Türkiye’nin 1974 yılında Kıbrıs’a askeri müdahalede bulunmasının ulusal ve

uluslararası sonuçlarını tartışınız. [20]

Tam puan alacak adayların mutlaka Türkiye’nin müdahalesinin hem ulusal hem de
uluslararası sonuçlarına değinmeleri gerekmektedir.
Uluslararası topluluk tepkiyle karşılamıştır (ABD, İngiltere ve SSCB şiddetle protesto etmiştir)
ABD Türkiye’ye silah ambargosu uygulamaya başlamıştır
Yunanistan harekâtı gerekçe göstererek NATO’nun askeri kanadından ayrılmıştır.
Türkiye dış ilişkilerde yalnız kalmıştır
Yunanistan’da iktidar değişimine neden olmuştur (albaylar cuntası yerine
demokrasinin kurulması)
ABD ambargosunun ülkedeki siyasetçiler tarafından tepkiyle karşılanması ve hayal
kırıklığı yaratması
Türkiye’nin kendi silah sanayini geliştirme zorunluluğunun anlaşılması ve bu doğrultuda
adımlar atılması
Türkiye’nin dış poltikasında bir sorun olarak günümüzde de varlığını koruması / AB’yle
ilişkilerini etkilemesi
Türkiye’nin adada kurulan KKTC’yi sürekli askeri ve ekonomik olarak desteklemesi ve bunun
mali külfeti
KKTC’nin dış politikada Türkiye’ye bağımlılığı ve yalnız kalması
Adada fiili olarak 2 ayrı devletin ortaya çıkması
Uluslararası toplumun sadece Rum kesimini Kıbrıs’ın temsilcisi olarak kabul etmesi.
5. Küreselleşme ile beraber yoğunlaşan göç olgusunun Avrupa ve Türkiye ilişkilerine

etkilerini değerlendiriniz. [20]

Ticari faaliyetlerin artması ile kişilerin daha çok seyahat eder olması
Bazı bölgelerdeki ekonomik sıkıntıların refah düzeyi daha yüksek yerlere göçü etkilemesi
Daha kolay yolculuk yapılabilir olması
Ucuz ulaşımın mümkün olması
Savaşlardan kaçan insanların kendilerine güvenli alanlar bulmaya çalışması
Avrupa ülkelerinin çatışma bölgelerine yakınlığı
Türkiye’nin dünyanın en çok çatışmasına sahne olan Ortadoğu’ya komşu olması
Ekonomik faaliyetlerin artırılması amacı ile sınırların açılması
Türkiye’nin transit ülke olarak göçmenler tarafından kullanılması
Avrupa ülkelerinin göçü düzenlemek için faaliyetleri
Türkiye-AB arasında anlaşma yapılması
Lütfen aklınızda bulundurun! Adaylardan cevaplarında 1985 sonrası artan göçlerin TR ve

TR & AB ilişkileri üzerindeki etkilerini değerlendirmesi beklenmektedir. Eğer verilen cevapta
beklenen zaman dilimi dışında bir değerlendirme yapılmışsa örneğin 1960 sonrası Avrupa’ya
Türk göçü ele alınmışsa cevap çok iyi bilgiler sunsa bile bile verilen puan 6-10 aralığının
üzerinde olmamalıdır.
6. 1980’lerden itibaren Türkiye’nin iktisadi politikalarında görülen değişimi küreselleşen

ticari ve finansal pazarlar çerçevesinde değerlendiriniz. [20]

Serbest piyasaya geçilmesi

Ucuz döviz bulunabilmesi
1980’lerin sonuna doğru yabancı yatırımcının ülkeye gelmesi
Tarım ürünlerinden sanayi ürünlerine geçiş
Devletin ekonomideki etkisinin azalması
Özelleştirmenin artması
İnternet kullanımının artması ile ticari faaliyetlerde internetin etkisinin artması
Uluslararası para akışının artması
Yerli mallarının yerine yabancı markaların kullanımının artması
Ulaşımın kolaylaşması ile turizm gelirlerinin ekonomideki payının artması
Ülke ekonomisinin uluslararası ekonomik krizlerden etkilenmesi
Avrupa ile Gümrük Birliği anlaşmasının etkileri (tarım ve tekstil ürünlerinin Avrupa
piyasalarına gönderilmesi, Avrupa menşeili sanayi ürünlerinin Türkiye’de kullanımının
artması gibi)

TITC Papers

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TITC Papers

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

m15/3/TURKS/SP1/TUR/TZ0/XX/T

Turkey in the 20th century

Monday 27 April 2015 (morning)

Tema 1 20.Yüzyıl doğarken Türkiye

Aşağıdaki kaynaklar ve ilgili sorular I. Dünya Savaşı ve etkileri hakkındadır.

1. ABD, Avrupa devletlerinin Amerika kıtasında yeniden sömürgecilik hareketlerine girişmelerine ve

• Kapitülasyonların devam etmesi ve bütün devletlerin yararlanması kabul edildi

• Osmanlı maliyesinin denetimi, galip devletlerce oluşturulacak bir komisyona verildi.

Kaynak C Tülay Çağlarer, “Nüfusta nereden nereye geldik”, Yenigün

Tema 2 Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu (1923–1945)

Atatürk’e göre milli eğitimin dayandığı esaslardan biri:

• Türk kadınına belediye seçimlerine katılma hakkının tanınması (1930)

• Türk kadınına muhtarlık seçimlerine katılma hakkının tanınması (1933)

• Türk kadınına milletvekili seçme ve seçime katılma hakkının tanınması (1930)

• Türkiye’nin ilk kadın belediye başkanı seçildi (1930)

• Türkiye’de ilk kadın yargıçlar atandı (1930)

• Türkiye’nin ilk kadın cerrahı çalışmaya başladı (1931)

• Türkiye’nin ilk kadın muhtarı seçildi (1933)

• Sabiha Güreyman Türkiye’nin ilk kadın inşaat mühendisi oldu (1933)

• Yapılan seçimlerde TBMM’ye 18 kadın milletvekili girmiştir (1935)

• Sabiha Gökçen dünyanın ilk kadın savaş pilotu oldu (1936)

Kaynak G Osmanlı İmparatorluğu’ndan Modern Türkiye’ye Cinsiyet Rejimi: Süreklilik ve

Tema 3 Dünya Savaşları arasındaki küresel değişimler ve Türkiye üzerindeki etkileri

İtalyan lider Mussolini ve Adolf Hitler

Kaynak I “İki Dünya Savaşı arasında Japonya’da yaşanan zorluklar” www.japan-guide.com

Kaynak K http://www.historylearningsite.co.uk (2014) adresinden tercüme ve alıntı.

• Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne girişi (1932)

• Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında Balkan Antantının imzalanması (1934)

• Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin kabul edilmesi (1936)

• Türkiye, Irak, İran ve Afganistan arasında Sadabat Paktı’nın imzalanması (1937).

Turkey in the 20th century

This markscheme is confidential and for the exclusive use

It is the property of the International Baccalaureate and

Tema 1 20.Yüzyıl doğarken Türkiye

1. (a) A numaralı kaynaktan yararlanarak Monroe Doktrini’nin Avrupalı ülkeler ve

Adayın en az iki madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa devletlerinin Amerika kıtasına karışmalarını

(b) B numaralı kaynaktan yararlanarak I. Dünya Savaşı’nın ekonomik ve siyasi etkileri

Adayın en az üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Osmanlı İmparatorluğu kendi ekonomisi üzerinde kontrolü kaybetmiştir

(c) C numaralı kaynaktan yararlanarak Osmanlı İmparatorluğu’nda 20. Yüzyıl başında

Adayın en az dört madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Osmanlı İmparatorluğu döneminde erkek nüfusu özellikle askeri amaçlar için

Adayın en az altı maddeye değinmesi beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• ABD’nin kendi kıtasını Avrupa ülkelerine karşı korumaya alması Avrupa

Adayın kendi bilgisi:

• Savaştan güçlenerek çıkan galip ülkeler askeri ve ekonomik güçleri ile

Tema 2 Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu (1923–1945)

Adayın en az üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Kaynakta Atatürk’ün ilkelerinden Halkçılık ile eğitim arasında ilgi kurulduğu

(b) E ve F numaralı kaynaklara bakarak Türkiye Cumhuriyeti’nde kadın hakları

Adayın en az üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Türkiye Cumhuriyeti hükümetlerinin kadınların toplumsal ve siyasi haklarını

Adayın en az üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Kadınların siyasetteki varlığı semboliktir

Adayın en az altı madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

Adayın kendi bilgisi:

Tema 3 Dünya Savaşları arasındaki küresel değişimler ve Türkiye üzerindeki etkileri

Adayın en az üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Avrupa’da I. Dünya Savaşı’ndan sonra İtalya ve Almanya’da diktatörlükler inşa

Adayın en az üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama

• Japonya hükümetinin militarist yapısı

Adayın en az üç madde yazması beklenmektedir. Aday burada yazmayan ama