HERBERT N.

CASSON
Nguy6n Ky Anh bien djch

12 ,
QUY TAc
~
SINH LUI
• ~ ~

DONG TIEN

... A' '7 .. _, ~ I

NHA XUAT BAN THANH PHO HO CHI MINH

1998
 !
12 QUY tAe SINH Ll1J OONG fltM

UJI NHA XUAT BAN

Kilm dUllc tdn bdng suc lao dQng eua
minh dli kho, gia dUflc no va han tM naa,
lam cho d6ng Idn do lilp t(4C sinh Ifli con
kho han nhi$u. Ca man nao la 'Iruang lap,
sach vlt ~y cho ta cach kilm d6ng Ii$n chfnh
dang, vgy rna kh6 thay khi lim cutin seich
~y la cach gia gin va lam cho nhang d6ng
li$n quy gid vua tim ra dUllc tilp t(4C sinh
Illi.
Tran trr;mg giai thi~u vai cac b(m 12 quy
tdc thilt thlle eua ehuyen gia ki~t xudt v$ t6
chue va tht!c hi~n kinh doanh, nM bao, nha
van Herbert N. Casson thOng qua tgp seieh
"12 quy ute sinh [{Ii d6ng tiln".
Trong sach co thi cd nhilng di$u chua
phu hflP vai thl!c tl xli hQi nuae tao Chung
toi eho dich va xud't ban tgp sach vai hy
w;mg eung cri'p cho b(m dQe nhilng tai li~u
tham 1du1o dt m6i nguai tl! rut ra nhilng di$u
cdn thilt cho minh.
Trong quei trinh chu6n bi cho vi~c XUll't
ban, chUng toi dli nhl,ln dUllc nhang y kiln
5
 12 QUY rAe SINH LQI DONG TlEN

qui bdu cua ong Bui Nguyen Haem - Truang

d{li di?n Uy ban Chang khoan Nha nuac t{li
TP. H6 CM Minh va GS. Dao Cong Tien - PM
Gidm Mc D{li hQc Quffc gia TP. H6 Chi Minh.
Ngoai ra, chung toi con nh4n dU(1c S1,l giup diJ
t4n tinh cua Ngai Don Lam - chuyen gia v€
dich V(l tu v5n cd phdn hOa va tai chinh quffc
te:
Kinh te'thi Truong noi chung, dijc bi?t ta thi
tmong chUng khoan noi rieng ta lfnh V1,lC mai
me do'i voi chung ta, do v4y trong qua trlnh
dich thu4t cMc Mn se co nhilng di€uchua duqc
nhuy. Chung toi r5t mong cdc chuyen gia trong
lfnh v1,lc nay cling nhubq.n dr;JcgJn xa gop y di
idn xu5t bdn sau nQi dung cuffn sach nay dU(1c
holm thi?n han.
Chuc cdc b{m thanh cong!
NHA XUAT BAN THANH PHO HI) CHi MINH
.'

.~.

6
 12 QUY tAe SINH u11 DONG TIEN

LOIDAN~
Herbert Casson la chuyen gia n6i ti~ng,
tM,m chi la ki~t xwlt ve t6 chUc va tht,tc
hi~n kinh doanh, la nba bao va nba van.
o nhieu nuac, nglioi ta g9i ang la "chuyen
gia hi~u qua".
Ngay sau khi t6t nghi~p tnfong D~i h9c
Tong hqp aToronto flng da I!l't n6i ti~ng
bClinhftng cang trinh nghien coo ve kinh
te va ho~t dQng xii hQi. Ong da d9C nhieu
bai giang, dang nhieu bai bao, nghien cuu
khii nang ciii thi~n dieu ki~n lam vi~ trong
xi nghi~p, rna ~ng Ban xulft, nang cao
khang ngltng hi~u qua kinh te nhllm tang
lqi nhu~n d~ lam lqi khang chi cho cM
hang rna ca nhftng ngllCti eang nhan.
MQt thai ang lam vi~c trong ban lanh
d~o eua to bao noi tieng aHoa Ky "New-
York World". Ong hqp tae vai nhieu ta
bao khae, tieh ct,te ki~m nghi~m tae d~ng
eua nhftng khuyen nghi do ang de xWlt
trong tht,te ti~n kinh doanh acae doanh
nghi~p khac nhau. Cling chinh vi v~y,

'Ai 'vVvJ" 9t- oc-L<'~;::,.,,-.~. ~

 12 QUY TAc SINH Lql OONG TlfN

nhieu hang da trt!c tie'p y{m cau ong giup

do, trong so d6 co Hang Bi~n bao n6i
tie'ng a Hoa Ky "Bell Telephone Co." va
Xanhdica dl1u ma n6i tie'n~ "Standard Oil
Co."
a
Sau d6, ong chuyen sang dinh cll Anh,
khong ngling holm thi~n va truyen ba
"khoa hgc kinh doanh" cua minh, dii xuB:t
ban "T!).p chi hi~u qua", lanh d!).o nha xuB:t
ban "Truong Bao chi Sheldon" va "Cau
l!).c he) Cong khai Luan BOn". 6ng da vie't
nhieu tacphlrrr,,~ kinh doanh, lich Stl
ky thu~t, tam ly hgc giao tie'p. .
Herbert Casson la nglloi ung hQ nhi~t
thanh cho vi~c ap dlplg phudng phAp khoa
hgc vao kinh doanh. Ong pM phAn thai
de) hoi hqt, sl! dilt mit, kem coi trong ngM
nghi~p va khong m~t moi tuyen b6 rling:
cdn tie'n hanh cong vi~c tren cC1 sa kie'n
thac nghiem tuc, chinh xac va sau sAc.
Ong da d01l8 g6p khong nha cho vi~c pMt
trien ngh~ thul%t kinh doanh nghiem tuc.
Ong da neu ra nhieu y kie'n doan dinh
tnt~c cac Mt lu~n cua cac chuyen gia ngay

8
 12 QUY de SINH l41 B6NG TlEN

nay ve t6 chUc, dieu hanh kinh t€, mar-

keting va tam ly giao ti€p kinh doanh.
Se la sai lam n€u cho rAng, vai St! phat
tri~n cua nhung Bnh vvc chuyen sau ve
kinh doanh trong thai d~i ngay nay thi
nhung ki€n nghi cua Casson se kh6ng
con nhieu y nghia nhll trllac nua. Ngligc
l~i, cang ngay nhung ki€n nghi do cua
6ng cling co gia tti hdD., b6 sung dang k~
vao kho tang thOng tin chuyen mon, khAc
phl,lc tinh tr~ng thi€u hl,lt trong giao ti€p
thllong ngay, d~c bi~t trong giai kinh
doanh. Ngoai ra, nhl1ng Uri khuyen ~ua
H.Casson con mang tinh pM thOng, de
hi~u va dieu quan tr9ng nhlt lli mang
tinh Mng hgp cao cho toan bQ linh VVc
kinh doanh~ D6 13.- ca mQt kho tang kinh
nghi~m ve tht!c tien nghe nghi~p va doi .
s6ng, dllge tM hi~n ngil.n gQn, de hi~u va
de ap dl,lng.
C6n~ trinh eua H.Casson ham chUa
nhUng kien thlic tinh U; ve tam 1:9' con ngllGi.
Gng dii mieu til sau silc nhUng sile thai tam
1:9' d~e trling trong quan M kinh doanh.
9
 12 QUY lAc SINH L~I D6NG litH

H. Casson khong cm la chuyen gia uye

n
bac v~ kin h doanh, nh a tam Iy rna
con la
rn(\t nha van co tai . On g sti dl,lng
tit ngil
rn(\t cach dieu luy~n. Va n pho ng
nhw1n
nhuy~n, cach ngo n, net hili huC
lc d(\c dao
(rna chUng toi ciS gAng gift l~i khi chu
y~n
ngil) lam cho ta tha y gan giii vCli suy
nghI
cua ong, dua IlI-i cho ta kho ng chi
nhftng
nh~n thu c sliu sAc rna con ca
kho ai cam
van chU<1Ilg.
Nhftng lai khu yen ciia H.Casson co
ich
kho ng chi cho nh a chu yen mon, rna
con
cho ca giai kin h doa nh nghi~p du,
d~c
bi~t la diSi vCli doa nh nhl
in tre tro ng
nhftng nam tha ng dau tie n tre n
buac
dua ng kin h doa nh cua rninh.
B6i vCli nhftng ai, tuy g~p pha i bie t
bao
ngang trlii trong sO' ph~, va tU<1Ilg lai
m~c
du chua ro ran g, nhu ng van quy et
din h
Vl1\1t qua m<;>i s\1 hiii va m~o hi~rn
d~ bAt
dau sl! nghi~p kin h doa nh cua rni
nh thi
chUng ta hay cung nha u chUc cho h<;>
tha nh
d~t!

10
 12 QUY rAe SINH LC11 D6NG litH

MdaA.u

Quy~n sach nay Ia vii khi s~c ben va It;1i

h~i, khong d1mh cho tre con va nhung ngl10i
ye'u b6ng via, khong dung d~ dQc Il1<'1t qua
ho~c lam quen mQt each hOi ht;1t. N6 dn
dl1t;1c xem xet dn th~n va suy ng~m nhi~u
Ih.
Thlfc chilt, day Ia cu6n sach cua ca nhlin
vie't cho b~n b~ va viln d~ la (j ch6, hi~n toi
co han 10.000 nha kinh doanh dang la dQc
gia cua "T~p chi hi~u qua" do tOi lam T6ng
bien t~p. V1 v~y quy~n sach nay nhl1la m6n
qua danh rieng cho hQ. Da so' cac quy t~c
nay dli dl1<;1c dang tai trong t~p chi d6, nay
dl1t;1c t~p h<;1p I~i va cong b6 trong mQt th~
hoan chinh v<'1i m\lc dieh trt;1 giup t6i da ye'u
to'· th\l'c ti~n trong linh vlfc khOng -chi kie'm
ra ti~n, rna ca d~u tl1 chung d~ san sinh ra
nhung dOng ti~n moi.
Ch~c h~n b~n clIng dang y v<'1i toi r~ng:
quy~n sach nay tMt la dQc dao va khong c6
quy~n nao tl1ang t\l' nhu v~y ca.
NQi dung
cua n6 Ia ke't qua t6ng ht;1p qua han 20 nam
11
.~
 12 QUY de SINH U;lI D6NG TlEN

Trang lInh vl!c tai chinh thi cac djnh 19 it

hon so vdi kinh doanh va toan hQc, nhu'ng
du sao cling c6 mQt s6 quy tifc nao d6. Va
toi dam m~o mUQi gidi thi~u 12 quy tifc trong
s6 d6 cho cac b~n, nhii'ng ngl10i dli kie'm
dUQc cho ban than mQl it ti~n va khong mu6n
l~i danh mat chUng.
Ke't qua di~u tra cho thay, trong s6 100
doanh nhiin thi chi c6 4 ngl1ai lA giiY dUQc s6
ti~n do minh lam ra va tra nen giau c6. Con
tuy~t d\li da s6 con l\li thl chju de cho d5ng
v6n nho nhoi ciia minh vua kie'm ra dUQc dOi
n6n ra di. (j tu6i 35, trong s6100 ngl1bi thi c6
20 ngl10i la i<M gia, nhu'ng sau d6 thi vi mQt
19 do nao d6 16 nguCli dli de mat di s6 ciia cai
rna h9 kiem dl1<;1c trong bap.nhieu nll.m trCli
"d6 m6 hoi, soi nudc mift'.':-'~:·
MQt doanh nhiin trung binh kie'm dl1Qc
ti~n cho tdi 50 tu6i va sau d6 thi d~n d~n
danh mat chung. Vi sao l~i nhu v~ y? Phai
chAng, anh ta hflC dU(1c kinh doanh - ngh~
thu~t lam ra ti~n rna chua hflC ngh€ tai chinh
- ngh~ thu~t gin giil ti~n?
Vi the, trong cu6n sach nay cac bl!n se
13
.-
 12 QUY de SINH LI1I 06NG TltN

tim dugc nhung g} dn thie't ve tfli chinh ttl'

nhiin, du d~ cho bl!-n c6 th~ tninh du<;!c mQi
ma't mat ve tien bl!-c. Ngozd ra, trong ph~n
cu6i cilng bl!-n se tlm dugc h~ th6ng chinh
xac d~ d~u tl1 tien, nh(j d6 bl!-n c6 th~ bl1t
nhO'ng d6ng ti~n d6 lam vl~c cho b~n, san
sinh ra ·nhii'ng d6ng tien moi.
Toi khong dam hua dl1a l~i cho bl!-n nhieu
cua cai va ciing khuyen b~n khong theo du6l
tham vQng d6. Nhu'ng nh(j VaG h~ th6ng nay,
toi dii nh~n dl1Qc 18% liii rbng va di~u d6
chung to r~ng, h~ th6ng ctia toi ciing xung
dang cho bl!-n quan tam.
D~ ke't lu~n, toi mu6n khuyen cac bl!-n
dUng dl1a cu6n sach naJ~ho bl!-n be cua minh
mot each h(ji hgt va dung xe'p n6 VZIO mot x6
nao d6 trong thl1 vi~n.
Cu6n sach nay danh cho nhiJ'ng ai c6 di'J
tri tu~, y chi va Hnh kien djnh M tie'p thu,
ap dt,mg kie'n thUc thu nMn dl1gc VaG cong
vi~c. kinh doanh, tuy gian kh6, song ich l<;1i
va d~y thl1 vj.

14
15
 12 QUY TAe SINH Lf11 e6NG TlEN

• uy tAc don giiin, ngAn gQn chi gam

r
I ' . ?

7 tir nay c6 the ngan ngira dlt<;1C tA

.~. t5ng mQi sl! milt mat trong the' giCIi
i' ''"
.' tai chinh.
'

Ch~c han Ia biltky mot thltang gia n?iO,

trong qua khu clla minh cling gay nen,
nhi1ng t5n thilt kho'ng nho VI kh6ng coi
trQng quy tifc nay. Ciing IC;lIung thay, hfru
nhltm 6i thltc1ng gia; h~ Mt dfru Sl!nghic$p
kinh doanh clla minh Ia mua bie't bao thU
'. vo b6 rna kh6ng h~ nghi suy mot ti nao
cii! Nglt(ji Hnh mdi trong thltc1ng W(jng
mu6n thu m6n I(ji I6n, anh ta coi thlt(jng
6 va 7%, anh ta mu6n 15% va con nghe
•.
r~ng (j dau 06 tdi nhiYng 20%. Nhltn g sl!
hoan hii.o thl chAng bao gi(j c6 dlt<;1C ngay
trong 'nha clla mlnh ca
va the' Ia anh ta
dfru tit kinh doanh Wi mot chan tr(ji xa
IC;l.
d mot muc dO nao d6 , m6i mot nha
dh tit nghi~p dlt chinh Ia ke di san tlm

16
 12 QUY TAc SINH Lql e6NG TitN
/'-'"
ao vQng. C6 mot sl! ~~t cay~g rna toi
dn thtl th~t vdi ca~ b~n la, sO'vdi Hnh
vl!c thuang m~i thi, trong Hnh~vl!c tai
chinh, sl! th~t tha it JIon nhi8u. ' .
d nuoc nao cling v$y, tren dinh cao
cua giOi tai chinh la lOp nguoi co nang
II!C nha't, tin tUc:1ng nha"t cua xii hQi. Con
day cua the' gioi d6 la Cll mQt d~o quan
dong dao cua mQi hinh-thuc XQ la, vo liem
S1. Da so hQ khong vi ph~m phap lu~t,
hQ vh thuong di nha tho... nhttng dOi
vdi cong chUng thl hQ l~i nguy hi~m han
nhi8u so vdi nhung ke be khoa va m6c
tui cong l~i.
Ne'u mot thuang gia "co tlnh ban
iih~m" cho bC;ln chie'c ao ngt{n tay thay
VI ao dai tay thl b~n co th~ loi c6 anh ta
ra toa va di nhien Ia anh ta se bi ph~t.
ca
Con nha tai chinh suot nam rong kinh
doanh ti8n cua nguoi khac thl phap lu~t
chi c6 th~ nga mli kinh chao allh ta mot

17
 12 QUY TAc SINH Lf11 DONG TlEN
-"
cach trinf trQng.-- ",
Trong lInh vt:f.c t~i chinh, kh6ng bao
gio dUQc tin VaG nhung gl rna bl).n nghe
dUQc. <;;§n phai tuan theo trie't 19 c.ila
Desca rtes !a phai hoai nghi t{It ca. Trong
ta't ca cac Ioi khuye n thl e6 Mn 9/10 liJi
khuyen mua dU(lc Ia tit nguoi ban, con 9/
10 liJi khuye n ban dU(lc Il).i Ia tit nguoi
mua. Cli rn6i pMt c6 Wi hang eh\lc, hang
tram v\lIira dao va phh nhieu Ia kh6ng
c6 y. I>6 Ia eai rna nguCli ta e6 th~ gQi Ia
st:f. kh6ng ehfnh xae tai ehlnh va the'la
khaeh hang ea ~ rna rna't tien. Trong
tai chinh kh6ng mQt ai dang dung voi ti~n
ca. M6i nguoi theo du6i m\le dfch v\lIQi
cho rieng mlnh: Nguoi ban thl rnu6n tang
gia, ~on nguoi roua thlIl).i mu6n giarn gia.
V~ quang cao, thl ph§n st:f. tMt trong
d6 ell ng nbu trong truytf n c6 tich
Robinson Cruiz d.Con chuy~n th6ng bao
thl c6 th& tin tUdng hdn. Nhltng bl).n ciing

18
 12 QUY TAc SINH L(/I D6NG TlEN

nen nho r~ng, nha in va toa SOl).n bao siin

sang in bilt ky thu gl rna ch~ng dn th~c
m~~ mot di€u gl ca.
I lie nao cling v~y, chi mua nhil'ng thu

rna ta 15i€t va n€u co t i thl ha y tham gla

kinh doanb ben qnh ta, ong thilnh plio'
(Ji ta dang 0, c 1 ](inn oan nhil'ng c 1
rna a t {{y dlt<;lc bA ng chinh m~ t cii
Nhil'ng canh d6ng nhln til' khoang
each xa bao gio cling thily xanh tltai han
tren thl!c t€ va tMt la dl).i kho n€u bl).n
d~u tit vao chan troi xa II). d6 tilt m6n ca
ti€n IOn cua rieng minh.
T6t han ca la hay dung so' ti€n v6n
nho nhoi d6 cua mlnh di kinh doanh theo
hltong rna bl).n am Wong nhift va chi c6
thea hltong d6 thl bl).n moi it bi Iltong gl).t
nh{{t. Viln d€ quan tr9ng la a
ch6, khi
d~u tit kinh doaoh bl).n dn la ngltoi sanh
soi va thongthl).o, khong nen ca
tin. St.t
khong am hiiu cua bl).n luon luon la m6i

19
I
/
 12 QUY de SINll LC11 D6NG llfN

nguy hi~rn d~c bi~t.

T6rn I~i, trong ho~t dong tai chinh rna
t6i xac djnh nhlt Ia ngh~ thuq.t girl gin ti€n
cua minh va tit do sinh [(Ii ra nhilng dt5ng
ti€n miYi, quy tl{c thu nha't III i'1 chi), hay
dh tl1 kinh doanh vao vi~c nao rna b~n
bie't r6, kMng phai la nhung gl rna nguoi
ta n6i cho b~n nghe.
Giil gin d6ng ti~n vua kie'rn dltc,1c bao
gio cling leb6 hdn Itt tim ra n6. Bi'1i vh,
quy tl{c tM nha't: Hiiy xem xet kY [lIiJng,
hiiy kinh doanh nhilng gi ma ta bitt.

20
21

I
 12 QUY tAc SINH lql DONG nEN

'('~~ '~ uy til:c nay lip dl,mg t6t cho kinh

r doanh va ca trong ho~t dQng tiii
.: chinh.Ban chat cua n6 Iii CJ ch6,
. . bat ky ai, ne'u c6 chut it ti€n thl
nen thea dung nguyen til:c: KMng chi
tiin, khOng cho yay, kMng d&u tu do ep
buQc.
Tren the' gian nay c6 cd man niio Iii
ke gian xao, nhii'ng nguC1i hQ hang va
nguC1i qua dUC1ng kh6n kh6... him cho
nguC1i c6 ti€n cl1 phai giii' n6 th~t ch~t;
Bat ky gio phut nao anh ta cung phai c§n
tMn, phai bie't til bao vcrddng v6n nho
nhoi cua mlnh vi'ta kie'm ra dUQc bhg
m6 hoi va c6 khi b~ng nudc mil:t. Kh6ng
M elm bQn t6ng ti€n, nhung k{art bam,
su6t doi s6ng b~ng d6ng ti€n cua ngu<'1i
kMc.
Bitt k! khi nao, neu ai do hoi yay ti€n
cua b{ln thi hay hf!n anh ta ngay mai se
tra [ai. C6ng thl1c niiy se giup cho b~n

22
•
 12 QUY TAc SINH L1SI DONG Tlf N

tranh du'c;lC nhi€U mat mat. Tren dC1i nay

d~y r~y nhung ke co kha nang thuye't
ph\lC bat ky ai trong bat ky vi~c gi va ke't
qua la ta khong d€ dang gl gin giif du'c;le
nhung gi rna ta co. Do co s<!"e6 ghg"
ciia nhifng ke an bam, nhi1ng ten vo I~i
va co khi ca nha du'ong C\le, nen ngay
nay ngh~ thu~t tude do~t d6ng ti€n eua
ngu'C1i khae rat phat tri~n.
Trang Unh v<!e tai ehinh, ngM thu~t
tan cong hoan hao han ngh~ thu~t ttl v~.
Vi the', toi s~n sang chia se voi cae b~n
tilt ca nhifng gi dn thie't M Ih dh tien
tlm cho ngh~ thu~t t<! v~ rnQt eh6 dung
xung dang. Trong tai chinh Iuon Iuon co
s<! gian I~n, nhung tiiu xaa ranh rna e6t
M lam sao ti€n eua b~n IQt vao tui eua
hQ rna chAng t6n ehut sue l<!e naa ca. d
nu'oe Anh co mQt ke Iua dao n5i tie'ng
ten Ia Botomlei, dii tung moi eua bie't
baa ngu'C1i s6 ti€n nhi€u han hAn s6 ti€n

23
 .
12 QUY de SINH lt11 06NG ntN

rna hang ch\lc ten trom cudp kbac oa

kie'm dU<;lc.
Trong 21 nam, hifn ta da d5i ch6 lam
vi~c toi 45 lftn i'1 cac cong ty kMc nhau.
TMt la dang bu6n song d61~i la sl! tMt,
mot con nguoi nhu v~y da cho bie't bao
nguCli an Mnh ve nhung 21 nam trCli. Gio
day, Mn dang boc lich trong til, nhung
dang Ie fa phai cho hAn ta van d6 sam
han 21 nam thl mdi dung.
(j tren doi O<ly can c6 vo s6Botomiei
nhO be dang nMn nha trong tl! do. ChUng
i'1 bfft ky dau va Ie dT nhi~n khong phai
la i'1 trong nha tiL Toi gl chUng 19t van
d6, bi'1i VI chUng dang "b~n" moi ti~n cua
chung ta My. Chung sang che' ra nhung
dl! an tuy~t hao. Chung ch~y lung tung
va say sU'a ho bet: "Mot dl! an lung danh!
bl,lc tri~u, b~c tri~u! Ai mu6n co tI1i ti~n
dfty? Nhanh len, nhanh len ! Hay Mn
day rna nMn ti~n! "The'a dam dong t~p

24
 12 QUY de SINH Lql D6NG lltN

hQP le:ti va nhi1ng d~u 6e "minh mil'n"

trong e6ng vi~c clla mlnh ell' lay ti~n ra
dl1'a eho ke dang keu gao kia.
Vai thang tr6i qua, nhi1ng ke Ilia dao
thl nh~n dl1'Qc ti~n, nhi1ng ke gian xao
thl ti~n d~y tui, con ngl1'oi dan thl nMn
dl1'Qc dl! an d~y ~P nhiing mQng md.
TMm chi e6 khi nhil'ng edn mlta vfmg phU
kin ke Ilia dao tli nhil'ng ddng ti~n clla
nhting ngl1'oi eh~ng dl1' da gl. Qua la trong
the gil'li tai ehinh, SI! ngay thd va v6liem
si kh6ng bao gio c6 giui he:tn ca.
BCli v~y, mu5n lJao toan hay biet each
chi tieu ti€n clla minh thl chUng ta phai .
hQc each tl! v~. Chung ta kh6ng bao gio
dl1'Qc nhuQng bQ truck ba't ky sl! tan c6ng
nao. M6i Ih nhu the, ta dn blnh tinh
le:tnh lung tV hoi r~ng: "The thl t6i se dltQc
cai gl ? T6i nh~R eai d6 nhu the nllO?".
M5i quan tam clla rieng ta kh6ng phai
la cai dang lam eho ta xau h6. Chi co

25

/
 12 QUY rAC SINH L41 DONG T1fN

bQn an bam, nhung ke tham lam s6ng

dl/a van sl/ haD hit$p hay tho ngay cua
ngl10i khac mdi dang xau h6 rna thoi.
Triet 19 long tin va vo tl1la phat minh
cua nhung ke an xin va ciing dl1<,1C cii
b<)n an trOm thl10ng xuyen su dl,lfig.
Tru'oc het hay kiem cho mlnh mOt it
ti~n, sau d6 giii' gin chung thea cach cua
mlnh - d6 la tieu chu§n ciia nhung suy
nghi lanh m~nh, danh dl/ va d~o due.
Cang nhi~u ke ng6c thl bQn an lrQm cang
H\m. Khong du'<,1C an dp - d6 chi la mQt
nua cua dinh lu~t va c~n phiii b6 sung
them mOt nua nua: b~n khong nen la
ca:
ngu'oi bi an p.
Khi con ngl10i da trd thanh chu tai san
thl anh ta khong nen la ke d~ xuc dOng,
anh ta luon luon phiii co cai d§u sang
su6t va minh miin. Ngoai ra, anh ta
thu'ong xuyen phai di v€ nhil va trao d6i
9 kien vdi v(j. Trang IInh vl/c ti€n tt$ thl

26
 12 QUV rAe SINH LI1I OONG- T1fN

ph\! nu it cii tin han dan 6ng. Chi ta thltong

canh giac han va cho r~ng: c6con chim
se trong tay han la c6 con seu dang bay
tren troi. HQ la nhG'ng ngltCli sang t~o han
trang vi~c kiem tien va tin tltdng han
trang khiiu giu ti~n.
Ngltoi dan 6ng la ngltoi tham gia cue)c
chai clla s5 pMn me)tcach say slta, do v~y
khi d~u tit ti~n thi anh ta c~n t~n d\!ng Wi
khuye n clla v<;l ho~c clla m~ minh. Kh6n g
th~ d~ dang dlta ti~n cho ke kMc khi
khong tra Wi dlt<;lC mQi I~p lu~n lien quan
aen nhung d6ng ti~n d6. Neu kh6ng, b~n -
dlta ti~n cho h~n ta chi VI bl.ln kh6ng th~
ch5ng Il;Ii dlt<;lC sl! 16i keo, ep bui)c chang ?
Truon g h<;lp duy _nhat c6 th~ ky vao
ta"m sec la khi ta c6 th~ nh~n dtt<;lc toan
be) gia trj clla n6 b~ng ti~n m~t. Khi chtta
la tha nh vien cua thi trttong chung khoa n
nao d6 thi vi~c chi ti~n ra M d6i Ia"y sl!
m~o hi~m la di~u v6 IY. Thanh vien eua

27
 12 QUY de SINH u11 DONG TltN

thi tru'ong chung khoan bie't du'Qc gia cua

sl! m~o hiem, con b~n thl dI nhien la
khong.
Ne'u co ogu'oi nao do xufft hi~n va
gao len r~ng: "Hay nhanh len! vie't ta-m
sec 500 funt e) va du'a cho t6i! Ne'u hanh
dong khffn tru'ong, chung ta c6 th~ mua
du'Qc mot can du'ong 0 to !dn" - thi b~n
hay blnh tInh n6i rling "Hay tl! mua Iffy
can duong do cho ban than anh ".
Khi co ngu'oi d€n g~p b~n vdi mot dl!
an tuy~t voi trong tay va Wi Ie th6ng thie't
tren moi: "Khdn truang Len! hay ky vao
day!" rna tui I~i r6ng tue'ch thl b~n hay
hu'dng d~n anh ta bie't du'Qc nguyen tik
cua b~n la: ''Nhilng gi ma toi dang co thi
toi se giil th(it eh(it".
Ne'u c6 ai moi b~n mua ca mot can
du'ong s~t rna chi t6n co mffu phomai thl
e) -funt: dl1n vi ti~n cua m{jt s{f nUcJc nhu Ai
C(ip. Li Bung. Xi Ri... l} Anh. I funt steeling Mng
100 peni (xu)
28
 · 12 QUY de SINH Lql D6NG TlEN

t6t han he't la dung dU'a mffu phomai ay

cho hAn tao Trang tat ca mQi trU'C1ng h<;1p
v€ sl! d~u tU' ti~n b~c cua b~n, khi ngU'6i
ta n6i v6i b~n ding: "Bay gilJ hay fa khOng
baa gi(l?" thl b~n hay tnllC1i: "KhOng baa
gia !" Bao gio ding v~y, khi ngu'C1i ta xo
dffy b~n de'n sl.! nhanh ch6ng, khffn trU'dng
trang vi~c tai chinh thl hay he't suc canh
giac. Canh giac de'n khi nao rna b~n chU'a
xac dinh dU'<;1C nguyen nhan, VI sao I~i
phai hftnh dQng vQi Yang, khffn trU'ong
de'n nhU'vh!
Hoan cong vi~c sang nga y mai thl qua
"thl!C b~n co thS dS s6ng mat mot cd hoi
quy gia, nhU'ng trong tat ca cac tn'C1ng
h<;1p con I~i thl b~n da giii' dU'<;1C cho mlnh
so' cua cai rna b~n dang co. Khi chi tieu
ti€n thl cang ch~m cang t6t. Lam I~ng
tich tnl su6t ca nam rang, nhU'ng ne'u
khong cffn th~n co thS d€ dang mat di tat
ca chi trong mQt phut.

29

/
 12 QUY de SINH L(11 DONG TltH

Dilng baa gia mua; eha vay, ddu tz,ttdn

duai lip hie.

30
31
 12 QIIY lAc SINH LC11 DONG litH

'(T''. '," r~ng Hnh Vl!~ ta:, Chin~, ' ng~C1i :a

" " "kinh doanh tat ca. Mql ngu'ol deu
'. " m~o hi~m va ai ai cung c6 nhil'ng
~J.( " y tu'dng cua minh, nhu'ng khi thl!c
hi~n chung thi ho~c la th~ng ho~c la thua.
Tilt ell ho~t dong tai chinh g6m d~u tu'
va kinh doanh va nM kinh doanh thong
minh nhilt cling khong th~ n6i du'Qc, cai
tha nhilt ke't thuc va cai tha hai b~t d~ u d
dau.
Nhieu ngu'C1i khong hi~u du'Qc rhng:
mlii m(it nha tai chinh la ngu'oi do d~ u
tien b~c cho nhirng ngu'oi khac va chinh
ong ta la ngu'C1i chiu tnich nhic$m tru'dc
phap lu~t vi~c sii' dl;mg c6 hi~u qua d6ng
ti~n cua ngu'C1i khac. D6ng thC1i hq cling
khong hi€u du'Qc ding trong ho~t d(ing
tai chinh thi sl! an toan va m~o hi~m dan
chen VaG nhau, khong mot ai va khong
bao gio c6 th~ tach bi~t ccii nay vdi cai
kia. Tilt ca nhCi'ng ngu'oi lam kinh doanh

32
 12 QUY de SINH L(11 B6NG nfN

dSu phai m'!-o hi~m; hQ dn phai kinh

doanh va phai tien doan cho tU'dng lai.
Khong c6 quy t~c nao la tuy~t d6i d~
c6 thE hanh dong mot cach an toano Tuy
V?y, c6 th~ dtl'a ra vai Wi khuyen cho
phep phong ngi'ra nhung tinh toan m'!-o
hi~m nha't. Mot trong nhii'ng IC1i khuyen
d61a: Hay kinh doanh tili san, khOng kinh
doanh dlf an.
Tili san c6 mot gia tIi nha't djnh tI:ong
khi d6 thl gia trj cua dl! an phl,l thuoc VaG
vi~c thl!C hi~n n6. Tili san la nhung thu
t6n t,!-i trong thl!C te'va ne'u C§n thl bao
gi(j cling co th~ ban dtl'Qc n6 trong mot
thC1i gian nha't djnh ; trong khi d6 thl dl!
an chi 1a mot y ttl'Ctng, khong t6n t~i vS
m~t v~t cMt.
Tili san du cho cli ho~c htl' hong de'n
ma'y thl no v~n c6 gia trj bllng ti~n, con
dl! an du cho hoan hao de'n ma'y thl no
. c6 th~ khong dang gia mot d6ng xu.

33
 12 QUY TAc SINH L(11 D6NG TltH

Di~u kh6 hi~u cua ban cha't con ngu'oi

la d ch6, da s6 mQi ngu'<'1i deu cho r~ng
dl! an Ia tai san.
C6 th~ giai thich du'Qc di~u d6 la, ba't
ky mot dl! an nao ding thu'<'1ng la ra't hoan
hao va ai cling nghI r~ng khong th~ khong
thanh congo N6 lam r6i sl! tu'dng tu'<;1ng
clla chung ta, lo,!-i tru sl! suy nghI cua
chung ta khOi nhi1'ng chi tie't v~ gia va
vi~c thl!C hi~n C\l th~ ciia dl! an. Dl! an .
la hy vQng, t'!-c quan va long mong mu6n;
n6 khong ma'y lien quan d€n thl!C te', kh6
khan va thi~t h,!-i. Dl! an n6i cho mQi
ngl1<'1i bie't rang, hQ mu6n tin cai gi chu
khong phai la hQ dn phai tin VaG dau.
VI v~y, dl! an bao gi<'1 cling thu'<'1ng c6
nhi~u va the' la m6i the' h~ mdi I,!-i cu
qugng ti~n cua mlnh cho vi~c di tim vang
... qua cac dl! an.
Toi hoan toan khong mu6n n6i rAng
. ta't ca cac dl! an la ngoai vong phap lu~t.

34
 12 QUY tAe SINH lfJI flONG TlEN

Toi chi muon g6p y voi cac b'!-n r~ng d~u

tu' ti~n vao dl! an la vit$c lam danh cho
nhung ai cho phep mlnh tieu xai ti~n m¢t
cach xa hoa. Vit$cd6 khong danh cho
nhung ngu'oi c6 khii nang v~t cha't co h'!-n
va kinh nghit$m khong nhi~u.
Khii nang cua tha't b,!-i i'J day th~t'la to
IOn va ,chi khoiing 1 trong 50 dl! an mang
I,!-i sl! thanh congo Ngo,!-i trU' nhITng ngu'oi
giau co, con thl ta't d khong nen dh tu'
vao nht1ng dl! an moi. Th~m chi nhung
ngu'ai giau-c6 eli chang nITa thl cUng chi
nen d~u ttf mot ph~n khong IOn von Iie'ng
eua mInh, thu'ang thl khong nhi~u han
20% s6 cua di cua mlnh viio mot dl! an
moi.
DI! an co nhi~u lo~i ra't khac nhau: tot,
kern, trung blnh. Ngu'oi tht!c hit$n chung
co khi Iii ngu'oi gioi nha't va ding co khi
chi Iii nht1ng ngu'oi kern coi trang xii h¢i.
Ta't d nht1ng gl co th~ liim du'c;1C Iii

35
 12 QUY de SINH L(li DONG T1tN

neu b<:tn mu6n khong M milt di nhii'ng

d6ng ti~n cua mlnh thl hiiytninh xa cac
dl1 an va chi nen d~u tu' van tai san.
Tai san co th~ thay hlnh d6i d<:tng,
nhu'ng khong th~ bien milt hoan toan,
khong nhu' dl1 an la cai co th6 "hoa tan"
van khong khi.
Neu tien dO!ln t6t va biet kinh doanh,
ta iuon luon co th~ bien tai san thanh ti~n,
mang Iqi Iqi nh~n tu do. Thu'ong thl
trong ffiQt tai san mdi co mQt phfin la tai
san va mi)t phjn la dl! an. (j day sl! pha
tri)n giua cai thl/c te' va cai khong thl/c
te lam cho nhi~u ngu'Cli nhfim Iftn va cling
chinh VI vh nha sang I~p ra Ngan hang
Pherou hi~n dang boc Ijch trong nha tiL
Ong ta khong ph.H la mQt nha tai chinh,
khong phan bi~t du'<;1C 51! khac nhau giCi'a
tai san va dl! an.
Ong ta dii dam mua mQt cong tru'ong
khai thac mo Ii) thien voi gia 20.000 funt,

36
 12 QUY rAe SINH LI1I D6NG TltN

d6ng thai nghI ra mot dt! an khong tltang

va dclU tit tie'p tl,lC VaG do them 100.000
funt nii'a. Dng ta dii that b~i tham h~i VI .
dii hanh dong thea phltong phap tuong
tt!.
Trang bat ky doanh nghi~p thuong m<;ti
nao cling co tai san va dt! an. St! nguy
hi~m xuat hi~n khi s6 1It<;1ng dt! an ICIn
hon tht!c It!c tai chinh cua doanh nghi~p.
Mot doanh nghic$p blnh thuangtuong tt!
nhlt kim tt! thap: day IOn hon dinh; tnli
l<;ti, doanh nghic$p m<;to hi~m tuang tt! kim
tt! thap nguQc: trQng Him n~m d teen cao
nen d€ d6 va trong doanh nghic$p do
thltang co qua nhi€u dl! an.
£)i~m khac bi~t cd ban giii'a tai san va
dt! an la tai san luon bao toan gia tri cua
no dii. cho no thuoc v~ ai . Trong khi do
thl gia tri cua dt! an I~i hoan toan ph\!
thuoc VaG phli'm chat trung tht!c va hic$u
qua cong vi~c cua ngltai tht!c hic$n no.

37
 12 QUY de SINH Ll11 DONG TlEN

Mi)t nglfoi cang thong minh thl anh ta

cang hy vQng vliO dl,l' an; nglf<,1c l~i, kha
nang tit duy cang tha'p thi anh ta cang
dl,l'a nhi~u vao tai san. Chinh \Oi khuyen
quy gia nay ail cuu hang tram ngltoi khoi
bo vl,I'c cua s1/ pha san.
Nhii'ng con chim se khong nen co gAng
tr<'1 thanh d~i bang bay tit tren troi xanh..
...
It ra thi trltoc he't chung phai thtt suc minh.....
va xac dinh chinh XclC xem ban than minh .
Ia chim se hay d~i bang.
Trong Hnh vtfc tai chinh, cai gl cling
c6 thoi cua n6 ca. Luc thi phai he't suc
tMn trQng, luc khac l~i phai c6 gan m~o
hi~m. Nhltng luc nao ding phai nho r1lng,
t·
hay nghien cuu titt cd 1Il9i chi tiel cua dt!•
an, tiii sdn vii ngay chinh bdn than minh.
Loi khuyen nay chu ye'u gianh cho
ngu'l'Ji ngoai nganh tai chinh, nhl1ng
doanh nhlin, thu'ong gia khong c6 di~u
ki~n d~u tit nhi~u von lie'ng.

38
 12 QUY rAe SINH LQ'I 06NG liEN

Di'tng c6 gil:ng hQc chl1-Y tntdc khi bie't

di; chi nen dh tu' ti€n bac cua mlnh cho
dl! an khi ban than da trai qua hang ch1,lc
nam kinh nghit;m lam vit;c voi mQi 10i).i
tai san.
B~ng loi n6i suong va loi hua hao, kh6
co th€ li'ta du'<;1C ngu'oi bie't kinh doanh
tai san. NgU'oi da bie't the' nao Ill. nha ctta,
dilt dai, may moc... thi ch~ng bao gio ll1-i
di san du6i nhii'ng ao vQng.
MQt chan lSi vi dl1-i dn phai Juon luon
nhd Iii dl! an v€ ban chilt rna noi thl chang
lil cdi gi ca. D6 chi Ill. each tieu phi ti€n
bl1-C mQt each nhanh ch6ng, ne'u dUng sau
dl! an d6 khong phai Ii'! nguiJi co nang
Il!c, kinh nghit;m, trung thl!c... du sue M
du'a dl! an d6 toi thanh congo

39
41
 12 QUY TAc SINH Lf11 DONG TlfH

VD" ling dfnh liu gi vtli nhilng tM ma

. sau nay khOng thi ban dU(lc - d6
. • ' la noi dung cua quy uk 4. Ne'u
.~ muo'n hi~u gici tri cua quy t~c nay
thl b'.ln hay hoi bat ky thudng gia n6i tie'ng
nao.
Nhil kinh doanh t~m co nao cling
khong it hdn mot l<1n roi vao tlnh tr'.lng
ch~ng may de chiu khi quen di co't 16i
cua quy life nay va cling vlly do d6 rna
bie't-bao nguCJi da de dang danh mat di
so' ti~n it oi vua kie'm ra dltQc.
Chung nao rna bl}.n chua trd thanh giau
c6 tai muc co th~ cho phep ban than tlf
M mat di mot ph~n ti~n bl}.c cua mlnh
va khong lay lam tiee VI vi~c d6 thl ehd
mua bat ky cai gl vai mot Iy do duy nhat
la bl}.n thich no.
H~u nhu ai vao thud ban d§u cling
phl}.m sai l~m nay. Anh ta mua nhii'ng thu
rna anh ta thich va sau d6 phat hi~n ra

42
 12 QUY lAc SINH LQI D6NG ntN

rilng, ngoai anh ta ra thl chhg c6 ai c~n

tdi no ca. Nhi1'ng mon hang d6 nilm trd
trong tu hang cua anh ta nhu mQt v~t dii
che't.
Hang ngan nguoi dii mAc phai sai l~m
nay khi mua dfft va nha. H9 len loi vao
mQt vi tri vAng ve nao d6 mua dfft va
xay nha. Vai nam sau, khi anh ta mu6n
ban nha thl moi phat hi~n ra rilng, ngoi
.nha d6 chdng dn cho ai ca. No khong
c6 gia tri trao d6i thl!C sl!. VI v~y phai
ban n6 vdi gia re ho~c phai dQi cho nlim
thang de'n chung nao chua tIm du~c ke
ng6c. dam chi ra khoan ti~n khong nho
d€ mua clin nha d6.
MQt ngu'oi dan Luan Don, co ning
khi€u van ngh~, nhung ll:li khong co nang
khi€u kinh doanh d1i xay mQt bi~t thl! C1
ngol:li 0 heo lanh. Gng ta xay vao nlim
rna nguyen li~u ll:li ra't d~t va ngoi nha
du'~c xay du ky M thoa man y thich cua

43
 12 QUY de SINH LC11 OONG ntH

chu nhan -mai lam bhg rom, con n~n

thilat b?ing g6 dlfP du c~c mau.
Anh ta chi ra cho cong vi~c d6 nhung
hon 2.400 funt. Toi dii dQc to bao chU
nMt va thcry thong hao nM cry han vdi
gia 1.200. Vdi thai gia thi chU nM se rcrt
mung ne'u nh~n du'<;1c 900 runt. Gng ta
mlft 1.500 runt vi dii quen khulfy mlft quy
tAc thl1 4.
MQt thu'ong gia khac dii mua b~ng phat
rninh cho mot thie't bl. Ne'u b?ing phat
minh do khong bi ai vi phll-m, ne'u thie't
bl d6 du'<;1C san xulft ra vdi gia thanh hll-,
ne'u cong chUng mu6n mua thie't bl d6
thi thu'ong gia do se tra nen gillU co. Anh
ta khong nght wi ba cai ne'u d6 khi mua
n6 va bay gia thi mu6n ban n6, song
khong c6 ai mu6n mua b~ng phat minh
d6 ca.
Va cl1 the', nhung chuy~n nhu' v~y con
c6 th6 k€ ra rlft nhi~u, do do, khi mua
44·
 12 QUY TAc SINH ull e6NG TltH

hang dn nhd tdi may di~m sau:

1. Sau nay "anh c6 th~ c6 thai do khac
di d5i vdi v~t da mua. Ngoi nha da mua
hom nay biet dau ngay mai anh l<;li chAng
thich m1a va nghiem lrQng hcln la veJ anh
khong thich ngoi nha d6 nii'a.
2. Khong nen chi ti~n d~ thoa man tinh
dong danh clla ban than va luon luon dn
nhd r~ng, minh dang d~u tll v6n. Dr nhien
la anh c6 th~ mua M thoa man nhu c~u
ella ban than, song khong th~ sdm hon
thai di6m ma anh c6 th~ lam cai vi~c
nem ti~n cho gi6 eu6n.
3. Hi san cang doc dolo va cang khong
binh thuang thi cang It kba nang tim dlleJc
ke mua. V~t dung cang binh thuang va
quen biet bao nhieu thi cang d~ tim dlteJc
nhi~u ke mu6n mua.
4. Gia ban du<;1C xac dinh boi quy lu~t
cung du chu khong phai la gia tri clla
n6.

45
 12 QUY rAe SINH lql D6NG TlEN

Nhl1ng con nguoi blnh thuon g d~u

mu6n mua nhllng tai san blnh thuon g va
9/10 so' dan tren doi nay Iii nhii'ng nguoi
blnh thuong, the' rna nhi~u nguai l<;Ii quen
hoan loan chan Iy hi~n nhien d6 .
N6i mot cach kMc, tren quan di~m
lai chinh dn huang tai ml,!C dich, sao cho
hang h6a clla b<;ln cling gi6ng tiln cang
t61. Cai quy gia VI d<;li ella ti~n la no cdn
cho m(Ji nglli'Ji, va tit ti~n bao gia cling
c6 th~ d6i sang hang h6a.
Ne'u mua c6 phie'u clla cong ty "Shel l"
thl b<;ln c6 th~ ban n6 vao bilt ky thai di~m
nao. Tren thl!C te' dl!a vao dich VI,! clla
cong ty moi giOi, b<;ln c6 th~ ban n6 trong
vang 10 phu1. Di~u d6 chung to r~ng, c6
phie'u clla "Shel l" c6 gia tIi tuang duang
voi ti~n. Nguq c l<;Ii, ne'u mua c6 phie'u
clia mol cong ty dgu laa khac khong n6i
tie'ng thl tMt la gian nan khi ta mu6n ban
l<;Ii c6 phie'u d6. N6 c6 th~ co gia tri khong

46
 12 QUY de SINH lOt e6NG ntN

kern han so v6i cua hang "Shell", song

VI khong n6i tie'ng nen khong aidam mua
n6 cii va the'la bi}.n c1a roi vao tlnh dnh
tMt kh6 xu. Khi nguoi ta khong c6 nhu
du dOi v6i chung thl chung siS bj ma't
gia trj, the' la nguoi ta siS chi mua ciiung
voi gia re m?t ho~c la khong muon mua.
C6 nhieu khii nling ban dU<;1C '-d6 la
m(>t ye'u to h<;1p thanh cua gia ban. Chan
19 nay giup cho ta lam ra tien khi ta ban
va gii1 tien cho ta khi ta mua .
MOt ye'u t6 co 9 ngbia to IOn va c6
m6i quan M trl!c tie'p voi quy t~c tht1 4
la uy tin. Con lien quan de'n uy tin la tinh
pM bien. Tti d6 ta ding tha'm thia khi ta
mua mOt mon hang khong ph6 bien, va
the' la ch~c chan ta se bj thua 16. L9 do
chinh la VI ta dli mua mot m6n hang rna
It nguoi bie't va chdng mot ai c6 nhu du
dOi v6i no cit Hi~n nay. chan 19 nay cang
co 9 nghia Idn lao d6i vdi ba't ky doanh

47
 12 QUY de SINH Lf11 e6NG litH

nhan nao, bii't ke t§m cCl clla anh ta fa

sao trang lTnh vl!c kinh doanh. ch phai
buon ban nhtt the' nao d6 de khi dn,
chung ta co th~ nhanh ch6ng bie'n no
thanh ti~n va khong co mii't mat.
Do la di~u 19 tttong rna chi 56 it trong
chung ta moi co the d;;tt dlt<;1C. Nhltng cling
g§n Wi dich 19 tltong d6 thi chUng ta cang
tfanh xa dlt<;1C 51! pM san. Kinh doanh la
mQt qua tflnh g&m tfao d6i hang bOa
thanh ti~n va ti~n thanh hang hoa. Hang
-ti~n -hang -ti~n, d6 chinh la kinh doanh
ne'u d m6i m~t xich do co l<;1i nhu~n.
Nglt<;1C l;;ti, ne'u khong co l<;1i nhu~:l thi
d6 khong phlii la kinh doanh, rna la 51!
pM ti~n. Boi vh, khi mua bii't ky tht1 gi
cling hay suy nghi: "C6 th~ nang gia len
dtt<;1C khong va c6 tim dlt<;1C ai d6, dn cai
nay khong? Ne'u c6 thi hay dling cain
rna
mua. Ne'u b;;tn mu6n t~n m~t thii'y dtt<;1C
gia trj cua quy t~c nay thi hay ghe vao

48
 12 QUY de SINH L(JI D6NG ntN

xem mot cUQc ban da'u gia va hay chu y

xem gia ca
len xu6ng nhu the' nao.
MQt cai ban tuy(H dt;:p du\1C dem ban
da'u gia. Ai ciIng cfrn Wi n6 ca va c6 tdi
ca
12 nguC1i dang m~c vdi nhau m~thang
d6. Va the'la cai ban d6 da du'lJC ban vdi
gia 9,1 funt, trong khi gia th\fc clla no chi
8 funt rna thai.
Tie'p theo la ban da'u gia mot cai glfdng
Idn trong khung kim lo~i vdi hlnh dang
th~t doc dao. N6 chAng cfrn cho ai ea cho
nen nguC1i ta daba n no he't suc va't va
!tl~e du co mot th(ji no dang gi<i tdi 40
funt.
Torn I~i, gia ban cua tai san ph~n nao
ph\}. thuQc VaG kha nling ban du\1c cua
n6. Lo,!-i teir truC1ng hlJp b'!-n co ti~n va
dang s~n sang danh ma't chung , thl chI
nen mua nhilng tM gl co tM nhanh chOng
ban dll(/c va co liJi.

49
51
 12 QUY lAc SlIIl Lqt II1NG ntN

,~ a thtlC1ng nghe: "Th~t Ia tie'c, toi

';r.. da bo l(} co hQi ban dtl<Jc dd v~t
[l~! nay". Ra'tc6 th6Ia da mot I!n nao
;-" d6, b~n da n6i nhirng IC1inhtlv~y
cho chinh ban than mlnh. Mot s6 khong
nhi~u nhung ngtlC1i thong minh da ban
nhung gl c6 th6 ban dtlQc vao hie thu~n
IQi, con vo s6 nhung ke ng6c nghe'ch khac
thl da mua ta't cii nhung gl rna hQ khong
th~ ba"n Ill-i dl1Qc.
Nhi~u ngtlC1i tri~n mien mua chinh vao
hk rna gia cao nha't. HQ mua bdi VI rhg,
xung quanh hQ ai ciing mua ca. Con nhi~u
ngtlC1i khac va khong phai IA it da c6 th6
Mn song Ill-i "ngoan c6" yJ)ong chill ban!
Ne'u h<.> thong minh hon thl h<.> da ban
cho de'n cai kim sQi chi va sau d6 mot
thai gian ng~n, chi t6n mot mi'a s6 ti~n
da ban dtlQc hQ c6 th6 mua I~i dtlQc ta't
ca. V~y Ia chung ta dang di tdi di~u toi
mu6n n6i: trong kinh doanh cai chlnh yeu

52
 12 QUY de SINH U11 e61e nfN

nhdt la l(li nhu~n, eM kMng phiii la ehl,!h

qua trinh, du qua trlnh {fy nhu the' ntlO.
Di~u d6 e6 nghia Ill, ne'u thltcfng gia
e6 th~ nh~n dlt<;le s6 ti~n khi ban ella hang
ella m'inh nhi~u hcfn so vdi ban hang h6a
trong d6 thl anh ta nen ban eua hang. Ne'u
ngltC1i ehu xltong san xulit g~y e6 th~
nh~n dlt<;le l<;li nhu~n khi ban xltong ldn
hcfn so vdi ban gil1y thl anh ta nen ban
xltOng.
Chung ta thltC1ng qua g~n eh~t vao tai
san ella mlnh va d6i xu vdi ehUng nhlt
mot cai gl d6 khong th~ xa na, !chong
th~ ban dlt<;le. Hay xern xet rnQt vi d\l e\l
th{ Anh bll-n tre da rna mot eua hang
ban kc;:o a Luan Don. Anh ta roua eua
hang da bi pha san vdi gia rlit re va dl1u
tit them vao d6 250 funt. Chu eua hang
la mot thltcfng gia ehuye n nghi~p, hQe trc>
ella trltC1ng "Shel don", rlit e6 kha nllng,
quan M rQng rai va rlit e6 uy tin, hOll-t

53
 12 QUY TAc SINH LOJ OONQ litH

dQng kinh doanh cua anh ta mang l~i lQi

nhu~n Ifft dang khich l~. Cach day khong
Hiu, co nguC1i mu6n mua caa hang vdi
gia 600 funt. Anh ta dii ta chdi va d6 chfnh
La m(jt sai Ldm. Anh ta khong nen bO lil
cd hQi nh~n dUQc lQi nhu~n.
LQi nhu~n cua anh ta trong mQt nam
la 300 funt. Ne'u ban caa hang cua mlnh,
anh ta nh~n them 250 funt, v~y t6ng lQi
nhu~n la 550 funt. C6 600 funt trong tay,
sau d6 anh ta c6 th6 mua caa hang pha
san khac lOn hdn va l~i lij.p l~i qua trlnh
d6. 4i tu saa hoan thi~n, di~u banh kinh
doanh mQt tMi gian nglin,l~i ban chinh
caa hang d6 di thl anh ta c6 th6 ti-d nen
giau co mQt each nhanh ch6ng trong vong
lOnam.
D6 nMn dU<;1C 250 funt l<;1i nhu~n tu
ban k~o. anh bl;ln tIe phiii lam vi~c c~n
m§n su6t cii nam trai, phiii cha d<;1i va
phl,lC Y\l khoang 20.000 khach hang, phai
54
 12 QUY de SINH 1I11 D6NG liEN

trii 25 funt tien thue'; con do ban ctta hang

thl chi d6ng 5 funt tien thue' va ch~ng
phiii lam gi ngoai vic$c ng6i vai ngay lam
thu t\lC giay to, ky vao la xong.
B"m c6 th€' hoi: "Yang, v~y thl anh ta
phiii vTnh bi~t ctta hang cua minh va phiii
tv giiii quye't la tie'p t\lC lam gi day?"
Tat nhien la nhu v~y va d6 chinh la
nguyen nhan lam cho nhiSu nguoi kh6ng
ban va kh6ng nMn dU<;1C l<;1i nhu~n cho
minh. Con nguoi cdn phdi suy nghl.
Chin trong s6 10 nguCfi cho rAng, t5t
hdn he't la bdi theo dong nuac, s5ng mQt
cui;>c s5ng ngheo d6i thay VI phiii suy nghi
va lam giau.
San xuat ra ti~n co chu trinh cong ngM
rieng rna t6i se c5 gang lam roo Rat nhiSu
khi, con nguoi I~i c6 th€' lam ra tiSn bhng
cach thl1c hi~n mi;>t bi~n phap nao d6
khong quy chu11n.
Tat cii chUng ta hay chi it la da s5 co

55
 12 QUY rAe SINH L41 BONG lIfN

th~ trCl thilnh giau co ne'u chung ta s6ng

dUQc 1000 nam. Tren quan di~m tai
chinh, nhi(:m v\lla d ch6, M lam ra ti~n
thi c~ng nhanh cang t6t. Trong tay chung
ta chi co 20 -30 nam d~ co th~ xoay Xd
rna thoi.
Cach day kh6ng lau co ngu'di b~n dii
vie't cho t6i: "T6i co th~ lam ra dU<;1C ti~n,
nhung s61u'<;1ng thi khOng nhiiu". Tfft d.
tht!c chfft Ia d ch6 do. £>~ co th~ tich lily
nhanh chong du'<;1C so' ti~n dii Wn, can phai
di bang con du'ong ngiin nhfft. KhOng
dtJ'(1C bo qua ba't ky mQt cel hQi thu~n I(1i
nao M nMn du'(1C IQi nhu~n.
Co th~ Iffy mQt vi d\l, rnQt thu'elng gia
Luan £>on mua 1.000 c6 phie'u ciia mQt
hang theo gia 18 funt. Sau thang sau, gia
c6 phie'u tang len Wi 23 funt. Anh ta da
co th~ ban va nh~n dUQC s6 ti~n l<;1i nhu~n
hoan toan khong nho, nhu'ng anh ta da
khOng mu6n ban va con noi r~ng:

56
 12 QUY de SINH LI1I e6NG llfN

"Khong , Wi se d<;li chung nao gia chua

tang Wi 28 funt va 11k d6 toi se thu dU<;IC
21<10 l(1n hon !". Sau d6 gia c6 phie'u chi
con 20 funt v~ the' la anh ta dli bO 1CJ co
hQi tot. Le dI nhien la v(1i thC1i gian thl
gia 20 funt d6 c6 th€ len Wi 28 funt song
anh ta I,!-i phai d<;li nam khac. Dang Ie ra
thi anh ta phai xir sl! thOng minh hon, thu
ngay I~p Wc so ti€n l<;Ii nhu~n cho minh.
Ne'u toi mua con bo v(1i gia 20 funt va
ne'u tren du'Clng v€ trang tr<:li, c6 nguCli
b.,.n g~p toi rna n6i rAng: "Con bO d~p
qua nhi, toi co th€ tra cho anh 30 funt"
thi toi Wc khlfc se tra Wi ngay rling: "Con
bo nay la cua anh r6i My!" Sau do thi
toi tr<'l v€ nha, tinh th!n tMt la pha'n kh<'li,
hai long v(1i mot ngay lam vi~c may ml1n
va c6 hi~u qua cua minh.
C6 nhi€u nguCli thu'ong qua canh giac
khi c6 mot ngU'Cli nao d6 muon mua m6n
hang cua hQ v(1i gia cao. "Ne'u co ke khat

57
 12 QUY de SINH LI1I e61lG TlEN

khao m6n hang cua ta vdi gia cao nhu

v~y thl ban than t6i cling dn de'n n6".
HQ nght nhu v~y My va th~t la sai trai.
Va'n d~ la i'1 ch6, phai t~n dl,mg tU'ng co
hQi d~ c6 th~ thu dU<;1C l<;1i nhu~n hi~n
nhien mQt cach nhanh ch6ng.
ch coi trQng ye'u t5 thiJigian, t5t hon
hEt la lam dU<;1c 100 funt trong mQt thang
hon la 200 funt trong mQt nam. H€ khi
nao b~nnll:m vung dU<;lcchan ly nay, b~n
dii bll:t dh n~n g6t tren con dUCfng d~ tr~
thanh nha tai chfnh r5i da'y. Hiiy hQc cach
kiEm ra ti~n nhCf vao tinh cach nang dQng:
suy nght, v~ch ke'ho~ch, t~n d~ng co hQi
t5t do c6 sl! dao dQng v~ gia ca.
MQt s5 nguoi cho rAng: d6 la sl! b6c
lQt. Va th~t la dang tie'c, di~u do chhg
dfnh dang gl Wi boc lQt ca.
D6 la nang
h!c sang t~o, la phuong phap lam ra ti~n
h<;lp pMp co hi~u qua nh!t va it h~i nh!t
so vdi cac phudng pMp dii biEt cua loai

58
 12 QUY de SINH Lql OONG T1fN

nguoi .
I)~ c6 th~ lam ra tien con nguoi phai
hanh dong nhanh gQn. Anh ta phai bie't
thich ung vCli cac hoan canh khac nhau;
phai hot;lt dQng - himh dQng - chap nhiJ,n
giiii phdp - t{jn d~ng m(Ji co hQi. M6i mot
Ih. khi truClc m~t ta c6 cel may xua't hi~n
l<Ji nhu~n thi chd c6 bi) 10 cel hQi d6.
Ch~c hh cac b~n con nM eli u chuy~n
ve nguai danh ca t6i d~. Anh ta cau du<Jc
con ca khong ICln I~m , the' rna I~i tha ca
ra va n6i: "T6t heln he't la tao se bi1t may
vao n~m Wi". T6t heln he't la hay giu gin
nhung gi da t6m dU<;Jc! Thuong thi. khi
vueln Wi cai to ICln heln, chung ta I~i bO
ma't nhung gi dang c6.
C6 mot sl! tMt ra't dang ch6 y la nhieu
nguai khong th8 xa rai so' tai san dii c6
trong 30 nam. sau d6 dem ban Ia'y tien
rna so' tien d6 hQ c6 th~ nh~n dU<;JC ngay
tit d~u.

59
 12 QVY de SINH lf11 e6NG nfN

T6t hon het la nh~n dUQc l<;1i nhu~n

tuy khong Idn Iil:m, con hon la cM dQi
thoi gian d~ nMn IQi nhu~n Ion hon.
Cu(ic s6ng th~t la ngil:n ngiii va luon
luon bien d(ing. Do v~y, dang bo La co
hQi nao ma hi~n t(li ban thu?mg cho tao
Hay nang dong hon M nMn dU<;1C IQi
nhu~n. M6i mot chut nho be c(ing them
vao veln tili san - nhung gl dang c6 - d~n
dtn se Ii "!l cho ta gia u hon len.

60
61
 12 QUY de SINH lC11 e6NG lIEN

-"'., ha Jdnh doanh c6 hi~u qua nha't

,II!. the' gidi la ehu be ban bao. Chu ta
"Iii, lam ra 200% IQi nhu~n / ngay.
~"---'
. Lam the' nao e6 th~ bll:t ti~n va
hang cua mlnh luan luan trong tri:).ng thai
dong? CM be vita la nha d~u tll'v6n
vlz'a la cong nhan ; khong c6 ngll'<1i lam
thue, cM tt! ca'p v6n va nMn dll'Qc ph~n
thll'ong phl,l thuoc VaG ke't qua lao dong..
Bu6i sang e6 m(\t Siting (I) trong tay,
ehu be mua dll'Qe 20 t<1 bao va ban dll'Qc'
1 Siling va 160 xu va qua trlnh d61i).p di
Ii).p Ii:).i 3 I~n trong ngay. Ke't qua la cu6i
ngay, chu ta c6 trong tay 3 Siling. Ban
dll'Qc 60 t<1 bao trong nga y, chu ta dil lam
ra 2 Siling IQi nhu~n mlii ngay trong 3-4
gi<1lao dQng. Chu ta khong phlii 180 nha
tll' ban VI ngoai ti~n ra thl eM cling tt! lao
dong, va cling khong phai la ngu'<1i g6p
v6n VI cM ta e6 th~ nMn Ii:).i ti~n tit so'
(') - J Siting biing 240 xu eua Anh
62
 12 QUY de SINH L~I OONG ntN

bao khong ban he't.

Qua thi dl,l neu tren chung ta tha'y ho~t
dQng eua chu be ban bao la st,t the hi~n
tuy~t vbi cua vi~c quay vong v6n ti~n -
hang quan tr(;mg de'n muc nao.
. Ngltbi ban d6 lttu ni~m- da quy doi
hoi so' v6n ldn, nhltng quay vong it va
phiii hanh ngh~ trong ea nam rong. Trong
khi d6 chu be ban bao quay vong d6ng
ti~n de'n 600 lh. Ciing vi v~y, trong kinh
doanh kim cltdng thl anh 16ng lanh nhi~u
hdn doanh 1<;1i.
T6m l~i quy tAc 6 dlin chung ta Wi vi~e
n~m vii'ng mQt dinh lu~t VI d~i cua tai
chinh: Quay vong van co y nghfa to [(In
han nhi€u so wJi qui rna cua no.
V6n eua b~n c6 quay dlt<;1c mQt vong
trong mQt nam, m('>t thang hay la m('>t tu~n .
khong?
C6 hai cong ty d ke' nhau. Cong ty thu
nha't e6 so' v6n la 8 tri~u runt va 1.800

63
 12 QUY TAc SINH L~I DONG TIEN

cong nhan; cong ty kia c6 0,8 tri~u funt

va 80 cong nhan. Nam ngoai, cii hai cong
ty c6 sei doanh l<;li nhtt nhau; nhtt v~y la
cong ty be lam lin nang sua't cao hon va
quay yang vein clla mlnh Wi 26 Ifill trong
mOtnam.
Nha ngan hang c6 th~ kinh doanh teit
nhCl vein lie'ng tMm chi it hon 10 Ifill so
vdi nha kinh doanh kim hoan. NgttCli san
xua't banh ml bie'n ra't nhanh tiY bot thanh
banh, tiY banh sang ti~n. Hang ngay anh
ta ban he't sei hang h6a do mlnh lflm ra.
M(>t trong nhUng nguyen nhan ph6 bie'n
lam cho cac hang nMn dU<;IC lQi nhu~n
khong cao la do qua nhi~u ti~n clla hQ
n~m yen mot ch6, qua nhi~u hang hoa,
nhi€u nguyen li~u dl! tn1 n~m yen trong
kho, qua nhi~u may m6c, nhi€u nha
xuong chua M</c sit d\lng ...
Ta't cii nhii'ng d.i d6 ch~ ta tha'y ngu6n
v6nkhongho~tdonggay nen Sl!que qu~t

64
 12 QUY de SINH Lql BONG nEN

va anh huang ra sao d6i vdi doanh

nghi~p. C6 nhith-l khi 2/3 s6 v6n la s6
chet va toan bQ ganh n~ng cua doanh
nghi~p de n~ng len 1/3 v6n con I'l-i.
Chhg co IQi IQc gl khi giii' hang bOa
cua mll1h I'l-i, ngo~i trtt truong hQp gia
dang tang. Gia tri cua nha xuong va thiet
bi ph\! thuQC vao h~ s6 sii' d\!ng chung
chU' kh6ng phai la chung co gili bao
nhieu.
T6t hon het la e6 mQt dQng co cong
suat I "sU'c meo" nhltng no lam vi~c, con
hon la co dong co 1 "sU'c voi ", nhung
khong lam vi~c.
Ban ch!tt ciia kinh doanh la trao dtJi:
ti€n -hang, hang-ti€n, ti€n l'1-i sang hang
thl,tC hi~n th~t nhanh. D6 chinh la
va dn thl,tc
bi quyet eua IQi nhu~n Idn.
Chung ta hiiy xem xet thi d\! ve 2 cii'a
hang ban d6 g6: mot cua nguoi nhanh
nh~n thao vat, con chii cua cii'a hang kia

65
 · 12 QUY rAe SINH Lc;l1 OONG liEN

thl I~i la nguoi cMm ch1).p, kern nang·

dong.
M6i nguoi mua cho clta cU'a hang clla mlnh
mot sf) ghe' g6 v6i sf) ti~n 20 funt. Nguoi
cMm ch1).p ban he't sf) ghe' dii mua trong
1 nam va thu v~ dUQc 30 funt. Nguoi
nhanh nht;n chi trong 3 thang la ban he't
va thu dUQc 25 funt. Sau do anh 1a mua
sf) ghe' nhi~u heln va ban dUQc 31 funt,
11).i mua tie'p va ban dUQc 37 funt va 16
hang cuf)i cung trong nam ban dUQc 45
funt.
Cuf)i nam t6ng ke't l~i thl nguoi ch~m
ch1).p chi thu dUQc 10 funt lQi nhu~n do
dinh gia ban heli cao va con co nguy cel
ma't khach hang, con nguoi nhanh nht;n
dli thu dUQc 25 funt IQi nhu~n do dii bie't
djnh gia hQp ly, co IQi cho khach hang.
Thi dl,l tren cho ta tha'y vi~c kinh doanh
cua nguCli nhanh nht;n di~n fa nang di)ng
va thu du'Qc lQi nhu~n xung dang nhuthe'

66
 12 QUY de SINH LC11 OONQ ntH

nao, trong khi d6 thl cong vi~c va ke't

qua kinh doanh clla ngltoi ch~m ch'!-p
chAng c6 gi dang n6i, th~m chi sau khi
trir rnQt s6 chi phi ch thie't, anh ta gioi
Mrn cung chi giu dltQc s6 v6n dii c6 clia
rnlnh rna thOi.
Nglt<'Ji ban hang cMrn ch'!-p rn~c du
thu dUQc s6 ti~n l<'Ji bhng 50% s6 v6n dii
bo ra nhung s6 lQi nhu~n thu dUQc vh
chi bhng non rnQt mla so vdi ngltoi nhanh
nh~n, dii ban hang vdi s61i'Ji m6i dQt chi
b~ng 25% v6n bo ra. D6 la di~u rna chi
s6 it nao d6 trong gidi kinh doanh bie't
rna thOi.
Muc clla lQi nhu~n ph\! thuQc vao t6c
dQ ban hang hon la ph\! thuQc vao muc
cao cua gia. Kie'm dUQc 5% lQi nhu~n
trong thang hon la 30 % trong nt'im.
Ti~n gi6ng nhlt tri tu~ clla con ngltoi.
Trude day ngu<'Ji ta eho ding, cai d~u clla
con nguoi dng Idn thl anh ta dng thOng

67
 12 QUY TAc SINH LC1I OONG ntH

minh, nhl1ng nay mQi ngl1C1i dli bie't ding

d6 la mot sl! nh§m llln. Con ngl1C1i c6 th€
c6 cai d§u!dn song ne'u anh ta ch~m chl1-P,
ke
ll1C1i bie'ng thl d6la ng6c nghe'ch. E>i~u
quan trQng la (j ch6. cai dh d6 lam vi~c
nhl1 the' nao.
Ba't ky hie nao, khi toi hoi cae thl1e1ng
gia ili hQ dn eai gl heln ca.
hQ tra ICli:
"C§n v6n nhi~u heln mla" va ill nhien la
hQ khong dung. Clii rna hQ ch - d6 la
My nhanh heln mla vi~c t~n d\mg v6n
rna hQ dang c6. Ba't ky ai ciing e6 th~
tang ga'p doi so' v6n'cua mlnh rna khong
phai yay them mot xu nao ca bhg each
ddn gian la tang t6c do quay yang v6n
len ga'p doi.
QiIy tll:c cho m6i th1ielng gia an nen
lam fa la: "Mua xong - hiiy ban nhanh,
mua hOm nay - ban vao ngay mai". Quy
t~c nay c6 lQi khong nhiYng eho nba tai
ehinh rna cho ca nha kinh doanh . E>irng

68
 12 QUY de SINH LC11 e6NG ntH

mua
rnua va dirng xay dl!ng cai gl thira. Hay
c6 nhi~u kMch hang he1n nila va cii'a hang
chi la tr~rn
tr~m trung chuy~n chli khong phlH .
IA nha kho quan 51! . D6 la di€u rna th~t
qua it thU'c:Ing gia bie't tdi .
ThU'C1ng xuyen quay yang v6n. M6i
mQt
rnQt xu nhU' la mQtrnQt cong nhan nhO be.
Anh ta dn lam vi~c eM khong phlii d~
ngu. Hay d~ cho mQt rnQt d6ng xu nhO be ra
di va sau vAi ngAy -vAi tu§n, quay trd l~i
vdi ta , d1{t thea v€ mQt
rnQt d6ng xu nho be
mdi!

69
71
 12 QUY de SINH L(11 B6NG TltH

.I,: It liy diing cam rna di vay - d6la lOi

'~~ khuyen dn thie't nha'tcho da s6
,n nhcl kinh doanh. Nhi~u doanh
~<. nhan cam tha'y khllng khie'p tnfoc
nej n~n. H<.> kinh doanh vdi s6 v6n sKn e6
trong tay, qua bao hi€m cho ban than
mlnh. H<.> lao ra bi€n ca tren con tau nho
be ella mlnh va ten ella con tau d6 la
tiin miJt. H<.> e6 gl{ng giu cho con tau <'1
gfin bo va ne'u sa cd 10 bltdc mQt chut la
bi danh b~t len bo da va the'Ia ke't thuc
m<.>i chuy~n. Sau d6 , h<.> mdi nh~n ra rAng
d g~n bo c6 nhi~u mom da, con <'1 ngoai
khoi thl tuy bi€n e6 sau hon song l~i an
torm hon so vdi noi bi€n nong .
Toi mu6n n6i len mQt sl! th~t Ia khong
th€ trd'thclrih nha tcli chinh ne'u cll' Mn
hanh eong vi~e mQt each an toan va tranh
dl1eje mQi m~o hi€m nhlt v~y .
B~n c6 th€ giu gln dl19C s6 ti~n do b6
mlnh lam ra, nhltng b~n khong bao gio

72
 12 QUY de SINH 1I11 86NG TIEN

c6thS kie'm dlt<;lC so tai san rieng ~a Ion

cho mlnh ca.
Nha tai chinh hanh ngh~ rna khong
m~o hiSm thl cling nhlt th<;l san sit ti't di
san <'1 nhung ndi t§m thltC1ng va nha leo
nui khong siin sang leo len nhung dlnh
nui cao.
The' gioi tai chinh d§y rfiy nhung m~o
hiSm rna ca toi va khong mot ai c6 th~
n6i la nen tranh chUng nhlt the' nao. B~n
dling bao giC1 nghi ngC1 mot sl! th~t Iii th<;1
san sit tu d~n day kinh nghi~m c6 th~
cho th<;l san tnb nhung IC1i khuyen quy gia,
nhltng tfit ca mQi th<;l san Mu c6 tren than
th€ mlnh nhung ve't s~o va cuoi cling thl
trong kinh doanh, sl! m~o hi€m thong
minh thltC1ng mang I~i cho ta doanh l<;Ii
IOn. B'l-n dn c6 du long diing cam cho
cong vic$c cua minh, phai c6 "mau" th€
thao tren san co.
Ne'u cll' yay n<;l xong d€ r6i hang dem

73
 . 12 QUY de SINH L111 B6NG ntN

khong ngu thl dung gifng sU'c trd thanh

nha tai chfnh. Tot hdn he't anh ta chi nen
lam m6t nhan vien quen, blnh tam lam
vi~c voi d6ng htdng cd ban va the'la du.
Song h€ cam thiy c6 th~ kinh doanh
d~t ke't qua tot nha ti~n cua ke khac thl
b~n hay buoc tie'p va yay so ti~n du dn
M tie'n hanh cong vi~c cua minh.
'. Endriu Cacnheghi, nguai kinh doanh
trong linh vlfc luy~n thep va g~it hai dUQc
60 tri~u funt, m6t Mn da: n6i voi t6i riing,
khi bift d~u cong vi~c, ong dii vaynQ bie't
baa nhieu!
"Toi la con nQ ldn nhit d thanh pho
. Penxinvania (Hoa Ky) - ong ta n6i - m(>t
nguoi b~n cua toi chi chuyen sai buac
de'n tung ngan hang va yay bit ky d dau
c6 th~ Yay dUQc".
Hh nhu' m6i nha giau d~u n6i rhng,
anh ta giau len dUQc la nha ti~n yay cho
In\lc dfch thong minh. Cach day khong

74
 12 QUY TAe SINH USI e6NQ nfN

Hiu tai co g~p mqt thltang gia va vdi ta't

ca long tV hao ang ta noi vdi Wi rhng:
Trong su5t 27 nam tr(ji Dng ta khang yay
mqtxu nao ca. Vdi mqtXItC1ng nhO va 50
cang nhan, ang ta kie'm dlt<;1c khang qua
1500 funt l<;1i nhu~n. f)i~u d6 tltang d5i
t5t, nhl1ng va'n d~ la C1 cha, ang fa phii
ma't nhung 27 nam tr(ji mdi dlta dltqc
cang vi~c kinh doanh cua mlnh Wi con
s5lqi nhu~n 1500 funt. Ne'u nhlt ngay tit
d~u ang ta yay 5000 funt thl se di;lt dltQc
doanh lqi d6, nhl1ng chi ma't c6 1,4 th(ji
gian rna thOi. KhOng chu y tdi ye'u t5 th(ji
gian, ang ta dii chi ra ca d(ji mlnh M lam
mqt vi~c rna c6 th6 hoan thanh trong 5
nam,
Ti~n va trf tu~ - d6 la nhung gl dn
cho can nglt(ji lam ra ti~n trong the' gidi
kinh doanh. Bdi v~y, ne'u vung tam rAng
ta c6 tri tu~ thl.bltdc tie'p thea din hltdng
Wi la lam sao d6 tlm cho dlt<;1c ti~n von'.

75
 12 QUY TAc SINll LI1I e6NG litH

Kie'm du'<;1C ti~n rna khong dn phai di

yay thi d6Ia di~u t6t nha"t, con ne'u khong
thl ta phai di yay.
Yay (j dau? Dr nhien Ia khong C1 ke
cho yay n~ng Hii. KhOng mQt ai Il;li de"n
gh nhii'ng ke d6, ngol;li trir lru'ong h<;1p
khong c6 bCj.n be hoij.c gia ta dang trong
hoan canh bi dat.Ti~n yay du'<;1c (j ke cho
yay n~ng Ilii khong baa gio mang ICj.i l<;1i
nhu~n vi mot Iy do ddn gian III ta phai
tra tdi 10 % m6i thang. Hem ni1a, van
phOng cua hlln ta thu'ong III cai bfiy vilt
cl;ln ki~t ta"t ca nhii'ng gl c6 th6 du'Qc cua
ba"t ky ai dang trong kh6n kh6.
C~n yay ti~n vdi llii sua"t dng tha"p
dng t6t.
Ne'u c6 th<i thl hay yay (j ngan hllng -
ndi c6 th<i yay vdi nhii'ng di~u kic$n thu~n
l<;1i nha"t.
Ne'u khong du di~u kic$n d~ yay ti~n (j
ngan hang thi dn hi<iu riing, d6 III minh

76
 -,

12 QUY TAc SINH LC11 B6NG ntH

chang cho tha'y ta kh6ng nen di yay nii'a.

Chuyen gia ngan Mng Ia ngltCfi c6 nhi~u
kinh nghi~m trong lInh Vlfc cho Yay, anh
ta bie't khi nao e6 th€ va eh eho yay,
con khi nao thi nen tir eh6i.
Le di nhien Ia m6i nglt<'Ji dn phai e6
ehut it v6n lie'ng eua rieng mlhh r6i sau
d6 moie6 du long diing cam d€ yay ti~n
eua ngltCfi khae. H~ Iue nao cam tha'y da
e6 the sil' dl,mg ti~n co hi<$u qua thi t6t
hdn he't Ia hay yay ti~n.
Ne'u mu6n kie'm nhi~u ti~n va nhanh
hay tuan theo quy ~e v~ quay vong v6n
va d6ng thCfi chi yay sr/ tiin vita du cho
vi~c kinh doanh co hi~u qua cua minh.

77
79
 12 QUY TAC SINN u11 DONG TlEN

1"1 rang rung r~m tai chinh kh6ng co

ban d6, kh6ng col6i di. Da s6 thai
gian l~n IOi (j do chung ta luon cam
'----'
tha'y r~ng mlnh cOlh~ di I?c du'ong
vaa ba't ky luc naa.
Tuy v~y, cling c6 nhi1'ng ngu'oi da tUng
I~n IOi ca doi lrang nhi1'ng rung r~m nhu'
v~y va VI the hQ biet du'qc guy lu~t cung
mQi hi€m nguy cua no. Trang nhi1'ng
lru'ong hqp nhu'v~y, hay dt!a V~1O chuyen
gia ngan hang, ngu'oi gii1' chla kh6a tai
chinh cua minh. Quy t~c 8 co th€ cuu
chung ta khoi bi thua 16 IOn.
Chuyen gia ngan hang la ngu'oi gii1'
cua, la ngu'oi baa v~ d6ng ti€n cua b?n
khoi bi thua 16.
C6 biet baa ngu'oi, tt! ban than dang
I?c du'ong mOt each tuy~t vQng lrang rung
r~m ll;li san sang du'a b'.ln tdi "nui vang".
Chinh VI the, mOt trang nhi1'ng dinh lu~t
huy€n bi nha't cua rung r~m la: nhi1'ng ke

80
 12 QUY TAc SINH LO'I DONG TlEN

thilt b'J.i dang s6ng lay l~ t l'J.i la nhi1ng

ten b<;1m gian xao mu6n lam cho b'J.n trd
nen giau c6, moi chao b'J.n ca nui clla
cai, va khi htlu bao clla b'J.n b~t dtlu c~n
ki~t thl nhi1ng ke "d§:n 16i dtfa dtfong"
va "co' viln" ily dii xa ch'J.y cao bay.
Tren thl!c te thl trong rirng r~m khong
t6n t'J.i nhi1ng Wi khuyen va sl! giup do
va ttf. T6t han het la nen hi6u va nho
di~u d6 trtfoc khi, chu khong phai la sau
khi d~t chan VaG ch6n rirng xanh.
Neu ngttoi canh giIJ tai chinh clla
chung ta khong biet 16i mon trong rirng
r~m thl chi it anh ta biet noi gn nilp, giup
ta tninh dtt<}c mQi hi6m nguy dang rlnh
r~p de dQa. Su6t doi anh ta nghien cl1u
Mu hi~u clla nhi1ng m6i nguy hi6m d6
va khi dn anh ta c6 th6 cl1u chung ta
khoi nhi~u tai hQa .
. Tham khao y kien voi chuyen gia ngan
hang cua mInh, ta se M<;1C nhi~u cai l<;1i.

81
 12 QUY TAc SINH L(li DONG liEN

Trudc he't la c6 co may nh~n dUQC loi

khuye n thong minh. Cai IQi tie'p theo la
lam cho bl).n sang gia hon va tang long
tin vao bl).n tir phia cQng sl!, d~c bit$t tir
phia chuye n gia ngan hang cua mlnh.
Anh ta khong tl! nh~n la nguoi d~n
duong, nhung anh ta Il).i bie't nhi~u hon
ca nhi1ng nguoi d~n duong. Khon g c6 Iy
do gl d€ anh ta tl! lira d5i mlnh va lira d5i
khach hang. Chu ye'u la anh ta hQc lam
vit$c chu khong chiS mlii vao vit$c nguoi
khac. Anh ta bie't du nhi~u v~ rung r~m
tai chinh M c6 thi tl! gQi mlnh la nguoi
dua duong.
Anh ta khong th€ n6i lam the' nao d€
thu dUQc 12% ti~n loi ho~c lam the' nao
dti tang v5n len ga'p doi, nhu'ng anh ta c6
th€ n6i lam the' nao M kie'm dUQc 6%
ti~n loi va lam sao M giii' dUQc an toan
nhi1ng gl dang co.
Do lam vi~c tin tuang nen ke'to an
82
 12 QUY TAc SINH Lql D6NG T1fN

tnrClng la c6 viln t6t cho nhung doanh

nhan tre. RBi cling de'n hIe, con ngl!oi
trCl nen vung yang heln trong cong vi~c
clla minh, khong dn de'n Wi khuye n cua
nha tai chinh. Song kh6ng phai 11k nao
cling se nhl! v~y, d~c bi~t trong thbi d~i
ngay nay, toi mu6n khuye n m6i doanh
nhan hay luon dl!a vao chu)'en gia ngan
hang cua minh.
Ngay nay, chuye n gia ngan hang la
nhan v~t trung tam, anh ta giu ca the' gidi
tren doi vai cua minh. Cu6i clIng thi tilt
ca cac viln d~ tai chinh tren the' gian
nay d~u dl!<;1c giai quye't bCli cac chuye n
gia ngan hang.
HQ giu gin ti~n cho mQi ngl!bi nen hQ
c6 quy~n xac I~p quy€n ciia minh. Chinh
hQIa ngl!bi phai xac o!nh ffiQi quye't d!nh
do cac chinh khach thong qua. Anh ta
khong chi deln gian la nha tai chinh, anh
ta la Hnh canh, la ngl!bi do dft u, Ia thii
83
 12 QUY TAc SINH u11 BONG nfN

linh ... kh6ng ph\! thuQc vao vit$c anh co

mu6n hay kh6ng.
Tom l?i, quy tAc 8 noi r~ng : hiiy trao
Mi -rham kluio y kiln vcii chuyen gia ngan
himg -tay hOm chia kh6a cua minh. Dilng
trang chiJ vao kinh nghi¢m non kern cua
ban than va fiJi khuyen ciia nhilng ke
chuyen song nhiJ vao sI! fhua f6 cua chung
fa.

84
Jlttta Uti F mi ~
btPn Uu·?iti aa kn

85
 12 QUY rAC SINH lQ'1 DONG TlEN

II uy tilc 9 chi ngiln gQn the' thai, the'

th~
O
rna ta c6 tang tai san len 8 I§n
ne'u chung ta thlfC hanh tot quy tilc
fc.r nay tren thlfC te'o
N6i len di~u d6 thl d~ ;song tMt kh6
rna tlm du<;1c ai trong so ngan nguoi diJ
long dUng drn tlf lam dU<;1C vi~c d6. H§u
nhu tat d, khi rnua va ban thuon g nhln
vao dam dong va tMrn chi thi truon g
chung khoan cling tuan thea dam dong,
r6i ngay d cac nha ngan hang va nhung
tay dh co (j thi truong chung khoan cling
khong tlf rnlnh quye' t dinh dU<;1C rnQi
chuy~n.

Lo~i cel phie'u nay thl khan hie'rn, con

lo~i khac thl ch~ng ai doai hoai Wi d.
Ngan h nay thl dang trong con sot, nganh
khac thll~i dang trong thai dlnh dOn .
d thi
tru'ong d§u tt! von luon c6 hai
dam dong: dam ngu'oi rnua va dam ngu'oi
ban va khi Wi d6, tlf khilc ta nh~p ngay

86
 12 QUY de SINH LQI 06NG liEN

vao dam nao dong hon. £>6 chinh la mot

trong nhung nguyen nhan chinh dfin ta
Wi sl! ma't rna t.
ca
Ta't chung ta hay chi it da s6 chung
ta thu'ong tuan theo ban nang dan b§y.
Chung ta di thea dam dong, thea dam
dong nao IOn hon nhu' muon loai sinh v~ t
v~y. Chung ta lam nhung gl rna ngu'oi
khac lam, bdi VI nhu' v~y thl don gian va
thu~n ti~n hon; chung ta khong mu6n th€
hi~n rhg, mmh la con ngu'oi ky kh6i khac
ngu'oi.
N6i t6m l<:li la chung ta boi xuoi dong.
La nhung chi! th€ tht,l dong, chung ta cho
phep hang xom, ba't kY ai, bao chi th6ng
tri chung ta, trong do co vai tro 16n hon
ca la bao chi -thong tin. Chinh thong tin
lam cho dam dong trd nen hi~n tu'<;1ng
blnh thu'ong. Nhung chu but ding dOi ngil
ph6ng vien cua hQ can suy nghT it hon
ke khac, nhu'ng hQ l<:li c6 th€ ban nhung
87
 12 QUY rAe SINH U;l1 OONG liEN

gl do hQ t':\o ra.
St! tuyen truy~n kien tr1 hang ngay do
dii anh huang tai dam dong. Da sCS mQi
nguoi khong suy nghi gl ca, hQ dQc mot
cach th\l dong va VI v~y hQ cang d€ bi
nguoi khac me ho~c.
TMt la 1':\ ky, song I':\i la mot st! tMt:
Da sCS mQi nguoi trang duong doi cua
mlnh tlt vanh noi den noi an nghi ngan
thu khong h~ tht!c hic$n dUQc mot hanh
dong tt! chu nao ca. SuCSt doi hQ chuyen
di thea dam dong. Trong dgu oc cua hQ
dii xac I~p y kien chung r~ng lam nhu
v~y thl blnh yen han. Va di~u do dung
trong chinh trj, trong giao tiep, chu khong
phai dung trong Iinh vt!c tai chinh.
Trang tai chinh thl dam dong bao gio
cling thua cuOco Tht!c te nay chi mot sCS
rllt it nguoi biet rna thoi va ai dii biet thl
hQ giii' kin bi m~t nay. Chi mot sCS rllt it la
th~ng cuoc va hQ lam dtfQc nhu vh bai

88
 12 QUY de SINH Lq, DONG TlEN

VI hQ giam sat ch~t che gia ca chu khong

phai Iii dam dong.
V€ phuong di~n d6, tiii chinh dOi l~p
tn!c tiep voi chinh trj vii th~ t Iii it doanh
nhan biet dUQc di€u d6. Khi 10 nguoi
muon ban c6 phieu cua mQt cong ty niio
d6, con chi c6 5 nguoi muon mua thl dT
nhien Iii gia cacua cae c6 phieu se h;;t.
gUQc l;;ti, neu 20 nguoi mua, rnii chi c6
5 nguoi ban thl if t h~n Iii gia se tang len.
Nguoi thong minh khong ban vii cling
khong mua cling voi dam dong. Anh ta
quan sat til' xa vii lQi dl,mg sl! dao dQng
cua gia ca.
Trong chinh tri, neu sap nMp vii 0 dam
dong han thl se thifng; con trong lTnh vl!c
tiii chinh thl l;;ti dn dung v~ phia dam
nguoi it han neu nhu chung ta muon nMn
biet oUQc sl! nhQc nhiin cling nhu cho dQi
ni€m han hoan khi g~t hai thiinh qua lao
oQng trong o~u tu vii kinh doanh.

89
 12 QUY TAe SINH lQ'1 DONG TlEN

Dung mua khi so ngu'oi mua nhi~u han

so ngl10i ban, ne'u khong din tMn thl c6
th€ ta phai chi so ti~n nhi~u han can thie't
My! Dung ban khi so ngl10i ban nhi~u
han so ngl10i mua, ne'u cu ban thl ta chi
kie'm dl1<;1c vai xu Wi rna thai. Can sot va
sl! dlnh don bao gio cling xen ke nhau -
sau can sot la sl! dlnh don va sau dlnh
dOn thl bao gio cling len can sot. Di~u
dang tie'c la dam dong khong bao gio nhill
len phia tnt6c. Nhtt bi me ho~c de'n d~i
kho, hQ suy nghT Wi hi~n t~i va hanh dong
mot cach th\l dong. Cling chinh vIle d6
nen nhi~u ngl10i dli mua v6i gia cao va
ban v6i gia thffp .
Hay mua hang I; ke hi quan va hiiy ban
hang cho ke If;lC quan. D6 thl!C chfft la
each phat bi~u khac cua quy tik nay.
Di~u d6 c6 nghTa la phai dung cach
xa dam dong, t~n dl,mg mQi kha nang dao
dong eua gia <.-a. C6 mot so it ngttoi dli

90
 12 QUY lAc SINH LC11 e6NG ntH

diing cam hAnh dQng b~ng cach d6, trC!

nen gUm c6 va xang dang ltl1<;1C hl1ang
nhl1ng gl hQ nh~n dl1<;1c. HQ 13 nhl1ng
ngl10i lam 6n dinh til! trl1Cfng, phong ngita
leba nang xa'u khi dam dong trong con
hoang lo~n quet s~ch mQi tha tren dl1<'lng
l1i Clla mlnh - la hanh dQng thl1<'lng xay
ra d6i vdi ba't ky l1am dong nao.
Hay thi't g~t bo nhil'ng nM kinh doanh
dQc I~p a thj lntCfng chang khocln thlli~u
thi tr\1C1ng chang khocln c6 dang vii'ng n6i
qua m('>t nam khong, tXli vi trong luc thling
tr~m Mu n6 c6 trI,I l~i dl1<;1C vdi dam dong
chang?
SI! th~t vi d~i nay khong phiH ai ciing
bie't va hQ khong hi8u dl1<;1c r~ng tri~u
dang ella ni~m hy vQng va vl!C th~m clla
sl! hoang S<;1luon luan phien nhau la m9t
ttt ye'u nhl1ng nguy hi8m bie't nhl1<'lng
nao.
Vl v~y. nhi~m V1;l ella ngl1C1i Hinh d~o

91
 12 QUY rAe SINH Lql D6NG litH

la phiii 6n d!nh cho dU'c;1C dam dang dil Ia

a th! tntong chung khoan hay trong hO'!-t
dong chinh tr!. TU'dng tlf, m\lc dich cua
nha Jeinh doanh tai ba va thOng minh a
th! trU'ong chung khoan la lam tilt ca
a
.nhung gl c6 th~ d~ dam dang thi trU'ong
chung khoan tra nen blnh tam va khan
ngoan hdn. C6 khi, qua d6 anh ta l~i nh~n
. duc;1c s6 ti~n khang d€n n6i tai.
Di~u kh6 hi~u trong ban chilt con
a
nguCli 1ft cM, khi gia dang cao thl chung
ta cu nh§m tU'ang r~ng gia d6 se con tang
them nua, con khi gia dang thilp - chUng
se con h~ thilp hdn nua.
OJ nhien, Sl! thl!C thi l~i la ngU'c;1c l~i.
Ne'u c6 mot mij.t hang nriC d6 dang tang
gia thi d6la dllu hi~u bao tnt6c cho chung
ta bie't s~p t6i no se re. Con ne'u cai gi
d6 dang giam gia thi chUng ta dn sAn
sang d6n nMn sl! tang gia cua n6. Gia
cii luan dao dong len-xu6ng, xu6ng len

92
 12 QUY TAe SINH Ll1I HNG TltH

va tae dong len gia hang la ~p h<;lpeua

mQi sJ;l ki~n, eua s\f hy v<;mg ding nhlt s<;l
hiii eua ea th~ gian nay.
Gia cii bi~n dong, eao hdn hoij.e tha"p
hdn gia trl, nhltng it khi ehung bi~n ma"t
hAn. Thltong thi ni~m hy vQng ding nhlt
sQ hiii d~u dlt<;le ph6ng d~i them len va
khi n~n khan hi~m qua di thi gia cii se
quay l~i mue gia tIi eua n6.

93
IN..·
12 QUY TAe SINH LI1I OONG TIE N

hi~u hang thuang m~i da bi pha

" san chi vi chua tha'y dulJc utm
quan trQng cua quy dc nay, H9
\ kh6ng phan bi~t dulJc sl! phcit triln
va vi~c c61am cho oai.
. St! phat tri~n la sl! gia tang thl!c te v~
quy mo cua san xU1lt - kinh doanh, con
c6lam cho oai thi chi la sl! phong d~i "to
son trat ph1ln" ma thoi. St! phat tri~n la
sl! gia tang v~ quy mo va hi~u qua eua
kinh doanh khi co hlJp d6ng cho tudng
lai , con sl! oai v~ thi nh~m tang uy tin -
th~ di~n va c6 gay a'n tUcjng d~ nguoi
khac cam th1ly nhu v~y.
Ne'u ehu nha in phat hi~n ra r~ng, hang
nam ong ta bi thi~t 4.000 funt do m1lt hlJp
d6ng vi thie'u thong tin moi thi ong ta dn
vay ti~n va dfiu tu cho tuyen truy~n quiing
cao. Nha kinh doanh da quy co th~ ban
dulJc nhi€u hang han nua ne'u anh ta co
ngu6n dl! tru, va trong truong hlJp nay

96
 12 QUY de SINH ull B6Nfl TltN

dn phiii yay ti~n d~ mua them hang.

Hi~n dang c6 mQt khai ni~m v~ Sl!phtlt
triln t(1't ytu. SI! kinh doanh dang phat
tri~n ciing nhu dua be dang Ion. Cht1 be
kh6ng th~ (j mai trong n6i, n6 dn phiii
c6 "ch6 (j" Ion hc1n.
Con sl! oai v~ thl. khac h~n. Thl!C cha't
thl. d6 chi la ve b~ ngoAi, la cai ta mong
mu5n chu khong phiii la cai ta ch phiii
c6. Mua cai 0 - d6 chinh la s\f dn thie't,
con vi~c bo ti~n ra M mua g~y batoong
voi cai tay n~m bhg yang thl. d6 chi Ia
hanh dQng chdi ngong rna thoi.
Khoan hay yay ti€n, chirng nao chua
ch~c chAn la nhifng chi phi d6 khong chi
hoa v5n rna con mang IlI-i cho ta l<;ji nhu~n
t5t.
Ne'u yay 10.000 funt vdi Uii sua't 6%
thl. phiii dung ti€n d6 lam ra l<;Ii nhu~n
kh6ng tha'p hc1n 16%.
Nhi€u khi toi du<;jc Mn thtim cac cong

97
 12 QUY rAe SINH l(ll OONG liEN

Xu'dng, etta hang lam an u~ oai, trang bi

may m6c it oi~ .. song chu cua hQ thl l~i
moi toi di dung bua tnfa bang nhung
ehie'e xe long l~y, sang trQng. Toi chi
mu6n n6i rang, "t6t hon he't la mua vai
e6 may thay cho chie'c oto d6 cua b~n
di"
Ra't nhi~u khi toi g~p nhung ngu'oi
s6ng trong cae ngoi nha tuy~t vCli. Tu thuc
an eua hQ cha'tddy d6 d\l'ng thuc an bang
b~e, con d nhi~m sd cua hQ thl h~ th6ng
10 su'di - thong gi6, anh sang binh thu'Clng,
th~m chi ciing khong e6. Ne'u toi la chu
cua nhung cong xu'dng nhu' v~y, thl toi
se ban nha cua toidi, Wi se d ngay trong
nha xu'dng, ngu tren ta'm phan g6, g6i
dh bang chie'c tui gian don, dung ta'm
vai thu'C1ng thay eho chan. Toi se tl;\' na'u
an... tie't ki~m chi tieu va dd u tu' sO' ti~n
d6 cho san xua't - kinh doanh. Sau d6,
khi dii c6 sO' cua cai nao d6 thi toi se yay

98
 12 QUY TAc SINH Ll1J D6NG TltN

to'i <1a ti~n CJ ngan hang va dung ttt cii so'

ti~n <16 ehoeong vi~e eua mlnh. Chi e6
nhlt v~y mdi e6 thS bih dau mQt each
nghiem tue sl! nghi~p kinh doanh - ~o
dl!ng nen doanh nghi~p 6n dlnh, d~y sue
so'ng va khong thS S\lP <16 khi e6 ehiln
dQng d~u tien .
C6 qua nhi~u nguCli, do qua ehu y
trang diSm hlnh thue nen dii lam eho sl!
nghi~p kinh doanh eua mlnh di de'n eh6
ehe't ySu. HQ chi tieu nhilng khoan ldn
eho vf) con va b",n be eho de'n khi nao
rna doanh nghi~p clia hQ chua S\lP <16
hoan toano
Trang so' hang ngan nguCli, kh6 c6 thS
tlm tha'y mot ai tuang tl! nhu Gidn
Makintosa C1 Galiphae, ngu'Cli e6 rtha rna y
san xUllt kyO !dn tren the' gidi rna van
so'ng khiem to'n trong ngoi nha nhc vdi
gia thue 30 funt I nam.
M6i mQt thuang gia n6i tie'ng, khi ba:t

99
 12 QUY de SINH L111 OONG ntN

diu sl! nghi~p euamlnh, tntOe he't, tlntCfng

nghi v~ ,eong vi~e, r6i sau d6 mOi nghi
de'n ban than. C6 khi, nhung nam con
tre, cae ehU xUClng thuCfng ngu trong
xUClng; cae thuong nhan ngu CI ngay trong
et1'a hang, cae ehU trang tr~ingu CI ba't ky
dau e6 th~ dul;1e - ngoai d6ng, trong l~u
co... Cling nhu cae vi tuOng, truOe he't h<;>
nghi de'n nhung nguCfi Hnh eua mInh, cae
doanh nhan tnt(Je he't hay quan tam t(Ji
eong vi~c kinh doanh.
T6m l~i, dn ph<ii luy~n ren xong pha,
ehiu dl!ng kh6 ai d~ e6 th~ tit tay khong,
trong thC1i gian ng~n nha't t~o dl!ng nen
eua eai - tai san eho ban than. Con dUCfng
d~ dlii CI day khong bao giCf e6, ngo~i trl!
tnti'Jng hl;1p v~n may hie'm hoi mim euCfi
v(Ji nhf! kinh doanh.
C~n tranh sl! khoe me trong cong vi~e,
cling nhu trong eUQe s6ng rieng tu.
Trong kinh doarih, ba't ky CI dau, ba't

~oo
 12 QUY de SlHH Ll11 OOHG ntH

ky hie nao, va'n M kh6ng phiii la dlta ll!-i

a'n tlt<Jng gl, rna la d ch6 n6 dlta ll!-i cho
ta l<;1i nhu~n la bao nhieu.
T6t he1n he't la c6 c6ng vi~c lin nen
lam ra tren chie'c xe lu hay trong chu6ng
ngl!a heln la vi~c lam thua 16 trong toa
nha toan la bet6ng va cl1a klnh sang
tr9ng.
Ta'm bi~n treo trltdc c5ng xi nghil$p
c61am to de'n ga'p d6i thl cling kh6ng lam
cho doanh so' cua doanh hghic$p tling len
21~n. Chinh nhr1ng taa nhii: moi la cai dii
thieu IVi hang ch~c doanh nghi~p.
Le en nhien Ia doanh nghi¢p dn c6
mlii che dlti'lng hoang tren d~u, nhung
chan ly la (j ch6, toa nha do c6 y nghia
nho he1n nhi~u so v<'1i ta t\tdng.
Mot c6ng ty c6 toa nha long l§:y d mot
dlJi'lng ph6 trung tam thl c6 khi ca
nlim
rong chAng dlJa Il!-i tY l<Ji nhu~n oao ca.
Trong khi d6 thl mot ngoi nha chAng d~p

101
 12 QUY TAc SINH LIlt OONQ ntH

de ma'y It,ti la nhic%m Sd eua mQt ngan

hang dang hot,tt dl)ng e6 hi~u quii t5t. Phiii
chang, ba't ky ai trong s5 chung ta It,ti
khong th8 k8 ra dltl;fe vai xi nghic%p nao
d6 bj pha san chi vi da nem ea nui ti~n
d8 xay toa nha mdi.
Khi con gai eua bt,tn xe duyen vdi anh
chang kie'n true su tre kieu ngt,to thi bt,tn
hay coi chitng. Chhg bao lau nua can
b~nh ton tho nM etta se Mnh ht,t bt,tn va
d6 la can bc%nh nghiem trQng doi hOi kha
nhi~u ti~n d8 chua da'y nhe.
Hh nhu thuong xuyen toi phat hic%n
ra r~ng, doanh nghic%p chua stt d\mg htt
m~t b~ng nhic%m sd cua minh, the'thi xay
d\\,ng mdi M lam gi ? Le ill nhien, ngoi
nha mdi dn thie't cho md rl)ng san xua't
thi dn phai xay d\\,ng. Nhung chi it cling
phai tin chAc rhg, th\\'e te'la nhltv~y chu
khong phai la M "nem bl,li vao mAt
rninh".

102
 12 QUY de SINH L(li OONG TltN

MQt trong nhung sai l§m ph6 bie'n a

Hoa Ky la ngl10i ta luon luon e51am tang
s\f oai v~ eho doanh nghi~p eua minh.
Va cae eong ty dua nhau xay nhifng toa
nha tMt to M r6i sau do phat hi~n ra
r~ng: do ehinh la vi~n bao tang eua doanh
nghi~p da ehe't.
B6ng th(ji hay nhd rAng khong nhung
ta dii tieu ti@n mQt each lang phi d6 xay
dl[ng nhi~m so, rna con phai chi mQt
khoan khong nho cho ca bQ may Mnh
chinh c6ng k@nh eua no nua. Tilt ea
nhung eai d6 doi hoi chi phi ehU' khong
mang l~i lQi nhu~n nhl1 ta tl1ong.
Bilt ky doanh nghi~p nao khi rna rQng
ding d&n Mn hi€m hQa "to son, -di6m
philn" eho thl1Qng t.tng kie'n true eua
minh.
Doanh nghi~p nao ding d§y r§y s\f du
thua nhlin lI!c - thie't bi va khong nen yay
ti@n d6 nuoi s\f dttthli'a d6. Tilt cit s5 ti@n

103
 12 QUY de 51111 Lql e6NG ntH

yay dlt<;1C ch phai stY dlJng sao cho c61<;1i

nhilt va ne'u kh6ng lam dlt<;1C nhlt v~y thi
nhtlng d6ng ti€n d6 mang li,li cai hi,li
nhi~u hon cai l<;1i.
Doanh nghit$p dlt<;1C kich thlch b<'1i
doanh lqi va danh titng. Ne'u yay ti€n M
thu v~ doanh lqi thi c6 nghla la tilt d
d~u to't dlfP. NhLing ne'u chi nh~m d€ tang
danh titng thi doanh nghit$p cua bi,ln
dang trong con hi€m nguy My! Tilt ca
sO' ti~n yay dlt<;1C d6 c6 th€ lam cho tlnh
hlnh to't hon len. rna ding co th€ la sl,l' tl,l'
sat. Di€u d6 ph\! thuQc vao vi<$c stY dlJng
n6 nhltthe' nao. Cling vi vh. chi nen yay
tiin al pMt triln eM khOng phiii al cho
oai.

104
105
 12 QUY de SINH LQ'I e6NG TlEN

"
·~c;. ho dii co th~ bi eoi la ngU'Cli nhiin
,: . t, Him, trong nQi dung eua quy t~e
. ',nay toi mu6n neu ra vai di~u v~
'-'; va'n d~: th~t la nguy hi~m bitt
nhU'Clng nao khi ehovay mlf<;1n ti~n.
Ntu nhU' co nha van nao d6 ehia se
ilhfi'ng suy nghI nay eho toi khoang :30
nam Woe day thi Wi dii gifi' gin dlf<;1e eho
ban than s6 ti~n kha Ion va hang ta bl),n
be.
Va'n d~ la CJ eh6, h€ mQi ngU'Cli bie't
ding bl),n e6 ti~n, the'la bl),n b~t d~u g~p
phiii kh6 khan. Se xua't hii,ln nhfi'ng ke
an bam. v~ nhli'ng ke an bam d6 e6 th~
vie't dU'<;1e hang pho bach khoa toan thlf
day COP;
HQ bao g6m cae dl),ng va cae co khac
nhau. Tu nhii'ng ke mia clnh mia say ngoai
ph6 than phi~n v~ eUQe s6ng khong thanh
dl),t eho de'n cae cha c6voi nhii'ng bo ao
che than vo dmg sang trQng. HQ la ba

106
 12 QUY TAc SINH LI1I e6NG TltH

con, hQ hang, bl).n be va ca nhung ke

khong quen bie't. HQ Ia dan 6ng, dan ba,
nhung ke trung tht,tc va ca
nhung ke vo
Il).i. HQ xung dang va th~m chi kh6ng
xung dang cho ta khinh bi.
Nhu'ng tit ca
hQ dU<;1c t~ P h<;1p Il).i bi'1i
m(>t m\lc dich: chie'm dOl).t biing dU<;1C
tiSn bl).c cua bl).n. Va bl).n dung nghi ngo
gl v~ vin d~ d6 ca. Tit ca
hQ d~u Iii
nhii'ng ke an bam! Nhung m\l dan bii vai
gu'dng mi).t dang vj n6; nhung Mng tru'<;1ng
phu d§y long t\1'trQng vai c~p m~t, ca
chi them khat ti~n; nhii'ng c6ng nudng
quy tao chau ch~t co dl chu bac vai d6i
tay va c~p m~t dang huang Wi hh bao
clla bit-no
Kh6ng th€ xac djnh dU<;1C rhg, hQ
Iii nhung ke an bam, chung niio hQ
chua tht,tc stf cdi md vii doi hoi chuy€n
mot s6 tien nao do tu tui eua bl).n cho
hQ.

107
 12 QUY TAc SINH LI1I e6NG liEN

thanh ngl!<'1i nhfin tiim song bl,ln phai bi€t

cach n6i: "Khong!". Bat ky nM kinh
doanh c6 "mau m~t" nao cling d~u bitt
rang gill gin dl,fdC ti~n cling kh6 nhl! Iii
ki€m ti~n v~y.
s6 cua cai cua bl,ln nhi~u hay it, di~u
d6 khong quan tr<;>ng; chl!a lqp ng6 gl , .
milt canh giac th€ Iii chung dii khong
canh rna bay.
Toi c6 bi€t mQt ngl!<'1i. Anh ta tim dl!l;1C
mo s~t va thu dl!l;1c khoan ti~n rat IOn.
Sau d6, chang Mn New York va chi trong
6 tu~n Ia mat nhl1n s6 ti~n c6 dl!<;Ic.
SI1 tham lam khong bao gi(j c6 gidi
hll-n. DI!<;IC dng nhi~u, nhllng ke lin bam
do cang doi them nlla, cll' y nhl! th6 hQ
khong bao gi<'1 no ca.
N€u mot ngl!<'1i giau co mu6n gill gin
cua cai eua mlnh thl anh ta cfrn gill s6
v6n eua rnInh nguyen v~n. DiJ t~ng hay
eho yay thll~p tll'e anh ta dii lam giam

109
 12 QUY rAe SINH U11 B6NG TlEN

ngay s6 Clla cili Clla ffilnh. Anh ta khong

nen IcY bit ky ffi(>t dC1n tit de nghl nao
Clla bit ky ai. Khong dlt<;1C k9 ffi(>t tel sec
kh6ng chi nao vdi bit kY 19 do gi. KhOng
du'<;1C rna tai khoan cling s6 dngan hang
vdi bit ky ai, th~ffi chi cil vdi v<;1 ciia
mlnh. ch tnfnh xa tit cil cac V\l vi~c ve
tranh chip tien b?c, VI tien la thl1 thu6c
mau nhi~m nhit, nhCl d6 c6 thtf phat hi~n
ra mij. t xiu trang ban chit Clla con ngltCli.
Ngan hang va nhilng ke cho yay nij.ng
liii cho mQi ngltCli yay tien, hQ bie't lam
vi~c d6 nhlt the' nao, con b?n thi khong.
HQ bie't tl! bao v~ con b?n thi khong bie't.
ch phai nhin ffi?nh rhng', nhilng ke cho
Yay nij.ng liii nha nghe thltClng liy 10% /
thang (c6 khi con nhieu hC1n); hQ dn phai
lam nhlt v~y phai chang M bli diip nhilng
chi phi Ion va mQi thua 16 do nhi€u
nguyen nhan khac nhau.
Cho yay tien, d6 la mot vi~c lam kh6

110
 . '-

12 QUY de SINH Lf11 OONG TliN

hi~u, d6 khong phai III qUll t~ng vll ding

kh6ng phai III d~u tit. Vi~c d6 khong
mang l~i dn huc$, cling chAng c6 cd may
nh~n dlt\lc l<;li nhu~n.
Ne'u c6 ngltoi de'n yay ti~n thl hay hOi
anh ta: VI sao l~i khong yay i'J ngan hang?
Ne'u anh ta cong nh~n III da Wi d6 r6i thl
dung cho anh ta yay. T5t hdn he't, hay
d~u tI1hdn la cho yay! Ne'u tri'J thanh d6ng
chu doanh nghic$p, I~p tuc b~n sf: c6
quy~n d6ng g6p y kie'n, tham gia vllo vic$c
phan chia thu nMp. Ne'u cong vic$c tie'n
hanh thu~n l<;li thi b~n sf: nh~n du<;lc mot
ph~n doanh l<;Ii chu kh6ng chi ddn thuh
III lai sua't ph~n tram dii thoa thu~n. Con
ne'u anh ta bj s~p tic$m, pha san thl chi it
cling Ia'y I~i dlt<;lC ph~n ti~n dltu tit cua
minh.
Tin tlti'Jng vao sl1 c5 g~ng cua ban than,
con ngltoi khong bao gio,mu5n b~n be
bie't dlt<;lC I~ ngltoi a'y dang dn ti~n.

111
 12 QUY de SINH L(li OONG TltN

och5n thi thanh thuang gi.\p 10~i nguai

YO luong tam d5i yoi cac khoan nQ rna
chinh hQ la tac giiL HQ s6ng rna chhg 10
lAng gl ca;
tilt ca
nhilng gl dn cho cuoc
s5ng, hQ d~u yoi Wi mot cach d~ dang.
HQ co the dUQc giao dl,lc t6t, nhan sAc
ki~u di~m, nhung tilt ca
hQ d~u la nhiYng
ke an xin ca. HQ xin til' yai d6ng, die'u
ca
thu5c hUt cho de'n lai mai di nghi cu5i
tu~n.
Nhilng ke an bam d6 khong du gan
de trCl thanh ke trQm cAp. HQ cO' giil gin
ban than trong yong phap lu~t n~u'ng hQ
cudp ti~n b~c cua bao nguai khac con
nhi~u hon ca nhilng ten trom cll:p chuye n
nghi~p.
TMt 13 di~u ky 1~ song l~i 13 sl! th~t
r~ng, khi dua ti~n cho mot nguai dung
dAn nao do yay thl thuan g c6 the lam
xilu di m5i quan h~ b~n be. Thuan g xiiy
ra tlnh tr~ng 1a cho b~n be yay ti~n, c6

112
 12 QUY lAc SINH ull D(\NG llfN

the ta cling se ma't b<:).n.

Chua c6 ai vi€t v€ Him Iy cua sl! vo
on d6 nh1tng d6 l<;ii Iii mot chu d€ Iy thu,·
xung dang dUQc chu y quan Him.
Khong bao giCl nguCli ta yeu m€n ke
cho vay ca, di€u d6 th~t Iii ky li;l! He b<;in
dua ti€n cho b<:).n be vay xong thl than oi,
b<;in thoi khong con la nguCli cua anh ta
nITa rna trO thiinh "ngU'Cli cho vay n~ng
llii" vo luang Him?!
NQ n~n de nen con ngU'Cli va ke mang
nc,1 d6 gan cho ta toi 16i Iii ta dli khoac
ach n~ng n€ d61en vai h~n ta !? M~c dii
d6 la mQt sl! ng6c ngh€ch vii tMt la vo
Iy, nhung trong da s6 trU'Clng hQP d6 Iii
thl!c t€ xiiy ra trong nh~n thuc cua nhung
ke di vay.
TInh b<:).n dl!a tren co sO blnh dAng vii
c6 di c&l<:).i. TInh b<:).n d6 bi huy ho<:).i boi
long nhan ai. N€u hai I~n toi mCli b<:).n
mlnh VaG khach s<:).n vii ca hai Ih toi tl!
113
 12 QUY de SINH LOI OONG liEN

trii tien thi At se co m6i hi~m hQa dang

treo tren tlnh b~n do. Kh6n g th~ co tlnh
b~n giua "Sep" va nhan vien va chung
ta khong nen xem thuan g va'n de nay
trong giao tiep cua c6ng vit$c h~ng ngay.
ve phuong dit$n dC!-o dti'c, khi ta dua tien
cho nguai khac yay thea yeu du cua anh
ta thi bC!-n dli lam mQt vit$c tai hC!-i la lam
giiim long tlf tin asti'c Ilfc va long tlf trQng
cua chinh anh tao
Anh ta hOi yay ti~n nhung xet cho cilng
thi anh ta dn hoan toan kh6ng phiii la
yay tien ; kh6ng nen tlf lua d6i minh ve
a
va'n d~ nay. Chan ly la ch6, chung ta
qua thuan g xuyen cho yay va hiem khi
cho - t~ng tien. Ra't it trong so' chung ta
lam dU<;1C vit$c thti' hai v<'1i so' ti~n dang
ke.
A
'

Cdn cho - bitu thuang xuyen han mla .

hay bitu cho nhilng nguai nul hq c6 thi
tlf [jim duqc tilt cd cho bdn than .

114
115
 12 QUY de SINH L41 eONG TlfN

gUCli nao hi€u va ap d\lng t6t quy

uk nay th'i se danh gia dung gia
, . IIi cua n6. Dii nhi~u nlim nay toi
"' -" ~. ap dQng no nhu la mQt cach kie'm
ti~n lUdng hu'U cho mlnh va thl!C sl! earn
tha'y rhng, day qua la mQt vi~c lam d~y
ha'p dftn. D61a quy tl{c rieng clla ban than
rna cho de'n nay toi chua bao giCl cong
bo. '"
Quy tl{c 12 khong chi dem l~i ti~n cho
ba't ky ai co gan ap d\lng n6, rna con dua
l~i leji feh cho xii hQi, My lui sl! suy giam
qua muc eua san xua't. Ban cha't ella quy
tl1c nay c6 th~ hi~u nom na nhu sau.
Bao giCI ciing co mot nganh nghS nao
d6 dang trong thCli ky sa sut. C6 th~ d6
la nganh luy~n thep, bong vlii, lam
nghic$p, cao su, seji day ... va trong lInh
vl!c d6 bao giCl cling c6 mQt doanh nghi~p
dang trl,! dU'<;1C tudng d6i vii'ng vang tren
doi chan clla minh. Nhii'ng doanh nghi~p

116
 12 QUY de SINH LI1I OONG TlEN

nhu'v~y c6 tri~n v<;mg an nen lam ra, bie't

di~u hanh ngu6n v5n ella minh va nhm
chung la c6 ngu6n dl,t tru tin c~y.
Doanh nghic$p d6 dl nhien la c6 cd
phieu thuang va se c6 IQi ne'u ta mua
nhung cd phie'u do, boi VI chung se tang
cao hon va S\l tit hon so vdi cac lo~i chung
kh03n khac. Trang thai gian suy thOlii,
tfft ye'u la doanh nghic$p t5t nh!t clla
nganh dIng vdi cae doanh nghi~p khac
con I~i cling se di xU5ng va gia cd phie'u
Clla doanh nghi~p d6 cling se roi xU5ng
Mn muc tha'p nha't. Vi v~y, ne'u mua cd
phie'u thu'CJng cua doanh nghi~p t5t nha't
thUQC nganh dang sa sut thi ta vlin c6 th~
an Him vdi ngu6n IQi nhu~n ella mlnh.
B~n hay ghi nMn r~ng thong qua vi~c
mua cd phie'u, ta dang d~t ni~m tin VaG
ca mot ngimh chu khong chi la mot hang
C\l thl KhOng c6 nganh nao I~i mai mai
o trong dnh tr~ng suy thoai. Lfuh vl,tc nao

117
 12 QUY rAe SINH L(11 e6Nll ntN

ciing co thCli thjnh suy cua n6 cii va khi

nganh cua b<;ln b~t dh di len thl c5 phie'u
rna b<;ln dii mua b~t dh len gia.
US dI nhien la quy t~c nay chi dftnh
cha s6 it nguCli, nhung ai co ti~n va thiin
kinh vung vftng khi budc chan Wi thj
tn1Clng chung khoan.
Toi khong b~n tam Mn vi~c 1ft se c6
nhi8u nguCli t~n dl,mg quy t~c nay boi vl
ne'u ngu'Cli th<;l ~an h5 c6 d~ Ie> bi m~t ngh8
nghi~p cua minh nhu' the' nao di nua thi
s6 nguoi di san chua scln lam ciing chhg
tang len baa nhieu trong ch6n rung xanh.
Kie'iJ. thuc triin trl.li ch~ng c6 nghla 19
gi ca. Chi co thlfc ti~n sdng d()ng mdi du'a
l~i cha ta ke't qua. Song can ngu'oi eua
hanh d(ing thi dang tie'c l~i 1ft khong
nhi~u.
Ne'u 1ft baa h~ng ngay thi t6i se vie't :
"Hiiy gii'i ti~n vao ngan hang va huong
liii sua"t do ngan hang quy djnh". Nhttng

118
 12 QUY rAe SINH LC11 OONG TlEN

quy~n sach nay thlIC:J,i hoan toan kMc.

T6i vie't cho nhung ngllai xung dcing,
nhUng doc giii trung thanh va bC:J,n be quen
bie't cua t6i voi mot m1,lC dich Iii. ph5 bie'n
cho hQ nhung kinh nghi<$m lam the' nao
M kie'm ti~n dUQc nhi~u, nhanh , d~ dang
va Iy thU.
Nguoi ta thuon g hoi tei Ia kinh doanh
d thi truong ch((ng khoan (TIC K) nhu
the' nao va t6i da trii Ibi: "f)~ cho an toan,
hay mua ceng trai cua nha nudc; ne'u
mu6n kinh doanh , hay mua c5 phie'u I!U
dai va M tham gia voi tinh thh th~ thao
thl chi dn mua c5 phie'u thuon g Ia du n.
Quy uk 12 c6 gia tri hon ca nhung Wi
khuyen. N6 chi cho ta phuon g cach nha't
djnh cua tri tu<$ - lam the' nao kie'm dUQc
tien dl;!'a vao sl;!' dao dQng cua gia ca (j
TICK.
TICK la hi<$n tUQng ich IQi va dQC dao
nha't tren the' gian nay, Ia thanh tl;!'u b~c

119
 12 QUY de SINH L~I DONG lIfN

cao cua van minh tai chinh . Nhung nguoi

t6i dl!- va nhung ke nhut nhat thuang
khong thich TICK; hQ co 19 do cua hQ
va Ie di nhien Ia Ianh d,ia d6 khong danh
cho nguoi kern hi~u bie't va nMt gan .
Nhung th<;J vie't tftrn thuong thuC1ng vie't
ding: TICK Ia noi rna cho soi xoi khong
thuong tie'c nhung chu ciru non, Ia ch6n
rirng r~rn rna tren rn6i bu'dc di dfty rfry
qrn bfry va hi6rn nguy. TMrnchi rnQt so'
ngu'oi con thet len r~ng: hay tninh xa
TICK, tflinh xa con quai v~t ac dQc, noi
chi c6 cu'dp boc rna thoi!
Ta't nhien Ia TICK cling co nhflng rn6i
nguy hi6rn cua n6 va d€ tranh dU<;Jc nhiYng
hi6rn hQa do, bl!-n cftn chU y han, dirng
cho tre con va nhung ke ye'u b6ng via Wi
gftn! Do chinh Ia noi rna vira c6 th€ rnua
d6 r6i Il!-i ban ngay nhung chung khoan
va n6 cling cftn cho ia't ca chung ta tl!a
nhu'du'ong sih, xu'C1ng d6ng tau ...v~y.

120
 12 QUY de SINH LlII D6NG lIfN

TICK tMm chi con cao han cii sg mua -

ban, no la han thii' bi8u ella kinh doanh
va thltong mCj.i, VI vh m6i doanh nhan
dn nghien diu no thong qua vi~c theo
d5i h1ing ngay mQt to bao tai ehinh nao
do.
TICK t~p h<;1p mQi Ykie'n ella xli hQi. '
No eho ta bie't mQi thong tin - da'u hi~u
ella thai eUQe; no hudng Wi tuong lai.
TCj.i day e6 th8 nh~n dlt<;1e nhung thong
tin thai sg s6t deo nha't, no luon luon la
ngu'ai tien phong. Gill cii (J TICK khong
phan anh gia tri, n6 phan anh xu huang
h;~n tCj.i va vi€n ciinh, ni~m hy vQng cling
nhu' sg S<;1 hlii ella nhii'ng ngltoi thong minh
nha't trang the' gidi tai ehinh. Khong mQt
ai e6 th8 thong minh han, ni~iih han
'TICK.
Khong mQt ai e6 th8 co' y t~o ra dlt<;1e ,
gia ea nhlt ngltoi ta v~n thltC1ng vie't. H~
e6 m(lt ngltoi nao d6 gii:1 tro manh kh6e

121
 12 QUY lAc SINH u11 e6He TltN

vdi gia ca thl thi tru'<'1ng I~p tftc d~t ke d6

vao dung ch6 cua anh ta ngay.
Giil ca luan luan trang tr~ng thai dOng
va n6 phl,l thuOc vao biet bao la yeu to'
nhu' mua mang, th<'1i tiet, dlnh cong, chien
tranh, b~u Clf, liii suat ngan hang, ngan
ca
sach ... -tat d~u c6 th~ diy gia len ho~c
xu6ng.
T6m I,:!i, neu ta phan bi~t du'<;IC st,t kMc
bi~t giua gid cd hi~n thai va gid trj thl/C
tt thl Wc la ta dil c6 nang It,tc lam ra ti~n.
Nguili new bitt nhdu v~ gid trj thl/c va
dung dung vai nhilng gi rna xa hQi dang
Ian truy~n thi nguili do se g(it hdi duqc
nhdu thanh congo
D~ giup b':!n co th~ ap dl,lng thanh cang
ljlly t~c nay, tai khuyen b':!n nhung di~u
CI,I th~ sau day:
I. Lt,ta chon 15-20 lo,:!i chftng khoan.
2. Trang so' d6, chon lay nhung lo,:!i
rna b':!n hi~u ra hdn cii .

122
 12 QUY rAe SINH 1I11 06NG TlEN

3. Tnt(je he't, hay lam vi~e v(ji loC).i

chung khoan e6 quan h~ tn!e tie'p v(ji
thanh ph6 bC).n dang d.
4. Hay ehQn nhung loC).i dang ph6 bie'n
- dang dltcje mQi ngltoi mua, ban thlton g
xuyen d TICK .
5. ChQn nhung luC).i da lltu hanh kh6ng
it hon 5 nam.
6. ChQn c6 phie'u eua nhung hang n6i
tie'ng, vi~c san xua't - kinh doanh ella hQ
dang lie'n hanh thu~n bu6m xu6i gi6.
7. Hay ehQn e5 phie'u ella kh6ng it hon
12 nganh khae nhau.
8. Hay ehQn e6 phie'u ella nhiYng hang
trang nlt{jc.
Sau d6, l~p bang t6ng h<;Jp ta't cii e6
phie'u va ehu y quan sat xem gia cii len
xu6ng nhlt the' naa. Khi d nganh naa d6
trang s6ta da ehQn e6 da'u hi~u dInh Mn
thl bC).n se tha'y gia e6 phie'u thlton g eua
hang d6 dang di xu6ng . Ne'u v~y, bC).n

123
 12 QUY de SINH Lql BONG nEN

hay mua va baD cho ngu'Cli ke' toan cua

mlnh bie't rAng, b~n d6ng y ban nhii'ng
c6 phie'u d6 vdi gia cao heln 25%.
Sau d6 thl bC).n hay quen di cho de'n
khi nao ngu'Cli ke' toan cua mlnh thOng
baD la s6 c6 phie'u d6 da du'<,1C ban he't.
Phu'elng cach nay th~t Hi khoa h9C~ tin
lu'dng va luon luon thanh cong, do vh
nhln chung c6 th~ ap dl,mg t6t d TICK.
Ne'u ai bie't di~u gl d6 c6 hi~u qua heln
lhl chuc h9 thanh dC).t. Con phu'elng phap
nay do toi duc ke't fa du'<;JC tfen cC1 sd 20
nam kinh nghi~m l~n Iqi d TICK va Wi
slln sang chia se cung bC).n di chUng ta
cling nhau ap d,mg.

.'.

124
 MVC Ll,JC
Loi nha xual ban 5

loi dAn nh~p 7

Maoilu 11

Quy tic 1: ChI kinh doanh nhilng thl1 rna ta biat 15

Quy tic 2: KhOng bao gio bo lien ra duelj ap 11,Ic 21

Quy tic 3: ChI kinh doanh tai san, kh6ng kinh doanh

dl,l an 31

Quy tic 4: ChI mua nhilng thl1 c6 the ban OUQc 41

Quy lie 5: KhOng bo 10 CO hOi 51

Quy tic 6: Quay vang von 61

Quy tic 7: Ciln bao nhieu, vay bay nhieu 71

Quy lilc 8: Trao doi voi ehuyen gia ngan hang 79

Quy tic 9: Mua khi gia dii h<t, ban khi gia dii len 85

Quy tic 10: Yay de pMt trien eM khOng,de khoe me

95

.. Quytic 11: Cho, nhung kh6ng eho vay 105

Quy tile 12: Mua co phieu thuang eua doanh nghie~

tot nhat trong ITnh vlJe dang sa sut 115

 ~ rku · Co .
; ) \~ if,....£;'4 (cr (~;'oi'1Cc)
T<. N -fhwu4~
/V~Mi\lIc.,.J J2,,,u:·~,,,,> £,,-tQri~'e
. 12 QUY TAC SINHIC11 DONG nEN
Tae gia: Herbert N.Casson
Bien djeh : Nguy~n Ky Anh
../lPclRA (A-)~ ·f!.Ajtan ~m~ E4zrp7t.).~
T'/"drl-l ~ c;,. L M " "~"
i r~uC1 ~ ~,je .
Chju tnich nhi~m xua't ban: Vu'dng Lan
Chju tnich nhi~m ban thao: PhlJm Hi),u
Bien t~p : Nguy~n Vie't Cong
SiI'a b~n in : Thanh Trang
~. Tdnhbay: Uyen Chi
I B1a : H6ng Lam
n'iIU'l T{~ ~. Ud -",
2~c.ohit«f _Ha-rc
! r r .... crV Nj""f\ (~f"'11 _ . _\
·71 ,)CH;"Mj ..ito/de/ t-rJ~'fT'f<-'
: f'r.«- N~ xuat ban Thanh phG H6 Chi Minh
62 Nguyen Thj Minh Khai, Q. 1
Tel: 8.225340 - 8.296764
Fax: 84.8.298540

In 2.000 cuO'n, kh6 IOxJ8cm l.l!-i: Nha in Thanh nien \.

Gia'y phep xua't ban sO': 269 - 21/CXB-QLXB
\
ca'p ngay: 16-4-98
In xong nop htu chie'u: 10-1998
iJl",* ~ c:~ Jr' . .
If'''''n b.. tvr."..J",,;j Er11.uf:' 1-<- .•
1fIJ1cJ., JVJ1f11.ifu:BUcr<:AT.~ 0
V'+t1., La LM ILI/u f:u(r?n 7in'vI fhcK <:.