Ulaşım II

Doç. Dr. Sercan SERİN

HACİM HESABI
Hacim hesabı

1/1000 veya 1/2000 ölçekli planlar üzerinde geçirilen yol projelerinde, arazide
yol ekseni aplike edilip boyuna ve enine kesitler çıkarıldıktan sonra, belirli bir
başlangıç noktasından itibaren yol ekseni boyunca işaretlenen noktalar
arasındaki hacim (kübaj) hesabına geçilir

 Hacim hesabı, İnşaat Mühendisliğinde yapılan toprak işlerinin temelini

oluşturur. Toprak işleri ödemeleri, hacim (m3) bazında yapılır.

 Kazı ve dolgu hacimlerinin hesabı, daha önce her kırık nokta için alanları
hesaplanan en kesitlere dayanılarak yapılır.
 Geçit Karışık Dolgu enkesit
Yarma noktası enkesit
enkesit
 Toprak İşlerinde Karşılaşılan
Hacim Hesapları
Birbirini izleyen iki tam yarma veya tam
dolgu enkesitin olması hali,
Bir enkesitin tam yarma, diğer enkesitin
tam dolgu olması hali,
Bir enkesitin tam dolgu veya yarma,
diğer enkesitin karışık tip olması hali,
İki enkesitin de karışık tip olması hali
Birbirini izleyen iki tam yarma veya tam dolgu
enkesitin olması hali,
Birbirini izleyen iki tam yarma veya tam dolgu
enkesitin olması hali,

S y1  S y 2 S D1  S D 2
Vy  *l S y2 S D1 VD  *l
S y1 2 2 SD2
l
 A2

A1

A1 = A2=A ise V= A*L

A1 ≠ A2 ise A2

A1 L
İKİ TAM YARMA ENKESİT OLMASI HALİ
Bir enkesitin tam yarma, diğer enkesitin tam
dolgu olması hali
Tam Yarma Enkesit ile Tam Dolgu Enkesit
Arasındaki Hacim Hesabı
 ld
Sy

SD
ly

l
veya
Vy= Sy*ly/2 Vd= SD*ld/2
SY/SD= ly/ld ly+ld= l
Sy SD
ly  *l ld  *l
Sy  SD SY  SD
1 Sy 1 SD
Vy  * *l Vd  * *l
2 Sy  SD 2 SY  SD
Bir Enkesitin Tam Dolgu veya Yarma, Diğer Enkesitin
Karışık Tip Olması Hali
 Bir Enkesitin Tam Dolgu veya Yarma, Diğer
Enkesitin Karışık Tip Olması Hali

Sy2

SD1’
l

SD2 ld ly
SD1

l
SD1 l
Sy2

SD2
SD1’

ld ly

S D1  S D 2
VD1  *l l
2
1 S 2 D1'
VD 2  *l
Toplam dolgu ve yarma alanı 2 S Y 2  S D1'
1 S 2 Y2
VY 2  *l
VD = VD1 + VD2 2 S D1'  S Y 2
Vy = Vy2
İki karışık enkesit arasındaki hacim
 Sy1’
Sy1 J’
SD1’
I

J
SD2’
Sy2 I’ SD2

İki karışık enkesit arasındaki hacim

 II’nün solundaki yarma hacimi hesabı:
S y1  S y 2
V y1  *l
2
S y1 S y2
l

II’ ve JJ’ arasındaki yarma ve dolgu hacimlerinin hesabı:

2
S y '1
ld Vy2  1/ 2 * *l
Sy1’ S y '1  S D 2
ly
SD2 S D2
2

l VD1  1/ 2 * *l
S y '1  S D 2

JJ’ nün sağındaki dolgu hacminin hesabı:

S D1  S D 2 '
SD1 VD 2  *l
S’D2 2
Geçit Yerlerindeki Hacim Hesabı

Geçit çizgisi SD

SY

1 1
Vy  *S Y * l VD  *S D * l
3 3
Örnek Problem:

İki enkesit arasındaki mesafe 50 m ise hacim?

5m 5m
Platform
1,00
0,00 0,50
D 20,00
D 0,00
0,00
2,00
25,00

Platform
Y
D
 10 m2
8,33 m2 Dolgu
50 m

LY=33,81 m
5,75 m2 Dolg
u

Yarma
LD=16,19 m 12m2

50 m
VD=VD1+VD2=504,79m3
Eğer en kesiti alınan noktalar arasındaki mesafe, aliymanda 50 m ve
kurpta 20 m’den fazla değilse hesap sonucu elde edilen hacimler bu
iş için yeterli sayılır.

Yol projelerinde hacim hesabında genellikle iki yöntem

kullanılmaktadır:

 Ortalama alan yöntemi ile hacim hesabı

 Ortalama tatbik mesafesi ile hacim hesabı
Ortalama Alan Yöntemiyle Hacim Hesabı

1/1000 veya 1/2000 ölçekli planlar üzerinde

geçirilen yol projelerinde, arazide yol ekseni
aplike edilip boyuna ve enine kesitler
çıkarıldıktan sonra, belirli bir başlangıç
noktasından itibaren yol ekseni boyunca
işaretlenen noktalar arasındaki hacim
(kübaj) hesabına geçilir
Ortalama Alan
Yöntemiyle Hacim
Hesabı


Örnek Problem:

Şekildeki üç tane kesitin alanları

cebirsel ve Cross yöntemine
göre hesaplanmış ve

F1=103,60 m2,
F2=95,20 m2
F3=107,20 m2

olarak bulunmuştur. Kesitlerin

aralarındaki mesafe 5 metredir.
Buna göre aralarındaki hacmi
ortalama alan yöntemine göre
hesaplayınız.
ÇÖZÜM


F1=103,60 m2
F2=95,20 m2
F3=107,20 m2

l= 5 m
Tatbik Mesafe
Yöntemiyle Hacim
Hesabı


• Alanlar diyagramı konusunda belirtildiği şekilde bir diyagram
oluşturarak da hacim hesaplamak mümkündür.
• Yatay bir eksen üzerinde yatay uzunluklar alınarak yol ekseni
üzerinde en kesit alınan noktalar işaretlendikten sonra, her
nokta hizasından dikler çıkılır ve bu dikler üzerinde belirli bir
ölçekte en kesit alanları işaretlenir ve bu noktalar birleştirilirse
en kesit alanlar diyagramı elde edilir.
• Bu diyagramın alanı, hacimleri verir.
• Bir yatay eksenden itibaren alınan kazı miktarları yukarıya
doğru, dolgu miktarları da aşağıya doğru işaretlenirse kazı
ve dolgu alanları birbirinden ayırt edilmiş olur.
• Alanlar diyagramının yatay ekseni kestiği noktalar bilindiği
üzere geçit noktaları adını alır.
ENKESİT ALANLAR DİYAGRAMI
l1 l2 l3 l4 l5

lk1 ld1 ld2 lk2

Geçit noktaları
Fk3
Fk1 Fk2

Fd1 Fd2

li : En kesitler arası mesafe

lki : Kazı tipinde en kesitin geçit noktasına uzaklığı
ldi : Dolgu tipinde en kesitin geçit noktasına uzaklığı
Fki : Kazı tipindeki en kesit alanı
Fdi : Dolgu tipinde en kesit alanı
. Vk : Kazı hacmi
Vd : Dolgu hacmi
 Örnek Problem:

En kesit alanları ve boy kesit değerlerine göre kazı ve dolgu

hacimlerini ortalama tatbik mesafe ve ortalama alan yöntemlerine
göre hesaplayıp sonuçları karşılaştırınız.
 ÇÖZÜM

Ortalama tatbik mesafesi yöntemine göre hacim hesabı:

2Vd=(28,00 +14,40).8,00+(24,00+18,46).16,00 Vd=509,28 m3

2Vk=(21,60+20,00).12,00+(11,54+0).10,00 Vk=307,30 m3

Ortalama alan yöntemine göre hacim hesabı:

2Vd=(0+8,00).28,00+(8,00+0).14,40+(0+16,00).24,00+(16,00+0).18,46
Vd= 509,28 m3

2Vk=(0+12,00).21,60+(12,00+0).20,00+(0+10,00).11,54
Vk= 307,30 m3