ყორნის

სიმბოლიკა
ანანო აფრასიძე
ეთუნა ვადაჭკორია
03/2021
 რისი სიმბოლოა
ყორანი?
სიბრძნ
ე ომი, სისხლისღვრა,
ძალადობა

სილამაზე

შუამავალი ცისა და სიკვდილი,

დედამიწის, მკვდრისა უბედურების
და ცოცხალის, დასაწყისი
სხვადასხვა სამყაროს
დღეგრძელო შორის.
ბა
 ჩინეთში ყორანი თორმეტი მიწიერი ტოტის ერთ-ერთი
ცხოველია და სიმბოლოა ძალაუფლებისთვის. სამფეხა
ყორანი მზეზე ცხოვრობს, რაც მისი მოძრაობის სამი ფაზის
სიმბოლოა: მზის ამოსვლა, ზენიტი, მზის ჩასვლა.
ყორანი ცოდვის სიმბოლოა, თეთრი მტრედის
საწინააღმდეგოდ, რომელიც უდანაშაულო სულს
წარმოადგენს.
ყორანი ასევე განმარტავს განმარტოებას და, შესაბამისად,
წმინდა მოღვაწეებს და წარმოადგენს ემბლემას მათთვის,
როგორებიც არიან წმ. ანტონი, ბენედიქტე, იდა, ოსვალდი,
პავლე განდგომილი, ვინსენტი და ა.შ.
ებრაულ ტრადიციაში ყორანი არის ხორცი, უწმინდურება,
სიკვდილი და განადგურება, მოტყუება.
 ყორნის სახე
მითოლოგიაში:
 ყორნის სახე არც სკანდინავიური მითოსისთვისაა უცხო, როგორც
ცნობილია ოდინს, ღმერთების სკანდინავიური პანთეონის მამამთავარს,
ქვეყნიერების მომწესრიგებელსა და აზების ოქროსბეჭდიან მბრძანებელს
ძალუმ მხრებზე ორი ფიქრიანი, ფრთოსანი, ღამესავით შავი ყორანი,
ჰუგინი და მუნინი (ფიქრი და მოგონება) ესხდნენ. ციური შიკრიკები
ალიონზე შლიდნენ ფრთებს და ფართო ქვეყნიერებაზე მიფრინავდნენ,
საღამოს კი უკან ბრუნდებოდნენ და სმენად ქცეულ მამაღმერთს ყურში
უჩურჩულებდნენ თუ რა გაიგეს, რა ნახეს და რა ხდება ქვეყნად. ოდინის
ფერხთით წევს ორი ელვისმკვესავი მგელი, რომლებიც ყორნებთან ერთად
განუშორებლივ დაჰყვებიან სივრცეში ქარის სისწრაფით მქროლავ ოდინს.
 რაც შეეხება ბერძნულ
მითოლოგიას, აქ ყორანი
უზენაესი ქალღმერთის,
ზევსის დისა და კანონიერი
ცოლის ჰერას ერთ-ერთი
ატრიბუტია. ფარშევანგი,
გუგული და ყვავი
გაზაფხულის მაცნენი არიან,
ეს არის ზევსისა და ჰერას
ქორწინების დრო.
ქართულ მითოლოგიაში კი,
ყორანი გრძნეულ და ბრძენ
ფრინველად გაიაზრება,
რომელიც მზადაა თავიც კი
გაწიროს ადამიანთა
გადასარჩენად.
ყორანი ხალხურ
ლიტერატურაში:
 ქართულ-ხალხური პოეზიის თანახმად, ყორანი
ბედისწერის სიმბოლოა, მისი გამოჩენა კი სიკვდილის
მაუწყებელი.
„ზენ ბაცალიგოს თოვლსა
თოვს,
ქვენ ბაცალიგოს შრებისა,
თინიბექაურთ ციხესა
კუთხე მარჯვენა სკდებისა.
ზედა ზის შავი ყორანი,
ლიბოში გველი ძვრებისა,
შიგა წევს თინიბექაი,
გულსუწადინოდ კვდებისა,
გვერდს უზის ცოლი ლამაზი,
 სპარსულ ზღაპრებსა და ხალხურ
პოეზიაში ყვავის გამოჩენა
უკავშირდება დიდ სიხარულს. სწორედ
ყორანი ამცნობს ადამიანს
სატრფოსთან მოსალოდნელი
შეხვედრის შესახებ. ა. რევიჩის მიერ
თარგმნილ სპარსულ ხალხურ
პოეზიაში („შირაზის სიმღერები“)
ბევრი ერთსტროფიანი ლექსი იწყება
მიმართვით, რომლის ადრესატი
ალაჰთან, ხალხთან,
ერთმორწმუნებებთან და ცხენთან
ერთად, ასევე არის შავთავა და
ფართეფრთიანი ყორანი, რომელმაც
სამშობლოდან ცხრა მთას იქით
 ყორნის სახე
ქართულ და უცხოურ
ლიტერატურაში:
ყორანს უსამართლოდ სდებენ ბრალს მტაცებლობასა და ბნელი საქმეების კეთებაში. ვაჟა-
ფშაველას დაჭრილ არწივს ყვავ-ყორნები ესევიან („არწივი ვნახე დაჭრილი ყვავ-ყორნებს
ეომებოდა…“), ხოლო „ჩხიკვთა ქორწილის“ ეკრანიზაციაში ყვავი ვერაგ მტაცებლადაა
გამოყვანილი მაშინ, როცა ტექსტის მიხედვით ყვავი ამ ზღაპრის დადებითი პერსონაჟია.
ამირანის მითშიც ღმერთის მიერ დასჯილ-მიჯაჭვულ ამირანს მკერდს უკორტნის არწივი და
არა ყვავი ან ყორანი, თუმცა რატომღაც აკაკი წერეთელმა თავის ლექსში „ამირანი“ (1883 წ.)
არწივი ყვავ-ყორნით ჩაანაცვლა:
„კავკასიის ქედზე იყო ამირანი მიჯაჭვული,
ყვავ-ყორანი ეხვეოდა, დაფლეთილი ჰქონდა გული“.
ყორნის, როგორც ბედისწერის სიმბოლოს იყენებს
,,დაალან
ედგარ ვუყვირი
პოცფრინველს მავნეს:,,აქ საიდან
საკუთარ ნაწარმოებში - ,,ყორანი’’.
მის შემოქმედებას მოგაგზავნეს ?’’
კი თან გასდევს ყორნის ხმა,
ვის სურს , ჩემი ამბობს
რომელიც უცოდველი , წრფელი გული
: ,,აღარასდროს !’’
დანაცროს,
ჩემსაც ჭერქვეშ, სადაც ახლა შენი მზერა შიშით
მდაღავს?!
თუ ვიპოვი სულის შვებას, როგორც გზას
სამარადოს!’’
ყორანმა: ,,აღარასდროს!’’
 ,,მერანი’’და ყორანი
ნიკოლოზ ბარათაშვილი საკუთარ ნაწარმოებში ყორანს ბედისწერის
სიმბოლოდ იყენებს და მერანის, ანუ განმანთავისუფლებელი,
მაცხონებელი, ძალის დახმარებით ცდილობს ბედისწერის დაძლევას.
ყორანი პოეტისთვის უბედურების მომტანია.
,,მირბის, მიმაფრენს უგზო-
უკვლოდ ჩემი მერანი,
იკან მომჩხავის თვალბედითი
შავი ყორანი.
გასწი, მერანო, შენს ჭენებას
არ აქვს სამძღვარი
და ნიავს მიეც ფიქრი ჩემი
შავად მღელვარი.’’
ხოლო, გრიგოლ ორბელიანის ლექსში ,,
თამარ მეფის სახე ბეთანიის
ეკლესიაში’’, ყორანი ქვეყნის ავ
ბედისწერას განასახიერებს.
ვაჰ თუ რაც წახდეს
ვეღარა აღჰსდგეს,
ვეღარ აღყვავდეს ახლის
შვენებით?
და რაც დაეცა
ის წარიტაცა
შავმან ყორანმა ვით უმწე
მსხვერპლი!
ყორნის სახე
რელიგიაში:
 ბიბლიიდან:
‘’საკვებს ვინ უმზადებს ყორანს, როცა ღმერთს
შესჩხავიან მისი ბახალები და უსაზრდოოდ
წანწალებენ? ‘’(იობი38)
’’გაეხმიანეთ უფალს სამადლობელით, უგალობეთ ჩვენს
ღმერთს ქნარით, რომელიც აძლევს პირუტყვს თავის
საზრდოს, ყორნის ბარგყებს, რომელნიც მოუხმობენ მას.’’
(ფსალმუნები 146:9)
‘’მამის დამცინავ და დედის მორჩილების მოძულე თვალებს
ხევის ყორნები ამოკორტნიან და არწივის მართვენი შეჭამენ.’’
(იგავნი30:11)
‘’ყორნებს დააკვირდით: არც თესავენ, არც მკიან, არც
ბეღლები აქვთ, არც საწყობი და ღმერთი არჩენს მათ.
თქვენ კი რამდენად სჯობიხართ ფრინველებს?’’
(ლუკა 12:24)
 აკი, ნოემაც კიდობნიდან პირველი ყორანი აფრინა
ხმელეთის მოსაძებნად, თუმცა, მტრედისგან
განსხვავებით, კიდობნიდან აფრენილმა ყორანმა
სასიხარულო ამბავი – წარღვნის დასრულების
მაუწყებელი ნიშანი ვერ მოიტანა.
,,და გამოუშვა ყორანი , რომელიც
მიფრინავდა და უკანვე
ბრუნდებოდა, ვიდრე დაშრებოდა
წყალი მიწის ზედაპირზე.’’
(დაბადება 8:7)
ამით ნათქვამია, რომ მტაცებელი
ყორანი, ცხოვრობდა კიდობნის გარეთ,
მიფრინავდა ადამიანების და
ცხოველთა გვამებისთვის და ისევ
ჯდებოდა კიდობნის თავზე, არ
იძლეოდა არანაირ ინფორმაციას მიწის
როგორია ყორნის
სახე ფერწერაში?
 ყორნის სიმბოლიკას
იყენებს არაერთი
გამორჩეული მხატვარი
თავიანთ ნამუშევრებში.
მათთვის ყორანი
სხვადასხვა დატვირთვით
გვევლინება.
 ვინსენტ ვან გოგი - ,,ხორბლის ყანა
ყვავებით’’
მიიჩნევა მხატვრის უკანასკნელ ნამუშევრად. საშიში ცა, ჩიხები და
ყვავები მიანიშნებენ, რომ სიცოცხლის დასასრული ახლოვდება.
ვან გოგს სურდა, რომ ამ ნახატის საშუალებით გამოეხატა სევდა და
განსაკუთრებული მარტოსულობა.
პაბლო პიკასო - ,,გოგონა
ყვავით’’
კასპარ დავიდ ფრიდრიხი - ,,ყვავების
ხე’’
ცხნობილია, როგორც
მხატვრის ყველაზე
დამატყვევებელი
ნახატი. შესრულებულია
1822 წელს.
„ყორანს ცრემლით უმძიმს უპე –
როგორც შავი ყვავილი,
„დავიღუპე, დავიღუპე“, –
ისმის მისი ჩხავილი“.
მარიეტა შაგინიანი
 დასკვნითი
დებულებები:
1) 1) ყორანს ხელოვნებაში მრავალი
დატვირთვა აქვს.
2) ყვავ-ყორანი ქართული და არა მარტო
ქართული ლიტერატურის მნიშვნელოვან
სიმბოლიკურ ფიგურას წარმოადგენს.
3) უმეტეს შემთხვევაში, ყორანი ბედისწერის
სიმბოლოა.
4) ყორნის სიმბოლიკა გვევლინება, როგორც
გამოყენებული
ლიტერატურა:
https://www.google.com
https://www.pablopicasso.org/
https://ka.info-4all.ru/
https://litartblog.wordpress.com/
https://ka.wikipedia.org/
https://photoscissors.com/
 გმადლობთ
ყურადღებისთვის!