Tailieuxanh Mon Hoc Hoa Duoc II 5926

BỘ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG CĐ KỸ NGHỆ II
GIÁO TRÌNH
HÓA DƯỢC 2
NGHỀ: DƯỢC
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
(Ban hành theo quyết định số / /QĐ-CĐKNII ngày tháng năm của
Hiệu trưởng Trường Cao Đẳng Kỹ Nghệ II)
(LƯU HÀNH NỘI BỘ)

CHƯƠNG TRÌNH MÔN HỌC HÓA DƯỢC II
1
Mã số của môn học: MH 17
Thời gian của môn học: 60 giờ ( Lý thuyết: 27 giờ; Thực hành: 33 giờ)
I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT MÔN HỌC:
- Vị trí:
+ Học kỳ 3 năm thứ hai, sau khi học xong các môn thực vật dược, hóa học I,
trước khi học các môn An toàn lao động, Đảm bảo chất lượng thuốc.
- Tính chất:
+ Là môn học chuyên môn, thuộc môn học đào tạo nghề bắt buộc.
II. MỤC TIÊU MÔN HỌC :
- Trình bày được tính chất lý hóa, công dụng của một số thuốc thông dụng;
- Kiểm nghiệm được một số dạng thuốc và nguyên liệu làm thuốc thông
dụng;
- Vận dụng được những kiến thức và kỹ năng đã học trong hoạt động nghề
nghiệp sau khi ra trường;
- Rèn luyện tác phong thận trọng, tỉ mỉ, nghiêm túc, chính xác, khoa học
trong thực hành, học tập.
III. NỘI DUNG MÔN HỌC:
1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian:
Thời gian
Kiểm
Số Tên chương, mục Thực tra*
Tổng Lý
TT hành LT
số thuyết
Bài tập hoặc
TH
I Bài mở đầu 1 1 0 0
II Thuốc tác dụng trên hệ thần kinh 10 5 4 1
giao cảm và phó giao cảm
Thuốc tác dụng kiểu giao cảm 3,5 1,5 2 0
Thuốc tác dụng huỷ giao cảm 1 1 0 0
Thuốc tác dụng kiểu phó giao cảm 3,5 1,5 2 0
Thuốc tác dụng huỷ phó giao cảm 2 1 0 1
III Thuốc tim mạch 13 5 8 0

Thuốc cường tim 3 1 2 0
Thuốc chống loạn nhịp tim 1 1 0 0
Thuốc chống đau thắt ngực 1 1 0 0
Thuốc điều trị bệnh tăng huyết áp 3 1 2 0
Thuốc hạ lipid máu 5 1 4 0
IV Hormon và các hợp chất tương tự 13 4 8 1
2
Hormon sinh dục nữ 5 1 4 0
Hormon sinh dục nam 1 1 0 0
Hormon vỏ thượng thận 2,5 0,5 2 0
Hormon tuyến yên 0,5 0,5 0 0
Hormon tuyến giáp và các thuốc 0,5 0,5 0 0
kháng giáp trạng
Hormon tuyến tuỵ và thuốc tổng hợp 3,5 0,5 2 1
điều trị bệnh đái tháo đường
V Thuốc điều trị nấm 7 3 4 0

Các azol 5 1 4 0
Allylamin và dẫn chất 1 1 0 0
Kháng sinh chống nấm 1 1 0 0
VI Thuốc điều trị bệnh do ký sinh 7 3 4 0
trùng
Thuốc điều trị bệnh giun sán 1 1 0 0
Thuốc điều trị bệnh sốt rét 1 1 0 0
Thuốc điều trị lỵ amip và 5 1 4 0
Trichomonas
VII Thuốc chống virus 9 5 4 0
Đại cương 1 1 0 0
Một số thuốc điển hình 8 4 4 0
Cộng 60 26 32 2
* Ghi chú: Thời gian kiểm tra lý thuyết được tính vào giờ lý thuyết, kiểm tra thực
hành được tính bằng giờ thực hành.
2. Nội dung chi tiết:
Bài mở đầu: Bài mở đầu
1. Nội dung của môn học Thời gian: 0,5giờ
2. Phương pháp học Thời gian: 0,5giờ
Chương 1: Thuốc tác dụng trên hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm
Mục tiêu:
- Trình bày được đặc điểm tác dụng và phân loại các thuốc kiểu giao cảm và
hủy giao cảm;
- Trình bày được đặc điểm tác dụng các thuốc kiểu phó giao cảm và hủy phó
giao cảm;
3
- Trình bày được tên khoa học, điều chế (nếu có), tính chất lý hóa ( ứng dụng
để định tính, định lượng) và công dụng chính của các thuốc có trong chương đã
học;
1 Thuốc tác dụng kiểu giao cảm Thời gian: 3,5giờ
1.1. Cấu trúc hóa học chung
1.2. Phân loại
1.3. Các thuốc cụ thể
2. Thuốc tác dụng hủy giao cảm Thời gian: 01giờ
2.1. Phân loại
3. Thuốc tác dụng kiểu phó giao cảm Thời gian: 3,5giờ
3.1. Phân loại
4. Thuốc tác dụng hủy phó giao cảm Thời gian: 02giờ
4.1.Phân loại và đặc điểm chung về cấu trúc hóa học
Chương 2: Thuốc tim mạch
Mục tiêu:
- Trình bày được phân loại các thuốc điều trị bệnh tim mạch;
- Trình bày được cấu trúc hóa học chung, cơ chế tác dụng và tác dụng chung
của các thuốc cùng nhóm;
- Trình bày được điều chế (nếu có), tính chất lý hóa (ứng dụng để định tính,
định lượng), công dụng của các thuốc điển hình của mỗi nhóm;
1. Thuốc trợ tim Thời gian: 03giờ
1.1. Glycosid trợ tim
1.2. Thuốc trợ tim tổng hợp hóa học
2. Thuốc chống rối loạn nhịp tim Thời gian: 01giờ
2.1. Phân loại
2.2. Thuốc cụ thể
3. Thuốc điều trị đau thắt ngực Thời gian: 01giờ
3.1. Phân loại
4. Thuốc điều trị tăng huyết áp Thời gian: 03giờ
4.1. Phân loại
4
4.2. Thuốc phong bế kênh Calci làm hạ huyết áp
4.3. Thuốc tác động lên hệ thống renin-angiotensin
4.4. Các thuốc giãn mạch làm hạ huyết áp
4.5. Thuốc chống tăng huyết áp tác động lên thần kinh trung
ương
4.6. Các thuốc lợi tiểu
5. Thuốc hạ lipid máu Thời gian: 05giờ
5.1. Tác dụng chung
5.2. Phân loại
Chương 3: Hormon và các hợp chất tương tự
Mục tiêu:
- Trình bày được mối liên quan giữa cấu trúc với tác dụng của hormon
steroid;
- Trình bày được công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng chính của
các thuốc có trong bài;
1. Hormon sinh dục nữ Thời gian:
1.1. Các estrogen 05giờ
1.2. Các progestin
2. Hormon sinh dục nam Thời gian: 01giờ
2.1. Các androgen
2.2. Các chất tăng dưỡng
2.3. Các chất ức chế hormon androgen và các chất kháng
androgen
3. Hormon vỏ thượng thận Thời gian: 2,5giờ
3.1. Phân loại
3.2. Cấu trúc và tác dụng
3.3. Tính chất
3.4. Glucocorticoid
3.5. Một số thuốc cụ thể
4. Hormon tuyến yên Thời gian: 0,5giờ
5. Hormon tuyến giáp và các thuốc kháng giáp trạng Thời gian: 0,5giờ
5.1. Hormon tuyến giáp
5.2. Các thuốc kháng giáp trạng
6. Hormon tuyến tuỵ và thuốc tổng hợp điều trị bệnh đái tháo Thời gian: 3,5giờ
đường
6.1. Hormon tuyến tụy
5
6.2. Thuốc tổng hợp điều trị bệnh đái tháo đường
Chương 4: Thuốc điều trị nấm

Mục tiêu:
- Kể tên và trình bày cơ chế tác dụng của các nhóm thuốc dùng trong điều trị
nấm, các thuốc thường dùng trong mỗi nhóm và chỉ định dùng của mỗi thuốc;
các thuốc chống nấm có trong bài;
1. Các azol Thời gian: 05giờ
1.1. Cơ chế tác dụng
2. Allylamin và dẫn chất Thời gian: 01giờ
3. Kháng sinh chống nấm Thời gian: 01giờ
Chương 5: Thuốc điều trị bệnh do ký sinh trùng
Mục tiêu:
- Trình bày được tên, công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng của các
thuốc điều trị giun sán có trong bài;
- Trình bày được tên công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng của các
thuốc điều trị sốt rét có trong bài;
thuốc điều trị lỵ amip và Trichomonas có trong bài;
1. Thuốc điều trị bệnh giun sán Thời gian: 01giờ
2. Thuốc điều trị bệnh sốt rét Thời gian:01giờ
2.1. Sơ lược về chu kỳ phát triển của kí sinh trùng sốt rét
2.2. Phân loại
3. Thuốc điều trị lỵ amip và Trichomonas Thời gian: 05giờ
3.1. Phân loại
Chương 6: Thuốc chống virus

Mục tiêu:
6
- Trình bày được đặc điểm cấu tạo chính của virus, phân loại thuốc điều trị
virus;
- Trình bày được tên khoa học, tính chất lý hóa, cơ chế tác dụng của:
Zidovudin, Lamivudin, Acyclovir, Amantadin;
1. Đại cương Thời gian: 01giờ
1.1. Phân loại virus
1.2. Phòng và điều trị bệnh do virus
2. Một số thuốc cụ thể Thời gian: 08giờ
IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH:

- Vật liệu: Phấn, giấy...
- Dụng cụ và trang thiết bị:
+ Máy tính cá nhân, sổ tay tra cứu.
+ Máy vi tính, máy chiếu projector.
+ Hóa chất, thuốc thử dùng thực hành.
+ Các trang thiết bị khác: máy quang phổ tử ngoại- khả kiến, máy sắc ký
lỏng hiệu năng cao, phân cực kế,
- Học liệu: Giáo trình hóa dược.
- Nguồn lực khác: Phòng học lý thuyết, phòng thực hành,có đủ dụng cụ thực hành.
V. PHƯƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ:
Phương pháp đánh giá:
- Kiểm tra viết và trắc nghiệm khách quan đạt yêu cầu, gồm các nội dung trong
chương trình nhằm kiểm tra mức độ tiếp thu của sinh viên.
- Dựa trên năng lực thực hành của sinh viên bằng cách quan sát quá trình học sinh
thực hành và sản phẩm của thực hành.
Nội dung đánh giá:
- Kiến thức: Kể tên được các thuốc, công thức, tính chất lý hóa, công dụng chính
của các thuốc có trong mỗi chương.
- Kỹ năng: thực hành của sinh viên bằng các bài thực hành: định tính, định lượng
được các hóa chất có trong mỗi bài.
- Thái độ: của sinh viên thông qua tính tự giác, tính kỷ luật, tinh thần trách nhiệm
trong công việc, có tinh thần hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau. Tham gia đầy đủ giờ học.
VI. HƯỚNG DẪN CHƯƠNG TRÌNH:
1. Phạm vi áp dụng chương trình:
- Môn học Hóa dược được sử dụng để giảng dạy cho trình độ đào tạo Sơ cấp
nghề, Trung cấp nghề, Cao đẳng nghề Kỹ thuật dược.
7
2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy môn học:
- Để giúp sinh viên nắm những kiến thức cơ bản cần thiết, sau mỗi chương
cần giao các câu hỏi, bài tập để sinh viên tự làm ngoài giờ. Các câu hỏi chỉ ở mức
độ đơn giản, trung bình phù hợp với phần lý thuyết đã học.
- Khi giảng dạy giáo viên có thể sử dụng kết hợp máy vi tính, máy đèn
chiếu, áp dụng các loại giáo án điện tử.
3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý:
Trọng tâm của môn học là các chương 2, 3, 4, 5.
4. Tài liệu cần tham khảo:
[1].Thái Duy Thìn,Hóa dược tập 1 .Nhà xuất bản Y hoc, 2007.
[2].Nguyễn Hải Nam. Giáo trình thực hành hóa dược .Trường đại học Dược Hà
Nội. .2007.
8
2. Nội dung chi tiết:
Bài mở đầu: Bài mở đầu
1. Nội dung của môn học Thời gian: 0,5giờ
2. Phương pháp học Thời gian: 0,5giờ
Chương 1: Thuốc tác dụng trên hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm
Mục tiêu:
- Trình bày được đặc điểm tác dụng và phân loại các thuốc kiểu giao cảm và
hủy giao cảm;
- Trình bày được đặc điểm tác dụng các thuốc kiểu phó giao cảm và hủy phó
giao cảm;
- Trình bày được tên khoa học, điều chế (nếu có), tính chất lý hóa ( ứng dụng
để định tính, định lượng) và công dụng chính của các thuốc có trong chương đã
học;
1 Thuốc tác dụng kiểu giao cảm Thời gian: 3,5giờ
1.1. Cấu trúc hóa học chung
1.2. Phân loại
2. Thuốc tác dụng hủy giao cảm Thời gian: 01giờ
2.1. Phân loại
3. Thuốc tác dụng kiểu phó giao cảm Thời gian: 3,5giờ
3.1. Phân loại
4. Thuốc tác dụng hủy phó giao cảm Thời gian: 02giờ
4.1.Phân loại và đặc điểm chung về cấu trúc hóa học
Chương 2: Thuốc tim mạch
Mục tiêu:
- Trình bày được phân loại các thuốc điều trị bệnh tim mạch;
- Trình bày được cấu trúc hóa học chung, cơ chế tác dụng và tác dụng chung
của các thuốc cùng nhóm;
- Trình bày được điều chế (nếu có), tính chất lý hóa (ứng dụng để định tính,
định lượng), công dụng của các thuốc điển hình của mỗi nhóm;
9
1. Thuốc trợ tim Thời gian: 03giờ
1.1. Glycosid trợ tim
1.2. Thuốc trợ tim tổng hợp hóa học
2. Thuốc chống rối loạn nhịp tim Thời gian: 01giờ
2.1. Phân loại
3. Thuốc điều trị đau thắt ngực Thời gian: 01giờ
3.1. Phân loại
4. Thuốc điều trị tăng huyết áp Thời gian: 03giờ
4.1. Phân loại
4.2. Thuốc phong bế kênh Calci làm hạ huyết áp
4.3. Thuốc tác động lên hệ thống renin-angiotensin
4.4. Các thuốc giãn mạch làm hạ huyết áp
4.5. Thuốc chống tăng huyết áp tác động lên thần kinh trung
ương
4.6. Các thuốc lợi tiểu
5. Thuốc hạ lipid máu Thời gian: 05giờ
5.1. Tác dụng chung
5.2. Phân loại
10
Chương 3: Hormon và các hợp chất tương tự
Mục tiêu:
- Trình bày được mối liên quan giữa cấu trúc với tác dụng của hormon
steroid;
các thuốc có trong bài;
1. Hormon sinh dục nữ Thời gian:
1.1. Các estrogen 05giờ
1.2. Các progestin
2. Hormon sinh dục nam Thời gian: 01giờ
2.1. Các androgen
2.3. Các chất ức chế hormon androgen và các chất kháng
androgen
3. Hormon vỏ thượng thận Thời gian: 2,5giờ
3.1. Phân loại
3.3. Tính chất
3.4. Glucocorticoid
4. Hormon tuyến yên Thời gian: 0,5giờ
5. Hormon tuyến giáp và các thuốc kháng giáp trạng Thời gian: 0,5giờ
6. Hormon tuyến tuỵ và thuốc tổng hợp điều trị bệnh đái tháo Thời gian: 3,5giờ
đường
Bài 3 HOCMON VÀ CÁC CHẤT TƯƠNG TỰ
Mục tiêu học tập

- Trình bày được công thức cấu tạo của các chất
- Trình bày được các tính chất lý hóa và phép thử định tính, định lượng
Mục tiêu:
- Trình bày được mối liên quan giữa cấu trúc với tác dụng của hormon steroid;
11
- Trình bày được công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng chính của các
thuốc có trong bài;
- Rèn luyện tác phong thận trọng, tỉ mỉ, nghiêm túc, chính xác, khoa học trong thực
hành, học tập.
I. Đại cương
1. Khái niệm
Hormon (noäi tieát toá) laø nhöõng chaát chuû yeáu do caùc tuyeán noäi tieát sinh
toång hôïp ñöôïc tieát thaúng vaøo maùu hoaëc haïch baïch huyeát, daãn tôùi
nhöõng cô quan caûm thuï vaø phaùt huy taùc duïng ñieàu hoøa caùc hoaït ñoäng
sinh lyù trong cô theå.
2. Phân loại
Hormon sinh dục đều có cấu trúc steroid theo 3 khung cơ bản
Estran (18 C) Androstan (19 C) Pregnan (21 C) 17β-ethyl

(estrogen) (androsgen) (progestin, corticoid)
Coù nhieàu caùch phaân loaïi, döïa vaøo caáu truùc hoùa hoïc phaân thaønh 3
nhoùm:
+ Hormon coù caáu truùc Steroid nhö aldosteron, Cortison, hydrocortison,
testosteron, Progesteron…
+ Hormon coù caáu truùc ña peptid nhö Thyreostimurin, Corticotropin,
Gona-dostimulin, Insulin, Glucogon…
+ Hormon coù caáu truùc amino acid vaø daãn chaát nhö thyroxin,
Melatonin…
3. Caùc tuyeán noäi tieát
3.1. Tuyeán yeân
Tuyeán yeân naèm ôû phía tröôùc haønh naõo vaø phía döôùi ñaïi naõo, naëng
trung bình khoaûng 5dg, noù chia laøm 3 thuøy:
Thuøy tröôùc tieát ra caùc hormon taêng tröôûng cô theå, hormon höôùng sinh
duïc, hormon kích thích tuyeán giaùp, hormon kích thích voû thöôïng thaän,
Endorpin.
Thuøy giöõa tieát ra Melanotropin (lieân quan ñeán saéc toá).
12
Thuøy sau tieát ra Oxytoxin (taêng co boùp töû cung, tieát söõa), vasopresin (neáu
ít gaây öùc cheá tieåu tieän, neáu nhieàu gaây taêng huyeát aùp).
3.2. Tuyeán giaùp.
Tuyeát giaùp naèm tröôùc suïn giaùp, coù 2 thuøy ôû hai beân vaø 1 eo ôû giöõa,
naëng trung bìng khoaûng 25g, noù tieát ra 2 hormon chính laø Levothyroxin vaø
Liothyroxin.
3.3. Tuyeán tuïy.
Tuyeán tuïy naèm phía sau phuùc maïc, vaét ngang qua coät soáng, hình muõi
nhoïn deït, ñaàu tuïy ñöôïc khung taù traøng bao boïc, ñuoâi tuïy saùt vôùi cuoáng
laùch. Caáu taïo tuïy coù caùc teá baøo ñaëc bieät goïi laø ñaûo tuïy, ôû giöõa laø
caùc teá baøo  tieát ra Insulin (laøm haï ñöôøng huyeát), xung quanh laø caùc teá
baøo  tieát ra Glucagon (laøm taêng ñöôøng huyeát).
3.4. Tuyeán thöôïng thaän.
Coù hai phaàn:
Voû thöôïng thaän coù 3 lôùp tieát ra hormon Mineracorticoid, Glucocorticoid vaø
Androgen.
Tuûy thöôïng thaän tieát ra caùc catecholamin (Adrenalin, Nor-adrenalin).
4. Vai troø cuûa hormon.
Hormon ñoùng vai troø, chöùc phaän sinh lyù raát quan troïng, neáu löôïng
hormon ñöôïc caùc tuyeán tieát ra ñeàu ñaën thì noù ñieàu hoøa caùc cô quan hoaït
ñoäng bình thöôøng, neáu löôïng hormon taêng leân (öu naêng tuyeán ) hoaëc
giaûm ñi (thieåu naêng tuyeán) thì vai troø cuûa hormon ñöôïc theå hieän roõ reät
nhö khi suy tuyeát tuïy, löôïng Insulin thieáu seõ gaây ra beänh ñaùi thaùo ñöôøng,
khi thieåu naêng tuyeán voû thöôïng thaän gaây beänh Addison, khi thöøa hormon
tuyeán giaùp gaây beänh Basedow, khi thöøa hormon höôùng thaän cuûa tuyeán
yeân seõ gaây beänh khoång loà.
Trong nhöõng tröôøng hôïp thieåu naêng tuyeán, thöôøng duøng nhöõng hormon
töông öùng ñeå ñieàu trò trong thôøi gian daøi, khi öu naêng tuyeán thöôøng söû
duïng caùc thuoác coù taùc duïng ñoái khaùng hormon.
Ngoaøi ra, hormon coøn coù moät soá taùc duïng khaùc ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu
trò moät soá beänh khoâng lieân quan ñeán thieåu naêng tuyeán nhö caùc
Glucocorticoid ñöôïc duøng ñeå choáng vieâm, choáng dò öùng, choáng soác.
5. Ñaëc ñieåm cuûa hormon.
Hormon coù ñaëc ñieåm chính:
+ Coù hoaït tính sinh hoïc cao (taùc duïng maïnh vôí lieàu löôïng nhoû).
+ Coù taùc duïng aûnh höôûng laãn nhau, ñaëc bieät laø hormon tuyeán
yeân coù taùc duïng kích thích hoaït ñoäng cuûa caùc tuyeán noäi tieát khaùc trong
cô theå, ngöôïc laïi hormon cuûa caùc tuyeán ñoù laïi kìm haõm tuyeán yeân tieát
ra hormon cuûa noù.
+ Sau khi phaùt huy taùc duïng, hormon thöôøng bò phaân huûy raát nhanh.
13
6. Danh pháp
Estra- Androst- Pregn-
17β-Estradiol Testosteron Progesteron

Estra-1,3,5(10)-trien- Androst-4-en17β Pregn-4-en-3,20 - dion
3,17β-diol hydroxy-3-on
II. Các nhóm hormon và dẫn chất chính
1. Các hormon sinh dục

1.1. Hormon sinh dục nữ
1.1.1. Các estrogen
Estrogen tự nhiên: trong cơ thể có các chất estradiol, estron và estriol là các
estrogen được nhau thai và buồng trứng tiết ra. Trong đó estradiol có hoạt tính
mạnh nhất, chất này được chuyển hóa thành estron và estriol có tác dụng yếu hơn.
Estron được dùng dưới dạng dung dịch tiêm trong dầu hoặc uống ở dạng muối của
ester sulfat estron với piperazin với tên estropipat.
Estradiol dùng phổ biến nhất dưới dạng alcol hoặc ester như estradiol
monobenzoat.
ESTRADIOL MONOBENZOAT
Công thức
14
Estra-1,3,5(10) trien-17β hydroxy-3-benzoat
Tính chất lý hoá
- Bột kết tinh trắng, không tan trong nước, ít tan trong cồn và dễ tan trong aceton.
- Nhiệt độ nóng chảy: 191 – 1980C
- Thuỷ phân với FeCl3 cho phức màu tím
- Phản ứng oxy hoá với H2SO4 hoặc hổn hợp thuốc thử dưới đèn UV365cho màu
huỳnh quang đặc trưng
Đinh tính
- Phổ IR đặc trưng
- Bằng sắc ký lớp mỏng (SKLM)
- Phản ứng với thuốc thử sulfomolipdic: cho dung dịch có màu xanh ánh vàng, soi
dưới đèn UV365 có huỳnh quang xanh, thêm acid H2SO4 loãng cho dd màu hồng và
phát quang màu vàng
Định lượng
- Đo độ hấp thụ ở λmax = 231 nm trong cồn, tính kết quả theo A (1%, 1cm) = 500
Công dụng
Nồng độ sinh lý có tác dụng phát triển giới tính như giọng nói thanh, vai nhỏ, ngực
nở và điều hoà phân phối tạo dáng phụ nữ
Liều điều trị thay thế khi cơ thể không tiết đủ estrogen như dậy thì muộn, rối loạn
kinh nguyệt, suy buồng trứng hoặc sau khi cắt bỏ buồng trứng.
Liều cao gây ức chế ngưng sản xuất estrogen, trứng không phát triển và không bám
vào niêm mạc tử cung ngăn cản sự thụ thai (phối hợp với progesteron) làm thuốc
tránh thai. Điều trị K tuyến tiền liệt
Estrogen bán tổng hợp theo cấu trúc chia thành 2 loại
- Cấu trúc steroid: ethinylestradiol, mestradiol, quinestrol
- Cấu trúc không steroid: diethylbestrol
Đặc điểm chung: Bền, tác dụng mạnh và kéo dài hơn, nhưng tác dụng không mong
muốn thường hay gặp và mạnh hơn.
15
ETHINYLESTRADIOL
Công thức
Danh pháp Dihydroxy-3β, 17β-ethinyl-17α-estradiel 1,3,5 (10)

Còn gọi 17α-ethinylestradiol
Điều chế
Estrol
Tính chất
- Bột tinh thể trắng,trăng ngà. Không tan trong nước, tan trong alcol, ether,
chloroform, trong dung dich kiềm.
- [α]D20 = - 270  -300
- Với FeCl3 tạo phức màu tím.
- Với muối bạc tạo kết tủa trắng.
Đinh tính
- Bằng sắc ký lớp mỏng (SKLM) và tìm các tạp chất liên quan
- Phổ IR đặc trưng
- Phổ UV có λmax = 281nm
16
- Phản ứng màu với H2SO4: cho dung dịch đỏ, soi dưới đèn UV365 có huỳnh quang
xanh, loãng với nước cho màu tím và tủa màu tím.
Định lượng
- Phổ UV có λmax = 281 nm (0,01% /methanol), có A (1%,1cm) = 69 – 73
- Dựa vào phản ứng tạo tủa với muối bạc, giải phóng HNO3 rồi định lượng HNO3
bằng NaOH 0,1N.
Công dụng
- Thiểu năng buồng trứng.
- Rối loạn sau mãn kinh.
- K tuyến tiền liệt, K vú.
Chống rụng noãn ở liều thấp và dùng phối hợp với progestin trong các thuốc ngừa
thai dạng uống (do 17α-ethinyl không chịu ảnh hưởng của enzym ở gan).
1.1.2. Các progestin

1.1.2.1. Progestin tự nhiên
Hormon tự nhiên là progesteron do hoàng thể tiết ra và có nhiều trong thời kỳ thai
nghén do nhau thai tiết ra. Các chất bán tổng hợp bền, có tác dụng mạnh, kéo dài
hơn và được dùng theo đường uống. Tất cả các chất có cấu tạo khung pregnan và
có tên gọi chung là progestin
PROGESTERON
Công thức
19-nor-17α-pregna-1,3,5(10)-trien-
20-yne-3,17-diol
Tính chất
- Chế phẩm dạng bột kết tinh trắng. Không tan trong nước, tan trong alcol, dầu,
ether, chloroform.
- [α]D20 = +175  +1830
17
Tính chất hoá học
- Phản ứng Zimmerman (chức ceton): Cho màu đỏ tím.
- Phản ứng tạo tủa dioxim progesteron.
- Phản ứng tạo hydrazon.
+ Với phenylhydrazin tạo hydrazon có màu vàng
+ Với 2,4 dinitrophenylhydrazon tạo hydrazon có màu đỏ
- Phản ứng oxy hoá, với FeCl3.
Đinh tính
- Đo phổ IR, so sánh với phổ đồ chuẩn.
- Bằng sắc ký lớp mỏng (SKLM) và tìm các tạp chất liên quan
- Đo phổ UV, dung dich trong methanol, đo song song với chất chuẩn.
Định lượng
+ Phương pháp cân tủa
+ Phương pháp đo quang
+ Phương pháp HPLC (USP 2000)
Công dụng
Nồng độ sinh lý làm dày niêm mạc, tăng tiết dịch, giảm co bóp tử cung và giảm
đáp ứng với oxytoxin.
Liều điều trị trung bình 5 – 10mg/24h, phối hợp với estrogen, thay thế cho các
trường hợp: Thiểu năng vật thể vàng, rối loạn kinh nguyệt, chảy máu dạ con, cơ
quan sinh dục kém phát triển, vô sinh.
Liều cao phòng sảy thai, K nội mạc tử cung.
Đối kháng testosteron, tăng thảy Na+.
1.1.2.2. Progestin bán tổng hợp
LEVONORGESTREL
Công thức
Tính chất
- Bột kết tinh trắng. Không tan trong nước, ít tan trong alcol, tan trong chloroform.
- [α]D20 = - 30  - 35 ( C%: 0,02 (w/v); CHCl3)
Hoá tính
18
- Phản ứng với AgNO3 cho tủa trắng
- Phản ứng Zimmerman
Đinh tính
- Đo phổ IR, so với phổ đồ chuẩn.
- Bằng sắc ký lớp mỏng (SKLM) và tìm các tạp chất liên quan.
- Phổ UV
Định lượng
Định lượng bằng NaOH 0,1N (phương pháp giống ethinyl estradiol).
Đo UV, HPLC
Công dụng
Ức chế rụng trứng và có tác dụng androgen.
Tránh thai và điều trị thay thế sau mãn kinh.
1.2.3. Các chất kháng progestin
Do progesteron có vai trò thiết yếu trong sự thụ thai và duy trì thai nghén ở thời kỳ
đầu nên các kháng chất progestin có tác dung chống thụ thai hoặc gây sảy thaiowr
thời kỳ đầu.
Epostan ngăn cản tổng hợp progesteron, mifepriston tranh chấp với progesteron.
2. Hormon sinh dục nam

1.2.1. Androgen là hormon sinh dục nam còn gọi testosteron do tinh hoàn tiết ra.
Vừa có chức năng tạo tinh trùng, vừa có chức năng nội tiết.
Tự nhiên có 2 dạng: testosteron có hoạt tính mạnh ở cơ và 5α-hydrotestosteron có
tác dụng trên tinh hoàn và tuyến tiền liệt. Các testosteron dể bị phân huỷ ở gan,
thường dùng dạng tiêm có sinh khả dụng thấp, thời gian tác dụng ngắn.
Tổng hợp ở dạng muối propionat, undecanoat, methyl testosteron và nandrolone
dạng muối phenylpropionate có tác dụng tốt bằng đường uống.
Các khung cơ bản thường gặp
Testosteron Methyltestosteron Fluoxymesteron
19
TESTOSTERON PROPIONAT
Công thức
3-on-4-androsten-17β-propionat
- Bột kết tinh trắng hoặc trắng hơi có ánh vàng, không mùi, bền vững.
- Không tan trong nước, tan trong alcol, dầu, dễ tan trong chloroform, benzen.
- [α]D20 = +830  +900
- Phản ứng Zimmerman cho màu đỏ tím
Đinh tính
- Đo phổ UV, λmax = 241 nm (trong ethanol)
- Với sắc ký lớp mỏng (SKLM) và tìm các tạp chất liên quan.
- Đun sôi dung dịch chế phẩm trong hổn hợp H3PO4:cồn tuyệt đối(2:1), thêm acd
glyoxylic (OHC-COOH) cho màu tím đỏ và có huỳnh quang màu đỏ.
- Phản ứng tạo tủa dioxim testosteron, lấy tủa rửa sạch và sấy khô, đo nhiệt độ
nóng chảy: 150 – 1530C
- Xác định phần propionat: cho phản ứng với hydroxylamin/NaOH sẽ được natri
propionohydroxamat có màu đỏ gạch với TT FeCl3.
Định lượng
+ Đo phổ UV : Hòa tan 25mg/250ml ethanol. Pha loãng dung dịch 10 lần đo độ
hấp thu ở 241nm, tính kết quả theo công thức A(1%,1cm)=490
Công dụng
Testosteron có tác dụng androgen mạnh và tác dung tăng dưỡng ở liều thấp.
20
Dùng điều trị thay thế:
+ Ở nam giới thiểu năng sinh dục, rối loạn các chức năng sinh dục, liệt dương.
+ Ở nữ giới rối loạn thần kinh, tuần hoàn, K vú, dạ con, buồng trứng với liều cao.

Testosteron và các androgen khác có tác dụng tăng dưỡng do tăng tổng hợp protid,
giữ nitơ, giảm bài tiết ure theo nước tiểu và tăng cân.
2.3. Các chất ức chế hormon androgen và các chất kháng androgen
2.3.1. Các chất ức chế androgen
- GnRH và chất đồng vận với GnRH (Leuprolid/ gonadorelin): Khi dùng liên
tục (leuprolid acetat tiêm dưới da hàng ngày 1mg) thì nồng độ LH và testosteron
trong máu sẽ giảm.
- Nhóm thuốc chống nấm (như ketoconazol và liarozol): Ngoài tác dung
chống nấm (xem bài “Thuốc chống nấm”), các thuốc này có khả năng ức cheescasc
enzym cytocrom P450 tham gia vào sinh tổng hợp steroid.
- Thuốc ức chế 5α reductase Finasterid: Ở một số mô (tuyến tiền liệt, nang
lông) dưới tác dụng của 5 reductase testosteron chuyển thành dạng hoạt tính là
dihydrotestosteron. Sẽ ức chế chọn lọc tác dụng androgen trên những mô này,
nhưng không làm giảm nồng độ testosteron và LH huyết tương.
Finasterid được dùng điều trị quá sản và u tuyến tiền liệt liều 5mg/ngày. Còn dùng
điều trị hói đầu.
2.3.2. Thuốc đối kháng tại receptor
- Cyproteron và cyproteron acetat tranh chấp với dihydrotestosteron để gắn vào
receptor của mô đích. Dạng acetat còn có tác dụng trên progesteron, ức chế tăng
tiết LH và FSH theo cơ chế điều hoà ngược nên tác dung kháng androgen càng
mạnh.
- Flutamid là thuốc kháng androgen không mang nhân steroid nên tránh được hoạt
tính hormon khác. Vào cơ thể được chuyển thành 2 hydroxy flutamid, gắn tranh
chấp với dihydrotestosteron tai receptor. Dùng trong u tuyến tiền liệt.
3. Hormon vỏ thượng thận
3.1. Phân loại

Tuyến thượng thận nằm trên thận, chia làm 2 phần
- Phần tuyến lõi thượng thận tiết ra adrenalin, noradrenalin
- Phần tuyến vỏ thương thận tiết ra các hormon steroid như corticoid,
hydrocortison có tác dụng điều hoà gluco nên được gọi là glucocorticoid.
Theo tác dụng sinh học chia làm 2 nhóm:
21
+ Nhóm (a) glucocorticosteroid, hormon chính là hydrocortison, tác dụng lên quá
trinh chuyển hóa glucid, protid và lipid.
+ Nhóm (b) mineralocorticosteroid, hormon chính là aldosteron, tác dụng lên quá
trình trao đổi muối khoáng.
Công thức cấu tạo chung ol-21-dion-3,20 prenan-4-en và còn gọi là
desoxycorticosterone (D.O.C)
Pregn-4-ene-3,20-dione-21-hydroxy
Trong đó:
- Nhóm (a) luôn có –OH ở C17, có vai trò quan trọng đối với tác dụng chống viêm.
- Nhóm (b) không có –OH ở C17 (trừ một số chất bán tổng hợp và chất kháng
aldosterol).
- Khi thêm nối đôi ở C1 thì tác dụng chống viêm tăng đồng thời tác dụng giữ muối
giảm (tác dụng không mong muốn).
- Nếu có oxy ở C11 thì hoạt tính chuyển hoá glucid tăng dẫn đến tác dụng chống
viêm tăng. Chất có ceto ở C11 có tác dụng yếu hơn chất có C11-β-hydroxy vì trong
cơ thể chúng phải chuyển thành C11-β-hydroxy ở gan mới có hoạt tính sinh học
(cortison, hydrocortison). Hầu hết thuốc nhóm (a) đều có C11β-OH.
- Ở vị trí C16 có nhóm –OH hoặc –CH3 làm giảm chút ít tác dụng chuyển hoá
glucid và chống viêm nhưng giảm đáng kể tác dụng chuyern hoá muối khoáng
(giảm tác dụng phụ giữ muối và nước).
- Có halogen (thương là Flour) ở C9 làm tăng tác dụng chuyển hóa glucid và muối
khoáng.
- Các chất có –OH ở C17 hoặc –F ở C9 hoặc có cả hai nhóm thường làm giảm
chuyển hóa tại chỗ, bền hơn và tăng tác dụng toàn thân.
- Các dẫn chất esther do nhu cầu tính chất dược động học thích hợp.
- Vòng cetonid C16, C17 làm tăng tác dụng tại chỗ và không tăng tác dụng toàn
thân. Vì cấu trúc này giảm tính khuyết tán.
22
3.3. Tính chất
- Đo phổ IR so với phổ đồ chất chuẩn.
- Đo phổ hấp thụ UV có bước sóng cực đại ở 238nm hoặc 241nm.
- Phản ứng tạo màu hoặc kèm theo phát huỳnh quang khi soi dưới đewn UV365.
- Phản ứng tạo dẫn chất hydrazon.
- Phản ứng Porter-Silber ( các chất không có –OH ở C17 như các mineralocorticoid
tư nhiên không cho phản ứng này).
- Tính khử: khi –OH ở C21 được giải phóng dạng alcol, tạo thành dẫn chất –CHO ở
C21 và giải phóng hydro mới sinh nên có tính khử mạnh.
- Có thể định tính sơ bộ bằng thuốc thử Fehling, AgNO3/NH4OH hoặc
Hg2+/K2HgI4 thành Hg0/kiềm.
- Khử muối tetrazolium clorid (không màu) thành dạng formazon có màu đỏ.
- Dùng SKLM định tính và thử các tạp chất liên quan theo phương pháp chung
hoặc chỉ dẫn riêng cho từng chế phẩm.
- [α]D20 với các dẫn chất hữu tuyền (quay phải).
Định lương:
- DĐVN IV định lương corticoid bằng phương pháp đo màu ở λ=485 nm hoặc từ
phản ứng khử muối dùng xanh tetrazoliun đo độ hấp thụ ở λ=525nm.
3.4. Glucocorticoid
3.4.1. Tác dụng – Chỉ định
- Tác dụng thay thế hormon.
- Tác dụng cơ bản của glucocorticoid:
+ Chống viêm
+ Chống dị ứng
+ Ức chế miễn dịch.
- Tác dụng chống viêm dùng đánh giá hoạt tính của glucocorticoid và được dụng
nhiều nhất điều trị các cơ quan nội tạng như viêm cầu thận, viêm tuỵ cấp, viêm gan
siêu vi, các bệnh nguy hiểm như thiếu máu (tiêu hoặc không tiêu huyết), K máu (
phối hợp với thuốc điều trị K), phù não và trong phẩu thuật cấy ghép nội tạng.
3.4.2. Các tác dụng không mong muốn
- Tác dụng giữ muối và nước, ảnh hưởng đến chuyển hóa xương, chức năng tuyến
yên – vỏ thượng thận suy giảm gây ra các biến chưng như:
- Loãng xương.
- Tăng lipid máu.
- Hội chứng Cushing (mặt béo, người béo, chân teo)
- Tiểu đường (đái tháo đường)
- Yếu dây thần kinh số 6, yếu cơ
- Ban đỏ hoăc xuất hiên vân khía ở da.
- Glaucom, đục thuỷ tinh thể, song thị (nhìn hình đôi).
23
- Phù ở nhiều dạng khác nhau, thải trừ kali thận, mất kiềm (tăng acid).
- Làm tăng tiết pepsin, trypsin (các men tiêu hó a protein) có thể gây hiện tương dễ
chảy máu hoặc loét dạ dày – tá tràng.
- Sau 7 – 10 ngày hoặc sau khi điều trị kéo dài, phải ngưng thuốc từ từ và theo dõi
sự phục hồi chức năng tuyến yên – thượng thận.
3.4.3. Thận trọng – chống chỉ định
Tuỳ theo đường dùng, liều và thời gian điều trị, các trường hợp sau đây cần theo
dõi tiền sử của bệnh nhân, thận trọng khi sử dụng, hoặc chống chỉ định như
- Thiểu năng tuyến giáp, gan, tim (bẩm sinh),
- Sỏi thận, suy thận
- Xương xốp.
- Cao huyết áp.
- Lipid máu cao.
- Loét dạ dày – ruột.
- Nhược cơ, thần kinh bất ổn (căng thẳng hoặc dễ xúc động).
HYDROCORTISON ACETAT
Tên khác: Cortisol acetat
Công thức
21-Acetyloxypregn-4-ene-3,20-dione
C23H32O4 Ptl: 404,5
Tên khoa học: 11β,17,21-trihydroxy prenan-4-en-3,20-dion-21-acetat
Điều chế
- Bán tổng hợp từ diosgenin, cholesterol hoặc một số sterol thực vật.
- Dạng thường ở dạng muối tan succinat natri, phosphat natri
24
- Bột kết tinh hình kim màu trắng hoặc gần như trắng. Hầu như không tan trong
nước, ít tan trong ethanol, methanol, aceton . . .dầu thực vật, bền trong không khí.
- Nhiệt độ nóng chảy: t0Cnc = 154 – 1600C
- [α]D20 = +1580 – +1670 (C1, dioxan)
Định tính
- Sắc ký lớp mõng (SKLM)
- Đo phổ UV, λmax = 241,5nm (trong ethanol)
- Phản ứng [O] bằng H2SO4 đặc/ethanol cho màu đỏ nâu đậm dần và có huỳnh
quang xanh soi dưới đèn UV365, pha loãng với nước thì màu nhạt dần và huỳnh
quang mất màu.
- Thuỷ phân bằng H3PO4, xác định acic acetic bằng FeCl3 hoặc phản ứng với
hydroxylamin sẽ toạ phức với FeCl3.
Định lượng
- Đo độ hấp thụ ở λmax = 241,5nm (C%=0,002%trong ethanol), tính kết quả theo
A(1%,1cm) = 395
Công dụng
- Thiểu năng, suy hoặc chuẩn bị cắt tuyến thượng thận.
- Shock, dị ứng, chống viêm.
- Hen nặng và ác tính
PREDNISOLON
Công thức
11β,17,21-trihydroxy-pregna-1,4-
diene-3,20dione
25
- Bột kết tinh trắng hoặc hầu như trắng, dể hút ẩm. Rất khó tan trong nước, tan
trong ethanol, methanol, dioxan, hơi tan trong aceton và khó tan trong
methylen clorid
- Gốc quay cực riêng [α]D20= từ +960 đến +1020 (dioxan)
- Phản ứng màu với H2SO4 đặc: có màu đỏ đậm và huỳnh quang đỏ nâu, pha
loãng có màu nhạt dần và có huỳnh quang vàng, có tủa bông màu xám.
Định tính
- Phổ IR, UV va HPLC
Định lượng
- Đo độ hấp thụ ở λmax = 241,5nm, tính kết quả theo A(1%,1cm) = 395
Công dụng
- Viêm khớp, suy vỏ thượng thận cấp, các bệnh ở mô tạo keo, phản ứng mẫn
cảm, cơn hen phế quản, một số bệnh ở hệ tạo huyết, các thể viêm và dị ứng.
4. Hormon tuyến yên

Tuyến yên là một tuyến rất quan trọng trong cơ thể, kiểm soát hầu hết các tuyến
nội tiết khác. Tuyến yên được chia làm hai thuỳ: thuỳ trước và thuỳ sau.
Thuỳ trước tạo ra 6 hormon chính là prolactin (PRL), hormon tăng trưởng (GH:
Gonadostimulin Hormon), hormon hướng vỏ thượng thận (ACTH: Adreno Cortico
Tropic Hormon ), hormon hướng hoành thể (LH: Luteinizing Hormon), hormon
kích thích buồng trứng (FSH: Follicle Stimulating Hormon), và hormon kích thích
tuyến giáp (TSH: Thyreo Stimulating Hormon).
Thuỳ sau tuyến yên tiết ra oxytocin, vasoprestin và một số hormon khác.
OXYTOCIN
Công thức
C43H66N12S2 Ptl: 1007.19

26
Tính chất
- Bột kết tinh trắng hoặc hầu như trắng, dể hút ẩm. Rất dễ tan trong nước,
trong acid acetic loãng và ethanol.
- Định tính, định lượng dùng phương pháp HPLC với detector UV ở 220nm
Công dụng
- Kích thích cơ trơn tử cung và tuyến vú có tác dụng thúc đẻ / (dục) sanh
- Liều cao có tác dụng giản cơ trơn thành mạch máu.
5. Hormon tuyến giáp và các thuốc kháng giáp trạng

NATRILEVOTHYROXIN
Công thức
L-Tyrosine,O-(4-hydroxy-3,5-diiodophenyl)-3,5-diiodo-
monosodium salt,hydrate.
Monosodium L-thyroxine hydrate
- Bột màu trắng hoặc hầu như trắng hoặc bột kết tinh nhỏ không màu, không
mùi, vi. Khó tan trong nước và ethanol, dễ tan trong dung dịch kiềm loãng.
- Gốc quay cực riêng [α]D20= từ -50 đến -60 (ethanol/NaOH 1N)
- Cho chế phẩm vào nước lắc không tan. Thêm dung dịch NaOH loãng, lắc
tan hoàn toàn.
- Cho chế phẩm vào chén sứ, thêm H2SO4 đun nhẹ, có hơi màu tím bốc lên
- Chế phẩm sau khi vô cơ hoá có phản ứng đặc trưng của ion natri.
- Với thuốc thử ninhydrin tạo thành màu tím.
Định lượng
- Phương pháp UV, HPLC
Công dụng
- Điều trị thiểu năng tuyến giáp,
- Phòng và điều trị bướu giáp và carcinom tuyến giáp.
- Bệnh u năng tuyến giáp, khi tuyến giáp tiết quá nhiều hormon thường phải phẩu
thuật.
27
PROPYLTIOURACIL
Công thức
6-propyl-2-sulfanylpyrimidin-4-one
Điều chế
Propylthiouracil có thể điều chế từ ethyl 3-oxohexanoate và thiourea

Lý tính: Bột kết tinh hoăc tinh thể trắng, vị đắng. Rất khó tan trong nước, ether,
hơi tan trong cồn và dễ tan trong dung dịch kiềm. Nhiệt nóng chảy từ 217 đến
2210C.
Hoá tính:
- Có tính acid,
- Xác đinh lưu huỳnh trong chế phẩm, đem vo cơ hoá băng nước brom và đun
sôi xác đinh ion sulfat.
- Chế phẩm khó tan trong nước, dễ tan trong dung dịch kiềm loãng.
Định tính
- Đo phổ IR so với chất chuẩn
Định lượng
- Băng phương pháp acid – base, chỉ thị điên thế
Công dụng
- Điều trị u nang tuyến giáp.
6. Hormon tuyến tuỵ và thuốc tổng hợp điều trị bệnh đái tháo đường
INSULIN
28
Tính chất:
Bột kết tinh trắng. Không tan trong nước, ethanol, ether. Tan trong acid vô cơ
loãng và trong kiềm loãng vơi sự thuỷ phân.
Định tính và định lượng băng HPLC với detector UV ở λmax = 230nm
Công dụng
Insulin có tác dụng cân bằng và chuyên hoá glucose, protein và các chất béo. Tham
gia quá trinh chuyển hoá glucose thành glycogen và ngược lại. Chống tăng đương
huyết.
6.2.1. Các sulfonylure
GLIBENCLAMID
6.2.2. Các biguanid
METFORMIN
6.2.3. Các chất ức chế α-glucosidae

ACABOSE
29
CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
Choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát cho caâu hoûi töø 26 - 40
26.Nhöõng nguyeân taéc duøng Glucocorticoid döôùi ñaây ñeàu ñuùng, ngoaïi
tröø:
A. Kieâng muoái natri clorid, aên nhieàu glucid vaø lipit, aên ít protid.
B. Uoáng theâm dung dòch kali clorid, khaùng sinh (neáu caàn thieát).
C. Caàn theo doõi ngöôøi beänh veà theå troïng, löôïng nöôùc tieåu, huyeát aùp,
bieán ñoåi taâm thaàn, thôøi gian ñoâng maùu, daï daøy-taù traøng.
D. Khi ñaõ duøng lieàu cao maø muoán ngöng thuoác phaûi giaûm lieàu.
E. Aùp duïng ñieàu trò caùch ngaøy ñoái vôùi tröôøng hôïp ñieàu trò laâu daøi.
27. Nhöõng chæ ñònh cuûa Glucocorticoid döôùi ñaây ñeàu ñuùng, ngoaïi
tröø:
A. Caùc beänh veà thaáp khôùp nhö: Vieâm khôùp daïng thaáp, ñau quanh
khôùp…
B. Caùc beänh dò öùng nhö: Hoâ haáp, ngoaøi da, hen suyeãn…
C. Caùc beänh veà thieåu naêng tuyeán thöôïng thaän, vieâm caàu thaän…
D. Caùc beänh vieâm nhieãm ngoaøi da do viruùt.
E. Moät soá beänh veà gan nhö vieâm gan do viruùt, hoaïi töû gan baùn caáp.
28. Choáng chæ ñònh cuûa Prednisolon
A. Ñaùi thaùo ñöôøng B. Nhiễm vi rut C. Taêng huyeát aùp
D. Roái loaïn taâm thaàn. E. Vieâm loeùt daï daøy-taù traøng
29. Phát biểu về Prednisolon dưới đây là đúng:
A. Là chất ức chế P450 B. Phối hợp với Barbituric tăng tác dụng.
C. Phối hợp với Aspirin tăng tác dụng
D. Phối hợp với Diclofenac tăng viêm loét dạ dày.
E. Phối hợp Furosemid tăng tác dụng
30. Phát biểu về Dexamethason dưới đây là đúng:
A. Có nguoàn goác từ thiên nhiên. B. Thời gian tác dụng ngắn hơn Prednisolon
C. Chỉ định tương tự Prednisolon D. CCĐ cho phụ nữ có thai.
E. Phối hợp tốt với kháng sinh Rifampicin
31. Taùc duïng cuûa Progesteron döôùi ñaây laø ñuùng, ngoaïi tröøø:
A. ÖÙc cheá quaù trình ruïng tröùng B. Giaûm co boùp cô töû cung
C. Giaûm tröông löïc cô töû cung D. Giaûm phaùt trieån nieâm maïc töû
cung
E. Tham gia vaøo söï phaùt trieån cuûa tuyeán söõa.
32. Choáng chæ ñònh cuûa Testosteron dưới đây là đúng, ngoại trừ:
A. Phuï nöõ coù thai B. PN ñang cho con buù
C. Ung thö tuyeán tieàn lieät. D. Roái loaïn chöùc naêng gan
30
E. Trẻ em < 15 tuổi.
33. Choáng chæ ñònh cuûa Progesteron dưới đây là đúng:
A. Người có bệnh về mắt. B. Ung thư vú C. Người đang bị hen.
D. Người đau nửa đầu E. Người đái tháo đường.
34. Chæ ñònh chung cuûa Testosteron vaø Progesteron
A. Chaäm phaùt trieån sinh duïc ôû nam. B. Caùc chöùng loaõng xöông
C. Roái loaïn kinh nguyeät tuoåi maõn kinh D. Voâ sinh do suy hoaøng theå
E. Beänh tröùng caù.
35. Tác dụng không mong muốn của Testosteron dưới đây là đúng, ngoại trừ:
A. Ứùc cheá chöùc naêng tinh hoaøn ôû nam B. Giữ muối C. Giữ nước
D. Gaây nam tính hoùa ôû nöõ E. Loãng xương
36. Caùch baûo quaûn vaø söû duïng Insulin
A. Ñeå ôû nhieät ñoä maùt 150-200C B. Ñeå trong tuû laïnh ôû ngaên
ñaù
B. Sau khi laáy trong tuû laïnh ra tieâm lieàn cho beänh nhaân.
C. Sau khi laáy trong tuû laïnh ra phaûi ñeå ôû nhieät ñoä phoøng 1 giôø tröôùc
khi tieâm
D. Sau khi laáy trong tuû laïnh ra phaûi ñeå ôû nhieät ñoä phoøng 2 giôø tröôùc
khi tieâm
37.Cheá ñoä baûo quaûn thuoác ñoäc baûng B laø:
A. Kem boâi da Hydrocortison 1% B.Thuoác tra maét dexamethason 1%
C. Kem boâi da coù dexamethason 0,1%. D. Thuoác vieân neùn glyburit
E. Thuoác vieân neùn Thiamazol
38. Khi bò böôùu coå ñôn thuaàn thì chæ ñònh duøng
A. Levothyroxin B. Methylthiouracin C. Propylthiouracin
D. Thiamazol E. Taát caû ñeàu ñuùng.
39. Khi bò beänh Basedow thì chæ ñònh duøng
A. MTU B. Methylthiouracin C. PTU D. Thiamazol E. Taát caû ñeàu ñuùng.
40. Phát biểu về Levothyroxin dưới đây là đúng:
A. Là Hormon của tuyến giáp B. Là chất đồng phân tả truyền của Thyroxin.
C. Thải trừ qua nước tiểu D. Trị bệnh ưu năng tuyến giáp.
E. CCĐ trong trường hợp thiểu năng tuyến giáp.
1.Điền vào chỗ trống hoặc trả lời ngắn.

1.Hormon taêng tröôûng cô theå do thùy trước của tuyến …………….tiết ra.
2. Oxytocin và vasopresin là những Hormon do thuøy ………của tuyến Yên tieát
ra.
3. Oxytocin có tác dụng taêng . ………………………………………………..tieát
söõa.
31
4. Hai hormon chính của tuyến giáp là …………(T4) vaø Triiodothyronin ( T3).
5. Caùc teá baøo ……………….của tuyến tụy tieát ra Insulin (laøm haï ñöôøng
huyeát)
6. Caùc teá baøo  của tuyến tụy tieát ra ……………………….. (laøm taêng
ñöôøng huyeát).
7. …………………………………………… coù 3 lôùp tieát ra hormon
Mineracorticoid, Glucocorticoid vaø Androgen.
8. …………………………………… tieát ra caùc catecholamin (Adrenalin, Nor-
adrenalin).
9. Một trong những đặc điểm của Hormon là sau khi phaùt huy taùc duïng, hormon
thöôøng bò ……………………………………………..
10. Hormon tuyeán yeân coù taùc duïng ………………………………………..
cuûa caùc tuyeán noäi tieát khaùc trong cô theå.
11. Hormon cuûa caùc tuyeán nội tiết trong cơ thể có tác dụng .................... tuyeán
yeân tieát ra hormon cuûa noù.
12. Cortison, testosteron… là những hormon có cấu trúc ........................
13. Thyroxin, Melatonin…… là những hormon có cấu trúc ........................
14. Insulin, Glucagon… là những hormon có cấu trúc ........................
15. Tuyeán voû thöôïng thaän tieát ra caùc Corticoid coù taùc duïng ñieàu hoøa
gluco neân ñöôïc goïi laø ……………………………………. töï nhieân.
Phaân bieät ñuùng sai töø caâu 16 - 25
16. Khi duøng Glucocorticoid ñeå choáng vieâm, choáng dò öùng thì khoâng bò
nhieãm khuaån caùc beänh khaùc.
A B
17. Taùc duïng cuûa Prednisolon töông töï nhö Hydrocortison nhöng yeáu hôn 3-5
laàn A B
18.Dexamethason coù taùc duïng maïnh hôn Prednisolon 7 laàn A
B
19. Caùc Testosteron toång hôïp coù taùc duïng toát hôn caùc Testosteron thieân
nhieân do khoâng bò phaân huûy ôû gan
A B
20. Baûo quaûn Insulin phaûi ñaûm baûo giöõ nhieät ñoä töø –20C - 20C
A B
21. Glyburit chöõa caùc theå ñaùi thaùo ñöôøng ôû ngöôøi tröôûng thaønh vaø
ngöôøi giaø khoâng phuï thuoäc Insulin
A B
22. Hai hormon cuûa tuyeán giaùp laø Levothyroxin vaø Thyroxin A
B
23. Beänh Basedow laø beänh do nhöôïc naêng tuyeán giaùp A
B
32
24. Prednisolon ức chế men gan P450 A B
25. Dexamethason chống chỉ định cho người viêm loét dạ dày A B
Choïn caâu traû lôøi töông öùng cheùo.
A.Caáp cöùu trong tröôøng hôïp soác phaûn veä do 1.Progesteron

boûng
B.Khoâng duøng khi bò nhieãm naám lan roäng 2.Thyroxin
C.Ñieàu trò ung thö tuyeán tieàn lieät 3.Dexamethason
D.Ñieàu trò caùc tröôøng hôïp coù nguy cô xaûy thai 4.Glyburit
E.Ngöôøi maãn caûm vôùi sulfamid 5.Depersolon
F.Coù vai troø quan troïng trong quaù trình phaùt 6.Estrone
trieån cô theå treû em
33
Chương 4: Thuốc điều trị nấm
Mục tiêu:
1. Các azol Thời gian: 05giờ
2. Allylamin và dẫn chất Thời gian: 01giờ
3. Kháng sinh chống nấm Thời gian: 01giờ
Chương 4: THUỐC ĐIỀU TRỊ NẤM
Mục tiêu:
I. ĐẠI CƯƠNG
1. Khái niệm
Nhiễm nấm là một bệnh phổ biến, xảy ra ở bề mặt cơ thể như da, tóc,
móng, niêm mạc hoặc sâu trong nội tạng như não, tim, phổi…
Do các tổ chức nấm phát triển chậm và thường tồn tại ở các mô khó
thấm thuốc nên điều trị các bệnh do nấm gây ra thường lâu dài và khó khăn
hơn các bệnh nhiễm khuẩn.
Bệnh ngoài da có thể là một bệnh tại chỗ và cũng có thể là bệnh toàn
thân nên có trường hợp phải dùng thuốc ngoài da kết hợp với các thuốc dùng
trong (uống, tiêm) để đạt được kết quả tốt trong điều trị.
Beänh ngoaøi da coù theå laø moät beänh taïi choã vaø cuõng coù theå
laø beänh toaøn thaân neân coù tröôøng hôïp phaûi duøng thuoác ngoaøi da
34
keát hôïp vôùi caùc thuoác duøng trong (uoáng, tieâm) ñeå ñaït ñöôïc keát
quaû toát trong ñieàu trò.
Thuoác duøng ngoaøi da goàm nhöõng hôïp chaát coù taùc duïng
choáng vieâm, loeùt lôû ngöùa hoaëc saùt khuaån, choáng naám, kyù sinh
truøng, vi ruùt gaây beänh treân da.
2. Phân loại thuốc chống nấm

2.1. Các azol
2.1.1. Cơ chế tác dụng
Các azol ức chế enzym cytochrom P450 của nấm nên làm giảm tổng hợp ergesterol
của vách tế bào nấm, kìm hãm sự phát triển của nấm.
Phổ tác dung rộng: Candida, Cryptococcus neoformans, Blastomyces dermatitidis
và các bệnh nấm da
2.1.2. Một số thuốc cụ thể
CLOTRIMAZOL
KETOCONAZOL
2.2. Allylamin và dẫn chất

2.2.1. Cơ chế tác dụng
Ức chế sinh tổng hợp ergosterol của thành tế bào nấm. Thuốc có nhiều ưu điểm
như: phân bố ở cả da, tóc, móng, có tác dụng diệt nấm, dùng trong những trường
hợp bệnh nấm nặng thường kết hợp với bệnh thiếu hụt miễn dịch tại chỗ hoặc toàn
thân, độ dung nạp và độ an toàn cao.
2.2.2. Một số thuốc cụ thể
TERBINAFIN
NAFTIFIN
2.3. Kháng sinh chống nấm
AMPHOTERICIN B
NISTATIN
GRISEOFULVIN
3. Nguyên tắc sử dụng thuốc khasbng nấm

1.Chæ duøng thuoác khi ñaõ chaån ñoaùn ñuùng beänh.
35
2.Choïn loaïi thuoác vôùi daïng thuoác vaø caùch duøng thích hôïp vôùi da.
3.Keát hôïp thuoác duøng ngoaøi vôùi thuoác duøng trong (neáu laø beänh
toaøn thaân).
4.Chæ duøng caùc chaát khaùng sinh boâi treân da khi thaät caàn thieát.
II MỘT SỐ DƯỢC CHẤT DÙNG TRONG ĐIỀU TRỊ
2.1. Các azol
CLOTRIMAZOL
Công thức
1-[(2-clorophenyl) diphenyl methyl]-1H-imidazol
Điều chế
Phản ứng giữa imidazol và 2-clorotriphenyl methyl clorid, xúc tác trimetylami
Tính chất
Lý tính: Bột kết tinh trắng hoặc hơi vàng. Không tan trong nước, tan trong ethanol,
acid vô cơ loãng. Nhiệt độ nóng chảy từ 1410C đến 1450C.
Hoá tính: Có các phản ứng của nhân imidazol và các gốc phenyl
Định tính – định lượng
36
Chế phẩm không tan trong nước, thêm HCl loãng, lăc tan hoàn toàn
Xác định ion clorid ( Cl-) bằng thuốc thử bạc nitrat
Phương pháp đo acid trong môi trường khan.
Đo phổ UV ở vùng sóng từ 230 – 350nm, cho phổ đồ có hai cực đại hấp thụ ở
262nm và 265nm
Công dung:
Dùng ngoài để điều trị nấm ngoài da, ở miệng – hầu do các loại Candida gây ra.
Nấm ở thân, háng và bàn chân doTrichophyton rubrum, T.mentagrophytes và
Microsporum canis gây ra nhiều loại nấm da khác.
KETOCONAZOL
Công thức
C26H28Cl2N4O4 Ptl: 531,4
Tính chất
Lý tính: Bột kết tinh trắng . Không tan trong nước, dể tan trong diclomethan,
methanol và hơi tan trong ethanol. Nhiệt độ nóng chảy từ 1480C đến 1520C.
Định tính – định lượng
So sánh phổ IR với phổ của chất chuẩn.
Thuốc thử chung của alcaloid
Phương pháp đo phổ UV để định tính và định lượng hoặc phương pháp đo acid
trong môi trường khan.
Công dụng:
+ Điều trị các bệnh nấm do các loài Blastomyces gây ra.
+ Điều tri bệnh viêm phổi, viêm màng bụng, viêm đường tiết niệu, nấm miệng –
hầu, nấm bộ phận sinh dục do các loài Candida gây ra.
+ Lưu ý : dùng đường uống điều trị nấm toàn thân, Kecotonazol dễ tan trong môi
trường acid nên không dùng chung thuốc kháng acid.
2.2. Allylamin và dẫn chất
TERBINAFIN
37
Cơ chế
Thuốc chống nấm. Cơ chế tác dụng là ảnh hưởng đến khả nǎng tạo chất hóa học là các sterol của
nấm. Các sterol là thành phần quan trọng của màng tế bào nấm và liên kết chng với nhau. Sự ảnh
hưởng này làm suy yếu màng tế bào. Terbinafine uống có tác dụng hơn griseofulvin và
itraconazole trong điều trị nấm móng. –
See more at: http://yhvn.vn/tai-lieu/terbinafine#sthash.NPpkLfab.dpuf
Công dụng: điều trị và chữa nấm ngĩn tay, ngón chân hoặc nấm móng. Dạng kem chữa nhiễm
nấm da dotinea pedis, tinea corposis và tinea crusis.
Cách dùng và liều dùng: Liều thường dùng là 250mg/ngày. Dùng 6 tuần để điều trị nấm móng
tay và 12 tuần để điều trị nấm móng chân. Hoặc có thể dùng 500mg/ngày trong 7 ngày đầu tiên
của tháng và dùng trong 3 tháng để chữa nấm móng chân. Trẻ em dưới 20kg, dùng 62,5mg/ngày.
Trẻ em từ 20-40kg, dùng125mg/ngày. Có thể dùng thuốc lúc no hoặc đói.
Dạng kem bôi lên các vùng da bị nhiễm nấm, thường dùng 2lần/ngày, trong 1-4 tuần
Tương tác thuốc: Rifampicin làm giảm nồng độ terbinafine trong máu, làm giảm đáng kể tác
dụng của terbinafine. Cimetidine làm tǎng nồng độ terbinafine trong máu.
Đối với phụ nữ có thai: Nghiên cứu trên động vật cho thấy liều cao terbinafine không có tác
dụng gây độc cho thai nhi động vật. Tuy nhiên vẫn chưa có nghiên cứu trên người, vì nhiễm nấm
ở da v mĩng khơng phải là vấn đề nghiêm trọng nên terbinafine không nên dùng cho thai phụ.
Đối với phụ nữ cho con bú: Chưa có nghiên cứu về sử dụng terbinafine cho phụ nữ cho con bú,
vì vậy thuốc khơng nn dng cho phụ nữ cho con b.
Tác dụng phụ: Thuốc tương đối an toàn, hiếm khi phải ngừng dùng thuốc do tác dụng phụ. Các
phản ứng có hại hay gặp nhất là ỉa chảy, đau bụng. ít gặp hơn gồm tǎng men gan, phát ban, ngứa,
thay đổi vị giác.
- See more at: http://yhvn.vn/tai-lieu/terbinafine#sthash.NPpkLfab.dpuf
38
NAFTIFIN
2.3. Kháng sinh chống nấm
AMPHOTERICIN B
Công thức
Tính chất
Bột kết tinh vàng, hoăc vàng da cam. Không tan trong nước, ethanol và rất khó tan
trong methanol, tan trong dimethylsulphoxid và propylen glycol.
Hoá tính
- Có dây nối đôi liên hợp, nhóm amin và acid carboxylic tự do.
- Có tinh lưỡng tính nên có tên là amphotericin
- Tạo muối tan trong nước khi kết hợp với HCl hoặc các dung dịch kiềm.
- Dễ mất hoạt tính khi tiếp xúc với ánh sáng.
- Đo phổ UV ở vùng sóng từ 300 – 450nm có ba cự đại hấp thụ lạ 362 – 381 và
405nm.
- Định lương bằng phương pháp vi sinh vật.
Công dụng
+ Điều trị các bệnh nấm do Aspergillus fumigatis, Blastomycesdermatidis,
Candida, Coccidioides immitis, Cryptococcus neoformans, viêm màng trong tim
do nấm (fungal endocarditis), viêm nội nhãn do nấm Candida, bệnh nấm do
39
Histoplasma capsulactum, viêm phúc mạc, điều trị và phòng ngừa viêm máng não
do Cryptococcus neoformans, Coccidioides immitis, Candida và các loài
Aspergillus.
NISTATIN
Tính chất
Bột kết tinh màu vàng hoặc hơi vàng, dễ hút ẩm. Khó tan trong nước, methanol,
không tan trong ethanol và ether. Nystatin không bền với nhiệt độ, độ ẩm và ánh
sáng.
Hoá tính
Tương tự như amphotericin
Đinh lương băng phương pháp đo quang ở vùng bước sóng 220 – 350nm có bốn
cực đại hấp thụ 230 – 291 – 305 và 319nm.
Công dụng
Dùng để phòng và điều trị nấm miệng – hầu, nấm ngoài da, mấm âm đạo do các
loại Candida gây ra. Ngoài ra còn điều trị nấm lông và tóc.
GRISEOFULVIN
Công thức
Điều chế
Bằng phương pháp vi sinh vật, từ chủng Penicillium patulum đã được phân lập
Tính chất
Bột rất min, màu trắng hoặc trăng hơi vàng, không mùi, không vị. Griseofuvin thực
tế không tan trong nước, khó tan trong ethanol và methanol, dễ tan trong
dimethylformamid và tetracloroethan. Nhiệt độ nóng chảy khoảng 2200C.
Hoá tính
- Có hoá tính của nhân thơm, của nhóm methoxy gắn vào nhân thơm, và của vòng
2-cyclohễn-3,4’- dion.ư
Định tính
Phản ứng màu với kali bicromat và H2SO4 cho màu đỏ vàng
Định lượng
Đo phổ UV ở bước sóng 291nm có A11 = 686
40
Công dụng
Dùng điều trị các bệnh về nấm như da, nấm ở háng, bàn chân, da đầu, lông, tóc và
móng. Griseofuvin không có tác dụng do nấm Candida gây ra
41
42
Chương 5: Thuốc điều trị bệnh do ký sinh trùng
Mục tiêu:
thuốc điều trị giun sán có trong bài;
- Trình bày được tên công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng của các
thuốc điều trị sốt rét có trong bài;
thuốc điều trị lỵ amip và Trichomonas có trong bài;
1. Thuốc điều trị bệnh giun sán Thời gian: 01giờ
2. Thuốc điều trị bệnh sốt rét Thời gian:01giờ
2.1. Sơ lược về chu kỳ phát triển của kí sinh trùng sốt rét
2.2. Phân loại
3. Thuốc điều trị lỵ amip và Trichomonas Thời gian: 05giờ
3.1. Phân loại
NOÄI DUNG CHÍNH:

1. Sô löôïc veà beänh giun, saùn
Beänh giun, saùn laø beänh nhieãm kyù sinh vaät ôû ñöôøng tieâu hoùa
hoaëc caùc cô quan khaùc trong cô theå ngöôøi.
ÔÛ nöôùc ta, tyû leä maéc beänh giun, saùn töông ñoái cao, nhaát laø
treû em. Giun, saùn coù theå soáng kyù sinh ôû ruoät, gan, maùu...cuûa
ngöôøi. Caùc loaøi giun, saùn thöôøng kyù sinh ôû ngöôøi nhö giun ñuõa, giun
kim, giun toùc, giun, moùc, giun löôn, giun chæ, saùn daây, saùn laù...
Giun, saùn soáng kyù sinh ñöôïc laø nhôø chaát dinh döôõng ôû ñöôøng
tieâu hoùa hoaëc huùt maùu ngöôøi, laøm cô theå xanh xao, aûnh höôûng
ñeán söùc khoeû vaø gaây ra nhieàu bieán chöùng nguy hieåm nhö taéc ruoät,
taéc oáng daãn maät do giun ñuõa, beänh chaân voi do giun chæ, abce gan do
saùn laù...
Caùc thuoác choáng giun, saùn hieän nay chæ coù moät vaøi thuoác coù
taùc duïng leân nhieàu loaïi giun saùn, coøn ña soá chæ taùc duïng ñaëc hieän
treân 1-2 loaïi giun, saùn. Vì vaäy, tröôùc khi ñieàu trò phaûi tieán haønh xeùt
nghieäm ñeå xaùc ñònh roõ loaøi giun, saùn bò nhieãm trong hoaëc ngoaøi
ñöôøng tieâu hoùa, töø ñoù seõ löïa choïn thuoác trò giun, saùn cho phuø hôïp.
43
2. Phaân loaïi caùc thuoác choáng giun, saùn.
Döïa vaøo taùc duïng, chia thuoác choáng giun, saùn laøm hai loaïi:
2.1 Thuoác choáng giun:
Thuoác taùc duïng vôùi giun kyù sinh ôû ruoät nhö Piperazin,
Mebendazol, Albendazol.
Thuoác taùc duïng vôùi giun kyù sinh ôû ngoaøi ruoät nhö Diethyl
carbamazin, Suramin.
2.2 Thuoác trò saùn.
Thuoác taùc duïng vôùi saùn kyù sinh ôû ruoät nhö Niclosamid,
Quinacrin.
Thuoác taùc duïng vôùi saùn kyù sinh ôû ngoaøi ruoät nhö
Piraziquantel, Cloroquin.
Caùch phaân loaïi treân khoâng hoaøn toaøn tuyeät ñoái vì coù thuoác
choáng giun vaãn dieät ñöôïc saùn vaø ngöôïc laïi.
3. Nguyeân taéc söû duïng thuoác choáng giun, saùn.
* Löïa choïn thuoác thích hôïp theo keát quaû xeùt nghieäm.
* Öu tieân loaïi thuoác coù hieäu löïc cao, coù taùc duïng dieät ñöôïc nhieàu
loïai giun, saùn moät laàn, ñoäc tính thaáp, giaù thaønh hôïp lyù.
* Phaûi duøng thuoác ñuû lieàu, ñuùng caùch theo quy ñònh, neân ñieàu trò
haøng loaït.
* Khoâng duøng phoái hôïp caùc thuoác trò giun, saùn vôùi nhau.
* Phoøng ngoä ñoäc cho ngöôøi duøng thuoác.
4. Caùc thuoác choáng giun, saùn.

4.1 Caùc thuoác choáng giun
4.1.1 Caùc thuoác choáng giun trong ruoät.
A. Mebendazol (Vermox, Toloxin, Fugaca).
+ Tính chaát lyù hoïc:
Mebendazol laø boät maøu traéng hoaëc hôi vaøng, khoâng muøi, raát ít tan
trong nöôùc, coàn, cloroform, ete vaø caùc dung dòch acid voâ cô loaõng,
raáât deã tan trong acid Formic.
DĐH:
44
Haáp thu: Khi uoáng ít haáp thu ( khoảng 20%). Khaû naêng haáp thu taêng
neáu duøng keøm thöùc aên coù nhieàu chaát beùo. Lieân keát Protein 95%.
Chuyển hóa chủ yếu ở gan.Thaûi tröø: Qua phaân 90% vaø 10% qua nöôùc
tieåu.
Taùc duïng: Mebendazol laø thuoác taåy giun phoå roäng, taùc duïng vôùi giai
ñoïan tröôûng thaønh vaø aáu truøng cuûa giun kim, giun ñuõa, giun moùc,
giun toùc, giun lươn, thuoác cuõng dieät ñöôïc tröùng cuûa giun ñuõa vaø
giun toùc, vôùi lieàu cao thuoác coù taùc duïng treân nang saùn.
Taùc duïng không mong muốn: Gaây buoàn noân, ñi loûng, choùng maët, dò
öùng, co giaät.
Chæ ñònh: Ñieàu trò trong tröôøng hôïp nhieãm moät hay nhieàu loïai giun
sau: Giun ñuõa, giun kim, giun toùc, giun moùc, giun lươn.
Choáng chæ ñònh: Phuï nöõ coù thai ( đặc biệt 03 tháng đầu), treû em döôùi 24
thaùng tuoåi, ngöôøi coù beänh gan, ngöôøi maãn caûm vôùi thuoác.
Thaän troïng: Phuï nöõ nuoâi con buù.
TT thuốc: Cimetidin làm tăng nồng độ mebendazol trong huyết tương ( Tăng
độc tính)
Phenitoin làm giảm nồng độ của Mebendazol trong huyết tương.
Caùch duøng, lieàu löôïng: Lieàu cuûa ngöôøi lôùn vaø treû em nhö nhau.
Vieân 100mg: Taåy giun kim: uoáng 100mg/laàn, sau 2 tuaàn uoáng tieáp
100mg.
Taåy giun ñuõa, giun toùc, giun moùc hoaëc nhieãm nhieàu loïai giun:
Uoáng 100mg/laàn, ngaøy uoáng 2 laàn, uoáng trong 03 ngaøy.
Vieân 500mg: Lieàu duøng ñoái vôùi caùc loaïi giun laø nhö nhau:
500mg/lieàu duy nhaát, coù theå duøng moät naêm 2-3 laàn.
Giun lươn: 200mg/lần, ngày 2 lần, trong 03 ngày.
Nang sán: 40mg/kg/ngày, trong 1- 6 tháng. ( chỉ dùng khi bệnh nhân không
đáp ứng với Albendazol).
Chuù yù: Khoâng uoáng röôïu trong vaø sau ngaøy duøng thuoác 24 giôø.
Baûo quaûn: Nhieät ñoä thöôøng, nôi khoâ, traùnh aùnh saùng.
B. Albendazol (Alben, Zentel).

+ Tính chaát lyù hoïc:
45
Boät maøu traéng hoaëc hôi vaøng, khoâng tan trong nöôùc vaø coàn, hôi tan
trong methanol, cloroform, deã tan trong acid formic khan.
DĐH:
Haàu nhö khoâng haáp thu qua ruoät (5%) taùc duïng choáng giun saùn xaûy
ra ôû ruoät. Ñeå coù taùc duïng xaûy ra ôû moâ phaûi duøng lieàu cao vaø
laâu daøi. Lieân keát Protein huyeát töông khoaûng 70%, chuyeån hoaù ôû
gan qua 2 giai ñoaïn, thaûi tröø chuû yeáu qua thaän, moät phaàn qua maät.
Taùc duïng: Albendazol coù taùc duïng toát vôùi caùc loaïi giun vaø saùn nhö:
Giun ñuõa, Giun kim, Giun moùc, Giun toùc, Giun löôn. Saùn daây lôùn
Taenia, saùn daây luøn Hymenolepis . Saùn laù gan nhoû, saùn laù gan lôùn.
AÁu truøng saùn ôû naõo Nang saùn
Taùc duïng phuï: Coù theå gaây roái loaïn tieâu hoùa, nhöùc ñaàu, roái loïan
chöùc naêng gan.
Chæ ñònh: Dieät giun ñuõa, giun kim, giun moùc, giun toùc, giun löôn, saùn
daây, saùn laù gan nhoû, saùn laù gan lôùn, aáu truøng saùn.
Choáng chæ ñònh: Phuï nöõ coù thai, beänh nhaân coù tieàn söû dò öùng.
Thaän troïng: Ngöôøi beänh coù chöùc naêng gan baát thöôøng, beänh veà
maùu, phuï nöõ cho con buù.
TT thuốc:
Các thuốc làm tăng nồng độ Albendazol:
Cimetidin: Nồng độ Albendazol tăng lên 2 lần ( phồi hợp giảm ½ liều).
Dexamethason: Nồng độ Albendazol tăng lên 50% ( phồi hợp với 8mg dexa/
liều).
Praziquantel: Nồng độ Albendazol tăng lên 50%
Lieàu duøng:
Chæ ñònh Tuoåi Lieàu Thôøi gian

ñieàu trò
Giun ñuõa Ngöôøi lôùn vaø 400mg
Giun kim treû em > 2 tuoåi Lieàu duy
Giun moùc Treû em < 2 tuoåi 200mg nhaát
Giun toùc
46
Beänh giun löôn Ngöôøi lôùn vaø 400mg
Beänh saùn daây lôùn treû em > 2 tuoåi
Taenia 1 lieàu
Beänh saùn daây nhoû Treû em < 2 200mg /ngaøy x 3
Hymenolepis tuoåi: ngaøy
Beänh saùn laù gan Ngöôøi lôùn vaø 400mg 2 lieàu

nhoû treû em > 2 tuoåi /ngaøy x 3
Beänh saùn laù gan ngaøy
lôùn
Beänh aáu truøng Ngöôøi lôùn vaø 15mg/kg/ 30 ngaøy
saùn ôõ naõo treû em > 2 tuoåi ngaøy
Nang saùn Ngöôøi lôùn: 800mg/ngaøy 28 ngaøy
Treû em treân 6 10 – 15mg/kg 28 ngaøy

tuoåi /ngaøy
Caùch duøng:
Neáu sau 3 tuaàn, beänh nhaân khoâng khoûi beänh, chæ ñònh ñieàu trò lieàu
thöù hai. Khoâng caàn nhòn ñoùi hay duøng thuoác xoå.
Baûo quaûn: Nhieät ñoä 20 – 300C, nôi khoâ, traùnh aùnh saùng
C. Pyrantel Pamoat (Panatel 125, Hemintox)

Tính chaát:
DĐH:
Haáp thu keùm qua ñöôøng tieâu hoùa. Thaûi tröø qua nöôùc tieåu ôû daïng
bieán ñoåi vaø daïng chuyeån hoùa.
Taùc duïng: Taùc duïng maïnh vôùi giun ñuõa, giun kim, giun moùc theo cô
cheá laøm teâ lieät giun, sau ñoù chuùng ñöôïc thaûi theo phaân nhôø nhu
ñoäng ruoät. Tác dụng với dạng giun trưởng thành, không có tác dụng với ấu
trùng.
Taùc duïng phuï: Coù theå gaây buoàn noân, chaùn aên, tieâu chaûy, ñau
buïng, nhöùc ñaàu.
47
Chæ ñònh: Taåy giun ñuõa, giun kim, giun moùc.
Choáng chæ ñònh: Người mẫn cảm
Thaän troïng: Phuï nöõ coù thai, cho con buù, ngöôøi suy gan, trẻ em < 6 tháng.
TT thuốc: Đối kháng tác dụng của Piperazin, không dùng đồng thời.
Caùch duøng, lieàu duøng: Thuoác coù theå duøng baát cöù luùc naøo, khoâng
caàn nhòn aên vaø khoâng caàn uoáng thuoác taåy.
Taåy giun ñuõa, giun kim: Uoáng 1 lieàu 10mg/kg theå troïng. Coù theå uoáng
tieáp lieàu thöù hai sau 2-3 tuaàn neáu xeùt nghieäm vaãn coøn tröùng giun.
Taåy giun moùc:
Nheï: Uoáng moãi ngaøy 1 lieàu 10mg/kg theå troïng x 3 ngaøy.
Naëng: Uoáng moãi ngaøy 1 lieàu 20mg/kg theå troïng x 3 ngaøy
Chuù yù: Ñoái vôùi ngöôøi naëng treân 75 kg phaûi duøng 1 lieàu 8 vieân
125mg
Baûo quaûn: Nôi khoâ maùt, choáng aåm, traùnh nhieät ñoä cao vaø aùnh
saùng.
* Caùc thuoác choáng giun trong ruoät khi duøng ñeå ñieàu trò giun kim caàn löu
yù: Ñeå khoûi beänh hoaøn toaøn caàn phaûi coù bieän phaùp giöõ veä sinh
trieät ñeå vaø ñoàng thôøi cuõng ñieàu trò cho thaân nhaân vaø nhöõng caù
theå soáng chung nhaø.
4.1.2 Thuoác choáng giun ngoøai ruoät.

Diethyl carbamazin (DEC). (Notezin)
Tính chaát: Boät keát tinh traéng, vò chua sau chuyeån sang ñaéng, deã huùt
aåm, tan trong nöôùc vaø etanol.Duøng ôû hai daïng : Muoái HCl vaø muoái
citrat
Taùc duïng: DEC laø thuoác ñaëc hieäu dieät giun chæ ôû maïch baïch huyeát,
coù taùc duïng toát vôùi aáu truøng giun chæ, ñoái vôùi giun chæ ñaõ tröôûng
thaønh chæ coù taùc duïng vôùi moät soá loaøi.
Taùc duïng phuï: Thuoác gaây phaûn öùng dò öùng nhö buoàn noân, choùng
maët, soát phaùt ban. Phoøng ngöøa dò öùng baèng caùch duøng lieàu taêng
daàn vaø uoáng keøm vôùi thuoác khaùng histamin hoaëc thuoác khaùng
vieâm corticoit.
48
Chæ ñònh: Nhieãm giun chæ maïch baïch huyeát. Dieät aáu truøng giun chæ.
Choáng chæ ñònh: Ngöôøi cao huyeát aùp vaø suy thaän, phuï nöõ coù thai,
cho con buù.
Thận trọng: Người suy thận ( giảm liều). Người bị sốt rét ( gây tái phát).
Caùch duøng, lieàu löôïng: Uoáng sau böõa aên vôùi lieàu 6mg/kg theå troïng.
Moãi ñôït 10 ngaøy lieàn, sau ñoù nghæ 10 ngaøy roài duøng tieáp ñôït 2
hoaëc uoáng moät ñôït 21 ngaøy lieân tieáp.
Baûo quaûn: Nôi khoâ, choáng aåm, choáng aùnh saùng.
4.2 Caùc thuoác choáng saùn

4.2.1 Thuoác choáng saùn trong ruoät: Niclosamid (Tanox).
Tính chaát: Niclosamid laø boät keát tinh traéng hoaëc maøu vaøng nhaït,
khoâng muøi, gaàn nhö khoâng vò, khoâng tan trong nöôùc, khoù haáp thu
qua ñöôøng tieâu hoùa.
DĐH: Thuốc hấp thu ít qua ruột, tác dụng diệt sán xảy ra ở ruột.
Taùc duïng: Gaây aûnh höôûng quaù trình chuyeån hoùa Glucid ôû saùn,
laøm tieâu huûy ñoát saùn vaø ñaàu saùn. Thuoác ít ñoäc, taåy ñöôïc nhieàu
loaïi saùn daây ôû ruoät, khoâng taùc duïng treân saùn keùn ôû ngoaøi ruoät.
Taùc duïng phuï: Gaây buoàn noân, noùng raùt daï daøy, ñau buïng, ban ñoû
ngöùa
Chæ ñònh: Taåy saùn daây lôùn (Taenia- 03 loại Bò, heo, cá) vaø saùn daây
nhoû (Hymenolepis)
Choáng chæ ñònh: Ngöôøi maãn caûm
Thận trọng: Phụ nữ có thai ( đặc biệt 03 tháng đầu và nhiễm sán lợn)
Lieàu löôïng vaø caùch duøng:
Saùn daây lôùn (boø, heo, caù):
Ngöôøi lôùn: 2g/sáng
Treû em: > 34 kg: 1,5g/sáng Treû em: Từ 11 - 34 kg: 1g/sáng
Saùn daây nhoû:
Ngöôøi lôùn: 2g /ngày, trong 7 ngày
Treû em từ 11 – 34: Ngày thứ nhất uống 1g/ 1 lần, 6 ngày sau 0,5g/ 1 lần.
49
Treû em trên 34: Ngày thứ nhất uống 1,5g/ 1 lần, 6 ngày sau 1g/ 1 lần.
Chuù yù:
Ngaøy hoâm tröôùc cho beänh nhaân aên nheï baèng chaát loûng, saùng
hoâm sau nhòn aên vaø chuù yù phaûi nhai vieân thuoác tröôùc khi nuoát
hoaëc nghieàn nhoû thuoác cho vaøo moät ít nöôùc roài uoáng heát, uoáng
nhieàu nöôùc traùi caây coù tính acid.
Sau khi uoáng thuoác khoaûng 2-3 giôø môùi ñöôïc aên, theo doõi neáu
ñaàu saùn chöa ra thì phaûi duøng theâm moät lieàu thuoác taåy Natrisulfat.
TT thuốc: Trong thôøi gian duøng thuoác khoâng ñöôïc uoáng röôïu.
Baûo quaûn: Nôi khoâ, choáng aåm.
4.2.2 Thuoác choáng saùn ngoaøi ruoät: Praziquantel – Ñoïc taøi lieäu
Tính chaát: Laø moät daãn chaát cuûa Pyrrazino – isoqinolin raát coâng hieäu
treân caùc loaøi saùn maùng, saùn laù gan, saùn laù phoåi, cuõng coâng hieäu
treân caû saùn daây ôû giai ñoaïn aáu truøng vaø tröôûng thaønh.
Chæ ñònh:
Caùc tröôøng hôïp nhieãm saùn: Saùn maùng
Beänh saùn laù: Saùn laù gan nhoû, saùn laù phoåi.
Beänh saùn daây: Saùn daây heo, saùn daây boø, saùn daây luøn, aáu truøng
saùn daây heo.
CCÑ: Beänh aáu truøng saùn daây ôû maét. Phuï nöõ coù thai 03 thaùng
ñaàu.
Taùc duïng phuï: Ñau buïng, nhöùc ñaàu, choùng maët, buoàn nguû (ít gaëp)
Lieàu duøng: Saùn maùng: 20mg/kg/1 ngaøy chia laøm 3 laàn
Saùn laù: 25mg/kg/1 ngaøy chia 3 laàn
Baûo quaûn: Traùnh aùnh saùng, choáng aåm.

1. Điền vào chỗ trống hoặc trả lời ngắn
1. Mebendazol dieät ñöôïc …………………………………………… cuûa giun
ñuõa vaø giun toùc.
50
2. Vôùi lieàu cao Mebendazol coù taùc duïng treân
…………………………………………….sán.
3. Một trong những nguyên tắc sử dụng thuốc chống giun sán là phải lựa chọn
thuốc thích hợp theo ………………………..
4. Một trong những nguyên tắc sử dụng thuốc chống giun sán là không
……………………….thuốc chống giun sán.
5. Albendazol phaûi ………………………………….. cho phụ nữ nuôi con bú
6. Beänh giun, saùn laø beänh nhieãm................................. ôû ñöôøng tieâu
hoùa hoaëc caùc cô quan khaùc trong cô theå ngöôøi.
7. Ñeå ñieàu trò saùn laù gan cho treû em treân 2 tuoåi vaø ngöôøi lôùn,
duøng Albendazol ngaøy 2 laàn, moãi laàn 400mg trong.....................................
8. Giun saùn soáng kyù sinh laø nhôø chaát dinh döôõng ôû ñöôøng tieâu
hoùa hoaëc ……………………………………………….
9. Cimetidin làm ………………………nồng độ của Mebedazol và Albendazol
10. Khaû naêng haáp thu của Mebendazol taêng neáu duøng keøm thöùc aên
………………………………………………………..
PHAÂN BIEÄT ÑUÙNG SAI
11 Ngöôøi bò suy thaän coù theå duøng Diethylcarbamazin A B

ñeå dieät aáu truøng giun chæ
12 Mebendazol choáng chæ ñònh cho treû em dưới 1 tuoåi A B
13 Khi söû duïng Niclosamid ñeå taåy saùn thì lieàu cuûa A B
ngöôøi lôùn vaø treû em treân 2 tuoåi laø nhö nhau
14 Khi duøng caùc thuoác taåy giun saùn phaûi duøng A B
keøm thuoác taåy
15 Pyrantel taùc duïng theo cô cheá laøm lieät cô của giun A B
16 Pyratel duøng ñeå taåy giun kim cho phuï nöõ coù thai A B
17 Diethyl carbamazin laø thuoác ñaëc hieäu choáng giun A B
chæ ôû maïch baïch huyeát
18 Niclosamid làm ức chế quaù trình chuyeån hoùa Protein A B
ôû saùn
19 Sau 3 tuaàn ñieåu trò giun baèng Albendazol, neáu A B
trieäu chöùng khoâng giaûm thì cho ñieàu trò lieàu thöù
51
hai
20 Mebendazol không có tác dụng với giun lươn A B
CHỌN CÂU TRẢ LỜI ĐÚNG NHẤT
21. Loïai giun naøo döôùi ñaây gaây beänh chaân voi:
A. Giun ñuõa B. Giun kim C. Giun chæ D. Giun moùc E.Giun
toùc.
22. Ñieåm löu yù naøo trong caùch söû duïng Niclosamid döôùi ñaây laø ñuùng:
A. Tröôùc khi duøng thuoác cho beänh nhaân uoáng nhieàu nöôùc traùi caây
coù tính acid.
B. Khi duøng thuoác beänh nhaân không phaûi nhòn aên.
C. Uống 1 liều duy nhất 2 viên.
D. Sau khi uoáng thuoác khoaûng 15 phút môùi ñöôïc aên.
E. Theo doõi neáu ñaàu saùn chöa ra thì phaûi duøng theâm moät lieàu
thuoác taåy
23. Taùc duïng cuûa DEC
A. Dieät caùc loaøi giun B. Chæ dieät ñöôïc giun chæ tröôûng
thaønh
C. Chæ dieät caùc loaøi saùn D. Chæ dieät ñöôïc aáu truøng giun
chæ
E. Dieät caû giun chæ vaø aáu truøng
24. Chæ ñònh duøng cuûa Vermox döôùi ñaây laø ñuùng, ngoaïi tröø:
A.Giun kim B. Giun ñuõa C. Giun chỉ D. Giun toùc E. Giun löôn.
25. Chæ ñònh duøng Albendazol ñeå taåy giun löôn vôùi lieàu
A.100mg/ngaøy, ñôït 6 ngaøy lieàn B. 200mg/ngaøy, ñôït 5 ngaøy lieàn
C. 300mg/ngaøy, ñôït 4 ngaøy lieàn D. 400mg/ngaøy, ñôït 2 ngaøy lieàn
E. 400mg/ngaøy, ñôït 3 ngaøy lieàn
26. Chæ ñònh albendazol ñoái vôùi saùn laù gan nhoû cho treû em > 2 tuoåi vaø
ngöôøi lôùn.
A. 400mg-lieàu duy nhaát B. 400mg/laàn x 2 laàn/ngaøy- uoáng
moät ngaøy
C. 400mg/ngaøy x 3 ngaøy D. 400mg/ngaøy x 2 laàn/ngaøy x 3 ngaøy
52
E. Taát caû caâu treân ñeàu ñuùng.
27. Phaùt bieåu veà chæ ñònh cuûa Niclosamid döôùi ñaây laø ñuùng:
A. Niclosamid trò haàu heát caùc loaïi saùn daây ở ruột và ngoài ruột
B. Thuoác naøy dieät caû tröùng cuûa kyù sinh truøng.
C. Thuoác gaây aûnh höôûng quaù trình chuyeån hoùa Protein ôû saùn.
D. Có tác dụng với sán kén ngoài ruột E. Thuoác ít ñoäc.
28. Phaùt bieåu veà taùc duïng cuûa Mebendazol döôùi ñaây laø ñuùng:
A. Giai ñoïan tröôûng thaønh cuûa chỉ B. Aáu truøng giun chỉ
C. Tröùng cuûa giun ñuõa, giun toùc. D. Saùn daây lôùn Taenia.
E. Saùn daây luøn Hymenolepis
29. Trong nhöõng phaùt bieåu sau, phaùt bieåu naøo laø ñuùng:
A. Niclosamid coù theå gaây ñoäc tính treân tim.
B. Mebendazol duøng cuøng luùc vôùi Cimetidin coù theå gaây ñoäc.
C. Albendazol duøng ñöôïc cho phuï nöõ coù thai.
D. Pyrantel duøng lieàu 125mg/kg theå troïng.
E. DEC taùc duïng toát vôùi giun chæ tröôûng thaønh.
30. Trong nhöõng phaùt bieåu sau, phaùt bieåu naøo laø ñuùng:
A. DEC choáng chæ ñònh cho người viêm loét dạ dày – tá tràng.
B. Duøng Mebendazol choáng chæ ñònh cho phuï nöõ nuoâi con buù.
C. Albendazol thaän troïng cho phuï nöõ nuoâi con buù.
D. Pyrantel coù taùc duïng dieät caû giun vaø saùn
E. Taåy saùn baèng Niclosamid phaûi uống nhiều nước.
31. Trong nhöõng phaùt bieåu döôùi ñaây, phaùt bieåu naøo laø ñuùng:
A. Mebendazol vôùi lieàu cao thuoác coù taùc duïng treân nang saùn.
B. Niclosamid hấp thu tốt qua đường tiêu hóa.
C. Pyrantel choáng chæ ñònh cho người suy gan
D. Albendazol choáng chæ ñònh treû em döôùi 24 thaùng tuoåi
E. DEC có tác dụng diệt sán ngoài ruột
32. Choáng chæ ñònh naøo döôùi ñaây laø cuûa Niclosamid
53
A. Ngöôøi vieâm loeùt daï daøy B. Phuï nöõ coù thai C. Phuï nöõ cho
con buù
D. Ngöôøi maãn caûm E. Treû em döôùi 2 tuoåi.
33. Choáng chæ ñònh naøo cuûa Diethylcarbamazin döôùi ñaây laø ñuùng:
A. Ngöôøi suy tim B. Treû em döôùi 2 tuoåi. C. Ngöôøi vieâm loeùt
daï daøy
D. Ngöôøi suy thaän E. Ngöôøi maãn caûm
34. Taùc duïng cuûa Albendazol döôùi ñaây ñeàu ñuùng, ngoaïi tröø
A.Taùc duïng ñöôïc vôùi giun trong ruoät B.Taùc duïng ñöôïc vôùi aáu
truøng saùn trong moâ C. Taùc duïng vôùi tröùng cuûa giun ñuõa
D.Taùc duïng ñöôïc vôùi saùn trong ruoät E. Taùc duïng ñöôïc vôùi saùn
trong moâ.
35. Trong nhöõng phoái hôïp sau, phoái hôïp naøo coù hieäu quaû cao:
A. Albendazol vaø Pyrantel B. DEC vaø Mebendazol C. Mebendazol
vaø Pyrantel D. Taát caû ñeàu ñuùng E. Taát caû ñeàu sai
36. Phaùt bieåu veà albendazol döôùi ñaây laø ñuùng:
A. Haàu nhö khoâng haáp thu qua ruoät B. Taùc duïng choáng giun saùn
xaûy ra ôû ruoät. C. Chæ coù taùc duïng vôùi saùn ôû ruoät, khoâng coù
taùc duïng vôùi saùn ôû moâ.
D. Chæ coù A, B ñuùng E.Caû A, B, C ñeàu ñuùng.
37. Albendazol vaø Mebendazol cùng có chung choáng chæ ñònh laø:
A. Treû em döôùi 2 tuoåi. B. Phuï nöõ nuoâi con buù C. Phuï nöõ coù
thai
C. Ngöôøi coù beänh gan E. Ngöôøi coù beänh veà maùu.
38. Thuoác taåy giun saùn naøo döôùi ñaây có tác dụng tối với cả giun và sán:
A. Albendazol B. Mebendazol C. Niclosamid
D. Taát caû ñeàu ñuùng E. Taát caû ñeàu sai.
39. Thuoác taåy giun saùn naøo döôùi ñaây coù bieät döôïc Zentel:
A. Albendazol B. Pyrantel C. Mebendazol D. DEC E. Niclosamid
40. Bieät döôïc naøo döôùi ñaây coù hoïat chaát laø Pyrantel
A. Fucaga B. Hemintox C. Vermox D. Alben E. Tanox
54
1. ÑAÏI CÖÔNG VEÀ BEÄNH SOÁT REÙT.
1.1 Nguyeân nhaân gaây beänh soát reùt.
Soát reùt laø beänh laây truyeàn theo ñöôøng maùu, coù theå phaùt thaønh dòch,
chuû yeáu do muoãi Anopheles (hoï Culicidae, hoï phuï Anophelinae) ñoùng vai
troø trung gian truyeàn beänh.
Treân theá giôùi hieän coù khoaûng 150 trieäu ngöôøi bò nhieãm beänh soát reùt,
trong ñoù coù khoaûng 70 trieäu treû em vaø moãi naêm laøm cheát khoaûng treân
1 trieäu ngöôøi. Vieät Nam, beänh soát reùt taùi phaùt ôû moät soá vuøng, gaây
nhieãm beänh haøng traêm ngöôøi vaø moãi naêm laøm cheát haøng nghìn ngöôøi.
Treân traùi ñaát coù gaàn 120 loaøi Plasmodium (hoï Plasmodidae) nhöng chæ coù
4 loaøi kyù sinh truøng gaây soát reùt ôû ngöôøi laø Plasmodium falciparum,
P.vivax, P. malariae vaø P. ovale. ÔÛ nöôùc ta, phoå bieán laø P.falciparum (80-
85%) gaây côn soát reùt haøng ngaøy vaø soát reùt aùc tính, P.vivax (15-20%)
gaây côn soát reùt caùch nhaät, P. malariae (1-2%) coøn loaøi P. ovale ít gaëp.
1.2 Chu kyø sinh saûn cuûa kyù sinh truøng soát reùt.
Chu kyø sinh saûn cuûa Plasmodium goàm 2 giai ñoaïn:
Chu kyø phaùt trieån trong cô theå ngöôøi (sinh saûn voâ tính)
Goàm 2 giai ñoïan:
Giai ñoïan ôû gan( ngoài hồng cầu): Khi muoãi Anopheles ñoát ngöôøi, truyeàn
kyù sinh truøng soát reùt döôùi daïng thoa truøng vaøo maùu ngöôøi, sau 30 phuùt
, thoa truøng tôùi gan, ôû ñaây töø 5-14 ngaøy, phaùt trieån thaønh theå phaân
lieät. Khi teá baøo gan bò vôõ, giaûi phoùng ra caùc maûnh truøng. Giai ñoïan
naøy goïi laø giai ñoïan tieàn hoàng caàu.
Vôùi P. falciparum thì toaøn boä theå phaân lieät ñeàu vaøo maùu vaø phaùt trieån
ôû ñoù, nhöng vôùi P. vivax, P. malariae, P. ovale thì chæ moät phaàn vaøo maùu,
soá coøn laïi tieáp tuïc phaùt trieån chaäm ôû gan goïi laø theå aån, theå naøy
phaùt trieån laâu daøi hôn neân gaây ra soát reùt taùi phaùt (goïi laø theå ngoïai
hoàng caàu).
Giai ñoïan vaøo mauù ( trong hồng cầu): Khi vaøo maùu kyù sinh truøng chui
vaøo hoàng caàu vaø phaùt trieån qua theå nhaân, theå tö döôõng, theå phaân lieät
non, theå phaân lieät giaø (theå hoa thò). Theå hoa thò phaân ra thaønh nhieàu
maûnh truøng phaù vôõ hoàng caàu, caùc kyù sinh truøng môùi naøy laïi tieáp tuïc
chui vaøo hoàng caàu khaùc ñeå sinh saûn voâ tính trong cô theå ngöôøi. Khi
hoàng caàu bò phaù vôõ haøng loaït, theå tö döôõng môùi traøn vaøo huyeát töông,
gaây côn soát reùt. Cöù theá caùc giai ñoaïn lieân tieáp nhau, gaây ra caùc côn soát
coù ñònh kyø (haøng ngaøy hay caùch nhaät) tuøy theo loaøi plasmodium.
55
Haàu heát caùc maûnh truøng naøy quay trôû laïi kyù sinh trong caùc hoàng
caàu môùi, coøn moät soá bieät hoùa thaønh nhöõng theå höõu giôùi, ñoù laø
nhöõng giao tử baøo ñöïc vaø caùi. ( bước đầu của giai đoạn sinh sản hữu tính)
Chu kyø phaùt trieån trong cô theå muoãi (sinh saûn höõu tính)
Giao tử baøo ñöïc vaø caùi khi ở trong hồng cầu không phân chia nhưng khi
muoãi Anopheles ñoát (huùt maùu) ngöôøi beänh, caùc giao tử baøo theo maùu
vaøo sinh saûn höõu tính trong cô theå muoãi sinh ra thoa truøng ( gọi là chu kỳ
bào tử sinh), thoa truøng di chuyeån leân tuyeán nöôùc boït cuûa muoãi, muoãi laïi
ñoát ngöôøi vaø truyeàn thoa truøng (maàm beänh) sang ngöôøi khaùc.
1.3 Phaân loaïi thuoác phoøng, choáng soát reùt.

Caên cöù vaøo taùc duïng choïn loïc cuûa thuoác coù theå phaân nhoùm sau:
1.3.1 Nhoùm thuoác caét côn soát reùt:
Taùc duïng dieät theå voâ tính trong hoàng caàu, do ñoù chaën ñöôïc caùc côn soát
reùt, khoâng coù taùc duïng dieät kyù sinh truøng ôû caùc giai ñoaïn khaùc.
Thuoác ñieån hình laø Quinin, Chloroquin, Artemisinin
1.3.2 Nhoùm thuoác choáng soát reùt taùi phaùt;
Taùc duïng dieät kyù sinh truøng soát reùt ôû giai ñoaïn ngoaøi hoàng caàu vaø
tieâu dieät caùc giao tử coøn laïi neân coøn goïi laø thuoác ñieàu trò tieät caên.
Ñoäc tính cao, gaây tan huyeát, giaûm baïch caàu, thieáu maùu.
Thuoác ñieån hình laø Primaquin, Plasmoquin.
1.3.3 Nhoùm thuoác phoøng soát reùt
Taùc duïng ngaên caûn vaø tieâu dieät kyù sinh truøng soát reùt ôû giai ñoaïn
ngoaøi hoàng caàu, ngaên caûn söï phaùt trieån cuûa thoa truøng ôû gan. Taùc
duïng cuûa thuoác seõ ñöôïc taêng cöôøng khi phoái hôïp vôùi caùc Sulfamid.
Thuoác ñieån hình laø Proguanil.
1.3.4 Nhoùm thuoác choáng laây truyeàn soát reùt.
Taùc duïng dieät giao tử hoaëc laøm ung giao tử cuûa kyù sinh truøng soát reùt.
Ñoäc tính nhö nhoùm choáng taùi phaùt
Thuoác ñieån hình laø Primaquin, Plasmoquin, plasmocid.
1.4 Nguyeân taéc ñieàu trò soát reùt
1.4.1 Ñieàu trò soát reùt thöôøng:
* Ñieàu trò caøng sôùm caøng toát ngay sau khi caùc trieäu chöùng (treû em trong
voøng 12 giôø, ngöôøi lôùn trong voøng 24 giôø).
* Phaûi ñaûm baûo cho beänh nhaân uoáng ñuùng thuoác vaø ñuû lieàu caàn thieát
theo keát quaû xeùt nghieäm.
+ Nhieãm P. vivax, ñieàu trò baèng Chloroquin vaø Primaquin.
+ Nhieãm P. falciparum, ñieàu trò baèng Artemisinin hoaëc Artesunat (ñôn
thuaàn hoaëc phoái hôïp vôùi Mefloquin) vaø Primaquin.
56
+ Nhieãm Nhieãm P. falciparum vaø P. vivax, ñieàu trò nhö nhieãm P.
falciparum nhöng duøng Primaquin.
* Phaûi theo doõi keát quaû ñieàu trò:
+ Neáu beänh nhaân uoáng chöa ñuû lieàu phaûi cho uoáng ñuû lieàu.
+ Neáu beänh nhaân uoáng ñuû lieàu maø bò noân, phaûi uoáng tieáp cho
ñuû lieàu.
+ Neáu beänh nhaân uoáng ñuû lieàu khoâng noân maø ngaøy thöù 8 xeùt
nghieäm vaãn coøn kyù sinh truøng theå voâ tính trong maùu thì phaûi thay ñoåi
phaùc ñoà ñieàu trò:
Quinin phoái hôïp vôùi Tetracyclin vaø Primaquin.
Treû em döôùi 8 tuoåi phoái hôïp Quinin vôùi Fansida.
Phuï nöõ coù thai döôùi 3 thaùng duøng Quinin ñôn thuaàn.
Phuï nöõ coù thai treân 3 thaùng phoái hôïp Quinin vôùi Fansida.
Neáu ñaõ ñieàu trò khoâng coù keát quaû thì phaûi baùo caùo leân tuyeán treân ñeå
tieán haønh xaùc ñònh möùc khaùng thuoác.
1.4.2 Ñieàu trò soát reùt naëng vaø aùc tính:
Ñieàu trò ñaëc hieäu
Duøng moät trong nhöõng loaïi thuoác sau theo thöù töï öu tieân:
+ Artesunat tieâm.
+ Artesunat hoaëc Artemisinin vieân.
+ Artemisinin vieân ñaët haäu moân.
+ Quinin dihydroclorid truyeàn tónh maïch.
Choáng co giaät, haï soát, haï ñöôøng huyeát, suy tuaàn hoaøn, duy thaän, bieán
chöùng hoâ haáp, roái loaïn nöôùc vaø caùc chaát ñieän giaûi.
2. CAÙC CHAÁT CHOÁNG SOÁT REÙT.

2.1 Quinin
Nguoàn goác: Quinin laø alkaloid cuûa voû caây nhieàu loaøi Cinchona sp
(Cinchona succirubra Pav; C. officinalis L…) hoï caø pheâ (Rubiaceae), duøng
daïng muoái sulfat hoaëc muoái hydroclorid.
Tính chaát: Quinin hydroclorid laø tinh theå hình kim, maûnh daøi oùng, khoâng
maøu hoaëc boät keát tinh maøu traéng, khoâng muøi, vò raát ñaéng, deã tan trong
nöôùc noùng, tan ñöôïc trong nöôùc maùt, deã tan trong ethanol, raát ít tan trong
ether. Quinin ñeå ngoaøi saùng deã bò phaân huûy chuyeån thaønh maøu vaøng,
dung dòch trong nöôùc coù huøynh quang xanh.
Döôïc ñoäng hoïc:
Haáp thu nhanh vaø hoaøn toaøn theo ñöôøng uoáng, ñaït noàng ñoä toái ña
trong maùu sau 1-3 giôø.
Chuyeån hoùa chuû yeáu ôû gan.
57
Thaûi tröø chuû yeáu qua thaän, neáu pH nöôùc tieåu acid thì toác ñoä baøi
tieát taêng, ngoaøi ra coøn thaûi tröø qua nhau thai vaø söõa meï.
Taùc duïng
Taùc duïng dieät kyù sinh truøng soát reùt theå voâ tính trong hoàng caàu ñoái
vôùi taát caû 4 loaøi Plasmodium, khoâng coù taùc duïng vôùi theå voâ tính ngoaøi
hoàng caàu, có tác dụng diệt giao tử của các loài ( trừ Falciparum), ngoaøi ra coøn
coù taùc duïng kích thích tieâu hoùa, haï nhieät nheï.
Taùc duïng ngoaïi yù:
Duøng thuoác keùo daøi coù theå gaây nhieãm ñoäc nhö uø tai, nhöùc ñaàu, buoàn
noân, choùng maét, ñau buïng, tieâu chaûy, loaïn thò giaùc, gaây nhòp tim chaäm,
haï huyeát aùp, thieåu naêng tuaàn hoaøn.
Chæ ñònh: Chöõa côn soát reùt
Choáng chæ ñònh: Người mẫn cảm. Ù tai. Viêm thần kinh mắt. Tan huyết.
Thận trọng: Phuï nöõ coù thai ( trừ sốt rét nặng, ác tính)
Nhược cơ, loạn nhịp, bệnh tim nặng, suy thận, hạ đường huyết, thiếu men G6PD.
TT thuốc:
Cimetidin làm tăng nồng độ của Quinin.
Rifampicin làm giảm nồng độ của Quinin.
Các thuốc gây acid hóa nước tiểu làm tăng thải trừ quinin.
Các thuốc kháng acid làm chậm hấp thu Quinin.
Daïng duøng: Vieân Quinin sulfat 250mg.
Oáng Quinin hydroclorid 0,25g/2ml hoaëc 0,5g/2ml tieâm baép
Oáng tieâm Quinin hydroclorid 0,5g/5ml tieâm tónh maïch.
Caùch duøng, lieàu duøng:
Ngöôøi lôùn:
Uoáng: Vieân Quinin sulfat 250mg
Soát reùt thöôøng: Quinin sulfat 30mg/kg/24 giôø vôùi Chia 2-3 laàn
Soát reùt aùc tính: Khoâng quaù 2,5g/24 giôø
Toång lieàu 7 ngaøy khoâng quaù 15g.
Tieâm baép: Quinin hydroclorid 30mg/kg theå troïng/24 giôø, ñôït ñieàu trò 7
ngaøy.
Tieâm tónh maïch thaät chaäm: 0,1-0,5g/24 giôø.
Treû em:
Uoáng: Vieân Quinin sulfat 250mg
Döôùi 1 tuoåi uoáng 1 vieân, chia laøm 2 laàn x 7 ngaøy.
Töø 1-< 5 tuoåi uoáng 1,5 vieân chia laøm 3 laàn/ngaøy x 7 ngaøy.
Töø 5-< 12 tuoåi uoáng 3 vieân chia laøm 3 laàn/ngaøy x 7 ngaøy.
Töø 12-< 15 tuoåi uoáng 5 vieân chia laøm 3 laàn/ngaøy x 7 ngaøy.
Treân 15 tuoåi uoáng 6 vieân chia laøm 3 laàn/ngaøy x 7 ngaøy.
Tieâm baép: Oáng Quinin hydroclorid 0,5g/2ml
58
Döôùi 1 tuoåi tieâm 1/8-1/2 oáng/laàn x 2 laàn ngaøy.
Töø 1-< 5 tuoåi tieâm 1/2 oáng/laàn x 2 laàn ngaøy.
Töø 5-< 12 tuoåi tieâm 2/3 oáng/laàn x 2 laàn ngaøy.
Töø 12-< 15 tuoåi tieâm 1 oáng/laàn x 2 laàn ngaøy.
Treân 15 tuoåi tieâm 1 oáng/laàn x 3 laàn ngaøy.
Baûo quaûn: Nôi khoâ, traùnh aùnh saùng.
2.2 Cloroquin (Nivaquin, Delagil…)

Tính chaát:
Cloroquin photphat laø boät keát tinh traéng, khoâng muøi, vò ñaéng, deã tan trong
nöôùc, khoù tan trong ethanol, khoâng tan trong cloroform vaø ether, deã bò bieán
maøu ngoaøi aùnh saùng.
Haáp thu nhanh qua ñöôøng tieâu hoùa, ñaït noàng ñoä toái ña trong maùu
sau khi uoáng töø 30 phuùt ñeán 2 giôø.
Chuyeån hoùa chuû yeáu ôû gan.
Thaûi tröø chuû yeáu qua thaän, neáu pH nöôùc tieåu acid thì toác ñoä baøi
tieát taêng.
Taùc duïng
Taùc duïng dieät kyù sinh truøng soát reùt theå voâ tính trong hoàng caàu ñoái
vôùi taát caû 4 loaøi Plasmodium, ngoaøi ra coøn coù taùc duïng trò lî amib ôû gan
(thöôøng phoái hôïp vôùi Dehydroemetin), khoâng taùc duïng vôùi lî amib ôû
ruoät, coù theå duøng trò ban ñoû ngoaøi da (lupus), vieâm khôùp daïng thaáp.
Gaây ñau ñaàu, caùc roái loaïn veà tieâu hoùa, veà thò giaùc (nhìn môø, loaïn
saéc), veà taâm thaàn (choùng maët, boàn choàn).
Phaïm vi an toaøn cuûa Cloroquin (phaûi caån thaän khi duøng).
Lieàu ñieàu trò: 10mg/kg theå troïng
Lieàu ñoäc: 20mg/kg/theå troïng
Lieàu cheát: 30mg/kg/theå troïng
Chæ ñònh: Chöõa vaø phoøng soát reùt côn, ñieàu trò amib ôû gan hoặc abse gan
do amib.
Choáng chæ ñònh: Người mẫn cảm. Beänh ôû voõng maïc, tieâm tröïc tieáp tónh
maïch.
Thận trọng: Người có bệnh về gan, thận, bệnh vảy nến, tiến sử động kinh, thiếu
men G6PD.
TT thuốc:
Cimetidin làm tăng thể tích phân bố của Cloroquin
Cloroquin + Quinin = đối kháng
Cloroquin + Metronidazol = gây phản ứng loạn trương lực.
59
Cloroquin làm giảm hấp thu Ampicillin
Các thuốc gây acid hóa nước tiểu làm tăng thải trừ Cloroquin
Các thuốc kháng acid làm chậm hấp thu Cloroquin
Daïng duøng: Vieân Cloroquin phophat 250mg  150mg Cloroquin base
Oáng tieâm Cloroquin 100mg/5ml, 200mg/5ml, 300mg/5ml
Caùch duøng, lieàu duøng: Tính theo Cloroquin base
* Chöõa trò soát reùt:
Ngöôøi lôùn:
Uoáng: 600mg/2 ngaøy ñaàu, 300mg/ngaøy thöù 3 vaø thöù 4,
200mg/ngaøy thöù 5 hoaëc 500mg/ngaøy trong 5 ngaøy.
Tieâm baép: 300mg/ngaøy trong 5 ngaøy.
Treû em:
Uoáng: 10mg/kg/ngaøy x 5 ngaøy
Tieâm baép : Duøng cho treû treân 5 tuoåi:5mg/kg/ngaøy x 5 ngaøy
* Phoøng beänh caù nhaân: Trong thôøi gian coù nguy cô nhieãm beänh vaø 6-8
tuaàn sau:
Ngöôøi lôùn vaø treû em > 12 tuoåi: 100mg/ngaøy
Treû töø 1-12 tuoåi: 25-75mg/ngaøy/ tuøy theo tuoåi.
Treû < 1 tuoåi: 25mg/ngaøy caùch hai ngaøy.
* Phoøng beänh taäp theå: Moãi tuaàn uoáng 1 ngaøy
Ngöôøi lôùn vaø treû em > 12 tuoåi: 300mg
Treû töø 1-12 tuoåi: 100-250mg
Treû < 1 tuoåi: 50mg
* Lupus ban ñoû vaø vieâm khôùp daïng thaáp ôû ngöôøi lôùn: 300mg/ngaøy
* Beänh amib gan ngöôøi lôùn: 600mg/ngaøy trong 2-3 ngaøy, sau ñoù coøn
300mg/ngaøy, duøng trong 3 tuaàn.
Baûo quaûn: Thuoác tieâm Cloroquin baûo quaûn thuoác ñoäc baûng B, traùnh
aùnh saùng.
Thuoác vieân Cloroquin  300mg baûo quaûn thuoác giaûm ñoäc B, traùnh aùnh
saùng.
Siro: 0,1% giảm độc B
2.3 Artesunat (daãn chaát cuûa Artemisinin)

Nguoàn goác: Artemisinin ñöôïc chieát xuaát töø caây Thanh hao hoa vaøng
(Artemisia annua L. ) hoï Cuùc (Arteraceae).
Tính chaát: Artesunat laø tinh theå khoâng maøu hay boät keát tinh traéng,
khoâng muøi vaø khoâng vò, tan ít trong nöôùc, nhöng tan trong dung dòch Natri
hydrocarbonat, deã tan trong ethanol, aceton, cloroform. Beàn vöõng trong moâi
tröôøng trung tính. Trong dung dòch nöôùc deã bò thuûy phaân, nhaát laø trong
moâi tröôøng kieàm.
60
Haáp thu nhanh vaøo maùu chuyeån hoùa thaønh dihydroartemisinin, thaûi
tröø nhanh 30 phuùt. Liên kết protein huyết tương là 64%, chuyển hóa chính ở gan,
thải trừ qua phân và nước tiểu.
Taùc duïng
Taùc duïng dieät kyù sinh truøng soát reùt theå phaân lieät trong hoàng caàu, keå
caû tröôøng hôïp ñaõ khaùng Chloroquin. Khoâng coù taùc duïng vôùi kyù sinh
truøng ôû giai ñoaïn ngoaøi hoàng caàu vaø theå giao tử. Taùc duïng nhanh, hieäu
löïc cao, ñoäc tính thaáp. Hieäu löïc cao vôùi soát reùt aùc tính theå naõo vaø soát
reùt khaùng Chloroquin vaø caùc thuoác soát reùt khaùc.
Taùc duïng ngoaïi yù: Ít gặp, chủ yếu là rối loạn tiêu hóa, nhức đầu, chóng mặt.
Chæ ñònh: Caùc theå soát reùt, keå caû tröôøng hôïp ñaõ khaùng Chloroquin.
Duøng caáp cöùu trong ñieàu trò soát reùt aùc tính.
Choáng chæ ñònh: Phuï nöõ coù thai 3 thaùng ñaàu (tröø soát reùt naëng vaø aùc
tính).
TT thuốc:
Hợp đồng tác dụng giữa Artesunat và Mefloquin hoặc Tetracycllin.
Đối kháng nếu dùng cùng Artesunat với Chloroquin.
Daïng duøng: Vieân neùn Artesunat 50mg
Thuoác tieâm: Loï boät chöùa 60mg Artesunat vaø oáng 0,6ml natri hydrocarbonat
5%.
Ngöôøi lôùn:
Uoáng: 0,05g x2 laàn/ngaøy, duøng trong 2-5 ngaøy.
Soát reùt aùc tính do P. falciparum chöa coù bieán chöùng: Duøng lieàu duy nhaát
100-200mg A + 500-750mg Mefloquin
Beänh caáp tính khoâng bieán chöùng do P. falciparum ña khaùng: Phoái hôïp
uoáng (600mg A x 5 ngaøy) + Mefloquin (750mg/laàn ñaàu vaø 500mg sau 6
giôø).
Tieâm tónh maïch hoaëc tieâm baép:1,2-1,8mg/kg/ngaøy x 2-3 ngaøy.
Treû em:
Uoáng: 1,6mg/kglaàn ñaàu vaø 0,8mg/kg sau 6, 24, 36, 48 vaø 60 giôø sau.
Tieâm tónh maïch hoaëc tieâm baép:1,5mg/kg/ngaøy. Tieâm nhaéc laïi 4, 24, 48
giôø sau laàn tieâm thöù nhaát.
Löu yù : Neáu tieâm baép thì chæ pha thuoác vôùi oáng dung moâi.
Neáu tieâm tónh maïch phaûi pha theâm 5,4ml thuoác tieâm Gluco 5% hoaëc Natri
hydroclrid 0,9%. Dung dòch bò ñuïc khoâng ñöôïc tieâm tónh maïch.
Duøng thuoác tieâm cho beänh nhaân tænh sau ñoù chuyeån sang uoáng ñuû lieàu
trong 5 ngaøy.
Baûo quaûn: Traùnh aùnh saùng, traùnh aåm.
61
2.4 Mefloquin ( Lariam…)
Haáp thu toát khi uoáng, ñaït noàng ñoä toái ña trong maùu sau khi uoáng töø 4-
12 giôø
Thuoác baøi tieát raát chaäm, chuû yeáu qua phaân, một phần qua nước tiểu, thôøi
gian baùn thaûi 15-25 ngaøy.
Taùc duïng
Taùc duïng dieät kyù sinh truøng soát reùt theå vô tính trong hồng cầu ñoái vôùi
taát caû 4 loaøi Plasmodium, ñaëc bieät ñoái vôùi P. falciparum ñaõ khaùng nhieàu
thuoác SR khaùc. Không có tác dụng với thể giao tử của Falciparum ( 03 chủng
còn lại có tác dụng) .Thôøi gian caét soát töø 1-3 ngaøy, saïch KST 3-4 ngaøy.
Raát mau bò khaùng thuoác neân thöôøng phoái hôïp vôùi caùc thuoác khaùc.
Noân, buoàn noân, ñau thöôïng vò, chaùn aên, ban ñoû, ngöùa, choùng maët, ñoâi
khi roái loaïn taâm thaàn hoaëc chaäm nhòp tim.
Chæ ñònh: Điều trò và dự phòng soát reùt do P. falciparm đã kháng Cloroquin.
Choáng chæ ñònh: Người mẫn cảm. Tiền sử bệnh tâm thần, động kinh. Suy gan,
thaän traàm troïng. Bloc tim bậc 1 hoặc 2. Phụ nữ coù thai ( đặc biệt 03 tháng đầu).
Thận trọng: Người điều khiển phương tiện giao thông. Dùng không quá 1 năm.
TT thuốc:
Mefloquin + Propranolol = Ngừng tim – hô hấp.
Mefloquin + Digitalis, chẹn beta = tăng độc tính
Mefloquin + Quinin = Ảnh hưởng tới tim.
Mefloquin + Primaquin = Tăng tác dụng không mong muốn của Mefloquin
Löu yù: khoâng phoái hôïp vôùi Quinin, chæ duøng sau khi ñaõ ngöng tiêm Quinin
ít nhaát 12 giôø. Thuoác thaûi tröø chaäm nhöng khoâng duøng ñeå phoøng beänh
vì deã gaây ñeà khaùng. Neáu caàn, chæ uoáng phoøng toái ña 3-4 tuaàn ôû vuøng
coù chuûng khaùng thuoác.
Daïng duøng: Vieân Mefloquin hydroclorid 274mg  250mg Mefloquin base
Caùch duøng, lieàu duøng: Tính theo Mefloquin base
Ngöôøi lôùn vaø treû em: 25mg/kg ñoái vôùi P.falciparum vaø 20mg/kg ñoái vôùi
P. vivax, chialieàu ra 1-3 laàn, caùch nhau 6-8 giôø.
Uoáng thuoác vaøo böõa aên, uoáng vôùi nhieàu nöôùc, chæ nuoát khoâng nhai.
Ñeå traùnh khaùng thuoác, neân duøng phoái hôïp lieàu duy nhaát:
0,5-1g Artemisinin vaø 500-750mg Mefloquin
100-200mg A + 500-750mg Mefloquin
Mefloquin 750mg + 3 vieân Fansida vöøa trò beänh vöøa dieät
theå
Mefloquin 750mg + Primaquin 45mg (daïng base) giao töû, traùnh lan truyeàn.
62
Baûo quaûn: Nôi khoâ, traùnh aåm.
2.5 Primaquin (Quinocid, Avlon…)

Tính chaát: Boät keát tinh maøu ñoû da cam, khoâng muøi, vò ñaéng, tan trong
nöôùc, khoâng tan trong ethanol.
Haáp thu toát khi uoáng, ñaït noàng ñoä toái ña trong maùu sau khi uoáng 1 giôø.
Chuyeån hoùa ôû gan, taïo daãn xuaát ñoäc vôùi maùu.
Thaûi tröø nhanh ra khoûi cô theå theo ñöôøng tieåu, thôûi gian baùn thaûi laø 6
giôø.
Taùc duïng
Taùc duïng toát treân theå phaân lieät trong giai ñoaïn ngoaøi hoàng caàu (ở gan)
cuûa cả 4 loài Plasmodium, dùng điều trị tiệt căn đối với P. vivax vaø P. ovale.
Dieät theå giao tử cuûa taát caû caùc loaøi Plasmodium, ñaëc bieät ñoái vôùi P.
falciparum neân ñöôïc duøng ñeå choáng laây truyền .
Ñoäc tính cao nhaát trong nhoùm. Duøng lieàu cao coù theå gaây roái loaïn tieâu
hoùa (ñau buïng, buoàn noân, keùm aên), roái loaïn thò giaùc, nhöùc ñaàu, maån
ngöùa, thieáu maùu nheï, tan huyeát naëng, ngöng thuoác caùc trieäu chöùng treân
seõ heát.
Chæ ñònh: Ñieàu trò tieät caên, choáng taùi phaùt khi nhieãm P. vivax vaø P.
ovale. Phoøng soát reùt, choáng laây lan do P. falciparum.
Choáng chæ ñònh: Người mẫn cảm. Ngöôøi maéc beänh gan, phuï nöõ coù thai,
ngöôøi giaûm baïch caàu haït.
Thận trọng: Người thiếu hụt men G6PD. Người tan huyết.
Daïng duøng: Vieân Primaquin photphat 13,2mg 7,5mg Primaquin base
Vieân Primaquin photphat 26,4mg 15mg Primaquin base
Caùch duøng, lieàu duøng: Tính theo Primaquin base
Neáu nhieãm P. falciparum ñieàu trò 1-2 ngaøy ñeå choáng laây lan.
Neáu nhieãm P. vivax ñieàu trò 5-7 ngaøy ñeå choáng taùi phaùt
Thöôøng keát hôïp vôùi thuoác dieät theå phaân lieät gaây soát.
Ngöôøi lôùn:
Choáng laây lan: 30-45mg/ngaøy, chia 2 laàn.
Ñieàu trò tieät caên choáng taùi phaùt: 15-30mg/ngaøy, chia 2 laàn.
Treû em: Duøng vieân 13,2 mg
Töø 3-< 5 tuoåi : 1 vieân/ngaøy; Töø 5-< 12 tuoåi : 2 vieân/ngaøy
Töø 12- 15 tuoåi : 3 vieân/ngaøy; Treân 15 tuoåi : 4 vieân/ngaøy
Baûo quaûn: Thuoác ñoäc baûng B, choáng aåm.
2.6 Pyrimethamin (Daraprim, Malocide…)

63
Tính chaát: Pyrimethamin hydroclorid laø boät keát tinh traéng, khoâng muøi,
khoâng vò, khoâng tan trong nöôùc.
Haáp thu toát khi uoáng, ñaït noàng ñoä toái ña trong maùu sau khi uoáng 2 giôø.
Lieân keát vôùi protein huyeát töông cao (85%). Baøi tieát qua nöôùc tieåu nhöng
chaäm.
Taùc duïng: Thuoác soát reùt toång hôïp coù taùc duïng öùc cheá kyù sinh truøng
soát reùt ôû giai ñoaïn hoàng caàu với P. falciparum, các loài khác yếu hơn, ức chế
giai đoạn sinh bào tử ở muỗi do đó làm giảm lây truyền, taùc duïng ñöôïc taêng
cöôøng khi phoái hôïp vôùi Sulfamid hoaëc sulfon.
Gaây thieáu maùu, giaûm baïch caàu, tieåu caàu, maát baïch caàu haït, roái loaïn
hoâ haáp. Rối loạn tiêu hóa, dị ứng.
Chæ ñònh: Phoøng soát reùt hoaëc phoái hôïp vôùi sulfadoxin ñeå phoøng vaø
ñieàu trò soát reùt. Trò beänh Toxoplasma.
Choáng chæ ñònh: Người mẫn cảm. Người thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ.
Ngöôøi maéc beänh gan thaän naëng, phuï nöõ coù thai ( gần sinh), phụ nữ cho con
bú, trẻ em < 2 tuổi (Daïng phoái hôïp vôùi sulfamid).
Khoâng duøng ôû vuøng KST SR ñaõ khaùng vaø khaùng cheùo vôùi Proguanil.
Thận trọng: Dùng dài ngày với liều cao phải bổ sung acid Folic.
TT thuốc:
Pyrimethamin + Phenitoin, Trimetoprim, sulfamethoxazol có thể tăng nguy cơ ức
chế tủy xương.
Daïng duøng: Vieân 50mg (Malocide); vieân 25mg vaø 6mg (Daraprim)
Caùc daïng phoái hôïp:
Fansida vieân: Sulfadoxin 500mg vaø Pyrimethamin 25mg
Fansi da oáng 2ml: Sulfadoxin 400mg vaø Pyrimethamin 20mg
Maloprim: Vieân coù Dapson 100mg + Pyrimethamin 12,5mg
Metakeflin: Vieân coù Sulfametopyrazin 500mg + Pyrimethamin 25mg
Hoãn dòch coù Sulfametopyrazin 200mg + Pyrimethamin 10mg/ml
Fansimef (MSP): Vieân lôùn coù Sulfadoxin 500mg+ Pyrimethamin 25mg +
Mefloquin ( base) 250mg
Vieân nhoû coù Sulfadoxin 250mg+ Pyrimethamin 12,5mg +
Mefloquin ( base) 125mg
Daraclor: Cloriquin sulfat 150mg + Pyrimethamin 25mg
Pyrimethamin:
Phoøng soát reùt: 25mg/tuaàn hoaëc 50mg/tuaàn.
Ñieàu trò caét côn soát: 25-50mg/ngaøy x1-3 ngaøy (phoái hôïp vôùi sulfamid
chaäm hoaëc Quinin)
64
Trò Toxoplasma: 100mg/ngaøy, giaûm daàn ñeán 25mg/ngaøy, ñieàu trò trong 30
ngaøy.
Fansida vieân vaø tieâm:
Chöõa soát reùt:
Tuoåi Lieàu duøng Lieàu duøng oáng tieâm (Tieâm
vieân baép)
Treû em döôùi 4 tuoåi ½ ¼-3/4 oáng
4-8 tuoåi 1 vieân ¾-1 oáng
9-15 tuoåi 2 vieân 1-1,5 oáng
Ngöôøi lôùn 2-3 vieân 2 oáng
Lieàu duy nhaát vaø khoâng vöôït quaù lieàu treân. Neáu muoán tieâm lieàu thöù 2
phaûi caùch 8 ngaøy.
Tröôøng hôïp ñaëc bieät (soát reùt aùc tính ) môùi tieâm truyeàn tónh maïch.
Caám tieâm tónh maïch tröïc tieáp.
Phoøng soát reùt: Cho ngöôøi ôû vuøng coù soát reùt hoaëc vuøng soát reùt nheï
ñi vaøo vuøng soát reùt naëng trong thôøi gian daøi: (töø mieàn Trung trôû vaøo)
Tuoåi Caùch 1 Caùch 2

Töø 1-11 thaùng tuoåi 1/8 vieân/tuaàn ½ vieân/thaùng
1-4 tuoåi ¼ vieân/tuaàn ¾-1 vieân/thaùng
5-8 tuoåi ½ vieân/tuaàn 1,5 vieân/thaùng
9-15 tuoåi ¾ vieân/tuaàn 2 vieân thaùng
Ngöôøi lôùn 1 vieân/tuaàn 3 vieân/thaùng
Baûo quaûn: Nôi khoâ, choáng aåm.

Traû lôøi ngaén caùc caâu hoûi töø 1-15
1. Soát reùt do muoãi Anopheles ñoùng vai troø
………………………………………….
2. Coù gaàn 120 loaøi Plasmodium nhöng chæ coù …………….loaøi kyù sinh
truøng gaây soát reùt ôû ngöôøi.
3. Ở Việt Nam, P.falciparum chiếm tỷ lệ …………….. gaây côn soát reùt haøng
ngaøy vaø soát reùt aùc tính.
4. Ở Việt Nam, P.vivax chiếm tỷ lệ khoảng 15-20% gaây côn sốt rét
………………………
5. Thoa truøng ở gan töø 5-14 ngaøy, phaùt trieån thaønh
……………………………………..
6. Theå aån gaây ra soát reùt taùi phaùt không có ở loài P..................................
65
7. Khi ở …………………………ký sinh trùng sốt rét không phân chia.
8. Quinin có taùc duïng dieät theå voâ tính
…………………………………………….
9. Primaquin có taùc duïng dieät kyù sinh truøng soát reùt ôû giai ñoaïn ngoaøi
hoàng caàu vaø tieâu dieät caùc …………………………… coøn laïi.
10. Proguanil có taùc duïng ngaên caûn söï phaùt trieån cuûa
……………………………… ôû gan.
11. Trong trường hợp sốt rét thường, nếu nhiễm ……………………… ñieàu trò
baèng Artemisinin hoaëc Artesunat (riêng hoaëc phoái hôïp vôùi Mefloquin) vaø
Primaquin.
12. Trong trường hợp sốt rét thường, neáu beänh nhaân uoáng ñuû lieàu khoâng
noân maø ……………………………………….. xeùt nghieäm vaãn coøn theå voâ
tính trong maùu thì phaûi thay ñoåi phaùc ñoà ñieàu trò.
13. Trong trường hợp sốt rét nặng, thuốc ưu tiên hàng đầu là …………………..
14. Quinin laø ……………………………………………. cuûa voû caây nhieàu
loaøi Cinchona sp.
15. Thôøi gian baùn thaûi của Mefloquin là …………………….. ngaøy.
Phaân bieät ñuùng sai caùc caâu hoûi töø 16 - 30
16. Beänh soát reùt taùi phaùt thöôøng gaëp ôû loaøi P. falcipparum A
B
17. Taùc duïng cuûa Pyrimethamin seõ ñöôïc taêng cöôøng neáu phoái hôïp vôùi
sulfamid
A B
18. Cloroquin vöøa coù taùc duïng caét côn soát vöøa coù taùc duïng phoøng
beänh A B
19. Artesunat coù hieäu löïc cao vôùi soát reùt aùc tính theå naõo
A B
20. Mefloquin khi phoái hôïp vôùi Artesunat seõ laøm taêng taùc duïng cuûa caû
hai A B
21. Primaquin laø thuoác coù ñoäc tính cao nhaát trong nhoùm A
B
23. Giao từ baøo ñöïc vaø caùi có ở trong máu người A
B
24. Thoa trùng được sinh ra trong hồng cầu của người A B
25. Quinin không có tác dụng diệt giao tử của P.Falciparum. A B
26. Phuï nöõ coù thai khi bị sốt rét nặng, ác tính dùng Quinin A B
27. Chloroquin trị vieâm khôùp daïng thaáp A B
28. Artemisinin ñöôïc chieát xuaát töø caây Canhkina A
B
29. Mefloquin phối hợp tốt với Quinin A B
66
30. Fansida vieân có sự phối hợp giữa Dapson và Pyrimethamin A B
Choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát töø caâu 31 - 45

31. Khi pH acid, caùc thuoác döôùi ñaây seõ taêng thaûi tröø qua thaän:
A.Quinin vaø Artemisinin B. Cloroquin vaø Artesunat C.
Mefloquin vaø Primaquin D. Quinin vaø Cloroquin E. Mefloquin
vaø Pyrimethamin
32. Choáng chæ ñònh cuûa Quinin döôùi ñaây laø ñuùng, ngoaïi tröø:
A. Ngöôøi bò suy gan B. Người mẫn cảm C. Người ù tai
D. Ngöôøi bị tan huyết E. Ngöôøi viêm thần kinh mắt
33. Thuoác coù thôøi gian baùn thaûi 15-25 ngaøy
A.Quinin B. Cloroquin C. Artesunat D. Mefloquin E.Primaquin
34. Taát caû caùc chæ ñònh cuûa Cloroquin döôùi ñaây laø ñuùng, ngoaïi
tröø:
A. Chöõa ban ñoû ngoaøi da B. Vieâm khôùp daïng thaáp
C. Phoái hôïp chöõa lî amib ôû ruoät D. Phoái hôïp chöõa lî amib ôû gan
E. Dieät caùc theå Plasmodium trong hoàng caàu.
35.Taùc duïng của Quinin dưới đây là đúng, ngoại trừ:
A. Dieät kyù sinh truøng soát reùt theå voâ tính trong hoàng caàu của P.
Falciparum.
B. Khoâng coù taùc duïng vôùi theå voâ tính ngoaøi hoàng caàu.
C. Diệt giao tử của P. Falciparum. D. Kích thích tieâu hoùa E.Haï nhieät nheï.
36. TT thuốc của Quinin dưới đây là đúng:
A. Cimetidin làm giảm nồng độ của Quinin.
B. Rifampicin làm tăng nồng độ của Quinin.
C. Các thuốc gây acid hóa nước tiểu làm giảm thải trừ quinin.
D.Các thuốc kháng acid làm chậm hấp thu Quinin. E. Tất cả đều đúng.
37. Điểm giống nhau về thận trọng giữa Quinin và Chloroquin:
A. Phuï nöõ coù thai B. Nhược cơ. C. Thiếu men G6PD.
D. Tiến sử động kinh E. Bệnh tim nặng.
38. TT thuốc của Chloroquin dưới đây là đúng:
A. Cimetidin làm tăng thể tích phân bố của Cloroquin
B. Quinin làm tăng tác dụng của Cloroquin
C. Metronidazol làm giảm tác dụng phụ của Cloroquin
D. Các thuốc gây acid hóa nước tiểu làm tăng thải trừ Cloroquin
E. Các thuốc kháng acid làm tăng hấp thu Cloroquin
39. Phát biểu về Artesunat dưới đây là đúng, ngoại trừ:
A. Có nguồn gốc thiên nhiên. B. Thải trừ nhanh ra khỏi cơ thể.
C. Có tác dụng với ký sinh trùng sốt rét giai đoạn ngoài hồng cầu.
67
D. Hieäu löïc cao vôùi soát reùt aùc tính theå naõo vaø soát reùt khaùng
Chloroquin
E. Đối kháng nếu dùng cùng Artesunat với Chloroquin.
40. Chống chỉ định nào dưới đây đúng với Mefloquin:
A. Trẻ em < 5 tuổi B. Phụ nữ nuôi con bú C. Bloc tim bậc 1 hoặc 2
D. Viêm loét dạ dày E. Ngöôøi bị tan huyết.
41. TT thuốc của Mefloquin dưới đây là đúng:
A. Propranolol phối hợp với Mefloquin làm tăng tác dụng của Mefloquin
B. Digoxin phối hợp với Mefloquin làm tăng tác dụng của Mefloquin
C. Atenolol phối hợp với Mefloquin làm giảm tác dụng phụ của cả hai
D. Quinin phối hợp với Mefloquin làm ảnh hưởng tới tim.
E. Primaquin + Mefloquin làm giảm tác dụng không mong muốn của Mefloquin.
42.Nhöõng phaùt bieåu veà Primaquin döôùi ñaây laø ñuùng, ngoaïi tröø:
A. Dieät theå giao tử cuûa taát caû caùc loaøi Plasmodium, ñaëc bieät laø P.
falciparum.
B. Duøng lieàu cao coù theå gaây thieáu maùu, tan huyeát.
C. Duøng ñeå ñieàu trò tieät caên, choáng taùi phaùt xa khi nhieãm P. vivax.
D. Chống chỉ định cho Phụ nữ có thai
E. Chống chỉ định cho người thiếu hụt men G6PD
43.Phaùt bieåu döôùi ñaây cuûa Pyrimethamin là đúng:
A.Taùc duïng vôùi kyù sinh truøng soát reùt giai ñoaïn ngoaøi hoàng caàu
B.Có tác dụng diệt amib gan C.Phối hợp với Dapson tạo thành viên Fansida
D. Dùng dài ngày với liều cao phải bổ sung acid Folic.
E.Không phối hợp được với Quinin
44. Choáng chæ ñònh của Pyrimethamin dưới đây là đúng, ngoại trừ
A. Người mẫn cảm. B. Người thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ.
C. Ngöôøi maéc beänh gan naëng D. Phụ nữ cho con bú. E. Trẻ em < 2 tuổi
45. Quaù trình taïo thaønh giao töû muoãi xaûy ra ôû ñaâu
A. Trong gan ngöôøi B. Trong maùu ngöôøi C. Trong moâi tröôøng
D. Trong cô theå muoãi E. Taáùt caû ñeàu ñuùng
Choïn caâu traû lôøi töông öùng cheùo.
A.Phaïm vi an toaøn heïp 1.Artemisinin

B.Laø alkaloid cuûa voû caây caùc loaøi Cinchona 2. Mefloquin
C.Chieát xuaát töø caây Thanh hao hoa vaøng 3.Pyrimethamin
D.Thuoác baøi tieát raát chaäm 4. Primaquin
E.Thuoác choáng laây lan toát 5.Quinin
F.Laø thaønh phaàn trong vieân Fansida 6.Cloroquin
68
2.1 Thuoác chöõa lî
2.2.1 Berberin
Nguoàn goác: Berberin laø alkaloid chieát töø caây Thoå Hoaøng Lieân
(Thalictrum Foliosum) hoï Mao löông (Ranunchlaceae) vaø caây Vaøng ñaéng
(Coscininum Fenestatum) hoï Tieát deâ (Menispermaceae), duøng daïng
muoái clohydrid.
Tính chaát: Berberin hydrochlorid laø tinh theå hoaëc boät vaøng, khoâng
muøi,. Tan trong nöôùc vaø etanol noùng, ít tan trong nöôùc vaø etanol laïnh,
raát ít tan trong Cloroform.
Taùc duïng: Khaùng sinh thöïc vaät coù taùc duïng vôùi lî tröïc khuaån, tuï
caàu, lieân caàu khuaån, lî amib vaø taêng tieát maät, taêng nhu ñoäng ruoät.
Taùc duïng ngoaïi yù: Kích thích co boùp töû cung
Chæ ñònh: Lî tröïc khuaån, lî amib, hoäi chöùng lî, vieâm ruoät tiêu chảy,
vieâm oáng maät vaø moät soá nhieãm khuaån do tuï caàu, lieân caàu
khuaån.
Choáng chæ ñònh: Phuï nöõ coù thai.
Ngöôøi lôùn: 0,1 – 0,2g berberin/laàn, ngaøy duøng 2-3 laàn, daïng vieân 0,05g.
Treû em: Moãi tuoåi uoáng 0,01g/kg /laàn , 2 –3 laàn/ngaøy, daïng thuoác nhö
treân
Baûo quaûn: Nôi khoâ, traùnh aùnh saùng, choáng aåm.
2.2.2. Metronidazol (Klion, Flagyl)

CTPT: C6H9N3O3 Ptl: 171,16
Tính chaát: Boät keát tinh traéng hay traéng xaùm, vò ñaéng hôi maën, tan trong
nöôùc, ethanol. Laø daãn xuaát toång hôïp nhoùm Nitro-imidazol
DÑH: Haáp thu nhanh vaø hoaøn toaøn sau khi uoáng. Thaâm nhaäp toát vaøo
caùc moâ vbaø dòch cô theå, vaøo nöôùc boït vaø söõa meï. Chuyeån hoùa chuû
yeáu ôû gan, thaûi tröø qua ñöôøng tieåu.
Coâng thöùc: Vieân neùn 0,25g, 0,5g; Vieân ñaïn, vieân tröùng: 0,5g
Hoãn dòch uoáng 5ml coù chöùa 0,25g; Thuoác tieâm 0,5g/10ml
69
Taùc duïng: Taùc duïng maïnh vôùi lî amibe ôû caùc theå, Trichomonas vaginalis,
Giardia vaø moät soá vi khuaån kî khí ôû ruoät.
Taùc duïng ngoaïi yù: Nhöùc ñaàu, buoàn noân, ñau buïng, vieâm mieäng, keùm
aên.
Chæ ñònh: Lî amibe ruoät caáp, maõn tính (keå caû ngöôøi mang keùn), nhieãm
amibe ôû gan; vieâm nieäu ñaïo do Trichomonas vaginalis vaø nhieãm khuaån kî
khí.
Choáng chæ ñònh: Phuï nöõ coù thai ( 03 tháng đầu). PN cho con buù, ngöôøi
maãn caûm vôùi thuoác.
Thận trọng: Beänh ôû heä thaàn kinh trung öông ñang tieán trieån, giaûm baïch
caàu.
Löu yù: Ngöng thuoác khi gaëp tình traïng maát ñieàu hoøa vaän ñoäng, choùng
maët. Kieåm tra coâng thöùc baïch caàu trong tröôøng hôïp coù tieàn söû roái loaïn
coâng thöùc maùu, hoaëc khi duøng lieàu cao hay keùo daøi.
Caùch duøng, lieàu löôïng:
+ Beänh do Trichomonas vaginalis:
Nöõ (vieâm nieäu ñaïo vaø aâm hoä): Uoáng 500mg/laàn x2 laàn, trong 10
ngaøy vaø ñaët saâu aâm hoä moãi ngaøy 1 vieân ñaïn hay tröùng 500mg trong 20
ngaøy.
Nam vieâm nieäu ñaïo: 250mg/laàn x 2laàn x 20 ngaøy
Treû em: Uoáng 20-30mg/kg theå troïng/ngaøy, chia laøm 2-3 laàn, ñieàu
trò trong 7 ngaøy.
+ Beänh do Giardia: Ngöôøi lôùn: 0,75-1g/ngaøy trong 5 ngaøy
Treû em 2-5 tuoåi: 250mg/ngaøy chia laøm 2 laàn.
5-10 tuoåi: 375mg/ngaøy
10-15 tuoåi: 500mg/ngaøy
Duøng trong 5 ngaøy, neáu khoâng khoûi duøng laïi moät ñôït sau 8 ngaøy.
+ Beänh Amibe:
Amibe ruoät vaø amibe gan caáp:
Ngöôøi lôùn: 1,5g-3g/ngaøy chia laøm 3 laàn x 7 ngaøy
Treû em: 30-40mg/kg theå troïng/ngaøy, chia laøm 3 laàn x 7 ngaøy
Amibe ruoät maõn tính: Ngöôøi lôùn: 1,5g/ngaøy chia laøm 3 laàn x 10 ngaøy
+ Chöõa abces gan do lî amibe: Ngöôøi lôùn uoáng lieàu cao 2g/ngaøy, chia laøm
2-3 laàn hoaëc tieâm tónh maïch0,5g/ laàn, ngaøy tieâm 2 laàn, ñôït ñieàu trò 2-3
ngaøy.
+ Caùc beänh do vi khuaàn kî khí
Ngöôøi lôùn: 1-1,5g/ngaøy
Treû em: 20-30mg/kg/ngaøy
+ Döï phoøng beänh do vi khuaån kî khí sau phaãu thuaät:
70
Ngöôøi lôùn: Tröôùc phaãu thuaät: Duøng khoaûng 0,5g moät giôø tröôùc khi
moå, sau phaãu thuaät caùch 12 giôø duøng 0,5g x3 ngaøy.
Treû em: 20-30mg/kg/ngaøy cuøng moät phöông thöùc nhö ngöôøi lôùn.
Coù theå chuyeån sang daïng uoáng khi tình traïng khaû quan, thôøi gian ñieàu trò
töø 5-7 ngaøy, caùc beänh xöông, khôùp, ñöôøng hoâ haáp döôùi vaø vieâm
maøng trong tim, thôøi gian ñieàu trò laâu hôn.
Töông taùc thuoác: Traùnh duøng keøm caùc thuoác choáng ñoâng maùu, ñaëc
bieät Warfarin, khoâng ñöôïc uoáng röôïu khi duøng thuoác.
Baûo quaûn:Traùnh aùnh saùng, choáng aåm, t < 300C
2.2.3 Diiodohydroxyquinolein ( Direxiod)

Tính chaát:
Taùc duïng: Thuoác coù taùc duïng vôùi lî amid vaø caùc tröôøng hôïp tieâu
chaûy do nhieãm khuaån.
Taùc duïng phuï: Duøng lieàu cao vaø keùo daøi coù theå gaây:
Vieâm tuûy baùn caáp, beänh thaàn kinh ngoïai bieân, beänh TK thò
giaùc.
Roái loïan tuyeán giaùp keøm theo böôùu hoaëc cöôøng giaùp.
Phaùt ban ngoøai da.
Noân möûa, ñau daï daøy, maãn caûm.
Chæ ñònh:
Beänh amib ñöôøng ruoät:
Duøng ñôn thuaàn cho nhöõng ngöôøi laønh maïnh coù amib trong
ruoät.
Phoái hôïp ñieàu trò amib trong moâ.
Tieâu chaûy: Ñieàu trò tieâu chaûy caáp tính do nhieãm khuaån khoâng
keøm caùc hieän töôïng khaùc nhö soát, maát nöôùc, nhieãm truøng.
Choáng chæ ñònh: Cöôøng giaùp. Vieâm da ñầu chi do beänh ruoät.
Khoâng dung naïp iod. Treû < 30 tháng . Phuï nöõ coù thai.
Chuù yù: Buø nöôùc neáu caàn.
Tröôøng hôïp tieâu chaûy keøm nhieãm truøng phaûi duøng keøm
khaùng sinh.
Khoâng neân ñieàu trò laâu daøi.
71
Tieâu chaûy:
Ngöôøi lôùn: 2 – 3 vieân/ ngaøy chia 2-3 laàn, toái ña 7 ngaøy
Treû em treân 30 thaùng tuoåi: 5 – 10mg/kg /ngaøy chia 3 – 4 laàn.
Lî amib ruoät:
Ngöôøi lôùn: 2 – 3 vieân/laàn, 3 laàn/ngaøy, trong 20 ngaøy.
Treû em treân 30 thaùng tuoåi: 5 – 10mg/kg /ngaøy chia 3 – 4 laàn.
Baûo quaûn: Nôi khoâ, traùnh aùnh saùng, choáng aåm.
72
Chương 6: Thuốc chống virus
Mục tiêu:
- Trình bày được đặc điểm cấu tạo chính của virus, phân loại thuốc điều trị
virus;
- Trình bày được tên khoa học, tính chất lý hóa, cơ chế tác dụng của:
Zidovudin, Lamivudin, Acyclovir, Amantadin;
1. Đại cương Thời gian: 01giờ
1.1. Phân loại virus
1.2. Phòng và điều trị bệnh do virus
2. Một số thuốc cụ thể Thời gian: 08giờ
DANH SÁCH BAN BIÊN SOẠN GIÁO TRÌNH DẠY NGHỀ

TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP, CAO ĐẲNG
Tên giáo trình: HÓA DƯỢC II

Tên nghề: Kỹ thuật Dược
1. Ông (bà) Phùng Quốc Đại Chủ nhiệm

2. Ông (bà) Lương Tấn Trung Phó chủ nhiệm
3. Ông (bà) Đặng Thị Thuý Thư ký
4. Ông (bà) Hồng Thị Trung Hiếu Thành viên
5. Ông (bà) Nguỵ Long Quyên Thành viên
DANH SÁCH HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU

GIÁO TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP, CAO ĐẲNG
1. Ông (bà) …… Chủ tịch

2. Ông (bà) …… Phó chủ tịch
3. Ông (bà) …… Thư ký
4. Ông (bà) …… Thành viên
73

Tailieuxanh Mon Hoc Hoa Duoc II 5926

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tailieuxanh Mon Hoc Hoa Duoc II 5926

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BỘ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI

(LƯU HÀNH NỘI BỘ)

III Thuốc tim mạch 13 5 8 0

V Thuốc điều trị nấm 7 3 4 0

Chương 4: Thuốc điều trị nấm

Chương 6: Thuốc chống virus

IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH:

Bài 3 HOCMON VÀ CÁC CHẤT TƯƠNG TỰ

Mục tiêu học tập

Estran (18 C) Androstan (19 C) Pregnan (21 C) 17β-ethyl

Estra- Androst- Pregn-

17β-Estradiol Testosteron Progesteron

II. Các nhóm hormon và dẫn chất chính

1. Các hormon sinh dục

Danh pháp Dihydroxy-3β, 17β-ethinyl-17α-estradiel 1,3,5 (10)

1.1.2. Các progestin

2. Hormon sinh dục nam

Testosteron Methyltestosteron Fluoxymesteron

2.2. Các chất tăng dưỡng

3. Hormon vỏ thượng thận

3.1. Phân loại

3.5. Một số thuốc cụ thể

Tên khoa học: 11β,17,21-trihydroxy prenan-4-en-3,20-dion-21-acetat

Tính chất lý hoá

4. Hormon tuyến yên

C43H66N12S2 Ptl: 1007.19

5. Hormon tuyến giáp và các thuốc kháng giáp trạng

Propylthiouracil có thể điều chế từ ethyl 3-oxohexanoate và thiourea

Tính chất lý hoá

6.2.3. Các chất ức chế α-glucosidae

1.Điền vào chỗ trống hoặc trả lời ngắn.

Choïn caâu traû lôøi töông öùng cheùo.

A.Caáp cöùu trong tröôøng hôïp soác phaûn veä do 1.Progesteron

2. Phân loại thuốc chống nấm

2.2. Allylamin và dẫn chất

3. Nguyên tắc sử dụng thuốc khasbng nấm

II MỘT SỐ DƯỢC CHẤT DÙNG TRONG ĐIỀU TRỊ

2.1. Các azol

1-[(2-clorophenyl) diphenyl methyl]-1H-imidazol

C26H28Cl2N4O4 Ptl: 531,4

2.2. Allylamin và dẫn chất

- See more at: http://yhvn.vn/tai-lieu/terbinafine#sthash.NPpkLfab.dpuf

2.3. Kháng sinh chống nấm

NOÄI DUNG CHÍNH:

4. Caùc thuoác choáng giun, saùn.

B. Albendazol (Alben, Zentel).

Chæ ñònh Tuoåi Lieàu Thôøi gian

Beänh saùn laù gan Ngöôøi lôùn vaø 400mg 2 lieàu

Treû em treân 6 10 – 15mg/kg 28 ngaøy

C. Pyrantel Pamoat (Panatel 125, Hemintox)

4.1.2 Thuoác choáng giun ngoøai ruoät.

4.2 Caùc thuoác choáng saùn

CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ

11 Ngöôøi bò suy thaän coù theå duøng Diethylcarbamazin A B

CHỌN CÂU TRẢ LỜI ĐÚNG NHẤT

1.3 Phaân loaïi thuoác phoøng, choáng soát reùt.

2. CAÙC CHAÁT CHOÁNG SOÁT REÙT.

2.2 Cloroquin (Nivaquin, Delagil…)

2.3 Artesunat (daãn chaát cuûa Artemisinin)

2.5 Primaquin (Quinocid, Avlon…)

2.6 Pyrimethamin (Daraprim, Malocide…)

Tuoåi Caùch 1 Caùch 2

Baûo quaûn: Nôi khoâ, choáng aåm.