WTK201U-İÇERİK YÖNETİM SİSTEMLERİ
Ünite 6: CraftCMS
Giriş
Web 2.0, günümüzde oldukça yaygın bir şekilde
kullanılan blog, forum, wiki ansiklopedisi ve sosyal ağ
siteleri gibi birçok platformun yanı sıra web İçeriği sunma
ve düzenlemenin kolay bir yolunu sunan İçerik yönetim
sistemlerinin (İYS) ortaya çıkmasına aracılık etmiştir.
Günümüzde, farklı amaçlara yönelik yüzlerce İYS’nin
geliştirilmiş olduğu söylenebilir. Bu İYS’lerden biri olan
CraftCMS ise oldukça güncel Web teknolojilerini
kullanan ve bireysel kullanım için tamamen ücretsiz olan
güçlü bir İYS olarak öne çıkmaktadır.
CraftCMS’nin Özellikleri ve Klasör Yapısı
HTML, CSS ve JavaScript gibi web teknolojilerini
oldukça güncel bir şekilde kullanan CraftCMS, PHP ve
MySQL tabanlıdır. CraftCMS’in asağıda verilen
özellikleri taşıdığı söylenebilir:
• Madde Matrix Yapısı: İçeriğin oldukça esnek ve
dinamik bir şekilde sunulmasını sağlar.
• Canlı Önizleme: Formlar aracılığı ile
gerçekleştirilen değişikliklerin site arayüzüne
nasıl yansıyacağını gerçek zamanlı olarak
görüntüler.
• Yerelleştirme: İçeriğin, konum ve dil bağlamında
özelleştirilebilmesini sağlar.
• Tek Tıklamayla Güncelleme: İçerik yönetim
sistemine ilişkin yazılım güncellemelerinin,
oldukça kolay bir şekilde gerçekleştirilmesini
sağlar.
• Özelleştirilebilir Alanlar: İçeriğin sunulacağı
alanların yapısının, esnek bir şekilde
özelleştirilebilmesini sağlar.
• Kısım Hiyerarşisi: İçeriğin hiyerarşik bir yapı
içinde sunulabilmesini sağlar.
• Medya yönetimi: Web içeriğinde kullanılacak
medyaların kolay bir şekilde yönetilebilmesini
sağlar.
• Kullanıcı Sistemi: Kullanıcı kaydının alınmasını,
kullanıcı yönetimini ve kullanıcı
yetkilendirmelerini içeren bir kontrol sağlar.
• Kategori ve Etiket Sistemi: İçeriğin
sınıflandırılabilmesini ve etiketlenebilmesini
sağlayarak sistematik bir yapı oluşturur.
• Üye Listesi: Site üyelerinin görüntülenmesini ve
yönetilmesini sağlar.
• Tema Yapısı: Site görünümünün kolayca
özelleştirilebilmesini sağlar.
• Eklenti Destegi: İYS’ye yeni işlevler
kazandırılabilmesini sağlar.
• Tepkisel Arayüz Destegi: Web içeriğinin, mobil
cihazlar da dâhil olmak üzere her platforma
uyumlu bir şekilde görüntülenebilmesini sağlar.
CraftCMS’nin sunumu www.craftcms.com adresli web
sitesi üzerinden yapılmaktadır. Bu adres, CraftCMS’yi
sunmanın yanı sıra CraftCMS hakkında bilgilendirici
dokümanlar ve bir forum barındırmaktadır. İndirilen
CraftCMS’nin içeriğinde iki klasör ve “readme” isimli
metin dosyası vardır. “readme” isimli dosya,
CraftCMS’nin kurulumuna ilişkin bilgi sağlayan web
adreslerini barındırır. CraftCMS’nin işletim dosyalarının
tamamı, “craft” isimli klasörde bulunur. “craft”
klasörünün içerik ve işlevleri asağıdaki gibi sıralanabilir:
• app: CraftCMS’yi oluşturan yazılım dosyalarını
barındırır.
• config: CraftCMS’nin yapılandırma
(konfigürasyon) dosyalarını barındırır.
• plugins: CraftCMS’nin istenilen yönde işlevler
kazanmasını sağlayacak eklentilerin dosyalarını
barındırır.
• storage: CraftCMS’nin kullanımı sırasında oluşan
dosyaların dinamik olarak kaydedilip silindiği
klasördür.
• backups: El ile veya otomatik olarak alınan
veritabanı yedekleme dosyalarını tutar.
• rebrand: Giriş sayfası logosu ve site ikonu gibi
dosyaları tutar.
• runtime: CraftCMS’nin çalışması sırasında
oluşturduğu sistem günlüklerini, oturum
bilgilerini ve önbellek dosyalarını tutar.
• userphotos: Kullanıcılara ait profil fotograflarını
tutar.
• templates: Tasarım şablonlarını içeren klasörleri
tutar. Bu şablonlar sayesinde CraftCMS’nin
görünümü özelleştirilebilir.
“public” isimli klasör ise dört adet dosya içerir. Bunların
en önemlisi “index” isimli PHP dosyasıdır. Bu dosya, web
ziyaretçilerini karşılamakla yükümlüdür. Dolayısıyla
“index.php” dosyası, CraftCMS ile yayın yapılacak Web
sunucusunun Web klasörüne yerleştirilmelidir. Özel
durumlarda bu dosyanın içeriğinde küçük bir düzenleme
yapmak gerekebilir. Bu klasördeki diğer üç dosya ise
htaccess, web.config, robots.txtdir.
CraftCMS’nin Kurulumu ve Deneme Erişiminin
Sağlanması
CraftCMS’ye ait dosyalar indirilip sıkıstırılmış klasörden
çıkarıldıktan sonra yapılması gereken ilk şey, bu şekilde
elde edilen “craft” isimli klasörün kendisini, “public”
isimli klasörün ise yalnızca içerdiği dosyaları web dizinine
yüklemektir. Dosyaların sunucuya yüklenmesinden sonra
“index.php” adlı dosyada küçük bir değişiklik
yapılmalıdır. Bu dosya bir metin editörüyle açılıp içindeki
“$craft-Path” adlı PHP değişkeni “craft” isimli klasörün
yerini gösterecek şekilde değiştirilmelidir. CraftCMS,
işletimi sırasında üzerindeki bazı klasörlerin içeriğinde
değişiklik yapmaya ihtiyaç duyar. Bu nedenle “craft”
isimli klasörde bulunan “app”, “config” ve “storage”
isimli klasörlerin erişim yetkilerinin tekrar tanımlanması
gerekebilir. Kurulum sürecinin en önemli adımı,
CraftCMS tarafından kullanılabilecek bir veritabanının
sağlanmasıdır. Bu noktada, yeni bir veritabanı
1
 WTK201U-İÇERİK YÖNETİM SİSTEMLERİ
Ünite 6: CraftCMS
oluşturulabileceği gibi önceden tanımlanmış
veritabanlarından birisi de kullanılabilir. CraftCMS,
oluşturacağı tablolara “crafti” gibi bir ön ek sağlayarak
diğer tablolarla çakışma olasılığını önler. Veritabanı hazır
olduğunda CraftCMS, veritabanına nasıl ulaşabileceği
konusunda haberdar edilmelidir. Bunun için “craft” isimli
klasörün barındırdığı “config” isimli alt klasörde yer alan
“db.php” isimli dosya, bir metin editörü ile açılmalı ve
gerekli değişiklikler yapılmalıdır. server alanına
veritabanının yer aldığı sunucunun adresi yazılmalıdır.
database alanına veritabanının adı yazılmalıdır. user
alanına veritabanı için geçerli olan kullanıcı adı
yazılmalıdır. password alanına kullanıcı parolası
yazılmalıdır. tablePrefix alanı, tablo isimlerinde
kullanılacak ön ek içindir. Değiştirilme zorunluluğu
yoktur. Veritabanı yapılandırması tamamlandıktan sonra
CraftCMS’nin kurulum arayüzü çalıştırılabilir. Bunun için
bir web tarayıcısıyla kurulum adresi ziyaret edilmelidir.
Kurulum yapılmış olan alan adına “/index.php?p=admin”
eklemesi yapılarak oluşturulan adres ziyaret edilmelidir.
Kurulum arayüzünün ilk sayfasındaki “Başla” etiketli
butonun tıklanması, sürecin başlaması için yeterli
olacaktır. Bir sonraki arayüz, yönetici hesabını oluşturmak
için gerekli bilgileri isteyen bir form barındırır. Buraya
yönetici yetkilerine sahip olacak kullanıcının adı, parolası
ve mail adresi yazılıp “Sonraki” etiketli butona
basılmalıdır. Sıradaki arayüz, site bilgilerini içeren üç
form elemanı bulundurmaktadır. Buraya sitenin
görüntülenecek adı, alan adı ve yerelleştirme bilgisi
girildikten sonra, “Bitir” etiketli butona basılarak
CraftCMS’nin kurulumu tamamlanır.
CraftCMS’yi kurmadan denemek için
“https://demo.craftcms.com/” adresini ziyaret edip istenen
bilgilerin girilmesi ve “Create my site” butonunun
tıklanması yeterli olacaktır.
CraftCMS’nin Sistem Yönetimi
CraftCMS tarafından sağlanan web sitesinin görünümü
üzerinde değişiklik yapmak için tahmin edileceği üzere
yönetici arayüzüne ulaşmak gerekmektedir. Bunun için
yukarıda da belirtildigi gibi kurulum gerçekleştirilmiş olan
alan adına “/index. php?p=admin” eklemesi yapılarak
oluşturulan adres ziyaret edilmelidir. Eğer kurulum yerel
bilgisayara yapıldıysa web tarayıcısına
“http://localhost/index. php?p=admin” adresi girilmelidir.
Yine yukarıda bahsedilen deneme sitesinin tercih edilmesi
durumunda yönetim paneline ulaştıracak olan adres,
önceden de belirtildigi gibi CraftCMS tarafından
gönderilen elektronik postada bulunacaktır.
CraftCMS tarafından sağlanan deneme sitesi için
gönderilen elektronik postadaki yönetim paneli adresi web
tarayıcısıyla ziyaret edilip “admin” olarak belirlenmiş
kullanıcı adı ve “password” olarak belirlenmiş parola ile
giriş yapıldığında, İngilizce bir yönetim paneli
görüntülenir. Panelin Türkçeleştirilmesi için, sol
çerçevedeki “Settings” etiketli link üzerinden ulaşılan
arayüzdeki “Locales” etiketli buton tıklanmalıdır. Bu yolla
erişilen sayfadaki metin kutusuna “Turkish” yazılıp giriş
yapılarak, site Türkçeyi destekleyecek şekilde
yerelleştirilebilir. Türkçeleştirilmiş yönetim arayüzünün
karşılama ekranı “Yönetim konsolu” olarak da anılır ve bu
ekran özelleştirilerek, siteye ilişkin verilerin
görüntülenebileceği ve siteye ilişkin temel içerik
düzenlemesi gibi işlemlerin kolayca yapılabileceği hâle
dönüştürülebilir. Bu ekrana yeni bir bileşen eklemek için
sol üst tarafta kalan “Yeni bileşen ekle” etiketli buton
tıklanmalıdır. Bu buton, etiketleri ve işlevleri asağıda
sıralanmış olan beş seçenek sunacaktır:
• Besleme: Konsola, RSS haber kaynağı
eklenmesini sağlar.
• Hızlı yayınla: Sitenin istenilen bölümünde hızlıca
yayın yapılmasını sağlar.
• Son kayıtlar: Siteye eklenen son kayıtların takip
edilmesini sağlar.
• Yardım al: Site desteği ile mesajlaşmayı sağlar.
• Yeni kullanıcılar: Siteye yeni kaydolan
kullanıcıların takip edilmesini sağlar.
CraftCMS’nin en önemli yönetim özelliklerine sol
çerçevedeki “Ayarlar” etiketli buton üzerinden ulaşılır.
“Sistem” başlıklı alanda bulunan “Genel” etiketli buton;
sitenin adının, adresinin, zaman diliminin, oturum açma
sayfası logosunun ve site simgesinin belirlenmesini
sağlayacak arayüze ulaştırır. “Yönelteçler” etiketli buton
ise gelen web sistemlerinin hangi adreslere
yönlendirileceğini belirleyen düzenlemelerin yapılmasını
sağlayan arayüze ulaşmak için kullanılır. Yine bu alanda
yer alan “Kullanıcılar” etiketli buton; kullanıcı gruplarının
oluşturulması, kullanıcı profil görünümlerinin belirlenmesi
ve kullanıcılara ilişkin güvenlik ayarlarının yapılması gibi
düzenlemelere izin veren bir sayfaya yönlendirir.
“Eposta” etiketli buton üzerinden ulaşılan arayüz,
CraftCMS’nin sağladığı önemli bir işlev olan otomatik
elektronik posta gönderimine ilişkin düzenlemeler içerir.
“Mesajlar” sekmesi ise kullanıcılara gönderilecek olan
mesaj şablonlarının düzenlenmesini sağlar. Sistem başlıklı
alandaki son arayüz elemanı olan “Eklentiler” butonu,
CraftCMS’nin özellik ve işlevlerinin genişletilmesini
sağlayan üçüncü parti eklentilerin yönetilmesi için
kullanılır. Bir İYS’nin en önemli işlevi sayılabilecek içerik
sunumuna ilişkin önemli düzenlemeler, Ayarlar panelinin
orta kısmında yer alan “İçerik” başlıklı bölümde yer alan
linkler üzerinden ulaşılan arayüzlerle yapılır. Alanlar ile
alakalı işlemler “Alanlar” isimli ikon tıklanarak
gerçekleştirilebilir. “Bölümler” etiketli buton üzerinden,
içerik yayını yapılabilecek olan bölümlerin listesini sunan
arayüze ulaşılır. Bu arayüz; önceden oluşturulmuş
bölümleri, genel özellikleriyle sunmaktadır. Bölüm ismine
tıklanarak ulaşılan arayüz üzerinden bölümün temel
özellikleri düzenlenebilir. Dosya kaynaklarının yönetimi,
“Dosyalar” etiketli ikon tıklanarak ulaşılan arayüz
üzerinden gerçekleştirilebilir. Ayarlar arayüzünde yer alan
“Genel Etiketler” etiketli buton ile ulaşılan panel,
isminden de anlaşılacağı üzere içerik şablonlarının
oluşturulması sürecinde her yerden erişilebilecek ve
2
 WTK201U-İÇERİK YÖNETİM SİSTEMLERİ
Ünite 6: CraftCMS

kullanılabilecek olan etiketlerin tanımlanmasını sağlar. ekleyecek olan bu buton sayesinde, formda yapılan tüm
Ayarlar panelinin “Kategoriler” etiketli ikonu tıklanarak değişiklikler takip edilebilecektir. İçerik ekleme formunun
ulaşılacak arayüz aracılığı ile Web içeriği, kullanıcı veya biçimlendirilip doldurulmasının ardından “Kaydet” etiketli
dosya gibi varlıkların sınıflandırılabilmesi için hiyerarşik buton kullanılarak, yeni içeriğin kaydedilmesi ve kayıtlar
bir yapı oluşturmaya başlanabilir. CraftCMS, taksonomik listesinde yerini alması sağlanır. Daha önce de belirtildigi
yapılanma özelliğinin yanı sıra, etiket kullanımı ile gibi kaydedilmiş bir içerik; kayıtlar listesi üzerinden
folksonomik yapılanma özelliği de sunmaktadır. Ayarlar ulaşılıp değiştirilebilir, pasiflestirilebilir veya silinebilir.
panelinin “Etiketler” etiketli ikonu, sözü edilen yapının
temellerinin atılmasını sağlayacak arayüze ulaştırır.
CraftCMS’nin sahip olduğu en önemli özelliklerinden biri
olan yerelleştirilebilirlik, farklı dillere destek vermesi
anlamında gelmektedir. Oluşturulan bütün içerik
şablonlarında geçerli olacak şekilde yeni bir dil eklemek
için önce Ayarlar panelindeki “Lokaller” etiketli ikon
tıklanıp sonrasında açılan arayüzdeki metin kutusuna
eklenecek dili girmek yeterlidir.
CraftCMS’nin Kullanıcı Yönetimi
CraftCMS’nin kullanıcı yönetimi, iki katmanlı bir
yapıdadır. Kullanıcı yönetim arayüzü ilk katman olarak;
kullanıcı grupları, kullanıcı profil alanları ve temel
kullanıcı ayarlarını içermektedir. İkinci katmanda ise;
kullanıcıların oluşturulması, yetkilerinin tanımlanması ve
silinmesi gibi işlemler yapılır. Bu işlemlere yönetim
panelinin sağ çerçevesinde yer alan “Kullanıcılar” etiketli
buton üzerinden ulaşılabilir. Kullanıcı yönetim
arayüzünde listelenen kullanıcı adlarına tıklanarak,
kullanıcı hesapları üzerinde değişiklik yapmak
mümkündür. Bu değişiklikler kişisel bilgilerin yanı sıra
İYS içindeki izinleri kapsar. CraftCMS’nin kullanıcı
izinlerinin tanımlanması konusunda oldukça detaylı bir
yapısı vardır. Söz konusu izinler sistem yönetimine,
kullanıcı hesaplarının yönetimine ve içerik yönetimine
ilişkin birçok yetkilendirmeyi kapsar. Kullanıcı listesinin
sağ üstünde bulunan “Yeni Kullanıcı” etiketli buton,
kullanıcı oluşturma arayüzene ulaştıracaktır.
CraftCMS’nin İçerik Yönetimi
İçerik şablonları bir kere hazırlandıktan sonra, yazma
yetkili bütün kullanıcılar bu şablonlar üzerinden içerik
oluşturup varolan içerik üzerinde düzenleme yapabilirler.
Web sitesinin içerik yönetimi, CraftCMS yönetim
panelinin sol çerçevesindeki “Kayıtlar” etiketli butonla
ulaşılan arayüz üzerinden yapılır. İçerik yönetim
arayüzünde listelenen kayıtlar, kayıt listesinin üstünde
bulunan butonlar aracılığı ile yayında olup olmama
durumlarına ve içeriklerinin dillerine göre
filtrelenebilirler. Ayrıca yine aynı blokta bulunan arama
kutusu aracılığı ile içerik üzerinde arama yapmak da
mümkündür. İçerik listesine göz atmayı kolaylaştıracak bir
diğer seçenek de içeriklerin başlık ve yayın tarihi gibi
çeşitli değişkenler açısından sıralanabilmesidir. Kayıt
listesi üzerinden ulaşılan bir içeriği, baslığını tıklayarak
ulaşılan form aracılığıyla tekrar düzenleyip güncellemek
mümkündür. Yeni kayıt ekleme formunun doldurulması
sırasında, içeriğin nasıl görüneceğini gerçek zamanlı
olarak görmek için sağ üst kısımdaki “Canlı Önizleme”
butonu tıklanabilir. Web sayfasına yeni bir kısım