İŞL293U-GİRİŞİMCİLİK VE İŞ KURMA
Ünite 1: Girişimcilik Kavramı, Çeşitleri Ve Girişimcilikte Etik
Girişimcilik
Girişimcilik, bir malın veya hizmetin üretim girdilerinin
satış amaçlı olarak henüz belirlenmemiş bir bedelle satın
alınması ve üretilmesidir. Girişimcilik, kökleri hayallere
dayanan ve değerlerle sonuçlanan bir süreçtir. İnsan
hayatını kolaylaştıran her eylem içinde girişimciliği
barındırır. İşletmelerin etkilendikleri ancak
etkileyemedikleri ekonomik, toplumsal, yasal ve siyasal,
teknolojik alandaki hızlı değişiklikler çeşitli tehdit ve
fırsatlar yaratmaktadır. İşletmeler, bunları önceden
algılayarak yani öngörerek tehditler için tedbir
oluşturmakta, fırsatlardan da yeni iş fikirleri
çıkarmaktadır. Bu şekilde hareket eden işletmeler
yaşamlarını rahat sürdürmektedirler. Yapamayanların
hayatları bitmekte ya da zorlaşmaktadır.
Girişimcilik terimi ilk kez Fransız Richard Cantillon
tarafından 1730’larda kullanılmıştır. Fransızca
“entreprendre” fiili girişimcilik yapmak anlamında
kullanılmaktadır. Bundan da “entrepreneur” Türkçeye
girişimci diye çevirebilecek bir kelime türemiştir.
Girişimciliğin kavramlaştırılmasının temeli Endüstri
devrimine dayanmaktadır. Girişimcilik terimi zaman
içinde gelişmiş doğa, emek ve kapital faktörlerini bir
araya getiren ve üretime yönlendiren bir üretim faktörü
olarak ortaya çıkmıştır. Türkçede girişimciliğin sözlük
anlamı (TDK İktisat Terimler Sözlüğü, 2004) “girişimci
olma durumu, emek, sermaye ve doğayı bir araya
getirerek üretim sürecinin bir üretim faktörü olarak
tanımlanması, örgütlenmesi ve onun tüm risklerinin
üstlenilmesi” şeklindedir. Sözcük olarak müteşebbislik
olarak da kullanılmaktadır. Fırsatları görme, yenilikçilik,
risk alma ve harekete geçme girişimciliğin yapı taşlarıdır.
Bir kişide bu özelliklerin tümü varsa girişimci
olabilmektedir.
Girişimcilikteki bu özellikler ve süreçler sorun çözmek,
ihtiyaçları gidermek için vardır. Ancak sorunlar yaratıcı
şekilde çözülür, ihtiyaçlar yaratıcı şekilde giderilir.
Girişimcilik yenilikçilik (inovasyon) içerir. Sorunları
çözen ihtiyaçları giderenlerde yeni bir teknoloji, süreç,
ürün veya hizmettir. Genel kanı ürün ve hizmet üreten
kişilerin girişimci olduğu yönündedir; oysa süreçlerde,
örgütlemede, teknolojide inovasyon yapılması da
girişimcilik olarak nitelendirilmektedir.
Fırsatları görme, yenilikçilik, risk alma ve harekete geçme
girişimciliğin yapı taşlarıdır. Girişimcilikte mutlaka eylem
vardır. Örneğin, fırsatları görmüşsün ancak harekete
geçmemişsin, bir eylemin olmamış, bu durumda
girişimcilik söz konusu olmaz. Risk alma yelpazesi
yüksek olup yenilik, fırsatçılık, öngörme yoksa
girişimcilik yine olmaz. Eylemcilik var ancak fırsatçılık,
risk alma yoksa yine girişimcilik gerçekleşmez.
Dolayısıyla girişimcilik, bu eylemlerin bir araya
gelmesiyle ortaya çıkmaktadır.
Girişimcilik bir takım alt süreçlerden meydana
gelmektedir. Arama, seçme, uygulama ve değerlendirme
girişimciliğin alt süreçleridir. Girişimcilik, sorun ve
ihtiyaçları fark etmek, bunları gidermek için ticari hale
gelebilecek ürün / hizmet ve toplumsal fayda yaratmak,
üretim faktörlerini bir araya getirebilmek ve düzenlemek,
bunların tümü için risk almak, yenilik yapmak, fırsatları
öngörmek ve değerlendirmek olarak ifade edilebilir.
Girişimci
Girişimcilik bir eylem, girişimci ise bu eylemi yapan
kimsedir. Girişimcilik, içinde eylemleri barındıran
süreçler bütünüdür. Girişimcilik sisteminde girişimci
mutlaka vardır, fakat alt sistemlerin bazılarında
olmayabilir. Yani her süreç eylem içerir ancak girişimci
her eylemde olmayabilir. Girişimcinin sahip olduğu tutum
ve davranışlar diğer insanlardan farklıdır. Fırsatların
benimsenmesi, risk almaya hazır olma, yenilik ve değişim
için istekli olmak belli başlı girişimcilik tutumlarından
bazılarıdır.
Girişimcide bulunması gereken özellikler zekâ, enerji,
deneyim, girişimcilik ruhu, rasyonel davranış yetisi ve
motivasyondur. Girişimcilerde bulunan bu özellikler
geçici değil onlarda bulunan kalıcı özelliklerdir. Girişimci
tutum ve girişimci davranış, bir girişimcide bir arada
olması gereken temel özelliklerdir. Girişimci aynı
zamanda inovasyon lideridir. Girişimci yola çıktığında
başarısızlıkla karşılaştığında yeni yol bulandır. “Ben
başarısız oldum, yapamıyorum.” demez, mutlaka çıkış
yolu bulur.
Girişimciliğin gücü özgürlükten gelir. Emir almayan
özgür insanların yaratıcılık güçleri daha yüksektir.
Kontrol edilmek, otoritenin altında olmak, hiyerarşi ve
bürokrasinin arasında kalmak girişimci insanların
hoşlanmadıkları şeyler olup onların yaratıcılıkları
üzerinde negatif etkiye sahiptir.
Girişimci içinde bulunduğu iletişim ve ilişki ağları ile
beslenir. Girişimcilik hem piyasa hem de bürokrasiyle
güçlü ilişkilere sahip olmayı gerektirir ve bu ilişkilere
sahip olmak yeni iş fikirlerinin ortaya çıkmasında ve
sorunların aşılmasında çok büyük avantajlar sağlar.
Toplumda girişimcilerle ilgili doğru zannedilen ancak
yanlış bilinen düşünceler vardır. Bunlardan bazıları
şunlardır;
• Sermayesi olan herkes iş kurabilir ve başarılı
olabilir.
• X girişimcisi şunu üretiyor ve kazanıyor. Bende
aynısını üretip kazanabilirim.
• Eğitim dönemlerinde başarılı olamayanlar
girişimcilikte de başarılı olamaz.
• İş fikri yaratabilen herkes girişimci olabilir.
• Girişimciler devletten ihale alan, vergi kaçıran ve
çalışanının ücretini ödemeyen kimselerdir.
• İflas eden girişimci yüz kızartıcı suç işlemiştir.
• Girişimciler kumarbazdır.
• Girişimcinin gecesi gündüzü yoktur.
1
 İŞL293U-GİRİŞİMCİLİK VE İŞ KURMA
Ünite 1: Girişimcilik Kavramı, Çeşitleri Ve Girişimcilikte Etik
Girişimcilik Çeşitleri
Kapsam açısından iki tür girişimcilik vardır. Bunlar dış
(genel) girişimcilik ve iç girişimciliktir.
Dış girişimcilik: Yeni bir işletmenin ya da toplumsal
fayda üreten yeni bir organizasyonun kurulması başlı
başına girişimcilik olarak görülmektedir. Bu girişimciliğe
dış girişimcilik, genel girişimcilik, başlangıç girişimciliği
denebilir. Dış (genel) girişimcilik, yenilik yaparak ve
girişimcilik süreçlerini uygulayarak işletme, örgüt kuran
kişiler ya da profesyonel yöneticilerin yaptığı iş, diğer bir
ifade ile iç girişimcilik dışındaki girişimciliktir. Burada
önemli olan yeni kurulan işletmenin kurulmadan önceki
aşamaları sağlıklı bir şekilde geçirmesidir. Kuruluşunda
problemler yaşamış ve kuruluş aşamalarını sağlıklı
tamamlamamış işletmeler kurulduktan sonrada problemler
yaşarlar. Kısaca sağlıklı doğan işletmenin yaşamı görece
daha sorunsuz olur.
İç girişimcilik: Kurulmuş ve yaşayan bir işletmenin
sınırları içindeki tüm alanlarda yeni üründe/hizmette,
yönetimde, pazarlamada, satın almada, üretimde, satışta
ve bunların fonksiyonlarında yapılan yeniliklerin ticari
hale gelme çaba ve sonuçlarıdır. Bir işletmede bu sürece
katkıda bulunan tüm çalışanlara da iç girişimci denir.
Aynı zamanda bu girişimciliğe kurum içi girişimcilik de
denir. İç girişimcilik düzeyi düşük işletmelerin gelişme ve
sürdürülebilirlik potansiyelleri azalmaktadır. Yenilik
ortamları yaratan, yenilik sistemleri kuran ve
sürdürülebilirliği sağlayan çalışanlara yaratıcı ve yenilikçi
fırsatlar tanıyan, kurum kültürlerine yenilikçiliği ve
girişimciliği yerleştiren, yenilikçi stratejiler izleyen her
kurumda iç girişimcilik güçlü olacaktır. İç girişimciliği
güçlü olan kurumlar da güçlü olacaktır. Bu durum tüm
topluma kaliteli hayat ve refah olarak yansıyacaktır.
Kendi işletmesini kuran girişimci ile bir işletmede çalışan
iç girişimcinin benzer yönleri şunlardır; fırsatları
kovalamaları, risk almaları, kaynakları etkin ve verimli
kullanmaları, aile geçmişleri, girişimcilik özellikleri,
temsilcilik aracılığı ile katılım yerine direkt katılımları,
temel güdüleri, ilişkileri ve iletişimleridir. Farklılıkları ise
şu şekilde sıralanabilir;
• İç girişimci fon sağlamak konusunda diğer
girişimciye göre daha rahattır.
• İkisi de risk alır ancak iç girişimcinin riski
kariyeri ve istihdam ile ilgilidir.
• İç girişimci şirketteki engellerle karşılaşır ve
üstesinden gelmeye çalışır.
• Diğer girişimci ise pazarda karşılaştığı engellerle
uğraşır. İç girişimci güçlendirmek diğer girişimci
geliştirmek için çalışır.
İç girişimciliğin kendi fonksiyonlarını yerine
getirebilmesi için işletmenin teknolojide üstün olması,
yeni fikirlerin desteklenmesi, hatalara karşı toleranslı
olunması, kullanılabilir ve ulaşılabilir kaynak olması,
takım çalışmasının desteklenmesi, ödüllendirme sistemi
ve sponsorluk desteğinin olması, yetki ve sorumluluk
verilmesi, işletme sınırlarının esnek olması ve her şeyden
önce üst yönetimin girişimciliğe sıcak bakması ve
desteklemesi gerekmektedir. İçerik açısından girişimcilik,
ekonomik (ticari) ve sosyal girişimcilik olarak iki gruba
ayrılmaktadır.
Ekonomik (ticari) girişimcilik: Sahibine kâr, müşterisine
katma değer sağlayan, bunu da ürettiği hizmet ya da
ürünle yapan girişimciliktir. Bu tür girişimciliğin faktör
getirisi kârdır.
Sosyal girişimcilik: Sosyal girişimcilik kavramı kurumsal
sosyal sorumluluk ve hayırseverlik kavramlarından
farklıdır. Sosyal girişimciliğin getirisi sosyal faydadır.
Sosyal girişimcilerin çabaları devlet, sivil toplum
kuruluşları ve girişimcilerin çözemediği toplumsal
sorunları çözmek ve toplumsal ihtiyaçları gidermek
içindir. Sosyal girişimcilerin yaptıkları daha insani ve
ahlakidir. Ekonomik girişimci daha çok kendine
çalışırken, sosyal girişimci kendinden çok topluma çalışır.
Sosyal girişimciliğin taklit edilmesi özendirilmelidir. 2006
Nobel barış ödülüne sosyal girişimcilik alanındaki
çalışmaları nedeniyle Bangladeşli Dr. Muhammed Yunus
layık görülmüştür.
Ekonomik girişimcilikte iş fikri ne kadar önemliyse sosyal
girişimcilikte de iş fikri o kadar önemlidir. Yaratıcılığın
desteklendiği ülkelerde sosyal girişimci sayısının da fazla
olduğu görülmüştür.
Ekonomik girişimcilikte de sosyal girişimcilikte de ortak
olan konu risk almak, hata yapmak ve başarısız olmaktır.
Bu konular hayal edileni gerçekleştirmeyi engelleyen
faktörlerin başında gelir. Bazı ülkelerde başarısızlık
girişimcilik için başarının elde edilmesinde gerekli faktör
olarak görülmektedir.
Kadın Girişimci
Bu girişimcilik çeşidi kadınlarında girişimcilik
yapabileceği onların da bu rolü üstlenebileceği görüşünü
savunur. Çalışan kadınların iş yaşamında sayıları artmış
ancak girişimcilik alanındaki sayıları aynı oranda
artmamıştır. Ancak bu konudaki destek ve bilincin artması
sayının önümüzdeki dönemde artacağı umudunun
taşınmasına neden olmaktadır. Yapılan araştırmalarda
Türkiye’de en büyük ekonomik gücün kadınlar olduğu
görülmüştür. Türkiye’de yaklaşık 1,3 milyon erkek
girişimci 80 bin kadın girişimci vardır. Ülkemizde
kadınların çalışma hayatına katılma oranı % 26, AB
ortalaması % 55, dünya ortalaması % 46’dir. Türkiye’nin
AB ve dünya ortalamasının çok altında kaldığı
görülürken, ülkelerin girişimcilikle kalkındığı göz önüne
alındığında Türkiye’de kadın girişimci sayısının
artırılmasının gerekliliği açık bir şekilde görülmektedir.
Genç Girişimcilik
Yaratıcılık ve yenilik bir yetenek, aynı zamanda
geliştirilebilir bir özelliktir. Küçük yaştan itibaren kalıba
sokulmadan, ona uygun koşullar sağlanarak ortaya
çıkarılması ve geliştirilmesi gerekir. Türkiye’de
girişimcilerin eğitim durumlarına bakıldığında % 80’nin
üniversite mezunu olmadıkları görülür. Girişimciliğin bir
2
 İŞL293U-GİRİŞİMCİLİK VE İŞ KURMA
Ünite 1: Girişimcilik Kavramı, Çeşitleri Ve Girişimcilikte Etik

kariyer seçeneği olacağı yeni yeni konuşulmaya görülmektedir. Girişimci adayları böyle bir duruma
başlanmıştır. Türkiye’de ilköğretimden başlayarak düşmek istememekte ve başarısızlık korkusuyla
doğrudan girişimcilik eğitimi yanında, yaratıcılığı açığa girişimciliği denemek istememektedir. Devlet iflas
çıkarıcı bunu geliştirici, risk alma yelpazesini genişletici hukukunda buna uygun yeni düzenlemeler yapılırsa,
eğitim programlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Eğitim gerçek girişimci ile sözde girişimci birbirinden ayrılacak
programları iş arayan öğrenciler yetiştirmenin yanında iş ve toplum gerçek girişimciye hak ettiği itibarı verecektir.
kuran öğrenciler de yetiştirmeye odaklanmalıdır. Bu
programların hayalleri gerçeğe dönüştürmek konusunda
hayata karşı toleranslı ve cesaretlendirici uygulamalarla
desteklenmesi gerekmektedir.
Yeni Girişimcilik
Girişimcilik geleneksel ve yeni girişimcilik olmak üzere
ikiye ayrılmaktadır. Eski ve yeni sorunları, mevcut
ürün/hizmet ve iş anlayışıyla çözen geleneksel sektörlerin
olduğu, iş büyütmek için mevcut sektörler dışında bir
seçeneğin olmadığı girişimciliğe geleneksel girişimcilik
denir. Bu girişimcilikte büyüme hızı yüksek değildir.
Yeni girişimcilik; yeni ve eski sorunları, yeni
ürün/hizmetler ve yeni iş anlayışları ile çözen
girişimciliktir. Yeni girişimcilik inovasyona ve inovasyon
sektörlerine odaklı olan, finansmanı da erişim hedefi de
“küresel” olan, bilim ve teknolojiyle evrensel pazarlama
becerilerine dayalı bir girişimciliktir.
Yeni girişimcilik, ekonomiye yeni sektörler
kazandırmakta ve mevcut sektörleri büyütmekte olduğu
için de ekonomik büyümeyi hızlandırmaktadır. Yeni
girişimcilik işsizliği geleneksel girişimciliğe göre daha iyi
çözer bu yüzden bazı ülkeler bu tip girişimciliği
desteklemektedir. Yeni girişimcilik için inovasyon
sektörlerine örnek olarak; İnovatif tıp bilgi işlem ve
iletişim biyoteknoloji, nanoteknoloji, yenilenebilir enerji,
su arıtma, geri dönüşüm, savunma-güvenlik, eğitim
teknolojileri, alternatif enerji kullanan taşıma alanları
verilebilir.
Yeni girişimcilikte bulunması gereken bir başka özellikte
giderilmek istenen ihtiyaç, sorun, ürün/hizmet ve
toplumsal faydanın dünyanın diğer ülke insanları
tarafından da talep edilmesidir.
Girişimcilikte Etik ve İtibar
Girişimciliğin hareket noktası sorun çözmek ve ihtiyaç
gidermektir. Girişimcilik bir bakıma yeni sorunlar
çıkarmadan var olan sorunları çözmeye odaklanmalıdır.
Girişimcilik süreçlerinin içinde yer alan iş fikri, kişinin öz
malıdır ve ona ait olmalıdır. İşte buna fikri mülkiyet hakkı
denir ve korunur. Fikirlerin korunmaya alındığı
ortamlarda yaratıcılık daha çok gelişmektedir. Fikrin
korunamadığı ortamlarda ise fikir yaratanlar fikirlerini
kimseye açamamakta ve bu yüzden fikirler gelişememekte
ve uygulanamamaktadır.
Etik değerlere aykırı hareket ederek para kazanan, zengin
olan sözde girişimciler topluma kötü örnek olmakta ve
girişimciliğin itibarını düşürmektedirler. Diğer yandan
işletme başarısızlıkları sonucunda iflas eden girişimciler,
başarısızlığa karşı tolerans olmadığı için ağır suçlu olarak