Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve Sınıflandırılmaları Üz... http://evr magac .

org/makale/44

Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve

Sınıflandırılmaları Üzer ne...
22 N s, 23:56 (Cuma, 22 N san 2011, 23:56:57) – Yazdır

Tweet (https://tw tter.com/share)

Soru:

Ben m cevabını bulamadığım b r sorum var; İnsanlarla ortak b r atadan geld ğ

düşünülen b r canlı fos l n n homo c ns nden olduğu nasıl ayırt ed l r? Mesela homo
erectus fos l n şempanze fos ller nden ayıran şey nelerd ?

Evr m Ağacı olarak verd ğ m z cevap şöyle:

Bunu anlayab lmek ç n, öncel kle nsanların tek b r c nse a t olmadığını b lmem z gerekmekted r. 6 m lyon yıl kadar
önce başlayan nsan ve yakın akrabalarının (şempanzelerden nsana g den kolun ayrılmasından sonrak ) evr m nde
temel olarak tanımlanan 7 farklı c ns ve bu c nslere a t olarak tesp t ed len toplamda 30 c varı farklı nsan türü
bulunmaktadır. C ns olarak şunları sayab l r z:

1) Sahelantropus

2) Orror n

3) Ard p thecus

4) Australop thecus

5) Kenyanthropus

6) Paranthropus

7) Homo

Bunların bazılarının altında tek tür bulunab l rken, günümüze daha yakın olmalarından ötürü Homo c ns ne a t 10
farklı tür, Australop thecus c ns ne a t 8 farklı tür tanımlanmıştır. Bunların her b r arasındak geç şler, türler ve
fos llerle neredeyse tamamen net olarak b l nmekted r (bazı tartışmalı noktalar olsa da). Bu, nsan ev m n n b l m
tarafından ne kadar ayrıntılı b r şek lde tanımlandığını göstermekted r. Elbette k yen bulgularla bu sayılar artacak ve
dallanacaktır.

Burada sorunuzdan ötürü nsan örneğ nden yola çıktık; ancak sorunuzu d ğer tüm türlere gen şletmek de
mümkündür. Bulunan b r fos l n anal z , genelden özele doğru sayısız test le yapılır ve bunlar sonucunda önce

1 -> 9 12.7.2014 15:49

Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve Sınıflandırılmaları Üz... http://evr magac .org/makale/44

detaylı tür tanımı, sonrasında se genell kle o türün çer s nde özel b r varyasyon (çeş t) olup olmadığı b le teşh s
ed leb lmekted r. Y ne, nsan fos ller üzer nden g del m (ancak herhang b r tür ç n de geçerl olduğunu unutmayın
bunların):

Evr msel süreçte ger ye g tt kçe, g derek daha fazla türün ortak atası olan canlılara ulaşırız. Örneğ n bundan 500.000
yıl kadar önceye g dersen z, Homo sap ens le Homo neanderthalens s' n ortak atası olan Homo
he delbergens s türüne ulaşırsınız. Ancak 6 m lyon yıl ger ye g decek olursanız, belk de d ğer tüm nsan türler n n
atası olan (toplamda en az 30 türün atası olan) Sahelantropus tschadens s türüne varırsınız. Bundan 26 m lyon yıl
önces ne g dersen z Propl op thecus c ns ne ulaşırsınız k bu, bütün İnsansı Maymunlar'ın (şempanzeler, gor ller,
nsanlar, orangutanlar ve g bonlar) ortak atasıdır. 30 m lyon yıl önces ne g dersen z Saad nus c ns ne varırsınız k bu
da tüm Esk Dünya Mamyunları (Afr ka'da yaşayan tüm maymunlar) le İnsansı Maymunlar'ın ortak atasıdır. 47
m lyon yıl önces ne g dersen z, lemurlara daha yakın olmasına rağmen tüm pr matların ortak atasını tems l eden
Darw n us mas llae türüne ulaşırsınız. 60 m lyon yıl önces ne g dersen z Ples adap s c ns ne, yan pr matların ortak
atalarından b r olduğundan em n olduğumuz b r c nse ulaşırsınız. Bunun çok daha esk s de vardı tab ... 600 m lyon
yıl önceye g dersen z, karadak bütün hayvanların atalarına, 1 m lyar yıl önces ne g dersen z, bütün çok hücrel
canlıların atalarına, 4 m lyar yıl önces ne g dersen z, var olan, olmuş ve olacak olan tüm canlıların ortak atasına
(koaservatlara) ulaşırsınız. Evr msel B yoloj 'n n baş döndürücü gücü, bu açıklayıcılığından ve netl ğ nden
gelmekted r.

Pek , bu m lyonlarca, m lyarlarca farklı tür fos ller b rb rler nden nasıl ayırt ed l rler? Örneğ n b l m nsanları, bulunan
fos ller neye göre "Homo c ns ne a t." ya da "Pan (şempanze) c ns ne a t." d yerek ayırt edeb l yorlar?

Bunun ç n daha önce de ded ğ m z g b pek çok yöntem kullanılmaktadır. Tanımlamaların en başında, morfoloj k
özell klere bakılmaktadır. B rçok fos l uzmanı b yoloj , paleontoloj , antropoloj , arkeoloj ve jeoloj g b b l m
dallarından gelmekted r. Dolayısıyla canlıların genel şek ller ve neye benzed kler konusunda çok gen ş b lg ler
bulunmaktadır. Bu sebeple, lk bakışta b r canlının yaklaşık olarak hang canlı grubuna a t olduğunu anlayab lmeler
şten b le değ ld r. Çoğumuza "taş parçası" g b gelecek b r fos l, b r b l m nsanının gözünde doğrudan, net b r
sınıflandırmayla örneğ n b r Orb culo dea m ssour ens s türüne a t olab l r. B l m nsanları, tek bakışta bu kadar net
tanımlamalar yapab lmekted rler. Ancak bu, her zaman mümkün olmamaktadır elbette. Örneğ n b r kafatası fos l
bulunduğu zaman, kafatasının genel yapısına bakarak b l m nsanı bulgunun b r nsana a t olduğunu söyleyeb l r ve
kes n b r şek lde b r şempanzeye a t olmadığını b ld reb l r; ancak hang nsan türüne a t olduğunu söyleyeb lmes ç n
daha detaylı b lg ler gerekeb l r.

2 -> 9 12.7.2014 15:49

Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve Sınıflandırılmaları Üz... http://evr magac .org/makale/44

3 -> 9 12.7.2014 15:49

Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve Sınıflandırılmaları Üz... http://evr magac .org/makale/44

Yukarıda, sırasıyla Orb culo dea m ssour ens s türüne a t fos ller ve fos ller n kabaca benzeyeb leceğ şek ller n b r
l stes ver lmekted r.

İnsan türler söz konusu olduğunda, b l m nsanlarına gereken fazladan ver ler n başında kafatası kapas tes
(cran al capac ty) gelmekted r - k bu da morfoloj k özell kler arasındadır. Çünkü nsan evr m n n en ayırt ed c
özell ğ beyn n evr m d r ve beyn n evr m n n har tası, kafatasının beyn n büyümes yle doğru orantılı olarak
gen şlemes yle çıkarılab lmekted r. Örneğ n A. garh türünde 450 cc olan kafatası hacm , H. hab l s türünde 600 cc'ye
çıkmaktadır, b r Homo sap ens'de se k m zaman 1500 cc'ye kadar ulaşab lmekted r. Yan kafatası kapas tes ,
nsanın evr msel basamaklarında günümüze yaklaştıkça artmaktadır.

Üstel k genell kle b r türe a t sadece kafatası bulunmaz, skelete da r daha b rçok parça da fos lleş r. İşte bu
durumlarda skelet yapısı, kem k bağlantıları, kem k t pler g b pek çok özell k de yapılan kıyaslamalarda
kullanılmaktadır. Aşağıda, Neandertallere a t bulunan sayısız fos lden bazıları göster lmekted r:

4 -> 9 12.7.2014 15:49

Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve Sınıflandırılmaları Üz... http://evr magac .org/makale/44

Bu d ğer kalıntılar arasında b l m nsanlarına en gen ş b lg ler veren unsurlardan b r , özell kle beslenme t pler ne
(d yet) göre değ şen d ş yapılarıdır. Ağırlıklı olarak et le beslenen türlerde d şler daha kesk nd r; daha vejetat f
beslenen türlerde se arka d şler daha büyük ve yaygındır. D şler, b r türü ayırt etmek konusunda çok büyük önem
taşırlar. Darw n ve benzer b l m adamlarının sadece b r d ş fos l nden tür ayırt edeb ld kler ve yapılan ncelemeler
sonucunda tahm nler n n çoğunlukla doğru çıktığı b l nmekted r. Darw n, bu şek lde, sadece d ş kalıntılarından
b r Megather um tanılmladığı ve İng ltere'de yapılan araştırmalarda, tahm n n doğru çıktığı b l nmekted r. Üstel k
d şler, genell kle canlının beslenme t p nden yola çıkarak yaşadığı ekos stem anlamamız ve paleob yoloj k anal zler
yapmamız açısından da faydalıdır. Aşağıda, farklı d ş t pler ne a t fos ller görülmekted r.

5 -> 9 12.7.2014 15:49

Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve Sınıflandırılmaları Üz... http://evr magac .org/makale/44

Ayrıca k m zaman, yakın dönem fos ller nden genet k materyal elde etmek b le mümkün olmaktadır. DNA'nın,
50.000 la 100.000 yıl boyunca y korunmuş fos ller n üzer nde kalab ld ğ b l nmekted r. DNA'sı elde ed len b r
canlının taksonom k sınıflandırılmasının yapılması son derece kolay olmaktadır. Ne yazık k reç ne çer s nde
saklanagelm ş olan ve şans eser sıradışı düzeyde y korunan fos ller har c nde, çoğu zaman genet k materyal
kolayca bozulduğundan bu mümkün olmamaktadır. Örneğ n Neandertal fos ller nden DNA elde etmek oldukça
kolayken, b r d nozor DNA'sını elde etmek olanaksızlık dereces nde zordur.

Bu şek lde yöntemler kullanılarak ve karşılaştırmalı anatom g b b l m dallarına başvurularak bulunan fos ller n
türler ayırt ed leb lmekted r.

Bunlar har c nde, eğer k halen türün tanımlanması mümkün olamadıysa, bazı arkeometr k

6 -> 9 12.7.2014 15:49

Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve Sınıflandırılmaları Üz... http://evr magac .org/makale/44

yöntemlere başvurulab lmekted r. Örneğ n lk olarak, canlının yaşadığı dönem n anlaşılab lmes ç n görecel ve
kes n tar hlend rme yöntemler yle türün ne kadar süre önce yaşadığı ortaya çıkarılmaktadır. Bu tekn kler son
derece kes n sonuçlar vereb lmekted rler.

Sonrasında, bu döneme a t ver ler ortaya çıkarılır ve değerlend r l r. Fos l n bulunduğu bölgen n, fos l n yaşadığı
zamank koşulları göz önünde bulundurularak anal z ed l r. Varsa, türün c varında aynı dönemde yaşamış canlıların
fos ller ve d ğer kalıntıları anal ze dah l ed l r.

Sonrasında, türün paleob yoloj k l şk ler ortaya çıkarılmaya çalışılır. Varsa, fos ller üzer ndek zlerden yola çıkılarak
avcıları ve avlandığı türler araştırılır. Bu, bes n z nc r ndek yer n n anlaşılab lmes açısından önem taşır. Örneğ n
b rçok fos l n karın bölges nde, ölmeden öncek son yemeğ n n de kem kler ve parçaları fos lleşmekted r. Bu sayede
bes n z nc r ndek yer anlaşılab l r.

Bunlar har c nde, fos l n üreme b ç m de anal z ed leb l r. Tıpkı son yemekler n fos lleşmes g b , k m zaman anne
rahm ndek yavruların kalıntıları b le fos lleşeb lmekted r. Bu sayede, türler n anal z embr yoloj k anal zler le de
yapılab l r.

Bu süreçte, ş n çer s ne jeologlar dah l olur. Türün yaşadığı dönem n jeoloj s anlaşılmaya çalışılır. Çoğu zaman,
özell kle de Fanerozo k Çağ (542 m lyon yıl önce - günümüz) çer s nde yaşamış b r türün fos l varsa elde, türün
yaşadığı dönem n şartları, kl m , coğrafyası, b yoloj s hakkında %100'e yakın sabetl l kle ver ler elde ed leb l r, çünk
Jeologlar günümüzde bu devasa zaman d l m n b rkaç b n yıllık d l mlere böleb lecek kadar detaylı ver lere
sah pt rler. Türün çevresel durumunun anal z sayes nde, hang tür grubuna a t olduğu da anlaşılab l r.

Bunlar da yeterl olmazsa veya daha detaylı anal zler n yapılması sten yorsa, matemat ksel b lg sayar
modellemeler uygulanır. Bu modellemeler sayes nde kem kler n b rb rler yle olan l şk s ve b r arada çalıştıklarında
canlıya nasıl b r duruş kazandıracakları anal z ed l r. Türün hareket ve davranış b ç mler , öncek ver ler ve
h potezlerle kıyaslanır ve eldek ver ler gel şt r lmeye çalışılır. Türün eklem, kem k, skelet, postür, duruş g b
özell kler net b r şek lde ortaya konulmaya çalışılır.

Bunlar har c nde uzak-anal z, jeof z ksel anal z, koruyucu b l mler anal z g b ek anal zlere ve testlere
başvurulab l r. Bu testler sayes nde kem kler n bulunduğu coğrafyanın türler le olan l şk s ne ve türler n yaşam
süreler n n değ şkenl kler ne bakılır. Bu anal zler sırasında kem klere zarar ver lmeden testler yürütülür. Tüm bunlar
sonucunda elde ed len ver ler, ver havuzuna eklenerek matemat ksel b lg sayar modeller daha da gel şt r l r ve türün
özell kler daha net b r şek lde anlaşılır.

Sonrasında, bu da yeterl olmazsa d ğer b l mler de ş n çer s ne dah l olur: taş (l t k) anal zler, arkeometalurj ,
paleoetnobotan k, pal noloj , zooarkeoloj g b alanlardan destek alınır ve bu alanların çalışmalarıyla, eldek
ver ler b rleşt r lerek kıyaslanır. Hatalar ayıklanarak gerçeğe ulaşılmaya çalışılır. Tüm bu şlemler, arkeometr k
anal zlerle güncellen r ve detaylandırılır. Tüm bu süreçte yapılan anal zler ve testler arasında radyokarbon
tar hlend rme, dendrokr noloj , termolum nesans tar hlend rme, opt k uyaranlı lum nesans, elektron sp n
rezonans, potasyum-argon tar hlend rme, X-Ray floresans, endüks yonla ç ftlenm ş plazma kütle

7 -> 9 12.7.2014 15:49

Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve Sınıflandırılmaları Üz... http://evr magac .org/makale/44

spektrometres , nötron akt vasyon anal z , tarama elektron m kroskobu anal z , lazer endüks yonlu kırılma
spektroskop s , provenans anal z g b yüzlerce metot bulunmaktadır.

Sonuç olarak, tüm bu şlemlerden geç r len tek l buluntular çok net b r şek lde sınıflandırma yapmamızı sağlarlar. Bu
sınıflandırmalar ş md ye kadar h ç Evr msel B yoloj le çel şecek ver ler sunmamıştır; bu kadar detaylı olmalarına
rağmen. Tam ters ne, tüm bu anal zler n sonucunda Evr msel B yologlar'ın öngördüğü tür l şk ler desteklenm ş olur
ve evr msel süreçler ortaya çıkarılır. Evr msel B yoloj 'n n verd ğ yönlend r c ve aydınlatıcı b lg ler, tüm bahs geçen
b l mlerce kullanılır. Bu b l mler n bulguları se, Evr msel B yoloj 'n n gel şt r lmes nde ve güçlend r lmes nde rol oynar.
Böylece b l m, tamamen tarafsız b r şek lde, sadece doğal gerçeklere dayanarak lerler, güçlen r ve gerçeğe b r adım
daha yaklaşmamızı sağlar.

Umarız bu açıklama faydalı olab lm şt r.

En çten saygılarımızla.

ÇMB (Evr m Ağacı)

http://pubs.acs.org/do /abs/10.1021/bk-1998-0707.ch009 (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fpubs.acs.org%2Fdo %2Fabs%2F10.1021%2Fbk-1998-0707.ch009&h=lAQFehDrN&s=1)

http://www.talkor g ns.org/faqs/homs/spec es.html (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fwww.talkor g ns.org%2Ffaqs%2Fhoms%2Fspec es.html&h=LAQEyWkwC&s=1)

http://www.b ology-onl ne.org/10/15_homo.htm (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fwww.b ology-onl ne.org%2F10%2F15_homo.htm&h=qAQEpJKcE&s=1)

http://www.w segeek.com/what- s-the-genus-homo.htm (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fwww.w segeek.com%2Fwhat- s-the-genus-homo.htm&h= AQFrYMA3&s=1)

http://en.w k ped a.org/w k /Homo (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fen.w k ped a.org%2Fw k %2FHomo&h=YAQH3cVV6&s=1)

http://www.lakeneosho.org (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Fwww.lakeneosho.org&

h=tAQH dob6&s=1)

http://www.uky.edu/KGS/foss l (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fwww.uky.edu%2FKGS%2Ffoss l&h= AQFrYMA3&s=1)

http://www.paleoportal.org (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Fwww.paleoportal.org&

h=5AQEhhet1&s=1)

http://www.kgs.ku.edu/Extens on/KSfoss ls.html (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fwww.kgs.ku.edu%2FExtens on%2FKSfoss ls.html&h=yAQGJE0ja&s=1)

http://www.kgs.ku.edu/Publ cat ons/anc ent/rep01.html (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fwww.kgs.ku.edu%2FPubl cat ons%2Fanc ent%2Frep01.html&h=-AQGHGTBP&s=1)

http:// nvertebratepaleontology.b od vers ty.ku.edu/ (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

8 -> 9 12.7.2014 15:49

Bulunan Fos ller n Ayırt Ed lmes , Anal zler ve Sınıflandırılmaları Üz... http://evr magac .org/makale/44

%2F nvertebratepaleontology.b od vers ty.ku.edu%2F&h=XAQGzV PH&s=1)

http://www.oceansofkansas.com/ (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fwww.oceansofkansas.com%2F&h=WAQHIFxkE&s=1)

http://paleo.ku.edu/foss l d.html (http://ap -read.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F

%2Fpaleo.ku.edu%2Ffoss l d.html&h=ZAQFNJ5Dg&s=1)

Et ketler:

Paylaş & yorum yap

Tweet (https://tw tter.com/share)

9 -> 9 12.7.2014 15:49