anahon ng Hapon

Panahon ng Amerikano
Mga Unang Kuwentong May Banghay
Panahon ng Amerikano

 1920 – unang pumasok sa kamalayan ng mga manunulat ang banghay (plot)

 Kinilala ang “Bunga ng Kasalanan” ni Cirio H. Panganiban.
 Unang namayani sina Deogracias A. Rosario, Amado V. Hernandez, Jose Esperanza Cruz
at iba pa.
 1930 – ang paraan ng pagsulat ay iisa: ang estilo ay di gaanong binigyang pansin
 Deogracias A. Rosario “Ama ng Maikling Kuwentong Tagalog” – nagbago ng landas sa
pagsulat – maikli’t hindi maligoy ang pangungusap at makatotohanan ang diyagolo.

 Mithi at Taliba – pahayagang democracia

 Pasingaw – dagli ngunit hindi ganap ang banghay
 Dalawang uri:
 Bilang handog sa babaeng pinaparaluman o inspirasyon ng manunulat
 Upang mangaral ng deretsahan.
 “Ang Kaliwanagan” ni Lope K. Santos at “Ang Kapatid ng Bayan” ni Pascual H. Poblete –
naglabas ng pasingaw
 Sa panahong ito nahati ang mga manunulat sa tatlo: Wikang Kastila (Rizal, Del Pilar, at
Jaena), Wikang Tagalog, at Wikang Ingles.

Mga Aklat – Katipunan o Antolohiya ng Maikling Kuwento

 Sa pagpasok ng mga Hapones ay unti-unting nanlamig ang pagsulat ng kahit anong uri ng
akda.
 Nagkaroon ng kalayaan sa pagsulat ngunit ang lahat ng akda ay dadaan muna sa "Manila
Shimbun-sha"
 Marami nang sumulat ng kani-kanilang akda ngunit ang Manila Shimbun-sha ay nagsilbing
sensor ng mga Hapones upang maharangan ang mga akdang di nila nais.
 Ang kadalasang inaapruba nilang mga akda ay ang mga akdang nagbibigay-puri at
kumikilala sa mga Hapones.

 Mga Kuwentong Ginto (1925-1935) nina Abadilla at Del Mundo – kauna-unahang

Katipunan ng pinakamarikit na maikling katha mula 1925-1935. Ito’y binubuo ng 20
“kuwentong ginto.”
 50 Kuwentong Ginto ng 50 Batikang Kuwentista (1939) ni Pedrito Reyes – ang mga
kuwentong napabilang dito’y hindi pinili ng patnugot kundi sadyang ipinagkaloob sa kanya
ng mga may-akda, batay sa sariling palagay na iyon, ang pinakamahusay na katha ni
Hernando R. Ocampo; at ng mga manunulat sa Ingles na sina NVM Gonzales, Narciso
Reyes, at Mariano C. Pascual.

 Ang pokus ng pag-unlad ay nasa tao.

 Pinahalagahan ang karapatan ng bawat indibidwal.
 Ang mga tula, maikling kuwento, sanaysay, nobela, dula at kahit mga awitin na nasusulat
ay naghahayag ng paghihimagsik sa pamahalaan.
 Lalong sumigla ang paglalathala ng iba't-ibang akda sa tulong na rin ng mga babasahing
tulad ng Liwayway.
 Naitatag ang Writers Union of the Philippines (Unyon ng mga Manunulat sa Pilipino) upang
ilabas ang Mithi.
 Executive Order No. 335 (1988) - nag-uutos na pagyamanin ang paggamit ng Wikang
Filipino sa lahat ng larangan.
  Nagkaroon ng Carlos Memorial Awards.

Panahon ng Kalayaan

 Isang malaking hakbang ang mga nangyari sa bansa noong 1945-1971 sa pagsulong ng
maikling kuwento.
 Samut-saring suliranin ang kinaharap ng mamamayan. Bumaba ang halaga ng piso,
bumagsak ang ekonomiya.
 Nakilala sina Jose Maria Sison ng Kabataang Makabayan at mga kolumnistang Max
Soliven, Luis Beltran, Teodoro Locsin, at Napoleon Rama.

Mga Samahang Pampanitikan

Doctrina Cristiana

 Walang pasubali na ang pagkahilig ng mga Pilipino sa maikling kuwento ay di

matatawaran.
 Bago pa man dumating ang mga kastila hanggang sa makasaysayang EDSA Revolution,
walang tigil ang pagdaloy ng samut-saring kaisipan at damdamin ng mga tao.
 Ang maikling kuwento ay patuloy na yumayabong.

 Aklatang Bayan – nagsimula ang maikling katha nang hindi pa ganap ang banghay at
nakakahon pa ang karakterisasyon
 Ilaw at Panitikan – tinawag ding itong popularisasyon. Isinilang ang Liwayway na naging
tahanan ng mga akdang Filipino na siyang pinagkakakitaan ng mga manunulat.
 Sinimulan ni Clodualdo Del Mundo sa panahong ito ang panunuri, pamumuna at pamimili
ng pinakamahusay na kuwento sa bawat gawain at sa bawat taon. Ang katipunan ng mga
ito ay nasa “Parolang Ginto” ni Del Mundo
 Panitikan – sa panahong ito sinunog ng mga kabataang manunulat ang mga akdang
pinalalagay na hindi panitikan
 Ang Ilaw ng Bayan – namaibabaw na ang bisa ng mga kabataang manunulat sa Wikang
Ingles.

Maikling Kuwento - Kasaysayan ng Pag-unlad sa Pilipinas

Kongklusyon
Panahon ng Kastila
Panahon ng Bagong Lipunan

 Ang lingguhang "Liwayway" na nagmula sa Panahon ng mga Amerikano ay muling

nabuksan sa Panahon ng Hapon ngunit ang tagapangasiwa nito ay isang Hapones. Siya ay
si Kin-Ichi Ishikawa.
 Maraming nalathalang tula, kuwento at mga unang lathalain sa Niponggo nang mabuksan
ang Sunday Tribune Magazine noong 1943. Kahit ganoo'y maituturing na Gintong Panahon
ng Maikling Kwento ang panahong ito dahil maraming nagsisulat ng mga maiikling
kuwento.

Panahong Kontemporaryo

 “Sa ikauunlad ng bayan, disiplina ang kailangan.”

 Isinilang matapos ideklara ni Pangulong Marcos ang Batas-Militar noong Setyembre 21,
1972.
 Wikang Filipino ang naging midyum.
 Patakarang bilinggwal
  May tatlong mahahalagang layunin:
 Kaunlarang pangkabuhayan;
 Kaunlarang panlipunan; at
 Kaunlarang pangkultura

Panahon ng Hapon

 Nagbukas ng bagong uri ng panitikan na nang lumaon ay tinawag na maikling katha o

maikling kuwento na nag-ugat sa dagli at pasingaw.
 Nang lumaon ang kuwentong bibit ay tinawag na kakana (maikling salaysay tungkol sa
pinagmulan ng mga bagay-bagay, mga kuwentong engkanto, pabula, at parabula)
 Ang dagli o “sketches” ang pinag-ugatan ng maikling kuwento.
 “Sumpain Nawa ang mga Ngiping Ginto” ni Lope K. Santos – isa sa mga naunang
kinilalang halimbawa ng dagli.
 Kinilala rin sina Valerio H. Pena, Inigo Ed Regalado, Patricio Mariano at Pascual Poblete.

 Nagpanibagong sigla sa panitikan dahil maraming akda ang naisulat at nabasa bunga ng
pagkakaroon ng palimbagan ng Unibersidad ng Santo Tomas.
 Doctrina Cristiana (1953) – kauna-unahang aklat na nalimbag sa panulat nila Padre Juan
de Placencia at Padre Domingo Nieva.
 Naalis ang matandang paraan ng pagsulat o alibata
 Sa panahong ito, hindi gaanong naging palasak ang maikling kwento.

Hide full text