კათედრის მუშაობის გზამკვლევი

ზოგადსაგანმანათლებლო
დაწესებულებებისთვის

თბილისი

2022
2
 სარჩევი

საგნობრივი კათედრა განათლების რეფორმირების პროცესში ............................................... 4

საგნობრივი კათედრა - ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების წარმატების გარანტი.. 6
კათედრის მუშაობის საკანონმდებლო საფუძვლები .............................................................. 12
კათედრის ხელმძღვანელი, როგორც საშუალო რგოლის მენეჯერი და საგანმანათლებლო
ლიდერი ...................................................................................................................................... 16
კათედრა - პროფესიული განვითარების ბაზა სკოლაში......................................................... 21
საგნობრივი კათედრები და არაფორმალური განათლების მართვა სკოლაში...................... 43
რა არაფორმალური განათლების განვითარების ხელშემწყობი აქტივობები შეიძლება
განხორციელდეს სკოლაში კათედრების მიერ?! ...................................................................... 45
კათედრის მუშაობის ოპერირება და ინსტრუმენტები............................................................ 46
ბიბლიოგრაფია ........................................................................................................................... 55

3
 საგნობრივი კათედრა განათლების რეფორმირების პროცესში

სკოლის ნებისმიერი ხელმძღვანელი ფიქრობს სასწავლო-აღმზრდელობითი

მუშაობის ორგანიზების ფორმებზე - საკმარისი არ არის მხოლოდ
საგანმანათლებლო იდეები, თუ მათი დანერგვის სათანადოდ მაღალი კულტურა
არ არსებობს.

ჩვენ ვსაუბრობთ საქართველოში განათლების რეფორმაზე.

რა იგულისხმება ამ ცნებაში?

ეს არის სასწავლო მიზნების, შინაარსისა და მეთოდების ცვლილებები

პიროვნების, საზოგადოებისა და სახელმწიფოს წარმატებული
განვითარებისთვის.

რა თქმა უნდა, ამ პროცესში საგანგებო მნიშვნელობა ენიჭება თეორიულ

გააზრებას, კადრებს, ინფრასტრუქტურას, პროფესიულ განვითარებას,
რესურსებსა და შრომის ორგანიზებას.

მთავარი და არსებითი კი, ყველგან და ყოველთვის, ადამიანია! - ის, რაც მის

გულსა და თავში არ ხდება, არსად არ ხდება.

სკოლის სივრცეში საგანგებო მნიშვნელობა ენიჭება ადამიანთა პროფესიული

ორგანიზების ისეთ ფორმატს, როგორიც არის საგნობრივი კათედრა. აქ ხდება
(უნდა ხდებოდეს) რეფორმის უმნიშვნელოვანესი პროცესის გააზრება,
სამოქმედო ამოცანებად ჩამოყალიბება და განხორციელებაზე ზრუნვა.
მასწავლებლები მიზნობრივად (ვექტორულად) აერთიანებენ საკუთარ
ინტერესებს, პროფესიულ ოსტატობას, გამოცდილებას, საქმის მიმართ
სიყვარულსა და პასუხისმგებლობას, რათა შექმნან საგანმანათლებლო სინერგია
ანუ საერთო ძალმოსილება. სწორედ ეს ქმნის ერთიან სასკოლო კულტურას.
საგნის სწავლების თეორიული გააზრებისა და ზოგადი განათლების ეროვნული
მიზნების (2004) მიღწევის არსებითი პასუხისმგებლობა საგნობრივი კათედრის
წევრთა თანამშრომლობას ეფუძნება.

ეს იდეები დაედო საფუძვლად საქართველოს სკოლის ადმინისტრატორთა

ასოციაციის პროექტს, რომელიც ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს
დაფინანსებითა და ხელშეწყობით ხორციელდება. ამ პროექტის
ფარგლებში უკვე მომზადდა შესაბამისი რესურსები, ჩატარდა
პრეზენტაციები, პოდკასტები, ტრენინგები, რომლებიც
ერთობლივად მოწოდებული იყო, საქართველოს

4
მასწავლებლებში მკვეთრად და მასშტაბურად ამაღლებულიყო ცნობიერება
ხსენებულ თემასთან დაკავშირებით.

ასოციაციის ექსპერტები საქართველოს რეგიონებში ატარებდნენ შეხვედრებს,

რათა არსებითი დიალოგის ფორმატში საფუძვლიანად ყოფილიყო
გაცნობიერებული განათლების რეფორმირების პროცესში საგნობრივ კათედრათა
მიზნები, ამოცანები და პასუხისმგებლობანი. კრიტიკულად შეფასდა დღემდე
არსებული პრაქტიკა და გააზრებული იქნა ის გადაწყვეტილებანი, რომლებიც
ხელს შეუწყობდა განათლების ხარისხის ეტაპობრივ ამაღლებას. ამ
მნიშვნელოვან გზაზე ყოველ ჯერზე აქცენტირებული იყო არა მხოლოდ
თეორიული წანამძღვრები, არამედ პრაქტიკული გამოცდილების შეძენაც.

პროექტი გულისხმობს არა მხოლოდ ერთჯერად აქტივობებს, არამედ ამ

მიმართულებით ფიქრისა და გააზრებული მოქმედების მდგრადობას, რაც
ძალიან მნიშვნელოვანი ამოცანაა.

საქართველოს სკოლის ადმინისტრატორთა ასოციაცია არსებით ამოცანად

მიიჩნევს პროექტით განსაზღვრული საგანმანათლებლო პრაქტიკის შეუქცევადი
დამკვიდრებისთვის ზრუნვას ჩვენს ქვეყანაში თანამედროვე საგანმანათლებლო
კულტურის ხარისხის ასამაღლებლად.

წარმატება ვუსურვოთ ამ გზაზე საქართველოს მასწავლებლებს.

გია მურღულია

5
 საგნობრივი კათედრა - ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების
წარმატების გარანტი

კათედრა წარმოადგენს სკოლის მართვის საშუალო რგოლს. სხვადასხვა კვლევით

დასტურდება, რომ კათედრის ეფექტიანად მუშაობა ზოგადსაგანმანათლებლო
დაწესებულებაში თანამშრომლობითი კულტურის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი

წინაპირობა და გაზიარებული ლიდერობის კარგი მოდელია.

საშუალო რგოლის მენეჯმენტს ასევე უდიდესი მნიშვნელობა აქვს, რათა სკოლის

დირექტორმა შეძლოს მეტი ფოკუსირება სკოლის საგანმანათლებლო
პროექტებზე.

ქვემოთ ჩამოთვლილია ის საქმიანობები რომელსაც სკოლა ახორციელებს, ამ

პროცესში აქტიურად უნდა იყოს ჩართული კათედრა:

1. სასკოლო სასწავლო გეგმის შემუშავება;

2. საგნობრივი სასწავლო გეგმების შემუშავება;
3. სკოლის ხედვისა და მისიის ფორმირება;
4. სკოლის სტრატეგიული განვითარების გეგმის შემუშავება;
5. სკოლის ერთწლიანი სამოქმედო გეგმის შემუშავება;
6. მოსწავლეთა საჭიროებების განსაზღვრა და შესაბამისი აქტივობების
დაგეგმვა შედეგების გაუმჯობესების მიზნით;
7. საგნობრივი სასწავლო გეგმის განხორციელების მონიტორინგისა და
შეფასების სისტემის შემუშავება და მისი პრაქტიკაში დანერგვა;
8. სწავლების საერთო პრინციპებისა და მიდგომების შემუშავება;
9. მოსწავლეთა აკადემიური მზაობის, სწავლის სტილისა და საჭიროებების
შესწავლა და მისი გამოყენება სასწავლო პროცესში;

6
10. მასწავლებელთა საგაკვეთილო დაკვირვება და დაკვირვების გზით
მოპოვებული ინფორმაციის გამოყენება სასწავლო პროცესის
გასაუმჯობესებლად;
11. მოსწავლეთა აკადემიური სირთულეების აღმოფხვრის მიზნით დროული,
სისტემატური და მონაცემებზე დაფუძნებული ჩარევა;
12. მოსწავლეების შეფასების თანამიმდევრული და მრავალმხრივი სისტემის
შემუშავება და მისი პრაქტიკაში დანერგვა;
13. მოსწავლეთა შეფასების შედეგად მიღებული მონაცემების გამოყენება
სწავლების გაუმჯობესების, სირთულეების თავიდან აცილებისა და
აღმოფხვრის მიზნით;
14. სკოლის შინაგანაწესის შემუშავება;
15. სკოლაში სხვადასხვა ორგანოს ფუნქციონირების ხელშეწყობა, რომლებიც
მოსწავლეებს, მშობლებსა და საზოგადოებას საშუალებას აძლევს,
მონაწილეობა მიიღონ გადაწყვეტილების მიღების პროცესში და თავიანთი
წვლილი შეიტანონ სკოლის განვითარებაში;
16. მშობლებთან და თემთან თანამშრომლობა;
17. საინფორმაციო შეხვედრების ორგანიზება მშობლებისა და სხვა
დაინტერესებული პირებისთვის;
18. მასწავლებელთა შეფასებისა და პროფესიული განვითარების სისტემის
შემუშავება და მისი დანერგვის ხელშეწყობა;
19. სკოლის ბაზაზე მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების სხვადასხვა
ფორმის (ურთიერთდასწრება, სასწავლო ჯგუფები, კვლევითი ჯგუფები,
მენტორობა და სხვ.) მიზნობრივი დანერგვა;
20. გარედან შემოთავაზებული პროფესიული განვითარების
საშუალებების გამოყენება მასწავლებელთა პროფესიული
ზრდისთვის;

7
 21. მასწავლებელთა შეფასების შედეგების, სწავლებაში აღმოჩენილი
ხარვეზების, ახალი გამოწვევების, მოსწავლეების საჭიროებებისა და
სკოლის სტრატეგიული განვითარების გეგმის შესაბამისი პროფესიული
განვითარების სისტემის შემუშავება და დანერგვა;
22. პროფესიული განვითარებისა და მოსწავლეთა საჭიროებების საპასუხოდ
სათანადო რესურსების მოძიება, მოდიფიცირება და შექმნა;
23. სწავლასა და წარმატებაზე ორიენტირებული, უსაფრთხო და
ინკლუზიური გარემოს შექმნა;
24. სასწავლო და ფინანსური რესურსების მოზიდვა/მოძიება და ეფექტიანი
განაწილება სკოლის სასწავლო და ორგანიზაციული მიზნების
განხორციელებისთვის;
25. სკოლის თვითშეფასების სისტემის ჩამოყალიბება და მისი დანერგვის
ხელშეწყობა;
26. საგნობრივი სასწავლო გეგმის განხორციელების პროცესის ანალიზი და
შედეგებზე დაყრდნობით მისი გაუმჯობესება.
27. მასწავლებლის ვაკანტურ პოზიციაზე კანდიდატთა შესარჩევი კონკურსის
ორგანიზება;
28. არაფორმალური საგანმანათლებლო აქტივობების დაგეგმვა და მართვა;
29. სკოლაში კორპორატიული კულტურის განვითარების ხელშეწყობა;

30. სკოლის ბიუჯეტის დაგეგმვა.

კათედრა არის ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემის გამართულად

ფუნქციონირების და სკოლაში სწავლა-სწავლების პროცესის ეფექტურად
წარმართვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ბერკეტი, ამიტომ ყველა სკოლის
ხელმძღვანელმა უნდა უზრუნველყოს კათედრების მუშაობის
ხელშეწყობა, მისი, როგორც ფუნქციური რგოლის,
მნიშვნელობის გაზრდა. ამისთვის საჭიროა განისაზღვროს, თუ

8
როგორ უნდა ფუნქციონირებდეს კათედრა, რა დანიშნულება და მოვალეობა აქვს
ამ სტრუქტურულ ერთეულს კანონმდებლობით განსაზღვრული, როგორია
საგნობრივი კათედრის არაფორმალური და ფორმალური როლი სკოლის
განვითარებაში.

ნიუმანისა და ველაჯის მიერ ჩატარებულმა კვლევამ დაადგინა, რომ ცალკეული

მასწავლებლების პროფესიონალიზმი მნიშვნელოვანია, თუმცა უფრო დიდი
ეფექტი მოსწავლეების მიღწევებზე აქვს მასწავლებლების თანამშრომლობას. მათ
ყურადღება გაამახვილეს იმ სამ ფაქტორზე, რომლებიც თანამშრომლობას უფრო
ეფექტურს ხდის, ვიდრე ინდივიდუალური მუშაობა:

1) მოსწავლეები უკეთ სწავლობენ, როცა სხვადასხვა მასწავლებელს მათ

მიმართ ერთნაირი მიდგომები და მოლოდინები აქვთ.
2) ხანგრძლივი თანამშრომლობა და კომუნიკაცია ზრდის მასწავლებლის
საგნობრივ და მეთოდურ კომპეტენციას.
3) თანამშრომლობა და კომუნიკაცია ხელს უწყობს სკოლის გუნდური
პასუხისმგებლობის ჩამოყალიბებას (Newmann & Weladge, 1995).

ყოველივე ამისთვის სკოლაში, საგნობრივი კათედრების ფარგლებში, უნდა

არსებობდეს თანამშრომლობითი კულტურა, რაც აისახება ყოველდღიურ
პრაქტიკაში. თითოეული მასწავლებელი დაინტერესებულია მოსწავლეების
მაღალი აკადემიური შედეგების მიღწევით, საგნის სწავლა-სწავლების ხარისხის
გაუმჯობესებით. სწორედ ამიტომ მათი მუშაობა მიმართულია საგნის
სწავლებისა და კლასის მართვის სტრატეგიების გაუმჯობესებისკენ.

კათედრაზე გაერთიანებული პედაგოგები აანალიზებენ თითოეული მოსწავლის

მონაცემებს და ცდილობენ, ერთობლივად იპოვონ
მდგომარეობის გაუმჯობესების გზები. კოლეგათა
თანამშრომლობა მხოლოდ შეხვედრების დონეზე არ რჩება და

9
იგი გრძელდება საკლასო ოთახებსა და ყოველდღიურ სამუშაო პროცესში.
კათედრაზე გაერთიანებული თითოეული მასწავლებელი გვევლინება
ლიდერად, რომელიც სწავლა-სწავლების ხარისხის მიმართულებით იღებს
ინდივიდუალურ და კოლექტიურ პასუხისმგებლობას.

გაზიარებული ლიდერობა - კათედრის მუშაობის წარმატების

გარანტია

რატომ არის მნიშვნელოვანი ლიდერის როლი კათედრის წარმატებაში?

სხვადასხვა კვლევის საფუძველზე შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ გაზიარებული

ლიდერობა ხელს უწყობს სკოლის ბაზაზე მასწავლებლების პროფესიულ
განვითარებას. პროფესიული განვითარება მაღალ დონეზეა იმ
დაწესებულებებში, რომლებშიც დირექტორები ხელს უწყობენ და აღიარებენ
ლიდერის, ამ შემთხვევაში, კათედრის ხელმძღვანელის როლს. თავის მხრივ,
კათედრის პირველმა პირმაც უნდა იხელმძღვანელოს გაზიარებული
ლიდერობის პრინციპებით. ყველა წევრს ექნება მაღალი მოტივაცია, თუკი
განსაზღვრული იქნება საერთო ხედვა და აქედან გამომდინარე, თითოეული

წევრის კონკრეტული როლი.

გაზიარებული ლიდერობა ნიშნავს:

 ყველა წევრს აქვს ავტონომია, ანუ შეუძლია მნიშვნელოვანი, არსებითი

გადაწყვეტილებების მიღება თავისი პასუხისმგებლობების სფეროში;
 გუნდის თითოეულ წევრს აქვს სპეციფიკური ცოდნა და უნიკალური
უნარი, რომელიც საერთო საქმეს სჭირდება;
 კათედრა მოქმედებს გუნდური პასუხისმგებლობით;

10
  გუნდის თითოეული წევრის, როგორც რესურსის გამოყენება და მათი
განვითარება;
 გუნდის წევრებს აქვთ რწმენა, რომ ერთმანეთის დახმარების გარეშე
ვერც ერთი მათგანი ვერ იქნება წარმატებული;
 გუნდის თითოეული წევრი არის ლიდერის/ლიდერობის მიმართ
კეთილგანწყობილი. გუნდის წევრებს შორის
ურთიერთთანამშრომლობა და არა ასეთი დამოკიდებულება: „რატომ
ის და არა მე?".

გაზიარებული ლიდერობა ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საშუალებაა კათედრის

მუშაობის სრულყოფისთვის. ყველა ამ პრინციპის დაცვა ხელს შეუწყობს
კათედრის გაძლიერებას და მასში შემავალი მასწავლებლების პროფესიულ
განვითარებას. რაც, თავის მხრივ, პოზიტიურად აისახება მოსწავლეთა

აკადემიურ შედეგებსა და მასწავლებელთა კმაყოფილებაზე.

ხელმძღვანელი მუდმივად უნდა აკვირდებოდეს კათედრაზე მასწავლებლების

მუშაობას. ნამდვილი და ეფექტური თანამშრომლობა უნდა აკმაყოფილებდეს

შემდეგ ინდიკატორებს :

 აქტიური თანამშრომლობისა და კომუნიკაციის მოლოდინი

მასწავლებლების მიმართ;
 დირექტორის პირადი მაგალითი, სწავლისა და სწავლების
გაუმჯობესების მიზნით.
 ხშირი კომუნიკაცია და თანამშრომლობა კათედრის ხელმძღვანელებსა
და მასწავლებლებთან;
 იმ მასწავლებლების აღიარება და წახალისება,
რომლებიც ეფექტურად თანამშრომლობენ

11
 კოლეგებთან (დამატებითი დასვენების დღეები, პრემიები, ჯილდოები,
დაწინაურება და სხვ.);
 მასწავლებლებისთვის ისეთი მიზნების დასახვა, რომლებიც
კოლეგებთან აქტიურ თანამშრომლობას მოითხოვს ;
 მუდმივმოქმედი და დროებითი გუნდების შექმნა და ხელშეწყობა;
 თანამშრომლობითი გარემოს შექმნისა და შენარჩუნებისთვის საჭირო
რესურსებით უზრუნველყოფა: შეხვედრების ოთახი, ტექნიკური
აღჭურვილობა და სხვა.
 სამუშაო ჯგუფების ფუნქციონირების რეგულაციებისა და
პროცედურების შემუშავება; სამუშაო ჯგუფის შიგნით ფუნქციების
თანაბარი გადანაწილება და ინდივიდუალური
ანგარიშვალდებულების დამკვიდრება;
 თანამშრომლობითი პრაქტიკის მონიტორინგი და შეფასება; მისი
ეფექტიანობის გაზრდისთვის საჭირო ღონისძიებების დაგეგმვა და

განხორციელება.

კათედრის მუშაობის საკანონმდებლო საფუძვლები

ზოგადსაგანმანათლებლო სფეროს მარეგულირებელი მოქმედი კანონმდებლობა

განსაზღვრავს როგორც ზოგადი განათლების მიზნების მიღწევის საშუალებებს
(ეროვნული სასწავლო გეგმა), ასევე საქართველოში ზოგადსაგანმანათლებლო

დაწესებულებების საქმიანობის განხორციელების პირობებს.

მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად, მასწავლებელზეა

დამოკიდებული სწავლებისა და სწავლის პროცესის
ეფექტიანად წარმართვა სკოლაში. ყველა სკოლამ უნდა

12
უზრუნველყოს მასწავლებლებს შორის თანამშრომლობითი გარემოს შექმნა.
ამისთვის ეროვნულ სასწავლო გეგმაში განსაზღვრულია სკოლის ერთ-ერთი

ვალდებულება - საგნობრივი კათედრების ჩამოყალიბება.

მუხლი 20. საგნობრივი კათედრები საჯარო სკოლაში

1. საჯარო სკოლა ვალდებულია, საგნობრივი ჯგუფების მიხედვით შექმნას

კათედრები, რომელთა შემადგენლობა და ფუნქციები აისახება სასკოლო
სასწავლო გეგმაში. კათედრაზე გაერთიანებული იქნება საგნობრივ ჯგუფში
შემავალი ყველა საგნის მასწავლებელი. იმ შემთხვევაში თუ სკოლაში საგნობრივ
ჯგუფში შემავალი თითო საგნის მასწავლებელია, შესაძლებელია სხვადასხვა
საგნობრივ ჯგუფში შემავალი საგნების მასწავლებლები ერთ კათედრაზე
გაერთიანდნენ (მაგ. მათემატიკისა და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების);

აგრეთვე რეკომენდებულია, სკოლამ შექმნას დაწყებითი საფეხურის კათედრა.

2. კათედრების ფუნქციებია:

ა) საგნობრივი ჯგუფის საგნის/საგნების სწავლების კოორდინირება;

ბ) კათედრის წევრთა შორის გამოცდილების გაზიარება, წარმატებების

წინაპირობათა განსაზღვრა და პრობლემების გადაჭრის გზების ძიება;

გ) საგაკვეთილო პროცესისთვის მასწავლებელთა პროფესიული განვითარებისა

და სასკოლო ბიბლიოთეკისთვის საგანმანათლებლო რესურსების შერჩევა და

პედაგოგიური საბჭოსთვის წარდგენა;

დ) სხვა კათედრებთან კოორდინირებული მუშაობა (მაგ. ისტორიაში, ქართულ

ენასა და ლიტერატურაში საერთო თემატიკის შეთანხმება, ექსკურსიებისთვის
საერთო დავალებების მოფიქრება და სხვ.);

ე) ზრუნვა მასწავლებელთა პროფესიული განვითარებისთვის;

13
ვ) რეკომენდაციების შემუშავება სწავლა-სწავლების თანამედროვე მეთოდებისა

და მიდგომების დანერგვასთან დაკავშირებით;

ზ) შემაჯამებელი დავალებების ამსახველი დოკუმენტაციის, მოსწავლეთა

აკადემიური მიღწევებისა და გაცდენების ანალიზი;

თ) სკოლის დირექტორისთვის მასწავლებლის შეფასების ჯგუფის წევრის

წარდგენა.

3. კათედრების მოწყობა:

ა) კათედრის თავმჯდომარეს ირჩევს კათედრა ერთი სასწავლო წლის ვადით

ხმათა უმრავლესობით;

ბ) ერთისა და იმავე პირის არჩევა კათედრის თავმჯდომარედ შესაძლებელია

ზედიზედ სამჯერ.

4. კათედრის თავმჯდომარის ფუნქციებია:

ა) კათედრის შეხვედრების ორგანიზება (დღის წესრიგის მომზადება, ოქმებისა და

სხვა დოკუმენტაციის წარმოება-შენახვა);

ბ) სკოლის მართვის ორგანოებისათვის კათედრის შეხვედრებზე მიღებულ

გადაწყვეტილებათა მიწოდება (მაგ. გრიფირებული სახელმძღვანელოებისა და

სხვა სასწავლო მასალის არჩევის თაობაზე);

გ) მასწავლებლების პროფესიული განვითარებისთვის სასარგებლო აქტივობების

(კოლეგებთან შეხვედრების, ტრენინგების, კონფერენციებისა და

სხვ.) ორგანიზება.

14
5. კათედრა იკრიბება სემესტრში მინიმუმ ორჯერ (მათ შორის, სემესტრის
დასრულებისას საგნის სწავლების შეჯამების და ანალიზის მიზნით). კათედრა

აუცილებლად უნდა შეიკრიბოს სასწავლო წლის დაწყებამდე.

კათედრის ფუნქციონირების აუცილებლობა გამომდინარეობს მოქმედი

კანონმდებლობიდან და სკოლაში დასაქმებულ თითოეულ მასწავლებელს ხელს
უწყობს, შეასრულოს დაკისრებული ვალდებულებები: მასწავლებელმა უნდა
შეძლოს საგანმანათლებლო სისტემის აღქმა, როგორც ერთიანი დიდი სურათისა
და ამ სისტემაში თავისი როლის განსაზღვრა. კათედრის ფარგლებში
დაკისრებული ფუნქცია-მოვალეობები ხელს უწყობს მასწავლებლის

პროფესიული სტანდარტისა და ეთიკის კოდექსის შესრულებას.

საკანონმდებლო ბაზის მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენს მასწავლებლის

პროფესიასთან დაკავშირებული რეგულაციები.

 მასწავლებლის პროფესიული სტანდარტი განსაზღვრავს პროფესიულ

ვალდებულებებს, ცოდნას, უნარ-ჩვევებსა და ღირებულებების
ჩამონათვალს, რომელსაც უნდა აკმაყოფილებდეს ყველა მასწავლებელი.
სტანდარტი განსაზღვრავს მასწავლებლის მომზადების, პროფესიული
რეგულირებისა და კარიერული ზრდის ეტაპებს. მასწავლებლის
სტანდარტის მიზანია, ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში
სწავლისა და სწავლების ხარისხის გაუმჯობესება.
 მასწავლებლის ეთიკის კოდექსი. მასწავლებლის პროფესიული ეთიკის
კოდექსი ადგენს ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების
მასწავლებლის პროფესიული ქცევის წესებს, რომლითაც ფასდება
მასწავლებლის პროფესიული კომპეტენტურობის
ხარისხი და რომელთა დაცვა მასწავლებელს
მოსწავლეების, მშობლების, მასწავლებლებისა და

15
 სკოლაში დასაქმებული სხვა პირების მიმართ მოეთხოვება. მასწავლებლის
პროფესიული ეთიკის კოდექსი უზრუნველყოფს მასწავლებლის

სავალდებულო პროფესიული ქცევის ერთიანი წესების დამკვიდრებას.

კათედრის ხელმძღვანელი, როგორც საშუალო რგოლის მენეჯერი და

საგანმანათლებლო ლიდერი

კათედრის ხელმძღვანელი უნდა იყოს როგორც ფორმალური ისე

არაფორმალური ლიდერი. იგი ზეგავლენას ახდენს საგნობრივი ჯგუფის
წევრებზე, მათ მოტივაციაზე, თავისი წვლილი შეაქვს კოლეგების პროფესიულ
განვითარებაში. კათედრის ხელმძღვანელზეა დამოკიდებული ამ რგოლის
მუშაობის დინამიკა - ფუნქციურია თუ არა კათედრა, ამიტომ მნიშვნელოვანია,
რომ კათედრის ხელმძღვანელის პოზიციაზე არჩევისას კათედრის წევრები
დაფიქრდნენ, თუ როგორი ხელმძღვანელი არის საჭირო იმისთვის, რომ მათმა
გაერთიანებამ და მასში შემავალმა მასწავლებლებმა წარმატებას მიაღწიონ.
შესაძლოა, პირი აღჭურვილი იყოს კონკრეტული საგნის ღრმა ცოდნითა და
სხვადასხვა განსაკუთრებული უნარით, მაგრამ ვერ აკმაყოფილებდეს
სპეციფიკურ მოთხოვნებს, რომელიც კათედრის ხელმძღვანელს უნდა ჰქონდეს.

თანამდებობაზე არჩეული პირი უნდა იზიარებდეს:

 სასკოლო კულტურას;
 თანამშრომლობის აუცილებლობას;

 გაზიარებული ლიდერობის პრინციპებს;

კათედრის ხელმძღვანელი არის შუამავალი დირექციასა და

კათედრის წევრ მასწავლებლებს შორის. მასზეა
დამოკიდებული, თუ როგორ მოხდება ინფორმაციის მიწოდება

16
და მასზე რეაგირება ამ ორ რგოლს შორის. ამიტომ ის აღჭურვილი უნდა იყოს

შემდეგი უნარებით;

 იყოს კომუნიკაბელური;
 ჰქონდეს პასუხისმგებლობის გრძნობა;
 შეეძლოს კვლევის ჩატარება და შესაბამისი დასკვნის გამოტანა;
 შეეძლოს პროცესის დაგეგმვა, წარმართვა და შეფასება;
 შეეძლოს კათედრის მასწავლებლების მოტივირება,
 შეძლოს მასწავლებლების დახმარება პროფესიული საჭიროებების
იდენტიფიცირებაში;

მნიშვნელოვანია, რომ კათედრას შემუშავებული ჰქონდეს როგორც კათედრის

მუშაობის შეფასების/თვითშეფასების კრიტერიუმები, ასევე კათედრის
ხელმძღვანელის შეფასების კრიტერიუმები, როლებიც გაზიარებული იქნება
ყველა წევრისა და ხელმძღვანელის მიერ, ეს კათედრის ხელმძღვანელსა და
წევრებს საშუალებას მისცემს, წინასწარ განსაზღვრონ შიდა სტანდარტი, რომლის
შესრულებაც იქნება მათი მიზანი.

ქვემოთ წარმოდგენილია კათედრის ხელმძღვანელისა და კათედრის მუშაობის

შეფასების i
კრიტერიუმები, რომლებიც კონკრეტული დაწესებულების
სპეციფიკიდან, კულტურიდან და ღირებულებებიდან გამომდინარე, შეიძლება
კონკრეტულმა კათედრამ შეცვალოს. გარდა ამისა, წარმოდგენილი ჩეკ-ლისტების
მოდიფიცირებით შესაძლოა, მივიღოთ კათედრის წევრისა და ხელმძღვანელის
თვითშეფასების ცხრილი.

ქვემოთ მოცემული შეფასების კრიტერიუმები არის სარეკომენდაციო ხასიათის:

17
 კათედრის ხელმძღვანელის შეფასების კრიტერიუმები:

 კათედრის ხელმძღვანელი ასრულებს ეროვნული სასწავლო გეგმით მასზე

დაკისრებულ ფუნქცია-მოვალეობებს;
 სასწავლო წლის დასაწყისში კათედრის წევრებთან ერთად შეიმუშავებს
კათედრის სამუშაო გეგმას.
 ინტენსიურად ატარებს კათედრის, როგორც წინასწარ დაგეგმილ
სტრუქტურირებულ, ისე კონკრეტულ საჭიროებაზე მორგებულ სამუშაო
შეხვედრებს.
 ხელს უწყობს და მონიტორინგს უწევს ინფორმაციის გავრცელებას
შესაბამისი სემინარის, ტრენინგისა და სხვა აქტივობის შესახებ.
 სასწავლო წლის დასაწყისში კათედრის წევრებთან ერთად შეიმუშავებს
კათედრის სამუშაო გეგმას.
 ინტენსიურად ატარებს კათედრის, როგორც წინასწარ დაგეგმილ
სტრუქტურირებულ, ისე კონკრეტულ საჭიროებაზე მორგებულ სამუშაო
შეხვედრებს.
 ხელს უწყობს და მონიტორინგს უწევს, ინფორმაციის გავრცელებას
შესაბამისი სემინარის, ტრენინგისა და სხვა აქტივობის შესახებ.
 ფლობს კომუნიკაციის სხვადასხვა სტრატეგიას და მათ პრაქტიკაში
იყენებს. ხელს უწყობს კათედრის წევრებს შორის კოლეგიალური
თანამშრომლობითი ურთიერთობების დამკვიდრებას; ხელს უწყობს
კათედრის ახალი წევრის (ასეთის არსებობის შემთხვევაში) კოლეგებთან
ადაპტაციას და ამისთვის ახორციელებს სხვადასხვა აქტივობას.

18
 იგი ახდენს შესაძლო კონფლიქტების პრევენციას და, საჭიროების
შემთხვევაში, შეუძლია კონფლიქტის ეფექტიანი მართვა.
 კათედრის წევრებს შორის ხელს უწყობს „კრიტიკული მეგობრის“
ინსტიტუტის დამკვიდრებას. იგი ხელს უწყობს როგორც საკუთარი, ისე
კათედრის სხვა წევრების თავისუფალი დროის ეფექტურად გამოყენებას
პროფესიული ზრდისთვის.
 კათედრის ხელმძღვანელი თავად არის უწყვეტი პროფესიული ზრდისკენ
მიმართული აქტივობების განხორციელების მოდელი
 კათედრის ხელმძღვანელი დროულად და ეფექტურად აწარმოებს საჭირო
დოკუმენტაციას.
 კათედრის ხელმძღვანელი ასრულებს სკოლის მიზნების შესაბამის,
მოსწავლეზე ორიენტირებული სკოლის დირექტორის ზეპირ და
წერილობით ბრძანებებს.
 მუდმივად აანალიზებს თითოეული მასწავლებლის მუშაობას და ამ
ანალიზის შედეგებს იყენებს კათედრის მუშაობაში საჭირო ცვლილებების
შესატანად და მომავალი წლის კათედრის გეგმის შედგენისას.
 კათედრის ხელმძღვანელი ხელს უწყობს კათედრის წევრების
ინიციატივებს: იგი, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, პასუხებს სცემს
მათ კითხვებს, სთავაზობს კონკრეტულ პროფესიულ ლიტერატურას და,
საჭიროების შემთხვევაში, დახმარებისთვის მიმართავს სხვა პირს,
ორგანიზებას უკეთებს საჭირო ტრენინგის, სემინარის ჩატარებას;
 შუამდგომლობს სკოლის დირექციასთან ტექნიკური ხასიათის საკითხების
მოგვარებაში. კათედრის ხელმძღვანელი ახდენს საკუთარი მუშაობის
რეფლექსიას.

19
 კათედრის ხელმძღვანელი სასწავლო წლის ბოლოს კათედრის მუშაობის
რეფლექსიაზე დაყრდნობით წარმოადგენს კათედრის მუშაობის ანგარიშს.
 კათედრის ხელმძღვანელი დირექციასთან შეხვედრებზე განხილულ
საკითხებს ინიშნავს და დროულად გადასცემს კათედრის წევრებს.
 კათედრის ხელმძღვანელი ხელს უწყობს კათედრაზე თემატური
კონფერენციების (მოსწავლეთა, მასწავლებელთა, მშობელთა)
ორგანიზებას.

კათედრის წევრების მუშაობის შეფასების კრიტერიუმები

 კათედრა ასრულებს ეროვნული სასწავლო გეგმით მასზე დაკისრებულ

ფუნქცია-მოვალეობებს.
 გამოცდილების გაზიარების, ძლიერი მხარეების განმტკიცებისა და სუსტი
მხარეების დაძლევის მიზნით, კათედრის წევრები თანამშრომლობენ
კოლეგებთან (როგორც კათედრის შიგნით, ისე კათედრათა შორის).
 აქტიურად იყენებდნენ „კრიტიკული მეგობრის“ ინსტიტუტს - ისწრებენ
და ესწრებიან კოლეგებს გაკვეთილზე, მონაწილეობას იღებენ
პროფესიულ დისკუსიებში და იყენებენ სკოლის ბაზაზე მასწავლებელთა
პროფესიული განვითარების სხვა ფორმებს.
 კათედრის წევრები, პროფესიული განვითარების მიზნით, მონაწილეობენ
სხვადასხვა სემინარში, ტრენინგში, კონკურსში, კონფერენციასა და სხვა
აქტივობებში.
 კათედრის წევრები გეგმავენ და ახორციელებენ პროექტებს, როგორც
სკოლის დონეზე, ასევე მონაწილეობენ სკოლის გარეთ
გამართულ პროექტების კონკურსში.

20
  კათედრის წევრები ხელს უწყობენ მოსწავლეებს, მონაწილეობა მიიღონ
როგორც სასკოლო, ისე სკოლის გარეთ ჩატარებულ კონფერენციებში,
სემინარებში, პროექტებში და ა.შ.
 კათედრის წევრები მონაწილეობენ სკოლის ფარგლებში
განხორციელებულ სემინარებში, კონფერენციებსა და სხვა აქტივობებში.
 კათედრის წევრები ასრულებენ სკოლის მიზნების შესაბამის, მოსწავლეზე
ორიენტირებულ სკოლის დირექტორის ზეპირ და წერილობით
ბრძანებებს.
 კათედრის წევრები მუდმივად იღებენ უკუკავშირს როგორც
მოსწავლეებისგან, ისე მათი მშობლებისგან და უკუკავშირის შედეგებს
იყენებენ საკუთარი პედაგოგიური პრაქტიკის დახვეწისთვის.
 კათედრის წევრები ინტენსიურად იყენებენ საინფორმაციო
ტექნოლოგიებს სწავლა-სწავლების პროცესში.
 კათედრის წევრები ინტენსიურად იყენებენ სწავლების მრავალფეროვან
სტრატეგიებს სწავლა-სწავლების პროცესში.
 კათედრის წევრები მუდმივად ეცნობიან სიახლეებს და მონაწილეობას
იღებენ ინტერაქციაში.

კათედრა - პროფესიული განვითარების ბაზა სკოლაში

როგორც მოქმედი კანონმდებლობით არის განსაზღვრული, საგნობრივი კათედრა

ფორმალურად და არაფორმალურად პასუხისმგებელია სწავლისა და სწავლების
ხარისხზე. ხარისხის მართვის ციკლი უწყვეტი პროცესია (იხილეთ სქემა), რომელიც
თავის მხრივ პირდაპირ პროპორციულად დამოკიდებულია
საგნის მასწავლებლის/მასწავლებლების პროფესიულ
განვითარებაზე.

21
 პროფესიული
საჭიროებების
იდენტიფიცირებ
ა
მიღებული
პროფესიული
შედეგების საჭიროებების
ანალიზი შესწავლა
ხარისხის
მართვის
ციკლი
შედეგებზე
ცვლილებები
დაკვირვება და
ს დაგეგმვა
შეფასება
ცვლილებების
განხორციელება

პროფესიული განვითარება არის განათლების სისტემის პრიორიტეტული ამოცანა,

გამომდინარე აქედან, სკოლის დონეზე მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების
ხელშეწყობა სწორედ კათედრის მოვალეობაა. მასწავლებელს პროფესიულ
განვითარებაზე ზრუნვის ვალდებულება განსაზღვრული აქვს სხვადასხვა
საკანონმდებლო აქტით. გარდა ამისა, პედაგოგის ანაზღაურება უშუალოდ
უკავშირდება მის პროფესიონალიზმს. ანაზღაურების ინდივიდუალიზაცია
მსოფლიოს ყველა წამყვანი ქვეყანის განათლების სისტემის ერთ-ერთი უმთავრესი
პრინციპია, რომელიც მნიშვნელოვნად უწყობს ხელს
მასწავლებლის პროფესიულ განვითარებას და, აქედან
გამომდინარე, სწავლებისა და სწავლის ხარისხს.

22
პროფესიული განვითარება, თავის მხრივ – ეს არის უწყვეტი ციკლი, რომელიც
მოიცავს საქმიანობის ანალიზისა და საჭიროებების დადგენას. ამ ეტაპების შემდეგ
შესაძლებელია სხვადასხვა მიზნობრივი მექანიზმების/ინტერვენციების შემუშავება
და მათზე დაკვირვება.
როგორ შეიძლება კათედრა დაეხმაროს მასწავლებელს პროფესიულ განვითარებაში?
ამისათვის სხვადასხვა მექანიზმი არსებობს, მაგალითად, მოსწავლეთა შეფასების
შედეგების ანალიზი, ხარისხის მართვის ჯგუფისა თუ კოლეგების მიერ
მასწავლებლის საქმიანობის ანალიზი და სხვა. მნიშვნელოვანია კონკრეტული
პრობლემის იდენტიფიცირება, რომელიც შეიძლება განხორციელდეს კვლევის
სხვადასხვა მეთოდის გამოყენებით. გთავაზობთ რამდენიმე კვლევის მეთოდს,
რომლებიც დაგვეხმარება როგორც პრობლემების იდენტიფიცირების, ასევე
შედეგების შეფასების პროცესში

კვლევის მეთოდები
ოთხი კვლევის ინსტრუმენტი - დაკვირვება, ინტერვიუ, ფოკუს-ჯგუფი და
ანკეტირება ყველაზე გავრცელებული და ადაპტირებული მეთოდია
ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებისთვის. გთავაზობთ თითოეული
ინსტრუმენტის მოკლე მიმოხილვას:
დაკვირვება ყველაზე უფრო ხელმისაწვდომი და გავრცელებული მეთოდია
მონაცემთა შესაგროვებლად.
ასხვავებენ დაკვირვების ორ ტიპს: ,,უბრალო” და ,,ჩართულ” დაკვირვებას.
,,უბრალო” დაკვირვების დროს მკვლევარი საერთოდ არ იღებს მონაწილეობას
სიტუაციაში, მაგ. მკვლევარი-მასწავლებელი გარედან აკვირდება, როგორ
ემზადებიან მოსწავლეები საახალწლო საღამოსთვის.
,,ჩართული” დაკვირვების დროს მასწავლებელი არ რჩება გარე
დამკვირვებლად, არამედ სრულ მონაწილეობას იღებს იმ

23
სიტუაციებში, რომელსაც შეისწავლის. მაგ. მასწავლებელი, რომელიც აქტიურად არის
ჩაბმული ზეიმის მომზადებაში, აკვირდება, როგორ ემზადებიან მოსწავლეები
საღამოსთვის. ამ დროს მკვლევარ-მასწავლებელს შეუძლია, დამატებითი კვლევები
აწარმოოს - არაფორმალური გასაუბრება აქტორებთან, ან სულაც სრულფასოვანი
ინტერვიუს ჩატარება.
გამოიყოფა ჩართული დაკვირვების სამი ეტაპი: აღწერითი, ფოკუსირებული და
შერჩევითი დაკვირვება. დაკვირვების ეს სამივე ეტაპი ერთი კვლევის ფარგლებში
განხორციელებული თანმიმდევრული ეტაპებია.
აღწერით დაკვირვებას მიმართავს მკვლევარი კვლევის საწყის ეტაპზე. მაგ.
მასწავლებელი აკვირდება, როგორ ამზადებენ მოსწავლეები საახალწლო საღამოს,
აკვირდება ყველაფერს, რაც იქ ხდება, მას სურს გაერკვეს ზოგად სიტუაციაში. ასეთი
ტიპის დაკვირვებისთვის დამახასიათებელია დიფუზიურობა, ყურადღება
გაფანტულია, დეტალები იკარგება, მკვლევრის შეფასება ამ დროს
არაკონტროლირებადია და შეიძლება ვერ დაინახოს ის, რაც უნდა დაინახოს.
დაკვირვების ეს ეტაპი ზედაპირულია, მას არ შეუძლია მნიშვნელოვანი შედეგები
მოგვცეს. მისი ერთადერთი მიზანია, დაგვეხმაროს დაკვირვების ფოკუსის
დადგენაში.
ფოკუსირებული დაკვირვება დაკვირვების მეორე ეტაპია, როდესაც მკვლევარი
ფიქსირდება კვლევის კონკრეტულ ელემენტებზე. მაგ. საახალწლო საღამოს
მომზადების დროს მასწავლებელი აკვირდება, რამდენად აქვთ მოსწავლეებს
ერთობლივი მუშაობის უნარები. მაშასადამე, ამ უნარებზე დაკვირვება წარმოადგენს
მისი შესწავლის ინტერესს.
შერჩევითი დაკვირვება დაკვირვების ბოლო ეტაპია, ამ დროს მკვლევრის
ინტერესები, გარკვეულწილად, ვიწროვდება და მოითხოვს
დამკვირვებლის ყურადღების სფეროს კიდევ უფრო
დაზუსტებას და შეზღუდვას, ფოკუსირებული დაკვირვების
ეტაპზე გამოყოფილი შესწავლის ერთეულების ამა თუ იმ

24
დამახასიათებელი ნიშნის შესწავლას. მაგ. მასწავლებელი სახალწლო ზეიმის
მომზადების დროს აკვირდება, რამდენად აქვთ მოსწავლეებს უნარი მოუსმინონ
ერთმანეთს და გაითვლისწინონ ერთმანეთის აზრი.
რაც უფრო შემოსაზღვრულია დაკვირვება, უფრო ზუსტია, მაგრამ მას სუსტი
მხარეებიც ახლავს: აქ უფრო დიდია შანსი, რომ შედეგები მხოლოდ პატარა,
უმნიშვნელო ნაწილს შეეხებოდეს.
როგორ წარიმართება დაკვირვება?
1) იკვეთება ამოცანები, გამოიყოფა დაკვირვების ობიექტები;
2) კეთდება დაკვირვების ოქმები;
3) შედეგები აუცილებლად ფიქსირდება;
4) მიღებული შედეგები მუშავდება.
ეფექტურობის ასამაღლებლად დაკვირვება უნდა იყოს ხანგრძლივი, ობიექტური,
სისტემატური, მრავალმხრივი, მასობრივი.
დაკვირვების მეთოდს აქვს მხარეები, რომლებიც ცხადყოფენ მის შეზღუდულობას,
მაგალითად, დაკვირვების მეთოდი ვერ ხსნის პედაგოგიური მოვლენების შიდა
მხარეებს. ამ მეთოდის გამოყენებით შეუძლებელია, მთელი ინფორმაციის
ობიექტურობის დადგენა. მაგრამ ეს უნდა განვიხილოთ არა როგორც მისი სუსტი
მხარე, არამედ როგორც მისი თავისებურება, გნებავთ, მისი სრული შესატყვისობა მის
წინაშე დასმულ ამოცანებთან. ეს მეთოდი, ჩვეულებრივ, გამოიყენება კვლევების
საწყის ეტაპებზე სხვა მეთოდებთან ერთობლიობაში.
რამდენიმე რჩევა მკვლევარ-მასწავლებელს, როგორ მოემზადოს დაკვირვებისთვის:
● თავდაპირველად ჩაინიშნეთ თემები, რომლებზეც გსურთ დაკვირვებაც (მაგ.
მოსწავლეთა თანამშრომლობა);
● ზუსტად განსაზღვრეთ, რის დანახვას ისურვებდით (რა
იქნებოდა თქვენთვის მაგ. თანამშრომლობის
დამაკმაყოფილებელი ნიშნები – კრიტერიუმები);

25
● ჩამოწერეთ, რას, როდის, რა ხანგრძლივობითა და ინტენსივობით დააკვირდებით
და ზუსტად ჩამოაყალიბეთ თქვენი მოლოდინები;

ინტერვიურება საუბრის/დიალოგის თანამედროვე მოდიფიკაციაა, რომელიც

პედაგოგიკაში სოციოლოგიიდან შემოვიდა, თუმცა არის ერთი არსებითი განსხვავება
დიალოგსა და ინტერვიუს შორის: ინტერვიუს დროს მკაცრად არის განსაზღვრული
ინტერვიუერისა და რესპონდენტის როლები.
ინტერვიუს მიზანია, ინტერვიუერმა რესპონდენტისგან გაიგოს ის, რაც
ინტერვიუერისთვის მნიშვნელოვანია და ჯერ არ იცის. მართალია, ინტერვიუერმა
წინასწარ უნდა ჩამოაყალიბოს კითხვები, მაგრამ ეს სრულიად არ ნიშნავს იმას, რომ
ზუსტად მიჰყვეს მას, რადგან სიტუაციამ შეიძლება ახალი კითხვები გიკარნახოს.

მზადება ინტერვიუსათვის:
ინტერვიუსთვის საკვანძო კითხვების მოსამზადებლად მკვლევარმა-მასწავლებელმა
ორიენტაცია შემდეგ ასპექტებზე უნდა აიღოს:
1. კითხვების ჩამოყალიბება;
● განვითარებისა და კვლევის ინტერესების გონებრივი იერიში;
● ,,ბრეინშტორმინგის” დროს ჩანიშნული იდეების გადათვალიერება;
● საკითხთან არსებული დოკუმენტებისა და ლიტერატურის გულდასმით
გაცნობა;

2. კითხვების დაჯგუფება, მნიშვნელოვნების მიხედვით დაწყობა და სელექცია;

● სტრუქტურირება;
● ძირითადი და მეორეხარისხოვანი კითხვები;
● საჭირო და არასაჭირო.

3. მნიშვნელოვანი პასაჟების ფორმულირება;

26
● როგორი უნდა იყოს კითხვების თანმიმდევრობა (მნიშვნელოვანია, ინტერვიუ
დავიწყოთ ისეთი ღია კითხვებით, რომელიც გახსნის რესპონდენტს; არ არის
სასურველი მნიშვნელოვანი კითხვის ბოლოში გადაწევა);
● დაწყება (ინტერვიუს მიზანი, ეთიკა და ,,ყინულის გალღობა’’);
● დასასრული (მადლობა და შეთანხმებები);
● კრიტიკული შეკითხვები (უმჯობესია ინტერვიუს დასასრულს);

4. მასალის მომზადება;
● ინტერვიუსთვის საჭირო ტექნიკური მოწყობილობის მომზადება;

ინტერვიუს წარმართვა:
1. თავდაპირველად რესპონდენტს სთხოვე თანამშრომლობა და აუხსენი ინტერვიუს
მიზანი, რაც, ეთიკური თვალსაზრისით, აუცილებელია, შინაარსობრივი მიზნით
(როცა რესპონდენტმა იცის, რაზეა საუბარი, მას შესწევს უნარი, გასცეს
ინტერვიუერისთვის საჭირო ინფორმაცია) და მოტივაციისათვის (როცა
რესპონდენტი კვლევის თანამონაწილედ იგრძნობს თავს, უფრო მზად იქნება
საკუთარი ნაფიქრალი გაგანდოთ). მოსწავლეებმა უნდა შეძლონ, მასწავლებელთან
უშუალო კომუნიკაციის სხვა სიტუაციებისგან გაარჩიონ ინტერვიუ, თუ ისინი
ინტერვიუს ისე აღიქვამენ, როგორც, მაგალითად, გამოცდის ერთ-ერთ სახეს, ისეთ
პასუხებს გასცემენ, რომელიც, მათი რწმენით, მასწავლებელს სურს მოისმინოს.
გირჩევთ, ინტერვიუ ჩაიწეროთ, ამით მიიღებთ ავთენტიკურ მასალას და უკეთ
კონცენტრირებას მოახდენთ რესპონდენტის პასუხებზე.
2. იმისათვის, რომ რესპონდენტს სურვილი გაუჩნდეს, გასცეს შენთვის საჭირო
ინფორმაცია, აუცილებელია, მოიპოვო მისი სიმპათია,
რისთვისაც საჭიროა ინტერვიუერის ყურადღება, მოთმინება,
გარკვეული დისტანცია, სამართლიანობის გრძნობა, ემპათია.

27
აქტიური მოსმენა ინტერვიუს დროს ისევე მნიშვნელოვანია, როგორც კითხვების
დასმა:
● რესპონდენტს არ უნდა შეაწყვეტინოთ საუბარი;
● მიეცით რესპონდენტს პაუზების საშუალება, რადგან იგი ფიქრის ბუნებრივი
ფაზაა;
● მშვიდად მოისმინეთ რესპონდენტის ყველა აზრი, ისეთიც, რომელსაც არ
ეთანხმებით;
● თავი აარიდეთ დადებითი ემოციის გადაჭარბებულად გამოხატვას, რადგან ამ
შემთხვევაში რესპონდენტი (მოსწავლე) იტყვის მხოლოდ იმას, რაც ინტერვიუერის
(მასწავლებლის) მხრიდან პოზიტიურად შეფასდება.

3. შეკითხვები უნდა იყოს დასმული გარკვევით.

● როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, წარმატებული ინტერვიუსთვის დიდი მნიშვნელობა
აქვს ინტერვიუს დასაწყისს, რადგან სწორედ ამ ფაზაზე მყარდება ურთიერთობა
რესპონდენტსა და ინტერვიუერს შორის. რესპონდენტის მიმართ გამოხატეთ
ინტერესი, აგრძნობინეთ, რომ მის აზრს პატივს სცემთ. დაუსვით დაახლოებით ასეთი
კითხვები: როგორ უყურებ ამას? რას ფიქრობ ამაზე?
● თავდაპირველად რესპონდენტს დაუსვით ღია კითხვები, რადგან ეს მას
ათავისუფლებს და ,,თამაშის სივრცეს” აძლევს;
● დაუშვებელია, ინტერვიუს დროს ინტერვიუერმა საკუთარი პოზიცია
დააფიქსიროს. ეს იწვევს მოპასუხის მანიპულირებას;

4. ინტერვიუერს რესპონდენტის პასუხების მნიშვნელოვანი დეტალი რომ არ

გამორჩეს საჭიროა:
● მოპასუხის გამონათქვამები გაიმეოროს, რათა გადაამოწმოს,
როგორ გაიგო იგი;

28
● სთხოვოს რესპონდენტს, დააკონკრეტოს ნათქვამი და ილუსტრირებისთვის
მოიყვანოს მაგალითი;
● გამოიკითხოს მიზეზი, საფუძველი, მიზნები.
ფოკუს-ჯგუფი ჯგუფური ინტერვიუს სახეობაა (ყველაზე ხშირად ჯგუფის წევრთა
რაოდენობაა 8-10 მონაწილე). ამ დროს რამდენიმე რესპონდენტს ვესაუბრებით და
ჩვენი მიზანია, ხელი შევუწყოთ მათ შორის აზრთა გაცვლას. ამ მეთოდს ,,ჯგუფურ
დისკუსიასაც” უწოდებენ. ფოკუს-ჯგუფის დროს წარმოქმნილი დისკუსიის შედეგად
უკეთ ვლინდება რესპონდენტების დამოკიდებულება გარკვეული პრობლემისადმი,
მათი ფსიქოლოგიური განწყობები და ემოციური შეფასებები, რაც ხშირად არც არის
გათვითცნობიერებული რესპონდენტების მიერ.
ინტერვიუსთან შედარებით ფოკუს-ჯგუფს ის უპირატესობა აქვს, რომ რამდენიმე
ადამიანისაგან შემდგარ ჯგუფში აღმოჩნდება ადამიანი, რომელიც განსაკუთრებული
გულახდილობით გამოირჩევა, რაც სხვათა გულახდილობისთვის შეიძლება
სტიმული აღმოჩნდეს; ასევე ფოკუს-ჯგუფის დროს რესპონდენტები უფრო თამამები
და თავდაჯერებულები არიან. მაგ. ფოკუს-ჯგუფის მეთოდით მასწავლებელი
გაარკვევს, თუ რა დამოკიდებულება აქვთ მოსწავლეებს ამა თუ იმ საკითხისადმი,
რაც დაეხმარება პედაგოგიური პრაქტიკის დახვეწაში.
ყველა მონაწილეს უნდა მიეცეს აზრის თავისუფლად და სრულად გამოთქმის
საშუალება. ფოკუს-ჯგუფის წარმატებას დიდად განსაზღვრავს ჯგუფის წამყვანის,
ანუ მოდერატორის ხელოვნება. მისი მთავარი დანიშნულებაა, გაუძღვეს დისკუსიას
იმ სადისკუსიო გეგმის საფუძველზე, რომელიც წინასწარ აქვს შემუშავებული.
მოდერატორმა ხელი უნდა შეუწყოს მონაწილეთა გულახდილობას, ჯგუფის ყველა
წევრის ჩართულობას დისკუსიაში, მან უნდა შეძლოს, ჯგუფში დაძაბული
სიტუაციის განმუხტვა; იგი უნდა იყოს აქტიური მსმენელი,
შეძლოს ჯგუფში მეგობრული და ღია ატმოსფეროს შექმნა.
გამოცდილიმა მოდერატორმა უნდა შეძლოს, რომ ფოკუს-
ჯგუფის ჩატარებისას რესპონდენტებმა თავისუფლად იგრძნონ

29
თავი, თუმცა მან უნდა უზრუნველყოს დისკუსიის მსვლელობის კონტროლი და
ყველა კვლევით კითხვაზე პასუხი მიიღოს.
ფოკუს-ჯგუფის მეთოდის უპირატესობები:
ეს მეთოდი მკვლევარ-მასწავლებელს საშუალებას აძლევს:
● თვალი ადევნოს მოსწავლეთა აზრების ჩამოყალიბების პროცესს;
● დაფიქრდეს, რატომ ფიქრობენ ამა თუ იმ საკითხზე მოსწავლეები ასე და არა
სხვაგვარად;
● დაინახოს ესა თუ ის საკითხი ახალი კუთხით;
● გამოყოს ის მნიშვნელოვანი საკითხები, რომლებიც შეიძლება არ
გამოაშკარავებულიყო ფორმალიზებული ინტერვიუს დროს;
● აღმოაჩინოს ახალი თემები და წამოჭრას ახალი ჰიპოთეზები.
ფოკუს-ჯგუფი მიზნად არ ისახავს რაიმე გადაწყვეტილების მიღებას, მისი მთავარი
დანიშნულებაა ყველა რესპონდენტს საკუთარი აზრის გამოთქმის საშუალება მისცეს.
ისევე როგორც ინტერვიუ, ფოკუს-ჯგუფებიც მკვლევარს საშუალებას აძლევს,
დასკვნები გააკეთოს რესპონდენტის ვერბალურ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, რაც,
გარკვეულწილად, ამცირებს შედეგების სანდოობას, რადგან ეს ინფორმაცია
ყოველთვის არ შეესაბამება სინამდვილეს.
რა უნდა გაითვალისწინოს პედაგოგმა ფოკუს-ჯგუფის მომზადებისას და
ჩატარებისას:
● თემის წინასწარ შესწავლა;
● გამოკვლევის პროგრამისა და სადისკუსიო გეგმის შემუშავება;
● ფოკუს-ჯგუფის ჩატარების ტექნიკური მხარეების უზრუნველყოფა;
● ფოკუს-ჯგუფის აუდიო ან ვიდეო ჩაწერა, რის შესახებაც უნდა იყვნენ
ინფორმირებული რესპონდენტები.
● ფოკუს-ჯგუფის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს ორ
საათს.
კვლევის რა ეტაპზე გამოვიყენოთ ფოკუს-ჯგუფის მეთოდი?

30
● კვლევის დაზვერვით ეტაპზე, როგორც ნაკლებად ცნობილი პრობლემის შესწავლის
პირველი ნაბიჯი, რაც მკვლევარს ეხმარება საერთო ჰიპოთეზების ფორმულირებაში;
● ფოკუს-ჯგუფები კარგად უთავსდება კვლევის სხვა მეთოდებს, ამიტომ გამოიყენება
სხვა მეთოდებთან, კერძოდ კი მასობრივ გამოკითხვასთან ერთად. ფოკუს-ჯგუფების
შედეგად მიღებული თვისობრივი ინფორმაცია, როგორც წესი, ამდიდრებს
რაოდენობრივ შედეგებს და სასარგებლო მასალას იძლევა მასობრივი გამოკითხვის
კითხვარის შესადგენად.
როგორ მუშავდება ფოკუს-ჯგუფის შედეგად მიღებული შედეგები?
ფოკუს-ჯგუფის ჩატარების შემდეგ ხდება მის მსვლელობაში ჩაწერილი საუბრის
ქაღალდზე ან კომპიუტერში სრულად გადატანა, რის შედეგადაც იქმნება საუბრის
ტრანსკრიპტი, ამ ტრანსკრიპტის საფუძველზე მკვლევარი ამზადებს კვლევის
ანგარიშს, რომელიც შეიცავს პასუხებს გამოკვლევის პროგრამაში დასმულ
კითხვებზე. ეს არის ანალიტიკური დოკუმენტი, რომელიც შეიცავს ციტატებს
რესპონდენტთა პასუხებიდან, ასევე მკვლევრის დასკვნებს და პრაქტიკულ
რეკომენდაციებს.
ჩვეულებრივ ფოკუ-სჯგუფის ჩატარების შედეგად მიღებული შედეგების
გენერალიზაცია არ არის გამართლებული, მაგრამ ეს შეიძლება დასაშვებად
ჩაითვალოს, თუ ერთსა და იმავე პრობლემაზე ჩატარებული იქნება არა ერთი
ფოკუსჯგუფი.
ანკეტირება არის ინტერვიუს სტრუქტურირებული (ფორმალიზებული) სახე.
განსხვავება ანკეტირებასა და ინტერვიუს შორის იმაშია, რომ ინტერვიუერს
რესპონდენტის პასუხებზე უშუალო რეაგირება არ შეუძლია, ასევე შეუძლებელია
გზადაგზა დამაზუსტებელი კითხვების დასმა.
გავრცელებულია შეხედულება, რომ ინტერვიუს ორგანიზება
ხშირად სირთულეებთან არის დაკავშირებული, მაშინ როცა
ანკეტირება მონაცემთა შეგროვების მარტივი და უპრობლემო
ინსტრუმენტია – არ არის სწორი. მართალია, ანკეტირება

31
მონაცემთა შეგროვებისას ბევრ დროსა და შრომას ზოგავს, მაგრამ მას თავისი
სირთულეები აქვს, ანკეტირების ვარგისიანობა, უპირველეს ყოვლისა,
დამოკიდებულია კითხვების ხარისხზე. მაშინაც კი, როცა კითხვა
დამაკმაყოფილებლად არის ფორმულირებული, როცა რესპონდენტი მას ისე იგებს,
როგორც ამას ინტერვიუერი ისურვებდა და უნარიც შესწევს, უპასუხოს კითხვას,
ანკეტირების შედეგი მოსალოდნელზე ნაკლებია, რადგან იგი სიღრმეებს ვერ
სწვდება.
როგორ ემზადება მკვლევარი-მასწავლებელი ანკეტირებისთვის?
● შეძლებისდაგვარად, დეტალურად გაიაზრეთ, რისთვის გჭირდებათ მოსწავლეთა
პასუხები. რაც უფრო ზუსტად გექნებათ ჩამოყალიბებული კვლევის მიზანი, მით
უფრო სტრუქტურირებული იქნება ანკეტა;
● კითხვების ფორმულირებისას კიდევ ერთხელ გააანალიზეთ, რამდენად გაგიყვანთ
ეს კითხვები შედეგზე. წინააღმდეგ შემთხვევაში, გექნებათ ბევრი უსარგებლო
მონაცემი და მნიშვნელოვანი ინფორმაციის ნაკლებობა;
● უარი თქვით კომპლექსურ, მოსწავლეთათვის რთულად გასაგებ, ორაზროვან
კითხვებზე.
● სამუშაოს დაწყების წინ გაეცით პასუხი შემდეგ კითხვებს: ვინ მოახდენს მონაცემთა
კოდირებას და იზრუნებს მონაცემთა კომპიუტერში შეყვანაზე;
ყოველთვის არ არის საჭირო კითხვარის მკვლევარ-მასწავლებლის მიერ
კონსტრუირება, არსებობს სხვადასხვა საკვლევი თემის სხვადასხვა საფეხურისთვის
კითხვარები, რომლის ადაპტირება და საკუთარი პედაგოგიური პრაქტიკის
კვლევისთვის გამოყენება თავისუფლად არის შესაძლებელი.
დღევანდელ პედაგოგიურ კვლევებში გამოიყენება სხვადასხვა ტიპის ანკეტა,
როგორიცაა: დახურული, ღია, სახელობითი, ანონიმური.
ანკეტა დახურულია, როდესაც კითხვას თან ახლავს პასუხის
შესაძლო ვარიანტების სია.

32
ღიაა კითხვა, რომელიც რესპონდენტებს არ სთავაზობს პასუხის შესაძლო
ვარიანტებს. მაგ. რა იყო თქვენი ერთობლივი მუშაობის ღირსება და ნაკლი? ამ ტიპის
კითხვები მიზანშეწონილია, რადგან რესპონდენტი პასუხის გაცემისას შეზღუდული
არ არის, მაგრამ მათი სტატისტიკური დამუშავება ძალიან შრომატევადია, ამიტომ
ღია კითხვები უფრო ფართოდაა გავრცელებული და დამახასიათებელია
თვისობრივი კვლევისთვის.
ანონიმური ანკეტის უპირატესობა, სახელობით ანკეტასთან შედარებით, იმაში
მდგომარეობს, რომ ანონიმურობის დაცვის შემთხვევაში რესპონდენტი უფრო
გულწრფელია და ამდენად, მისი პასუხი უფრო ზუსტია.

კათედრის მიერ ორგანიზებული და ჩატარებული პროფესიული

განვითარების ფორმები
პრობლემის იდენტიფიცირების შემდეგ კათედრაზე უნდა შემუშავდეს, დაიგეგმოს
და განხორციელდეს პროფესიული განვითარების ხელშემწყობი მექანიზმი, რომელიც
მორგებული იქნება კონკრეტული კათედრისა და მასში შემავალი მასწავლებლების
პროფესიულ საჭიროებებზე. კათედრის ძირითადი ფუნქცია სწორედ

მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ხელშეწყობაა.

არსებობს პროფესიული განვითარების სხვადასხვა ფორმა, თუმცა კათედრამ უნდა

გაითვალისწინოს თავისი დაწესებულების რესურსი, იდენტიფიცირებული
პრობლემები და კათედრაზე მყოფი მასწავლებლების მზაობა. მხოლოდ მათ
საჭიროებებზე მორგებულ პროფესიული განვითარების ფორმის დანერგვა იქნება
ეფექტური, ამიტომ იგი მასწავლებელთა ჯგუფისთვის ან კონკრეტული
მასწავლებისთვის ინდივიდუალურად უნდა იქნეს შერჩეული.
რაც მთავარია, კათედრაზე მყოფ ყველა მასწავლებელს
გაზიარებული უნდა ჰქონდეს პროფესიული განვითარების

33
აუცილებლობა და ფორმაც, რომელსაც შეარჩევს პროფესიული განვითარებისთვის.

ქვემოთ მოცემული პროფესიული განვითარების ძირითადი ფორმებიდან,

კათედრებს/წევრებს შეუძლიათ შეარჩიონ მათთვის შესაბამისი რამდენიმე ფორმა და

იზრუნონ მათ აქტიურად დანერგვაზე.

პროფესიული განვითარების ძირითადი მოდელებია:

1. ტრენინგი

▪ პრეზენტაციები და დისკუსიები მრავალრიცხოვან ჯგუფებში

▪ დემონსტრაციები
▪ როლური თამაშები, სიმულაციები და მიკროსწავლება
▪ თანმდევი სესიები და საქმიანობები ახალი იდეების წარმატებული
დანერგვისთვის.

2. დაკვირვება/შეფასება

▪ კოლეგების დაკვირვება;
▪ კოლეგების მიერ დაკვირვება და უკუკავშირი;
▪ უკუკავშირის ანალიზი და რეფლექსია პროფესიული ზრდისათვის;
▪ პრაქტიკის ხელმღვანელობა;
▪ კოლეგების იზოლირებულობის დარღვევა ერთობლივი მუშაობით
გაზიარებული პრობლემების გადაჭრაზე
▪ დაკვირვება აქცენტით გაკვეთილის დიზაინზე, სწავლების მეთოდებსა და
საკლასო მენეჯმენტზე (იხ. სოფიკო ლობჟანიძე, კოლეგებთან თანამშრომლობა
– წარმატების ერთ-ერთი წინაპირობა, ელექტრონული გაზეთი Maswavlebeli.ge,
14 სექტემბერი , 2012).

სპეციალისტები ურთიერთდაკვირვების რამდენიმე ფორმას

გამოყოფენ, თუმცა ყველა მათგანისათვის უცვლელია შემდეგი

34
ეტაპები:

● დაკვირვების წინა შეხვედრა - მასწავლებელი, რომლის გაკვეთილზეც

ხდება დასწრება, აცნობს კოლეგას გაკვეთილის გეგმას; უხსნის, რა სახის
დახმარებას ელის მისგან, რის შემდეგაც კოლეგები ერთობლივად
შეიმუშავებენ გაკვეთილის შეფასების კრიტერიუმებს;
● გაკვეთილზე დასწრება - დაკვირვება გაკვეთილის მიმდინარეობის
პროცესზე ან ცალკეულ დეტალებზე და შედეგების დეტალური აღნუსხვა;
● გაკვეთილის შემდგომი შეხვედრა - დაკვირვების შედეგების ერთობლივი
ანალიზი, შეფასება და გაკვეთილის გეგმაში კორექტირების შეტანა.

აღნიშნული მეთოდი პედაგოგს ეხმარება იმაში, რომ გარედან შეხედოს თავის

სამუშაო პროცესს და გააანალიზოს პრობლემები, მეორე მხრივ, დამსწრე
პედაგოგის მიზანიც პროფესიული ზრდა უნდა იყოს და არა კოლეგის კრიტიკა.
კონკრეტულ გაკვეთილზე მან პედაგოგის ძლიერი მხარეებიც უნდა აღმოაჩინოს,

რაც შემდეგ, შესაძლოა, თავადაც გამოიყენოს საკუთარ პედაგოგიურ პრაქტიკაში.

3. განვითარება/გაუმჯობესების პროცესებში მონაწილეობა

▪ სასწავლო გეგმების განხილვა, ახალი სასწავლო პროგრამების შედგენა,

სწავლების გაუმჯობესების სტრატეგიების განხილვა და დასმული ამოცანების
გადაჭრა.

4. სასწავლო ჯგუფები

▪ 4-6 კაციან ჯგუფებად დაყოფილი თანამშრომლების სასწავლო საქმიანობა,

როდესაც თითოეული ჯგუფი ირჩევს და ამუშავებს ერთსა და იმავე
საკითხის სხვადასხვა ასპექტს და საკუთარ მიგნებებს
უზიარებს კოლეგებს. მასწავლებლების გაერთიანება,
რომლის მიზანიც არის სწავლისა და სწავლების

35
 გარკვეულ საკითხზე თვალსაწიერის გაფართოება დიალოგის,
გამოცდილების გაზიარებითა და ლიტერატურის გაცნობით.
▪ ნებისმიერი სამუშაო შეხვედრა (კათედრის სხდომა, კლასის
მასწავლებლების დისკუსია, კათედრის ხელმძღვანელების შეხვედრა და
ა.შ.), სადაც ხდება არსებული პრაქტიკის, მოსწავლეების შედეგების,
პრობლემების მოგვარების გზების განხილვა და გამოცდილების
გაზიარება.

5. პრაქტიკის კვლევა

მასწავლებლების ჯგუფის მიერ სწავლისა და სწავლებს შესახებ მნიშვნელოვანი და

აქტუალური საკითხის იდენტიფიცირება, საკვლევი საკითხის ჩამოყალიბება,

მონაცემების შეგროვება, ანალიზი და ინტერპრეტაცია.

კვლევა მძლავრი იარაღია, ლოკალურად განხორციელდეს ცვლილებები და

გაუმჯობესდეს არსებული სიტუაცია. პრაქტიკისა და კვლევის კომბინაციამ
ერთნაირად მიიზიდა მკვლევრები, მასწავლებლები, და აკადემიური და განათლების
სფეროების წარმომადგენლები. ამიტომ საგანმანათლებლო სისტემაში ძირითადად

ხორციელდება პრაქტიკის კვლევა.

კემისი და მაკტაგერტი თავიან განსაზღვრებაში კვლევის შესახებ რამდენიმე

მოსაზრებას აყალიბებენ: ,,პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა კოლექტიური
თვითრეფლექსიური კვლევა-ძიების ფორმაა, რომელსაც სოციალურ სიტუაციებში
მონაწილეები ახორციელებენ, რათა საკუთარი სოციალური ან საგანმანათლებლო
პრაქტიკა უფრო რაციონალური და სამართლიანი გახადონ, უკეთ გაერკვნენ ამ
პრაქტიკაში და იმ სიტუაციებში, სადაც პრაქტიკა ხორციელდება. . . . მიდგომა
მხოლოდ მაშინ არის პრაქტიკის კვლევა, როდესაც ის
ერთობლივი ძალებით სრულდება, თუმცა, იმის გაცნობიერებაც
მნიშვნელოვანია, რომ ჯგუფის პრაქტიკის კვლევა მხოლოდ

36
ჯგუფის თითოეული წევრის პრაქტიკის საფუძვლიანი შესწავლითა და კრიტიკული

მიდგომით მიიღწევა’’.

(Kemmis and McTaggart 1988: 5)

პრაქტიკის კვლევის როგორც მეთოდის შესაძლებლობა შთამბეჭდავია. მისი

გამოყენება, პრაქტიკულად, თითქმის ყველა გარემოშია შესაძლებელი, სადაც
პრობლემა გადაწყვეტას ითხოვს, ან სადაც გარკვეულ ცვლილებას უფრო სასურველი
შედეგი მოაქვს. მისი განხორციელება შეუძლია ერთ მასწავლებელს, ერთ სკოლაში
მომუშავე მასწავლებელთა ჯგუფს, მასწავლებლებს ერთი საგნობრივი კათედრის
ფარგლებში, ან რამდენიმე კათედრის მასწავლებლებს ერთდროულად. მთავარია, მათ
ხანგრძლივად ურთიერთობისა და თანამშრომლობის საშუალება ჰქონდეთ.
პრაქტიკის კვლევა არის ციკლური პროცესი და მოიცავს რამდენიმე ეტაპს:

პრაქტიკის კვლევის გამოყენება კათედრის მიერ სხვადასხვა

სფეროშია შესაძლებელი, მაგალითად ისეთში, როგორიცაა:

37
  სწავლების მეთოდები: ტრადიციული მეთოდის აღმოჩენის მეთოდით
ჩანაცვლება;
 სწავლის სტრატეგიები: სწავლისადმი ინტეგრირებული მიდგომის აღიარება
სწავლებისა და სწავლის ერთი საგნის სტილის ნაცვლად;
 დამოკიდებულებები და ღირებულებები;
 მასწავლებლების უწყვეტი პროფესიული განვითარება: სწავლების უნარების
გაუმჯობესება, სწავლის ახალი მეთოდების განვითარება, ანალიზის
სიმძლავრის გაზრდა, თვითშემეცნების ამაღლება;
 მენეჯმენტი და კონტროლი;
 ადმინისტრირება: სკოლის ცხოვრების ადმინისტრაციული მხარის ზოგიერთი

ასპექტის ეფექტურობის გაზრდა.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია რომ სკოლის მენეჯმენტის შუა რგოლმა -

კათედრამ მუდმივად მოახდინოს პრობლემების იდენტიფიცირება და დაგეგმოს
მათი მოგვარების გზები. საგნობრივ თუ პროფესიული საჭიროებების ჭრილში
კათედრის მიერ ჩატარებული კვლევა ეფექტურიც არის და ეფექტიანიც. იმისთვის,
რომ კვლევა იყოს რელევანტური და ეთიკურ ნორმებს აკმაყოფილებდეს,
პრობლემების იდენტიფიცირებისა და ინტერვენციების შეფასება უნდა
განხორციელდეს კვლევის მეთოდებისა და გამართული ინსტრუმენტების
მეშვეობით.

არსებული შეზღუდვების გამო, ბუნებრივია, სკოლის დონეზე ვერ მოხერხდება

ყველა კვლევის მეთოდის გამოყენება, იგულისხმება ადამიანური, ტექნიკური და სხვა

რესურსი.

შეჯამებისთვის უნდა გავითვალისწინოთ შემდეგი:

 პრაქტიკის კვლევა არ არის ყველა ტიპის საჭიროების

მოგვარებისთვის უნივერსალური საშუალება;

38
  მონაცემთა შეგროვების მრავალფეროვანი ინსტრუმენტის გამოყენება

საჭიროების შესწავლის ეტაპზე ობიექტური სურათის დანახვის საშუალებაა.

6. პროფესიული თვითგანვითარება

ინდივიდები განსაზღვრავენ საკუთარი პროფესიული განვითარების მიზნებსა და

აქტივობებს, წარმართავენ პროფესიულ თვითგანვითარებას თავიანთი სწავლების
ამსახველი ვიდეო/აუდიო მასალებისა და პორტფოლიოს ანალიზის, თვითშეფასების,

რეფლექსიის, როლური თამაშების საშუალებით.

7. მენტორობა/ინდივიდუალურად წვრთნა

გამოცდილი, მაღალი დონის პროფესიონალისა და სხვა მასწავლებლების (მათ

შორის დამწყები მასწავლებლების) რეგულარული თანამშრომლობა ამ
უკანასკნელთა პროფესიული უნარ-ჩვევების გაუმჯობესების მიზნით.

8. ,,კრიტიკული მეგობრების” ინსტიტუტი

„კრიტიკული მეგობრის“ მიდგომა ფართოდ გამოიყენება დასავლეთის ქვეყნების

მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების სისტემებში. იგი არის ეფექტური
გზა, რომელიც ხელს უწყობს პროფესიონალებს შორის თანამშრომლობას და,
ძირითადად, ფოკუსირებულია კოლეგიალური ურთიერთობების განვითარებასა
და რეფლექსიური პრაქტიკის წახალისებაზე. ყოველივე ეს წარმოადგენს
ობიექტური თვითშფასებისა და ურთიერთშეფასების, საკუთარი და კოლეგების
ძლიერი და სუსტი მხარეების დადგენის, მათი დაძლევის გზების ერთობლივი
ძიებისა და ძლიერი მხარეების განმტკიცების საფუძველს. აღნიშნული კი, თავის
მხრივ, ხელს უწყობს პროფესიულ განვითარებას და სწავლა-სწავლების ხარისხის

გაუმჯობესებას.

ცნობილია „კრიტიკული მეგობრის“ მიდგომის ორი ტიპი.

„კრიტიკული მეგობრის“ ანუ „კრიტიკული კოლეგის“ იდეა

39
ეკუთვნის სტენჰაუსს (1975). იგი ამ ცნებაში მოიაზრებს „პარტნიორს“, რომელსაც
შეუძლია რჩევის მიცემა და მასწავლებელ-მკვლევართან ინდივიდუალურ
ფორმატში მუშაობა პრაქტიკის კვლევის ფარგლებში. „კრიტიკული მეგობრები“
ერთმანეთს განიხილავენ, როგორც „მეგობრებს“ და არა როგორც - მრჩევლებს ან
კონსულტანტებს. „კრიტიკული მეგობრის“ მეორე ვერსია შემუშავდა ბრაუნის
უნივერსიტეტში, იგი ორიენტირებულია ჯგუფურ „კრიტიკულ მეგობარზე“,
რომელიც ყალიბდება კოლეგიალური დიალოგისთვის. „კრიტიკული
მეგობრების“ ორივე მიდგომამ უნდა უზრუნველყოფს ისეთი ტიპის უკუკავშირი,

რომელიც ხელს შეუწყობს რეფლექსიურ სწავლას და განვითარებას.

მაშასადამე, „კრიტიკული მეგობრის“ მიდგომის არსს წარმოადგენს

შემსწავლელთა საზოგადოების ჩამოყალიბება, რომელიც დაფუძნებულია
საერთო ღირებულებებისა და რწმენის ერთობლიობაზე. კრიტიკული მეგობრობა
იწყება ნდობის აგებით. პიროვნებას ან ჯგუფს სჭირდება იგრძნოს, რომ
მეგობარს/მეგობრებს ნათლად აქვთ გაცნობიერებული ამ ურთიერთობის ბუნება
და არ იყენებენ მას შეფასებისა და განსჯისთვის; ერთმანეთს უსმენენ და დროს
უთმობენ იმას, რომ სრულად ჩასწვდნენ საკითხის არსს, ერთმანეთს სთავაზობენ
ღირებულებით კრიტიკას მხოლოდ თხოვნის საფუძველზე; რეაგირებენ კოლეგის
საჭიროებაზე და მის მიერ შესრულებული სამუშაოს წარმატებას მხარს უჭერენ;

9. კათედრის სხდომა / სამუშაო შეხვედრა.

კათედრის სხდომა შესაძლებელია, ერთი მხრივ განვიხილოთ როგორც სამუშაო

შეხვედრა, ხოლო მეორე მხრივ როგორც პროფესიული განვითარების ერთ-ერთი
ფორმა. კათედრის სხდომაზე ხდება სწავლა-სწავლების
აქტუალური საკითხების განხილვა, სტრატეგიების განსაზღვრა,
თანამშრომლობის საკითხების განხილვა, წარმატების და
გასაუმჯობესებელ მხარეებზე მსჯელობა, კონკრეტული

40
აქტივობების დაგეგმვა/გაზიარება, სკოლისთვის/კათედრისთვის მნიშვნელოვანი
საკითხების კრიტიკული ანალიზი, ერთობლივი გადაწყვეტილებების მიღება,
ცოდნისა და უნარ-ჩვევების გაზიარება, საერთო საგანმანათლებლო
პრობლემებზე მსჯელობა და ა.შ.

სამუშაო შეხვედრები ერთ-ერთი ყველაზე კომფორტული საშუალებაა

კოლეგებთან და დაინტერესებულ პირებთან თანამშრომლობისა და

გამოცდილების გაზიარებისთვის.

სამუშაო შეხვედრის ეფექტიანობის განმაპირობებელი ფაქტორებია:

 შეხვედრის მიზნის გამოკვეთა;

 მონაწილეთა მიზნობრივი შერჩევა;
 მონაწილეებისთვის ოპტიმალური დროის შერჩევა;
 საჭირო რესურსების წინასწარ მობილიზება;
 შეხვედრის ორგანიზებულად წარმართვა;
 მონაწილეთა აქტიური თემატური ჩართულობის უზრუნველყოფა;

შეხვედრის ეფექტურად ჩასატარებლად აუცილებელია მომზადება, რაც

გულისხმობს:

 დღის წესრიგისა და განსახილველი საკითხების განსაზღვრა;

 თითოეული საკითხისათვის დროის გამოყოფა;
 როლებისა და ფუნქციების გადანაწილება;
 პრეზენტატორ კოლეგასთან ერთად დეტალების წინასწარ განსაზღვრა;
 დღის წესრიგის წინასწარ გაზიარება;
 სივრცისა და ტექნიკური აღჭურვილობის წინასწარ
მომზადება;

 შეხვედრის დაწყება წინასწარ განსაზღვრულ დროს;

სამუშაო შეხვედრები სხვადასხვა მიზნით ტარდება,

41
გამომდინარე აქედან, არსებობს რამდენიმე ტიპის სამუშაო შეხვედრა.
მნიშვნელოვანია, რომ გავითვალისწინოთ ეს ასპექტები, დავგეგმოთ და

ჩავატაროთ შეხვედრები მიზნობრივად.

ცხრილში მოცემულია სამუშაო შეხვედრის ტიპები და საორიენტაციო

მიზნები/მიმართულებები:

თანამშრომლობის ეს ფორმა სარგებლის მომტანია ყველა ჩართული პირისთვის

და, ზოგადად, სკოლისთვის:

სარგებელი ორგანიზატორი მასწავლებელისთვის:

 შეხვედრაზე წარდგენილი და განხილული საკითხის

სიღრმისეული წვდომა;
 ხდება თანამშრომლობითი უნარების განვითარება;

42
  თვითეფექტიანობის გაზრდა;

სარგებელი მონაწილე მასწავლებლისთვის:

 ახალი ცოდნის შეძენა;

 საკითხის უკეთ, ახლებურად გააზრება და პრობლემის გადაჭრა;
 თანამშრომლობითი უნარების განვითარება;

 თვითეფექტიანობის გაზრდა.

სარგებელი მოსწავლისთვის, სასკოლო საზოგადოებისთვის:

 პოზიტიური სასკოლო კლიმატის ხელშეწყობა,

 ადამიანური რესურსის გაძლიერება;
 მოსწავლეთა შედეგების გაუმჯობესება;

 სკოლის ავტონომიურობის ზრდა.

მნიშვნელოვანია, რომ კათედრის ხელმძღვანელმა სწორად დაგეგმოს კათედრის

სხდომა, თუ კათედრის სხდომა სარგებლის მომტანი იქნება მასწავლებლისთვის,
ეს ხელს შეუწყობს მონაწილე პირების მოტივაციისა და თვითშეფასების

ამაღლებას.

საგნობრივი კათედრები და არაფორმალური განათლების მართვა

სკოლაში

არაფორმალური განათლება სკოლაში ფორმალური განათლების ხელშეწყობის

ეფექტური მექანიზმია. ლიტერატურაში შეიძლება რამდენიმე ოფიციალური
განმარტება მოვიძიოთ, მათ შორის ერთ-ერთი:
,,არაფორმალური განათლება არის ინდივიდუალური და
სოციალური განათლების ნებისმიერი დაგეგმილი პროგრამა,

43
რომელიც არ არის ოფიციალური სასწავლო პროგრამების ნაწილი და რომელიც

მიზნად ისახავს ცოდნის, უნარ-ჩვევებისა და კომპეტენციების გაუმჯობესებას“.

 რამდენად მნიშვნელოვანია არაფორმალური განათლების ხელშემწყობი

მექანიზმების განხორციელება სკოლაში?!

სხვადასხვა კვლევით დასტურდება, რომ არაფორმალური განთლების აქტივობები

და ღონისძიებები ამაღლებს საერთო სასკოლო კულტურას, ხელს უწყობს
თანამშრომლობითი კულტურის გაძლიერებას. ამაღლებს მოტივაციას როგორც

მასწავლებლებში, ასევე მოსწავლეებში.

 არის თუ არა საგნობრივი კათედრების პასუხისმგებლობა და მოვალეობა

არაფორმალური განათლების დანერგვის ხელშეწყობა და განხორციელება?

არაფორმალური ღონისძიებების სათანადოდ დაგეგმვის შემთხვევაში ერთი ან

სხვადასხვა კათედრის წევრებს შორის თანამშრომლობის შედეგად ხდება
ერთობლივი აქტივობების დაგეგმვა და განხორციელება, რომელიც ფორმალური,
განმსაზვრელი შეფასების განხორციელების საშუალებას არ გვაძლევს ეროვნული
სასწავლო გეგმით განსაზღვრული არც ერთი კონკრეტული საგნის ფარგლებში,
თუმცა ასეთი ტიპის აქტივობები მნიშვნელოვანია არა მარტო საერთო სასკოლო
კულტურის ასამაღლებლად, არამედ თითოეული მოსწავლისთვის. მნიშვნელოვანია,
რომ არაფორმალური აქტივობების განხორციელების შედეგად იზრდება როგორც

მშობელთა, ასევე სკოლის მასწავლებელთა კმაყოფილებაც.

 როგორ შეიძლება დაიგეგმოს არაფორმალური აქტივობები კათედრების მიერ

მოქმედი კანონმდებლობის ჭრილში, ანუ საგანმანათლებლო

კანონმდებლობაზე დაყრდნობით?

კათედრებმა ისე უნდა დაგეგმონ არაფორმალური აქტივობები

სკოლაში, რომ ესგ-ს პრიორიტეტული თემის ფარგლებში, ესგ-
ით განსაზღვრული გამჭოლი კომპეტენციებითა და

44
ღირებულებების მეშვეობით გავიდნენ ზგემით განსაზღვრულ რომელიმე მიზანზე.

რა არაფორმალური განათლების განვითარების ხელშემწყობი აქტივობები

შეიძლება განხორციელდეს სკოლაში კათედრების მიერ?!

არაფორმალური ღონისძიებების სათანადოდ დაგეგმვის შემთხვევაში კათედრის ან

სხვადასხვა კათედრის წევრებს შორის თანამშრომლობის შედეგად ხდება
ერთობლივი აქტივობების/ქმედებების დაგეგმვა და განხორციელება, რომელიც,
ფორმალური, განმსაზვრელი შეფასების განხორციელების საშუალებას არ
გვაძლევს ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრული არც ერთი კონკრეტული

საგნის ფარგლებში.

გთავაზობთ რამდენიმე არაფორმალური განათლების აქტივობის/ღონისძიების

მაგალითს:

 სოციალური აქტივობები
 ექსკურსიები;
 საქველმოქმედო აქციები;
 სოციალური საწარმო;
 თანატოლ-განმანათლებელი;
 პროფესია მასწავლებელი
 ჯანსაღი ცხოვრების პოპულარიზაციის ხელშემწყობი ღონისძიებები;
 გამოფენა, სპექტაკლი;
 გარემოს დაცვის მიმართულებით განხორციელებული აქტივობები და
ღონისძიებები: დასუფთავების აქცია, მწვანე
ნარგავების აქცია, ნარჩენების სეპარირების

პროექტი და ა.შ.

45
ზემოთ განხილული აქტივობების წარმატებით განხორციელებისთვის საჭიროა,
საგნობრივმა კათედრებმა სასწავლო წლის დასაწყისშივე შეარჩიონ სკოლისთვის
პრიორიტეტული რამდენიმე პროექტი/აქტივობა ადამიანური და ფინანსური
რესურსების გათვალისწინებით. ერთობლივად დაგეგმვისას უნდა გაითვალისწინონ
თითოეული კათედრის ფუნქცია და როლი აქტივობების განხორციელებაში.
შერჩეული არაფორმალური განათლების აქტივობები/პროექტები უნდა აისახოს
სასკოლო სასწავლო გეგმაში. ასევე მნიშვნელოვანია, რომ განსაზღვრული იყოს
განხორციელების ვადები.

შეჯამებისთვის უნდა აღინიშნოს, რომ არაფორმალური განათლება მნიშვნელოვანია

არა მარტო საერთო სასკოლო კულტურის გასაძლიერებლად, არამედ სასკოლო

საზოგადოების ყველა წევრისთვის.

არაფორმალური განათლება არის სწორედ ის მექანიზმი, რომელიც კონკრეტულ

ადამიანებზე - მოსწავლეებზე, მასწავლებლებსა და მშობლებზე ახდენენ გავლენას.
ეფექტიანად დაგეგმვა და განხორციელება კი მთლიანად დამოკიდებულია
საგნობრივ კათედრებზე.

კათედრის მუშაობის ოპერირება და ინსტრუმენტები

როგორც უკვე აღინიშნა, კათედრას, როგორც სტრუქტურულ ერთეულს, აქვს

ანგარიშვალდებულება სკოლის სხვადასხვა რგოლთან: დირექციასთან, პედაგოგიურ

საბჭოსთან, სასკოლო საზოგადოების ყველა წარმომადგენელთან.

მნიშვნელოვანია, რომ არსებობდეს კათედრის მუშაობის ამსახველი დოკუმენტაცია -

პორტფოლიო, რომელიც შესაძლოა, წარმოდგენლი იყოს
ელექტრონული ფორმით და გაზიარებული ყველა
დაინტერესებული პირისთვის. ასეთ ფორმატში კათედრა

46
მარტივად შეძლებს როგორც ინფორმაციის გავრცელებას, ასევე კათედრაზე შემავალი
მასწავლებლების პროფესიული განვითარების დადასტურებას. მნიშვნელოვანია, რომ
ელექტრონულ ფორმატში გაზიარებულ აქტივობებზე, სასწავლო მასალაზე, შექმნილ
და გამოქვეყნებულ რესურსებზე, კათედრა მიიღებს მყისიერ უკუკავშირს, რაც
მნიშვნელოვნად დაზოგავს დროს. შესაძლებელია, სამიზნე ჯგუფების გამოკითხვა
განხორციელდეს ელექტრონულ ფორმატში, რაც კათედრას საშუალებას მისცემს,
სწრაფად დაახარისხოს მიღებული ინფორმაცია. ელექტრონული პლათფორმის
შერჩევა კათედრის წევრებს თავად შეუძლიათ, თუმცა არის რამდენიმე

გასათვალისწინებელი ფაქტორი:

 პლათფორმის საჯაროობა უნდა იყოს უზრუნველყოფილი, რათა მოხდეს

მყისიერი უკუკავშირის მიღება;
 კათედრაზე აუცილებლად უნდა განისაზღვროს პირი ან პირები, ვინც
უზრუნველყოფს ინფორმაციის დროულად განახლებას;
 დაცული უნდა იყოს ეთიკის ნორმები;
 დაცული უნდა იყოს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ საქართველოს
კანონით გათვალისწინებული მოთხოვნები;
 რესურსი უნდა აძლევდეს თანაბარ შესაძლებლობებს კათედრის ყველა წევრს.
 ელექტონული სივრცე გამოყენებული უნდა იქნას მიზნობრივად - მხოლოდ

კათედრისა და მასწავლებლების საჭიროებებისთვის.

აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ელექტრონული სივრცე/პლათფორმა კათედრას

საშუალებას მისცემს, შექმნას ინსტიტუციური მეხსიერება. თავიდან იქნება
აცილებული დოკუმენტების დაკარგვა, განადგურება და ა.შ.
ამავდროულად, ყველა ინფორმაცია თუ დოკუმენტი
ხელმისაწვდომი იქნება დაინტერესებული პირებისთვის

47
ნებისმიერ დროს. რაც შეეხება დოკუმენტების ფორმატს, ის აუცილებლად უნდა

იყოს წინასწარ განსაზღვრული.

დანართის სახით წარმოგიდგენთ რამდენიმე ნიმუშს, რომლის მიხედვითაც

შეუძლიათ იხელმძღვანელონ კათედრებმა. წარმოდგენილი დოკუმენტაცია
სარეკომენდაციო ხასიათისაა, მასში კორექტივებისა და შესწორებების შეტანა
შესაძლებელია კონკრეტული დაწესებულების არსებული სიტუაციიდან

გამომდინარე, ან კონკრეტული კათედრის საჭიროების შესაბამისად:

კათედრის სხდომის ოქმი

მოქმედი კანონმდებლობის თანახმად კათედრის წევრები რეგულარულად უნდა
შეიკრიბონ (მინიმუმ ორჯერ სემესტრში). აუცილებელია კათედრის შეკრება

სემესტრის დასაწყისში და, სავარაუდოდ, შემდეგ ყოველი სემესტრის ბოლოს.

სავალდებულოა, შედგეს კათედრის სხდომის მიმდინარეობის დამადასტურებელი

ჩანაწერი (ოქმი). რომელშიც აუცილებლად უნდა იყოს გაწერილი შემდეგი:

 ოქმის ნომერი;
 სხდომის ჩატარების ადგილი;
 სხდომის ჩატარების თარიღი;
 სხდომის დაწყებისა და დამთავრების დრო;
 სხდომის თავმჯდომარის და მდივნის არჩევის პროცედურა;
 დამსწრე წევრთა სახელობითი სია და რაოდენობა;
 დღის წესრიგი (განსახილველ საკითხთა ჩამონათვალი);
 საკითხების განხილვის რიგითობა;
 /მომხსენებლები;
 დამსწრე წევრთა მოსაზრებები;
 გადაწყვეტილების მიღების პროცედურები (კენჭისყრა);

48
  თითოეულ საკითხზე მიღებული გადაწყვეტილება;

 სხდომის თავმჯდომარისა და მდივნის ხელმოწერები.

მნიშვნელოვანია, დღის წესრიგით გათვალისწინებული საკითხები კათედრის

წევრებისთვის წინასწარ იყოს ცნობილი, რათა შეძლონ მასში კორექტივების შეტანა.
ამიტომ რეკომენდირებულია კათედრის წევრებს წინასწარ დაეგზავნოთ დღის
წესრიგი და განისაზღვროს სხდომაზე დამსწრეთა სავარაუდო რაოდენობა, რითაც

თავიდან იქნება აცილებული ქვორუმის არარსებობა.

კათედრის ოქმის შედგენის შემდეგ სხდომის წევრებს უნდა დაეგზავნოთ სხდომის

ოქმის სამუშაო ვერსია, თუ ყველა მათგანი იზიარებს შინაარსს ან წევრების მიერ

დოკუმენტში კორექტირების შეტანის შემდეგ ოქმი მიიღებს საბოლოო სახეს.

კათედრის წლიური ანგარიში:

წლიური ანგარიში ეს არის დოკუმენტი, რომელიც აჯამებს წლიურ მუშაობას.
მნიშვნელოვანია, რომ დოკუმენტის შედგენაზე იმუშაოს კათედრის ყველა წევრმა,
რათა არ მოხდეს რომელიმე ინფორმაციის ,,დაკარგვა“. ანგარიში საშუალებას იძლევა,
კათედრამ გააანალიზოს წლის მანძილზე ჩატარებული აქტივობების ეფექტიანობა.
ასევე აუცილებელია, წლიურ ანგარიშში ასახული იყოს კათედრის სხვადასხვა
მაჩვენებლის შედარებითი ანალიზი წინა სასწავლო წელთან. ამით კათედრა შეძლებს
შეაფასოს და გაუზიაროს დაწესებულებას საგნის/საგნების სწავლების ფარგლებში
მიღწეული შედეგები, პროფესიული განვითარების მიმართულებით გაწეული
სამუშაო.

წლიური ანგარიში არის წლის მანძილზე კათედრის მუშაობის ერთგვარი რეზიუმე.

სასურველია, წლიური ანგარიშის შედგენამდე კათედრის
ხელმძღვანელის ინიციატივით ჩატარდეს გამოკითხვა, თუ
როგორ აფასებს სასკოლო საზოგადოება - მშობლები,

49
მასწავლებლები, მოსწავლეები, დირექცია, კათედრის მიერ გაწეულ მუშაობას

საანგარიშო პერიოდში.

წლიური ანგარიში უნდა მოიცავდეს შემდეგ მიმართულებებს:

1. სტატისტიკური მონაცემები
o მოსწავლეების რაოდენობა თოთოეული კლასის მიხედვით;
o მასწავლებლების რაოდენობა საგნების მიხედვით.
2. შედეგები
○ მოსწავლეთა შედეგები კლასების მიხედვით და მათი შედარება წინა
წლების მაჩვენებლებთან;
○ შემაჯამებელ დავალებებში მოსწავლეთა შედეგები და პარალელური
კლასების შედეგების შედარების ანალიზი;
○ მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების მიმართულებით
მიღწეული წარმატებები;

3. შემაჯამებელი დავალებების შესრულების გრაფიკის თანხვედრა

დაგეგმილთან, შემაჯამებელი დავალებების ტიპების მრავალფეროვნების,
სირთულის და ა.შ. ანალიზი;

4. კათედრის მიერ განხორციელებული აქტივობები. უნდა გააანალიზდეს,

შესაბამისობაშია თუ არა აქტივობები წლის დასაწყისში გაწერილ სამოქმედო
გეგმასთან. შეუსაბამობის არსებობის შემთხვევაში რამ გამოიწვია ეს;

5. კათედრის მიერ შექმნილი რესურსები, მათი შეფასება;

6. კათედრის მიერ სხვა კათედრებთან ერთობლივად

განხორციელებული აქტივობები და მათი შეფასება;

50
 7. სასწავლო პროცესის დახვეწისა და თითოეული მასწავლებლის პროფესიული
ზრდისთვის განხორციელებული აქტივობები, რომელიც მიმართულია
ურთიერთდახმარების, პროფესიული უნარ-ჩვევების განვითარებისკენ;
8. კათედრის მიერ განხორციელებული სასწავლო პროექტები, მათი
რელევანტურობის დასაბუთება;
9. კათედრის მიერ განხორციელებული აქტივობები არაფორმალური
განათლების მიმართულებით, მათი რელევანტურობის დასაბუთება;
10. კათედრის მიერ განხორციელებული სოციალური პროექტები და მათი
მიზნობრიობის დასაბუთება, შედეგები;
11. კათედრის ძლიერი მხარეები;
12. კათედრის გასაუმჯობესებელი მხარეები;
13. მომავალი სასწავლო წლისთვის გასათვალისწინებელი საკითხები -
სავარაუდო საფრთხეები და შესაძლებლობები;
14. კვლევის შედეგები (არსებობის შემთხვევაში).

15. დასკვნა.

წლიური ანგარიშის პრეამბულაში აუცილებლად უნდა აისახოს თითოეული

მასწავლებლის ჩართულობის ხარისხი და კათედრის ხელმძღვანელის როლი
მუშაობაში.

კათედრის წლიური სამოქმედო გეგმა

კათედრის წლიური სამოქმედო გეგმის შემუშავება ერთ ერთი ყველაზე

მნიშვნელოვანი საკითხია. ამ დროს კათედრა ერთობლივად
გეგმავს მომავალი წლის აქტივობებს, განსახორციელებელ
საკითხებს. მნიშვმელოვანია, რომ კათედრამ შეიმუშაოს SMART
-გეგმა, რომელსაც გაიზიარებს ყველა წევრი. მნიშვნელოვანია,

51
გეგმა დაფუძნეული იყოს კათედრის swot-ანალიზზე და გაწერისას

გათვალისწინებულ იქნას შემდეგი:

● ძლიერი მხარეები;
● გასაუმჯობესებელი მხარეები;
● საფრთხეების შესაძლებლობები;
● საგნის/საგნების წინა წლის შედეგები;
● წინა სასწავლო წლის შემაჯამებელი დავალებების ანალიზის შედეგები;
● წინა სასწავლო წლის შემაჯამებელი დავალებების ტიპები და პრობლემები,
რომლებიც გამოიკვეთა ამ მიმართულებით;
● მასწავლებელთა საჭიროებები და შესაძლებლობები;
● მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების მიმართულებით გასატარებელი
აქტივობებისთვის ადამიანური რესურსები კათედრაზე, სკოლაში ან ზოგადად
საგანმანათლებლო სისტემაში;
● სხვა კათედრებთან ერთობლივი პროექტების განხოეციელების
შესაძლებლობები;
● სავარაუდო სასწავლო პროექტების ჩამონათვალი;
● სავარაუდო სოციალური პროექტების ჩამონათვალი;
● მომავალ სასწავლო წელს სკოლის მიერ განსაზღვრული პრიორიტეტები და
შესაბამისი პროექტების/აქტივობების დაგეგმვა;
● მნიშვნელოვანი თარიღები და ქვეყნის მასშტაბით დაგეგმილი ღონისძიებები
მიმდინარე წელს, რათა შესაბამისად აისახოს კათედრის სამუშაო გეგმაში
(მაგალითად ქალაქის, რომელიმე საზოგადო მოღვაწის იუბილე და ა.შ);
● სხვა არაფორმალური განათლების მიმართულებით განსახორციელებელი

სავარაუდო აქტივობების ჩამონათვალი;

52
კათედრის სამოქმედო გეგმაში უნდა განისაზღვროს განხორციელების ვადა, სამიზნე
ჯგუფი/ჯგუფები, განხორციელებაზე პასუხისმგებელი პირი/პირები, რისკები და

მოსალოდნელი შედეგები.

ურთიერთდასწრება

ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პროფესიული განვითარების ფორმაა. იმისათვის რომ

პროცესი წარიმართოს შეფერხების გარეშე, კათედრის მიერ გათვალისწინებული
უნდა იქნას რამდენიმე მნიშვნელოვანი ფაქტორი:

1. დაგეგმვა - ურთიერთდასწრება წინასწარ უნდა იყოს დაგეგმილი, რათა არ მოხდეს

სასწავლო პროცესისთვის ხელის შეშლა ან ჩაშლა, ამიტომ მნიშვნელოვანია,
ორივესთვის, მასწავლებელისა და მხარდამჭერისთვის, შეირჩეს მოსახერხებელი

დრო;

2. გაკვეთილზე დაკვირვება - მასწავლებელისთვის წინასწარ უნდა იყოს ცნობილი ის

ინსტრუმენტი, რომელსაც გამოიყენებს დამსწრე პირი (ამ შემთხვევაში კათედრის
წარმომადგენელი) გაკვეთილზე დასწრებისას. ინსტრუმენტი უნდა შეირჩეს
სწავლების ფორმის შესაბამისად პირისპირ ან დისტანციურ გაკვეთილზე

დაკვირვების ფორმა;

3. რეფლექსია - კათედრის წევრებმა ურთიერთთანამშრომლობის საფუძველზე

შესაძლოა, შეარჩიონ და შეიმუშაონ საორიენტაციო კითხვები რეფლექსიისთვის.
წინასწარ შემუშავებულ კითხვებში, ერთი კათედრის მასწავლებლები, სავარაუდოდ,
შეარჩევენ საგნის სპეციფიკისთვის დამახასიათებელ საორიენტაციო კითხვებსაც.
რეფლექსიისას მასწავლებელს არ გამორჩება ის მნიშვნელოვანი საკითხები,

რომლებზეც ყურადღება უნდა გაამახვილოს.

4. უკუკავშირი - ფორმა (წერილობითი თუ ზეპირი) წინასწარ

უნდა იყოს შეთანხმებული კათედრის წევრებს შორის.
მნიშვნელოვანია, უკუკავშირის ფორმა იყოს შედგენილი

53
ეთიკის ნორმების დაცვით და საშუალებას იძლეოდეს, უკუკავშირის გამცემმა პირმა
აღნიშნოს ძლიერი და გასაუმჯობესებელი მხარეები, ასევე უნდა მოიცავდეს

რეკომენდაციების ნაწილსაც.

54
 ბიბლიოგრაფია

„სასკოლო კათედრები სწავლების ხარისხის ასამაღლებლად“. . (2013, ნოემბერი 5). ლიბერალი,

pp. http://liberali.ge/articles/view/3431/saskolo-katedrebi-stsavlebis-khariskhis-
asamaghleblad?fbclid=IwAR1KqPByjEVGdvnT7ujublRMUWv499GAPq4ubwexCMWmJsZjhxYes7d
9ERk.

Beaumont, L. A. (2012. Accessed May 27, 2013. ). Childhood in ancient Athens: iconography and social
history. London: Routledge,: http://lib.myilibrary.com/Open.aspx?id=428492.

Day, C., Sammons, P., & Harris, A. (2006). Successful School Leadership What It Is and How It Influences
Pupil Learning.

Field, K. (2002). Evidence-based Subject Leadership. Journal of In-Service Education, 459-474.

Field:, K. (2006). vidence-based Subject Leadership.

Harris, A. (januari, 2008). Distributed leadership through the looking glass. Management in Education,
31-34.

აქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის მინისტრის ბრძანება

№67/ნ: „მასწავლებლის პროფესიული სტანდარტის დამტკიცების შესახებ.“ . (2020,
ივნისი 30). თბილისი, საქართველო.

ირინა აღაპიშვილი, გვანცა ბესელია, მაია დვალიშვილი, ნინო ფურცხვანიძე, გრიგოლ

მაგრაქველიძე. (n.d.). „მე, ლიდერი - ქცევის ილუსტრირებული მაგალითები;. თბილისი:
საჯარო სამსახურის ბიურო.

პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი: . (2021). „სკოლის მართვა“.

რატიანი, მ. (2013, ნოემბერი 5). „სასკოლო კათედრები სწავლების ხარისხის ასამაღლებლად“.

ლიბერალი, pp. http://liberali.ge/articles/view/3431/saskolo-katedrebi-stsavlebis-khariskhis-
asamaghleblad?fbclid=IwAR1KqPByjEVGdvnT7ujublRMUWv499GAPq4ubwexCMWmJsZjhxYes7d
9ERk.

საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის ბრძანება №36/ნ: „ეროვნული

სასწავლო გეგმის დამტკიცების შესახებ: ეროვნული სასწავლო გეგმა. (2011, მარტი 11).
თბილისი, საქართველო.

საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის ბრძანება №57/ნ: „მასწავლებლის

პროფესიული ეთიკის კოდექსის დამტკიცების შესახებ.“. (2010, ივლისი 14). თბილისი,
საქართველო.

საქართველოს კანონი ზოგადი განათლების შესახებ. . (2005, ქპრილი 8).

თბილისი, საქართველო.

55
საქართველოს მთავრობის დადგენილება №390, მასწავლებლის პროფესიული განვითარებისა
და კარიერული წინსვლის სქემის დამტკიცების შესახებ“ . (2020, ივნისი 26). თბილისი,
საქართველო .

საქართველოს მთავრობის დადგენილება №84: „ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნების“

დამტკიცების შესახებ.“. (2004, ოქტომბერი 18). თბილისი, საქართვველო.

56
57