Professional Documents
Culture Documents
Kagawaran ng Edukasyon
DepEd Complex, Meralco Avenue
Lungsod ng Pasig
Gabay sa Kurikulum ng
K to 12
Edukasyon sa Pagpapakatao
Grades 1 to 10
August 2013
Ang tunguhin o ”outcome” ng pag-aaral sa batayang edukasyon ay ang panlahatang pag–unlad taglay ang mga kasanayan sa ika–dalawampu’t isang siglo.
Taglay ito ng isang mag-aaral kung mayroon siyang mga kakayahang pangkaalaman, pandamdamin at asal na magbibigay sa kanya ng kakayahan upang:
mamuhay at magtrabaho
linangin ang kanyang mga potensiyal
gumawa ng mga pasyang mapanuri at batay sa impormasyon, at
kumilos nang epektibo sa lipunan at pamayanan sa konteksto ng sandaigdigan upang mapabuti ang uri ng pamumuhay niya at ng kanyang lipunan
(Literacy Coordinating Council, Setyembre 1997).
Ang kahulugan at ang limang palatandaan nito ay batay sa Apat na Batayan (Pillar) ng Edukasyon at ang konsepto ng UNESCO tungkol sa mga
panghabangbuhay na kakayahan (life skills) na binuo ng International Commission on Education para sa ika-21 siglo. Ang limang palatandaan nito ay ang
mga sumusunod: (a) may kakayahang makipagtalastasan, (b) nag-iisip nang mapanuri at may kakayahang lumutas ng suliranin, (c) ginagamit ang mga likas
na yaman nang mapanagutan para sa susunod na salinlahi at (d) produktibo, napauunlad ang sarili at ang pakikipagkapwa, at (e) may malawak na pananaw
sa daigdig.
Sa Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP), ang palatandaan o batayang kakayahan ng functional literacy ay nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo
sa kabutihang panlahat. Ibig sabihin, nilalayon ng EsP na linangin at paunlarin ang pagkataong etikal ng mag-aaral. Ang EsP ay naglalayong gabayan ang
mag-aaral na mahanap / matagpuan ang kabuluhan ng kanyang buhay, ang papel niya sa lipunang Pilipino upang makibahagi siya sa pagtatayo ng
pamayanang pinaiiral ang katotohanan, kalayaan, katarungan at pagmamahal. Upang maipamalas ito, kailangang taglay niya ang limang pangunahing
kakayahan (macro skills)*: pag-unawa, pagninilay, pagsangguni, pagpapasya at pagkilos.
Pag-unawa. Mahalagang maipamalas niya ang kakayahang mahinuha ang mga konsepto at prinsipyong nagbibigay-paliwanag sa sariling karanasan,
mga sitwasyong namasid, sinuri at pinagnilayan gamit ang obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.
Pagninilay. Sa gitna ng mabilis na daloy ng impormasyon at ingay ng kapaligiran, kailangang mag-ukol ng panahon ang mag-aaral sa maingat at
malalim na pag-iisip sa mga sitwasyong namasid at mga konseptong natutuhan tungkol sa moral na pamumuhay.
Pagsangguni. Kailangang humihingi siya ng payo o gabay sa mga taong may higit na kaalaman o kasanayan sa moral na pamumuhay at marunong
magsala (weigh) ng mga impormasyong mula sa iba’t ibang uri ng media batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.
Pagpapasya. Kailangang matuto siyang bumuo ng sariling posisyon, paniniwala, paninindigan o kilos na isasagawa batay sa obhektibong
pamantayan ng moral na pamumuhay.
Pagkilos. Mahalagang mailapat niya ang konsepto o prinsipyong nahinuha mula sa mga konkretong sitwasyon ng buhay at maipakita ang kahandaang
isabuhay ang mga mabuting ugali (virtues) na natutuhan batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.
Ang mga pangunahing kakayahang ito ay nililinang sa apat na tema sa bawat taon sa paraang “expanding spiral” mula Kindergarten hanggang Grade 12.
Ang apat na temang ito ay (a) Pananagutang Pansarili at Pagiging Kasapi ng Pamilya , (b) Pakikipagkapwa at Katatagan ng Pamilya, (c) Paggawa Tungo sa
Pambansang Pag-unlad at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa, at (d) Pagkamaka-Diyos at Preperensya sa Kabutihan. Pitong pangunahing
pagpapahalaga (core values) ang nililinang sa mga temang ito: Kalusugan at Pakikiisa sa Kalikasan, Katotohanan at Paggalang, Pagmamahal at Kabutihan,
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 3
Ispiritwalidad, Kapayapaan at Katarungan, Likas-kayang Pag-unlad, Pagkamaka-Pilipino at Pakikibahagi sa Pambansang Pagkakaisa (Values Education for
the Filipino: 1997 Revised Version of the DECS Values Education Program, ph. 10-11).
Ang Batayang Konseptwal ng Edukasyon sa Pagpapakatao ay batay sa pilosopiyang Personalismo tungkol sa pagkatao ng tao at sa Virtue Ethics. Ayon sa
pilosopiya ng Personalismo, ang ating mga ugnayan ay nakaugat lagi sa pagpapakatao. Nililikha natin ang ating pagpapakatao sa ating pakikipagkapwa. Sa
Virtue Ethics naman, sinasabing ang isang mabuting tao ay nagsasabuhay ng mga virtue o mabuting gawi (habits) at umiiwas sa mga bisyo o masamang
gawi. Samakatwid, ang nagpapabuti sa tao ay ang pagtataglay at ang pagsasabuhay ng mga mabuting gawi.
Sa kanyang murang edad na 6 hanggang 12 taon, maaaring hindi pa lubos na maunawaan ng isang bata ang kanyang pagkatao bilang tao ayon sa
paliwanag ng pilosopiyang Personalismo. Ngunit maaari siyang sanayin sa mga virtue at pagpapahalaga upang siya’y lumaking isang mabuting tao. Sa mga
edad na ito, mauunawaan niya na siya ay dapat na magpakabuti hindi lamang sapagkat ito ang inaasahan sa kanya ng lipunan kundi dahil siya ay tao - may
dignidad at likas ang pagiging mabuti. May dignidad ang tao dahil siya ay bukod-tangi at may ugnayan sa kanyang kapwa, sa Diyos, at kalikasan.
Ang iba pang teorya na nagpapaliwanag kung paano natututo ang mag-aaral sa EsP ay ang Interaktibong Teorya ng Pagkatuto ni Albert Bandura,
Experiential Learning ni David Kolb, Constructivism at Teorya ng Career Development ni Ginzberg, et. al. at Super.
Ang mga pagkatuto tulad ng pagkakaroon ng mabuting ugali at bagong impormasyon ay maaaring makuha sa pagmamasid sa ibang tao ayon sa paliwanag
ng Interaktibong Teorya ng Pagkatuto (Social Learning Theory) ni Albert Bandura. Ayon din sa teoryang ito, mahalaga ang mga iniisip ng tao sa kanyang
pagkatuto at ang mga pagkatuto ay hindi nangangahulugang magbubunga ng pagbabago sa kilos.
Ang mga karanasan din ang pinagkukunan ng mga pagkatuto ayon kay David Kolb at sa Teorya ng Pagkatuto ng Constructivism. Ayon sa Teorya ng
Experiential Learning ni Kolb, ang mga nasa edad (adults) ay natututo sa pamamagitan ng kanilang pagninilay sa kanilang mga karanasan, pagbuo ng mga
konklusyon o insight mula sa mga ito, at paglalapat ng mga ito sa angkop na mga sitwasyon ng buhay. Sinusuportahan ang pananaw ni Kolb ng Teorya ng
Pagkatuto ng Constructivism. Ayon sa teoryang ito, nagkakaroon ng pagkatuto ang tao at gumagawa ng kabuluhan (meaning) batay sa kanyang mga
karanasan. Naipamamalas ito sa pagtuturo sa pamamagitan ng pagbibigay ng tuon sa mag-aaral. Nagkakaroon siya ng mga bagong pagkatuto gamit ang
mga tanong ng guro at ng kanyang malikhaing paraan.
Nailalapat ang mga pagkatuto sa paggawa ng mga pasya lalo na sa kukuning kurso o propesyon. Ayon sa Teorya ng Career Development nina Ginzberg, et.
al. at Super, dumadaan sa iba’t ibang yugto ang pagpapasya ng bata ukol sa kurso o propesyon batay sa kanyang pagtingin sa sarili (self-concept), saloobin
(attitude) at mga pagpapahalaga. Tinatanggap o tinatanggihan niya ang isang kurso o trabaho batay sa obserbasyon niya (halimbawa, mga kilos ng kanyang
magulang batay sa propesyon nito) at kanyang tinuturing na mahalaga (halimbawa, malaking sweldo o paglilingkod sa lipunan).
Ang nilalaman at istraktura ng Edukasyon sa Pagpapakatao ay nakaankla sa dalawang disiplina: Ethics at Career Guidance. Ang Etika ay ang siyensya ng
moralidad ng kilos ng tao. Ang Career Guidance ay ang paggabay sa mag-aaral na magpasya ng kursong akademiko o teknikal-bokasyonal na tugma sa
kanyang mga talento, kakayahan at aptitude at mga trabahong kailangan ng industriya.
Ang paggawa ng pagpapasyang etikal o moral ay ang pagbuo ng pasya na may preperensya sa kabutihan at magpapatingkad o maglilinang ng pagkatao ng
tao. Ito ay proseso na kinapapalooban ng (a) pag-alam sa mga detalye ng sitwasyon at (b) maingat na pagsasaalang-alang ng mga moral na pagpapahalaga
na mahalaga sa isang sitwasyon. Mahalaga rin dito ang pagiging sensitibo sa mga aspetong moral ng mga sitwasyon sa pang-araw-araw na buhay at ang
kamalayan sa mga tao o pangkat na maaapektuhan ng pasya.
Ang Panlipunan–Pandamdaming Pagkatuto (Social-Emotional Learning) ay ang pagkakaroon ng mga kakayahang kailangan sa pagkilala at pamamahala ng
sarili, paglinang ng pagmamalasakit sa kapwa, paggawa ng mapanagutang pasya, pakikipag-ugnayan, at pagharap nang epektibo sa mga mapanghamong
sitwasyon. Ito ay paraan ng paglinang ng mga kakayahan ng mag-aaral upang magtagumpay sa mga gawain sa buhay. May limang uri ang mga kakayahang
ito: Kamalayang Pansarili, Pamamahala ng Sarili, Kamalayang Panlipunan, Pamamahala ng Pakikipag-ugnayan at Mapanagutang Pagpapasya.
Ang Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP) ay asignaturang bahagi ng K to 12 na gagabay at huhubog sa mga kabataan. Ang tunguhin o outcome ng EP
ay kabataang nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat. Nangangahulugan ito na lilinangin at pauunlarin ang pagkataong
etikal ng bawat mag-aaral. Upang maipamalas ito, kailangang magtaglay siya ng limang pangunahing kakayahan (macro skills): pag-unawa, pagninilay,
pagsangguni, pagpapasya at pagkilos.
Ang mga pangunahing kakayahang ito ay nililinang sa apat na tema sa bawat antas mula Kindergarten hanggang Baitang 10: (a) Pananagutang
Pansarili at Mabuting Kasapi ng Pamilya, (b) Pakikipagkapwa-tao, (c) Paggawa Tungo sa Pambansang Pag-unlad at Pakikibahagi sa Pandaigdigang
Pagkakaisa, at (d) Pananalig at Pagmamahal sa Diyos at Paninindigan sa Kabutihan.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto sa pananagutang pansarili, pamilya, kapwa, bansa/daigdig at Diyos; nakapagpapasya
at nakakikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat upang mamuhay nang may kaayusan at kaligayahan.
K Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pagkakaroon ng kamalayan sa paggalang at pagmamahal sa sarili, kapwa
at Diyos bilang gabay tungo sa maayos at masayang tahanan.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga paraan ng paggalang sa sarili, sa kapwa, sa bansa at Diyos bilang
1
gabay tungo sa maayos at masayang tahanan at paaralan.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pagpapakikita ng mga kilos na nagpapahalaga sa sarili, sa kapwa, sa
2 bansa at sa Diyos at sa kanyang mga nilikha bilang patnubay sa maayos at masayang paaralan at pamayanan.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga gawain na nagpapakita ng pagpapahalaga tungo sa maayos at
3 masayang pamumuhay na may mapanagutang pagkilos at pagpapasya para sa sarili, kapwa, pamayanan, bansa at Diyos .
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga makabuluhang gawain na may kaakibat na pagpapahalaga tungo
4 sa wasto, maayos, masaya at mapayapang pamumuhay para sa sarili, sa kapwa, sa bansa at sa Diyos.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga gawain na tumutulong sa pag-angat ng sariling dignidad,
6 pagmamahal sa kapwa na may mapanagutang pagkilos at pagpapasya tungo sa maayos, mapayapa at maunlad na
pamumuhay para sa kabutihang panlahat.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa layunin at kahalagahan ng pamilya bilang pundasyon ng pakikipagkapwa
8 tungo sa pagiging mapanagutan sa bansa/daigdig at Diyos.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa lipunan at paggawa bilang
9 hanapbuhay at paglilingkod tungo sa tamang pagpili ng hanapbuhay na magiging makabuluhan sa kanya at
kapaki-pakinabang sa lipunan.
10 Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa at katatagang humarap sa mga isyung moral at impluwensyang kapaligiran,
kakayahang gumawa ng moral na pasya at kumilos nang may preperensya sa kabutihan.
Pagkilala sa sarili naipamamalas ang pag- - naipakikita ang kakayahan Nakikilala ang sariling:
unawa sa kahalagahan ng nang may tiwala sa sarili - gusto
- kalakasan/potensyal pagkilala sa sarili at sariling - interes
- kahinaan kakayahan,pangangalaga sa - potensyal
- damdamin sariling kalusugan at pagiging - kahinaan
mabuting kasapi ng pamilya - damdamin / emosyon
(EsP1PKP- Ia-b – 1)
- Positibong Pagkilala sa
sarili (self-esteem) Naisasakilos ang sariling kakayahan sa
- Pagtitiwala sa sarili iba’t ibang pamamaraan
(self-confidence) - pag-awit
- pagsayaw
- pakikipagtalastasan
- at iba pa
(EsP1PKP- Ib-c – 2)
III. Pagmamahal sa Bansa at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa (Love of Country and Global Solidarity) – Ikatlong Markahan
Pagmamahal sa Bansa Naipamamalas ang pag- Naisasabuhay ang pagiging Nakapagpapakita ng pagpapahalaga sa
unawa sa kahalagahan ng masunurin sa tahanan at mga karapatang tinatamasa
- Pagpapahalaga sa pagiging masunurin, nakasusunod sa mga alituntunin Hal. Pagkain ng masusustansya
Karapatan pagpapanatili ng kaayusan, ng paaaralan Pag-aaral nang mabuti
(Appreciation of One’s kapayapaan at kalinisan sa Pagmamalaki sa sariling pangalan
Rights) loob ng tahanan at paaralan (EsP1PPP- IIIa-b– 1)
- Pagkamagalang
(Respect)
- Pagkamasunurin
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 12
(Obedience)
nakapagpapakita ng paggalang sa
paniniwala ng kapwa
(EsP1PD- IVh-i– 4)
Pagkilala sa sarili Naipamamalas ang pag- Naisasagawa nang buong husay Naisakikilos ang sariling kakayahan sa iba’t
unawa sa kahalagahan ng ang anumang kakayahan o ibang pamamaraan:
- kakayahan / potensyal pagkilala sa sarili at potensyal at napaglalabanan ang - pag-awit
- kahinaan pagkakaroon ng disiplina anumang kahinaan - pagguhit
- damdamin tungo sa pagkakabuklod- - pagsayaw
buklod o pagkakaisa ng mga - pakikipagtalastasan
kasapi ng tahanan at - at iba pa
- Positibong Pagkilala sa paaralan (EsP2PKP- Ia-b – 2)
sarili (self-esteem)
Napahahalagahan ang kasiyahang
naidudulot ng pagpapamalas ng
- Pagtitiwala sa sarili kakayahan
(self-confidence) (EsP2PKP- Ic – 9)
Nakapagpapakita ng kakayahan na
Pagiging responsable sa tumugon sa anumang klase ng “bullying”
pangangalaga/pag-iingat sa (EsP2PKP- Ic – 38)
sarili
Naisakikilos ang mga paraan ng
- Kalinisan at Kalusugan pagpapanatili ng kalinisan, kalusugan at
(Cleanliness/Wellness) pag-iingat ng katawan
(EsP2PKP- Id – 10)
- Pagmamahal sa kapwa / Naipamamalas ang pag- Naisasagawa ang wasto at tapat Nakapagpapakita ng pagiging magiliw at
Pagdama at pag-unawa sa unawa sa kahalagahan ng na pakikitungo at pakikisalamuha palakaibigan ng may pagtitiwala sa mga
damdamin ng iba pagiging sensitibo sa sa kapwa sumusunod:
(Empathy) damdamin at
pangangailangan ng iba, - kapitbahay
pagiging magalang sa kilos at - kamag-anak
pananalita at pagmamalasakit - kamag-aral
sa kapwa - panauhin/bisita
- bagong kakilala
- taga ibang lugar
(EsP2P- IIa-b – 6)
]
Nakapagbabahagi ng sarili sa kalagayan
ng kapwa tulad ng:
- antas ng kabuhayan
- pinagmulan
- pagkakaroon ng kapansanan
(EsP2P- IIc – 7)
• Nakapagpapakita ng pagmamalasakit sa
kasapi ng paaralan at pamayanan sa iba’t
ibang paraan (EsP2P- IIh-i – 12)
III.Pagmamahal sa Bansa at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa (Love of Country and Global Solidarity)- Ikatlong Markahan
Pagmamahal sa Bansa Naipamamalas ang pag- Naisasagawa ng buong Nakapagpapakita ng paraan nang
- Pagkamasunurin unawa sa kahalagahan ng pagmamalaki ang pagiging mulat pagpapasalamat sa anumang karapatang
(Obedience) kamalayan sa karapatang sa karapatan na maaaring tinatamasa
- pantao ng bata, tamasahin hal. pag-aaral nang mabuti
- Pagpapanatili ng kaayusan at pagkamasunurin tungo sa pagtitipid sa anumang kagamitan
kapayapaan kaayusan at kapayapaan ng (EsP2PPP- IIIa-b– 6)
(Peace and order) kapaligiran at ng bansang
kinabibilangan Nakatutukoy ng mga karapatang maaaring
- Paggalang sa karapatang ibigay ng mag-anak
pantao (EsP2PPP- IIIc– 7)
(Respect for human rights)
Nakapagpapahayag ng kasiyahan sa
karapatang tinatamasa
(EsP2PPP- IIIc– 8)
Nakapagbabahagi sa pamamagitan ng
kwento ang pasasalamat sa tinatamasang
karapatan
(EsP2PPP- IIId– 9)
Likas-kayang Pag-unlad Naisasabuhay ang pagsunod sa Nakagagamit nang masinop ang anumang
(Sustainable Development) iba’t ibang paraan ng bagay katulad ng tubig, pagkain, enerhiya
pagpapanatili ng kaayusan at at iba pa
- Pagkamatipid kapayapaan sa pamayanan at (EsP2PPP- IIId-e– 10)
(Financial Literacy) bansa
Nakikibahagi sa anumang programa ng
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 17
- Pagmamalasakit sa paaralan at pamayanan na makatutulong
kapaligiran sa pagpapanatili ng kalinisan at kaayusan
(Care of the environment) sa pamayanan at bansa
(EsP2PPP- IIIf– 11)
IV.Pananalig at Pagmamahal sa sa Diyos;Paninindigan sa Kabutihan (Love of God and Making a Stand for the Good) – Ikaapat na Markahan
Pananalig at Pagmamahal sa Naipamamalas ang pag- Naisasabuhay ang Nakapagdarasal ng may pagpapasalamat
Diyos (Faith) unawa sa kahalagahan ng pagpapasalamat sa lahat ng sa mga biyayang tinanggap, tinatanggap at
pagpapasalamat sa lahat ng biyayang tinatanggap at tatanggapin mula sa Diyos
Pag-asa (Hope) likha at mga biyayang nakapagpapakita ng pag-asa sa (EsP2PD- IVa-d– 5)
tinatanggap mula sa Diyos lahat ng pagkakataon
Nakapagpapakita ng pasasalamat sa mga
kakayahan/ talinong bigay ng Panginoon
sa pamamagitan ng:
- paggamit ng talino at kakayahan
- pakikibahagi sa iba ng taglay na talino
at kakayahan
- pagtulong sa kapwa
- pagpapaunlad ng talino at kakayahang
bigay ng Panginoon
(EsP2PD- IVe-i– 6)
Positibong Pagkilala sa Naipamamalas ang pag- Naipakikita ang natatanging Nakatutukoy ng natatanging kakayahan
Sarili (Self-Esteem) unawa sa kahalagahan ng kakayahan sa iba’t ibang Hal. talentong ibinigay ng Diyos
sariling kakayahan, pamamaraan nang may tiwala, (EsP3PKP- Ia – 13)
Pagtitiwala sa Sarili pagkakaroon ng tiwala, katapatan at katatagan
(Confidence) pangangalaga at pag-iingat sa Nakagagawa ng mga natatanging
sarili tungo sa kabutihan at kakayahan nang may tiwala sa sarili
Katatagan ng loob kaayusan ng pamilya at (EsP3PKP- Ia – 14)
(Fortitude) pamayanan
Nakatutukoy ng mga damdamin na
nagpapamalas ng katatagan ng kalooban
(EsP3PKP- Ib – 15)
Pangangalaga sa sarili Naisasabuhay ang iba’t ibang Nakagagawa ng mga wastong gawi sa
patunay ng pangangalaga at pag-
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 19
- Mabuting kalusugan iingat sa sarili pangangalaga sa sariling kalusugan at
- Pangangasiwa ng sarili kaligtasan
(EsP3PKP- Ie – 18)
Pagdama at pag-unawa sa Naipamamalas ang pag- Naisasabuhay nang palagian ang Nakapagpadarama ng malasakit sa kapwa
damdamin ng iba unawa sa kahalagahan ng mga makabuluhang gawain tungo na may karamdaman tulad ng:
(Empathy) pakikipagkapwa-tao sa kabutihan ng kapwa - pag-aalaga
- pagmamalasakit sa kapwa - pagdalaw
- pagiging matapat sa kapwa - pag-aliw sa pamamagitan ng
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 20
Paggalang (Respect) - pantay-pantay na pagtingin pagkukwento
- pagdadala ng pagkain o anumang
Kabutihan (Kindness) bagay na kailangan
(EsP3P- IIa-b – 13)
Pagkamatapat
(Honesty/Sincerity) Nakapagpapakita ng malasakit sa may
mga kapansanan sa pamamagitan ng:
Pagkabukas-palad - pagbibigay ng upuan
(Generosity) - pagbibigay-halaga
- pagsali sa mga gawaing kayang
gawin tulad ng laro, programa sa
paaralan, paligsahan at iba pa
(EsP3P- IIc-e – 14)
Naisasaalang-alang ang
katayuan/kalalagyan/ pangkat etnikong
kinabibilangan ng kapwa bata sa
pamamagitan ng:
- pagbabahagi ng pagkain, laruan,
damit, gamit at iba pa
(EsP3P- IIf-g –15)
Pagmamahal sa Bansa Naipamamalas ang pag- Naisabubuhay ang mga Nakapagpapakita ng mga kaugaliang
- Pagmamahal sa mga unawa sa kahalagahan ng kaugaliang Pilipino sa iba’t ibang Pilipino tulad ng:
kaugaliang Pilipino pananatili ng mga natatanging pagkakataon. - pagmamano
kaugaliang Pilipino - pagsunod sa tamang tagubilin ng mga
- Pagkamasunurin kaalinsabay ng pagsunod sa Naipamamalas ang pagiging nakatatanda
(Obedience) mga tuntunin at batas na may masunurin sa mga itinakdang - paggamit ng "po" at "opo"
kaugnayan sa kalikasan at alituntunin, patakaran at batas (EsP3PPP- IIIa-b – 14)
pamayanan para sa ligtas at maayos na
Likas-kayang Pag-unlad pamayanan Nakapagpapahayag na ang pagsunod sa
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 21
(Sustainable Development) tuntunin ng pamayanan ay isang tanda ng
mabuting pag-uugali ng isang Pilipino.
- Kalinisan at Kaayusan (EsP3PPP- IIIc-d– 15)
(Cleanliness and
Orderliness) Nakapagpananatili ng malinis at ligtas na
pamayanan sa pamamagitan ng:
- paglilinis ng tahanan
- wastong pagtatapon ng basura
- palagiang pakikilahok sa proyekto ng
pamayanan na may kinalaman sa
kapaligiran
(EsP3PPP- IIIe-g – 16)
IV.Pananalig at Pagmamahal sa Diyos;Paninindigan sa Kabutihan (Love of God and Making a Stand for the Good) – Ikaapat na Markahan
Pananalig sa Naipamamalas ang pag- Naisasabuhay ang paggalang sa Nakapagpapakita ng paggalang hinggil sa
Diyos (Faith) unawa sa kahalagahan ng paniniwala ng iba tungkol sa paniniwala ng iba tungkol sa Diyos
paniniwala ng iba tungkol sa Diyos Hal.
Pag-asa (Hope) Diyos - pag-iwas sa
pagkutya/pagbatikos
Pagmamahal (Charity) sa ibang paniniwala
- pakikinig nang may paggalang
Ispiritwalidad (Spirituality) - pag-iwas sa paghusga sa mga
gawain tungkol sa paniniwala sa
Diyos
- atbp.
(EsP3PD- IVa-i– 7)
Katatagan ng loob Naipamamalas ang pag- Naisasagawa nang may Nakapagsasabi ng katotohanan anuman ang
(Fortitude) unawa sa kahalagahan mapanuring pag-iisip ang tamang maging bunga nito
ng pagkakaroon ng pamamaraan/ pamantayan sa (EsP4PKP- Ia-b – 23)
Pagkamasigasig katatagan ng loob, pagtuklas ng katotohanan.
(Perseverance) mapanuring pag-iisip, Nakapagsusuri ng katotohanan bago gumawa
pagkamasigasig, ng anumang hakbangin:
Mapanuring pag-iisip pagkamatiyaga, - pagsangguni sa taong kinauukulan
(Critical thinking) pagkabukas-isipan, (EsP4PKP- Ic-d – 24)
pagkamahinahon at
Pagkakaroon ng bukas na pagmamahal sa Nakapagninilay ng katotohanan mula sa mga:
isipan katotohanan ang siyang - balitang napakinggan
(Open-mindedness) magpapalaya sa - patalastas na nabasa/narinig
anumang alalahanin sa - napanood na programang pantelebisyon
Pagmamahal sa katotohanan buhay ng tao bilang - nababasa sa internet at mga social
(Love of truth) kasapi ng pamilya networking sites
(EsP4PKP- Ie-g - 25)
Mapagpasensiya
(Patience/Self-Control) Nakapagsasagawa nang may mapanuring pag-
iisip ang tamang pamamaraan/ pamantayan sa
Pagkamahinahon pagtuklas ng katotohanan.
(Calmness) (EsP4PKP- Ih-i - 26)
Pagdama at pag-unawa sa Naipamamalas ang pag- Naisasagawa nang may mapanuring Nakapagpapakita ng pagkamahinahon sa
damdamin ng iba unawa sa kahalagahan ng pag-iisip ang tunay na kahulugan ng damdamin at kilos ng kapwa tulad ng:
(Empathy) paggawa ng mabuti ay hindi pakikipagkapwa - pagtanggap ng sariling pagkakamali at
naghihintay ng anumang naitutuwid nang bukal sa loob
kapalit - pagtanggap ng puna ng kapwa nang
Pagkabukas-palad maluwag sa kalooban
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 23
(Generosity) - pagpili ng mga salitang di-nakakasakit ng
damdamin sa pagbibiro
(EsP4P- IIa-c–17 )
III.Pagmamahal sa Bansa at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa (Love of Country and Global Solidarity) – Ikatlong Markahan
Pagmamahal sa Bansa Naipamamalas ang pag- Naisasabuhay ang mga gawaing Nakapagpapakita ng kawilihan sa pakikinig o
unawa sa pagmamahal sa nagpapakita ng pagpapahalaga sa pagbabasa ng mga pamanang kulturang
- Pagmamalaki sa Kultura bansa sa pamamagitan ng kultura materyal (hal. kuwentong bayan, alamat, mga
(Appreciation of One’s pagpapahalaga sa kultura epiko) at di-materyal (hal. mga magagandang
Culture) kaugalian, pagpapahalaga sa nakatatanda at
iba pa) (EsP4PPP- IIIa-b–18)
Likas-kayang Pag-unlad Naipamamalas ang pag- Naisasabuhay ang patuloy na Nakasusunod sa mga batas/panuntunang
- Pagkakaroon ng Disiplina unawa sa kahalagahan ng pagninilay para sa wastong pinaiiral tungkol sa pangangalaga ng
(Discipline) pagkakaroon ng sariling pagpapasya tungkol sa epekto ng kapaligiran kahit walang nakakakita
disiplina para sa bansa tulong-tulong na pangangalaga ng (EsP4PPP- IIIe-f–20 )
Pandaigdigang Pagkakaisa tungo sa pandaigdigang kapaligiran para sa kaligtasan ng
(Globalism) pagkakaisa bansa at daigdig Nakatutulong sa pagpapanatili ng kalinisan at
kaayusan ng kapaligiran saanman sa
- Kalinisan at Kaayusan pamamagitan ng:
- segregasyon o pagtapon ng mga
basurang nabubulok at di-nabubulok sa
tamang lagayan
- pag-iwas sa pagsunog ng anumang bagay
- pagsasagawa ng muling paggamit ng mga
patapong bagay (Recycling)
(EsP4PPP- IIIg-i–21)
IV.Pananalig at Pagmamahal sa Diyos;Paninindigan sa Kabutihan (Love of God and Making a Stand for the Good) – Ikaapat na Markahan
Ispiritwalidad (Spirituality) Naipamamalas ang pag- Naisasabuhay ang pananalig sa Napahahalagahan ang lahat ng mga likha: may
unawa na ang pananalig Diyos sa pamamagitan ng buhay at mga materyal na bagay
- Pagmamahal sa Diyos sa Diyos ay naipakikita sa paggalang, pagtanggap at
(Love of God) pamamagitan ng pagmamahal sa mga likha Sarili at kapwa-tao:
paggalang, pagtanggap - pag-iwas sa pagkakaroon ng sakit
- Pag-asa (Hope) at pagmamahal sa mga - paggalang sa kapwa-tao
likha (EsP4PD- IVa-c–8 )
- Pagmamahal (Charity)
Hayop:
- pagkalinga sa mga hayop na ligaw at
endangered
(EsP4PD- IVd–9 )
Halaman :
- pangangalaga sa mga halaman gaya ng:
pag-aayos ng mga natumbang
halaman
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 25
paglalagay ng mga lupa sa paso
pagbubungkal sa paligid ng tanim na
halaman
(EsP4PD- IVe-g–10 )
Mapanuring pag-iisip Naipamamalas ang pag- Nakagagawa ng tamang pasya Napahahalagahan ang katotohanan sa
(Critical thinking) unawa sa kahalagahan ng ayon sa dikta ng isip at loobin sa pamamagitan ng pagsusuri sa mga:
pagkakaroon ng kung ano ang dapat at di-dapat - balitang napakinggan
Katatagan ng loob mapanuring pag-iisip sa - patalastas na nabasa/narinig
(Fortitude) pagpapahayag at - napanood na programang pantelebisyon
pagganap ng anumang - nabasa sa internet
Pagkabukas isipan gawain na may kinalaman (EsP5PKP – Ia- 27)
(Open-mindedness) sa sarili at sa pamilyang
kinabibilangan Nakasusuri ng mabuti at di-mabuting
Pagmamahal sa katotohanan maidudulot sa sarili at miyembro ng pamilya ng
(Love of truth) anumang babasahin, napapakinggan at
napapanood
Pagkamasigasig - dyaryo
(Perseverance) - magasin
- radyo
Pagkamatiyaga - telebisyon
(Patience) - internet
(EsP5PKP – Ib - 28)
Pagkamahinahon
(Calmness) Naisasabuhay ang tamang pag- Nakapagpapakita ng kawilihan at positibong
uugali sa pagpapahayag at saloobin sa pag-aaral
Pagkamatapat (Honesty) pagganap ng anumang gawain. - pakikinig
- pakikilahok sa pangkatang gawain
- pakikipag-talakayan
- pagtatanong
- paggawa ng proyekto (gamit ang anumang
technology tools)
- paggawa ng takdang aralin
- pagtuturo sa iba
(EsP5PKP – Ic-d - 29)
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 27
Nakapagpapakita ng matapat na paggawa sa
mga proyektong pampaaralan
(EsP5PKP – Ie - 30)
Pagmamalasakit sa Naipamamalas ang pag- Naisasagawa ang inaasahang Nakapagsisimula ng pamumuno para
kapwa unawa sa kahalagahan ng hakbang, kilos at pahayag na makapagbigay ng kayang tulong para sa
(Concern for others) pakikipagkapwa-tao at may paggalang at nangangailangan
pagganap ng mga pagmamalasakit para sa - biktima ng kalamidad
Pagkamahabagin inaasahang hakbang, kapakanan at ikabubuti ng - pagbibigay ng babala/impormasyon kung
(Compassion) pahayag at kilos para sa pamilya at kapwa may bagyo, baha, sunog, lindol, at iba pa
kapakanan at ikabubuti ng (EsP5P – IIa –21 )
Pagkakawanggawa pamilya at kapwa
(Charity) Nakapagbibigay-alam sa kinauukulan ng
tungkol sa kaguluhan, at iba pa
Pagkamagalang (pagmamalasakit sa kapwa na
(Respectful) sinasaktan/kinukutya/binubully)
(EsP5P – IIb – 22 )
III. Pagmamahal sa Bansa at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa (Love of Country and Global Solidarity) – Ikatlong Markahan
Pagmamahal sa Naipamamalas ang pag- Naisasagawa ng may disiplina sa Nakapagpapakita ng mga kanais-nais na
Bansa unawa sa kahalagahan sarili at pakikiisa sa anumang kaugaliang Pilipino
nang pagpapakita ng mga alituntuntunin at batas na may - nakikisama sa kapwa Pilipino
- Pagkakaroon ng katangiang kaugaliang kinalaman sa bansa at global na - tumutulong/lumalahok sa bayanihan at
Disiplina Pilipino, pagkakaroon ng kapakanan palusong
(Discipline) disiplina para sa kabutihan - magiliw na pagtanggap ng mga panauhin
ng lahat, komitment at (EsP5PPP – IIIa – 22)
- Mapanagutan pagkakaisa bilang
(Responsibility/ tagapangalaga ng Nakapagpapamalas ng pagkamalikhain sa
Accountability) kapaligiran pagbuo ng mga ideya ng sayaw, awit at sining
gamit ang anumang multimedia o teknolohiya
- Pagmamalasakit (EsP5PPP – IIIb – 23)
at Pagsasakripisyo sa
sa Bansa (Heroism Napananatili ang pagiging mabuting
and Appreciation of mamamayang Pilipino sa pamamagitan ng
Heroes) pakikilahok (EsP5PPP – IIIb – 24)
Nakalalahok sa pangangampanya sa
Pandaigdigang Pagkakaisa pagpapatupad ng mga batas para sa kabutihan
(Global Solidarity) ng lahat
- pangkalinisan
- Kapayapaan at - pangkaligtasan
Kaayusan - pangkalusugan
(Peace and Order) - pangkapayapaan
- pangkalikasan
(EsP5PPP – IIIg – 29)
IV. Pananalig at Pagmamahal sa Diyos; Paninindigan sa Kabutihan (Love of God and Making a Stand for the Good) – Ikaapat na Markahan
Pananalig at Naipamamalas ang pag- Naisasabuhay ang tunay na Nakapagpapakita nang tunay na pagmamahal
Pagmamahal sa Diyos unawa hinggil sa pasasalamat sa Diyos na sa kapwa gaya ng:
(Faith) kahalagahan ng pananalig nagkaloob ng buhay - pagsasaalang-alang sa kapakanan ng
sa Diyos na nagbigay ng Hal. kapwa at sa kinabibilangang pamayanan
Pag-asa (Hope) buhay - palagiang paggawa ng - pakikiisa sa pagdarasal para sa kabutihan
mabuti sa lahat ng lahat
- pagkalinga at pagtulong sa kapwa
Ispiritwalidad (EsP5PD - IVa-d – 12)
(Spirituality)
Nakapagpapakita ng iba’t ibang paraan ng
pasasalamat sa Diyos
(EsP5PD - IVe-i – 13)
Mapanuring Pag-iisip Naipamamalas ang pag- Naisasagawa ang tamang Naisasagawa ang mga tamang hakbang na
(Critical Thinking) unawa sa kahalagahan ng desisyon ng may katatagan ng makatutulong sa pagbuo ng isang desisyon na
pagsunod sa mga tamang loob para sa ikabubuti ng lahat makabubuti sa pamilya
Katatagan ng loob hakbang bago makagawa - pagsusuri nang mabuti sa mga bagay na
(Fortitude) ng isang desisyon para sa may kinalaman sa sarili at pangyayari
ikabubuti ng lahat - pagsang-ayon sa pasya ng nakararami
Pagkamasigasig kung ito’y nakabubuti
(Perseverance) - paggamit ng impormasyon
(EsP6PKP- Ia-i– 37)
Pagkabukas isipan
(Open-mindedness)
Pagmamahal sa katotohanan
(Love of truth)
Pagkamatiyaga
(Patience)
Pagkamahinahon
(Calmness)
II.Pakikipagkapwa-tao (Harmony with Other People) - Ikalawang Markahan
Paggalang sa opinyon ng Naipamamalas ang Naisasabuhay ang pagkakaroon ng Naipakikita ang kahalagahan ng pagiging
ibang tao pag-unawa sa kahalagan ng bukas na isipan at pagiging responsable sa kapwa:
(Respect for other people’s pakikipagkapwa-tao na may mahinahon sa pagpapasya para sa - pangako o pinagkasunduan
opinion) kaakibat na paggalang at kapayapaan ng sarili at kapwa - pagpapanatili ng mabuting
responsibilidad pakikipagkaibigan
Pagkamagalang - pagiging matapat
(Respectful) (EsP6P- IIa-c–29)
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 33
Mapanagutan Nakapagpapakita ng paggalang sa ideya o
(responsibility) suhestyon ng kapwa
(EsP6P- IId-i–30)
Pagkamahabagin
(Compassion)
Pagkakawanggawa
(Charity)
Pagmamalasakit sa kapwa
(Concern for others)
III.Pagmamahal sa Bansa at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa (Love of Country and Global Solidarity) - Ikatlong Markahan
Pagmamahal sa Bansa Naipamamalas ang pag- Naipapakita ang mga gawaing Nabibigyang-halaga ang mga batayang
(Love of Country) unawa sa kahalagahan ng tumutugon sa pagmamahal sa kalayaan na may kaukulang pananagutan at
pagmamahal para sa bansa bansa sa pamamagitan ng limitasyon
- Kamalayang Pansibiko at pandaigdigang pagkakaisa aktibong pakikilahok na may - kalayaan sa pamamahayag
(Civic Consciousness) tungo sa isang maunlad, dedikasyon at integridad - pagbibigay ng sariling opinyon, ideya o
mapayapa at pananaw
- Mapanagutan mapagkalingang pamayanan - pagsasaalang-alang ng karapatan ng iba
(Responsibility) - paghikayat sa iba na magkaroon ng
kamalayan sa kanilang kalayaan
- pambansang pagkakaisa
- Pambansang (EsP6PPP- IIIa-c–33)
Pagkakaisa
(National Unity) Naipakikita ang tunay na Napahahalagahan ang magaling at
paghanga at pagmamalaki sa mga matagumpay na mga Pilipino sa pamamagitan
sakripisyong ginawa ng mga ng:
Pilipino - pagmomodelo ng kanilang pagtatagumpay
- kuwento ng kanilang pagsasakripisyo at
pagbibigay ng sarili para sa bayan
- pagtulad sa mga mabubuting katangian na
naging susi sa pagtatagumpay ng mga
Pilipino
(EsP6PPP- IIIc-d–34)
- Kaisipang/Kamalayang
Pampamuhunan
(Entrepreneurial Spirit)
- Matalino/
Responsableng Mamimili
(Responsible
Consumerism)
- Pag-iimpok at
Matalinong Pamamahala
ng Resources
(Financial Literacy)
Naisasagawa ang mga gawain na Naisakikilos ang pagtupad sa mga batas pambansa
Pandaigdigang Pagkakaisa may kaugnayan sa kapayapaan at at pandaigdigan
(Global Solidarity) kaayusan tungo sa pandaigdigang - pagtupad sa mga batas para sa kaligtasan
pagkakaisa sa
- Kapayapaan at daan
Kaayusan pangkalusugan
(Peace and Order) pangkapaligiran
pag-abuso sa paggamit ng
Edukasyon sa Pagpapakatao as of August 2013 35
ipinagbabawal na gamot
IV.Pananalig at Pagmamahal sa Diyos;Paninindigan sa Kabutihan (Love of God and Making a Stand for the Good) - Ikaapat na Markahan
Paninindigan sa Naipamamalas ang pag-unawa Naisasabuhay ang pagiging Napatutunayan na ang ispiritwalidad ay
Kabutihan sa kahalagahan ng mabuting tao na may positibong pagpapaunlad ng pagkatao
pagkakaroon ng sariling pananaw bilang katunayan sa pag- Hal.
Pananalig at kapayapaan (inner peace) unlad ng ispiritwalidad - pagpapaliwanag na ang ispiritwalidad ay
Pagmamahal sa para sa pakikitungo sa iba pagkakaroon ng mabuting pagkatao
Diyos (Faith and Love) anuman ang paniniwala
- pagkakaroon ng positibong pananaw, pag-
Pag-asa (Hope) asa, at pagmamahal sa kapwa at Diyos
(EsP6PD- IVa-i–14)
Ispiritwalidad (Spirituality/
Inner Peace)