Təlim, Tədris və

Sertifikatlaşdırma İdarəsi
Kadr Hazırlığının Təşkili Mərkəzi

ISO 9001
“KEYFİYYƏT İDARƏETMƏ SİSTEMİ”
Kursun məqsədləri

İştirakçılar aşağıdakıları bilməlidir:

 ISO9001:2008 üzrə əsas məfhumlar
 ISO9001-nin faydası/əhəmiyyəti
 ISO9001-nin tələbləri
Standartlar üzrə milli
orqanların ümumdünya
federasiyası.
 1946-ci ildə yaradılmış və 23 fevral 1947-ci ildə
rəsmi funksiyasını həyata keçirməyə başlamışdır
 qeyri-hökumət təşkilatı
 missiyası aşağıdakılar nəzərə alınmaqla, işdə
standartlaşdırmanın və əlaqədar fəaliyyətlərin
inkişafının təşviqidir:

 Əmtəə və xidmətlərin beynəlxalq mübadiləsinin asanlaşdırılması;

 İntellektual, elmi, texnoloji və iqtisadi fəaliyyət sahələrində
əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi.
 “ISO” sözü təşkilatın adının
qısaldılmış forması olmaqla
yanaşı, yunan sözü olan
“isos”- dan götürülmüşdür,
bərabər deməkdir; izobar,
qanun qarşısında bərabərlik
sözlərində olduğu kimi
(qanunların və yaxud
insanların qanun qarşısında
bərabərliyi).

ISO – Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatı

ISO 9001 Standartının İnkişafı
1- AQAP/NATO(1968) HƏRBİ
STANDARTLAR
2- BS 5750 (1973-1979)

3- ISO 9001 (1987) Yarandığı tarix

ISO 9000
ISO 9001
ISO 9004
 ISO 9000 standartının seriyaları
ISO təşkilatının fəaliyyətində dünyanın 100-dən
çox ölkəsinin standartlaşma dövlət orqanlarının
nümayəndələri iştrak edir ki, bu da dünyada
istehsal olunan məhsulun 90%-nın istehsalçıları
deməkdir.

ISO 9000- “Əsas müddəalar və lüğət”

keyfiyyət menecmentinin prinsipləri və terminologiyasını özündə cəmləşdirir.
ISO 9001- “Keyfiyyət menecmenti sistemi – tələblər”
KMS-nə olan tələbləri müəyyən edir, xüsusilə o yerdə ki, müəssisənin istehsal etdiyi məhsulun
(xidmətin) İstehlakçıların arzu və istəklərinə uyğunluğunu sübut etmək tələb olunur.

ISO 9004 - “Fəaliyyətin yaxşılaşdırılması üçün göstərişlər”

Müəssisənin fəaliyyətində maraqlı olan bütün tərəflərin maraqları cərçivəsində daimi təkmilləşmə
istiqamətində KMS-nin geniş tətbiq edilməsinə dair metodiki təklifləri özündə cəmləşdirir.

ISO 19011 - Keyfiyyət menecmenti sistemi üzrə auditin rəhbər prinsipləri

KMS çərçivəsində daxili və xarici auditlərin aparılmasını tənzimləyir.
• ISO 9000
Keyfiyyət
Standartları
Məhsulla deyil,
SİSTEM-lə
bağlıdır.
 Keyfiyyət nədir?
Keyfiyyət – Bir məhsul və ya xidmətin əvvəlcədən müəyyən
edilmiş və ya mümkün ehtiycları qarşılama qabiliyyətinə
dayanan özəlliklərinin toplusudur.

İSTEHLAKÇILARIN məmnunluq səviyyəsidir.

Müəssisənin fəaliyyətində maraqlı tərəflər
Kimlərdir?
ISO ilə işləməyin faydası

Daxili səmərələr.
1. Menecmentin səmərəli təşkili. Məlum olduğu kimi ISO 9001
standartı əsasən müəssisənin idarəetmə sisteminin fəaliyyətinin
effektiv təşkilinə yönəlib. Bununla müəssisənin istehsal etdiyi məhsul
və xidmətlərin keyfiyyətinin düzgün idarə edilməsinə nail olunur. Bu
standartın tətbiqi nəticəsində müəssisə daxilində olan proseslərin hər
biri müəyyənləşdirilir və həmin proseslər ayrılıqda idarə olunur.
Standartın tətbiqi ilə həmçinin, hər bir əməliyyat üzrə cavabdeh
şəxslər və onların səlahiyyətləri müəyyənləşdirilir ki, bu da işlərin
yerinə yetirilməsinə cavabdehliyin formalaşmasına səbəb olur. Digər
tərəfdən, sənədləşdirmənin yüksək səviyyədə təşkili sonda
idarəetmənin də keyfiyyətli olmasına təkan verir.
 ISO ilə işləməyin faydası
Daxili səmərələr.
2. İşçilərin peşəkarlığının yüksəlməsi. ISO 9001 standartının əsas
hədəflərindən biri də insan resurslarının düzgün idarə olunması və
onların peşəkarlığının yüksəldilməsidir. Məhz bu səbəbdən standartın
6-cı bölməsində insan resurslarının idarə edilməsinə dair ayrıca
yarımbölmə daxil edilmişdir. Standart işçilərin işə götürülməsi zamanı
və iş müddətində onların peşələrinə aid biliklərə olan ehtiyaclarının
müəyyənləşdirilməsi və onlara mütəmadi təlimlərin keçirilməsi, hər bir
işçinin səlahiyyətinin müəyyənləşdirilməsi və həmin səlahiyyətləri
çərçivəsində sərbəst fəaliyyətinə şərait yaradılması, istənilən səviyyəli
işçilərin qərar qəbul edilməsi prosesində iştirakına imkan verilməsi,
rəhbərliklə işçilər arasında qarşılıqlı rəğbətin formalaşdırılması,
konkret işçidən aslılığın azaldılmasına gətirib çıxarır.
 ISO ilə işləməyin faydası
Daxili səmərələr.
3. İstehsalın və xidmətin səmərəli təşkili və məhsuldarlığın artırılması. ISO
9001 standartının əsas hədəflərindən biri də müəssisənin istehsal etdiyi
məhsul və ya xidmətin keyfiyyətli olmasını təmin etmək məqsədilə istehsalın və
ya xidmət səmərəli təşkilidir. Standartın 7-ci bölməsindəki tələblər məhz bu
məsələyə həsr olunub. Burada məhsul istehsalı üçün zəruri olan xammalın
alınmasından tutmuş hazır məhsulun sınağı, qablaşdırılması və saxlanılmasına
kimi olan bütün proseslər qoyulmuş tələblərə uyğun idarə olunmasını tələb
edilir. Həmin tələblərin yerinə yetirilməsi nəticəsində müəssisə istehsal
prosesini əvvəlcədən hazırlanmış plana uyğun həyata keçirir, keyfiyyətsiz və
zay məhsulların istehsalının riskini minimuma endirmiş olur. Bununla
yanaşı,standart istehsalda istifadə olunan maşın və avadanlıqların sınağını və
kalibrlənməsini tələb edir ki, bu da istehsalın dəqiq aparılmasına səbəb olur.
Əvvəldə qeyd etdiyimiz tədbirlər nəticəsində digər sahələrdə olduğu kimi
istehsalda da peşəkar işçilərin çalışması insan faktoru ilə bağlı problemlərin
yaranmamasına imkan verir. Beləliklə, istehsal prosesinə təsir edən kompleks
faktorlar fərdi şəkildə nəzarətdə saxlanılaraq, eləcə də düzəldici və qabaqlayıcı
tədbirlər həyata keçirilərək istehsal prosesi dəqiq və effektiv reallaşdırılır.
ISO ilə işləməyin faydası
Daxili səmərələr.
4. Sənədləşmənin düzgün təşkili. ISO 9001 standartı müəssisənin
sənədləşdirmə işlərinin effektiv idarə edilməsinə xüsusi əhəmiyyət verir. Belə
ki, standartı tətbiq edərkən rəhbərlik müəssisənin əsas hədəfini, yəni keyfiyyət
siyasətini və bu hədəfə çatmaq üçün konkret məqsədlərini işçilərlə birlikdə
müəyyən edir və sonra həmin sənədlər əsasında daha konkret sənədlər (hər
bir şöbənin ümumi məqsədə xidmət edən keyfiyyət məqsədləri, prosedurlar,
təlimatlar, keyfiyyət planı və s.) hazırlanır. Beləliklə, müəssisənin bütün
işlərinin necə reallaşdırılacağı və nəticələr haqqında müvafiq sənədlər tərtib
olunur ki, bu da müəssisənin öz işini sənədlər üzrə təşkil etməsinə imkan
verir. Mühüm səmərələlərdən biri də müəssisədə aparılan bir çox işlər
haqqında qeydlərin götürülməsi və sənədlərə nəzarət sisteminin
formalaşdırılmasıdır ki, müəssisə həmin qeydlər və sənədlər əsasında öz
fəaliyyətini təhlil edərək qiymətləndirmə aparır və mövcud nöqsanların aradan
qaldırılması üçün tədbirlər müəyyən edir.
ISO ilə işləməyin faydası
Daxili səmərələr.
5. Xərclərin azaldılması. ISO 9001 standartının tətbiq edilməsi
nəticəsində əldə olunan ən əsas səmərələrdən biri məhz müəssisənin
əməliyyat xərclərinin azaldılmasıdır. Xərclərin azaldılması məhsul
istehsalı, sınağı, saxlanılması və daşınması zamanı onların zay
olması faizinin, eləcə də işçilərin və digər amillərin təsirindən dəyən
zərərlərin minimuma endirilməsi, resurslardan qənaətlə istifadə, eyni
işin təkrar yerinə yetirilməsi hallarının aradan qaldırılması, müştərilər
tərəfindən geri qaytarılan məhsulların sayının xeyli azalması,
məhsulların satıla biləcək qədər istehsal edilməsi, xərclərin dəqiq və
şəffaf uçotunun aparılması, proseslərin nizamlı fəaliyyəti və düzgün
sənədləşdirilməsi hesabına baş verir. Bütün bu tədbirlərin həyata
keçirilməsi üçün standartda konkret mexanizmlər mövcuddur.
 ISO ilə işləməyin faydası

Daxili səmərələr.

6. Səlahiyyətlərin düzgün bölüşdürülməsi:

ISO 9001 standartının tətbiqi nəticəsində əldə olunan ən əsas səmərələlərdən
biri də bu gün ölkəmizdə xüsusilə özünü biruzə verən problemin aradan
qaldırılması-işçilərin səlahiyyətlərinin düzgün bölgüsü və qarşılıqlı əlaqə
sisteminin formalaşmasıdır. Standart müəssisənin hər bir işçisi üçün vəzifə
təlimatının yazılmasını tələb edir ki, orada işçinin məsuliyyət və səlahiyyətləri
əks olunur. Bunun əsasında fəaliyyət göstərən və nəzarət olunan işçidə artıq
cavabdehlik təfəkkürü formalaşır. Bu isə bir-birindən asılı olan müxtəlif
proseslərə cavabdeh işçilərin öz işlərini vaxtında və səmərəli yerinə yetirməsi
ilə nəticələnir.
ISO ilə işləməyin faydası

Daxili səmərələr.

7. Riskin azaldılması və stabilliyin yaranması. ISO 9001 standartını tətbiq

etdikdə müəssisənin bütün əməliyyatları nəzarətdə saxlanılır, aşkarlanan
uyğunsuzluqların aradan qaldırılması üçün düzəldici və önləyici tədbirlər
həyata keçirilir ki, bu da müəssisənin istehsal, satış və digər proseslərində
riskin yaranmasını və müəssisənin müflis olması ehtimalını xeyli aşağı salır.
Çünki, müəssisə öz bazarını təhlil edərək satılacaq qədər məhsul istehsal edir
və bazara çıxardığı məhsulları da müştərilərin istək və tələblərinə uyğun
hazırlayır. Bu isə məhsulların anbarda yığılıb qalması ehtimalını azaldır ki,
nəticədə müəssisə stabil fəaliyyət göstərir. Ümumiyyətlə, ISO 9001 tətbiq
edən müəssisədə gözlənilməz hadisələrin baş verməsi və gəlirlərin dinamik
dəyişməsi ehtimalı az olur ki, bu da müəssisənin müştəriləri və partnyorları
arasında etibarın yaranmasına gətirib çıxarır.
ISO ilə işləməyin faydası

Xarici səmərələr.

1. Müştərilərin məmnunluğunun artması. ISO9001 standartının ən əsas

hədəflərindən biri müəssisənin fəaliyyətinin müştərilərin istək və tələbləri
üzərində qurmaqla, onların məmnunluğunun təmin edilməsidir. Məhz, bu
səbəbdəndir ki, standartda “müştəri məmnunluğu” əsas tələb kimi irəli sürülür
və bütün əməliyyatlarda bu məsələyə diqqət yönəldilir. Odur ki, ISO 9001
müasir bazar iqtisadiyyatı sistemində ən güclü marketinq aləti kimi istifadə
olunur. Standartın tətbiqi müəssisənin bazarın imkanlarına və dinamikasına
çevik reaksiyana, satış həcminin və beləliklə də gəlirlərin artmasına,
müştərilərin məmnunluğunun əldə edilməsinə, habelə müəssisənin
resurslarından səmərəli istifadə olunmasına, müştərilərin etibarını
qazanmaqla bazarda firmanın dayanıqlığının təmin olunmasına yol açır.
ISO ilə işləməyin faydası

Xarici səmərələr.

2. Tərəfdaşlar və investorlar qarşısında inamın yaranması və tenderlərdə

uğurlu iştirak. Müəssisənin biznes əlaqələrində uğurunun əsas təminatçısı
əməkdaşlıq etdiyi müəssisələr və investorlar qarşısında formalaşdırdığı
etibardır. Müasir dövrdə investorlar və iri müəssisələr öz tərəfdaşlarını
seçərkən onun fəaliyyətinin nə qədər stabil və etibarlı olmasını ən əsas amil
kimi götürürlər. Bu gün müəssisənin etibarlı olmasının təminatçısı kimi məhz
ISO 9001 standartı çıxış edir. Belə ki, dünyanın ən iri müəssisələri öz
tərəfdaşlarını və təchizatçılarını seçərkən ISO 9001 standartını tətbiq edən
müəssisələrə üstünlük verirlər. Məhz bu səbəbdəndir ki, ölkəmizdə və xaricdə
müəssisələrin bir qismi ISO 9001 standartını tenderlərdə qalib olmaq üçün
tətbiq edirlər. Beləliklə, ISO 9001 standartı müəssisə ilə əməkdaşlıq etmək
istəyən investor arasında “körpü” funksiyasını yerinə yetirir.
 1. Sifarişçiyə yönəlmə
8. Qərarverməyə faktiki
yanaşma

8 Keyfiyyət idarəetmə prinsipi

7. Təchizatçı ilə qarşılıqlı
2. Liderlik faydalı münasibət

6. Davamlı təkmilləşdirmə
4. Proses metodu
3. Əməkdaşların
cəlb edilməsi

5. İdarəetməyə sistemli yanaşma

Səkkiz keyfiyyət idarəetmə prinsipi
a. MÜŞTƏRİYƏ YÖNƏLMƏ
 Təşkilatlar bir növ öz
müştərilərindən asılıdır və ona
görə də mövcud və gələcək
müştəri ehtiyaclarını anlamalı,
sifarişçi tələblərini yerinə
yetirməli və sifarişçi
gözləntilərini artıqlaması ilə
təmin etməyə çalışmalıdır.
Səkkiz keyfiyyət idarəetmə prinsipi

b. LİDERLİK
 Rəhbərlər təşkilatın vahid
məqsədini və istiqamətini müəyyən
edir.
Onlar daxili mühiti formalaşdırmalı
və qoruyub saxlamalıdırlar, bu
zaman əməkdaşlar təşkilatın
məqsədlərinə tam şəkildə nail ola
bilər.
Səkkiz keyfiyyət idarəetmə prinsipi
c. ƏMƏKDAŞLARIN
CƏLB EDİLMƏSİ
 Bütün səviyyələrdə
çalışan əməkdaşlar
təşkilatın mahiyyətini
təşkil edir və onların tam
iştirakı bacarıqlarının
təşkilatın faydalanması
naminə istifadəsini təmin
edir.
Səkkiz keyfiyyət idarəetmə prinsipi

d. PROSES METODU
Prosesin idarəedilməsində bu günkü vəziyyətə
baxıldığında; prosesin tərifi :"Müəyyən bir
silsilə daxilolmanı müştəriləri üçün faydalı
nəticəyə çevirən, təyin oluna bilən, sərhədləri
bəlli, təkrarlana bilən, ölçülə bilən, cavabdehi
olan, funksiyalar arası və bir-biriylə əlaqəli,
dəyər yaradan fəaliyyət zənciridir"
 PROSES YANAŞMA

DAXIL OLMALAR Zaman ÇIXDILAR

Işçilər
Cihazlar MƏHSUL-

Metodlar XİDMƏT
informasiya
Ekoloji şərtlər
MÜŞTƏRİ
MƏMNUNİYƏTİ
Proseslər ana xəttləri ilə üç qrupda təsnif
edilə bilərlər. Bunlar;
Əsas (ana) proseslər: Təşkilatın birbaşa xarici müştərilərindən
gələn tələb üzərinə başlayan və xarici müştəriyə bir məhsul ya da
xidmət təqdim edilməsini təmin edən proseslərdir.

İdarəetmə prosesləri: Bütün proseslərin ortaq hədəflər

istiqamətində idarə edilməsi üçün fəaliyyətlərin planlamasını,
bunlarla əlaqədar fəaliyyət göstəricilərinin nizamlı şəkildə nəzərdən
keçirilməsini və hesabatların aparılmasını ehtiva edən proseslərdir.

Köməkçi (alt) proseslər: əsas prosesi təşkil edən bir-biri ilə əlaqəli
proseslər toplumudur.
 PROSESLƏR ARDICILLIĞI

Daxilolma
Nəticə
Proses A Proses B Idarəetmə
(nəzarət)

Müştəri
Proses C Proses D
Səkkiz keyfiyyət idarəetmə prinsipi
e. İDARƏETMƏYƏ SİSTEMLİ
YANAŞMA
 Qarşılıqlı əlaqəli proseslərin
müəyyənləşdirilməsi, anlaşılması və idarə
edilməsidir çünki sistemin mövcudluğu öz
məqsədlərinə nail olmaq üçün təşkilatın
effektliliyinə və səmərəliliyinə töhfə verir.
Səkkiz keyfiyyət idarəetmə prinsipi

f. DAVAMLI
TƏKMİLLƏŞDİRMƏ
 Təşkilatın ümumi
fəaliyyətinin davamlı
olaraq yaxşılaşdırılması
təşkilatın daimi məqsədi
olmalıdır
 DEMİNQ MODELI

TƏDBİR AL PLANLA

PTNT

NƏZARƏT
ET TƏTBİQ
ET
O HALDA HƏDƏF;
UYĞUNSUZLUQLARIN MƏNBƏLƏRİNİ ORTADAN
QALDIRMAQLA DAHA ÜSTÜN VE KEYFİYYƏTLİ
XİDMƏTİ TƏŞKİL ETMƏK MÜMKÜNDÜR.
Səkkiz keyfiyyət idarəetmə prinsipi
g. QƏRARVERMƏYƏ FAKTİKİ
YANAŞMA

 Effektli qərarlar
məlumatların təhlilinə
əsaslanır
Səkkiz keyfiyyət idarəetmə prinsipi

h. TƏCHİZATÇI İLƏ QARŞILIQLI FAYDALI

OLAN MÜNASİBƏTLƏR

 Təşkilat və onun təchizatçıları

bir-birlərindən asılı olur və
qarşılıqlı faydalı olan
münasibət hər iki tərəfin dəyər
yaratmaq qabiliyyətini artırır.
 ISO 9001:2008
1. Əhatə dairəsi
2. Normativ sənəd
3. Terminlər və onların tərifi
4. Keyfiyyət idarəetmə sistemi
5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
6. Resursların idarə edilməsi
7. Məhsulun realizasiyası
8. Qiymətləndirmə (ölçmə), təhlil və
təkmilləşdirmə
 1. Əhatə dairəsi
1.1 Ümumi məlumat
Bu beynəlxalq standart təşkilat üçün KİS üzrə tələbləri müəyyən
edir. Bunun üçün:

• Sifarişçi və müvafiq qanuni və tənzimləyici

tələblərə cavab verən məhsulu təmin etmək
qabiliyyətini nümayiş etdirmək lazımdır
• Sistemin effektli tətbiqi yolu ilə müştəri
məmnunluğunu artırmağa can atır, o cümlədən
sistemin davamlı olaraq təkmilləşdirilməsi üçün
proseslər, müştəri və müvafiq qanuni və
tənzimləyici tələblərə uyğunluğun təmin edilməsi.
 1. Əhatə dairəsi
1.1 Ümumi məlumat
Qeydlər:

• Bu beynəlxalq standartda “məhsul” sözü sifarişçi

və ya məhsulun realizasiyası prosesləri üçün
nəzərdə tutulan məhsula aiddir. Bu məhsulun
realizasiyası proseslərindən irəli gələn nəzərdə
tutulan hər hansı nəticəyə, o cümlədən alqılara
aiddir.

• Qanuni və tənzimləyici tələblər hüquqi tələblər

kimi ifadə oluna bilər.
 1. Əhatə dairəsi
1.2 Tətbiqi
• Bu beynəlxalq standartın bütün tələbləri ümumi
xarakter daşıyır və növü, ölçüsü və təmin etdiyi
məhsuldan asılı olmayaraq bütün təşkilatlara
tətbiq olunmaq üçün nəzərdə tutulur.

• Bu beynəlxalq standartın hər hansı tələb(lər)i

təşkilatın xüsusiyyəti və məhsuluna görə tətbiq
edilə bilmədikdə bunu nəzərə almamaq olar.
İstisnalar edildikdə, bu beynəlxalq
standarta uyğunluğun iddia edilməsi
qəbuledilməzdir, o şərtlə ki, bu
istisnalar 7-ci maddənin tələbləri ilə
məhdudlaşsın və bu cür istisnalar
təşkilatın sifarişçi və müvafiq qanuni
və tənzimləyici tələblərə cavab verən
məhsulu təmin etmək qabiliyyəti və
ya məsuliyyətinə təsir etməsin.
 2. Normativ sənəd

ISO 9000:2005 Keyfiyyət idarəetmə sistemləri –

Əsas prinsiplər və lüğət
 3. Terminlər və onların tərifi

• Bu beynəlxalq standartın mətnində

işlədilmiş “məhsul” termini həmçinin
“xidmət” mənasını ifadə edə bilər.
Terminlər və onların tərifi

 Keyfiyyət : məhsul və ya xidmətin müəyyən edilmiş

və ya mümkün ehtiyacları qarşılama qabiliyətinə
dayanan özəlliklərinin toplusudur.
 Müştəri Məmnuniyəti:Müştərinin şərtlərının
yerine yetirildiğinin ,müştəri tarafından qəbul
edilən məmnuniyət dərəcəsi.
 Key.İdarəetmə Sistemi: Bir müəssisəyə
keyfiyyət baxımından nəzarət etmək üçün lazım
olan idarəetmə sistemidir.
Terminlər və onların tərifi

 Keyfiyyət siyasəti: Müəssisənin ali rəhbərliyi

tərəfindən rəsmi olaraq ifadə edilən keyfiyyət
ilə əlaqəli bütün hədəfləri
 Keyfiyyət Hədəfi:Keyfiyyət ilə əlaqəli olaraq
axtarılan və hədəflənən bir şeydir.
 Davamlı inkişaf: Tələblərin yerinə yetirilməsi
bacarığını artırmaq üçün təkrar edilən
fəaliyyətdir.
 Təşkilat: Tənzimlənmiş cavabdehlikləri,
səlahiyyət və əlaqələri olan insanlar və
imkanlar toplusudur.
Terminlər və onların tərifi

 Müştəri: Bir məhsulu alan təşkilat vəya fərd.

 Tədarükçü: Bir məhsulu təmin edən təşkilat
vəya fərd.
 Proses: Daxil olmaları nəticəyə çevirən, bir-
birilə əlaqəli və təsirli fəaliyyətlər toplusudur.
 Məhsul: Bir prosesin nəticəsidir.
 Sənəd: İnformasiya və onu dəstəkləyən mühit.
Terminlər və onların tərifi

 Keyfiyyət Əl Kitabı: Müəssisənin keyfiyyət

idarəetmə sistemini müəyyən edən sənəddir.
 Keyfiyyət Planı: Müəyən bir layihəyə, məhsula,
prosesə və ya müqaviləyə hansı prosedurların
və əlaqəli mənbələrin nə vaxt və kim
tərəfindən tətbiq ediləcəyini müəyyən edən
sənəddir.
 Qeyd: Əldə edilən nəticələri bəyan edən və ya
həyata keçirilən fəaliyyətin dəlilini təmin edən
sənəddir.
Terminlər və onların tərifi

 Prosedur: Bir fəaliyyəti və ya prosesi icra etmək

üçün müəyyən edilən yoldur.
 Layihə: başlanğıc və son tarixləri olan koordinə
edilən və nəzarət edilən siLsilə fəaliyyətlərdən
ibarət olan, zaman, maliyyə və resurs
məhdudiyyətləri kimi bəlli şərtlərə riayət edərək
məqsədə nail olmaq üçün həyata keçirilən tək
prosesdir.
 Şərtnamə: Şərtləri müəyyən edən sənəddir.Bir
şərtnamə fəaliyyətlərlə (prosedur şərtnaməsi) və
ya məhsulla əlaqəli ola bilər.
 4. Keyfiyyət idarəetmə sistemi
4.1 Ümumi tələblər

• KİS-nin müəyyən edilməsi, təsbit

edilməsi, icrası və saxlanılması və bu
beynəlxalq standartın tələblərinə uyğun
olaraq onun effektliliyinin davamlı olaraq
təkmilləşdirilməsi.
 4. Keyfiyyət idarəetmə sistemi
4.1 Ümumi tələblər
 KİS üçün tələb olunan proseslər və onların tətbiqi
 Bu proseslərin ardıcıllığı və qarşılıqlı münasibəti
 Proseslərin effektli olmasını təmin etmək üçün
tələb olunan meyarlar və metodlar
 Resurs və informasiyanın mövcudluğu
 Proseslərin monitorinqi, qiymətləndirilməsi
(müvafiq hallarda) və təhlili
 Nəzərdə tutulan nəticələrin əldə edilməsi və bu
proseslərin davamlı olaraq yaxşılaşdırılması
 4. Keyfiyyət idarəetmə sistemi
4.1 Ümumi tələblər
Qeydlər:
1. KİS üçün tələb olunan proseslərə idarəetmə
fəaliyyətləri üçün proseslər, resursların təminatı,
məhsulun realizasiyası və ölçülməsi, təhlili və
təkmilləşdirilməsi daxildir.

2. Autsos olunmuş proses təşkilatın KİS üçün tələb

olunan proses kimi müəyyən olunur lakin
təşkilatdan kənar tərəf icranı həyata keçirir.
Məhsulun tələblərə
uyğunluğuna təsir edən hər
hansı proses təşkilat
tərəfindən autsos edildikdə, o
belə proseslər üzərində
nəzarəti təmin etməlidir.

Belə autsos olunmuş

proseslərə nəzarət növü və
səviyyəsi KİS üzrə
müəyyənləşdirilməlidir.
 4. Keyfiyyət idarəetmə sistemi
4.1 Ümumi tələblər
 Autsos prosesinə tətbiq olunacaq nəzarətin növü və
xüsusiyyətinə təsir edən amillər :

• Autsos edilmiş proseslərə potensial təsir

• Proses üzrə nəzarətin bölüşülmə dərəcəsi;
• 7.4-cü maddənin tətbiqi ilə zəruri nəzarətə nail olmaq
qabiliyyəti.

Autsos olunmuş proseslər üzrə nəzarətin təmin edilməsi

təşkilatı sifarişçi, qanuni və tənzimləyici tələblərə riayət etmək
məsuliyyətindən azad etmir.
 4. Keyfiyyət idarəetmə sistemi
4.2 Sənədlər üzrə tələblər
4.2.1 Ümumi məlumat
Sənədlərə aşağıdakılar daxildir:
 Keyfiyyət siyasəti və keyfiyyət məqsədləri
 Keyfiyyət əl kitabı
 Bu beynəlxalq standartın tələb etdiyi təsbit olunmuş prosedurlar

(Sənədlərə nəzarət, Qeydlərə nəzarət, Uyğun olmayan fəaliyyətə və

prosesə nəzarət, Düzəldici fəaliyyət, Önləyici fəaliyyət və Daxili
audit prosedurları)
 Proseslərin effektli planlaşdırılması, işləməsi və onlara
nəzarəti təmin etmək üçün tələb olunan sənədlər, o cümlədən
qeydlər
 4. Keyfiyyət idarəetmə sistemi
4.2 Sənədlər üzrə tələblər
4.2.2 Keyfiyyət əl kitabı
Buraya
daxildir :
 KİS-nin əhatə dairəsi
 KİS üzrə müəyyən olunmuş prosedurlar
 KİS prosesləri arasındakı qarşılıqlı münasibətin
təsviri
 4. Keyfiyyət idarəetmə sistemi
4.2 Sənədlər üzrə tələblər
4.2.3 Sənədlərə nəzarət
Nəzarət sistemlərinin müəyyən edilməsi -
 Təqdim etməzdən əvvəl sənədlərin uyğunluğunun təsdiq edilməsi
 Zəruri olduqda sənədlərin nəzərdən keçirilməsi və təzələnməsi və
yenidən təsdiq edilməsi,
 Dəyişikliklər və sənədlərin mövcud reviziya statusunun
müəyyənləşdirilməsi
 Müvafiq sənədlərin müvafiq versiyalarının istifadə məntəqələrində
əlçatan olması
 Sənədlərin aydın və asanlıqla tanına bilən olması
 KİS-nin planlaşdırılması və işləməsi üçün zəruri olan xarici mənşəli
sənədlərin müəyyənləşdirilməsi və onların paylanmasına nəzarət
 Köhnəlmiş sənədlərdən nəzərdə tutulmayan istifadənin qarşısının
alınması və onların saxlanıldığı təqdirdə onların münasib qaydada
identifikasiyası
İDARƏETMƏ SİSTEMİ / İdarəetmə Sisteminin sənədləşməsi

SİYASƏT

PROSEDURLAR

TƏLİMATLAR

FORMALAR, QEYDLƏR, CƏDVƏLLƏR

PROSEDURLAR / xüsusiyyətləri
 PROSEDURLAR / hazırlanması NÜMUNƏ

ISO 9001 standartı üçün prosedurlar mövcud olmalıdır

-Sənədlərə nəzarət proseduru

-Qeydlərə nəzarət proseduru
-Daxili audit proseduru
-Uyğun olmayan prosesə və məhsula nəzarət
-Düzəldici fəaliyyət proseduru
-Önləyici fəaliyyət proseduru
 PROSEDURLAR / məzmun NÜMUNƏ

1 Məqsəd

2 Məsuliyyət

3 İstinad olunan sənədlər

4 Açıqlamalar və təriflər

5 Prosedurun iş metodu

6 Əlaqəli sənədlər
 PROSEDURLAR / məzmun NÜMUNƏ

1 Məqsəd

Məqsəd, sənədin hazırlanmasındakı

niyyəti ifadə edir. Məsələn sənədlərə
nəzarət prosedurunda məqsəd bu
şəkildə ola bilər: "Bu prosedurun
məqsədi bütün sənədlərin
yayımlanmasını, paylanmasını, reviziya
və qüvvədən düşən sənədlərin
toplanılmasını sistematik olaraq həyata
keçirilməsini təmin etmək və bu
mövzudakı məsuliyyətini təyin
etməkdir“
 PROSEDURLAR / məzmun NÜMUNƏ

2 Məsuliyyət

Prosedur, xüsusi vəzifələrin icrasından

məsul personalı açıqca təyin etməlidir.
Bu təyin etmə ayrı bir bölmədə edə
bildiyi kimi, prosedur daxilində uyğun
yerlərdə də edilə bilər
 PROSEDURLAR / məzmun NÜMUNƏ

3 İstinad olunan sənədlər

Prosedurda istinad olunan sənədlər bölməsinə görülən iş prosesində

hansı sənədləri əsas tutursansa onlar yazılır.Məsələn Sənədlərə
nəzarət prosedurunda istinad olunan sənədlər bölməsində yazılır:
ISO 9001 standartının tələbləri
Müəssisədə kargüzarlığın aparılmasına dair təlimat
Müəssisədə istifadə olunan daxili sənədlərin ümumi siyahısı
Müəssisədə istifadə olunan xarici mənşəli sənədlər və s.
 PROSEDURLAR / məzmun NÜMUNƏ

4 Açıqlamalar və təriflər

Bu bölmədə prosedurda istifadə olunan

açıq şəkildə sözlər, qısaltmalar və
ifadələr tam şəkildə açıqlanır
PROSEDUR / İş prosesinin gedişatını sxemlər ilə açıqlanması

5 Prosedurun iş metodu

Bu bölmədə görülən proses yazılır.Məsələn Sənədlərə

nəzarət prosedurunun bu bölməsində sənədlərin
hazırlanması, təsdiqi, yayılması, gözdən keçirilməsi,
yığılması, ləğv edilməsi prosesi nece aparılırsa tam
şəkildə yazılır.
 PROSEDURLAR / məzmun NÜMUNƏ

3 Əlaqəli sənədlər

Bu hissədə prosedurlarla əlaqədar

istifadə olunan bütün xarici və daxili
sənədlərin siyahısı verilir. Siyahıda bu
sənədlərin adları və kodları göstərilir
DAXİLİ MƏNŞƏLİ SƏNƏDLƏR/SƏNƏDLƏRİN ÜMUMİ SİYAHISI NÜMUNƏ

İdarəetmə sisteminin tətbiqinin tələb etdiyi və

müəssisə daxilində hazırlanaraq istifadə olunan
bütün növ sənədlərdir

Bu tip sənədlər bir baş siyahı şəklində tutularaq sənədləşdirilir

və aktual vəziyyətdə saxlanılır.burada sənədin adı, kodu, nəşr
tarixi, reviziya tarixi və s. kimi qeydlər öz əksini tapır
 DAXİLİ SƏNƏDLƏRİN SİYAHISI / yaradılması NÜMUNƏ

DAXİLİ SƏNƏDLƏRİN SİYAHISI

TTSİ
Sıra Sənədin Sənədin adı İlk Yayın Reviziya No və Qeyd
No kodu Tarixi Tarixi

1 KİS/ƏK/01 Əl kitabı (rəhbəredici sənəd) 28.03.2007 00 / -- İlk nəşr

2 KİS/PR/01 Sənədlərə nəzarət proseduru 28.03.2007 00 / -- İlk nəşr

21 KİS/PR/03 Daxili audit proseduru 28.03.2007 01 / 13.01.2010 İlk Reviziya

22 ƏMTT/PR/01 Risklərin qiymətləndirilməsi proseduru 28.032007 00 / -- İlk nəşr

39 KİS/PRF/01/003 Reviziya tələb forması 28.03.2007 00 / -- İlk nəşr

77 KİS/PRF/01/002 Sənədlərin yayım yığım forması 28.03.2007 00 / -- İlk nəşr

78 KİS/PRF/01/001 Daxili sənədlərin siyahısı 28.032007 01 / 17.02.2009 İlk Reviziya

94 KİS/PRF/03/001 Audit planı 28.03.2007 00 / -- İlk nəşr

95 KİS/PRF/05/001 Düzəldici və önləyici fəaliyyət forması 28.03.2007 00 / -- İlk nəşr

Hazırladı Təstiq etdi Sənədin No KİS/PRF/01/001

İlk Nəşr Tarixi 28.03.2007
Rev No/Tarix 01/17.02.2009
Səhifə No 01 / 05
XARİCİ MƏNŞƏLLİ SƏNƏDLƏR NÜMUNƏ

Milli, Beynəlxalq və Regional Standartlar

İstinad olunan təlimatlar

Müştəri şərtnamələri, şəkillər, xüsusiyyətlər

Qanunlar
SƏNƏDLƏRİN KODLAŞMASI

ƏK ƏL KİTABI

PR PROSEDUR

TL TƏLİMAT

PROSEDUR FORMASI
PRF

KİS / PRF / 01 / 001 (Keyfiyyət idarəetmə sisteminə aid hər hansı bir formanın kodlaşdırılması)

KİS – sənədin hansı idarəetmə sisteminə aid olduğu göstərilir.

PRF – sənədin növü ( prosedur forması)

01 – prosedurun nömrəsi

001 - formanın nömrəsi

 4. Keyfiyyət idarəetmə sistemi
4.2 Sənədlər üzrə tələblər
4.2.4 Qeydlərə nəzarət
 Tələblərə uyğunluq barədə dəlilləri əks etdirmək üçün
qeydlərin müəyyən edilməsi və KİS-nin effektli idarə
edilməsinə nəzarət

 Qeydlərin müəyyənləşdirilməsi, saxlanılması,

mühafizəsi, çıxarılması, saxlama vaxtı və qeydlərin
ləğvi üçün tələb olunan nəzarət sistemlərinin müəyyən
edilməsinə dair prosedurun müəyyənləşdirilməsi.

 Oxunaqlı, asanlıqla tanına və çıxarıla bilən şəkildə

olmalıdır.
 QEYDLƏR / xüsusiyyətlərİ

1 3
Qeydlər, “Keyfiyyət
Qeydlər, icra edilən idarəetmə
fəaliyyətlər və ya 2 sisteminin yaddaşı"
əldə edilən olub, izlənəbilmə və
nəticələr Qeydlər, məhsul / ya sübut məqsədilə
mövzusunda xidmətin KİS-nin tutulur və düzəldici
obyektiv dəlil şərtlərini qarşıladığı / önləyici
xüsusiyyətində olan haqqında obyektiv fəaliyyətlər üçün
sənədlərdir dəlillərlə təmin məlumatla təmin
edir. Qeydlər yazılı edərlər.
ola bildiyi kimi, hər
hansı başqa
vəziyyətdə də
saxlanıla bilər.
 QEYDLƏR / prosedur

Oxuna bilən olması

Asanlıqla ayırd edilə bilər və təkrar əldə edilə bilər olması
Saxlama müddətlərinin müəyyən olunması
Qorunması və mühafizəsi
Ləğv edilməsi ilə əlaqədar metodların müəyyən edilməsi
 Qeydlər / mühafizə NÜMUNƏ

Sənədin No KIS/PRF/02/001
İlk Nəşr Tarixi 28.03.2007
TTSİ QEYDLƏRİN MÜHAFİZƏSİ FORMASI
Rev Tarix / No 01/08.04.2008
Səhifə No 01 / 01
Sıra Sənədin kodu Sənədin adı Yerləşdiyi yer Mühafizə müddəti
No
Şöbə Arxiv
1 Personalın Təhsil və İxtisas Qeydləri
2 Müəssisənin Cihazlarının Qulluq, Təmir, Servis
Məlumat Forması
3 Daxili audit qeydlər
4 Daxil olan şikayətlər
5 Müştəri məmnuniyyəti
Hazırladı Təstiq etdi
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.1 Rəhbərliyin öhdəliyi

KİS-nin yaradılması və həyata keçirilməsi ilə bağlı götürdüyü öhdəlik və

davamlı olaraq onun effektliliyini yaxşılaşdırdığı barədə dəlilləri
göstərmək:

 Daxili Kommunikasiya
 Keyfiyyət siyasəti
 Müəyyən olunmuş keyfiyyət məqsədləri
 Menecment yoxlamaları
 Resursların mövcudluğu
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.2 Sifarişçiyə yönəlilkik

 Sifarişçi məmnunluğunu yüksəltmək

məqsədilə sifarişçi tələblərinin
müəyyən edilməsi və yerinə
yetirilməsi.
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.3 Keyfiyyət siyasəti
 Təşkilatın məqsədinə uyğunluq
 KİS-nin tələblərinə riayət etmək və onu
təkmilləşdirmək öhdəliyi
 Keyfiyyətlə bağlı məqsədlər müəyyən edilərək
nəzərdən keçirilir
 Hamıya bildirilir və hamı tərəfindən anlaşılır
 Daim münasib olması məqsədilə nəzərdən
keçirilir
 Hansı mövzuları əhatə edə bilər
• Müasir texnologiyanın tətbiqi ilə keyfiyyət idarəetmə sistemində inkişafa nail olmaq
•İstehsal olunan məhsula və ya göstərilən xidmətə qarşı inamın
formalaşdırılması
•Müştərilərlə əlaqələr (Müştəri şikayət və ehtiyyaclarının analiz edilərək
dəyərləndirilməsi)
•Satışın təşkili
•İşçi heyət ilə əlaqələr (bütün əməkdaşların dəstəyi və ümumi fəaliyyətdə
iştirakı)
•Resursların yaxşılaşdırılması (İnsan resursları üçün treyninqlərin təşkili, cihaz
və avadanlıqlar üçün davamlı olaraq təmir xidmətlərinin təşkili və s.)
•Keyfiyyət idarəetmə sisteminin, eləcə də dövlətin qanun və qaydalarının
tələblərinin yerinə yetirilməsinə və davamlı inkişafın təmin ediləcəyinə dair
öhdəliklər
 Keyfiyyət siyasəti-nümunə
Fəaliyyət sahəmizdə keyfiyyət üzrə lider mövqedə olmaq və müştərilərimizin
ehtiyyac və gözləntilərini qarşılaya bilmək üçün;
•Keyfiyyət İdarəetmə sisteminin şərtlərinə və dövlətimizin qanun və qaydalarına
riayət etmək
•Keyfiyyət idarəetmə sistemini davamlı olaraq inkişaf etdirmək
•Heç bir halda keyfiyyətdə güzəştə getməmək bizim keyfiyyət siyasətimizdir.

Direktor

08.08.2012
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.4 Planlaşdırma
5.4.1 Keyfiyyət məqsədləri
 Təşkilat daxilində müvafiq funksiyaların və
səviyyələrin qurulması.
 Keyfiyyət siyasətinə uyğun olmalıdır.
 5.4 PLANLAMA
5.4.1 KEYFİYYƏT HƏDƏFLƏRİ
Keyfiyyət hədəfləri,
 Keyfiyyət ilə əlaqəli fəaliyyətlərin idarə edildiyi çatma
nöqtələridir.
 Bu hədəflər müəyyən edilməli və yazılı hala
gətirilməlidir.
 Keyfiyyət hədəfləri müəssisənin əlaqəli bölmələrində
müəyyənləşməlidir.
 Hədəflər ölçüləbilən və keyfiyyət siyasətinə uyğun
olmaqla yanaşı eləcə də siyasətdə qeyd edilən davamlı
inkişafla bağlı öhdəliyə uyğun hədəflər
müəyyənləşməlidir.
 Mövcud vəziyyət, hədəflənən nöqtə və hədəfə çatmaq
üçün müddət müəyyən edilməlidir.
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.4 Planlaşdırma
5.4.2 Keyfiyyət idarəetmə sisteminin planlaşdırılması

 4.1-də verilmiş tələblərin və Keyfiyyət

Məqsədlərinin yerinə yetirilməsi
 Sistemə dəyişikliklərin edilməsi nəzərdə
tutulduqda və icra olunduqda KİS-nin
tamlığının qorunması
 5.4 PLANLAMA
5.4.2 KEYFIYYƏT İDARƏETMƏ SİSTEMİNİN
PLANLANMASI
Şərtlərdə; müştəri şərtlərində ,qanuni
şərtlərdə və ya müəssisə tərəfindən müəyyən
edilən şərtlərdə hər hansı bir dəyişiklik
olduğunda, bu dəyişikliklər və yeni şərtlərə
riayət ediləcək şəkildə keyfiyyət idarəetmə
sisteminin planlaması gözdən keçirilməli və
lazımi dəyişikliklər aparılmalıdır.Dəyişiklik
anında sistemin bütünlüyünün və davamlılığının
təmin edilməsi zəmanət altına alınmalıdır.
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.5 Məsuliyyət, səlahiyyət və
kommunikasiya
5.5.1 Məsuliyyət və səlahiyyət

 Məsuliyyətlər və səlahiyyətlər təşkilat

daxilində müəyyən edilir və hamıya
bildirilir.
 5.5.1 MƏSULİYYƏT VƏ SƏLAHİYYƏT

 Vəzifə təlimatlarını,
 Məsuliyyət və səlahiyyətlərin
müəyyənləşdirilməsini,
 İş ardıcıllığının təmin edilməsini
icra etməlidir.
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.5 Məsuliyyət, səlahiyyət və
kommunikasiya
5.5.2 Rəhbərlik təmsilçisi
 Digər məsuliyyətlərindən asılı olmayaraq, aşağıdakıların daxil olduğu
məsuliyyət və səlahiyyətə malik KİT-nin təyin olunması və elan
edilməsi vacibdir:

 KİS üçün tələb olunan proseslərin müəyyən olunması, həyata

keçirilməsi və saxlanılmasının təmin edilməsi
 KİS-nin fəaliyyəti və təkmilləşdirmə ehtiyacları barədə rəhbərliyə
məlumat verilməsi
 Sifarişçi tələbləri barədə məlumatlılığın təşviqi
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.5 Məsuliyyət, səlahiyyət və
kommunikasiya
5.5.3 Daxili kommunikasiya

 Təşkilat daxilində müvafiq kommunikasiya

proseslərinin qurulması
 KİS-nin effektliliyi ilə bağlı məlumatlandırma
 5.5.3 DAXİLİ KOMMUNİKASİYA

Keyfiyyət idarəetmə sistemindəki proseslərin və

bunların təsirliliyinin bütün bölmələrdə qəbul
edildiyindən əmin olmaq üçün müəssisədə
kommunikasiyanın təmin edilməsi vacibdir.
keyfiyyət idarəetmə sisteminin təsirliliyi üçün
müəssisə içərisində proseslər arası əlaqə
kanalları və xəbərləşmə prosesləri
müəyyənləşməlidir.
Xəbərləşmənin üsulları
Formal üsullar
Daxili yazışma
Elan lövhəsi
Rəy və təkliflərin/şikayətlərin qəbulu sistemi
Koordinasiya toplantıları
Şirkətin qəzeti və ya hər hansı bir nəşri
Əmrlər, sərəncamlar, göstərişlər
Komputer vasitəsilə xəbərləşmə
Fəaliyyət göstəricilərinin ölçülməsi ilə əlaqəli
toplantılar
Xəbərləşmənin üsulları

Q/formal üsullar

Üzbəüz görüşmələr
Dediqodu, şayiələr və s.
Rəhbərliyin gəzərək məlumat toplaması
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.6 Rəhbərlik tərəfindən
yoxlama
5.6.1 Ümumi məlumat
 Onun davamlı olaraq münasibliyi, adekvatlığı və
effektliliyini təmin etmək üçün planlaşdırılan
intervallarda KİS-nin nəzərdən keçirilməsi.
 KİS-nin təkmilləşdirilməsinə dair qiymətləndirmə
imkanları və dəyişdirilməsinə olan ehtiyaclar
buraya daxildir, o cümlədən keyfiyyət siyasəti və
keyfiyyət məqsədləri.
 Qeydlər saxlanılmalıdır
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.6 Rəhbərlik tərəfindən
yoxlama
5.6.2 Yoxlama (təhlil) üçün məlumat
 Auditlərin nəticələri
 Müştərilərin fikirləri
 Proseslərin fəaliyyəti və məhsulun uyğunluğu
 Düzəldici və Önləyici tədbirlərin vəziyyəti
 Rəhbərliyin əvvəlki yoxlamalarından sonra görülmüş
tədbirlər
 Keyfiyyət idarəetmə sisteminə təsir edə bilən
dəyişikliklər
 Təkmilləşdirmə üçün tövsiyələr
 Keyfiyyət siyasəti
 Keyfiyyət idarəetmə sistemi sənədləri (əl kitabı,
prosedurlar)
 5. Rəhbərliyin məsuliyyəti
5.6 Rəhbərlik tərəfindən
yoxlama
5.6.3 Yoxlama üçün məlumat
 KİS-nin və onun proseslərinin effektliliyinin
təkmilləşdirilməsi
 Sifarişçi tələbləri ilə bağlı məhsulun təkmilləşdirilməsi
 Resurs ehtiyacları
 6. Resursların idarə edilməsi
6.1 Resursların təmin edilməsi

 KİS-nin həyata keçirilməsi və

saxlanılması, effektliliyinin daim
artırılması
 Sifarişçi tələblərinə cavab verməklə
sifarişçilərin məmnunluğunun
artırılması
 6. Resursların idarə edilməsi
6.2 İnsan resursları
6.2.1 Ümumi məlumat
 Məhsul tələblərinə uyğunluğa təsir edən
işi icra edən personal aşağıdakılar üzrə
səriştəli olmalıdır:
 Təhsil
 Təlim
 Bacarıqlar
 Təcrübə
 6. Resursların idarə edilməsi
6.2 İnsan resursları
6.2.2 Səriştə, məlumatlılıq və təlim
 Məhsul tələblərinə uyğunluğa təsir edən işi icra edən
personal üçün zəruri səriştənin müəyyənləşdirilməsi,
 Müvafiq olduqda, zəruri səriştəni qazanmaq üçün təlim
keçirilməsi və yaxud digər tədbirlərin görülməsi
 Görülmüş tədbirlərin effektliliyinin qiymətləndirilməsi
 Personalın öz fəaliyyətlərinin müvafiqliyi və əhəmiyyəti
barədə və onların keyfiyyət məqsədlərinə nail olmaq
sahəsində necə töhfə verə bilmələri barədə məlumatlı
olmasının təmin edilməsi
 Təhsil, təlim, bacarıqlar və təcrübə barədə müvafiq
qeydlərin saxlanılması
 6. Resursların idarə edilməsi
6.3 İnfrastruktur
 Təşkilat məhsul tələblərinə nail olmaq üçün tələb olunan infrastrukturu
müəyyən edir, təmin edir və saxlayır.

 İnfrastruktura müvafiq olaraq aşağıdakılar daxildir -

 Binalar, iş sahəsi və əlaqədar kommunal xidmətlər
 Proses avadanlıqları (avadanlıqlar və proqram
təminatı)
 Yardımçı xidmətlər (məsələn, nəqliyyat və ya
kommunikasiya və yaxud informasiya sistemləri)
 6. Resursların idarə edilməsi
6.4 İş mühiti

 Təşkilat məhsul tələblərinə uyğunluğa

nail olmaq üçün tələb olunan iş
mühitini müəyyən edir və idarə edir.
 7. Məhsulun realizasiyası
7.1 Məhsulun realizasiyasının
planlaşdırılması
Təşkilat müvafiq olaraq aşağıdakıları
müəyyən etməlidir:
 Məhsulun keyfiyyət məqsədləri və tələbləri
 Prosesləri, sənədləri müəyyən etmək və məhsula xas
resursları təmin etmək
 Məhsula xas tələb olunan yoxlama, əsaslandırılma,
monitorinq, ölçmə, təftiş və test fəaliyyətləri vasitəsilə
məhsulun qəbulu üçün meyarlar
 Reallaşdırılan proseslərin və bunun nəticəsində əldə
olunan məhsulun tələblərə cavab verdiyi barədə dəlillər
göstərmək üçün qeydlər zəruridir
 7. Məhsulun realizasiyası
7.1 Məhsulun realizasiyasının planlaşdırılması

• Bu planlaşdırmanın nəticəsi təşkilatın

fəaliyyət metodu üçün münasib formada
olmalıdır.
• KİS-nin proseslərini müəyyən edən sənəd (o
cümlədən məhsulun realizasiyası prosesləri) və
konkret məhsula, layihəyə və ya müqaviləyə tətbiq
olunan resurslara keyfiyyət planı kimi istinad edilə
bilər.
 7. Məhsulun realizasiyası
7.2 Sifarişçi ilə əlaqəli proseslər
7.2.1 Məhsula aid tələblərin müəyyənləşdirilməsi

 Sifarişçi tərəfindən göstərilmiş tələblər, o cümlədən

çatdırılma və çatdırılma sonrası tələblər
 Sifarişçi tərəfindən göstərilməmiş lakin müəyyən olunan
və ya nəzərdə tutulan istifadə üçün zəruri olan tələblər
 Məhsula aid qanuni və tənzimləyici tələblər
 Təşkilat tərəfindən zəruri sayılan əlavə tələblər
 7. Product Realization
7.2 Müştəri ilə bağlı proseslər
7.2.2 Məhsulla bağlı tələblərin təhlili

 Təşkilat sifarişçiyə məhsulu təmin etmək üçün öhdəlik

götürməzdən əvvəl (nümunə; təkliflərin verilməsi,
sözləşmələrin vəya sifarişlərin qəbulu, sözləşmə və ya
sifarişlərdəki dəyişikliklərin qəbulu) aparılır və
aşağıdakılar təmin edilir:
 Məhsula olan tələblər müəyyən edilir
 Əvvəl müəyyən olunanlardan fərqlənən müqavilə və
ya sifariş tələbləri həll edilir
 Təşkilat müəyyən olunmuş tələblərə cavab verə
biləcəyini bir növ sığortalamalıdır
 7.2.2.Məhsulla bağlı tələblərin təhlili
Bu təhlilə və təhlildən qaynaqlanan fəaliyyətlərin
nəticələrinə aid qeydlər mühafizə edilməlidir.
(bax. Maddə 4.2.4).

Müştəri şərtlərini sənədləşdirilmiş halda bəyan etmədiyi

hallarda müştəri şərtləri qəbuldan əvvəl müəssisə
tərəfindən təsdiq edilməlidir.
Məhsulla əlaqəli şərtlər dəyişildiyi hallarda müəssisə
əlaqəli sənədlərin dəyişdirilməsini və əlaqəli personalın
bundan xəbərdar olmasını təmin etməlidir.
 7. Məhsulun realizasiyası
7.2 Sifarişçi ilə bağlı proseslər
7.2.3 Sifarişçi ilə kommunikasiya

 Təşkilat aşağıdakılarla bağlı sifarişçilərlə effektiv

razılaşmalar müəyyən etməli və onları həyata
keçirməlidir:

 Məhsul barədə məlumat

 Sorğular, müqavilələr və ya sifarişlərlə iş
 Sifarişçilərin fikirləri, o cümlədən sifarişçi şikayətləri
Müştərinin fikirlərini əldə etmək üçün

Görüşlər
Telefonla əlaqələr
Üzbəüz görüşlər
Anket
E-mail, online alış-veriş
Gözləntilər
Əsas istəklər
 7.3. Layihələndirmə və təkmilləşdirmə
7.3.1. Layihələndirmə və təkmilləşdirmənin
Planlanması
Müəssisə məhsulun layihələndirilməsini və
təkmilləşdirilməsini planlamalı və nəzarət altında
saxlamalıdır.
Layihələndirmə və təkmilləşdirmənin planlanması
sırasında müəssisə aşağıdakıları müəyyən etməlidir:
a) layihələndirmə və təkmilləşdirmənin mərhələləri,

b) Hər bir layihələndirmə və təkmilləşdirmə mərhələsinə

uyğun təhlil, yoxlama və təsdiqin aparılması
c) Layihələndirmə və təkmilləşdirmə üçün cavabdehliklər və
səlahiyyətlər.
7.3.2. Layihələndirmə və
təkmilləşdirmənin daxilolmaları
Məhsulun şərtlərinə uyğun daxilolmalar müəyyən
edilməli və qeydləri mühafizə edilməlidir (bax. Maddə
4.2.4). Bu daxilolmalar aşağıdakıları əks etdirməlidir:

a) funksional və əməliyyat şərtləri,

b) tətbiq edilə bilən qanuni qaydalar və normalar,

7.3.2. Layihələndirmə və
təkmilləşdirmənin daxilolmaları
c) tətbiq etmək mümkün olduğu hallarda əvvəlki oxşar
layihələrdən əldə olunan məlumatlar,

d) layihələndirmə və təkmilləşdirmə üçün lazım olan

digər şərtlər.

Daxilolmalar yetərli olma baxımında təhlil edilməlidir.

Şərtlər əksiksiz, başqa bir şəkildə anlaşılmayacaq
tərzdə və bir - birilə ziddiyətli olmamalıdır.
 7.3.3. Layihələndirmə və
təkmilləşdirmənin nəticələri
(çıxdıları)
Layihələndirmə və təkmilləşdirmənin nəticələri
(çıxdıları), layihələndirmə və təkmilləşdirmənin
daxilolmalarına əsasən yoxlanılmağa əlverişli olub
əvvəlcədən təsdiqlənməlidir.
Layihələndirmə və təkmilləşdirmənin nəticələri;

a) Layihələndirmə və təkmilləşdirmənin
daxilolmalarının şərtlərini qarşılamalı,

b) Satınalma, istehsal və xidmətin təqdim edilməsi ilə

əlaqəli uyğun məlumatı təmin etməli,
7.3.3. Layihələndirmə və
təkmilləşdirmənin nəticələri (çıxdıları)
c) məhsulun qəbul kriteriyalarını əks etdirməli və ya
onlara istinad edilməli,

d) Bir məhsulun etbarlı və düzgün istifadəsi üçün vacib

olan özəllikləri müəyyən etməlidir.

Qeyd – İstehsal və xidmətin təqdim edilməsi ilə əlaqəli

məlumat məhsulun qorunması ilə əlaqəli detalları da
əks etdirə bilər.
 7. Məhsulun realizasiyası
7.4 Alqı
7.4.1 Alqı prosesləri

 Alınmış məhsulun göstərilən alqı tələblərinə uyğun

olmasının təmin edilməsi
 Məhsul təchiz etmək qabiliyyəti əsasında təchizatçıları
qiymətləndirmək və seçmək
 Seçim, qiymətləndirmə və təkrar qiymətləndirməyə
dair meyarları müəyyən etmək
 Qiymətləndirmələrin nəticələri və qiymətləndirmədən
irəli gələn hər hansı zəruri tədbirlər barədə qeydlər
saxlamaq
 7. Məhsulun realizasiyası
7.4 Alqı
7.4.2 Alqı barədə məlumat
 Alınacaq məhsulu təsvir edir, o cümlədən müvafiq olduqda
aşağıdakılar buraya aiddir:
 Məhsul, proseslər və avadanlıqlarım təsdiqlənməsinə
dair tələblər
 Personalın kvalifikasiyası üzrə tələblər
 KİS tələbləri

 Təchizatçıya bildirməzdən əvvəl göstərilən alqı tələblərinin

adekvatlığını təmin edir
 7. Məhsulun realizasiyası
7.4 Alqı
7.4.3 Alınmış məhsulun yoxlanılması

 Alınan məhsulun göstərilən alqı tələblərinə cavab verməsini təmin etmək

üçün zəruri təftiş və ya digər fəaliyyətləri müəyyən etmək və həyata
keçirmək

 Təşkilat və ya onun müştərisi təchizatçının binasında yoxlama həyata

keçirmək niyyətində olduqda, təşkilat nəzərdə tutulan yoxlama işlərini
və alqı məlumatlarında məhsulun buraxılma metodunu göstərir.
 7. Məhsulun realizasiyası
7.5 İstehsal və xidmət
7.5.1 Nəzarət
 Təşkilat nəzarət olunan şəraitdə istehsalı və xidmət göstərilməsini
planlaşdırır və həyata keçirir və buraya müvafiq olaraq aşağıdakılar
daxildir:
 Məhsulun xüsusiyyətlərini əks etdirən məlumatların mövcudluğu
 Zəruri olduqda, iş təlimatlarının mövcudluğu
 Münasib avadanlıqlardan istifadə
 Monitorinq və qiymətləndirmə (ölçü) vasitələrinin mövcudluğu
və istifadəsi
 Monitorinq və qiymətləndirmənin aparılması
 Buraxılma, çatdırılma və çatdırılma sonrası fəaliyyətlərin
həyata keçirilməsi
 7. Məhsulun realizasiyası
7.5 İstehsal və xidmət
7.5.2 Proseslərin əsaslandırılması

 Alınan məhsulun sonrakı monitorinq və

ya qiymətləndirmə vasitəsilə yoxlanıla
bilmədiyi halda təşkilat istehsal və
xidmət göstərilməsi üçün hər hansı
prosesləri əsaslandırmalıdır
 7.5.2. İstehsal və xidmətin
realizasiyası üçün proseslərinin
əsaslandırılması
Müəssisə bu proseslər üçün aşağıdakılar daxil olmaqla
tənzimləmələrə malik olmalıdır:

a) bu proseslərin təhlili və təsdiqi üçün təyin edilmiş

kriteriyalar,
b) təchizatın təsdiqlənməsi və personalın xarakterizə
edilməsi,
c) bəlli prosedurların və təlimatların istifadəsi,
d) qeydlərlə əlaqəli şərtlər (bax. Maddə 4.2.4),
e) yenidən keçərli hesab etmə.
 7. Məhsulun realizasiyası
7.5 İstehsal və xidmət
7.5.3 Müəyyənləşdirmə və izlənilə
bilmə
 Məhsulun realizasiyası boyunca münasib
qaydada məhsul müəyyənləşdirilməlidir
 Monitorinq və qiymətləndirmə üsullarına
münasibətdə məhsulun statusu
müəyyənləşdirilməlidir
 7. Məhsulun realizasiyası
7.5 İstehsal və xidmət
7.5.4 Sifarişçinin əmlakı
 Təşkilatın nəzarətində olduğu zaman və yaxud
təşkilat tərəfindən istifadə olunduğu zaman
sifarişçinin əmlakı ilə ehtiyatla davranmalıdır
 Istifadə üçün təmin olunan sifarişçi əmlakını
müəyyənləşdirir, yoxlayır, qoruyur və mühafizə
edir
 Sifarişçi əmlakı itirildikdə, ona zərər yetirildikdə
və ya digər şəkildə istifadə üçün yararsız hala
salındıqda bu barədə sifarişçiyə məlumat verilir və
həmin məlumatlar qeydə alınır.
 7. Məhsulun realizasiyası
7.5 İstehsal və xidmət
7.5.5 Məhsulun mühafizəsi

 Daxili istifadə və nəzərdə tutulan

məntəqəyə göndəriş zamanı məhsulun
uyğunluğu mühafizə edilir
 Mühafizəyə identifikasiya,
yükləmə/boşaltma, qablaşdırma, saxlama
və qoruma daxildir.
 Məhsulun mühafizəsi üçün;

Proseslər arası keçiddə məhsulun müəssisə daxilində

daşınması zamanı məhsula zərər verməyəcək metodlar
müəyyən edilməli, boşalma, yükləmə, anbarlama
zamanı məhsula zərər verməyəcək şəkildə qablaşdırma
və ştabelləmə üsulları müəyyən edilməlidir.
 Anbarlama şərtləri təmin edilməli, ehtiyac olduğu
hallarda istiliyə, nəmişliyə və s. kontrollar
aparılmalıdır.
Məhsulun qorunması üçün lazımi tədbirlər
görülməlidir.
•Mühafizə sadəcə məhsul üçün deyil, eyni zamanda
məhsulu təşkil edən hissələrə də şamil edilməlidir.
 7. Məhsulun realizasiyası
7.6 Ölçü cihazlarının monitorinqi
və nəzarət
Müəssisə məhsulun şərtlərə uyğunluğunu sübut
edəcək dəlilləri təmin etmək üçün həyata
keçirəcəyi izləmə və ölçmələri, eləcə də bunun
üçün lazım olacaq cihazları müəyyən etməlidir.
Müəssisə izləmə və ölçmələrin aparılmasını və
bunların ölçmə şərtlərinə uyğunlugunu təmin etmək
üçün proseslərə sahib olmalıdır.
Lazım olan yerlərdə nəticələrin keçərliliyinə əmin
olmaq üçün ölçmə cihazlarını;
 7.6. İzləmə və ölçmə cihazlarının
kontrolu
a) Bəlli aralıqlarda və ya istifadədən öncə
beynəlxalq və ya milli standartlara uyğun olaraq
kalibrasiya edilməli və ya yoxlanılmalıdır. Bu tipdə
standartların olmadığı yerlərdə kalibrasiya və ya
yoxlamada əsas alınan xüsusiyyətlər qeyd
edilməlidir.
b) Ehtiyac olduqda yenidən quraşdırılmalıdır.
 7.6. İzləmə və ölçmə cihazlarının
kontrolu
c) Mövcud kalibrasiya vəziyyətini müəyyən edəcək
şəkildə təyin edilməlidir
d) Ölçmə nəticələrini etibarsız edə biləcək
nizamlamalara qarşı təhlükəsizlik tədbirləri
alınmalıdır.

e) Daşıma, təmir və anbarlama zamanı yarana biləcək

zədələnmələrə qarşı tədbirlər alınmalıdır.
Əlavə olaraq müəssisə əgər cihaz şərtlərə uyğun
olmadığı görüldüyü hallarda əvvəlcədən aparılmış
ölçmələrin nəticələrinin keçərliliyini
dəyərləndirməli və qeyd edərək mühafizə etməlidir.
 7.6. İzləmə və ölçmə cihazlarının
kontrolu
Müəyyən edilmiş şərtlərin izlənməsi və ölçülməsində
kompyuter proqramlarından istifadə olunduğu
hallarda proqramın istədiyin tətbiqi yerinə yetirmə
qabiliyyəti təyin edilməlidir.bu iş istifadədən öncə
həyata keçirilməlidir.
 8. Ölçmə (qiymətləndirmə), təhlil və təkmilləşdirmə
8.1 Ümumi
məlumat
 Təşkilat aşağıdakı məqsədlə monitorinq,
qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
proseslərini planlaşdırır və həyata keçirir:
 Məhsulun uyğunluğunu nümayiş etdirmək
 KİS-nin uyğunluğunu təmin etmək
 Keyfiyyət idarəetmə sisteminin effektliliyini daim
təkmilləşdirmək
 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.2 Monitorinq və qiymətləndirmə
8.2.1 Müştəri məmnunluğu

 Müştəri rəyləri ilə bağlı məlumatları

monitorinq etmək – təşkilat müştəri
tələblərini nə dərəcədə yerinə yetirmişdir
 İnformasiya əldə etmək və istifadə etmək
metodlarını müəyyən etmək
 Müştəri məmnuniyyətinin ölçülməsi
Müştəri məmnuniyyətinin ölçülməsi yolları;
Müştəri ile birbaşa əlaqə kanallarının qurulması,
Sektor üzrə və ya müştəri bazasında sorğuların
keçirilməsi,
Müştəri olmayan qrup bazasında sorgu keçirmək,
Müştəri şikayətləri,
Sektor üzrə və ya ümumi nəşriyyat orqanlarının
müəssisə ilə bağlı hesabatları
Rəqabətlə əlaqəli məlumatlar
Müəssisə daxilində müştəri ilə birbaşa əlaqə quran
personalın fikirləri,
Müştəri məlumatları
Məhsul üzrə şərtlərin təmin edildiyinə dair
məlumatlar,
Təqdim edilən məhsulla bağlı müştəridən
əks əlaqə,
Müqavilə şərtlərinin yetərliliyinə dair
məlumatlar,
Müştəriyə təqdim edilə biləcək yeni
məhsulla əlaqəli məlumatlar,
Rəqabət və bazara uyğun məlumatlar
 Bu məlumatlardan istifadə edərək;
 Müştəri məmnuniyyətinin artırılması,
 Ehtiyac olan hallarda proses dəyişikliyinin təmini,
 Davamlı inkişafın təminində məlumatın
hazırlanması,
 Rəqabət gücünün artması,
 Məhsulun keyfiyyətinin ölçülməsi və
yaxşılaşdırılması,
 Resursların düzgün və təsirli olaraq istifadəsi kimi
yaxşılaşdırma ilə əlaqəli işlərin təmini.
 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.2 Monitorinq və qiymətləndirmə
8.2.2 Daxili audit
 Keyfiyyət idarəetmə sisteminin aşağıdakılara cavab verib vermədiyini
müəyyənləşdirmək üçün planlaşdırılmış intervallar daxilində daxili
auditlər keçirilir:
 Plânlanmış nizamlamalara , bu standartın şərtlərinə və müəssisə
tərəfindən hazırlanan keyfiyyət idarəetmə sistemi şərtlərini tətbiq
edib etmədiyini
 Effektli şəkildə həyata keçirilib keçirilmədiyini və davamlı olaraq
saxlanılıb saxlanılmadığını
 Audit proqramı planlaşdırılmalıdır
 Audit meyarları, əhatə dairəsi, keçirilmə tezliyi və metodlar müəyyən
edilməlidir
 Auditorların seçilməsi və auditlərin keçirilməsi audit prosesinin
obyektivliyi və qərəzsizliyini təmin edir
 Auditorlar öz işlərini audit etməməlidir
 Auditlərin planlaşdırılması və aparılması və nəticələrin məruzə edilməsi,
qeydlərin aparılmasına dair vəzifələr prosedurda müəyyən edilməlidir.
KURSUN MƏQSƏDİ

Müəssisə keyfiyyət idarəetmə sistemi auditlərinin ISO

9001 standartının şərtlərinə uyğun olaraq həyata
keçirilməsi üçün auditorların bacarıqlarının daha da
inkişaf etdirilməsidir
 TƏRİFLƏR

Keyfiyyət idarəetmə sistemi ilə əlaqəli

fəaliyyətlərin və nəticələrin planlanmış
Audit tənzimləmələrə uyğun olub olmadığını, bu
tənzimləmələrin fəal şəkildə tətbiq edilib
edilmədiyini və məqsədə nail olmaq üçün uyğun
olub olmadığını incələmək üçün sistematik
olaraq aparılan bir araşdırmadır
 TƏRİFLƏR

3 UYĞUNLUQ

Bir şərtin yerinə yetirilmiş olmasıdır

UYĞUNSUZLUQ

Bir şərtin yerinə yetirilməmiş olmasıdır

ŞƏRT

Zəruri olaraq bəyan edilən ehtiyyac və ya gözlənti

TƏRİFLƏR

UYĞUNSUZLUQ

Sənədləşdirmə təhlükəsizlik sisteminə uyğun deyil Yetərlilik

Tətbiq ilə sənədləşdirmədə paralellik yoxdur Tətbiq

Praktiki olaraq tətbiq edilənlər təsirli deyil Təsirlilik

TƏRİFLƏR

ŞƏRT

Müqavilə şərtləri

Keyfiyyət idarəetmə standartı

Qanuni şərtlər

Prosedur şərtləri
 TƏRİFLƏR

4 OBYEKTİV DƏLİL

Bir şeyin doğruluğunu və ya

mümkünlüyünü dəstəkləyən məlumatlar

Müşahidə, ölçmə, müayinə və diğər yollarla əldə edilə bilər

Təsdiqlənə bilən olmalıdır

Sənədləşdirilmiş ola bilər
 TƏRİFLƏR

QEYD

Həyata keçirilən fəaliyyətin dəlilini təmin

edən və ya əldə edilən nəticələri sübut edən
sənəd
TƏRİFLƏR

Auditin növləri
3-cü
Tərəf

Auditin
növləri
1-ci
Tərəf

2-ci
Tərəf
TƏRİFLƏR

Auditin növləri

Xarici auditlər
Xarici auditlər 3-cü tərəf audit
Daxili auditlər
2-ci tərəf audit
1-ci tərəf audit

Bizim sertifikatlaşdırma
Sifarişçi təşkilatı tərəfindən
Öz sistemimizin audit edilməmizdir
tərəfindən
özümüz tərəfindən
Həyata keçirilən
audit edilməsidir
auditdir
 1-CI TƏRƏF AUDITLƏRIN SƏBƏBLƏRI

ISO 9001 standartının şərtidir

Rəhbərlik tərəfindən istifadə edilən bir nəzarət mexanizmidir

Personalın iştirakı

Xəbərləşmə vasitəsi

Personalın maarifləndirilməsi yoludur

Davam inkişafi təmin edəndir

Xarici (sertifikatlaşdırma) təşkilatlar uyğunsuzluğu tapmadan öncə düzəldilmə imkanıdır

AUDİTƏ EHTİYAC

Böyük struktur dəyişikliyində, sənədləşdirmədə əhatəli

dəyişiklik olduqda auditə ehtiyac olur
 AUDİTİN ÜSTÜNLÜKLƏRİ

Rəhbərliyə çatışmazlıqları görməyə köməkçi olur

Tərəfsiz olaraq dəyərləndirmə aparmaqla düzgün məlumatların təmin edilməsi

Keyfiyyət idarəetmə sisteminin inkişafına köməkçi olur

Ən yaxşı maarifləndirmə metodlarından biridir

Müəssisənin hədəflərinə nail olmaqda yardımçı olur.

Uyğunsuzluqların azaldılması, qarşısının alınması üçün obyektiv dəlili təmin edir

Proseslərin idarəedilməsində keyfiyyətə nail olmaq istiqamətində müəssədə özünə
inam yaradır
Davamlı inkişaf üçün mümkün imkanların müəyyənləşməsində yardımçı olur

Gerçəklərin ortaya çıxmasına yardımçı olur

Xəbərləşməni ən yüksək səviyyədə qurar, rəhbərlik üçün dogru raportu təmin edir
TƏSİRLİ BİR AUDİT ÜÇÜN ƏSAS ŞƏRTLƏR

Rəhbərlikdən dəstək

Sertifikatlı auditorlar

Tərəfsiz audit prosesi

Imkanlarla, sənədlərlə və personalla vaxtında əlaqə qurmaq imkanı

Rəhbərliyin bütün səviyyələri ilə əlaqə saxlamaq imkanı

Müəyyən edilmiş audit prosesi

AUDİTİN KEÇİRİLMƏ TEZLİYİNİN MÜƏYYƏNLƏŞDİRİLMƏSİ

Tətbiqin yeni olması

Əvvəlki auditin nəticələri

Fəaliyyətlərin keyfiyyətə təsir səviyyəsi

Rəhbərliyin istəyi
AUDİTİN MƏRHƏLƏLƏRİ

HAZIRLIQ

Yetərlilik auditi

Auditin planlanması

Audit proqramının hazırlanması

Sual siyahılarının aktuallaşdırılması

SUAL SİYAHILARI

Konkret bölməyə uyğun olaraq

auditdən əvvəl hazırlanır

Yada salma üsuludur

Qısa və məzmunludur
SUAL SİYAHILARI

Ümumi məqsədli sual siyahisi ilə yanaşi hər bir bölmə üçün
ayri sual siyahisi da hazirlana bilir

Sual siyahisi auditorlar və ya audit üzrə kurs keçmiş

müəssisənin işçiləri tərəfindən hazirlanir

Əlaqəli bütün mövzuları əhatə edər

AÇIQ SUALLAR

Nə

harada

Nə üçün

Nə zaman

Necə

Kim
LAZIM OLMAYAN SUALLAR

Mövzu ilə əlaqəli olmayan suallar

Fərziyyəli suallar

Cavabı hə/yox ola biləcək suallar

Çoxlu sayda qapalı suallar

 SUAL SİYAHISINDAN İSTİFADƏNİN FAYDALARI

Auditin məqsədinə qərarlı bir şəkildə nail olmağı təmin edir

Sistemli və nizamlı bir iş mühiti yaradır
Yeni auditorlar üçün faydalıdır
Eyni fəaliyyətin təkrar görülməsinin qarşısını alır
Auditin əhatə dairəsini müəyyən edir
Bütün mövzulara toxunulub toxunulmadığını göstərir
Auditin davamlılığını təmin edir
Zamanın idarə edilməsi üçün faydalıdır
AUDİTORLARIN YETƏRLİLİYİ / AUDİT ZAMANI

Auditin planlanmasi və proqramlanmasi

Müşahidə etmək

Analiz etmək

Raport hazırlamaq
AUDİTORA MƏXSUS FƏRDİ XÜSUSİYYƏTLƏR

Obyektivlik
Çalışqanliq

Nəzakət

Müsbət

Qərarlı FƏRDİ
TƏLƏBLƏR
Peşəkarlılıq

Vaxta nəzarət edə bilən

Ünsiyətcil

Hazırlıqlı

Prinsipial
 AUDİTOR NƏ ETMƏLİ

Hazırlıqlı Tərəfsiz

Bilikli Dinleyici Pozitiv

Kontrollu Müşahidəci Ruhlandiran

YARARSIZ AUDİTOR

Yararsiz auditor,
məsrəfli olduğu kimi zərərlı da olur
AUDİTİN HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ

Açılış Toplantısı

Auditin həyata keçirilməsi

Audit nəticələrinin nəzərdən keçirilməsi

 AÇILIŞ TOPLANTISI

Audit ediləcək yerdə Rəhbərlər qatılır və 10-

aparılır və auditdən 15 dəqiqə davam edir.
əvvəli keçirilir. Audit qrupunun lideri
Professional yanaşma tərəfindən hazırlanır
üçün zamanında bütün və idarə olunur
audit qrupu eyni anda
keçiriləcək yerə
çatdırılmalıdır
 AÇILIŞ TOPLANTISINDA MÜZAKİRƏ OLUNAN MÖVZULAR

Tanışlıq

Auditin məqsədi və əhatə dairəsi

Audit proqramı haqqında məlumatlandırma

Rəhbərin müəyyən edilməsi

Dəstək

Açıqlanmalı məlumatlar

Gizlilik

Riayət edilməsi vacib olan qaydalar

 AUDİTİN HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ

Auditin keçiriləcəyi məkana galin

Bölmə üzrə məsul şəxslərdən məlumat alın

Proqramın ardıcılığını qərarlaşdırın

Görmək istədiyinizi açıqlayın

Bir problemin varlığından şüphələnirsinizsə, dərindən araşdırma aparın

Tələb olunarsa digər işləyənlərlə görüşün

Hər hansı bir uyğunsuzluk aşkarlanmadığı halda proqrama dəvam edin

Bir problem çixmasa, digər sahələrə keçin

Auditi mutlək şəkildə bir problem müəyyən etmək ücün keçirməyin

 AUDİTİN HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ

Hansı bölmələrə nə qədər vaxt ayıracağınıza qərar verin

Obyektiv dəlillərə çatmağa çalışın

Müşahidələri və nəticələri qeyd edin

Açıq aydın suallar verin

Sənədlərdən, qeydlərdən və sual siyahılarından faydalanın

Qeydlər aparın

Hadisələri müşahidə edin

Soruş, müşahidə et, dinlə

 ƏLAQƏ
Auditorun etdiyi işin əsas hissəsi ünsiyyət olduğunu
görməsi və qəbul etməsi çox əhəmiyyətlidir. Əlaqə
qurmağı maneə törədəcək müxtəlif mövqe və
davranışlardan qaçmaq lazımdır. Bunu təmin etmənin
müxtəlif yolları mövcuddur:

Hər vəziyyətdə, sakit və nəzakətli olmaq

Hazırlıqlı, qərarlı olmaq

Gördüyü işlə maraqlanmaq

Yaxşı mühakimə etmək, lazımi hallarda dözümlü davrana bilmək

Düşüncə olaraq müstəqil, davranış olaraq tərəfsiz olmalı

Bədən dilini istifadə etməli

Danışıq tərzini və səs tonunu düzgün seçməli

ÜNSİYYƏTİ POZAN DAVRANIŞLAR

1 Passivlik

2 İnadkarlıq

3 Aqressivlik

4 Başqaların fikirlərinə hörmət etməmək

5 Davamlı özündən danışmaq, istəklərini, fikirlərini bildirmək

QEYDLƏRİN APARILMASI

1 Audit edilənin tərəfindən verilən məlumatlar

2 Sənəd nömrələri və nəşr / reviziya

Objektif
Deliller
3 Bölmələr

4 Audit edilənlərin adı

 QEYDLƏR

Oxuna bilən Aydın başa düşülən Müəyyən edilə bilən

Dərhal görüləcək Auditin sonrakı Daha sonrakı

araşdırmalarda mərhələlərində auditlərdə
istifadə edilə istifadə edilə istifadə edilə
bilər bilər bilər
AUDİTOR TAPINTILARININ NƏZƏRDƏN KEÇİRİLMƏSİ

Qeydləri qiymətləndirin və müqayisə edin

Uygunsuzlukları sıralayın

Sual siyahılarını tamamlayın

Müzakirə edilməyən sahələri təyin edin

DÜZƏLDİCİ FƏALİYYƏTLƏR

Audit edilən müəssisə uygunsuzluğu düzəltmək və ya

uyğunsuzluğun səbəbini ortadan qaldırmaqla cavabdehdir

Düzəldici fəaliyyətlər izləmə auditindən əvvəl tamamlanmış

olmalıdır

Uyğunsuzluğu aradan qaldımaq üçün real vaxt təyin

olunmalıdır

Uyğunsuzluqlar nəzarətə götürülməlidir

Vaxtında tamamlanmalıdır
SİSTEMİN SƏMƏRİLİLİYİ

a Bütün (negativ ve pozitiv) tapıntılardan bir nəticə çıxarılır

c Sistemin standarta görə yetərliliyi

d Sistemin həyata keçirilməsi

e Bölmələrin güclü və zəif tərəfləri

f Keyfiyyət İdarəetmə Sisteminin güclü və zəif məqamları

AUDİTİN HESABATI

Audit standartı
Audit edilən haqqinda məlumatlar
Məqsəd, əhatə dairəsi, meyarlar
Auditorların adı
Audit Proqramı
Auditin nəzarət siyahısı (sual siyahısı)
Uygunsuzluq raporları
Təkliflər
 QAPANIŞ TOPLANTISI

Məqsəd, uyğunsuzluq və müşahidələri müzakirə edərək anlaşılmazlıqları aradan

qaldırmaqdır

Auditor, rəhbər və lazım olduğunda digər rəhbərlər də qatıla bilər

20-25 dəqiqə dəvam edir

Qısa bir təşəkkür çıxışı edilir

Uygunsuzluqlar qruplaşdırılaraq konkret dəlillərlə açıqlanır

Müsbət rəylər söylənilir

Auditin nəticəsi açıqlanır

 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.2 Monitorinq və qiymətləndirmə
8.2.3 Proseslərin monitorinqi və qiymətləndirilməsi

 Monitorinq üçün münasib vasitələr tətbiq edir

 Metodlar proseslərin nəzərdə tutulan nəticələrə
nail olmaq imkanını nümayiş etdirməlidir
 Nəzərdə tutulan nəticələrə nail olunmadıqda
düzəldici və önləyici tədbirlər görülməlidir
 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.2 Monitorinq və qiymətləndirmə
8.2.4 Məhsulun monitorinqi və qiymətləndirilməsi

 Məhsulun xüsusiyyətlərini monitorinq edir və

qiymətləndirir
 Qəbul meyarlarına uyğunluq barədə dəlillər
saxlanılmalıdır
 Məhsulun buraxılması və xidmətlərin təmin
edilməsi nəzərdə tutulan tədbirlər yerinə
yetirilməyənə qədər baş verməməlidir
 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.3 Uyğun olmayan məhsula nəzarət

 Məhsul tələblərinə uyğun olmayan məhsulun

müəyyənləşdirilməsi və nəzarətdə saxlanılması
təmin edilir, nəticədə nəzərdə tutulmayan
istifadəsi və yaxud çatdırılmasının qarşısı alınır.
 Uyğun olmayan məhsulla iş aparmaq üçün nəzarət
sistemləri və əlaqədar məsuliyyətlər prosedurda
müəyyən edilməlidir.
 8.3. Uyğun olmayan məhsula nəzarət

Müəssisə uyğun olmayan məhsulu mümkün oldugu

təqdirdə aşağıdakı yollardan istifadə etməklə
nəzarətdə saxlamalıdır.

a) Aşkar edilən uyğunsuzluğun qarşısını almaq üçün

tədbirlər görərək,

b) Uyğun olmayan məhsulun xüsusi razılıq ilə istifadəsi,

sərbəst buraxılması və ya qəbul edilməsi, əlaqəli
cavabdeh və müştərinin icazəsinə buraxaraq,
 8.3. Uyğun olmayan məhsula nəzarət

c) Məhsulun əsas məqsəd üçün istifadəsinin qarşısını

almaqla,

d) Uyğun olmayan məhsul istifadəyə verildikdən sonra

aşkar edildikdə uyğunsuzluğun təsirlərinə və ya
potensial təsirlərinə uyğun tədbirlər görmək.
 8.3. Uyğun olmayan məhsula nəzarət

Uyğun olmayan məhsul düzəldildiyində şərtlərə

uyğunluğuna əmin olmaq üçün yenidən yoxlanmağa
götürülməlidir.

Xüsusi icazə əsasında istifadə ilə əlaqəli qeydlər daxil

olmaqla uyğunsuzluqların növü və sonrakı tədbirlər
haqqında bütün qeydlər mühafizə edilməlidir.
 Uyğun olmayan məhsula nəzarət;

İlk öncə uyğunsuzluğun prosesin hansı

mərhələsində yaranması təyin edilməlidir,
Aşkar edilən uyğunsuzluğun aradan qaldırılması
üçün resurslar, metodlar müəyyən edilməlidir,
Aşkar edilən uyğunsuzluğu aradan qaldırmaq üçün
fəaliyyətə başlanılmalıdır,
Uyğun olmayan məhsulun aşkar
edilməsindən sonra
Məhsulun bir sonrakı mərhələyə keçə
bilməsi (sərbəst buraxılması)
Məhsulun olduğu kimi qəbul edilməsi üçün
lazımi səlahiyyətləndirmənin aparılması
Məhsul üzərində tətbiq oluna biləcək
əməliyyatın təyin olunması lazımdır.
 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.4 Məlumatların təhlili

Müəssisə KİS-nin uyğun olması və təsirliliyini

göstərmək və KİS-nin təsirliliyinin davamlı
yaxşılaşdırılması mümkün olan yerləri
dəyərləndirmək üçün lazımi məlumatları müəyyən
etməli, toplamalı və analiz etməlidir.

Bu analiz izləmə və ölçmə nətcəsində əldə edilən

və əlaqəli digər mənbələrdən daxil olan
məlumatları əhatə edir. məlumatların təhlili
aşağıda qeyd edilənlərlə əlaqəli məlumatları əks
etdirməlidir.
8.4. Məlumatların təhlili
a) Müştəri məmnuniyəti (bax. Maddə 8.2.1),
b) Məhsul şərtlərinə uyğunluq (bax. Maddə
8.2.4),
c) Önləyici fəaliyyətlərin tətbiqi üçün imkanlar
daxil olmaqla proseslərin və məhsulun
xarakteristikaları və gedişatı (bax. Maddə 8.2.3
və Maddə 8.2.4),
d) Tədarükçülər (bax. Madde 7.4)
 Məlumatlar;

Məlumatlar uyğun olaraq;

 Müəyyənləşməli,
 toplanmalı
 Və analiz edilməlidir.
Analiz nəticələrinə görə;
Müştəri məmnuniyyəti,
Proses göstəriciləri,
Əlaqəli tərəflərin məmnuniyyəti,
Məhsul şərtlərinin uyğunluğu,
Tədarükçülərin göstəriciləri, üstünlükləri və zəif
cəhətləri,
Uyğunsuzluqların vəziyyəti,
Müştəri ehtiyyac və gözləntilərinin vəziyyəti

Təyin edilməlidir.
 Nəticələr dəyərləndirilərək,
 Uyğunsuzluğun nəticələrinə və ya potensial
nəticələrinə görə həyata keçirilməsi vacib olan
fəaliyyətlərin təyini,
 Uyğunsuzluqla bağlı xərclərin azaldılması,
 Proseslərin təsirli bir şəkildə işləməsinin təmin
edilməsi,
 Məhsul şərtlərinin yaxşılaşdırılması,
 Düzəldici və önləyici fəaliyyətlərin təyini və vaxtında
tətbiq edilməsi,
 Müştəri məmnuniyyəti ve davamlı inkişafın davamlılığı
təmin edilməlidir.
 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.5 Təkmilləşdirmə
8.5.1 Davamlı təkmilləşdirmə
 Təşkilat aşağıdakılardan istifadə yolu ilə KİS-nin effektliliyini daim
təkmilləşdirmək:
 Keyfiyyət siyasəti
 Keyfiyyət məqsədləri
 Auditin nəticələri
 Məlumatların təhlili
 Düzəldici və önləyici tədbirlər
 Rəhbərlik tərəfindən yoxlama
Təkmilləşdirmə strategiyası
 Nə
 Necə
 Haradan başlayaraq
 Fikirlər/Tövsiyyələr
 Analiz
 Qərar
 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.5 Təkmilləşdirmə
8.5.2 Düzəldici tədbir
 Müəssisə tərəfindən Uyğunsuzluqların səbəbini aradan qaldırmaq və
təkrar baş verməsinin qarşısını almaq üçün üçün tədbir görülür
 Aşağıdakılar üçün tələblər müəyyən etmək məqsədilə prosedur
müəyyən edilir:
 Uyğunsuzluqların nəzərdən keçirilməsi (o cümlədən,
sifarişçi şikayətləri)
 Uyğunsuzluqların səbəblərinin müəyyənləşdirilməsi
 Uyğunsuzluqların baş verməməsini təmin etmək üçün
tədbirə olan ehtiyacın qiymətləndirilməsi
 Tələb olunan tədbirlərin müəyyənləşdirilməsi və
həyata keçirilməsi
 Görülmüş tədbirlərin nəticələrinə dair qeydlər
 Görülmüş düzəldici tədbirlərin nəzərdən keçirilməsi
 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.5 Təkmilləşdirmə
8.5.3 Önləyici tədbir
 Baş verməsinin qarşısını almaq üçün potensial uyğunsuzluqların
səbəblərini aradan qaldırmaq məqsədilə tədbirlərin
müəyyənləşdirilməsi
 Önləyici tədbirlər potensial problemlərin təsirlərinə uyğun olmalıdır
 8. Qiymətləndirmə, təhlil və təkmilləşdirmə
8.5 Təkmilləşdirmə
8.5.3 Önləyici tədbir
 Aşağıdakılar üçün tələblər müəyyən etmək məqsədilə prosedur
müəyyən edilməlidir:
 Potensial uyğunsuzluqların və onların səbəblərinin
müəyyənləşdirilməsi
 Uyğunsuzluqların baş verməsinin qarşısını almaq
üçün tədbir görülməsinə olan ehtiyacın
qiymətləndirilməsi
 Tələb olunan tədbirlərin müəyyənləşdirilməsi və
həyata keçirilməsi
 Görülmüş tədbirlərin nəticələrinə dair qeydlər
 Görülmüş önləyici tədbirlərin nəzərdən keçirilməsi
 Ədəbiyyat Siyahısı
• ISO 9001 Standartı

• ISO 19011 İdarəetmə sistemlərinin auditi standartı

TƏŞƏKKÜR EDİRƏM.