BBCG3103 Tadbir Urus Korporat

BBCG3103
TADBIR URUS
KORPORAT
Dr Noor Afza Amran
Dr Basariah Salim
Dr Norhani Aripin
Dr Hasnah Kamardin
Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Pengarah Projek: Prof Dr Mansor Fadzil
Prof Madya Dr Wardah Mohamad
Open University Malaysia
Penulis Modul: Dr Noor Afza Amran

Dr Basariah Salim
Dr Norhani Aripin
Dr Hasnah Kamardin
Universiti Utara Malaysia
Penyederhana: Prof Madya Dr Zuhairah Ariff Abd Ghadas

Universiti Islam Antarabangsa Malaysia
Penterjemah: Dr Nur Barizah Abu Bakar
Dibangunkan oleh: Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi

Open University Malaysia
Dicetak oleh: Meteor Doc. Sdn. Bhd.

Lot 47-48, Jalan SR 1/9, Seksyen 9,
Jalan Serdang Raya, Taman Serdang Raya,
43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan
Edisi Pertama, Disember 2013

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM), Disember 2013, BBCG3103
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada bahan ini boleh disalin semula dalam mana-mana
cara tanpa kebenaran secara bertulis daripada Presiden Open University Malaysia (OUM).

Isi Kandungan
Panduan Kursus xi-xv
Topik 1 Aspek Teori Tadbir Urus Korporat 1

1.2 Tadbir Urus Korporat ă Definisi dan Kepentingan 2
1.1.1 Apakah Tadbir Urus Korporat? 2
1.1.2 Mengapakah Tadbir Urus Korporat Penting? 5
1.2 Teori Berkaitan dengan Perkembangan Tadbir Urus
Korporat 11
1.2.1 Teori Agensi 12
1.2.2 Ekonomi Kos Transaksi 12
1.2.3 Teori Pihak Berkepentingan 13
1.2.4 Teori Pengawasan 13
1.2.5 Perspektif Legalistik 14
1.2.6 Teori Kebergantungan Sumber 14
1.2.7 Pandangan Berasaskan Sumber Firma 14
1.2.8 Teori Kekuasaan Pengurusan 15
1.3 Pengasingan antara Pemilikan dan Kawalan 16
Rumusan 20
Kata Kunci 21
Rujukan 21
Topik 2 Perkembangan Kod-kod Tadbir Urus Korporat 23

2.1 Tadbir Urus Korporat di UK 24
2.1.1 Majlis Pelaporan Kewangan 24
2.1.2 Perkembangan Kronologi Kod Tadbir Urus
Korporat 25
2.1.3 Kod Tadbir Urus Korporat UK (2010) 25
2.2 Prinsip-prinsip Tadbir Urus Korporat OECD 28
2.2.1 Latar Belakang Pertubuhan Kerjasama dan
Pembangunan Ekonomi (OECD) 28
2.2.2 Prinsip-prinsip Tadbir Urus Korporat OECD 28
2.3 Pertubuhan Komanwel bagi Tadbir Urus Korporat 30
2.3.1 Latar Belakang Komanwel 30
2.3.2 Garis Panduan Pertubuhan Komanwel bagi Tadbir
Urus Korporat (CACG): Prinsip-prinsip Tadbir
Urus Korporat dalam Komanwel 31

iv  ISI KANDUNGAN
2.4 Jawatankuasa Basel 33

2.4.1 Latar Belakang Jawatankuasa Penyeliaan
Perbankan Basel 33
2.4.2 Prinsip-prinsip untuk Penambahbaikan Tadbir
Urus Korporat 33
2.5 Akta Sarbanes-Oxley 2002 36
2.5.1 Latar Belakang Akta Sarbanes-Oxley 2002 36
2.5.2 Akta Sarbanes-Oxley 2002 36
Rumusan 42
Kata Kunci 42
Rujukan 42
Topik 3 Pemegang Saham dan Pihak Berkepentingan 44

3.1 Pemegang Saham dan Pihak Berkepentingan 45
3.1.1 Pemegang Saham 45
3.1.2 Jenis-jenis Pemegang Saham 46
3.1.3 Pihak Berkepentingan 48
3.1.4 Jenis-jenis Pihak Berkepentingan 50
3.1.5 Pendebatan tentang Pihak Berkepentingan 51
3.2 Hak dan Kepentingan Pemegang Saham 52
3.2.1 Kelulusan oleh Para Pemegang Saham 53
3.2.2 Pemegang Saham dan Mesyuarat Agung 54
3.2.3 Hak Pemegang Saham 55
3.2.4 Hak dan Tanggungjawab Pemegang Saham
Berhubung Mesyuarat Agung 55
3.2.5 Hak Pemegang Saham Mengundi Didalam
Mesyuarat Agung 57
3.2.6 Hak Pemegang Saham untuk Memeriksa Daftar
Pegangan Saham Pengarah ketika Mesyuarat
Agung Tahunan 59
3.2.7 Hak Pemegang Saham: Mesyuarat dan Resolusi 59
3.2.8 Perlindungan bagi Pemegang Saham Minoriti 60
3.2.9 Siapakah Bertanggungjawab Melindungi dan
Mengurus Kepentingan Pemegang Saham? 61
3.3 Peranan Pihak Berkepentingan 62
3.3.1 Pembuatan Keputusan 63
3.3.2 Pengurusan Langsung 63
Rumusan 64
Kata Kunci 65
Rujukan 65

ISI KANDUNGAN  v
Topik 4 Firma Milik Keluarga 67

4.1 Struktur Pemilikan di Seluruh Dunia 67
4.2 Struktur Pemilikan di Malaysia 70
4.2.1 Isu-isu dalam Perniagaan Keluarga 73
4.2.2 Hubungan Kekeluargaan 74
4.3 Pemilikan Keluarga 76
4.4 Ciri-ciri Firma Keluarga 83
4.5 Firma Milik Keluarga dan Tadbir Urus 84
Rumusan 87
Kata Kunci 88
Rujukan 88
Topik 5 Peranan Pelabur Institusi dalam Tadbir Urus Korporat 94

5.1 Perkembangan Pemilikan Saham Institusi 95
5.1.1 Definisi Pelabur Institusi 95
5.1.2 Trend Semasa Pelabur Institusi 97
5.2 Pengaruh Pelabur Institusi 98
5.2.1 Penyata Prinsip-prinsip Tanggungjawab Pemegang
Saham Institusi oleh Rangkaian Tadbir Urus
Korporat Antarabangsa (ICGN) 99
5.2.2 Peranan Pelabur Institusi di Malaysia 100
5.3 Alat Tadbir Urus Korporat 101
5.4 Tadbir Urus Korporat dan Prestasi Korporat 102
Rumusan 105
Kata Kunci 105
Rujukan 106
Topik 6 Pelaburan Bertanggungjawab Sosial (SRI) 107

6.1 SRI dan Tadbir Urus Korporat 108
6.2 Strategi-strategi bagi SRI 112
6.3 Tanggungjawab Sosial Korporat (Corporate Social
Responsibility atau CSR) 117
6.3.1 Pelaporan CSR 119
6.3.2 CSR di Malaysia 120
6.3.3 Faedah-faedah CSR kepada Syarikat 125
6.4 Kesan SRI ke atas Nilai Pemegang Saham 133
Rumusan 134
Kata Kunci 134
Rujukan 134

vi  ISI KANDUNGAN
Topik 7 Pengarah dan Struktur Lembaga 136

7.1 Lembaga Pengarah 137
7.2 Peranan, Tugas dan Tanggungjawab Lembaga 139
7.2.1 Tanggungjawab Utama Lembaga 139
7.2.2 Tugas Pengarah 140
7.2.3 Membentuk Lembaga yang Berkesan 141
7.3 Jawatankuasa Kecil Lembaga 142
7.4 Jawatankuasa Audit 144
7.5 Jawatankuasa Imbuhan 149
7.6 Jawatankuasa Pencalonan 154
7.7 Jawatankuasa Risiko 155
7.8 Pengarah Bukan Eksekutif 156
7.9 Kebebasan Pengarah Bukan Eksekutif 157
7.10 Penilaian Pengarah 160
Rumusan 161
Kata Kunci 162
Rujukan 162
Topik 8 Prestasi dan Imbuhan Pengarah 163

8.1 Elemen-elemen Utama Imbuhan Pengarah 164
8.2 Peranan Jawatankuasa Imbuhan 166
8.3 Imbuhan Pengarah Bukan Eksekutif 169
8.4 Pendedahan Mengenai Imbuhan Pengarah 170
8.5 Garis Panduan Antarabangsa Berkenaan Imbuhan
Eksekutif 171
Rumusan 177
Kata Kunci 177
Rujukan 177
Topik 9 Tadbir Urus Korporat di Malaysia 179

9.1 Latar Belakang Tadbir Urus Korporat di Malaysia 180
9.2 Struktur Tadbir Urus Korporat di Malaysia 183
9.3 Badan-badan Pentadbir dan Peraturan-peraturan di
Malaysia 188
9.3.1 Suruhanjaya Sekuriti 188
9.3.2 Bursa Malaysia 189
9.3.3 Institut Tadbir Urus Korporat Malaysia (MICG) 191
9.3.4 Kumpulan Pemantau Pemegang Saham Minoriti 194
9.4 Isu dan Cabaran Tadbir Urus Korporat di Malaysia 196
Rumusan 199
Kata Kunci 199
Rujukan 200

ISI KANDUNGAN  vii
Topik 10 Pelaksanaan Tadbir Urus Korporat 202

10.1 Model Asas untuk Melaksanakan Tadbir Urus Korporat 203
10.2 Pengaktifan Tadbir Urus Korporat 207
10.2.1 Pemegang Saham 208
10.2.2 Lembaga Pengarah 208
10.2.3 Badan-badan Pengawalseliaan 208
10.2.4 Pihak-pihak Berkepentingan yang Lain 209
10.3 Pengintegrasian Model Tadbir Urus Korporat 209
Rumusan 210
Kata Kunci 210
Rujukan 211

viii  ISI KANDUNGAN

PANDUAN KURSUS

PANDUAN KURSUS  xi
DESKRIPSI PANDUAN KURSUS

Anda perlu membaca Panduan Kursus dengan berhati-hati dari awal sehingga
akhir. Ia menyatakan kandungan kursus dengan ringkas dan bertujuan membantu
anda memahami kandungan kursus. Ia juga mencadangkan jumlah tempoh masa
untuk anda habiskan bagi melengkapkan kursus ini dengan sepenuhnya.
Sentiasalah rujuk Panduan Kursus secara berterusan semasa anda membaca
kandungan kursus kerana ia dapat membantu dalam menjelaskan komponen-
komponen pembelajaran penting yang mungkin anda terlepas pandang.
PENGENALAN
BBCG3103 Tadbir Urus Korporat adalah salah satu kursus yang ditawarkan oleh
Fakulti Perniagaan dan Pengurusan di Open University Malaysia (OUM). Kursus
ini melibatkan 3 jam kredit dan harus dijalankan dalam tempoh masa 8 hingga 15
minggu.
KEPADA SIAPA KURSUS INI DITAWARKAN

Kursus ini ditawarkan kepada semua pelajar yang mengambil Ijazah Sarjana Muda
Pentadbiran Perniagaan dengan Kepujian dan Sarjana Muda Pengurusan dengan
Kepujian. Modul ini bertujuan untuk menyatakan penggunaan bahan-bahan yang
efisyen dan kebertanggungjawaban pengawasan bahan-bahan ini. Sistem ini sangat
penting bagi memastikan kebertanggungjawaban, kejujuran dan keterbukaan yang
wajar dalam mengendalikan perniagaan sesebuah organisasi bagi manfaat jangka
panjang pemegang saham atau pihak berkepentingan.
Sebagai pelajar terbuka dan jarak jauh, anda perlu memahirkan diri dengan
pembelajaran secara berdikari dan dapat mengoptimumkan kaedah
pembelajaran dan persekitaran yang disediakan untuk anda. Sebelum anda
memulakan kursus ini, sila mengesahkan bahan kursus, keperluan kursus dan
bagaimana kursus itu dijalankan.
PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN

Berdasarkan piawaian OUM, seseorang pelajar itu perlu memperuntukkan 40
jam pembelajaran bagi setiap jam kredit. Selaras dengan piawaian ini, kursus
yang bernilai tiga jam kredit memerlukan masa selama 120 jam pembelajaran.
Anggaran masa pembelajaran ialah seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 1.

xii  PANDUAN KURSUS
Jadual 1: Anggaran Masa Pembelajaran
Jam
Aktiviti Pembelajaran
Pembelajaran
Membaca kandungan kursus dan mengambil bahagian dalam 3
perbincangan awal
Membaca modul 60
Menghadiri 3 hingga 5 sesi tutorial 10
Perbincangan atas talian 12
Ulang kaji 15
Menyiapkan tugasan, Ujian dan Peperiksaan 20
JUMLAH MASA PEMBELAJARAN 120
OBJEKTIF KURSUS
Setelah mengikuti kursus ini, anda seharusnya dapat:
1. Menjelaskan proses formal tadbir urus;
2. Menilai konsep utama yang mendasari tadbir urus korporat;
3. Menghuraikan kepentingan aspek-aspek tadbir urus termasuk aspek

tingkah laku, organisasi, politik dan sosial;
4. Menilai kesan praktikal skim tadbir urus yang sedia ada dan yang
dicadangkan; dan
5. Membincangkan kebergantungan antara institusi dalaman dan luaran

tadbir urus korporat (dengan merujuk kepada aspek-aspek kewangan
tadbir urus korporat).

PANDUAN KURSUS  xiii
SINOPSIS KURSUS
Kursus ini terbahagi kepada 10 topik. Sinopsis untuk setiap topik adalah seperti
yang disenaraikan berikut:
Topik 1 memulakan perbincangan dengan definisi tadbir urus korporat,

mengapa penting untuk mempunyai tadbir urus korporat, teori-teori yang
berkaitan dan pemisahan antara pemilikan dan pengawasan.
Topik 2 membincangkan pembangunan kod tadbir urus korporat di United

Kingdom, Prinsip-prinsip OECD, dan Persatuan Komanwel untuk Tadbir Urus
Korporat, Jawatankuasa Basel dan Akta Sarbanes Oxley 2002.
Topik 3 mentakrifkan siapakah pemegang saham dan pihak berkepentingan,

panduan mengenai pemegang saham dan pihak berkepentingan, serta peranan
mereka.
Topik 4 membincangkan struktur pemilikan syarikat di seluruh dunia, syarikat-

syarikat milik keluarga dan tadbir urusnya dan syarikat berkuota kecil.
Topik 5 menerangkan peranan dan pengaruh pelabur institusi dalam tadbir urus
korporat. Topik ini juga menunjukkan pertumbuhan pemilikan saham institusi,
dan hubungan antara tadbir urus korporat dan prestasi korporat.
Topik 6 menerangkan pelaburan yang bertanggungjawab sosial yang berkait

dengan tadbir urus korporat, strategi, tanggungjawab sosial korporat dan kesan
ke atas nilai pemegang saham.
Topik 7 membincangkan isu-isu berkenaan pengarah dan struktur lembaga

pengarah termasuk peranan, tugas, tanggungjawab dan penglibatan jawatankuasa
kecil.
Topik 8 membincangkan prestasi dan imbuhan pengarah dengan penekanan

terhadap elemen-elemen penting dalam imbuhan pengarah, peranan,
pendedahan dan panduan bagi imbuhan eksekutif.
Topik 9 memberi penekanan terhadap latar belakang, struktur, badan yang

mentadbir, peraturan dan isu-isu semasa serta cabaran yang berkaitan dengan
tadbir urus korporat di Malaysia.
Topik 10 berkait dengan pelaksanaan model tadbir urus korporat.

xiv  PANDUAN KURSUS
PANDUAN SUSUN ATUR TEKS

Sebelum anda membaca modul ini, adalah penting sekiranya anda ambil tahu
akan susun atur teks modul. Memahami susun atur teks akan membantu anda
untuk merencana pembelajaran kursus supaya lebih objektif dan berkesan.
Amnya, susun atur teks bagi setiap topik adalah seperti berikut:
Hasil Pembelajaran: Ia merupakan apa yang anda harus dapat lakukan atau
capai setelah selesai membaca sesuatu topik. Setelah selesai membaca setiap
topik anda digalakkan merujuk kepada senarai hasil pembelajaran berkenaan
untuk memastikan sama ada anda dapat atau tidak mencapainya. Amalan
seperti ini akan dapat mengukur dan mempertingkatkan penguasaan kandungan
sesuatu topik.
Semak Kendiri: Soalan-soalan diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam

sesuatu topik. Soalan-soalan ini menguji kefahaman tentang maklumat yang
anda telah baca. Jawapan untuk soalan-soalan ini biasanya terdapat dalam
perenggan-perenggan yang sebelumnya. Anda digalakkan menjawab soalan-
soalan semak kendiri ini untuk menguji dan memastikan sama ada anda telah
memahami kandungan sesuatu topik dan seterusnya menyediakan anda
menghadapi ujian dan peperiksaan kelak. Kebanyakan jawapan kepada soalan-
soalan yang ditanya terdapat di dalam modul itu sendiri.
Aktiviti: Aktiviti-aktiviti juga diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam

sesuatu topik dengan tujuan menggalakkan anda mengaplikasi konsep dan
prinsip yang anda telah pelajari kepada situasi sebenar. Aktiviti-aktiviti ini juga
memperluaskan kefahaman kandungan yang dipelajari dengan menggalakkan
anda melakukan sesuatu seperti berfikir secara mendalam, memberi pendapat,
berbincang bersama rakan dalam kelas, merujuk kepada laman web, membaca
artikel jurnal dan seumpamanya.
Rumusan: Di akhir sesuatu topik, isi-isi penting topik tersebut disenaraikan.

Komponen ini membantu anda untuk mengingat dan mengimbas semula
keseluruhan topik. Anda haruslah memastikan bahawa anda memahami setiap
pernyataan yang disenaraikan. Jika tidak, sila kembali membaca topik
berkenaan.
Kata Kunci: Di akhir topik disenaraikan beberapa perkataan dan frasa penting
yang digunakan di dalam topik berkenaan. Anda mesti dapat menjelaskan setiap
perkataan dan frasa ini. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan.

PANDUAN KURSUS  xv
Rujukan: Rujukan adalah bahagian di mana senarai buku teks, jurnal, artikel,
kandungan elektronik atau sumber-sumber yang boleh ditemui yang berkaitan
dan berguna dalam melalui modul atau kursus. Senarai ini boleh dilihat di dalam
beberapa bahagian seperti di dalam Panduan Kursus (di bahagian Rujukan), di
akhir setiap topik atau di akhir modul. Anda digalakkan membaca bahagian-
bahagian yang berkaitan dalam senarai rujukan tersebut untuk mendapatkan
maklumat lanjut dan memperkukuhkan kefahaman anda.
PENGETAHUAN ASAS
Pelajar tidak perlu mempunyai pengetahuan asas tertentu sebelum mengambil
subjek ini.
KAEDAH PENILAIAN
Sila rujuk myVLE.
RUJUKAN
Christine, A. M. (2013). Corporate governance (4th Ed.). Oxford: Oxford
University Press.
PERPUSTAKAAN DIGITAL TAN SRI DR ABDULLAH

SANUSI (TSDAS)
Perpustakaan Digital TSDAS mempunyai pelbagai sumber bercetak dan atas
talian untuk kegunaan pelajar. Perpustakaan digital komprehensif ini, yang
boleh dicapai melalui portal OUM, menyediakan akses kepada lebih daripada 30
pangkalan data yang meliputi jurnal, tesis dan buku dalam format elektronik
serta banyak lagi. Contoh pangkalan data yang ada ialah EBSCOhost, ProQuest,
SpringerLink, Books24x7, InfoSci Books, Emerald Management Plus dan Ebrary
Electronic Books. Sebagai pelajar OUM, anda digalakkan untuk menggunakan
sepenuhnya sumber-sumber yang terdapat di perpustakaan ini.

xvi  PANDUAN KURSUS

Topik  Aspek Teori
1 Tadbir Urus
Korporat
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:
1. Mentakrifkan maksud tadbir urus korporat;
2. Menerangkan kepentingan tadbir urus korporat;
3. Membezakan antara pelbagai teori yang berkaitan dengan
perkembangan tadbir urus korporat; dan
4. Membincangkan peranan tadbir urus korporat di sesebuah syarikat
dengan pemisahan pemilikan dan pengawasan.
 PENGENALAN
Firma perbadanan moden yang biasanya memisahkan antara pemilikan dan
pengawasan memerlukan tadbir urus korporat yang berkesan untuk melindungi
aset-aset firma. Tadbir urus korporat yang merupakan kebimbangan utama pada
awalnya didorong oleh semangat ingin melindungi kepentingan pemegang saham
daripada dirampas atau diambil oleh pihak pengurusan. Ini adalah kerana pemilik
firma (pemegang saham) bukan daripada kalangan mereka yang menguruskan
firma. Sebaliknya, ejen yang dilantik (pengurus) untuk menguruskan firma. Oleh
itu, wujud keperluan untuk melindungi kepentingan pihak minoriti daripada
pemegang saham yang mengawal (controlling shareholders) di mana pemegang
saham ini atau pemilik juga terlibat dalam pengurusan seperti yang diamalkan di
firma-firma perniagaan keluarga.
Kita telah menyaksikan kejatuhan firma korporat berprofil tinggi seperti Barings
Bank, Enron, WorldCom, Royal Ahold, Parmalat dan HIH yang semuanya
berkait kerana tadbir urus korporat yang kurang berkesan. Semasa krisis
kewangan di negara-negara Asia Timur pada tahun 1997 sehingga 1998, tadbir
2  TOPIK 1 ASPEK TEORI TADBIR URUS KORPORAT
urus korporat yang lemah adalah sebahagian daripada penyebab krisis tersebut.
Selepas krisis tersebut, kerajaan di seluruh dunia menumpukan usaha
menerapkan amalan tadbir urus korporat yang baik dengan membangunkan kod
tadbir urus korporat dan peraturan-peraturan lain bagi memastikan firma-firma
awam mempraktikkan amalan terbaik dari aspek ketelusan dan penzahiran,
pengawasan dan akauntabiliti, dan struktur lembaga pengarah yang berkesan.
AKTIVITI 1.1
Jelaskan faktor-faktor yang membawa kepada keruntuhan atau

kemusnahan Barings Bank, Enron, WorldCom, Royal Ahold, Parmalat
dan HIH.
1.1 TADBIR URUS KORPORAT – DEFINISI

DAN KEPENTINGAN
Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan lebih lanjut tentang konsep tadbir
urus korporat dan sebab-sebab perlunya ada tadbir urus korporat yang berkesan
dalam sesebuah syarikat.
1.1.1 Apakah Tadbir Urus Korporat?
Rajah 1.1: Apakah tadbir urus korporat?

Sumber: http://www.planetgeek.ch/2012/03/27/open-source-software-and-medical-
technical-projects/

TOPIK 1 ASPEK TEORI TADBIR URUS KORPORAT  3
Sebelum kita mulakan perbincangan kita, adakah anda tahu apa yang
dimaksudkan dengan tadbir urus korporat (rujuk Rajah 1.1)? Marilah kita
meneruskan perbincangan dengan definisi tadbir urus korporat terlebih dahulu.
Pada peringkat awal perkembangan tadbir urus korporat, tumpuan diberikan

pada hubungan antara prinsipal (pemegang saham atau pemilik) dan ejen
(pengurusan), yang pada dasarnya berkait rapat dengan menguruskan konflik
yang mungkin timbul antara para pemegang saham (pelabur luar) dan pengurus
(orang dalaman korporat) akibat pengasingan pemilikan dan kawalan firma.
Rujuk Jadual 1.1 untuk definisi tadbir urus korporat.
Jadual 1.1: Definisi Tadbir Urus Korporat
Sumber Definisi
Laporan Menakrifkan tadbir urus korporat sebagai „keseluruhan sistem
Cadbury kawalan yang mengarah dan mengawal sesebuah firma‰. Sehubungan
(1992) dengan itu, tadbir urus korporat tertumpu pada peranan lembaga
pengarah dan peranan pemegang saham yang merupakan pemilik
firma dalam menyediakan tadbir urus yang sesuai bagi firma.
Lembaga pengarah dianggap sebagai salah satu mekanisme tadbir
urus korporat. Mekanisme tadbir urus korporat yang lain adalah
pasaran untuk kawalan, juruaudit, undang-undang dan peraturan-
peraturan.
Pertubuhan OECD mempunyai definisi yang lebih luas tentang prinsipal meliputi
Kerjasama pihak-pihak berkepentingan yang lain. Ia ditakrifkan sebagai „... satu
Ekonomi dan set hubungan antara lembaga pengarah firma, pemegang saham dan
Pembangunan pihak berkepentingan yang lain. Ia juga menyediakan struktur di
(OECD) mana objektif firma itu ditetapkan, dan cara-cara untuk mencapai
(1999) objektif dan memantau prestasi ditentukan‰.
Sheilfer dan Memfokuskan pada skop tadbir urus korporat yang melibatkan pihak
Vishny tertentu yang berkepentingan yang merupakan pembekal kewangan.
(1997) Tadbir urus korporat ditakrifkan sebagai „... cara-cara di mana
pembekal kewangan memastikan diri mereka memperoleh pulangan
ke atas pelaburan mereka‰.
Laporan Higgs Mengaitkan tadbir urus korporat dengan kebertanggungjawaban

(2003) korporat yang mengambil kira struktur serta proses lembaga pengarah
dalam menguruskan kepentingan pemegang saham.
La Porta et al. „Satu set mekanisme di mana pelabur luar melindungi diri mereka
(2000) daripada rampasan oleh orang dalaman (pengurus dan pemilik)‰.

Di negara-negara Barat, banyak firma-firma yang bercirikan Âpemilikan tersebarÊ

di mana saham dipegang oleh ramai pemegang saham dalam kuantiti yang kecil.
Walau bagaimanapun, di negara-negara membangun di Asia, firma-firma lebih
bercirikan Âpemilikan tertumpuÊ di mana saham dipegang oleh sebilangan kecil
pemegang saham dalam kuantiti yang besar. Di dalam firma perniagaan
keluarga, pemilik juga boleh menjadi pengurus. Ada perbezaan antara tadbir
urus korporat dalam pemilikan tersebar dan pemilikan tertumpu. Dalam
pemilikan tertumpu, kebimbangan utama adalah potensi konflik kepentingan
antara pemilik dan pemegang saham minoriti. Keputusan yang dibuat mungkin
memihak kepada pemilik. Dalam keadaan sebegini, tadbir urus korporat
digunakan untuk melindungi pemegang saham minoriti daripada rampasan oleh
pemilik. Definisi tadbir urus korporat oleh La Porta et al. (2000) adalah lebih
relevan di sini.
Di Malaysia, Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia (Code) pertama kali

dikeluarkan pada bulan Mac 2000. Ia menandakan peristiwa penting dalam
reformasi tadbir urus korporat di Malaysia. Kod ini disemak semula pada tahun
2007 (Kod 2007) untuk mengukuhkan peranan dan tanggungjawab lembaga
pengarah, jawatankuasa audit dan audit dalaman. Pada tahun 2012, Kod 2007
sekali lagi disemak semula di mana fokus utama adalah pengukuhan struktur
dan komposisi lembaga pengarah. Pada masa yang sama, peranan pengarah
diiktiraf sebagai fidusiari aktif dan bertanggungjawab. Pengarah memikul
tanggungjawab sebagai pengelola dan penjaga yang efektif bagi sesebuah firma.
Bukan sahaja pengarah perlu menentukan hala tuju strategik dan menyelia
perjalanan perniagaan, tetapi beliau juga perlu memastikan bahawa firma
tersebut mematuhi undang-undang dan nilai-nilai etika serta mengekalkan
struktur tadbir urus berkesan bagi memastikan pengurusan risiko dan tahap
kawalan dalaman yang bersesuaian.
Walaupun semakan semula dibuat, Kod 2012 mengekalkan definisi tadbir urus
korporat seperti yang dinyatakan dalam Laporan Jawatankuasa Tertinggi
Kewangan 1999 di mana tadbir urus korporat ditakrifkan sebagai:
„Proses dan struktur yang digunakan untuk mengarah dan mengurus hal
ehwal perniagaan ke arah meningkatkan kemakmuran perniagaan dan
tanggungjawab korporat dengan objektif utama untuk merealisasikan nilai
pemegang saham pada jangka panjang, di samping mengambil kira
kepentingan pihak berkepentingan yang lain.‰

Definisi tadbir urus korporat mempunyai kaitan terutamanya dengan

kebimbangan tentang interaksi antara pelbagai kumpulan ă yang boleh
dikategorikan kepada kumpulan dalaman dan kumpulan luar ă dalam
membentuk firma untuk mencipta nilai-nilai dalam firma itu sendiri. Kumpulan
dalaman adalah orang-orang yang membuat keputusan dan mengambil tindakan,
dan kumpulan luaran adalah mereka yang berusaha untuk mempengaruhi dan
mengawal keputusan. Pihak pengurusan kebiasaannya dianggap sebagai
kumpulan dalaman manakala pemegang saham dianggap sebagai kumpulan
luaran. Ahli Lembaga Pengarah boleh terdiri daripada kumpulan dalaman
dan/atau luaran. Pihak berkepentingan juga boleh jadi kumpulan dalaman
dan/atau luaran. Definisi dalaman dan luaran tidak mudah untuk ditentukan.
Seperti dalam kes firma keluarga, ahli keluarga yang terlibat dalam pengurusan
biasanya dianggap sebagai orang dalaman (eksekutif) dan eksekutif bukan
keluarga dianggap sebagai orang luar. Bagi ahli-ahli lembaga pengarah, ahli-ahli
eksekutif biasanya dirujuk sebagai ahli dalaman dan bukan eksekutif
dikategorikan sebagai ahli luaran.
1.1.2 Mengapakah Tadbir Urus Korporat Penting?

Mallin (2007) menekankan bahawa tadbir urus korporat adalah penting kerana:
(a) Tadbir urus korporat yang baik diiktiraf sebagai ciri penting bagi menarik
pelaburan ke dalam syarikat-syarikat yang berdaya saing dan pasaran
kewangan yang cekap. Amalan ini menanamkan keyakinan dan kepercayaan
dalam kalangan syarikat-syarikat dan pasaran kewangan yang akan menarik
kemasukan pelaburan asing secara langsung ke dalam sesebuah negara;
(b) Sistem tadbir urus korporat memastikan bahawa sistem kawalan dalaman
yang mencukupi dan bersesuaian beroperasi dalam sesebuah syarikat. Ini
akan memastikan bahawa syarikat itu diurus dengan baik demi
kepentingan para pemegang saham dan pihak berkepentingan yang lain;
(c) Sistem tadbir urus korporat seharusnya akan dapat mengawal pengaruh
mana-mana individu yang terlalu kuat. Kod tadbir urus korporat
memastikan sekurang-kurangnya satu pertiga daripada ahli lembaga
pengarah terdiri daripada pengarah bebas dan jawatan yang berasingan
diwujudkan untuk ketua eksekutif dan pengerusi lembaga pengarah. Jika
penggabungan kedua-dua peranan tersebut (CEO duality) diterima pakai,
firma tersebut perlu memasukkan unsur bebas yang kuat dalam lembaga
pengarah tersebut; dan

(d) Sistem tadbir urus korporat menitikberatkan hubungan antara pengurusan

firma, lembaga pengarah, pemegang saham dan pihak berkepentingan yang
lain. Ia menggalakkan ketelusan, pendedahan dan kebertanggungjawaban,
yang akan memupuk keyakinan pelabur terhadap pengurusan korporat dan
prestasi korporat. Contohnya, pendedahan yang berkaitan dengan urus
niaga pihak ketiga dan hubungan keluarga.
Ciri utama dalam tadbir urus korporat adalah membangunkan mekanisme

pemantauan yang berkesan untuk melindungi kepentingan pemegang saham
dan pihak berkepentingan yang lain. Beberapa contoh mekanisme pemantauan
termasuk sistem kawalan yang baik (contohnya audit dalaman, pengurusan
risiko dan audit luaran), komposisi serta struktur lembaga pengarah yang kukuh
dan jawatankuasa lembaga pengarah yang efektif (jawatankuasa audit,
jawatankuasa pencalonan dan jawatankuasa saraan).
Dalam Kod 2012, ada lapan prinsip dan 26 cadangan yang berkaitan. Prinsip-
prinsip dan cadangan-cadangan tersebut memberi tumpuan pada peletakan asas
yang kukuh bagi lembaga pengarah dan jawatankuasa lembaga pengarah
supaya mereka menjalankan peranan mereka dengan berkesan, menggalakkan
pendedahan yang tepat pada masanya dan seimbang, memelihara integriti
pelaporan kewangan, menekankan kepentingan pengurusan risiko dan kawalan
dalaman serta menggalakkan penyertaan pemegang saham di dalam mesyuarat
agung. Sekarang, kita akan lihat kelapan-lapan prinsip (rujuk Rajah 1.2) dan 26
cadangan yang berkaitan.

Rajah 1.2: Prinsip-prinsip tadbir urus korporat
Sekarang, mari kita bincang prinsip-prinsip tersebut dengan lebih lanjut.
(a) Prinsip 1 ă Mewujudkan Peranan dan Tanggungjawab Yang Jelas (sila

rujuk Jadual 1.2).
Jadual 1.2: Prinsip 1
Cadangan Deskripsi
Cadangan 1.1 Lembaga perlu menyatakan dengan jelas fungsi yang dikhususkan
kepada lembaga dan fungsi-fungsi yang diwakilkan kepada pihak
pengurusan.
Cadangan 1.2 Lembaga perlu menyatakan dengan jelas peranan serta

tanggungjawabnya dalam melaksanakan fungsi fidusiari dan
kepimpinan.
Cadangan 1.3 Lembaga harus menjadikan piawaian etika sesuatu yang rasmi melalui
kod atau tatakelakuan serta memastikan pematuhannya.

Cadangan 1.4 Lembaga perlu memastikan bahawa strategi firma menggalakkan

kemampanan.
Cadangan 1.5 Lembaga hendaklah mempunyai prosedur untuk membenarkan ahli-

ahlinya mendapat maklumat dan nasihat.
Cadangan 1.6 Lembaga perlu memastikan ia disokong atau dibantu oleh setiausaha
syarikat yang berkelayakan dan berwibawa.
Cadangan 1.7 Lembaga harus menjadikan piagam lembaga pengarah rasmi, mengkaji
semula secara berkala dan mewar-warkan piagam tersebut kepada
umum.
(b) Prinsip 2 ă Memantapkan Komposisi (sila rujuk Jadual 1.3).
Cadangan Deskripsi
Cadangan 2.1 Lembaga hendaklah menubuhkan jawatankuasa pencalonan eksklusif
yang terdiri daripada pengarah bukan eksekutif dan majoriti ahli lain
mestilah bebas.
Cadangan 2.2 Jawatankuasa pencalonan harus membangunkan, mengekalkan dan

mengkaji semula kriteria yang akan digunakan dalam proses
pengambilan pengarah dan penilaian tahunan mereka.
Cadangan 2.3 Lembaga harus menetapkan dasar dan prosedur saraan yang formal
dan telus untuk menarik dan mengekalkan pengarah.
(c) Prinsip 3 ă Mengukuhkan Kebebasan (sila rujuk Jadual 1.4).
Cadangan Deskripsi
Cadangan 3.1 Lembaga perlu menjalankan penilaian tahunan ke atas pengarah
bebasnya.
Cadangan 3.2 Tempoh seorang pengarah bebas tidak boleh melebihi tempoh
kumulatif sembilan tahun. Setelah tamat tempoh sembilan tahun,
seorang pengarah bebas boleh terus berkhidmat dalam lembaga
pengarah, tertakluk kepada pengarah tersebut diubah sebagai
pengarah bukan bebas.
Cadangan 3.3 Lembaga mesti mendapatkan kelulusan pemegang saham sekiranya

dia mahu mengekalkan jawatan sebagai pengarah bebas, kriteria itu
mengambil kira seseorang yang telah berkhidmat dalam jawatan
tersebut selama lebih dari sembilan tahun.

Cadangan 3.4 Jawatan Pengerusi dan Ketua Pegawai Eksekutif perlu dipegang oleh
individu-individu yang berbeza, dan pengerusi hendaklah ahli bukan
eksekutif lembaga.
Cadangan 3.5 Majoriti ahli lembaga hendaklah terdiri daripada pengarah bebas
sekiranya pengerusi lembaga bukan merupakan seorang pengarah
bebas.
(d) Prinsip 4 ă Memupuk komitmen (sila rujuk Jadual 1.5).
Cadangan Deskripsi
Cadangan 4.1 Lembaga harus menggariskan jangkaan terhadap komitmen masa bagi
ahli-ahli lembaga serta protokol dalam menerima pengarah baru.
Cadangan 4.2 Lembaga perlu memastikan ahli-ahlinya mempunyai akses kepada

program pendidikan berterusan yang bersesuaian.
(e) Prinsip 5 ă Menjaga Integriti Laporan Kewangan (sila rujuk Jadual 1.6).
Cadangan Deskripsi
Cadangan 5.1 Jawatankuasa Audit perlu memastikan penyata kewangan mematuhi
piawaian pelaporan kewangan yang diterimapakai.
Cadangan 5.2 Jawatankuasa Audit harus mempunyai dasar dan prosedur dalam
menilai kesesuaian dan kebebasan juruaudit luar.
(f) Prinsip 6 ă Mengakui dan Mengurus Risiko (sila rujuk Jadual 1.7).
Cadangan Deskripsi
Cadangan 6.1 Lembaga perlu mewujudkan satu rangka kerja yang kukuh dalam
mengurus risiko.
Cadangan 6.2 Lembaga harus mewujudkan satu fungsi audit dalaman yang melapor
terus kepada Jawatankuasa Audit.

(g) Prinsip 7 ă Memastikan Pendedahan yang Tepat pada Masanya dan

Berkualiti Tinggi (sila rujuk Jadual 1.8).
Cadangan Deskripsi
Cadangan 7.1 Lembaga harus memastikan syarikat mempunyai dasar dan prosedur
pendedahan korporat yang sewajarnya.
Cadangan 7.2 Lembaga harus menggalakkan syarikat agar memanfaatkan teknologi

maklumat dalam penyebaran maklumat yang berkesan.
(h) Prinsip 8 ă Memperkukuhkan Hubungan antara Syarikat dan Pemegang

Saham (sila rujuk Jadual 1.9).
Cadangan Deskripsi
Cadangan 8.1 Lembaga perlu mengambil langkah-langkah yang berpatutan bagi
menggalakkan penyertaan pemegang saham didalam mesyuarat
agung.
Cadangan 8.2 Lembaga harus menggalakkan pengundian.
Cadangan 8.3 Lembaga harus menggalakkan komunikasi yang berkesan dan

penglibatan proaktif dengan pemegang saham.
AKTIVITI 1.2
1. Apakah yang membentuk tadbir urus korporat yang baik dalam

syarikat?
2. Apakah yang membentuk lembaga pengarah yang berkesan?
3. Bagaimanakah pendedahan penuh berkait dengan tadbir urus

korporat yang baik?
4. Mengapakah pemilik syarikat perlu memberi perhatian dalam

meletakkan mekanisme pemantauan dalam syarikat?

1.2 TEORI BERKAITAN DENGAN

PERKEMBANGAN TADBIR URUS
KORPORAT
Perkembangan tadbir urus korporat adalah kompleks kerana ia dipengaruhi oleh
undang-undang, budaya, struktur dan perbezaan pemilikan di dalam negara
tertentu. Sebagai contoh, negara-negara di bawah undang-undang common
menerima pakai amalan tadbir urus korporat yang berbeza berbanding dengan
negara-negara di bawah undang-undang sivil. Negara-negara di bawah undang-
undang common, yang bercirikan perlindungan yang tinggi bagi para pemegang
saham, telah membangunkan amalan tadbir urus korporat yang lebih baik
berbanding negara-negara di bawah undang-undang sivil yang bercirikan
perlindungan yang rendah bagi para pemegang saham. Oleh itu, dalam
pelaksanaan tadbir urus korporat, seseorang itu perlu mengambil kira faktor-
faktor sebegini. Tidak ada satu struktur tadbir urus korporat yang sesuai bagi
semua keadaan.
Banyak bidang yang mempengaruhi perkembangan tadbir urus korporat

termasuk undang-undang korporat, ekonomi, kewangan, teori organisasi dan
sosiologi. Ada beberapa teori yang berkaitan dengan perkembangan tadbir urus
korporat. Teori-teori utama adalah teori agensi, ekonomi kos transaksi, teori
pengawasan dan teori pihak berkepentingan. Rajah 1.3 menyenaraikan empat
teori utama yang dikaitkan dengan perkembangan tadbir urus korporat.
Rajah 1.3: Teori-teori utama dalam perkembangan tadbir urus korporat

Sumber: Mallin (2007, ms. 17)

Ada juga teori-teori lain yang berkait dengan tugas-tugas lembaga seperti
perspektif legalistik, teori kebergantungan sumber, pandangan berasaskan
sumber dan teori kekuasaan pengurusan.
1.2.1 Teori Agensi

Teori agensi bersandar pada bidang ekonomi dan kewangan. Teori ini
menganggap firma pertalian kontrak sesebuah firma merupakan siri kontrak
dalam kalangan pelbagai kumpulan seperti kontrak antara pekerja dan firma.
Teori agensi melibatkan hubungan agensi yang melibatkan prinsipal (pemegang
saham atau pemilik) dan wakil pengurusan firma (ejen atau pengurus). Teori ini
menganggap bahawa kepentingan pengurus tidak semestinya selari dengan
kepentingan pemegang saham. Teori agensi menjurus pada bagaimana prinsipal
boleh mengurangkan kos agensi yang berkaitan dengan tindakan ejen. Teori ini
mengandaikan bahawa pengurus mempunyai maklumat yang asimetri (tidak
sama rata) dengan ejen atau pengurus dan orang yang mengambil kesempatan
dan pengurus bertindak untuk memaksimumkan kepentingan diri sendiri. Teori
ini mengakui ketidaksempurnaan struktur tadbir urus sedia ada dalam
melindungi kepentingan dan meredakan kebimbangan pemegang saham. Ia juga
merangkumi kesan terjadi akibat konflik kepentingan antara pengurus dan
pemegang saham. Teori ini juga menjelaskan pelbagai insentif yang menselarikan
antara kepentingan pengurus dengan kepentingan pemegang saham. Antara
insentif tersebut adalah struktur lembaga pengarah itu yang boleh dianggap
sebagai satu mekanisme yang cekap dan berkesan untuk memantau pengurus
firma bagi pihak pemegang saham.
1.2.2 Ekonomi Kos Transaksi

Ekonomi Kos Transaksi (EKT) sering dilihat berkait rapat dengan teori agensi.
EKT menganggap firma sebagai salah satu struktur tadbir urus. Saiz firma
mempengaruhi kos transaksi. Apabila saiz sesebuah firma itu bertambah, ia
perlu mencapai skala ekonomi di mana ia memerlukan lebih banyak modal dan
pemegang saham yang lebih ramai. Coase (1937) mengkaji kecekapan firma
dalam menjalankan urus niaga dalaman dan bukannya luaran bilamana firma
mendapat manfaat ekonomi yang tertentu, sebagai contoh, ia boleh
menghasilkan produk pada harga yang lebih rendah. Walau bagaimanapun,
kecekapan untuk mempunyai urus niaga dilakukan secara dalaman hanya boleh
digunakan pada tahap tertentu. Tatkala firma itu menjadi semakin besar, urus
niaga luaran akan menjadi lebih murah dan dijalankan dengan lebih cekap.
Firma itu juga mungkin perlu mendapatkan pembiayaan melalui pasaran luar.
Maka, pengasingan antara pemilikan dan kawalan menjadi lebih besar. Kontrak
antara prinsipal dan ejen mungkin tidak begitu lengkap dan perlu dikaji semula.

Williamson (1984) berpendapat bahawa mempunyai struktur tadbir urus dan

bukannya semata-mata menyelaraskan bahawa insentif boleh mengurangkan
kos agensi. Hart (1995) menunjukkan bahawa struktur tadbir urus boleh menjadi
mekanisme yang berkesan bagi mengawal bencana moral dan pilihan yang
negatif kesan daripada tindakan pengurus.
1.2.3 Teori Pihak Berkepentingan

Teori pihak berkepentingan adalah berkenaan keseimbangan pihak
berkepentingan. Ia bertujuan mengelakkan kumpulan-kumpulan tertentu
mengambil kesempatan dan apa jua tindakan dilakukan secara perundingan
dan kompromi. Persoalan tentang „siapa‰ atau „apa‰ benar-benar diambil kira.
Oleh itu, perkara utama adalah untuk menentukan pihak berkepentingan yang
paling penting yang berkait dengan kepentingan ekonomi teras firma. Pihak-
pihak berkepentingan yang mempunyai minat yang sama biasanya dikelaskan
dalam kumpulan yang sama. Pihak-pihak berkepentingan seperti pekerja,
pengurusan, orang ramai dan pelanggan biasanya dianggap sebagai pihak
berkepentingan utama. Teori ini dianggap sebagai teori agensi yang lazim
dengan pelbagai prinsipal.
Menurut teori pihak berkepentingan, tugas lembaga pengarah ini adalah

memastikan bahawa tanggungjawab sosial korporat merangkumi lebih banyak
pihak yang berkepentingan termasuklah pekerja, pengurusan dan masyarakat
awam. Kepentingan pihak berkepentingan ini dilindungi melalui penubuhan
undang-undang atau peraturan-peraturan tertentu seperti kod amalan terbaik
untuk prestasi alam sekitar dan sebagainya.
1.2.4 Teori Pengawasan

Teori pengawasan dibentuk daripada teori organisasi. Ia menjelaskan lembaga
pengarah sebagai pengelola yang baik bagi sesebuah firma. Teori ini juga
berpendapat pengurus adalah pengelola baik yang bekerja untuk pulangan
korporat yang tinggi. Lembaga pengarah bertanggungjawab memastikan
pengawasan aset korporat. Pengarah dalaman (pengarah eksekutif) yang
mendominasi lembaga adalah lebih berkeupayaan berbanding pengarah luar
dari segi menjalankan fungsi strategik syarikat.

1.2.5 Perspektif Legalistik

Perspektif legalistik berasal daripada undang-undang korporat. Ia memberi
tumpuan kepada tugas-tugas atau peranan lembaga pengarah sebagai mereka
yang bertanggungjawab dalam kepimpinan korporat. Oleh yang demikian,
fungsi lembaga adalah melaksanakan tanggung jawab yang dimandatkan secara
sah dari segi undang-undang. Lembaga pengarah tidak seharusnya campur
tangan dalam operasi harian sesebuah firma itu kerana urusan harian adalah di
bawah kendalian Ketua Pegawai Eksekutif firma. Contoh tugasan rasmi undang-
undang adalah mewakili kepentingan pemegang saham, memilih dan
menggantikan Ketua Pegawai Eksekutif, memberi saranan dan nasihat kepada
pengurusan atasan, dan bertindak sebagai mekanisme kawalan dengan
memantau keputusan pengurus dan prestasi syarikat.
1.2.6 Teori Kebergantungan Sumber

Teori kebergantungan sumber berasal daripada teori organisasi dan sosiologi.
Teori ini mencadangkan bahawa lembaga pengarah mempunyai keupayaan
untuk melangkaui sempadan firma. Lembaga pengarah dilihat sebagai alat
untuk berinteraksi dengan persekitaran luar dan dengan itu bertindak sebagai
mekanisme yang dipilih lantik untuk mencari akses kepada sumber-sumber luar.
Lembaga pengarah juga dilihat sebagai pemudah cara dalam penggubalan atau
pelaksanaan strategi. Pengarah yang mempunyai hubungan dengan orang luar
lebih cenderung memiliki akses pada sumber-sumber luar yang penting dalam
memastikan peningkatan prestasi firma.
1.2.7 Pandangan Berasaskan Sumber Firma

Menurut pandangan berasaskan sumber firma, lembaga pengarah adalah
sumber dalaman penting untuk kelebihan daya saing. Teori ini mencadangkan
bahawa sumber dan pengetahuan lembaga pengarah mungkin penting untuk
pertumbuhan jangka panjang strategik dan kelangsungan firma. Ada dua
andaian asas teori ini:
(a) Sumber diedarkan secara berbeza ke seluruh firma; dan
(b) Firma akan menanggung kos sekiranya sumber yang produktif dipindahkan
ke firma lain.

Pandangan berasaskan pengetahuan dan pandangan berasaskan kecekapan

firma juga terangkum dalam teori ini. Pengetahuan, kecekapan dan keupayaan
semuanya digunakan silih berganti dalam pandangan berasaskan sumber.
Keupayaan di sini bermaksud penyelarasan penggunaan sumber supaya dapat
bertindak secara cekap apabila firma itu sedang menghadapi masalah dan
cabaran. Keupayaan dinamik termasuk pengetahuan atau kecekapan ahli-ahli
lembaga serta keupayaan lembaga pengarah untuk mengubah pengetahuan
menjadi prestasi tugas yang sebenar.
1.2.8 Teori Kekuasaan Pengurusan

Teori kekuasaan pengurusan menjelaskan lembaga pengarah sebagai fiksyen
undang-undang. Lembaga pengarah wujud untuk memenuhi keperluan
mandatori semata-mata. Ia dianggap sebagai ciptaan Ketua Pegawai Eksekutif
dan tugas lembaga adalah untuk meningkatkan kebajikan Ketua Pegawai
Eksekutif. Pemilihan ahli-ahli lembaga biasanya dikawal oleh pihak pengurusan.
Dalam keadaan ini, lembaga tidak mempunyai kebebasan. Ia tidak diharapkan
untuk melindungi kepentingan pemegang saham.
AKTIVITI 1.3
1. Bezakan antara teori agensi dan teori pengawasan.
2. Bezakan antara teori kebergantungan sumber dan pandangan

berasaskan sumber firma.
3. Jelaskan persamaan antara teori agensi dan ekonomi kos transaksi.
SEMAK KENDIRI 1.1

Jelaskan apa yang anda faham berkenaan istilah-istilah berikut:
(a) Lembaga pengarah;
(b) Pemilikan tersebar;
(c) Pemilikan tertumpu;
(d) Beza antara undang-undang common dan undang-undang sivil; dan
(e) Jawatankuasa lembaga pengarah.

1.3 PENGASINGAN ANTARA PEMILIKAN DAN

KAWALAN
Pengasingan antara kawalan dan pemilikan berlaku dalam keadaan di mana
saham tersebar secara meluas atau para pemegang saham tidak terlibat dalam
pengurusan firma. Keadaan ini tidak dapat dielakkan dalam sebuah firma awam.
Pemegang saham yang memiliki saham dalam firma dikenali sebagai pemilik,
manakala pengarah yang menguruskan firma dikatakan mempunyai kawalan
terhadap entiti. Rajah 1.4 menunjukkan contoh pengarah menjaga pengurusan
firma.
Rajah 1.4: Hanya pengarah yang mempunyai kawalan terhadap entiti

Sumber: http://users.aber.ac.uk/uuk/corpgov.html
Berle dan Means (1933) membincangkan konsep kawalan dan pemilikan dalam
buku mereka The Modern Corporation and Private Property (Perbadanan
Moden dan Harta Persendirian). Menurut Berle dan Means (1933) dan Herman
(1981):
„Penyebaran yang lebih besar bagi pemilikan saham akan menyebabkan

penurunan dalam kuasa dan kepentingan pemegang saham dalam sesebuah
firma‰.

Ini dikenali sebagai pengasingan pemilikan daripada kawalan. Mereka berhujah

bahawa hasil daripada pengasingan pemilikan daripada kawalan, pemegang
saham tidak lagi mempunyai kawalan ke atas hala tuju firma dan pengarah
diberi kuasa yang lebih luas dalam membangunkan firma (Sheikh & Chatterjee,
1995). Kesannya, akan ada perbezaan kepentingan antara pengurus dan pemilik
dalam keadaan tertentu.
Menurut Sheikh dan Chatterjee (1995):
„Perbezaan kepentingan antara pemilikan dan kawalan telah mewujudkan

pembahagian fungsi-fungsi. Dalam firma, pemegang saham hanya
mempunyai kepentingan dalam firma tersebut manakala pengarah
mempunyai kuasa ke atas firma. Kedudukan para pemegang saham telah
dikurangkan kepada kepentingan undang-undang dan faktual dalam
firma.‰
Apabila wujud pengasingan antara pemilik dan pengawal di sebuah firma, ada
kemungkinan bahawa kepentingan para pemegang saham tidak akan ditangani
kerana mereka tidak mempunyai kawalan terhadap perjalanan firma. Dalam erti
kata lain, perbezaan itu akan menyebabkan firma tersebut menyimpang dari
teori tradisional untuk memaksimumkan keuntungan (Sheikh & Chatterjee, 1995;
Monsen & Downs, 1965). Ini adalah kerana pengarah yang juga merupakan
pengurus firma mempunyai kawalan dan akan bertindak ke arah
memaksimumkan pendapatan seumur hidup mereka sendiri (Sheikh &
Chatterjee, 1995).
Kawalan, menurut Herman (1981):
„Berkait dengan kuasa ă keupayaan untuk memulakan, mengekang,

membatasi atau membatalkan tindakan, sama ada secara langsung atau
melalui pengaruh yang dilaksanakan ke atas mereka yang mempunyai
kuasa dalam membuat keputusan‰.
Oleh itu, para pengarah mungkin tidak mengambil kira kepentingan para
pemegang saham yang sepatutnya menjadi pertimbangan utama mereka.
Walaupun pengarah boleh memiliki beberapa saham, pemilikan mereka biasanya
hasil daripada jawatan eksekutif mereka dan bukannya berpunca daripada mereka
memegang jawatan pengarah (Herman, 1981). Oleh itu, pengarah-pengarah yang
mengendalikan perniagaan syarikat itu adalah didorong terutamanya oleh

kepentingan diri, yang mungkin tidak bertepatan dengan kepentingan pemilik

(Herman, 1981).
Selain itu, pengasingan pemilikan daripada kawalan menjadikan pemilik terhad

sebagai pihak yang mudah berpuas hati dan bukannya ingin memaksimakan
keuntungan (seperti dividen). Ini bermakna pemegang saham akan berpuas hati
dengan dividen yang diterima tanpa mengambil bahagian dalam pengurusan
firma itu dalam usaha mendapatkan keuntungan maksimum. Apabila pemilik
kekurangan kawalan di dalam firma, mereka tidak biasa dengan dasar-dasarnya.
Hasilnya, pengurus mungkin (hanya) berusaha untuk mencapai pertumbuhan
pendapatan yang stabil dan bukan untuk memaksimumkan keuntungan untuk
pemilik (Herman, 1981). Keadaan ini juga dikenali sebagai kepasifan pemegang
saham.
Jawatankuasa Cohen mengakui bahawa kekurangan penyertaan aktif daripada

para pemegang saham adalah disebabkan oleh pengasingan pemilikan daripada
kawalan. Tambahan pula, penyebaran modal dalam kalangan semakin ramai
pemegang saham yang kecil menjadikan mereka kurang memberi perhatian
kepada pelaburan mereka dan mereka berpuas hati dengan dividen yang akan
diterima (Jawatankuasa Cohen, 1945). Kedua-dua Jawatankuasa Cohen dan
Jawatankuasa Jenkins yang telah ditubuhkan pada tahun 1962 mengesyorkan
pendedahan aktiviti firma untuk membetulkan kemungkinan penyalahgunaan
kuasa oleh lembaga pengarah.
Pengasingan pemilikan daripada kawalan tidak dapat dielakkan tetapi pengarah

tidak harus menyalahgunakan kawalan dan seterusnya, pemegang saham harus
dibenarkan untuk memantaunya. Pemantauan ini tertakluk pada tahap tertentu
supaya tidak mengganggu kebebasan pengarah untuk melakukan apa yang
difikirkan terbaik dalam memelihara kepentingan firma. Ini disokong oleh
Jawatankuasa Cohen (1945), dan Lipton dan Rosenblum (1991) yang melihat
hubungan antara pengurus dan pemegang saham sebagai cabaran dalam firma
awam yang moden dan percaya perlu ada satu sistem di mana kedua-dua pihak
boleh bekerjasama ke arah kejayaan firma untuk jangka panjang firma.
Pengasingan pemilikan dan kawalan dianggap bermasalah di bawah teori agensi

kerana pengurus kekurangan insentif untuk mengendalikan firma sebagaimana
dalam keadaan di mana pemilik adalah juga pengurus. Akibatnya pengurus
mungkin terlibat dalam isu moral dan membuat pilihan yang negatif. Jensen dan
Meckling (1979) berpendapat bahawa pengasingan adalah masalah agensi yang
melibatkan kos agensi. Dalam pendekatan agensi, ejen-ejen (pengurus) biasanya
mahu memaksimumkan keuntungan peribadi yang berbeza daripada prinsipal
(pemegang saham) dan ada kebimbangan dari aspek tingkah laku pengurusan.
Skim insentif kemudiannya dibangunkan untuk menyelaraskan objektif

pengurus dengan objektif prinsipal. Skim ini memerlukan tadbir urus korporat
untuk memantau dan memberi ganjaran kepada prestasi (sistem saraan). Kos
yang ditanggung adalah jumlah kos pemantauan, kos ikatan dan kehilangan
residual daripada perbezaan tingkah laku. Kos pemantauan termasuk
mempunyai lembaga pengarah, penggunaan juruaudit, penggunaan peraturan-
peraturan dan lain-lain. Kos ikatan pula termasuk kekangan dalam membuat
keputusan dan tingkah laku oleh pengurusan seperti mempunyai perjanjian
„golden parachute‰ dan lain-lain. Kerugian residual dalam kos agensi
menunjukkan bahawa kos agensi wujud apabila pengurus tidak boleh
memastikan kepentingan pemegang saham dimaksimakan.
Sistem saraan, seperti gaji dan bonus eksekutif yang dikaitkan dengan prestasi,
adalah insentif yang sedia ada untuk mengurangkan kos agensi. Sistem
pembayaran berdasarkan prestasi digunakan untuk menggalakkan eksekutif
memaksimumkan usaha ke arah meningkatkan kemewahan pemegang saham.
Pemilikan pengurus juga boleh digunakan untuk menyelaraskan kepentingan
para pemegang saham dan eksekutif dari perspektif teori agensi. Pemilik
pengurusan atau pemilik dalaman adalah eksekutif dan pengarah yang memiliki
saham dalam syarikat. Mereka akan mengarahkan semua usaha mereka ke arah
memaksimumkan nilai firma. Fama dan Jensen (1983) berpendapat bahawa
pemilikan saham yang signifikan di dalam firma mendorong eksekutif yang juga
pemilik untuk memastikan strategi beliau selari dengan kepentingan pemilik
lain.
Kewujudan pasaran bagi kawalan korporat akan memaksa pengurus untuk

mengambil tindakan memaksimumkan nilai saham, atau mengambil risiko
pengambilalihan, yang menyebabkan mereka hilang pekerjaan. Oleh itu,
pengurus tidak cekap akan dikeluarkan melalui proses pengambilalihan. Dalam
keadaan ini, pasaran modal boleh digunakan untuk mengurangkan kos agensi
kerana prestasi pengurusan tercermin dalam harga saham. Walau
bagaimanapun, keberkesanan mekanisme ini bergantung kepada hipotesis
pasaran cekap. Jika pasaran tidak cekap, maka hubungan antara prestasi
pengurusan dan harga saham tidak kuat. Satu lagi isu adalah harga saham
mungkin tidak mencerminkan nilai asas firma kerana faktor-faktor atau berita-
berita lain boleh mempengaruhi harga saham.

AKTIVITI 1.4
1. Jelaskan bagaimana konsep pengasingan pemilikan dan kawalan

berkait dengan tadbir urus korporat.
2. Jelaskan kos-kos yang akan terlibat apabila terdapat pengasingan

antara pemilikan dengan kawalan.
3. Analisa peranan pemilik pengurusan dalam kes syarikat-syarikat

awam dalam mengurangkan kos agensi yang berkaitan dengan
pemisahan pemilikan dan kawalan.
SEMAK KENDIRI 1.2

Jelaskan istilah-istilah berikut:
(a) Bencana moral;
(b) Pilihan negatif;
(c) Hipotesis pasaran cekap;
(d) Golden parachute; and
(e) Pengarah bukan eksekutif.
 Tadbir urus korporat diperlukan bagi menangani kos agensi yang berkaitan
dengan pengasingan antara pemilikan dengan kawalan.
 Mekanisme tadbir urus korporat yang pelbagai seperti mekanisme

pemantauan dan skim insentif digunakan bagi mengurangkan kos agensi.
 Perkembangan tadbir urus korporat di seluruh dunia dipengaruhi oleh

pelbagai faktor seperti perbezaan undang-undang, budaya, hak milik dan
lain-lain struktur.

Ekonomi kos transaksi Pemilikan tertumpu

Kepentingan minoriti Pengasingan pemilikan dan kawalan
Kepimpinan lembaga pengarah Penggabungan peranan Ketua
Pengarah Eksekutif (CEO duality)
Laporan Cadbury
Tadbir urus korporat
Laporan Higgs
Teori agensi
Lembaga pengarah
Teori kebergantungan sumber
Pandangan berasaskan sumber firma
Teori kekuasaan pengurusan
Pemegang saham yang mengawal
(Controlling shareholders) Teori pengawasan
Pemilikan tersebar Teori pihak berkepentingan
Berle, A. A., & Means, G. C. (1933). The modern corporation and private
property. New York: Macmillan.
Board of Trade. (1945). Report of the Company Law Committee, Cmnd 6659
(Cohen Committee).
Coarse, R. H. (1937). The nature of the firm. Economica, IV, 13-16.
Davies, A. (2006). Best practice in corporate governance: Building reputation and

sustainable success. England: Gower Publishing Company.
Demsetz, H. (1988). Ownership control and the firm. UK: Basil Blackwell Ltd.
Fama, E. F., & Jensen, M. C. (1983). Separation of ownership and control. Journal
of Law and Economics, XXVI, 301-325.
Hart, O. (1995). Corporate governance: some theory and implications. The

Economic Journal, 105.
Herman, E. S. (1981). Corporate control, corporate power. New York: Cambridge

University Press.

Huse, M. (2007). Boards, governance and value creation. New York: Cambridge
University Press.
Jensen, M. C., & Meckling, W. H. (1976). Theory of the firm: managerial

behaviour, agency costs and ownership structure. Journal of Financial
Economics, 3(4), 305-360.
Lipton, M., & Rosenblum, S. A. (1991). A new system of corporate governance:

The quinquennnial election of directors. The University of Chicago Law
Review, 87.
Mallin, C. A. (2007). Corporate governance (2nd Ed.). New York: Oxford

University Press.
Monsen, R., & Downs, A. (1965). A Theory of Large Managerial Firms. The
Journal of Political Economy, Vol LXXIII, 221.
Saleem Sheikh., & Chatterjee, S. K. (1995). Perspectives on Corporate

Governance, in Dr Saleem Sheikh and Prof William Rees (eds), Corporate
Governance & Corporate Control. London: Cavendish Publishing Limited.
Williamson, O. E. (1984). Corporate governance. Yale Law Journal, 93.

Topik  Perkembangan
2 Kod-kod
Tadbir Urus
Korporat
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menghuraikan tadbir urus korporat di UK;
2. Membincangkan prinsip-prinsip tadbir urus korporat OECD;
3. Menerangkan tentang Pertubuhan Tadbir Urus Korporat Komanwel;
4. Menerangkan tentang Jawatankuasa Basel; dan
5. Menghuraikan Akta Sarbanes-Oxley 2002.
 PENGENALAN
Topik 1 membincangkan definisi tadbir urus korporat. Di samping itu, aspek teori
yang mendasari perkembangan tadbir urus korporat juga telah diulas.
Topik 2 membentangkan perkembangan kod tadbir urus korporat yang

digunakan di United Kingdom, OECD dan negara-negara Komanwel serta di
Amerika Syarikat. Topik ini juga akan membincangkan kod tadbir urus korporat
bagi industri perbankan. Secara umumnya, kod-kod ini menggariskan cadangan
mengenai tadbir urus korporat bagi firma-firma. Apabila firma mengikuti kod
yang disyorkan, firma berkenaan dianggap sudah disediakan dengan amalan
tadbir urus yang baik sebagai mekanisme pemantauan. Hasilnya, keuntungan
pemegang saham boleh dimaksimumkan.
Mari kita teruskan pembacaan untuk mengetahui dengan lebih lanjut mengenai
kod tadbir urus korporat.

24  TOPIK 2 PERKEMBANGAN KOD-KOD TADBIR URUS KORPORAT
2.1 TADBIR URUS KORPORAT DI UK

Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan tadbir urus korporat di UK
dengan lebih terperinci.
2.1.1 Majlis Pelaporan Kewangan

Tadbir urus korporat di UK bermula pada awal 1990an. Keruntuhan korporat
bank BCCI dan dana pencen Robert Maxwell mengalih perhatian ramai terhadap
isu-isu tadbir urus korporat. Sejak itu, pelbagai inisiatif termasuk pengenalan
kod tadbir urus korporat telah diambil untuk memastikan tadbir urus yang wajar
dan sesuai bagi syarikat korporat.
Untuk memantau perkembangan kod tadbir urus korporat di UK, Majlis

Pelaporan Kewangan (FRC) telah ditubuhkan. FRC bertanggungjawab dalam
meningkatkan taraf dan mutu tadbir urus korporat. Ia mempunyai objektif-
objektif khusus sebagaimana yang ditunjukkan dalam Rajah 2.1.
Rajah 2.1: Objektif Majlis Pelaporan Kewangan
Semak laman sesawang berikut untuk maklumat lanjut mengenai FRC,

http://www.frc.org.uk.
TOPIK 2 PERKEMBANGAN KOD-KOD TADBIR URUS KORPORAT  25
2.1.2 Perkembangan Kronologi Kod Tadbir Urus

Korporat
Kod tadbir urus korporat adalah dokumen dinamik yang melalui semakan dan
penambahbaikan untuk memenuhi keperluan semasa. Jawatankuasa telah
ditubuhkan untuk mengkaji dan menyemak semula kod tersebut sebelum kod
yang dikemaskini atau terkini diterbitkan. Jadual 2.1 menggariskan sejarah kod
tadbir urus korporat di UK.
Jadual 2.1: Perkembangan Kronologi Kod Tadbir Urus Korporat di UK
Tahun Laporan/Kod
1992 Laporan Cadbury
1995 Laporan Greenbury
1998 Laporan Hampel
1999 Laporan Turnbull
2003 Laporan Higgs (pengarah bukan eksekutif)
2003 Laporan Smith (jawatankuasa audit)
2003 Kod Gabungan
2006 Kod Gabungan (Jun)
2010 Kod Tadbir Urus Korporat UK
Sumber: Pendekatan UK bagi Tadbir Urus Korporate, FRC
2.1.3 Kod Tadbir Urus Korporat UK (2010)

Selepas beberapa semakan, kod tadbir urus korporat untuk UK yang terkini
diwujudkan dan dikenali sebagai Kod Tadbir Urus Korporat UK (2010). Kod ini
diguna pakai bagi tempoh perakaunan bermula pada atau selepas 29 Jun 2010.
Kod ini menggunakan pendekatan „patuhi atau terangkan‰. Pendekatan ini

memerlukan syarikat-syarikat untuk mematuhi peraturan dan cadangan yang
dikemukakan; jika tidak, mereka perlu menjelaskan ketidakpatuhan mereka.
Kod ini terdiri daripada prinsip-prinsip (utama dan sokongan) serta peruntukan.
Rajah 2.2 menyenaraikan lima prinsip utama kod dan prinsip sokongan bagi
setiap prinsip utama:


Rajah 2.2: Prinsip-prinsip utama kod tadbir urus korporat UK 2010

Sumber: Majlis Pelaporan Kewangan, Kod Tadbir Urus Korporat 2010
SEMAK KENDIRI 2.1

1. Senaraikan laporan-laporan dan kod-kod yang diwujudkan
berhubung dengan tadbir urus korporat di UK.
2. Senaraikan lima prinsip utama yang digariskan di dalam Kod

Tadbir Urus Korporat 2010.

2.2 PRINSIP-PRINSIP TADBIR URUS

KORPORAT OECD
Subtopik ini akan mendedahkan anda pada prinsip-prinsip tadbir urus korporat
OECD.
2.2.1 Latar Belakang Pertubuhan Kerjasama dan

Pembangunan Ekonomi (OECD)
Pertubuhan Kerjasama dan Perkembangan Ekonomi (OECD) ditubuhkan untuk
menggalakkan dasar yang akan meningkatkan ekonomi dan kesejahteraan sosial
rakyat di seluruh dunia. Organisasi ini menyambut ulang tahun ke-50 pada
tahun 2011, dengan keahlian sebanyak 34 buah negara di seluruh dunia, seperti
yang ditunjukkan dalam Rajah 2.3.
Rajah 2.3: Keahlian OECD

Sumber: www.oecd.org
Layari laman sesawang berikut untuk maklumat lanjut mengenai OECD,

http://www.oecd.org.
2.2.2 Prinsip-prinsip Tadbir Urus Korporat OECD

Salah satu dasar adalah prinsip tadbir urus korporat OECD yang diterbitkan
pada tahun 2004. Kod ini menggariskan enam prinsip utama seperti yang
ditunjukkan di dalam Rajah 2.4:

Rajah 2.4: Prinsip-prinsip tadbir urus korporat OECD

Sumber: Prinsip-prinsip Tadbir Urus Korporat OECD (2004)

SEMAK KENDIRI 2.2
1. Apakah matlamat OECD? Berapa lamakah OECD telah

ditubuhkan?
2. Senaraikan enam prinsip yang digariskan oleh Kod Tadbir Urus
Korporat OECD.
2.3 PERTUBUHAN KOMANWEL BAGI TADBIR

URUS KORPORAT
Di dalam subtopik ini, kami akan didedahkan dengan lebih lanjut mengenai
Pertubuhan Komanwel bagi Tadbir Urus Korporat.
2.3.1 Latar Belakang Komanwel

Komanwel merupakan sebuah pertubuhan yang terdiri daripada 54 buah negara
dari enam benua. Ia telah ditubuhkan sejak tahun 1870an untuk meningkatkan
amalan demokrasi dan pembangunan dalam kalangan ahli-ahlinya. Rajah 2.5
menunjukkan bendera kebangsaan bagi setiap ahli Persatuan Komanwel.
Rajah 2.5: Bendera negara-negara Komanwel

Sumber: www.thecommonwealth.org

Lawati laman sesawang berikut untuk maklumat lanjut mengenai Komanwel,

http://www.thecommonwealth.org.
2.3.2 Garis Panduan Pertubuhan Komanwel bagi

Tadbir Urus Korporat (CACG): Prinsip-prinsip
Tadbir Urus Korporat dalam Komanwel
Garis panduan CACG diwujudkan bagi membantu sektor swasta serta syarikat
milik kerajaan. Walaupun prinsip-prinsip yang disyorkan di dalam garis
panduan CACG bukan mandatori, ia adalah penting dalam memudahkan
amalan tadbir urus yang baik dalam kalangan negara-negara Komanwel. Rajah
2.6 merumuskan 15 prinsip yang disyorkan di dalam garis panduan tersebut:

Rajah 2.6: Garis panduan CACG

Sumber: Garis panduan CACG (1999)

SEMAK KENDIRI 2.3

1. Kenal pasti negara-negara Komanwel.
2. Senaraikan 15 prinsip utama yang digariskan oleh garis panduan
CACG.
2.4 JAWATANKUASA BASEL

Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan Jawatankuasa Basel dengan lebih
terperinci.
2.4.1 Latar Belakang Jawatankuasa Penyeliaan

Perbankan Basel
Jawatankuasa Penyeliaan Perbankan Basel merupakan wadah yang ditubuhkan
untuk meningkatkan penyeliaan industri perbankan. Tujuan jawatankuasa ini
adalah mempromosikan dan mengukuhkan amalan penyeliaan dan pengurusan
risiko di peringkat global. Jawatankuasa ini terdiri daripada wakil-wakil dari
pelbagai negara di seluruh dunia. Sekretariat tetapnya terletak di Bank for
International Settlements (BIS) di Basel, Switzerland.
2.4.2 Prinsip-prinsip untuk Penambahbaikan Tadbir

Urus Korporat
Jawatankuasa Penyeliaan Perbankan Basel mewujudkan garis panduan awal dan
prinsip-prinsip tadbir urus korporat yang disemak semula pada tahun 1999 dan
2006. Kemudian, pada bulan Oktober 2010, jawatankuasa Basel menerbitkan
„Prinsip-prinsip bagi Mempertingkatkan Tadbir Urus Korporat‰ yang terkini.
Garis panduan ini merangkumi enam komponen utama dengan 14 prinsip
utama. Berikut adalah semua komponen dan prinsip tersebut:
(a) Amalan Lembaga
(i) Prinsip 1: Tanggungjawab Keseluruhan Lembaga Pengarah

Lembaga pengarah mempunyai tanggungjawab keseluruhan
terhadap bank, termasuk meluluskan dan memantau pelaksanaan
objektif strategik bank, strategi risiko, tadbir urus korporat dan nilai-
nilai korporat. Lembaga juga bertanggungjawab dalam memantau
pengurusan kanan.

(ii) Prinsip 2: Kelayakan Lembaga Pengarah

Ahli lembaga pengarah harus berkelayakan termasuk menjalani
latihan menyeluruh bagi kedudukan atau jawatan mereka. Mereka
harus mempunyai kefahaman yang jelas tentang peranan mereka
dalam tadbir urus korporat dan membuat pertimbangan yang baik
dan objektif tentang hal ehwal bank.
(iii) Prinsip 3: Amalan dan Struktur Lembaga Pengarah

Lembaga perlu menentukan amalan tadbir urus yang sesuai untuk
urusan mereka serta direkod di dalam sistem untuk memastikan
bahawa amalan-amalan tersebut diikuti dan dikaji semula secara
berkala untuk penambahbaikan berterusan.
(iv) Prinsip 4: Struktur Kumpulan

Dalam struktur kumpulan, lembaga pengarah bagi firma induk
mempunyai tanggungjawab keseluruhan terhadap tadbir urus
korporat yang mencukupi bagi keseluruhan kumpulan dalam
memastikan bahawa ada dasar-dasar serta mekanisme tadbir urus
yang sesuai untuk struktur, perniagaan dan risiko kumpulan dan
entiti-entiti di dalamnya.
(b) Pengurusan Kanan
(i) Prinsip 5
Di bawah arahan lembaga, pengurusan kanan perlu memastikan
bahawa aktiviti-aktiviti bank adalah selari dengan strategi
perniagaan, toleransi risiko dan dasar-dasar yang diluluskan oleh
lembaga.
(c) Pengurusan Risiko dan Kawalan Dalaman
(i) Prinsip 6
Bank harus mempunyai sistem kawalan dalaman yang berkesan dan
fungsi pengurusan risiko (termasuk ketua pegawai risiko atau yang
setaraf) dengan kuasa yang mencukupi, kedudukan, kebebasan,
sumber dan akses kepada lembaga.
(ii) Prinsip 7
Risiko perlu dikenal pasti dan dipantau secara berterusan,
merangkumi keseluruhan firma juga secara khusus terhadap entiti
berasingan. Juga, kecanggihan pengurusan risiko bank dan
infrastruktur kawalan dalaman harus seiring dengan sebarang
perubahan pada profil risiko bank (termasuk pertumbuhannya) dan
pada landskap risiko luaran.
(iii) Prinsip 8
Pengurusan risiko yang berkesan memerlukan komunikasi dalaman
tentang risiko yang mantap di dalam bank, di seluruh organisasi serta
melalui laporan kepada lembaga pengarah dan pengurusan kanan.
(iv) Prinsip 9
Lembaga pengarah dan pengurusan kanan harus memanfaatkan
kerja-kerja yang dijalankan oleh fungsi audit dalaman, juruaudit luar
dan fungsi kawalan dalaman.
(d) Pampasan
(i) Prinsip 10
Lembaga harus aktif menyelia reka bentuk dan operasi sistem
pampasan dan, perlu memantau dan mengkaji semula sistem
pampasan bagi memastikan ia beroperasi seperti yang dikehendaki.
(ii) Prinsip 11
Pampasan pekerja perlu diselaraskan secara berkesan dengan
pengambilan risiko yang berhemat; pampasan perlu disesuaikan
untuk semua jenis risiko; hasil pampasan harus sejajar dengan kesan
risiko; jadual pembayaran pampasan perlu peka kepada tempoh masa
risiko; dan campuran wang tunai, ekuiti dan lain-lain bentuk
pampasan harus konsisten dengan penyelarasan risiko.
(e) Struktur Korporat yang Kompleks atau Legap
(i) Prinsip 12
Lembaga pengarah dan pengurusan kanan harus tahu dan
memahami struktur operasi bank dan risiko yang ditimbulkan (iaitu
„ketahui-struktur-anda‰).
(ii) Prinsip 13
Bila struktur bank yang berkaitan atau bidang kuasa yang
menghalang ketelusan atau tidak memenuhi piawai perbankan
antarabangsa, lembaga dan pengurusan kanan bank tersebut perlu
memahami tujuan, struktur dan risiko unik operasi bank tersebut.
Mereka juga perlu berusaha untuk mengurangkan risiko yang dikenal
pasti (iaitu „fahami-struktur-anda‰).

(f) Pendedahan dan Ketelusan
(i) Prinsip 14
Tadbir urus bank harus telus kepada para pemegang saham,
pendeposit, pihak-pihak berkepentingan lain yang berkaitan dan
peserta pasaran.
Layari laman sesawang berikut untuk mendapat maklumat lanjut mengenai

Jawatankuasa Basel, http://www.bis.org/bcbs.
SEMAK KENDIRI 2.4
1. Kenal pasti negara-negara wakil bagi Jawatankuasa Basel.
2. Senaraikan enam komponen dan 14 prinsip utama yang digariskan

oleh Prinsip-prinsip Penambahbaikan Tadbir Urus Korporat 2010.
2.5 AKTA SARBANES-OXLEY 2002

Subtopik ini akan menjelaskan dengan lebih lanjut Akta Sarbanes-Oxley 2002.
2.5.1 Latar Belakang Akta Sarbanes-Oxley 2002

Akta Sarbanes-Oxley 2002 diluluskan oleh Dewan Negara dan Dewan Rakyat di
Amerika Syarikat. Tujuan undang-undang ini adalah melindungi pelabur
dengan meningkatkan ketepatan dan kebolehpercayaan pendedahan korporat
dan dibuat menurut undang-undang sekuriti serta untuk tujuan lain.
2.5.2 Akta Sarbanes-Oxley 2002

Berikut adalah senarai 11 tajuk dan subseksyen yang digariskan oleh Akta
Sarbanes-Oxley 2002 (lihat Rajah 2.7).

Rajah 2.7: Sebelas tajuk yang digariskan oleh Akta Sarbanes-Oxley 2002
Mari kita lihat semua subseksyen tersebut sekarang.
(a) Tajuk I: Lembaga Pengawasan Perakaunan Syarikat Awam

(i) Seksyen 101: Penubuhan; peruntukan pentadbiran.
(ii) Seksyen 102: Pendaftaran dengan Lembaga.
(iii) Seksyen 103: Pengauditan, kawalan kualiti, kebebasan piawai dan
peraturan.

(iv) Seksyen 104: Pemeriksaan firma perakaunan awam berdaftar.

(v) Seksyen 105: Penyiasatan dan prosiding tatatertib.
(vi) Seksyen 106: Firma perakaunan awam asing.
(vii) Seksyen 107: Suruhanjaya Pengawasan Lembaga.
(viii) Seksyen 108: Piawai perakaunan.
(ix) Seksyen 109: Pembiayaan.
(b) Tajuk II: Kebebasan Juruaudit

(i) Seksyen 201: Perkhidmatan di luar skop amalan juruaudit.
(ii) Seksyen 202: Syarat-syarat sebelum kelulusan.
(iii) Seksyen 203: Giliran rakan kongsi audit.
(iv) Seksyen 204: Laporan audit kepada jawatankuasa audit.
(v) Seksyen 205: Pematuhan pindaan.
(vi) Seksyen 206: Konflik kepentingan.
(vii) Seksyen 207: Kajian putaran mandatori firma perakaunan awam yang
berdaftar.
(viii) Seksyen 208: Kuasa suruhanjaya.
(ix) Seksyen 209: Pertimbangan oleh pihak berkuasa Negeri yang
berkenaan.
(c) Tajuk III: Tanggungjawab Korporat

(i) Seksyen 301: Jawatankuasa audit syarikat awam.
(ii) Seksyen 302: Tanggungjawab korporat bagi laporan kewangan.
(iii) Seksyen 303: Pengaruh yang tidak wajar dalam pelaksanaan audit.
(iv) Seksyen 304: Pelucutan bonus dan keuntungan tertentu.
(v) Seksyen 305: Halangan dan penalti ke atas pegawai dan pengarah.
(vi) Seksyen 306: Perdagangan dalaman semasa tempoh ÂgelapÊ dana
pencen.

(vii) Seksyen 307: Peraturan berkaitan tanggungjawab profesional bagi

peguam.
(viii) Seksyen 308: Dana yang adil bagi pelabur.
(d) Tajuk IV: Peningkatan Pendedahan Kewangan

(i) Seksyen 401: Pendedahan dalam laporan berkala.
(ii) Seksyen 402: Peningkatan dalam peruntukan-peruntukan konflik
kepentingan.
(iii) Seksyen 403: Pendedahan urus niaga yang melibatkan pengurusan
dan pemegang saham utama.
(iv) Seksyen 404: Penilaian pengurusan berkaitan kawalan dalaman.
(v) Seksyen 405: Pengecualian.
(vi) Seksyen 406: Kod etika bagi pegawai kanan kewangan.
(vii) Seksyen 407: Pendedahan pakar kewangan jawatankuasa audit.
(viii) Seksyen 408: Meningkatkan kajian semula pendedahan berkala oleh
penerbit saham.
(ix) Seksyen 409: Pendedahan penerbit saham masa sebenar.
(e) Tajuk V: Konflik Kepentingan Penganalisa

(i) Seksyen 501: Layanan terhadap penganalisis sekuriti oleh persatuan-
persatuan sekuriti berdaftar dan bursa sekuriti nasional.
(f) Tajuk VI: Sumber-sumber dan Kuasa Suruhanjaya

(i) Seksyen 601: Pemberikuasaan bagi pembahagian.
(ii) Seksyen 602: Kehadiran dan amalan di hadapan Suruhanjaya.
(iii) Seksyen 603: Kuasa Mahkamah Persekutuan untuk mengenakan
penny stock bars.
(iv) Seksyen 604: Kelayakan seseorang yang bersekutu daripada kalangan
broker dan pedagang.

(g) Tajuk VII: Kajian dan Laporan

(i) Seksyen 701: Kajian dan laporan GAO mengenai penggabungan
firma-firma perakaunan awam.
(ii) Seksyen 702: Kajian dan laporan Suruhanjaya mengenai agensi
penarafan kredit.
(iii) Seksyen 703: Kajian dan laporan mengenai pesalah dan pencabulan
undang-undang.
(iv) Seksyen 704: Kajian tentang tindakan penguatkuasaan.
(v) Seksyen 705: Kajian tentang bank pelaburan.
(h) Tajuk VIII: Akauntabiliti Penipuan Korporat dan Jenayah

(i) Seksyen 801: Tajuk ringkas.
(ii) Seksyen 802: Penalti jenayah untuk pengubahan dokumen.
(iii) Seksyen 803: Tiada pelepasan hutang jika melanggar undang-undang

penipuan sekuriti.
(iv) Seksyen 804: Statut berkenaan had bagi penipuan sekuriti.
(v) Seksyen 805: Kajian tentang Garis Panduan Penghukuman
Persekutuan jika menghalang keadilan dan penipuan jenayah yang
meluas.
(vi) Seksyen 806: Perlindungan bagi pekerja syarikat dagangan awam
yang membekalkan bukti penipuan.
(vii) Seksyen 807: Penalti jenayah bagi penipuan pemegang saham di
syarikat dagangan awam.
(i) Tajuk IX: Penambahbaikan Penalti Jenayah Kolar Putih

(ii) Seksyen 902: Percubaan dan konspirasi untuk melakukan kesalahan
jenayah penipuan.
(iii) Seksyen 903: Penalti jenayah untuk penipuan bersurat dan berwayar.
(iv) Seksyen 904: Penalti jenayah untuk pencabulan Akta Keselamatan
Pendapatan Persaraan Pekerja 1974.

(v) Seksyen 905: Pindaan terhadap garis panduan hukuman yang berkait
dengan kesalahan kolar putih tertentu.
(vi) Seksyen 906: Tanggungjawab korporat berkenaan laporan kewangan.
(j) Tajuk X: Penyata Cukai Korporat

(i) Seksyen 1001: Kesedaran Senat mengenai penandatanganan penyata
cukai korporat oleh ketua pegawai eksekutif.
(k) Tajuk XI: Penipuan dan Akauntabiliti Korporat

(ii) Seksyen 1102: Masuk campur dengan rekod atau menyekat sesuatu
prosiding rasmi.
(iii) Seksyen 1103: Kuasa pembekuan sementara bagi Suruhanjaya Sekuriti
dan Bursa.
(iv) Seksyen 1104: Pindaan pada Garis Panduan Penghukuman
Persekutuan.
(v) Seksyen 1105: Kuasa Suruhanjaya untuk melarang seseorang
daripada berkhidmat sebagai pegawai atau pengarah.
(vi) Seksyen 1106: Meningkatkan penalti jenayah di bawah Akta Bursa
Sekuriti 1934.
(vii) Seksyen 1107: Tindakan balas terhadap pemberi maklumat syarikat-
syarikat yang tersenarai.
SEMAK KENDIRI 2.5

1. Kenal pasti tajuk-tajuk yang digariskan oleh Akta Sarbanes-Oxley
2002.
2. Senaraikan semua subseksyen yang digariskan oleh Akta
Sarbanes-Oxley 2002.

 Kod tadbir urus korporat UK 2010 menggariskan lima prinsip utama dan 18
prinsip sokongan.
 Prinsip-prinsip tadbir urus korporat OECD 2004 menggariskan enam

prinsip utama.
 Panduan CACG 1999 menggariskan 15 tajuk utama.
 Prinsip-prinsip penambahbaikan tadbir urus korporat 2010 oleh Jawatankuasa

Basel menggariskan enam komponen utama dan 14 prinsip utama.
 Akta Sarbanes-Oxley 2002 menggariskan 11 tajuk utama and subtajuk.
Akta Sarbanes-Oxley 2002 Lembaga Pengarah

CACG Pemegang saham
Jawatankuasa Basel Prinsip-prinsip OECD
Kod Tadbir Urus Korporat
Bank for International Settlements. (2010). Basel committee on banking

supervision: Principles for enhancing corporate governance. Dicapai
daripada www.bis.org/bcbs
Commonwealth Association for Corporate Governance. (1999). CACG

guidelines: Principles for corporate governance in the commonwealth.
Dicapai daripada www.thecommonwealth.org
Financial Reporting Council. (2006). The UK approach to corporate governance.

Dicapai daripada www.frc.org.uk

Financial Reporting Council. (2010). The UK corporate governance code. Dicapai

daripada www.frc.org.uk
Organization for Economic Co-operation and Development. (2004). OECD

principles of corporate governance. Dicapai daripada www.oecd.org
Sarbanes-Oxley Act. (2002). Sarbanes-Oxley Act. Dicapai daripada www.sec.

gov/about/laws/soa2002.pdf

Topik  Pemegang
Saham dan
3 Pihak
Berkepentingan
HASIL PEMBELAJARAN
1. Membezakan antara pemegang saham and pihak berkepentingan;
2. Menerangkan jenis pemegang saham and pihak berkepentingan;
3. Membincangkan perdebatan tentang pihak berkepentingan;
4. Menerangkan hak dan kepentingan pemegang saham; dan
5. Membincangkan peranan pihak berkepentingan.
 PENGENALAN
Tadbir urus korporat yang baik adalah tanggungjawab bersama, iaitu, antara
pihak-pihak berkepentingan dan pemegang saham. Pemegang saham syarikat
mempunyai tanggungjawab yang sama untuk melindungi dan memajukan
kepentingan mereka sendiri. Mereka perlu melaksanakan hak-hak yang
diberikan kepada mereka untuk memastikan bahawa syarikat-syarikat yang
mereka melabur di dalamnya ditadbir dengan baik. Sebaliknya, pihak
berkepentingan adalah orang, kumpulan atau organisasi yang mempunyai
kepentingan langsung atau tidak langsung dalam sesebuah organisasi kerana ia
boleh memberi kesan atau terkesan oleh tindakan, objektif dan dasar organisasi.

TOPIK 3 PEMEGANG SAHAM DAN PIHAK BERKEPENTINGAN  45
AKTIVITI 3.1
Mengapakah kita memerlukan pemegang saham dan pihak

berkepentingan dalam sesebuah organisasi? Bincangkan.
3.1 PEMEGANG SAHAM DAN PIHAK

BERKEPENTINGAN
Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan lebih lanjut tentang definisi
pemegang saham dan pihak berkepentingan serta jenis-jenis pemegang saham
dan pihak berkepentingan (sila rujuk Rajah 3.1).
Rajah 3.1: Lakaran kartun tentang perbezaan antara

pemegang saham dan pihak berkepentingan
Sumber: http://jamesgavin1.files.wordpress.com/2012/03/stakeholder-mini.jpg
3.1.1 Pemegang Saham

Berikut adalah beberapa definisi pemegang saham:
(a) Mana-mana orang perseorangan, syarikat atau institusi lain yang memiliki
sekurang-kurangnya satu saham dalam syarikat. Pemegang saham adalah
pemilik syarikat. Mereka mempunyai potensi untuk meraih keuntungan
jika syarikat berjaya, tetapi juga mempunyai potensi menanggung kerugian
jika syarikat itu tidak berjaya (Akta Syarikat, 1965).
(b) Mana-mana individu atau institusi (termasuk syarikat) yang memiliki

secara sah dari segi undang-undang mana-mana bahagian saham dalam
syarikat awam atau swasta (Fama, 1980).

46  TOPIK 3 PEMEGANG SAHAM DAN PIHAK BERKEPENTINGAN
Para pemegang saham diberi keistimewaan khas bergantung kepada kelas

saham. Hak-hak ini boleh termasuk:
(i) Hak untuk menjual saham mereka;
(ii) Hak untuk mengundi bagi pengarah yang dilantik oleh lembaga;
(iii) Hak untuk mencalonkan pengarah (walaupun ini adalah sangat sukar
dalam amalan sebenar kerana perlindungan minoriti) dan
mencadangkan resolusi pemegang saham;
(iv) Hak untuk dividen jika ia diisytiharkan;
(v) Hak untuk membeli saham baru yang dikeluarkan oleh syarikat itu;
(vi) Hak untuk mana-mana aset yang masih ada selepas pembubaran; dan
(vii) Hak untuk menghadiri mesyuarat agung, hak untuk mempunyai

memorandum dan Artikel persatuan dipatuhi dan hak-hak terhadap
akaun syarikat.
3.1.2 Jenis-jenis Pemegang Saham

Berikut adalah penjelasan terperinci mengenai jenis-jenis pemegang saham
seperti pemegang saham besar, pemegang saham majoriti dan pemegang saham
minoriti (sila rujuk Rajah 3.2).
Rajah 3.2: Jenis-jenis pemegang saham

Marilah kita bincang jenis-jenis tersebut dengan lebih lanjut.
(a) Pemegang Saham Besar
(i) Pemegang saham besar adalah mereka mempunyai kepentingan atau

beberapa kepentingan dalam satu atau lebih saham mengundi dalam
syarikat tersebut dan amaun nominal saham itu, atau agregat amaun
nominal saham itu, tidak kurang daripada lima peratus daripada
agregat amaun nominal kesemua saham mengundi dalam syarikat
(Seksyen 69D, Akta Syarikat 1965).
(ii) Definisi di atas juga merujuk pada keadaan di mana modal saham
syarikat dibahagikan kepada dua atau lebih kelas-kelas saham.
Pemegang saham mempunyai kepentingan atau pelbagai
kepentingan dalam satu atau lebih saham mengundi yang termasuk
dalam salah satu kelas saham tersebut. Nilai nominal saham itu, atau
agregat amaun nominal saham-saham itu tidak kurang daripada lima
peratus daripada agregat amaun nominal kesemua saham mengundi
yang termasuk dalam kelas saham tersebut (Seksyen 69D, Akta
Syarikat 1965).
(b) Pemegang Saham Majoriti
(i) Orang perseorangan atau entiti yang memiliki lebih 50% daripada
saham tertunggak syarikat.
(ii) Ini kebiasaannya merupakan pengasas syarikat, atau dalam kes

perniagaan yang sudah lama wujud, pewaris kepada pengasas
syarikat.
(iii) Mempunyai pengaruh yang sangat penting dalam operasi perniagaan

dan hala tuju strategik syarikat.
(iv) Dalam keadaan ini, sesetengahnya terus melibatkan diri secara aktif
dengan operasi harian syarikat manakala yang lain lebih selesa
memilih untuk mengambil pendekatan lepas tangan dan membiarkan
pengurusan syarikat diselia oleh eksekutif dan pengurus.
(v) Mereka sering mengambil tindakan untuk keluar daripada

perniagaan mereka atau mencairkan ekuiti mereka supaya mereka
boleh membuat rundingan dengan pesaing mereka atau firma-firma
ekuiti persendirian. Matlamat utama mereka adalah mendapatkan
harga yang baik untuk kepentingan mereka.

(c) Pemegang Saham Minoriti
(i) Mereka tidak mempunyai kepentingan kawalan dalam syarikat.
(ii) Mereka perlu melibatkan diri secara aktif dalam syarikat itu untuk
mengekalkan hak-hak pemegang saham mereka.
(iii) Saham-saham yang dipegang oleh pemegang saham minoriti

kebiasaannya cair.
(iv) Kekurangan kawalan korporat selalu dieksploitasi untuk faedah

kewangan pemegang saham majoriti.
(v) Akta Syarikat 1965 memperuntukkan pemegang saham minoriti

dengan hak untuk menyertai dan mengundi di mesyuarat syarikat
tentang perkara-perkara seperti pemilihan pengarah dan pindaan
artikel persatuan, terutamanya apabila pihak dalaman mempunyai
kepentingan dalam penjualan aset syarikat atau penggabungan dan
perjanjian pengambilalihan.
AKTIVITI 3.2
1. Siapakah pemegang saham majoriti? Adakah mereka berkuasa

untuk menguruskan sesebuah syarikat?
2. Bincangkan dua keistimewaan yang diberikan kepada pemegang

saham.
3.1.3 Pihak Berkepentingan

Berikut adalah penjelasan terperinci tentang pihak berkepentingan, jenis-jenis
pihak berkepentingan dan pendebatan tentang mereka.
(a) Orang perseorangan, kumpulan atau organisasi yang mempunyai

kepentingan langsung atau tidak langsung dalam sesebuah organisasi
kerana ia boleh memberi kesan atau terkesan oleh tindakan, objektif dan
dasar organisasi.
(b) Ini termasuk pemiutang, pelanggan, pengarah, pekerja, kerajaan (dan

agensi-agensi), pemilik (pemegang saham), pembekal, kesatuan sekerja dan
masyarakat daripada mana perniagaan mendapatkan sumbernya.

(c) Pihak-pihak berkepentingan yang berlainan layak untuk pertimbangan

yang berbeza. Sebagai contoh, pelanggan sebuah syarikat berhak untuk
mendapat amalan perdagangan yang adil tetapi mereka tidak berhak
terhadap layanan atau pertimbangan yang sama sebagaimana yang
diperolehi oleh pekerja syarikat.
Jadual 3.1 menerangkan beberapa contoh pihak berkepentingan bagi sesebuah

syarikat.
Jadual 3.1: Contoh-contoh Pihak Berkepentingan bagi Sesebuah Syarikat
Pihak Berkepentingan Contoh Kepentingan

Kerajaan Pencukaian, undang-undang, kadar pengangguran yang
rendah, pelaporan yang benar.
Pekerja Kadar gaji, jaminan pekerjaan, pampasan, kehormatan,

komunikasi yang benar.
Pelanggan Nilai, kualiti, khidmat pelanggan, produk beretika.
Pembekal Pembekal produk dan perkhidmatan yang digunakan dalam

produk akhir untuk pelanggan, peluang-peluang perniagaan
yang saksama.
Pemiutang Skor kredit, kontrak baru, kecairan.
Komuniti/Masyarakat Pekerjaan, penglibatan, perlindungan alam sekitar, saham,

komunikasi benar.
Kesatuan Sekerja Kualiti, perlindungan pekerja, pekerjaan.
Pemilik Mempunyai minat dan kepentingan dalam kejayaan

perniagaannya.
Siapakah Pihak Berkepentingan?

Berikut adalah penjelasan terperinci tentang siapa yang dianggap sebagai pihak
berkepentingan (sila rujuk Rajah 3.3).

Rajah 3.3: Penjelasan tentang pihak berkepentingan
3.1.4 Jenis-jenis Pihak Berkepentingan

Ada dua jenis pihak berkepentingan: pihak berkepentingan pasaran atau primer
dan pihak berkepentingan bukan pasaran atau sekunder (rujuk Rajah 3.4).
Rajah 3.4: Dua jenis pihak berkepentingan

Sekarang, mari kita lihat setiap jenis pihak berkepentingan dengan lebih terperinci
(rujuk Jadual 3.2).
Jadual 3.2: Jenis-jenis Pihak Berkepentingan
Jenis-jenis Deskripsi
Pihak Berkepentingan  Pihak-pihak berkepentingan dalaman adalah mereka yang
Pasaran (atau Primer) terlibat dalam urus niaga ekonomi dengan firma.
 Pemegang saham, pelanggan, pembekal, pemiutang dan

pekerja.
Pihak Berkepentingan  Pihak berkepentingan luaran adalah mereka yang

Bukan Pasaran (atau walaupun mereka tidak terlibat dalam pertukaran
Sekunder) ekonomi secara langsung dengan firma ă mereka terkesan
atau boleh memberi kesan kepada tindakan firma terbabit.
 Orang awam, masyarakat, kumpulan aktivis, kumpulan

sokongan perniagaan dan media.
3.1.5 Pendebatan tentang Pihak Berkepentingan

Berikut adalah hujah-hujah tentang pihak berkepentingan dari perspektif yang
berbeza.
(a) Dari perspektif pengurusan, perkataan „pihak berkepentingan‰ merujuk

kepada seseorang atau organisasi yang mempunyai kepentingan sah dalam
sesebuah projek atau entiti.
(b) Mereka terlibat dalam proses membuat keputusan untuk institusi ă

termasuk syarikat-syarikat perniagaan besar, agensi kerajaan dan
pertubuhan bukan bermotif keuntungan.
(c) Setiap individu yang mempunyai kepentingan dalam apa yang

dilaksanakan oleh sesebuah entiti termasuk penjual, pekerja, pelanggan
dan ahli-ahli masyarakat.
(d) „Pihak berkepentingan‰ bukan sahaja termasuk pengarah atau pemegang

amanah dalam lembaga yang mengawal (yang merupakan pihak
berkepentingan dalam maksud asal) tetapi juga semua yang „dibayar
dalam‰ kepentingan kiasan dan mereka yang mungkin „dibayar keluar‰
(dalam erti kata „ganjaran‰ dalam teori permainan, bermakna hasil
transaksi).

(e) Pendokong pihak berkepentingan mengasaskan hujah mereka berdasarkan

empat kenyataan utama berikut (rujuk Rajah 3.5):
Rajah 3.5: Empat kenyataan utama pihak berkepentingan
3.2 HAK DAN KEPENTINGAN PEMEGANG

SAHAM
Prinsip-prinsip Tadbir Urus Korporat (2004) di bawah Pertubuhan Kerjasama
dan Pembangunan Ekonomi (OECD) menyatakan bahawa pemegang saham
perlu mempunyai hak untuk menyertai dan mendapat maklumat yang
mencukupi dalam membuat keputusan mengenai perubahan asas korporat
seperti:
(a) Pindaan kepada undang-undang, atau artikel penubuhan atau dokumen

yang mengawal seumpamanya dalam syarikat itu;
(b) Pengesahan saham tambahan;
(c) Transaksi luar biasa, termasuk pemindahan kesemua atau sebahagian besar
aset yang mana kesannya adalah mengakibatkan penjualan syarikat.

Hak-hak tersebut adalah:
(a) Bentuk kelulusan pemegang saham yang terkesan melalui resolusi di

dalam mesyuarat agung.
(b) Sebagai pemilik, pemegang saham mesti melibatkan perdebatan dan

cabaran dalam usaha untuk memastikan bahawa lembaga mengikuti
strategi yang memberi tumpuan kepada mewujudkan nilai berterusan.
(c) Oleh itu, ia adalah penting bahawa pemegang saham melaksanakan hak
mereka untuk mengambil bahagian dalam proses membuat keputusan
syarikat dengan menyertai dan mengundi dalam mesyuarat agung.
3.2.1 Kelulusan oleh Para Pemegang Saham

Undang-undang mengiktiraf kepentingan para pemegang saham dalam
menjalankan hal ehwal syarikat dan memberikan hak kepada mereka dalam
pelbagai situasi.
Akta Syarikat (1965) memperuntukkan bahawa kelulusan pemegang saham

mesti diperolehi untuk situasi-situasi berikut:
(a) Terbitan saham tambahan (Seksyen 132D, Akta Syarikat 1965);
(b) Sebarang pindaaan ke atas memorandum atau artikel persatuan, di mana

sekurang-kurangnya tiga perempat daripada pemegang saham yang
menghadiri dan mengundi dalam mesyuarat itu mesti telah mengundi
menyokong pindaan yang dicadangkan; dan
(c) Urus niaga hartanah yang besar yang melibatkan seorang pengarah atau
pemegang saham besar syarikat atau syarikat induk atau dengan seseorang
yang berkaitan dengan orang-orang tersebut (Seksyen 132E, Akta Syarikat
1965). Syarat-syarat Penyenaraian Bursa Malaysia juga menyediakan
perlindungan tambahan terhadap urus niaga pihak berkaitan (related-party
transactions atau RPTs) (Topik 10, Syarat-syarat Penyenaraian di Pasaran
Utama Bursa Malaysia). Ini termasuk pihak yang berkaitan atau orang yang
berkait dengan pihak berkaitan supaya tidak mengundi dalam mesyuarat
agung yang diadakan untuk meluluskan transaksi. Penasihat bebas juga
mesti dilantik untuk menasihati pemegang saham minoriti tentang
bagaimana mereka harus mengundi berhubung dengan transaksi ini.

Akta Syarikat (1965) selanjutnya memperuntukkan pemegang saham dengan

hak-hak yang berikut berkenaan dengan menyertai dan mengundi dalam
mesyuarat agung (lihat Rajah 3.6):
Rajah 3.6: Hak-hak berkenaan dengan menyertai dan

mengundi dalam mesyuarat agung pemegang saham
3.2.2 Pemegang Saham dan Mesyuarat Agung

Pemegang saham tidak dapat mengawal pengarah secara langsung tetapi
sebaliknya beroperasi secara tidak langsung dengan bertindak bersama-sama
dalam mesyuarat agung.
Mesyuarat agung hanya boleh mencampuri pelaksanaan lembaga ke atas kuasa

pengurusan dengan mengubah artikel pertubuhan melalui ketetapan khas atau
jika peluang muncul, dengan menolak untuk memilih semula para pengarah
(merujuk kepada Perkara 73, Artikel Persatuan).
Memandangkan bilangan pemegang saham yang hadir sangat sedikit di

mesyuarat agung, lembaga menjadi entiti yang paling berkuasa dalam struktur
pengurusan syarikat. Oleh itu, penting bagi lembaga mendokong tadbir urus
korporat bertaraf tinggi dalam pengurusan syarikat. Pemegang saham boleh
memainkan peranan yang strategik dalam meningkatkan tadbir urus korporat
jika mereka menyedari peluang yang diberikan oleh mesyuarat agung tahunan
dalam melaksanakan hak mereka ke arah amalan demokrasi dalam sektor
korporat dan pemerhatian awam terhadap pengarah.

Penggunaan pengetahuan khusus atau teknikal atau pengalaman perniagaan oleh

para pemegang saham tidak diperlukan. Ia adalah semata-mata menggunakan
hak-hak mereka dalam mesyuarat agung tahunan yang diperlukan.
Mesyuarat agung tahunan memberikan para pemegang saham akses langsung

kepada lembaga tanpa mengira saiz pegangan saham mereka.
3.2.3 Hak Pemegang Saham

Undang-undang memperuntukkan pemegang saham dengan beberapa hak asasi.
Berikut adalah hak utama yang berkaitan dengan mesyuarat agung:
(a) Tuntutan untuk mengadakan dan menghadiri mesyuarat agung
(b) Melantik seorang proksi dan bersuara dalam mesyuarat agung, mengundi
di mesyuarat agung dan menggunakan maklumat seperti Daftar Pemegang
Saham Besar, Daftar Debentur, Instrumen dan Daftar Caj, Daftar Pemegang
Saham Pengarah, Daftar Pengarah, Pengurus dan Setiausaha, Buku Minit
Mesyuarat Agung, Pendaftar dan Indeks Ahli; dan
(c) Satu salinan penyata kewangan yang telah diaudit hendaklah diedarkan
kepada pemegang saham sekurang-kurangnya 14 hari sebelum mesyuarat
untuk menguatkuasakan hak-hak ini.
3.2.4 Hak dan Tanggungjawab Pemegang Saham

Berhubung Mesyuarat Agung
Berikut adalah penjelasan tentang hak-hak dan tanggungjawab para pemegang
saham berhubung dengan mesyuarat agung.
(a) Hak Pemegang Saham untuk Menuntut dan Mengadakan Mesyuarat Agung
(i) Dua atau lebih ahli yang memegang tidak kurang daripada 10%
daripada modal saham terbitan boleh memanggil mesyuarat.
(ii) Pemegang saham perlu mengadakan mesyuarat agung dan

menjalankan mesyuarat agung mengikut artikel syarikat.
(iii) Pemegang saham boleh menghantar notis mesyuarat tetapi mesti

melakukan semua tindakan dan menanggung semua kos yang
terlibat dalam mengadakan mesyuarat terbabit.

(iv) Mesyuarat tersebut perlu dijalankan dengan cara yang sama

sebagaimana yang diadakan oleh syarikat tersebut.
(v) Ahli yang memegang tidak kurang daripada 10% daripada saham
berbayar boleh membuat tuntutan bagi mengadakan mesyuarat
agung luar biasa (EGM).
(vi) Pengarah perlu mengadakan mesyuarat agung tergempar secepat

mungkin, dalam masa 21 hari dari tarikh penerimaan tuntutan itu.
(vii) Mesyuarat agung luar biasa hendaklah diadakan tidak lewat dari dua
bulan selepas tarikh penerimaan tuntutan itu.
(viii) Jika pengarah gagal untuk mengadakan mesyuarat agung tergempar

seperti yang dituntut oleh ahli-ahli dalam tempoh 21 hari selepas
tarikh tuntutan itu diterima, mana-mana penuntut yang mewakili
lebih 50 peratus daripada jumlah hak mengundi semua penuntut
boleh terus mengadakan mesyuarat agung luar biasa itu.
(ix) Mesyuarat agung luar biasa itu perlu diadakan dalam tempoh tiga
bulan dari tarikh tuntutan itu dideposit.
(b) Hak Pemegang Saham untuk Hadir, Melantik Proksi dan Bersuara di
Mesyuarat Agung
(i) Setiap ahli mempunyai hak untuk menghadiri mana-mana mesyuarat
agung syarikat. Ahli juga ada hak bersuara dan mengundi mana-
mana resolusi sebelum mesyuarat itu bermula walau apa pun
peruntukan yang terdapat dalam memorandum dan artikel
persatuan.
(ii) Seseorang ahli, yang panggilannya tertunggak, boleh dihalang

daripada menghadiri mesyuarat jika artikel menyatakan sebegitu.
(iii) Ahli boleh menghadiri mana-mana mesyuarat agung syarikat atau

mesyuarat kelas (jika dia berhak untuk hadir) atas kehendak sendiri
atau melalui proksi.
(iv) Proksi ertinya ejen yang sah. Setiap ahli syarikat yang layak untuk
menghadiri dan mengundi dalam mesyuarat syarikat berhak untuk
melantik seseorang atau beberapa orang lain (sama ada ahli atau
tidak) sebagai proksi untuk menghadiri dan mengundi bagi pihaknya.
Proksi tersebut akan mempunyai hak yang sama sebagaimana ahli

lain untuk bersuara dalam mesyuarat itu. Walau bagaimanapun, jika

artikel persatuan menyatakan sebaliknya (sila rujuk Rajah 3.7):
Rajah 3.7: Artikel proksi
3.2.5 Hak Pemegang Saham Mengundi Didalam

Mesyuarat Agung
Rajah 3.8 menjelaskan hak-hak pemegang saham untuk mengundi dalam
mesyuarat agung:
Rajah 3.8: Penjelasan hak-hak pemegang saham

untuk mengundi dalam mesyuarat agung

Berikut adalah cara-cara yang boleh digunakan oleh pemegang saham untuk
melaksanakan hak-hak mereka melalui pengundian secara mengangkat tangan
dan pengundian melalui kertas undi.
(a) Pengundian Melalui Angkat Tangan

(i) Setiap orang dalam mesyuarat mempunyai satu undi.
(ii) Perkara 51 Jadual A dalam Akta Syarikat 1965 memperuntukkan

bahawa di mana-mana mesyuarat agung, resolusi yang akan diundi
hendaklah diputuskan dengan mengangkat tangan pada mulanya
melainkan undian secara kertas undi dituntut.
(iii) Melainkan artikel syarikat itu memperuntukkan sebaliknya, proksi

tidak boleh mengundi secara mengangkat tangan.
(iv) Perkara 54 Jadual A jelas menyatakan bahawa setiap ahli atau proksi
beliau yang hadir hendaklah mempunyai satu undi sahaja dengan
mengangkat tangan.
(b) Pengundian Melalui Kertas Undi

(i) Mengundi melalui undi bertulis.
(ii) Undian diberi berkadaran dengan bilangan saham yang dipegang.

Cara tentang bagaimana pengundian sepatutnya dituntut
kebiasaaannya dinyatakan di dalam artikel persatuan.
(iii) Perkara 51 Jadual A memperuntukkan bahawa undian secara kertas

undi boleh dituntut sebelum atau semasa pengisytiharan keputusan
undian secara mengangkat tangan oleh:
 Pengerusi;
 Sekurang-kurangnya tiga ahli hadir sendiri atau melalui proksi;
 Mana-mana ahli atau ahli-ahli yang hadir sendiri atau melalui

proksi yang memegang atau mewakili tidak kurang daripada 10
peratus daripada jumlah hak mengundi kesemua ahli-ahli yang
hadir pada mesyuarat tersebut; atau
 Mana-mana ahli atau ahli-ahli yang memegang saham (dalam

syarikat yang memberikan hak untuk mengundi dalam
mesyuarat) dengan jumlah agregat yang telah dibayar sehingga
bersamaan atau tidak kurang daripada 10% daripada jumlah

keseluruhan yang dibayar atas semua saham yang memberikan

hak tersebut.
(iv) Tuntutan untuk undian boleh ditarik balik sekiranya artikel persatuan
memperuntukkannya. Walau bagaimanapun, jika artikel tidak
mengandungi sebarang peruntukan sedemikian, maka undian secara
kertas undi yang telah dituntut dengan mengikut peraturan
sewajarnya dan diterima oleh pengerusi tidak boleh ditarik balik.
(v) Undi pemutus diperuntukkan dalam artikel sesetengah syarikat di

mana pengerusi mesyuarat adalah berhak untuk menjalankan undian
kedua atau undian pemutus.
(vi) Undian pemutus adalah undi kedua yang diberikan kepada

pengerusi untuk menyelesaikan situasi di mana terdapat bilangan
undi yang sama (sama ada secara mengangkat tangan atau kertas
undi).
3.2.6 Hak Pemegang Saham untuk Memeriksa Daftar

Pegangan Saham Pengarah ketika Mesyuarat
Agung Tahunan
Berikut adalah penjelasan terperinci tentang hak-hak pemegang saham untuk
memeriksa Daftar Pegangan Saham Pengarah semasa Mesyuarat Agung
Tahunan.
(a) Pemegang Saham mempunyai hak untuk mengakses Daftar Pegangan

Saham dan Kepentingan Para Pengarah yang disediakan untuk diperiksa
pada setiap Mesyuarat Agung Tahunan.
(b) Daftar tersebut hendaklah dikemukakan pada permulaan setiap Mesyuarat

Agung Tahunan syarikat dan sentiasa terbuka dan boleh diakses semasa
mesyuarat itu oleh semua yang menghadiri mesyuarat.
3.2.7 Hak Pemegang Saham: Mesyuarat dan Resolusi

Berikut adalah hak-hak pemegang saham yang boleh dikategorikan dari aspek
mesyuarat dan resolusi (lihat Jadual 3.3).

Jadual 3.3: Kategori Hak-hak Pemegang Saham
Hak-hak Deskripsi
Mesyuarat Menurut Akta Syarikat, mesyuarat pemegang saham boleh diadakan
berdasarkan keadaan berikut:
 Kehadiran dua atau lebih ahli yang memegang tidak kurang

daripada satu persepuluh (1/10) daripada modal saham yang
diterbitkan syarikat; dan
 Melalui tuntutan, apabila pengarah syarikat itu gagal untuk

mengadakan mesyuarat tanpa justifikasi yang kukuh walaupun
telah diminta mengikut prosedur untuk berbuat demikian.
Resolusi  Resolusi khas diperlukan (yang mesti diluluskan oleh majoriti

sekurang-kurangnya tiga perempat (3/4) daripada ahli-ahli yang
mengundi sendiri atau melalui proksi), di mana keputusan yang
dibuat oleh undi majoriti (resolusi biasa) akan mencukupi.
 Di bawah Akta Syarikat, resolusi khas diperlukan untuk pengurangan

dalam modal saham.
3.2.8 Perlindungan bagi Pemegang Saham Minoriti

Pemegang saham minoriti di Malaysia boleh menguatkuasakan hak-hak mereka
di bawah common law atau statut, dengan syarat kriteria yang berkaitan telah
dipenuhi.
Pemegang saham boleh memfailkan petisyen bagi pemberhentian atau mendapat

remedi terhadap penindasan minoriti di bawah Seksyen 181 Akta Syarikat
apabila:
(a) Hal ehwal syarikat atau kuasa pengarah dilaksanakan dengan cara yang
menindas atau tidak mengambil kira kepentingan para pemegang saham;
(b) Satu resolusi pemegang saham, pemegang debentur atau mana-mana kelas
telah diluluskan atau dicadangkan; atau tindakan syarikat telah
dilaksanakan atau diancam secara tidak adil di mana tindakan itu
mendiskriminasi atau memudaratkan satu atau lebih pemegang saham.
Para pemegang saham juga boleh membuat petisyen untuk menjadikan syarikat
digulung tikar menurut Seksyen 218 Akta Syarikat atas alasan bahawa para
pengarah telah bertindak atas kepentingan mereka sendiri dan bukannya atas
kepentingan para pemegang saham secara keseluruhan, atau dalam apa-apa cara
lain yang kelihatan tidak adil atau menganiaya pemegang saham yang lain.

Remedi yang boleh disyorkan oleh pemegang saham minoriti di bawah common
law adalah tindakan derivatif, yang membolehkan pemegang saham bertindak
bagi kepentingan syarikat dalam keadaan tertentu.
Pemegang saham boleh memulakan tindakan derivatif tanpa mengira sama ada
beliau adalah seorang pemegang saham pada masa kesalahan yang didakwa
tersebut telah dilakukan (Seksyen 181A Akta Syarikat 1965). Tindakan di bawah
Seksyen 181A hanya boleh dimulakan dengan kebenaran mahkamah. Di bawah
Seksyen 181A, pengadu juga mesti menunjukkan bahawa dia adalah seorang
pengadu dalam pengertian seksyen 181A (4). Walau bagaimanapun, tindakan
derivatif tidak boleh diteruskan apabila dia bersara daripada menjadi pemegang
saham.
3.2.9 Siapakah Bertanggungjawab Melindungi dan

Mengurus Kepentingan Pemegang Saham?
Berikut adalah penjelasan mengenai peranan lembaga pengarah dalam
melindungi dan mengurus kepentingan pemegang saham.
(a) Pemegang saham tidak terlibat dalam operasi harian syarikat dan
bergantung kepada beberapa pihak untuk melindungi dan memperluaskan
kepentingan mereka.
(b) Pihak-pihak ini termasuk pekerja syarikat, eksekutif dan lembaga pengarah.
(c) Walau bagaimanapun, setiap pihak ini mempunyai kepentingan mereka

sendiri, yang mungkin bercanggah dengan kepentingan para pemegang
saham.
(d) Lembaga pengarah dipilih oleh para pemegang saham syarikat untuk
mengawasi dan mengawal pengurusan dan membuat keputusan korporat
bagi pihak mereka.
(e) Lembaga pengarah bertanggungjawab secara langsung untuk melindungi

dan menguruskan kepentingan pemegang saham dalam syarikat (rujuk
Perkara 73 Artikel Persatuan).
(f) Lembaga pengarah perlu bertindak secara objektif dan proaktif dalam
polisi dan urusan dengan pengurusan.
(g) Membantu dalam memastikan bahawa pihak pengurusan menjana nilai

pemegang saham.
(h) Terlibat secara langsung dalam keputusan perniagaan pada peringkat

pengurusan.

SEMAK KENDIRI 3.1
1. Apakah perbezaan pemegang saham dan pihak berkepentingan?
2. Kenal pasti hak-hak pemegang saham dalam mesyuarat agung

tahunan.
3.3 PERANAN PIHAK BERKEPENTINGAN

Berikut adalah perbincangan mengenai pihak-pihak berkepentingan, pembuatan
keputusan dan pengurusan secara langsung terhadap pihak berkepentingan
(lihat Rajah 3.9):
Rajah 3.9: Peranan pihak-pihak berkepentingan

3.3.1 Pembuatan Keputusan

Berikut adalah penjelasan bagi pembuat keputusan:
(a) Lembaga pengarah adalah contoh pihak berkepentingan di dalam syarikat

dagangan awam, yang terdiri daripada eksekutif berpangkat tinggi dan
orang luar yang memegang sejumlah besar ekuiti dalam syarikat. Walau
bagaimanapun, bagi syarikat-syarikat persendirian, pembuatan keputusan
adalah semata-mata untuk kepentingan pemilik atau pengarah syarikat;
kerana syarikat tersebut milik mereka. Oleh yang demikian, peranan
lembaga dalam pembuatan keputusan adalah berbeza antara syarikat
awam dan persendirian.
(b) Mempunyai kuasa untuk mengganggu keputusan atau memperkenalkan

idea-idea baru kepada syarikat.
Lembaga pengarah mempunyai kuasa untuk melantik semua peringkat

pengurusan kanan, termasuk ketua pegawai eksekutif dan membuang
mereka jika perlu.
(c) Ahli-ahli lembaga menentukan masa depan syarikat dan terlibat dalam
semua keputusan utama perniagaan.
3.3.2 Pengurusan Langsung

Berikut adalah penjelasan bagi pengurusan langsung:
(a) Sesetengah pihak berkepentingan lebih menyukai kaedah Âhands-onÊ

dengan terus memegang jawatan pengurusan.
(b) Pihak berkepentingan boleh mengambil alih jabatan tertentu ă seperti

sumber manusia atau penyelidikan dan pembangunan ă untuk
menguruskan perniagaan secara mikro dan memastikan kejayaan.
(c) Dalam syarikat-syarikat milik persendirian dan diniagakan secara awam,

pelabur besar sering mengambil bahagian secara langsung dalam
keputusan perniagaan di peringkat pengurusan.

SEMAK KENDIRI 3.2
1. Berapa lama sebelum mesyuarat berlangsung perlu diedarkan

salinan penyata kewangan yang telah diaudit kepada para
pemegang saham?
2. Terangkan dua cara pengundian yang biasa dilakukan dalam
mesyuarat agung.
3. Bagaimana pihak-pihak berkepentingan boleh memberi kesan
terhadap proses pembuatan keputusan? Terangkan.
 Pemegang saham adalah mana-mana orang perseorangan, syarikat atau lain-

lain institusi yang memiliki sekurang-kurangnya satu saham dalam syarikat.
Pemegang saham adalah pemilik syarikat dan mempunyai potensi untuk
mendapatkan keuntungan jika syarikat itu berjaya, tetapi juga menghadapi
potensi kerugian jika syarikat itu kurang berjaya.
 Pihak berkepentingan boleh termasuk orang perseorangan, kumpulan atau

organisasi yang mempunyai kepentingan langsung atau tidak langsung
dalam sesebuah organisasi kerana ia boleh memberi kesan atau terkesan oleh
tindakan-tindakan, objektif-objektif dan dasar-dasar organisasi.
 Ada dua jenis pihak berkepentingan iaitu pihak berkepentingan pasaran atau
primer dan pihak berkepentingan bukan pasaran atau sekunder. Pihak-pihak
berkepentingan primer adalah pihak berkepentingan dalaman yang terlibat
dalam urus niaga ekonomi dengan syarikat. Pihak berkepentingan bukan
pasaran atau sekunder adalah pihak-pihak berkepentingan yang tidak
terlibat dalam pertukaran ekonomi secara langsung dengan syarikat, tetapi
terkesan oleh atau boleh memberi kesan terhadap tindakan sesebuah
syarikat.
 Pemegang saham mempunyai hak untuk membuat tuntutan dan

mengadakan mesyuarat agung, untuk menghadiri mesyuarat, melantik
seorang proksi dan bersuara di mesyuarat agung, mengundi dalam
mesyuarat agung dan mesti diberikan satu salinan penyata kewangan yang
telah diaudit sekurang-kurangnya 14 hari sebelum mesyuarat untuk
menguatkuasakan hak-hak yang disebut tadi.

 Pihak berkepentingan tidak terlibat dalam pembuatan keputusan tetapi

kepentingan mereka dipertimbangkan dalam pembuatan keputusan.
Akta Syarikat 1965 Pengundian secara kertas undi

Daftar pegangan saham pengarah Pengundian secara mengangkat tangan
Hak-hak Pihak berkepentingan
Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia Pihak berkepentingan bukan pasaran/
sekunder
Mesyuarat agung tahunan
Pihak berkepentingan pasaran/primer
Pemegang saham
Teori pandangan pihak
Pemegang saham besar
berkepentingan
Pemegang saham majoriti
Pemegang saham minoriti
Ameer, R., & Abdul Rahman, R. (2009). The impact of minority shareholder
watchdog group activism on the performance of targeted firms in Malaysia.
Asian Academy of Management Journal of Accounting and Finance, 5(1),
67ă92.
Arjunan, K. (2006). Company law in Malaysia. Kelana Jaya: LexisNexis.
BBC News. (2008). „Why do councils love jargon?‰. Dicapai daripada

http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/7234435.stm
Berle, A. (1962). Modern function of the corporate system. Columbia Law Review
62, 433.
Companies Act 1986 (Act 125) & Subsidiary Legislations. (2000). Kuala Lumpur:
International Law Book Services.
Corporate Governance Blueprint (2011).

Freeman, R. E., & Reed, D. L. (2006). Stockholders and stakeholders: A new

perspective on corporate governance. California Management Review,
25(3), 88-106.
Learning and Skills Council. „Jargon buster ă Stakeholder‰. Dicapai daripada

http://www.lsc.gov.uk/
Malaysian Code on Corporate Governance. (2012).
Malaysian Code on Corporate Governance. (Revised 2007).
Meng, C. W. (2012). Company law in Malaysia. Petaling Jaya: Cengage Learning

Asia.
Shiller, R. (2003). From efficient markets theory to behavioral finance. Journal of

Economic Perspectives, 17(1), 117-128.
Stout, L. (2002). Bad and not-so-bad arguments for shareholder primacy.

Southern California Law Review, 75, 1189.
White, R. „One nation under jargon‰. London: Times Online. Dicapai daripada
http://www.timesonline.co.uk/tol/news/politics/article6493420.ece

Topik  Firma Milik
4 Keluarga
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan struktur pemilikan di seluruh dunia;
2. Mengenal pasti struktur pemilikan di Malaysia;
3. Menghuraikan firma keluarga dan pemilikan keluarga;
4. Membincangkan ciri-ciri firma keluarga; dan
5. Membincangkan syarikat milik keluarga dan tadbir urus.
 PENGENALAN
Struktur hak milik adalah faktor penting dalam membentuk sistem tadbir urus
korporat. Tahap penumpuan pemilikan dalam syarikat adalah berdasarkan
kepada pembahagian kuasa antara pengurus dan pemegang saham. Penumpuan
pemilikan memberi manfaat kepada syarikat-syarikat kerana pegangan saham
yang besar membolehkan pemantauan yang lebih besar terhadap pengurus
(Jensen & Meckling, 1976). Oleh itu, tanpa pengasingan antara pemilikan dan
kawalan akan mengurangkan konflik kepentingan dan meningkatkan nilai
pemegang saham (Morck, Shleifer & Vishny, 1988).
4.1 STRUKTUR PEMILIKAN DI SELURUH

DUNIA
Struktur pemilikan adalah penentu utama masalah agensi dalam mengawal
pelabur dalaman dan luaran yang, seterusnya pula, mempunyai implikasi
penting terhadap penilaian firma (Lemmons & Lins, 2003).

68  TOPIK 4 FIRMA MILIK KELUARGA
Kirchmaier dan Grant (2005) menjalankan kajian terhadap negara-negara Eropah

(Jerman, United Kingdom, Sepanyol, Itali dan Perancis) yang mendedahkan
pemilikan berbeza yang ketara dalam seluruh ekonomi terbesar di Eropah dan
pemilikan mempunyai impak yang besar ke atas prestasi firma.
Satu kajian lain yang dilakukan ke atas 203 firma Turki pada 2005 mengenal pasti
pemilikan tertumpu yang tinggi di Turki. Syarikat-syarikat induk yang tidak
tersenarai mempunyai peratusan purata saham tertinggi dan menyokong
kepercayaan bahawa individu atau keluarga menubuhkan syarikat induk untuk
mengawal syarikat-syarikat yang disenaraikan mereka (Mandaci & Gumus,
2010).
Kelebihan pihak dalaman yang mengawal adalah seperti berikut (lihat Rajah 4.1):
Rajah 4.1: Kelebihan pihak dalaman yang mengawal
Pemilikan tertumpu lebih ketara di (La Porta et al., 1998):

(a) Benua Eropah;
(b) Negara-negara Asia Timur;
(c) Amerika Latin; dan
(d) Afrika, yang mempunyai perlindungan pemegang saham yang tidak
mencukupi.
Jadual 4.1 menunjukkan peratusan perniagaan keluarga di seluruh dunia.

TOPIK 4 FIRMA MILIK KELUARGA  69
Jadual 4.1: Perniagaan Keluarga di Seluruh Dunia
Negara Peratusan Firma Keluarga

Amerika Syarikat 80% - 90%
United Kingdom 65%
Chile 75% - 90%
Austria 80%
Belgium 83%
Republik Czech 80% - 95%
Estonia 90%
Finland 90%
Perancis 83%
Jerman 79%
Hungary 70%
Sepanyol 85%
Itali 73%
Luxembourg 70%
Brazil 70%
Greece 80%
Cyprus 85% - 90%
Timur Tengah 90%
Negara-negara Teluk 98%
Turki 90%
Australia 67%
Sumber: FFI (2011)
Di Asia Timur, syarikat-syarikat kebiasaannya dikawal oleh keluarga atau

kerajaan. Controlling shareholders (pemegang saham yang mengawal)
mempunyai kuasa, terutamanya, melalui penggunaan piramid dan penyertaan
dalam pengurusan (La Porta et al., 1999).
Kajian yang dilakukan oleh Claessens et al. (2000) di sembilan buah negara Asia
Timur (Hong Kong, Indonesia, Jepun, Korea Selatan, Malaysia, Filipina,
Singapura, Thailand dan Taiwan) melaporkan bahawa lebih daripada dua
pertiga daripada firma-firma dikawal oleh pemegang saham tunggal.
Kira-kira 60% daripada pengurusan atasan firma tertumpu berkaitan dengan

keluarga pemilik dan kawalan keluarga lebih meluas dalam separuh daripada
syarikat-syarikat Asia Timur.
Kajian di Thailand yang dilakukan oleh Yammeesri dan Lodh (2004) mendapati
bahawa firma-firma dengan pemilikan kawalan mempunyai prestasi yang lebih
tinggi daripada mereka yang mempunyai pemilikan bukan kawalan. Hasil
dapatan kajian juga menunjukkan bahawa pemilikan kawalan keluarga
meningkatkan prestasi firma.
AKTIVITI 4.1
1. Apakah corak pemilikan di Malaysia?
2. Apakah peratusan yang diperlukan untuk sebaran awam yang

dikehendaki oleh Bursa Malaysia bagi syarikat-syarikat di
Malaysia? Bincangkan.
4.2 STRUKTUR PEMILIKAN DI MALAYSIA

Struktur pemilikan di Malaysia lebih tertumpu pada saham yang dipegang oleh
kerajaan, keluarga atau individu. Jadual 4.2 menjelaskan beberapa struktur
pemilikan di Malaysia.
Jadual 4.2: Struktur Pemilikan di Malaysia
Sumber Deskripsi
Zhuang, Edwards Pada tahun 1997, trend struktur pemilikan yang dipegang oleh
dan Capulong syarikat-syarikat penama adalah 45.6% daripada jumlah saham
(2001) adalah dipegang oleh lima pemegang saham utama. Walau
bagaimanapun, corak pemilikan telah berubah sedikit dari semasa
ke semasa dan majoriti pegangan saham oleh syarikat-syarikat dan
institusi-institusi penama dimiliki oleh keluarga.
Pematuhan Laporan oleh Bank Dunia menunjukkan bahawa 67.2% daripada

Piawaian dan Kod saham di Malaysia adalah di tangan keluarga, 37.4% adalah di
(ROSC) tangan pemilik dan 13.4% adalah dikawal oleh kerajaan.
Hui (1981) Satu kajian mendapati bahawa 0.8 peratus daripada pemegang
saham memiliki 69% daripada semua saham dalam 62 syarikat
terbesar di Malaysia di antara tahun 1974 dan 1976.

La Porta et al. Mendapati bahawa 54% daripada pemilikan dimiliki oleh tiga
(1998) pemilik terbesar yang datang daripada 10 syarikat bukan
kewangan terbesar di Malaysia yang tersenarai.
Pricewaterhouse Menunjukkan bahawa hampir 97% daripada syarikat-syarikat

Coopers (1998) senaraian awam Malaysia (PLC) adalah pemegang saham utama
dengan 33% daripada mereka yang terlibat dalam pengurusan.
Abdullah (2001) Mendapati bahawa pemegang saham tunggal terbesar memegang

36% daripada saham firma.
Che-Ahmad et al. Mengkaji 236 PLC pada tahun 1995 dan mendapati bahawa
(2003) pemegang blok memegang 60.75% pemilikan syarikat.
Abdullah dan Menetapkan bahawa pegangan saham purata oleh 20 pemegang

Mohd-Nasir (2004) saham utama adalah 73%.
Beberapa tindakan yang diambil oleh Suruhanjaya Sekuriti telah diumumkan

pada Februari 1998 di mana semakan dibuka terhadap peraturan-peraturan yang
mengawal pengagihan saham syarikat yang ingin disenaraikan di Bursa
Malaysia. Syarikat-syarikat yang memohon penyenaraian di papan utama
diminta memastikan bahawa sekurang-kurangnya 25 peratus saham yang
dipegang oleh bilangan minimum pemegang saham awam tersebar memegang
tidak kurang daripada 1,000 saham setiap seorang. Bilangan minimumnya ialah
750 atau 1,000, bergantung kepada sama ada syarikat terbabit mempunyai modal
berbayar kurang atau lebih daripada RM100 juta (Keperluan Penyenaraian BSKL,
perenggan 8.15 (1) dan (1A)). Oleh itu, penguatkuasaan undang-undang dan
peraturan-peraturan oleh badan-badan kawal selia membantu melindungi hak-
hak minoriti.
AKTIVITI 4.2
1. Mengapakah ada perdebatan mengenai takrif firma keluarga?
2. Pada pendapat anda, adakah anda bersetuju bahawa pengasas

firma keluarga mempunyai kesan yang lebih besar ke atas prestasi
firma daripada pengganti? Bincangkan.
Di Asia, literatur menunjukkan bahawa firma-firma keluarga meningkatkan

ekonomi (Filatotchev, Lien & Piesse, 2005;. La Porta et al., 1999). Nama-nama
seperti keluarga Ayala (Filipina), Li Ka-Shing (Hong Kong) dan Kyuk Ho Shin
(Korea Selatan) terkenal di kalangan syarikat-syarikat kumpulan keluarga. Di
Malaysia, Robert Kuok (Kuok Brothers) dan Lim Kok Thay (Kumpulan Genting)
adalah antara perniagaan keluarga yang terkenal dalam pasaran Malaysia.

Kajian oleh Claessens et al. (2000) menunjukkan syarikat-syarikat yang tertumpu

di Malaysia dikuasai oleh keluarga pengasas dan keturunan mereka. Khan (2004)
juga mendapati bahawa kebanyakan syarikat di Thailand dan Malaysia
mempunyai „model tadbir urus korporat berasaskan keluarga‰.
Di Asia Timur, ada jumlah lebih besar syarikat berasaskan keluarga yang
tidak semestinya dikawal oleh bank atau pasaran ekuiti. Walau
bagaimanapun, mereka beroperasi sebagai entiti ekonomi dalam konteks
sistem berasaskan hubungan yang boleh dianggap sebagai sistem tadbir
urus korporat berasaskan keluarga.
(Khan, 2004)
Perniagaan keluarga sebahagian besarnya dibiayai oleh dana dalaman. Kuasa

muktamad kekal dengan kumpulan keluarga (Khan, 2004).
Abdul Rahman (2006) menetapkan bahawa syarikat yang tersenarai di Malaysia

dimiliki atau dikawal oleh keluarga dan syarikat-syarikat kelihatan diwarisi oleh
keturunan mereka sendiri.
Penyelidikan menunjukkan bahawa 59% daripada perniagaan di Malaysia

masih diuruskan oleh pengasas, manakala 30% dikendalikan oleh generasi
kedua di mana majoritinya adalah anak-anak pengasas.
(Shamsir Jasani, 2002)
Mengikut Ibrahim dan Abdul Samad (2010), pembangunan perniagaan keluarga

di Malaysia menyumbang pada kewujudan beberapa orang jutawan dalam
bidang masing-masing seperti Syed Mokhtar Al-Bukhary, Robert Kuok Hock
Nien dan Ananda Krishnan. Laporan daripada tinjauan kebangsaan yang
meliputi 225 syarikat-syarikat yang dijalankan oleh Grant Thornton dan Institut
Pengurusan Malaysia pada tahun 2002 menyatakan bahawa majoriti perniagaan
keluarga di Malaysia terdiri daripada perusahaan kecil-kecilan yang secara
umumnya diuruskan oleh pengasas (Shamsir Jasani, 2002). Pembuatan,
peruncitan atau pembinaan merupakan sektor penting yang paling banyak
diterokai oleh perniagaan keluarga. Kajian tersebut juga mendapati bahawa
kebanyakan perniagaan keluarga dimulakan oleh orang yang mempunyai enam
tahun atau lebih pengalaman bekerja. Ini menunjukkan bahawa di Malaysia,
mereka yang memulakan perniagaan keluarga terdiri daripada mereka yang
mempunyai pengalaman yang luas dalam bidang masing-masing.

Laporan itu juga menekankan ciri-ciri perniagaan keluarga di Malaysia yang

boleh dirumuskan seperti yang dijelaskan di dalam Rajah 4.2:
Rajah 4.2: Ringkasan ciri-ciri perniagaan keluarga di Malaysia
4.2.1 Isu-isu dalam Perniagaan Keluarga

Laporan kaji selidik itu menekankan dua isu utama dalam struktur perniagaan
keluarga:
(a) Cara-cara untuk membiayai perniagaan; dan
(b) Penglibatan atau penyertaan ahli keluarga.
Walaupun kedua-dua faktor di atas adalah berbeza, amalan biasa selalunya

mengaitkan kedua-duanya. Selalunya, ketika ingin memulakan, menjalankan
dan mengembangkan perniagaan, perniagaan keluarga bukan sahaja
menghadapi cabaran untuk mendapatkan pembiayaan yang mencukupi tetapi
juga menghadapi cabaran dalam mencari sumber kewangan yang sesuai.

Rajah 4.3: Kebimbangan tentang kehilangan kawalan

sekiranya pihak luar terlibat dalam pembiayaan perniagaan
Rajah 4.3 menunjukkan dalam perniagaan kecil-kecilan, ahli-ahli menunjukkan

kebimbangan yang paling tinggi tentang isu kehilangan kawalan jika mereka
mendapatkan sumber kewangan daripada luaran. Bagi perniagaan besar-
besaran, kebimbangan mengenai penyertaan luar bukan tertumpu kepada aspek
pembiayaan tetapi tentang kemungkinan perubahan dalam sistem pengurusan.
Malah, 52% daripada responden yang mewakili perniagaan besar-besaran
menyatakan kebimbangan mereka tentang kemungkinan perubahan dalam cara
perniagaan dikendalikan jika pihak luar terlibat.
4.2.2 Hubungan Kekeluargaan

Berhubung dengan penglibatan keluarga, laporan kaji selidik menyatakan
bahawa 48 peratus daripada perusahaan yang besar-besaran seolah-olah kurang
mengambil berat tentang membawa ahli keluarga masuk ke dalam perniagaan
berbanding dengan perusahaan kecil-kecilan (31%) dan sederhana (29%). Walau
bagaimanapun, majoriti daripada responden, tanpa mengira saiz perniagaan,
amat bersetuju bahawa:
(a) Kanak-kanak perlu diperkenalkan kepada perniagaan pada usia yang awal;
(b) Pendidikan anak-anak perlu digerakkan ke arah keperluan perniagaan;
(c) Hanya ada seorang pengganti pengurusan;

(d) Kriteria perlu ditetapkan untuk menentukan bagaimana ahli keluarga

menyertai dan meninggalkan perniagaan;
(e) Perniagaan menjadi lebih kukuh dengan penglibatan ahli-ahli keluarga;
(f) Ibu bapa harus bersara apabila anak-anak sudah bersedia untuk mengambil
alih perniagaan;
(g) Pengasas dan generasi seterusnya harus sentiasa mempunyai peranan

rasmi dalam perniagaan;
(h) Hal ehwal keluarga dan perniagaan harus dipisahkan; dan
(i) Penasihat profesional harus memahami isu-isu unik yang dihadapi oleh
perniagaan keluarga;.
Berhubung dengan penyertaan anak-anak, laporan tersebut menyatakan bahawa:
(a) 21% responden mahu anak-anak mereka terlibat dalam perniagaan.
(b) Merujuk pada 24% anak-anak yang terlibat dalam perniagaan yang
dikendalikan oleh keluarga:
(i) 46.5% adalah anak pertama;
(ii) 28.2% adalah anak kedua;
(iii) 13.7% adalah anak ketiga; dan
(iv) 11.4% adalah anak keempat.
(c) 52 peratus daripada responden berpendapat bahawa anak-anak mereka

perlu menyertai perniagaan hanya jika mereka mahu. Ini benar
terutamanya bagi responden di syarikat-syarikat besar (69%).
Kaji selidik itu juga memohon maklum balas mengenai penyertaan pihak
luar ke dalam perniagaan keluarga. Ia mendapati bahawa hanya 39 peratus
daripada responden dari perniagaan besar-besaran bimbang tentang
campur tangan orang luar dalam perniagaan mereka, manakala dalam
perniagaan berskala sederhana, 43 peratus daripada responden
menyatakan kebimbangan mereka mengenai penyertaan luar dalam
perniagaan keluarga. Selain itu, 44 peratus daripada responden dalam
perniagaan berskala sederhana menyuarakan kebimbangan mereka ke atas
kehilangan kawalan jika orang luar dibenarkan untuk berada dalam
perniagaan keluarga.

4.3 PEMILIKAN KELUARGA

Adakah anda tahu maksud hak pemilikan keluarga? Sebelum kita teruskan
dengan perbincangan, mari kita lihat Rajah 4.4. Pada pendapat anda, adakah
rajah tersebut menggambarkan pemilikan keluarga dengan betul? Marilah kita
membincangkan takrifan pemilikan keluarga dengan lebih lanjut.
Rajah 4.4: Lakaran kartun pemilikan keluarga

Sumber: http://www.familybusinesssolutions.co.uk/10_ProfessionalAdvisors.html
Definisi Firma Keluarga

Ada beberapa definisi perniagaan keluarga. Secara umumnya, ia merujuk pada
struktur perniagaan di mana pemilikan, pengurusan dan kuasa membuat
keputusan dikekalkan untuk ahli-ahli keluarga sahaja. Batasan tersebut dirangka
sebegitu sejak awal kerana ia bertujuan untuk mewujudkan legasi keluarga.
Menurut BDO Stoy Howard, pusat perniagaan keluarga di UK, sesebuah

perniagaan boleh dikira sebagai perniagaan keluarga jika sekurang-kurangnya
salah satu daripada syarat-syarat berikut terpakai („Adakah Perniagaan Anda
Perniagaan Keluarga?‰):
(a) Satu keluarga memegang lebih daripada 50 peratus saham mengundi,

menjadi sebahagian besar daripada pengurusan kanan syarikat yang
mengawal perniagaan;
(b) Lebih daripada satu generasi terlibat dalam perniagaan tersebut; dan
(c) Keluarga tersebut menganggap perniagaan tersebut sebagai perniagaan
keluarga.

Sebuah penerbitan laman web Universiti Purdue menekankan seseorang perlu

mengambil kira tiga komponen strukturnya yang berbeza tetapi saling berkaitan,
bahawa untuk memahami perniagaan keluarga dan ciri-cirinya yang unik seperti
yang ditunjukkan dalam Jadual 4.3.
Jadual 4.3: Tiga Komponen Berbeza tetapi Saling

Berkait dalam Struktur Perniagaan Keluarga
Komponen Keterangan
Keluarga Komponen pertama dalam keluarga merujuk pada kumpulan yang
terdiri daripada dua atau lebih orang yang berkaitan melalui pertalian
darah (biologi) dan/atau melalui hubungan undang-undang
(perkahwinan, pengambilan anak angkat, perkahwinan berdasarkan
common law di beberapa negera). Ikatan emosi biasanya mengiringi
hubungan ini. Sifat hubungan ini dan kekuatannya berbeza-beza
dalam kalangan keluarga. Tujuan sesebuah keluarga lebih fokus ke
arah manusia dan hubungan. Kesannya, ahli keluarga mungkin
cenderung untuk berhubung antara satu sama lain dengan cara
sebagaimana mereka berhubung dalam keluarga mereka, bukan
dengan cara mereka berhubung dengan rakan sekerja perniagaan yang
bukan daripada keluarga yang sama.
Perniagaan Komponen kedua adalah perniagaan. Perniagaan adalah satu unit

ekonomi. Ia adalah syarikat komersial yang menghasilkan, mengedar
dan/atau bertukar barangan dan perkhidmatan dengan pelanggan.
Tujuan perniagaan adalah menyempurnakan tugas-tugas tertentu
secekap yang mungkin dan memperoleh keuntungan yang munasabah
daripada penyempurnaan tugas-tugas tersebut. Mereka cenderung
untuk mengaitkan antara satu sama lain dengan cara yang hierarki
berdasarkan peranan yang ditentukan (contohnya, penerangan kerja)
yang bertujuan untuk memajukan perniagaan.
Pemilikan Komponen ketiga ialah pemilikan. Pemilik adalah seseorang yang

mempunyai tuntutan undang-undang ke atas aset perniagaan dan
yang mungkin merisikokan aset peribadi mereka sendiri dengan
harapan untuk merealisasikan keuntungan. Tujuan pemilikan
sesebuah perniagaan adalah secara amnya untuk memperoleh
pulangan bagi pelaburan dan untuk mengurangkan risiko yang terlibat
dalam pelaburan tersebut. Dalam banyak kes, pemilikan dalam
perniagaan keluarga kekal di tangan seorang ahli keluarga, atau dalam
sekumpulan kecil ahli keluarga. Dalam kes-kes lain, pemilikan
mungkin termasuk ahli-ahli bukan keluarga apabila sebuah syarikat
telah diperbadankan dan menjual saham.

Dalam struktur perniagaan keluarga, ketiga-tiga komponen ini akan bertindih

dan mewujudkan tiga jenis domain.
Dalam domain tunggal, ia mungkin melibatkan (rujuk Jadual 4.4):
Jadual 4.4: Tiga Jenis Domain didalam Struktur Perniagaan Keluarga
Jenis Domain Keterangan

Keluarga Sahaja Ini merujuk kepada ahli keluarga yang tidak bekerja dalam
perniagaan atau mempunyai pemilikan.
Perniagaan Sahaja Ini merujuk kepada pekerja yang bukan ahli keluarga.
Pemilikan Sahaja Ini merujuk kepada pemegang saham luar.
Orang yang terlibat dalam domain tunggal mungkin akan mempunyai

pengetahuan yang kurang daripada domain yang lain dan mungkin mempunyai
harapan yang berbeza. Sebagai contoh, ibu bapa yang tidak terlibat dalam
sesebuah perniagaan itu akan cenderung untuk menyokong perniagaan tersebut
tanpa mengambil kira kelayakan dan pengalaman seseorang itu dan cenderung
untuk membuat keputusan berdasarkan peranan mereka sebagai ibu bapa (atau
peranan keluarga yang lain) dan bukannya berasaskan perniagaan.
Kakitangan bukan keluarga juga pemain domain tunggal. Mereka bekerja untuk
syarikat tetapi tidak mempunyai kepentingan yang sama sebagaimana pemilik
atau ahli keluarga. Mereka mungkin menghadapi konflik antara harapan dan
impian mereka sendiri dengan mereka yang datang daripada kalangan keluarga,
terutamanya apabila ahli keluarga yang bekerja di syarikat sama dinaikkan
pangkat atau apabila ahli keluarga membincangkan isu-isu perniagaan di rumah,
oleh itu pekerja yang bukan keluarga tidak termasuk dalam perbincangan
tersebut. Dalam bidang domain berganda, gabungan boleh (rujuk Rajah 4.5):
Rajah 4.5: Domain berganda (gabungan) dalam struktur perniagaan keluarga

Dalam ketiga-tiga domain, ketiga-tiga komponen bertindih ă Keluarga +

Perniagaan + Pemilik ă oleh itu ahli keluarga terlibat dalam ketiga-tiga domain.
Ahli-ahli keluarga yang bekerja dalam perniagaan tersebut dan merupakan
pemilik yang berada dalam ketiga-tiga domain ini mungkin lebih arif tentang
mekanisme yang wujud dalam ketiga-tiga domain. Ini disebabkan mereka
mempunyai interaksi yang lebih kerap dan intim dengan ketiga-tiga domain ini.
Mereka mungkin memikul tanggungjawab yang besar atau memanipulasi kuasa
yang lebih besar apabila timbul isu-isu perniagaan. Walaupun mereka boleh
berbuat demikian secara sah, ia boleh mencetuskan konflik dengan ahli-ahli
keluarga yang lain yang mempunyai kepentingan dalam perniagaan tetapi
kurang mempunyai akses pada maklumat dan pembuatan keputusan.
Ahli-ahli keluarga ini mungkin mempunyai pandangan yang jelas tentang

bagaimana keuntungan harus dibahagikan antara gaji, pendapatan terkumpul
dan dividen pemegang saham. Walau bagaimanapun, mereka mungkin tidak
memahami sudut pandangan orang lain yang tidak mempunyai perspektif
ketiga-tiga domain.
Tema-tema yang menyokong perniagaan keluarga adalah hubungan dan

tanggungjawab mereka yang berkisar tentang nilai-nilai timbal balik dan rasa
hormat, terutama mereka yang merupakan bapa kepada anak lelaki dan abang
kepada adik lelaki. Ada dua faktor utama yang menjustifikasikan pengekalan
perniagaan keluarga (Sheldrake, 1999):
(a) Ketetapan keputusan di pasaran yang membolehkan syarikat-syarikat

untuk menjadi agresif dan berkesan.
(b) Ikatan atau hubungan kekeluargaan memastikan perpaduan dan

kebolehpercayaan yang menjadikan syarikat-syarikat itu musuh yang
menggerunkan.
Walau bagaimanapun, perniagaan keluarga menghadapi dua ancaman utama

selepas tempoh yang terjamin di pasaran (Sheldrake, 1999):
(a) Kegagalan generasi pelapis untuk mengekalkan semangat keusahawanan

dan kejayaan pengasas.
(b) Isu kemampanan.

Sesebuah perniagaan keluarga boleh berkembang sehingga tahap yang tertentu

sahaja. Apabila perniagaan itu melebihi tahap tersebut, perniagaan tersebut
dapat beroperasi dengan berkesan melalui penggunaan kaedah-kaedah yang
lebih universal, proses yang lebih bersifat peribadi dan tidak melibatkan
pergantungan pada pautan persaudaraan. Faktor yang kedua ini adalah
dorongan di sebalik kajian ini yang bertujuan untuk menyerlahkan
kemungkinan peralihan pemilikan yang diakibatkan oleh pengembangan
perniagaan keluarga.
Ketiga-tiga dimensi definisi firma keluarga adalah sebahagian daripada

pegangan modal dan hak mengundi atau pemilikan, kedudukan pengurusan
oleh ahli keluarga dan kawalan syarikat (Villalonga & Amit, 2006).
Firma keluarga ditentukan oleh kriteria tunggal, iaitu pemilikan dalam beberapa
kajian (contohnya Górriz & Fumas, 1996; Filatotchev et al., 2005;. Ben-Amar &
Andre, 2006;. Kowalewski et al., 2010).
Kajian-kajian lain menggunakan pelbagai kriteria dalam takrif mereka tentang

perniagaan keluarga seperti pemilikan dengan tadbir urus (contohnya Anderson
& Reeb, 2003;. Arosa et al., 2010), pemilikan dan pengurusan (contohnya Smith &
Amoako-Dilema, 1999;. Miller et al., 2007), dan akhirnya pemilikan, tadbir urus
dan pengurusan (contohnya Villalonga & Amit, 2006; Andres, 2008; Saito, 2008).
Selepas memahami perbahasan mengenai takrif firma keluarga, kita perlu

memahami peratusan pemilikan keluarga yang dipegang oleh pihak-pihak ini.
Adakah kita mempunyai bilangan yang ideal untuk peratusan pegangan saham
oleh keluarga?
(a) Peratus Pegangan Saham Keluarga (rujuk Jadual 4.5).
Jadual 4.5: Peratus Pegangan Saham Keluarga
Sumber Deskripsi
Faccio dan Lang Menyatakan bahawa syarikat-syarikat di UK dan Ireland adalah
(2002) 44.29% dikawal oleh keluarga.
Frank dan Mayers Melaporkan bahawa pegangan keluarga menyumbang satu

(2001) pertiga daripada jumlah keseluruhan pegangan saham di Jerman.
Andres (2008) Mendapati bahawa 63% daripada saham dimiliki oleh keluarga di
pasaran Jerman. Prestasi perniagaan keluarga adalah hanya lebih
baik di firma-firma di mana keluarga pengasas masih aktif, sama
ada sebagai eksekutif atau lembaga penyeliaan.

(b) Prestasi Keluarga (rujuk Jadual 4.6).
Jadual 4.6: Prestasi Keluarga
Sumber Deskripsi
Achmad, Rusmin, Dapatan kajian menunjukkan bahawa kehadiran pegangan saham

Neilson dan tertumpu oleh ahli-ahli keluarga mungkin menurunkan prestasi
Tower (2009) korporat. Firma keluarga cenderung untuk bertindak bagi
kepentingan ahli keluarga, yang membawa kepada rampasan
kekayaan daripada pemegang saham bukan keluarga.
Chu (2009) Kajian yang dijalankan di Taiwan menunjukkan bahawa pemilikan

keluarga mempunyai peningkatan prestasi. Hubungan positif yang
kuat ini terutamanya apabila ahli keluarga berkhidmat sebagai
ketua pegawai eksekutif, pengurus atasan, pengerusi atau pengarah
firma. Walau bagaimanapun, hubungan tersebut menjadi lemah
apabila ahli keluarga tidak terlibat dalam pengurusan firma atau
kawalan. Hasil kajian menunjukkan bahawa kesan pemilikan
keluarga lebih cenderung untuk menjadi kenyataan apabila
pemilikan keluarga digabungkan dengan pengurusan dan kawalan
keluarga yang aktif.
Lin dan Chang Mendapati di Taiwan ada tiga kesan ambang antara pemilikan
(2010) keluarga dan nilai firma. Pemilikan keluarga yang optimum
adalah di antara 31.76% dan 33.61% kerana pada peringkat ini,
nilai firma dimaksimumkan.
Fama dan Jensen Pemilikan keluarga mengurangkan masalah agensi yang klasik
(1983) antara pengurus dan pemegang saham.
Morck et al. (2000) Berpendapat bahawa pemilikan keluarga di Kanada membawa

pada prestasi kewangan yang lemah. Kawalan keluarga oleh waris
membawa kepada pertumbuhan yang lebih perlahan kerana
ketidakcekapan disebabkan pembentengan, halangan yang tinggi
terhadap kawalan luar dan pelaburan yang rendah untuk inovasi.
Barclay dan Berpendapat kepentingan keluarga yang tinggi mengurangkan

Holderness (1989) kebarangkalian membida oleh pelabur luar yang lain dan membawa
kepada penilaian pasaran yang lebih rendah.
La Porta et al. Mendapati bahawa syarikat-syarikat di Hong Kong adalah

(1999) sebahagian besarnya di bawah kawalan keluarga, dan ada sedikit
sahaja firma yang mempunyai pegangan yang meluas dari
kalangan orang ramai. Di peringkat pemilikan yang sangat tinggi,
jika pemilikan keluarga boleh dikawal dan dimanfaatkan
sewajarnya, prestasi firma boleh dioptimumkan.

Ng (2005) Syarikat yang mempunyai pemilikan tertumpu yang tinggi perlu

memberi perhatian yang lebih untuk memperbaiki amalan tadbir
urus korporat dalam usaha untuk meningkatkan prestasi firma.
Johl et al. (2010) Di India, pemilikan keluarga yang rendah membawa kepada
prestasi yang lebih baik, manakala pemilikan keluarga yang tinggi
berkait dengan pengurangan prestasi. Jika keluarga mempunyai
kawalan yang besar terhadap firma, potensi untuk perkubuan atau
pembentengan dan prestasi yang lemah adalah tinggi.
Abdul Rahman Di Malaysia, ada kajian dijalankan ke atas pemilikan dan prestasi
(2006) firma. Kajian menunjukkan bahawa syarikat-syarikat tersenarai di
Malaysia dimiliki atau dikawal oleh ahli-ahli keluarga dan
syarikat-syarikat ini diwarisi oleh keturunan mereka sendiri.
Claessens et al. Kajian ini juga melaporkan bahawa hampir 67.2 peratus daripada
(2000) syarikat-syarikat Malaysia dimiliki oleh keluarga.
Bank Dunia (1999) Kajian berkenaan syarikat senaraian awam di Malaysia dan
negara-negara Asia yang lain mendapati bahawa pemegang saham
tunggal mengawal lebih daripada 50 peratus saham syarikat
senaraian awam, dan keluarga mengawal sekurang-kurangnya
60% saham syarikat senaraian awam. Khususnya, 67.2% saham
dimiliki oleh firma-firma keluarga, 37.4% adalah dimiliki oleh
hanya satu pemegang saham dominan dan 13.4% adalah kawalan
kerajaan. Oleh itu, firma-firma yang dikawal oleh keluarga
menguasai dan mengawal majoriti pasaran modal Malaysia
(seperti yang dipetik dalam Backman & Butler, 2003).
Soederberg (2003) Menurut kaji selidik yang dilakukan pada tahun 1996, firma
dan Ishak (2004) keluarga di Malaysia mengawal hampir 60% daripada syarikat
senaraian awam dan majoriti syarikat-syarikat Malaysia
mempunyai pemilik utama yang mengawal, terutamanya individu
atau keluarga.
Mohd Sehat dan Mendapati bahawa purata saham yang dipegang oleh pemegang
Abdul Rahman blok di 100 tangga teratas syarikat tersenarai Malaysia adalah
(2005) 55.84%.
Struktur pemilikan tertumpu di Malaysia dipengaruhi oleh gaya

perniagaan keluarga, budaya, bangsa serta peraturan-peraturan yang
dikenakan di Malaysia.

Bursa Malaysia memerlukan semua syarikat yang tersenarai untuk

menerbitkan sekurang-kurangnya 25% saham kepada orang ramai,
termasuk perniagaan keluarga. Sementara itu, baki saham masih boleh
dimiliki oleh firma-firma keluarga. Oleh itu, baki 75% saham syarikat
masih boleh dipegang oleh ahli keluarga. Ahli keluarga boleh kekal sebagai
controlling shareholders selagi mereka memiliki saham dan mengawal
syarikat.
SEMAK KENDIRI 4.1
1. Bincangkan dua kelebihan firma keluarga.
2. Senaraikan tiga ahli perniagaan keluarga Malaysia yang terkenal.
4.4 CIRI-CIRI FIRMA KELUARGA

Firma keluarga mempunyai ciri-ciri unik seperti berikut:
(a) Ahli-ahli keluarga dan pemegang saham tertumpu terlibat secara aktif
dalam pengurusan dan lembaga (Lane, Astrachan, Keyt & McMillan, 2006).
(b) Gaya pengurusan yang berbeza, motivasi pengasas, budaya keluarga dan
struktur pemilikan (Daily & Dollinger, 1992; Chua, Chrisman & Chang,
2004).
(c) Strategi-strategi berbeza dan kebergantungan kepada sistem kawalan yang

lebih besar berbanding firma-firma bukan keluarga (Daily & Dollinger,
1992; Chami, 1999).
(d) Keunikan firma keluarga adalah berdasarkan hubungan keluarga dan niat
bahawa hubungan akan berkekalan (Litz, 1995).
(e) Firma keluarga ditadbir oleh ciri-ciri keluarga (Mishra, Randoy & Jenssen,
2001). Semangat keluarga dipupuk seawal zaman kanak-kanak dan
berfungsi sebagai pemantauan dan pengawal mekanisme dalam firma
keluarga (Fama & Jensen, 1983; Kets de Vries, 1993).
(f) Ahli keluarga yang mempunyai pengetahuan meluas mengenai firma akan
menggalakkan keputusan yang cepat dan fleksibel (James, 1999).
(g) Kecekapan yang lebih hebat, keuntungan yang lebih tinggi dan profil risiko
yang berbeza bagi pemegang ekuiti biasa.

4.5 FIRMA MILIK KELUARGA DAN TADBIR

URUS
Tadbir urus korporat adalah gabungan mekanisme tadbir urus korporat dalaman
dan luaran. Dalam usaha firma keluarga untuk menjadi kompetitif seperti firma
bukan keluarga, mereka juga perlu mempunyai mekanisme tadbir urus yang
kukuh (lihat Rajah 4.6).
Rajah 4.6: Mekanisme tadbir urus korporat
Sekarang, mari kita bincang mekanisme tersebut dengan lebih terperinci.
(a) Perwakilan Keluarga

Bagi tujuan penubuhan lembaga pengarah di firma-firma keluarga,
lembaga boleh distruktur dengan dua cara yang berbeza:
(i) Dikendalikan sepenuhnya oleh ahli-ahli yang berkaitan dengan

keluarga sepenuhnya, sama ada melalui pertalian darah atau
perkahwinan, yang bekerja dalam perniagaan kecil dan sederhana
(Voordeckers et al., 2007).
(ii) Satu kumpulan dengan orang dalaman dan luaran seperti lazimnya
dalam syarikat-syarikat senaraian awam (He & Sommer, 2010).

(b) Kebebasan Lembaga Pengarah

Berikut adalah penjelasan berkenaan kebebasan lembaga pengarah:
(i) Di Malaysia, lembaga pengarah syarikat-syarikat yang dikawal oleh

keluarga dikuasai oleh ahli-ahli keluarga atau rakan-rakan rapat
mereka, dan hanya sedikit pengarah yang benar-benar bebas.
(ii) Firma keluarga biasanya tidak mengambil pengarah bukan eksekutif

(Young, Tsai & Hsieh, 2008) dan ia mengambil kurang pemegang
saham dan pengarah berbanding firma bukan keluarga (Cromie,
Stephenson & Montieth, 1995; Abdul Samad et al., 2008).
(iii) Pemilik firma keluarga keberatan untuk melantik pengarah bebas

kerana mereka takut hilang kawalan; mereka tidak percaya yang
pengarah bukan eksekutif memahami situasi daya saing firma
tersebut; mereka takut untuk membuka ruang kepada idea dan
pandangan luar dan baru; dan mereka merasakan bahawa kerja
lembaga mengambil masa yang banyak berbanding kerja-kerja
operasi yang lebih penting (Ward, 1991).
(c) Pengerusi Keluarga

Berikut adalah penjelasan berkenaan pengerusi keluarga:
(i) Pengerusi keluarga ditubuhkan dalam firma keluarga untuk

mendapat kelebihan dari firma bukan keluarga.
(ii) Mengurangkan kos agensi pemilik-pengurus, melalui pemantauan

pengerusi (Burkart et al., 2003).
(iii) Sekurang-kurangnya kedudukan CEO atau pengerusi perlu

diadakan oleh ahli keluarga.
(iv) Pengasas-ketua pegawai eksekutif dan pengasas-pengerusi kedua-

duanya mempunyai kesan positif ke atas prestasi firma dan
pengasas pengerusi menyumbang nilai kepada firma dengan ketua
pegawai eksekutif bukan keluarga (Villalonga & Amit, 2006).
(d) Penglibatan Keluarga dalam Pewarisan

Berikut adalah penjelasan bagi penglibatan keluarga dalam pewarisan:
(i) Kelangsungan dan pewarisan firma keluarga disebut sebagai

memindahkan pemilikan dan pengurusan dari satu generasi ke
generasi (Ward, 1988; Bocatto et al., 2010).

(ii) Memilih pewaris ă kenaikan pangkat dalam organisasi atau

perlantikan seorang ketua pegawai eksekutif (Urooj et al., 2010).
Firma keluarga sering memilih untuk mengenengahkan ahli
keluarga seperti adik-beradik atau anak-anak (Smith & Amoako-
Dilema, 1999). Mereka yang disebut telah mengumpul pengetahuan
yang tentang firma terbabit kesan hubungan rapat mereka dengan
pengasas firma (Smith & Amoako-Adu, 1999).
(e) Saiz Lembaga Pengarah

Berikut adalah penjelasan berkenaan saiz lembaga:
(i) Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia (2000) Bahagian AA (XII)

menyatakan saiz lembaga. Setiap lembaga harus mengkaji saiz, untuk
menentukan kesan bilangan ini ke atas keberkesanannya (ms 71).
(ii) Lembaga harus mempunyai sekurang-kurangnya tujuh atau lapan

ahli untuk berfungsi dengan berkesan kerana lembaga dengan
bilangan yang kecil lebih cenderung untuk bersetuju dengan
keputusan tertentu (Jensen, 1993; Lange, Demeo, Silverman, Weiss &
Laird, 2000) dan melibatkan diri dengan interaksi dan penghujahan
yang tulen (Firstenberg & Malkiel, 1994).
(iii) Firma keluarga mempunyai lembaga yang lebih kecil (Chen, Chen &
Cheng, 2008). Saiz lembaga yang kecil mungkin disebabkan oleh
keseimbangan antara pertumbuhan dan pendedahan risiko yang
dihadapi oleh firma. Ini adalah kerana tumpuan pegangan saham
yang tinggi di tangan hanya beberapa pemegang saham (Gorriz &
Fumas, 1996).
(f) Struktur Kepimpinan

Berikut adalah penjelasan berkenaan struktur kepimpinan:
(i) Di Malaysia, Kod (2001) Bahagian 2, AA (II) menjelaskan bahawa

pengerusi dan ketua pegawai eksekutif perlu ada pembahagian
tanggungjawab yang jelas di peringkat atasan syarikat yang dapat
memastikan keseimbangan kuasa dan autoriti, agar tidak ada mana-
mana individu yang memiliki kuasa yang mutlak. Jika kedua-dua
peranan tersebut digabungkan, unsur bebas yang kuat prlu ada di
dalam lembaga pengarah. Keputusan untuk menggabungkan
peranan pengerusi dan ketua eksekutif harus dijelaskan secara
terbuka (p. 69).
(ii) Struktur kepimpinan boleh diasingkan ataupun digabungkan. Dualiti

timbul apabila jawatan ketua pegawai eksekutif dan pengerusi

diuruskan oleh seorang individu. Kepimpinan berasingan merujuk

pada jawatan pengerusi dan ketua pegawai eksekutif dipegang oleh
dua individu berbeza.
(iii) Dwi-kepimpinan atau kepimpinan dual adalah amalan biasa dalam

firma keluarga (Chen, Cheung, Stouraitis & Wong, 2005). Pengasas
atau ketua pegawai eksekutif lebih menitikberatkan tentang
kelangsungan firma mereka, melindungi warisan mereka untuk
generasi akan datang dan mencapai keuntungan lebih tinggi.
AKTIVITI 4.3
1. Jelaskan maksud dwi-kepimpinan.

2. Berdasarkan pembacaan anda, jika anda merupakan ketua pegawai
eksekutif, adakah anda akan memilih untuk mengurus lembaga
pengarah yang lebih kecil atau lebih besar? Jelaskan sebab-sebab
anda.
 Di seluruh dunia, struktur pemilikan didapati tertumpu di Benua Eropah,

Asia Timur, Amerika Latin dan Afrika.
 Struktur pemilikan di Malaysia cenderung kepada pemilikan tertumpu dan

kebanyakannya firma milik keluarga.
 Pemilikan keluarga di Malaysia diwarisi daripada pengasasnya, tetapi

terdapat masalah dalam mendapatkan pengganti baru untuk menguruskan
syarikat-syarikat milik keluarga.
 Dalam memastikan kelangsungan firma keluarga, firma-firma terbabit perlu

mempunyai tadbir urus yang kukuh seperti perwakilan keluarga, kebebasan
lembaga, pengerusi keluarga, pewarisan keluarga, saiz lembaga dan struktur
kepimpinan.

Teori agensi Pihak dalaman

Pemegang blok Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia
Pengerusi Pengurus
Ketua Pegawai Eksekutif Pihak luaran
Kawalan Prestasi
Controlling shareholder Syarikat senaraian awam
Dwi-kepimpinan atau Kepimpinan Suruhanjaya Sekuriti
dual
Kepimpinan berasingan
Milik keluarga
Pemegang saham
Pemilikan keluarga
Pemegang saham besar
Pengasas
Pengganti
Pengarah bebas
Abdul Rahman, R. (2006). Effective corporate governance (1st ed.). Shah Alam:
University Publication Centre (UPENA), UiTM.
Achmad, T., Rusmin, Neilson, J., & Tower, G. (2009). The iniquitous influence of
family ownership structures on corporate performance. Journal of Global
Business Issues, 3(1), 41-48.
Anderson, R. C., & Reeb, D. M. (2003). Founding-family ownership and firm

performance: Evidence from the S&P 500. Journal of Finance, 58(3), 1301-
1328.
Andres, C. (2008). Large shareholders and firm performance ă An empirical

examination of founding-family ownership. Journal of Corporate Finance,
14(4), 431-445.
Arosa, B., Iturralde, T., & Maseda, A. (2010). Outsiders on the board of directors
and firm performance: Evidence from Spanish non-listed family firms.
Journal of Family Business Strategy, 1(4), 236-245.

Ayoib Che-Ahmad., Nor Aziah Abdul Manaf., & Zuaini Ishak. (2003). Corporate
governance, ownership structure and corporate diversification: Evidence
from the Malaysian listed companies. Asian Academy of Management
Journal, 8(2), 67-89.
Barclay, M., & Holderness, C. (1989). Private benefits from control of public
corporations. Journal of Financial Economics, 25(2), 371-396.
Ben-Amar, W., & Andre, P. (2006). Separation of ownership from control and
acquiring firm performance: The case of family ownership in Canada.
Journal of Business Finance & Accounting, 33(3-4), 517-543.
Bocatto, E., Gispert, C., & Rialp, J. (2010). Family-owned business succession: The
influence of pre-performance in the nomination of family and nonfamily
members: Evidence from Spanish firms. Journal of Small Business
Management, 48(4), 497-523.
Burkart, M., Panunzi, F., & Shleifer, A. (2003). Family firms. The Journal of
Finance, 58(5), 2167.
Chami, R. (1999). WhatÊs different about family business? Computer World, 17,
67-69.
Chen, S., Chen, X., & Cheng, Q. (2008). Do family firms provide more or less
voluntary disclosure? Journal of Accounting Research, 46(3), 499-536.
Chen, Z., Cheung, Y.-L., Stouraitis, A., & Wong, A. W. S. (2005). Ownership
concentration, firm performance, and dividend policy in Hong Kong.
Pacific-Basin Finance Journal, 13(4), 431-449.
Chu, W. (2009). Family ownership and firm performance: Influence of family

management, family control and firm size. Asia Pacific Journal of
Management, Springer, DOI 10.1007/s10490-009-9180-1.
Chua, J. H., Chrisman, J. J., & Chang, E. P. C. (2004). Are family firms born or
made? An exploratory investigation. Family Business Review, 17(1), 37-54.
Claessens, S., Djankov, S., & Lang, L. H. P. (2000). The separation of ownership
and control in East Asian Corporations. Journal of Financial Economics,
58(1-2), 81-112.

Cromie, S., Stephenson, B., & Montieth, D. (1995). The management of family
firms: An empirical investigation. International Small Business Journal,
13(4), 11-34.
Daily, C., & Dollinger, M. (1992). An Empirical Examination of Ownership

Structure in Family and Professionally Managed Firms. Family Business
Review, 5(2), 117-136.
Demsetz, H., & Lehn, K. (1985). The Structure of Corporate Ownership: Causes
and Consequences. Journal of Political Economy, 93(6), 1155.
Faccio, M., & Lang, L. H. P. (2002). The ultimate ownership of Western European
corporations. Journal of Financial Economics, 65(3), 365-395.
Fama, E. F., & Jensen, M. C. (1983). Separation of Ownership and Control. Journal
of Law and Economics, 26(2), 301.
FFI. (2011). Global Data Points. Dicapai from http://www.ffi. org /?page =
GlobalDataPoints
Filatotchev, I., Yung-Chih, L., & Jenifer, P. (2005). Corporate Governance and
Performance in Publicly Listed, Family-Controlled Firms: Evidence from
Taiwan. Asia Pacific Journal of Management, 22(3), 257.
Firstenberg, P. B., & Malkiel, B. G. (1994). The twenty-first century boardroom:

Who will be in charge? Sloan Management Review, 36(1), 27-35.
Franks, J., & Mayer, C. (2001). Ownership, control and the performance of
German corporations. Review of Financial Studies, 14(4), 943-977.
Gorriz, C. G., & Fumas, V. S. (1996). Ownership structure and firm performance:
some empirical evidence from Spain. Managerial and Decision Econosmics
(1986-1998), 17(6), 575.
He, E., & Sommer, D. W. (2010). Separation of ownership and control:

Implications for board composition. Journal of Risk and Insurance, 77(2),
265-295.
Haslindar Ibrahim., & Fazilah Abdul Samad. (2010). Family business in emerging
markets: The case of Malaysia. African Journal of Business Management,
4(13), 2586-2595.

James, H. S. (1999). Owner as manager, extended horizons and the family firm.
International Journal of the Economics of Business, 6(1), 41.
Jensen, M. C., & Meckling, W. H. (1976). Theory of the firm: Managerial behavior,
Agency Costs and Ownership Structure. Journal of Financial Economics,
3(4), 305-360.
Johl, S., Jackling, B., & Joshi, M. (2010). Family generation, leadership, control and
performance: The role of outside directors in Top Indian family firms.
Paper presented at the meeting of British Accounting Association, Cardiff
City Hall, United Kingdom.
Kets de Vries, M. F. R. (1993). The dynamics of family controlled businesses: The

good and bad news. Organizational Dynamics, 21(3), 59-71.
Khan, A. H. (2004). Global markets and financial crises in Asia: Towards a theory
for the 21st century. Houndmills, Hampshire: Palgrave/Macmillan.
Kirchmaier, T., & Grant, J. (2005). Corporate ownership structure and

performance in Europe. European Management Review, 2(3), 231-245.
Kowalewski, O., Talavera, O., & Stetsyuk, I. (2010). Influence of Family

Involvement in Management and Ownership on Firm Performance:
Evidence From Poland. Family Business Review, 23(1), 45-59.
La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., & Shleifer, A. (1999). Corporate ownership

around the world. Journal of Finance, 54(2), 471-517.
La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., Shleifer, A., & Vishny, R. W. (1998). Law and
finance. The Journal of Political Economy, 106(6), 1113.
Lane, S., Astrachan, J., Keyt, A., & McMillan, K. (2006). Guidelines for family
business boards of directors. Family Business Review, 19(2), 147-167.
Le Breton-Miller, I., Miller, D., & Steier, L. P. (2004). Toward an Integrative Model
of Effective FOB Succession. Entrepreneurship Theory and Practice, 28(4),
305-328.
Lemmon, M. L., & Lins, K. V. (2003). Ownership Structure, Corporate

Governance, and Firm Value: Evidence from the East Asian Financial Crisis.
Journal of Finance, 58(4), 1445-1468.

Lin, F. L. & Chang, T. (2010). Does family ownership affect firm value in Taiwan?
A panel threshold regression analysis. International Research Journal of
Finance and Economics, 42, 45-53.
Litz, R. A. (1995), „The family business: Toward definitional clarity‰. Family

Business Review, 8(2), 71-81.
Mandaci, P. E., & Gumus, G. K. (2010). Ownership concentration, managerial

ownership and firm performance: Evidence from Turkey. South East
European Journal of Economics & Business, 5(1), 57-66.
Miller, D., Le Breton-Miller, I., Lester, R. H., & Cannella, A. A. (2007). Are family
firms really superior performers? Journal of Corporate Finance, 13(5), 829-
858.
Mishra, C., Randoy, T., & Jenssen, J. I. (2001). The effect of founding family
influence on firm value and corporate governance. Journal of International
Financial Management & Accounting, 12(3), 235.
Mohd Sehat, R., & Abdul Rahman, R. (2005). Ownership of the firm and
corporate value. Working paper, University Teknologi MARA, Shah Alam,
Malaysia.
Morck, R., Strangeland, D., & Yeung, B. (2000). Inherited wealth, corporate
control and economic growth: The Canadian disease. In: Morck, Randall
(Eds.), Concentrated Corporate Ownership. University of Chicago Press,
Chicago, 319ă369.
PricewaterhouseCoopers. (1998). Corporate Governance: 1998 Survey of public

listed companies. Kuala Lumpur: PricewaterhouseCoopers.
Shamsir Jasani. (2002). The Family & the Business International Survey Report, 1-
8. Grant Thornton & Malaysian Institute of Management.
Shamsul Nahar Abdullah. (2001). Characteristics of board of directors and audit

committees. Akauntan Nasional, 14(10), 18-21.
Shamsul Nahar Abdullah., & Mohd-Nasir, N. (2004). Accrual management and

the roles of board of directors and audit committees among Malaysian
listed companies: Evidence during the Asian financial crisis. IIUM Journal
of Management and Economics, 12(1), 49-80.

Smith, B. F., & Amoako-Adu, B. (1999). Management succession and financial

performance of family controlled firms. Journal of Corporate Finance, 5(4),
341-368.
Soederberg, S. (2003). The promotion of Anglo-American corporate governance

in the South: who benefits from the new international standard?. Third
World Quarterly, 24(1), 7-27.
Urooj, S. F., Zafar, N., & Khattak, M. A. (2010). Impact of CEO Succession on
Stock Returns. Paper presented at the International Business and Social
Science Research Conference. Dicapai from http://www.wbiconpro.com/
316-Syeda.pdf
Villalonga, B., & Amit, R. (2006). How do family ownership, control and
management affect firm value? Journal of Financial Economics, 80(2), 385-
417.
Voordeckers, W., Van Gils, A., & Van den Heuvel, J. (2007). Board composition in
small and medium-sized family firms. Journal of Small Business
Management, 45(1), 137-156.
Ward, J. L. (1988). The special role of strategic planning for family businesses.
Family Business Review, 1(2), 105-117.
Ward, J. L. (1991). Creating effective boards for private enterprises. San Francisco:
Jossey-Bass.
Yammeesri, J., & Lodh, S. C. (2004, January). Influence of ownership structure

and corporate performance: Evidence from Thailand. Paper presented at
the meeting of 5th Asia-Pacific Journal of Accounting and Economics, Kuala
Lumpur.
Young, C. S., Tsai, L. C., & Hsieh, P. G. (2008). Voluntary appointment of

independent directors in Taiwan: Motives and consequences. Journal of
Business Finance and Accounting, 35(9), 1103-1137.
Zhuang, J., Edwards, D., & Capulong, M. A. A. (2001). Corporate governance and
finance in East Asia: A study of Indonesia, Republic of Korea, Malaysia,
Philippines and Thailand. Asian Development Bank, Manila, Philippines,
1-179.

Topik  Peranan
5 Pelabur
Institusi
dalam Tadbir
Urus Korporat
HASIL PEMBELAJARAN
1. Membincangkan perkembangan pelabur institusi;
2. Menerangkan pengaruh pelabur institusi;
3. Menghuraikan alat-alat tadbir urus korporat; dan
4. Membincangkan hubungan antara tadbir urus korporat dengan
prestasi korporat.
 PENGENALAN
Adakah anda pernah mendengar tentang pelabur institusi? Pernahkah anda berfikir
tentang soalan-soalan berikut yang berkaitan dengan kumpulan pelabur ini?
(a) Apakah keadaan semasa mereka dalam persekitaran perniagaan di
Malaysia?
(b) Bagaimanakah mereka boleh mempengaruhi perniagaan?
(c) Adakah mereka sebahagian daripada alat tadbir urus korporat?
(d) Adakah mereka mempunyai sebarang kesan terhadap prestasi korporat?
Topik ini akan memberi anda jawapan untuk soalan di atas.

TOPIK 5 PERANAN PELABUR INSTITUSI DALAM TADBIR URUS KORPORAT  95
5.1 PERKEMBANGAN PEMILIKAN SAHAM

INSTITUSI
Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan lagi pembangunan pemilikan
saham institusi, khususnya di Malaysia. Kita mulakan dengan takrif pelabur
institusi dan trend semasa pemegang saham ini dalam pasaran modal Malaysia.
5.1.1 Definisi Pelabur Institusi

Pelabur adalah elemen yang terpenting dalam perniagaan. Pelabur menyumbang
modal dan mengharapkan pulangan yang baik daripada perniagaan. Pelabur
boleh dikelaskan pada beberapa kategori seperti pelabur runcit, institusi,
tempatan dan asing. Topik ini akan memberi tumpuan kepada pelabur institusi.
Pelabur institusi adalah entiti gergasi yang melabur jumlah wang yang besar,
sama ada dalam saham, hartanah atau lain-lain jenis pelaburan. Mereka
bertindak sebagai benefisiari (penerima manfaat) bagi pihak penyumbang modal
mereka. Jenis pelabur institusi yang tipikal termasuklah bank-bank, syarikat
insurans, dana pencen, penasihat pelaburan dan dana bersama.
Di Malaysia, contoh pelabur institusi yang besar adalah Kumpulan Wang

Simpanan Pekerja (Employees Provident Fund of Malaysia), Lembaga Tabung
Angkatan Tentera (Armed Forces Fund Board), Permodalan Nasional Berhad
(National Equity Corporation), Pertubuhan Keselamatan Sosial (Social Security
Organisation), Lembaga Tabung Haji (Pilgrimage Board) dan Khazanah Nasional
(sila rujuk Rajah 5.1).

96  TOPIK 5 PERANAN PELABUR INSTITUSI DALAM TADBIR URUS KORPORAT
Rajah 5.1: Contoh pelabur institusi besar di Malaysia

Sumber: http://www.kwsp.gov.my/portal/ms/web/kwsp/home
http://www.ltat.org.my/webltat/index.html
http://www.pnb.com.my/
http://www.perkeso.gov.my/
http://www.tabunghaji.gov.my/
http://www.khazanah.com.my/

Oleh sebab mereka memegang sejumlah besar saham dalam syarikat tertentu,
pelabur institusi umumnya mempunyai pengaruh yang besar ke atas operasi
syarikat. Dalam erti kata lain, mereka mempunyai kuasa dalam membuat
keputusan perniagaan, terutamanya melalui kuasa mengundi mereka. Di
samping itu, mereka mempunyai hak perkongsian keuntungan, hak untuk
mengundi dalam mesyuarat agung dan hak untuk memilih atau memecat
pengarah.
5.1.2 Trend Semasa Pelabur Institusi

Di UK dan AS, trend semasa adalah peratusan pegangan saham pelabur institusi
semakin meningkat, berbanding dengan peratusan pegangan saham pelabur
individu. Portfolio pelaburan yang pelbagai mendorong pelabur institusi
menyebar dan mengurangkan risiko pelaburan. Pada masa yang sama, mereka
mempunyai kuasa dalam mengawal operasi perniagaan, sekali gus membantu
dalam mempromosikan keputusan perniagaan demi kepentingan pemegang
saham.
Begitu juga, peratusan pegangan saham pelabur institusi adalah signifikan di

Malaysia. Rajah 5.2 menunjukkan peratusan pegangan saham yang diniagakan
di Bursa Malaysia pada bulan Mac 2012 berdasarkan jenis pelabur. Carta
menunjukkan bahawa pelabur institusi, tempatan dan asing, adalah kategori
utama pemegang saham di Malaysia. Para pelabur institusi tempatan memegang
42.25% saham, manakala pelabur asing menyumbang 21.75% pegangan saham.
Ini adalah data pada Mac 2012 untuk jumlah nilai yang diniagakan pada harga
RM37.2 bilion.
Rajah 5.2: Peratusan pegangan saham berdasarkan jenis pelabur di Malaysia

Sumber: www.bursamalaysia.com

Rajah 5.3: Nilai belian dan jualan berdasarkan jenis pelabur di Malaysia
Sumber: www.bursamalaysia.com
Di samping itu, Rajah 5.3 memaparkan nilai (RM bilion) bagi saham yang
diniagakan (belian dan jualan) mengikut jenis pelabur bagi bulan Mac 2012.
Selaras dengan Rajah 5.2, carta berkenaan mempamerkan tentang pelabur
institusi (tempatan dan asing) sebagai pemain utama urus niaga pasaran modal
Malaysia. Pelabur institusi tempatan membeli hampir RM15 bilion saham dan
menjual kira-kira RM17 bilion saham pada Mac 2012. Ini diikuti oleh pelabur
institusi asing yang masing-masing membeli dan menjual kira-kira RM10 bilion
saham dan RM6 bilion saham. Kedua-dua rajah menunjukkan bahawa pelabur
institusi menyumbang peratusan besar pegangan saham di Malaysia.
Layari laman sesawang berikut untuk mendapat maklumat lanjut mengenai

pasaran modal Malaysia: http://www.bursamalaysia.com.
5.2 PENGARUH PELABUR INSTITUSI

Dalam subtopik ini, kita akan melihat bagaimana pelabur institusi boleh
mempengaruhi syarikat-syarikat dalam membuat keputusan. Ini boleh
dilakukan melalui peranan dan tanggungjawab mereka.

5.2.1 Penyata Prinsip-prinsip Tanggungjawab

Pemegang Saham Institusi oleh Rangkaian
Tadbir Urus Korporat Antarabangsa (ICGN)
Pelabur institusi mempunyai pengaruh yang besar ke atas operasi syarikat
kerana jumlah pegangan saham mereka yang besar. Oleh itu, peranan pemegang
saham institusi adalah penting untuk melindungi kepentingan terbaik pemegang
saham. Beberapa garis panduan telah dirangka untuk membimbing para
pemegang saham dalam melaksanakan peranan mereka.
Antara garis panduan ini adalah Penyata ICGN berkenaan Prinsip-prinsip

Tanggungjawab Pemegang Saham Institusi. Penyata ini menyediakan garis
panduan berkenaan tanggungjawab para pemegang saham institusi. Ahli
ICGN datang dari lebih 38 buah negara meliputi pelbagai wilayah termasuk
Amerika Utara, Eropah, Asia Timur dan Asia Selatan, Amerika Latin, Afrika
dan Timur Tengah.
Ada lima isu yang dibincangkan dalam kenyataan ini, iaitu:
(a) Pertama, penyata tersebut menggariskan pertimbangan utama mereka. Ini

termasuk pandangan mereka tentang tanggungjawab utama pelabur
institusi.
(b) Kedua, penyata tersebut memberi definisi dan contoh pelabur institusi.
Penyata ini juga menerangkan rantaian pelaburan termasuk badan-badan
berkuasa, pengurus aset, pembekal perkhidmatan dan penjaga.
(c) Ketiga, keempat-empat elemen utama tadbir urus dalaman yang

diterangkan dam penyata itu adalah pengawasan, ketelusan dan
akauntabiliti, konflik kepentingan dan kepakaran.
(d) Seterusnya, penyata itu membincangkan tanggungjawab luaran yang

termasuk aplikasi dasar yang konsisten, penglibatan dengan syarikat-
syarikat, pengundian dan menangani isu tadbir urus korporat.
(e) Akhir sekali, kesimpulan diberikan.
Penyata yang meliputi isu-isu di atas ditunjukkan dalam Rajah 5.4 berikut.

Rajah 5.4: Penyata ICGN berkenaan prinsip-prinsip

tanggungjawab pemegang saham institusi
Sumber: Penyata ICGN berkenaan Prinsip-prinsip Tanggungjawab Pemegang Saham
Institusi (2007)
SEMAK KENDIRI 5.1
1. Namakan beberapa kategori pelabur di Malaysia.
2. Bincangkan isu-isu yang dibincangkan dalam Penyata Prinsip

Tanggungjawab Pemegang Saham Institusi ICGN.
5.2.2 Peranan Pelabur Institusi di Malaysia

Bagi Malaysia, Panduan Amalan Terbaik untuk Pelabur Institusi telah
dikeluarkan oleh Jawatankuasa Pelabur Institusi dan Kumpulan Pemantau
Pemegang Saham Minoriti (MSWG) sejak tahun 2007. Garis panduan ini
melengkapi Kod Tadbir Urus Korporat. Ia menyediakan rangka kerja mengenai
peranan pelabur institusi dalam melindungi kepentingan mereka.
Di samping itu, Suruhanjaya Sekuriti Malaysia menerbitkan Pelan Tindakan

Tadbir Urus Korporat 2011 yang terdiri daripada enam bab, termasuk Bab 2:
Peranan Pelabur Institusi.

Bab 2: Bab tentang Peranan Pelabur Institusi ini mengesyorkan beberapa isu
berkaitan peranan pelabur institusi dari perspektif kepimpinan dalam tadbir
urus dan pemilikan bertanggungjawab. Berdasarkan perspektif kepimpinan
dalam tadbir urus, para pelabur institusi boleh:
(a) Menuntut untuk bermesyuarat dengan pengurusan kanan syarikat;
(b) Mencabar pengurusan kanan syarikat tentang isu-isu yang

membimbangkan;
(c) Membincangkan strategi untuk mencapai matlamat dan objektif syarikat;

dan
(d) Menjadi suara utama pemegang saham dalam menuntut tindakan

pembetulan apabila berlaku salah laku.
Pelabur institusi digesa untuk mengambil bahagian dengan aktif dalam proses
pemantauan, kepimpinan melalui teladan dan menggalakkan amalan tadbir urus
yang baik.
Bab ini juga menerangkan situasi dan suasana semasa di Malaysia berhubung
dengan pelabur institusi. Ini termasuk menyediakan contoh pemain utama dan
garis panduan yang mengawal pelabur institusi di Malaysia. Di samping itu, bab
ini membincangkan garis panduan yang terdapat di peringkat antarabangsa
untuk mengawal pelabur institusi. Ini termasuk Penyata Prinsip Tanggungjawab
Pemegang Saham Institusi ICGN dan Kod Stewardship UK.
5.3 ALAT TADBIR URUS KORPORAT

Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan peranan pelabur institusi sebagai
alat tadbir urus korporat. Khususnya, tumpuan adalah pada jangkaan tingkah
laku pelabur institusi.
Pelabur Institusi dan Tadbir Urus Korporat

Bab 2: Peranan Pelabur Institusi di dalam buku Rangka Tindakan Tadbir Urus
Korporat 2011 yang diterbitkan oleh Suruhanjaya Sekuriti Malaysia
membincangkan keperluan kod baru untuk pelabur institusi. Ini adalah selaras
dengan harapan yang tinggi terhadap peranan pelabur institusi dalam
pemantauan keputusan pengurusan untuk manfaat penyumbang dana.

Oleh itu, Rangka Tindakan itu menyarankan perkara-perkara berikut sebagai

alat tadbir urus korporat bagi pelabur institusi di Malaysia (rujuk Rajah 5.5).
Rajah 5.5: Harapan terhadap amalan terbaik di bawah kod baru untuk pelabur institusi
Sumber: Bab 2: Peranan Pelabur Institusi (Bab didalam Ranga Tindakan Tadbir Urus
Korporat 2011, Suruhanjaya Sekuriti Malaysia)
5.4 TADBIR URUS KORPORAT DAN PRESTASI

KORPORAT
Dalam subtopik ini, penemuan beberapa kajian terhadap pelabur institusi akan
dibincangkan. Perbincangan akan memberi sedikit gambaran tentang hubungan
antara pelabur institusi dan prestasi korporat.
Hasil Kajian Mengenai Hubungan antara Pelabur Institusi dan Prestasi Korporat
Banyak penyelidikan yang dilakukan di seluruh dunia untuk menentukan
hubungan antara pelabur institusi dan tadbir urus korporat. Seksyen ini akan
membincangkan beberapa hasil penyelidikan yang terpilih (rujuk Jadual 5.1).

Jadual 5.1: Penemuan Kajian yang Menentukan Hubungan

antara Pelabur Institusi dan Kajian Tadbir Urus Korporat
Sumber Penemuan
Azlina Abdul Menghasilkan kertas penyelidikan bertajuk „Pelabur institusi dan

Jalil dan pengurusan perolehan: Bukti dari Malaysia‰. Kertas tersebut
Rashidah menyelidik kesan pegangan saham institusi ke atas pengurusan
Abdul perolehan. Mereka mendapati bahawa Permodalan Nasional Berhad
Rahman (2010) (PNB) adalah pemegang saham institusi yang paling berkesan dalam
Kumpulan Pemegang Saham Minoriti Malaysia (MSWG) yang
mengurangkan pengurusan pendapatan.
Rashid Ameer Mengkaji kategori tertentu pelabur institusi, iaitu, bank-bank tempatan
(2010) dan asing. Beliau menyelidik keputusan beberapa kumpulan pelabur
institusi berhubung dengan tahap kecairan syarikat dalam kertas
penyelidikan beliau yang bertajuk „Peranan pelabur institusi dalam
amalan pengurusan inventori dan tunai firma-firma di Asia.‰ Kertas
tersebut mendapati bahawa peratusan pegangan saham oleh bank-
bank tempatan dan asing mempunyai kesan terhadap tahap tunai dan
inventori. Berdasarkan dapatan kajian, kesimpulan boleh dibuat
bahawa peratusan yang lebih tinggi daripada pegangan saham asing,
berbanding dengan bank-bank tempatan, akan meningkatkan
pegangan tunai dan mengurangkan pegangan inventori.
Effiezal Dalam kertas bertajuk „Pelabur institusi, kenalan politik dan kualiti
Aswadi Abdul audit di Malaysia‰, penelitian dibuat sama ada pelabur institusi dan
Wahab, kenalan politik ada kaitan dengan yuran audit yang lebih tinggi.
Mazlina Mat Dalam kertas tersebut, mereka mendapati bahawa pegangan saham
Zain, Kieran institusi berjumlah kira-kira 13% daripada jumlah permodalan
James dan pasaran di Malaysia pada tahun 2003. Antara pemegang saham
Hasnah Haron institusi utama di Malaysia adalah Kumpulan Wang Simpanan
(2009) Pekerja, Lembaga Tabung Angkatan Tentera, Permodalan Nasional
Berhad, Pertubuhan Keselamatan Sosial dan Lembaga Tabung Haji.
Sebaliknya, pelabur institusi menyumbang hanya kira-kira satu
peratus daripada pasaran modal di Malaysia. Para penyelidik tersebut
menemui maklumat tentang pemilikan institusi yang lebih tinggi
dikaitkan dengan yuran audit yang lebih tinggi. Mereka mendapati
bahawa pemilikan institusi berkait secara positif dengan yuran audit
dan menunjukkan bahawa firma-firma dengan pemilikan institusi
meminta audit yang lebih berkualiti sebagai sebahagian daripada
mekanisme pemantauan.

Huson Joher, Menjalankan kajian mengenai „Kesan struktur pemilikan keatas dasar
Mohd Ali dan hutang korporat: Dua peringkat kaedah model Âleast square
Nazrul (2006) simultaneousÊ bagi tempoh selepas krisis: Bukti daripada Bursa Saham
Kuala Lumpur‰. Mereka mendefinisikan pelabur institusi sebagai
dana pencen, dana bersama, syarikat insurans hayat, jabatan amanah
dalam bank perdagangan, harta dan syarikat-syarikat insurans
kasualti, dana tertutup, institusi simpanan dan bank-bank komersial.
Mereka juga mendefinisikan pemilikan pengurus sebagai saham
syarikat yang dipegang secara langsung oleh pengarah, pengurus dan
lain-lain ahli pasukan pengurusan. Berdasarkan hasil kajian, mereka
membuat kesimpulan bahawa pelabur institusi berkesan dalam
menjalankan peranan pemantauan, terutama dalam pengurusan
sesebuah syarikat, sebagaimana yang dapat dilihat melalui peratusan
pegangan pengurusan.
Navissi dan Artikel mereka yang bertajuk „Institusi pemilikan dan nilai korporat‰
Naiker (2006) memaparkan penyelidikan tentang kesan pemilikan institusi ke atas
nilai firma. Mereka mengklasifikasikan pelabur institusi sebagai
pelabur pasif dan aktif dan mencadangkan bahawa kedua-dua
kategori mempunyai kesan yang berbeza terhadap prestasi syarikat.
Mereka menyimpulkan bahawa pegangan pelabur institusi yang aktif
sehingga 30% meningkatkan nilai firma. Pegangan saham yang
melebihi 30% mempunyai kesan yang bertentangan. Pelabur institusi
pasif didapati tidak signifikan dalam kesan mereka terhadap prestasi
atau nilai firma.
AKTIVITI 5.1
Masukkan kata kunci yang berikut dalam mana-mana enjin carian:
(a) Pelabur institusi (atau Institutional investors); dan
(b) Prestasi firma (atau Firm performance).
Apa keputusan yang anda perolehi? Bincangkan.

 Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (Employees Provident Fund of

Malaysia), Lembaga Tabung Angkatan Tentera (Armed Forces Fund Board),
Permodalan Nasional Berhad (National Equity Corporation), Pertubuhan
Keselamatan Sosial (Social Security Organisation), Lembaga Tabung Haji
(Pilgrimage Board) and Khazanah Nasional adalah pelabur institusi terbesar
di Malaysia.
 Penyata Prinsip Tanggungjawab Pemegang Saham Institusi ICGN, Panduan

Amalan Terbaik untuk Pelabur Institusi telah dikeluarkan oleh Jawatankuasa
Pelabur Institusi dan Kumpulan Pemantau Pemegang Saham Minoriti
(MSWG) dari tahun 2007, dan Bab 2: Peranan Pelabur Institusi dalam Rangka
Tindakan Tadbir Urus Korporat 2011 adalah antara dokumen panduan bagi
pelabur institusi.
 Ada banyak kajian mengenai hubungan antara pelabur institusi dan prestasi
firma.
Rangka Tindakan Tadbir Urus Minoriti (MSWG)

Korporat 2011
Pelabur institusi
Penyata Prinsip Tanggungjawab
Kuasa mengundi
Pemegang Saham Institusi ICGN
Jawatankuasa Pelabur Institusi dan
Kumpulan Pemantau Pemegang
Saham

Azlina Abdul Jalil., & Rashidah Abdul Rahman. (2010). Institutional investors
and earnings management: Malaysian evidence. Journal of Financial
Reporting and Accounting, 8(2), 110-127.
Bursa Malaysia. Dicapai daripada www.bursamalaysia.com
Effiezal Aswadi Abdul Wahab., Mazlina Mat Zain, M., Kieran James., & Hasnah
Haron. (2009). Institutional investors, political connection and audit quality
in Malaysia. Accounting Research Journal, 22(2), 167-195.
Huson Joher., Mohd Ali., & M. Nazrul. (2006). The impact of ownership structure
on corporate debt policy: Two stage least square simultaneous model
approach from Kuala Lumpur Stock Exchange. International Business &
Economics Research Journal, 5(5), 51-64.
International Corporate Governance Network (ICGN). Statement of principles on

institutional shareholders responsibilities. Didapati daripada www.icgn.org
Minority Shareholder Watchdog Group (MSWG). Dicapai daripada

http://www.mswg.org.my/web/
Navissi, F., & Naiker, V. (2006). Institutional ownership and corporate value.
Managerial Finance, 32(3), 247-256.
Rashid Ameer. (2010). The role of institutional investors in the inventory and
cash management practices of firms in Asia. Journal of Multinational
Financial Management. 20, 126-143.
Securities Commission Malaysia. Dicapai daripada http://www.sc.com.my/

Topik  Pelaburan
Bertanggungjawab
6 Sosial (SRI)
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan pelaburan bertanggungjawab sosial atau socially
responsible investment (SRI);
2. Menghuraikan mengapa pelabur dana mutual bimbang tentang SRI;
3. Menghuraikan hubungan antara SRI dan tadbir urus korporat;
4. Membincangkan beberapa strategi untuk sesebuah syarikat menjadi
responsif dari segi sosial; dan
5. Menjelaskan kesan SRI kepada nilai pemegang saham.
 PENGENALAN
Pelaburan tanggungjawab sosial atau socially responsible investment (SRI)
adalah salah satu isu bagi pelabur institusi. SRI membukti bahawa
tanggungjawab korporat dan kebimbangan masyarakat adalah aspek yang
sangat penting dalam keputusan pelaburan (lihat Rajah 6.1). SRI
mempertimbangkan kedua-dua aspek pelaburan ă keperluan kewangan pelabur
dan kesan pelaburan kepada masyarakat. Kebimbangan pelabur mengenai SRI
menggalakkan syarikat-syarikat untuk meningkatkan amalan dan pelaporan
mereka dalam isu-isu alam sekitar, sosial dan tadbir urus.

108  TOPIK 6 PELABURAN BERTANGGUNGJAWAB SOSIAL (SRI)
Rajah 6.1: Lakaran tentang pelaburan tanggungjawab sosial

Sumber: http://www.creditopia.com/socially-responsible-investing-101/
6.1 SRI DAN TADBIR URUS KORPORAT

Sebelum kita bermula, mari kita cuba faham makna dalam Rajah 6.2. Pada
pendapat anda, adakah Rajah 6.2 menerangkan tentang pelaburan
kebertanggungjawaban sosial dan tadbir urus korporat dengan tepat? Mari kita
bincang lebih lanjut mengenai perkara ini.
Rajah 6.2: Lakaran kartun tentang tanggungjawab sosial korporat atau CSR
Sumber: http://janusalmighty.wordpress.com/tag/corporate-social-responsibility/

TOPIK 6 PELABURAN BERTANGGUNGJAWAB SOSIAL (SRI)  109
Pelaburan bertanggungjawab sosial adalah istilah yang digunakan untuk

menggambarkan individu dan kumpulan yang membeli saham daripada syarikat-
syarikat yang mesra dengan alam sekitar dan melindungi kehidupan haiwan dan
hak asasi manusia. Salah satu pendekatan untuk menentukan sama ada sesebuah
pelaburan adalah bertanggungjawab sosial adalah dengan merujuk pada jenis
perniagaan yang dijalankan. Tema yang sama untuk pelaburan bertanggungjawab
sosial (SRI) termasuk mengelakkan pelaburan dalam syarikat-syarikat yang
menghasilkan atau menjual bahan-bahan ketagihan (seperti arak, judi dan
tembakau) dan mencari syarikat-syarikat yang terlibat dalam kelestarian alam
sekitar dan tenaga alternatif atau usaha teknologi bersih. Dalam erti kata lain, SRI
mempertimbangkan prestasi etika, sosial dan alam sekitar bagi syarikat-syarikat
yang dipilih untuk pelaburan (Mallin, 2007).
SRI berkait dengan konsep etika, di mana „... pelaburan berakar umbi dalam
konsep tanggungjawab individu‰.
(Gray et al., 1996)
Oleh itu, jika seseorang individu atau kumpulan menitikberatkan etika, moral,
prinsip-prinsip keagamaan atau politik, keputusan pelaburan mereka akan
mengikuti prinsip-prinsip mereka (Miller, 1992). Perkembangan SRI adalah
disebabkan oleh perkembangan etika dan dana mutual atau unit amanah alam
sekitar yang bertujuan untuk menjadikan asas portfolio pelaburan mereka
memenuhi beberapa kriteria sosial.
Etika perniagaan adalah aplikasi idea etika umum untuk tingkah laku
perniagaan. Apa yang dianggap sebagai etika dalam satu kumpulan mungkin
berbeza dari sudut pandangan kumpulan yang lain. Perniagaan perlu
mendapatkan idea tentang apa yang dianggap tingkah laku yang betul dari
sumber yang sama seperti orang lain untuk memancarkan imej etika yang tinggi
(Post et. al., 1999). Sebagai contoh, jika melindungi orang lain daripada bahaya
dianggap beretika, maka syarikat yang menarik balik produk yang rosak dan
membahayakan menggunakan cara beretika.
SRI dicipta oleh industri dana mutual. Industri ini tidak akan melabur dalam
syarikat-syarikat yang mencemarkan alam sekitar, mengeluarkan bahan-bahan
ketagihan (seperti alkohol dan tembakau), mempunyai amalan tadbir urus
korporat yang lemah atau tidak menghormati hak asasi manusia. Sesetengah
dana dikhaskan untuk melabur berdasarkan kepercayaan agama atau lain-lain
sebab-sebab sosial. Sebagai contoh, Islam menggariskan peraturan yang syariah
jelas di mana orang Islam dilarang melibatkan diri dalam urus niaga yang
melibatkan bunga/faedah atau unsur-unsur lain yang tidak dibenarkan (arak,

alkohol). Dalam usaha untuk menyokong permintaan yang semakin meningkat

daripada pelabur Islam (tempatan dan asing) ke atas sekuriti di Bursa Malaysia,
Majlis Penasihat Syariah Suruhanjaya Sekuriti Malaysia telah menjalankan tugas
untuk menentukan status syarikat ă sama ada patuh syariah atau tidak patuh
syariah dengan menggunakan kriteria tertentu. Suruhanjaya Sekuriti
mengeluarkan senarai syarikat-syarikat yang lulus syariah.
Kesedaran yang semakin meningkat berkenaan SRI menyebabkan kerajaan

campur tangan dengan mengenakan undang-undang bersesuaian. Ini adalah
kerana pelabur institusi semakin aktif dalam bidang ini dengan menubuhkan
dana khas atau membuat saringan ke atas pelaburan sedia ada dan yang
berpotensi. Di UK, pada 3 Julai 2000 (Mallin, 2007), pemegang amanah dana
pencen terpaksa mengambil kira SRI dalam Penyata Prinsip Pelaburan mereka.
Pemegang amanah dana pencen mesti menyatakan sejauh mana pertimbangan
sosial, alam sekitar atau etika diambil kira dalam pemilihan, penyimpanan dan
rasional pelaburan mereka.
Kesan SRI terhadap Tadbir Urus Korporat

Pelbagai kumpulan menyumbang kepada perkembangan SRI. Usaha yang selalu
dilakukan untuk membendung amalan perniagaan yang tidak beretika adalah
melalui campur tangan dan peraturan kerajaan. Cara ini membolehkan undang-
undang yang kaku kerap dikemaskinikan dan agensi-agensi kerajaan boleh
diberikan lebih kuasa untuk mengawal tindakan yang tidak beretika.
Organisasi antarabangsa seperti Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) dan

Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi (OECD) telah
membangunkan kod antarabangsa tingkah laku untuk syarikat multinasional.
Oleh itu, syarikat-syarikat digesa untuk mematuhi garis panduan etika sejagat
apabila menjalankan perniagaan di seluruh dunia. Isu-isu etika yang disentuh
adalah pembangunan ekonomi, pemindahan teknologi, tindakan kawal selia,
pekerjaan, hak asasi manusia, perlindungan alam sekitar, perlindungan
pengguna dan tindakan politik (Post et al., 1999).
Pelabur institusi seperti dana pencen mengambil berat tentang pelaburan mereka
dengan melaburnya di dalam syarikat-syarikat SRI. Kumpulan-kumpulan lain
seperti kesatuan sekerja dan dana pencen pihak berkuasa tempatan berada di
barisan hadapan dalam perkembangan berkaitan pelaburan bertanggungjawab
sosial. Sebagai contoh, dana tersebut telah mewujudkan dasar-dasar pelaburan
mengenai perkara-perkara bukan kewangan. Mereka dengan aktif melobi
syarikat yang mana mereka memegang saham dalam isu-isu sosial dan
persekitaran (Gray et al., 1996).

Pembekal kewangan utama kepada industri seperti bank berpotensi untuk

memainkan peranan utama dalam mempromosikan akauntabiliti sosial dan
persekitaran korporat. Pada mulanya, tumpuan diberikan kepada isu-isu
keselamatan pinjaman. Kemudian, perkara yang dititikberatkan adalah isu-isu
penting seperti kepentingan kriteria alam sekitar dalam keputusan pemberian
pinjaman dan keperluan untuk meningkatkan kesedaran pekerja, pelanggan dan
orang ramai berkenaan pembangunan agenda alam sekitar.
AKTIVITI 6.1
1. Bincangkan sejauh mana aktiviti-aktiviti SRI dilaksanakan di

Malaysia.
2. Jelaskan peranan kerajaan dalam konteks SRI.
3. Bincangkan kaedah-kaedah yang disediakan untuk menggalakkan

CSR dalam syarikat-syarikat.
SEMAK KENDIRI 6.1
Terangkan terma-terma berikut dan berikan beberapa contoh bagi

setiap terma:
(a) Pelabur institusi;
(b) Dana mutual;
(c) Produk kewangan;
(d) Industri yang dikawalselia; dan
(e) Syarikat patuh shariah.

6.2 STRATEGI-STRATEGI BAGI SRI

Tekanan daripada masyarakat yang prihatin menyebabkan perniagaan-
perniagaan mula meningkatkan usaha mereka dalam menguruskan persekitaran
sosial korporat. Sesetengah firma mungkin lebih mudah terdedah kepada
tekanan kumpulan sosial dan peraturan sosial berbanding firma yang lain.
Beberapa faktor yang dikenal pasti menyumbang kepada kelemahan ini (sila
rujuk Rajah 6.3):
Rajah 6.3: Beberapa faktor yang menyumbang kepada kelemahan SRI
Perkhidmatan Penyelidikan Pelaburan Beretika atau The Ethical Investment

Research Services (EIRIS) yang ditubuhkan pada tahun 1983 adalah pembekal
terkemuka bagi penyelidikan bebas bagi prestasi korporat, sosial, alam sekitar
dan etika yang bertujuan untuk membantu pelabur membuat keputusan
pelaburan yang bertanggungjawab (Mallin, 2007). Menurut EIRIS (2010), tidak
ada model tertentu untuk menentukan pelaburan yang bertanggungjawab. EIRIS
mengenal pasti beberapa pendekatan yang boleh digunakan secara berasingan
atau bersama. Pendekatan yang diambil bergantung kepada pelbagai faktor
termasuk sumber yang ada, saiz pelaburan dan objektif dana mutual atau amal.
Pendekatannya adalah seperti yang ditunjukkan di dalam Rajah 6.4.

Rajah 6.4: Pendekatan yang dikenal pasti oleh EIRIS
Sekarang, mari kita bincang pendekatan tersebut, satu demi satu.
(a) Saringan Positif

Pendekatan ini melibatkan pemilihan syarikat secara positif bagi pelaburan
yang mempunyai komitmen terhadap amalan perniagaan yang
bertanggungjawab dan/atau yang menghasilkan produk atau
perkhidmatan yang positif. Pendekatan ini boleh didapati dalam beberapa
bentuk termasuk, contohnya, memilih syarikat untuk pelaburan yang
mengeluarkan produk untuk memerangi perubahan iklim seperti teknologi
untuk penjanaan tenaga yang boleh diperbaharui. Saringan yang positif
juga boleh mengambil pendekatan di mana pemilihan berdasarkan
siapa/apa yang terbaik dalam kumpulannya. Ini bermakna, dalam
pemilihan setiap sektor hanya sektor yang punyai prestasi terbaik dalam
pelbagai kriteria sahaja yang dipilih. Misalnya, sektor yang mempunyai
rekod hak asasi manusia atau kawalan pencemaran yang baik.
(b) Saringan Negatif

Pendekatan ini melibatkan langkah-langkah untuk mengelakkan pelaburan
dalam syarikat atau sektor yang tidak memenuhi kriteria etika yang
ditetapkan oleh badan kebajikan. Satu contoh adalah badan amal kesihatan
yang enggan melabur dalam industri tembakau.

(c) Penglibatan
Pendekatan ini juga dikenali sebagai aktivisme pemegang saham.
Pendekatan ini menggunakan pengaruh dan hak-hak pemilikan untuk
menggalakkan amalan perniagaan yang lebih bertanggungjawab. Ia boleh
terjadi dalam bentuk dialog antara pelabur, atau pengurus dana dan
syarikat-syarikat atau penggunaan hak mengundi untuk mencetus
perubahan. Sokongan pemegang saham mereka membolehkan mereka
menggunakan hak mereka sebagai sebahagian-pemilik syarikat untuk cuba
mempengaruhi tingkah laku sesuatu syarikat atau firma. Amalan biasa
yang dibuat adalah mengambil bahagian dalam resolusi pemegang saham
di mana petisyen disediakan oleh kumpulan-kumpulan pemegang saham
yang dibentangkan kepada semua pemilik syarikat itu untuk undian. Di
sini, mereka berpeluang menggesa pengurusan atau lembaga pengarah
untuk mengambil tindakan terhadap isu-isu tertentu.
(d) Perkhidmatan Kewangan Lain

SRI juga boleh digunakan untuk lain-lain jenis pelaburan dan skim
kewangan di mana polisi insurans, akaun semasa atau kad kredit korporat
mempunyai kesan yang paling positif.
Menurut EIRIS (2010), ada enam langkah yang perlu dipertimbangkan oleh
badan amal atau dana mutual jika mereka mahu maju ke hadapan dengan
SRI. Maklumat yang dikumpulkan membantu mereka menjawab soalan-
soalan pemegang amanah dan pembuat keputusan lain. Langkah-langkah
itu dirumuskan di dalam Jadual 6.1.
Jadual 6.1: Enam Langkah bagi Dana Kebajikan

atau Dana Mutual untuk Mengadakan SRI
Langkah-langkah Penerangan
Jelaskan keadaan Tujuannya adalah untuk mengkaji titik permulaan badan amal,
semasa mengambil kira isu dalam organisasi dan mencadangkan cara
terbaik untuk bertindak. Beberapa faktor yang perlu
dipertimbangkan adalah:
 Saiz pelaburan dan di mana ia dilaburkan;
 Dasar pelaburan semasa;
 Mana-mana dokumen yang mengawal termasuk apa-apa
sekatan ke atas dasar pelaburan;
 Wujudnya perjanjian terkini dengan pengurus pelaburan;
 Sumber-sumber yang ada untuk membangunkan dan
melaksanakan dasar SRI; dan
 Aktiviti yang dilakukan oleh badan-badan amal yang lain.

Letakkan SRI Tujuannya adalah membawa isu-isu untuk dijadikan agenda

dalam agenda dengan pihak berkepentingan dalam organisasi. Beberapa faktor
yang perlu dipertimbangkan adalah:
Ć Bincangkan SRI pada mesyuarat pemegang amanah;
Ć Bincangkan SRI pada mesyuarat pengurusan kanan;
Ć Adakan kes tentang mengapa SRI akan menjadi pilihan yang
bijak untuk badan amal; dan
Ć Jemput pakar-pakar untuk bercakap tentang manfaat SRI
kepada organisasi dan proses yang terlibat.
Tetapkan Tujuannya adalah menjelaskan mengapa badan amal perlu

matlamat melabur secara bertanggungjawab dan apa yang perlu ia usahakan
untuk mencapai matlamat tersebut. Beberapa faktor yang perlu
dipertimbangkan adalah:
Ć Bagaimana perkaitan pelaburan dengan misi, strategi dan
penilaian risiko badan amal itu;
Ć Motivasi badan amal untuk mengamalkan SRI; dan
Ć Sifat badan amal dan aktiviti-aktiviti yang berkaitan dengan
pihak berkepentingan.
Membangun, Tujuannya adalah untuk memberi keutamaan dan menggariskan

mengembangkan rancangan akan datang seperti:
atau Ć Untuk menentukan isu alam sekitar, sosial, etika dan tadbir
mengemaskini urus yang harus digabungkan dalam membuat keputusan
dasar SRI pelaburan (mempertimbangkan matlamat dan misi); dan
Ć Untuk menentukan pendekatan yang harus diambil
(contohnya, sama ada untuk melakukan saringan atau
penglibatan).
Melaksanakan Tujuannya adalah memastikan dasar SRI dijalankan dan matlamat

dasar SRI anda yang ditetapkan untuknya dapat dicapai. Ia adalah proses
pemantauan yang berkesan dan berterusan.
Semak dan Ia adalah penilaian tentang kesan SRI sama ada ia telah mencapai
laporkan matlamatnya. Sebagai contoh, penilaian ke atas beberapa faktor
dilakukan termasuk prestasi pengurus dana, kos, pendekatan yang
paling sesuai dan sama ada isu-isu utama telah ditujukan kepada
pihak yang berkepentingan yang relevan.
Peningkatan kesedaran tentang SRI menjadikan syarikat tidak mempunyai

pilihan lain tetapi menjadi sebuah syarikat yang responsif dari segi sosial.
Beberapa strategi boleh dilaksanakan dalam syarikat sebagai tindak balas kepada
SRI, iaitu seperti yang dijelaskan di dalam Jadual 6.2 (Post et al, 1999):

Jadual 6.2: Strategi yang Dilaksanakan dalam Syarikat sebagai Tindak Balas kepada SRI
Strategi-strategi Deskripsi
Falsafah Falsafah pengurusan atasan berhubung dengan SRI merujuk
pengurusan kepada nilai-nilai dan kepercayaan pengurus syarikat tentang
tertinggi peranan mereka (atau peranan perbadanan itu) dalam masyarakat.
Jika ada pengurus yang sensitif terhadap kesan kuasa sosial
bermakna mereka akan mengambil kira konteks sosial serta
ekonomi dalam dasar dan amalan perniagaan mereka. Dalam apa
jua keputusan, mereka akan mengambil kira kepentingan
pemegang saham dan juga kepentingan semua pihak yang
berkepentingan sama ada di dalam atau di luar firma.
Strategi responsif Pengurusan atasan yang menggunakan strategi responsif sosial

sosial memberi penekanan terhadap pendekatan kerjasama dan
penyelesaian masalah dan bukannya semata-mata demi
kepentingan syarikat. Dalam pendekatan ini, penekanan lebih
tertumpu pada mengekalkan hubungan jangka panjang
berdasarkan kepercayaan dan komunikasi terbuka dengan semua
pihak berkepentingan syarikat. Sebagai contoh, pengurus boleh
mengambil bahagian dalam jawatankuasa penasihat peraturan
dan kesatuan sekerja yang mencari manfaat bersama.
Mengekalkan hubungan yang berterusan dengan pihak
berkepentingan akan memastikan kelangsungan hidup jangka
panjang syarikat.
Struktur responsif Strategi ini melibatkan perubahan struktur organisasi supaya

sosial lebih responsif terhadap cabaran sosial luar. Ada empat aspek
yang membezakan struktur responsif sosial dalam sesebuah
organisasi: keluasan, kedalaman, pengaruh dan integrasi.
Keluasan merujuk kepada bilangan unit kakitangan yang berbeza
khusus dalam strategi responsif sosial. Jumlah kakitangan
mestilah mencukupi bagi firma untuk memantau dan bertindak
balas secukupnya terhadap tuntutan yang dibuat oleh kuasa-kuasa
sosial. Kedalaman merujuk kepada intensiti proses pembelajaran
organisasi untuk menangani cabaran sosial. Pengaruh dan
integrasi merujuk pada kualiti hubungan yang wujud dalam
kalangan unit kakitangan syarikat. Keberkesanan utama
disebabkan oleh tahap integrasi yang dicapai di kalangan unit-unit
kakitangan.
Penglibatan Penglibatan pengurus bahagian dalam proses strategi responsif

pengurus sosial syarikat bergantung pada kecanggihan proses. Penglibatan
bahagian yang lebih meluas daripada pengurus bahagian diperlukan
sekiranya proses ini adalah lebih rumit. Tahap penglibatan
dipengaruhi oleh falsafah pengurusan atasan dan selaras dengan
strategi dan struktur responsif sosial yang diguna pakai oleh
syarikat.

6.3 TANGGUNGJAWAB SOSIAL KORPORAT

(CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY
ATAU CSR)
Ini adalah satu bidang tanggungjawab yang penting di bawah tadbir urus
korporat dan mendapat sokongan yang meluas. Tanggungjawab sosial dilihat
sebagai kesan semula jadi pengasingan personaliti dan liabiliti terhad (Dodd,
1932). Ini bermakna, sebagai seorang individu atau rakyat yang sah, sesebuah
syarikat harus mempunyai rasa tanggungjawab terhadap persekitarannya
terutama sekali masyarakat setempat. Idea sebegini berkembang pada awal abad
ke-20 di Amerika Syarikat apabila pemimpin perniagaan syarikat-syarikat besar
mencetuskan idea bahawa sektor perniagaan perlu menggunakan kuasa dan
kawalan untuk tujuan sosial dan bukan semata-mata untuk mengaut
keuntungan (Abdul Manaf Said, 1998).
Tanggungjawab sosial korporat juga dirujuk sebagai penglibatan syarikat dalam

menyelesaikan masalah sosial dan sumbangannya ke arah kebajikan masyarakat
(Abdul Manaf Said, 1997). Ini bermakna syarikat harus mempunyai rasa
tanggungjawab sosial ke arah kesejahteraan masyarakat, di samping
memaksimumkan keuntungan. Syarikat yang mengamalkan tadbir urus
korporat yang baik akan lebih memahami keperluan masyarakat serta
menyelesaikan masalah-masalah sosial. Mana-mana projek sosial yang akan
dijalankan oleh syarikat perlu memenuhi keperluan masyarakat tidak kira sama
ada projek-projek itu mempunyai implikasi ekonomi atau tidak (Abdul Manaf
Said, 1997). Di samping itu, syarikat dikatakan bertanggungjawab sosial apabila
tindakannya melangkaui keperluan undang-undang untuk memenuhi keperluan
sosial yang baik dan bukannya memaksimumkan keuntungan (Slaughter, 1997).
Tuntutan untuk tanggungjawab sosial memerlukan sesebuah syarikat menukar

matlamat pengurusannya yang konvesional iaitu memaksimumkan keuntungan
kepada matlamat yang pelbagai dengan mempertimbangkan kebajikan golongan
yang lain dalam masyarakat. Walau bagaimanapun, penting bagi pengurusan
mengimbangi kepentingan semua kumpulan yang terlibat seperti yang
dinyatakan dalam laporan jawatankuasa Watkinson (Parkinson, 1993):
„Lembaga harus mengakui kewajipan yang timbul daripada hubungan

syarikat dengan pemiutang, pembekal, pelanggan, pekerja dan masyarakat
amnya dan dengan berbuat demikian lembaga dapat mengimbangi antara
kepentingan kumpulan-kumpulan yang disebutkan di atas dan kepentingan
pemilik syarikat‰.

Sebuah syarikat dikatakan menerima pakai objektif tanggungjawab sosial

korporat apabila ia bertanggungjawab atas sebarang tindakan diambil yang
memberi kesan kepada rakyat, masyarakat mereka dan juga persekitaran
mereka. Oleh itu, amalan CSR menunjukkan kesan negatif perniagaan terhadap
orang ramai dan masyarakat diakui dan diperbetulkan seberapa boleh. Syarikat
itu mungkin terpaksa menanggung kerugian jika aktiviti yang dijalankan
mendatangkan kesan berbahaya ke atas beberapa pihak yang berkepentingan
atau syarikat itu perlu mempromosikan produk sosial yang positif (Post et al.,
1996).
Objektif firma adalah memaksimumkan keuntungan untuk kelangsungan firma.

Walau bagaimanapun, perniagaan juga bertanggungjawab memenuhi keperluan
undang-undang dan sosial. Ini adalah cabaran bagi pengurusan untuk
menggabungkan kesemua tanggungjawab ini dalam strategi korporat yang
menyeluruh. Malah, tanggungjawab sosial korporat memerlukan syarikat-
syarikat untuk mengimbangi manfaat yang akan diperolehi dengan kos yang
terpaksa ditanggung bagi mencapai manfaat tersebut. Walaupun kewajipan ini
kadangkala mungkin bercanggah, firma dianggap berjaya jika pengurusan
menjumpai kaedah untuk memenuhi setiap tanggungjawab yang kritikal.
Teori berkenaan Pendedahan CSR

Teori yang biasa digunakan untuk menyokong rasional syarikat-syarikat
mendedahkan maklumat CSR adalah seperti berikut (rujuk Rajah 6.5):
Rajah 6.5: Teori tentang pendedahan CSR

6.3.1 Pelaporan CSR

Menurut Majlis Perniagaan Dunia bagi Pembangunan Mampan atau the World
Business Council for Sustainable Development (WBCSD) (2002), CSR ditakrifkan
sebagai „komitmen perniagaan untuk menyumbang kepada pembangunan
ekonomi yang mampan, bekerja dengan pekerja, keluarga mereka, masyarakat
tempatan dan masyarakat umum untuk meningkatkan kualiti hidup mereka‰.
Bagi pembangunan mampan, perniagaan perlu memastikan bahawa
penggunaan semasa tidak akan memusnahkan sumber-sumber untuk generasi
akan datang. Hackston dan Milne (1996), mentakrifkan CSR sebagai „penyediaan
maklumat kewangan dan bukan kewangan yang berkaitan dengan interaksi
organisasi dengan persekitaran fizikal dan sosial.‰ Pelaporan CSR mempunyai
pelbagai sinonim maya seperti pendedahan atau pelaporan sosial dan alam
sekitar, pendedahan atau pelaporan alam sekitar, kajian sosial, pelaporan sosial
dan pelaporan kemampanan.
Beberapa tema CSR dikenal pasti seperti sumber manusia, alam sekitar,
penglibatan masyarakat, tenaga dan perkhidmatan atau produk (sila rujuk Rajah
6.6):
Rajah 6.6: Beberapa tema CSR
Banyak kajian bertemakan CSR di syarikat-syarikat Amerika Syarikat, UK dan

Australia mendapati sumber manusia adalah tema yang paling kerap
dilaporkan. Hasil kajian yang sama juga dilaporkan dalam kajian CSR di
Malaysia.
6.3.2 CSR di Malaysia

Sedekad yang lalu, penekanan tidak banyak diberikan pada tanggungjawab
sosial korporat di Malaysia, walaupun kewujudannya boleh dirasai. Namun
berikutan pada masa ini ia dianggap konsep yang penting dalam senario
korporat di Malaysia. Pada hakikatnya, tiada apa-apa yang dinyatakan di dalam
Akta Syarikat 1965 bahawa syarikat perlu bertanggungjawab sosial kepada
masyarakat atau mana-mana lapisan masyarakat. Sebaliknya, rujukan kepada
kod tertentu atau peraturan-peraturan atau undang-undang lain menunjukkan
sebaliknya.
Jika diimbas kembali, elemen tanggungjawab sosial korporat dapat dikesan di

dalam Kod Etika Pengarah Syarikat (1996) yang menyatakan bahawa pengarah
harus sedar kepentingan pekerja, pemiutang dan pelanggan. Bahagian Tiga
dalam Kod tersebut menggariskan secara ringkas bahawa pengarah dalam
melaksanakan tugasnya harus juga melihat skop yang lain (lihat Rajah 6.7):
Rajah 6.7: Tugas pengarah seperti yang dinyatakan dalam etika kod pengarah syarikat
Pada tahun 1998, Laporan Jawatankuasa Kewangan mengenai Tadbir Urus

Korporat menakrifkan tadbir urus korporat sebagai:
„... Proses dan struktur yang digunakan untuk mengarah dan menguruskan
perniagaan ... ke arah meningkatkan kemajuan perniagaan ... merealisasikan
nilai pemegang saham jangka panjang, di samping mengambil kira
kepentingan pihak-pihak berkepentingan yang lain‰.

Ungkapan „kepentingan pihak berkepentingan yang lain‰ merujuk kepada

unsur tanggungjawab sosial korporat. Definisi ini meletakkan kepentingan pihak
berkepentingan ini setaraf dengan kepentingan pemegang saham. Walaupun
perkataan „pihak berkepentingan‰ tidak boleh ditakrifkan dengan tepat, secara
umum, ia meliputi pekerja, pelanggan, pembekal, alam sekitar dan masyarakat
setempat. Berikutan laporan itu, pada tahun 2002, Kod Tadbir Urus Korporat
Malaysia telah diterbitkan. Kod tersebut memperuntukkan bahawa maklumat
yang diterima oleh lembaga pengarah hendaklah:
„... Bukan sahaja peristiwa sejarah atau aras perolehan dan berorientasikan
kewangan tetapi maklumat yang melangkaui penilaian prestasi kuantitatif
perniagaan dan melihat faktor-faktor prestasi lain seperti kepuasan
pelanggan, kualiti produk dan perkhidmatan ... prestasi alam sekitar dan
sebagainya, apabila berurusan dengan mana-mana perkara dalam agenda‰.
Pertimbangan yang diberikan terhadap kepuasan pelanggan dan prestasi alam

sekitar adalah sebahagian daripada tanggungjawab sosial korporat. Oleh itu,
tanggungjawab sosial korporat memang wujud secara tidak langsung walaupun
istilah ini tidak disebut secara khusus.
Pada tahun 2004, Bursa Malaysia mengeluarkan rangka kerja tanggungjawab

sosial korporat, di mana rangka kerja tersebut dijangkakan akan menjadi
panduan bagi syarikat-syarikat awam yang tersenarai. Perenggan 2.17 berkenaan
Keperluan Penyenaraian mengkehendaki syarikat-syarikat awam tersenarai
untuk mendedahkan amalan tanggungjawab sosial korporat dalam laporan
tahunan mereka. Satu lagi langkah berani yang diambil oleh kerajaan adalah
mengeluarkan The Silver Book ă Achieving Value Through Social Responsibility
(Buku Perak - Mencapai Nilai Melalui Tanggungjawab Sosial) pada bulan
September 2006 di bawah program transformasi syarikat-syarikat berkaitan
kerajaan (government-linked companies). Butir-butir mengenai The Silver Book
akan dibincangkan kemudian.
Pada akhir tahun 2006, ACCA Malaysia bersama-sama 19 organisasi dan

Suruhanjaya Sekuriti menubuhkan CSR Malaysia (kemudiannya dikenali sebagai
Institut Tanggungjawab Korporat, Malaysia) yang akan menjadi satu rangkaian
antara institusi korporat dan kawalselia untuk membangunkan amalan
perniagaan yang bertanggungjawab di Malaysia. Misinya adalah menggalakkan
amalan perniagaan yang bertanggungjawab sosial dan pembangunan mampan.
Objektifnya, antara lain, adalah menyediakan sumber-sumber bagi organisasi
untuk menyepadukan amalan tanggungjawab sosial korporat dalam perniagaan
harian mereka dan bekerjasama dengan pertubuhan-pertubuhan untuk

menerapkan tanggungjawab sosial korporat melalui pembinaan kapasiti,

perkongsian maklumat dan pertukaran pengalaman. Ia harus diketahui bahawa
Institut ini dikenali sebagai Institut Tanggungjawab Korporat dan perkataan
„sosial‰ digugurkan. Ini adalah kerana mereka ingin menekankan bahawa CSR
bukan sekadar mengenai kedermawanan dan bagaimana syarikat menghabiskan
wang, tetapi ia adalah mengenai bagaimana ia membuat wang. Dalam semakan
tahunannya 2006/2007, ia menyatakan bahawa:
CSR Malaysia ditukar nama kepada Institut Tanggungjawab Korporat Malaysia

(Institute of Corporate Responsibility, Malaysia atau ICRM) untuk
mencerminkan identiti rangkaian tersebut sebagai pemangkin dalam
memastikan bahawa tanggungjawab korporat dan pembangunan mampan
bukan sahaja trend tetapi berakar sebagai „cara perniagaan‰ untuk syarikat-
syarikat di Malaysia (ICR Malaysia, 2006/2007).
Dalam menggalakkan perniagaan yang bertanggungjawab, ICRM melancarkan

Anugerah Tanggungjawab Korporat Malaysia ICRM pada Januari 2008.
Anugerah ini mengiktiraf syarikat-syarikat yang mempamerkan amalan
tanggungjawab korporat yang cemerlang yang melangkaui komuniti dan aktiviti
filantropik.
Tanggungjawab sosial korporat juga mendapat sokongan penuh daripada

kerajaan. Dalam Bajet 2008, Perdana Menteri mengumumkan potongan cukai
untuk syarikat-syarikat yang memberi faedah besar kepada masyarakat setempat
walaupun pelaburan tersebut memberi manfaat kepada syarikat-syarikat lain
pada masa yang sama. Beliau juga menyebut bahawa kerajaan akan menyokong
usaha-usaha dalam melaksanakan projek-projek CSR dengan menubuhkan Dana
CSR dengan peruntukan awal sebanyak RM50 juta. Perdana Menteri juga
melancarkan Anugerah CSR Perdana Menteri 2007 untuk melibatkan lebih
banyak penyertaan daripada syarikat dalam sektor swasta
Dalam Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia, elemen tanggungjawab sosial

korporat tetap nyata terutamanya tentang lembaga pengarah yang perlu
menerima maklumat yang berkaitan kepuasan pelanggan, kualiti produk dan
perkhidmatan dan prestasi alam sekitar di samping maklumat berorientasikan
kewangan. Kod Etika Pengarah Syarikat digubal untuk mendukung semangat
tanggungjawab sosial dan akauntabiliti selaras dengan undang-undang,
peraturan-peraturan dan garis panduan yang mengawal syarikat. Ini jelas
digariskan dalam Bahagian 3 Kod, seperti yang dinyatakan sebelum ini.

Kerajaan Malaysia serius dalam menguatkuasakan CSR apabila ia termasuk

dalam rancangan kerajaan untuk mentransformasikan syarikat berkaitan
kerajaan (GLC) ke arah entiti berprestasi tinggi menjelang tahun 2020. Kerajaan
melalui Jawatankuasa Putrajaya bagi Prestasi Tinggi GLC (Putrajaya Committee
on GLC High Performance atau PCG) mengambil dua set tindakan dalam
merealisasikan pelan transformasi ini:
(a) Kodifikasi Garis Panduan Dasar yang terdiri daripada lima teras dasar dan
garis panduan; dan
(b) Terjemahan Garis Panduan Dasar kepada 10 inisiatif khusus yang

disasarkan untuk mendorong dan meningkatkan prestasi GLC.
Dalam Garis Panduan Dasar, ada lima teras sebagaimana yang ditunjukkan
dalam Jadual 6.3.
Jadual 6.3: Teras-teras dalan Garis Panduan Dasar
Teras Polisi Keterangan

Teras 1 Menjelaskan amanat GLC dalam konteks pembangunan negara.
Teras 2 Meningkatkan keberkesanan Lembaga Pengarah dan mengukuhkan
tadbir urus korporat GLC.
Teras 3 Meningkatkan keupayaan GLC sebagai pemegang saham profesional.
Teras 4 Menerima pakai amalan terbaik korporat dalam GLC.
Teras 5 Melaksanakan Program Transformasi GLC.
Teras 4 menunjukkan amalan CSR relevan di mana salah satu daripada garis
panduan ini adalah untuk melaksanakan CSR dan menjelaskan tanggungjawab
sosial dan pelaburan. The Silver Book yang mengandungi satu set garis panduan
telah diperkenalkan pada September 2006 sebagai salah satu daripada 10 inisiatif
yang dikenal pasti oleh PCG dalam Manual Transformasi GLC. The Silver Book
bertujuan untuk membantu GLC khususnya dalam menyumbang kepada
masyarakat dengan cara yang bertanggungjawab dan mewujudkan kesan yang
positif bagi kedua-dua perniagaan dan masyarakat. Ia juga membantu GLC
dalam menjelaskan dan menguruskan tanggungjawab sosial dengan cekap dan
berkesan. Namun begitu, meskipun usaha serius oleh kerajaan ini amat baik, ini
hanya terpakai untuk GLC.

Satu lagi perkembangan menarik CSR di Malaysia ialah penubuhan Institut

Tanggungjawab Korporat Malaysia (Institute of Corporate Responsibility
Malaysia atau ICRM) pada tahun 2007. ICRM adalah sebuah organisasi bukan
bermotifkan keuntungan yang disokong oleh tiga konglomerat gergasi, iaitu,
Suruhanjaya Sekuriti, Khazanah Nasional Berhad dan Bursa Malaysia Berhad.
ICRM terdiri daripada syarikat-syarikat ahli dan institusi kawalselia yang
komited dalam menggalakkan falsafah dan amalan perniagaan yang
bertanggungjawab yang mempunyai kesan yang positif terhadap masyarakat
dan persekitaran. Misi utamanya adalah menggalakkan perkembangan amalan
perniagaan yang bertanggungjawab dan meningkatkan taraf perniagaan
syarikat-syarikat Malaysia untuk manfaat pihak-pihak berkepentingan dan
memastikan pembangunan mampan.
Bursa Malaysia mentakrifkan CSR sebagai amalan perniagaan yang terbuka dan
telus berdasarkan nilai-nilai etika dan menghormati masyarakat, pekerja, alam
sekitar, pemegang saham dan pihak berkepentingan yang lain. Tujuan CSR
adalah menyampaikan nilai yang berterusan kepada masyarakat secara amnya.
Ia menyokong Pelaporan Triple Bottom Line yang menekankan kesejahteraan
ekonomi, sosial dan alam sekitar. CSR bukan sekadar pematuhan atau
kedermawanan atau hubungan awam. Ia selalunya melibatkan transformasi
budaya dalam syarikat kerana ia mengintegrasikan konsep dalam operasi dan
pembuatan keputusan. Dari segi pelaporan, Bursa Malaysia tidak menyatakan
pendekatan universal untuk CSR. Oleh itu syarikat-syarikat bebas untuk
menggunakan apa sahaja pendekatan yang sesuai dengan mereka. Walau
bagaimanapun, di bawah Rangka Kerja CSR, syarikat harus memberi tumpuan
pada empat tema amalan CSR: alam sekitar, tempat kerja, komuniti dan pasaran.
Sebaik-baiknya, syarikat-syarikat perlu mengambil kira semua keempat-empat
tema CSR apabila merangka visi syarikat mereka, namun tidak wajib bagi
mereka untuk melakukan kesemua aktiviti tersebut (sila rujuk Rajah 6.8).

Rajah 6.8: Empat tema aktiviti CSR
6.3.3 Faedah-faedah CSR kepada Syarikat

Beberapa sebab diberikan untuk menyokong penglibatan syarikat dalam aktiviti-
aktiviti CSR seperti akauntabiliti kepada pihak berkepentingan dan
mengesahkan produk dan operasi mereka. Pendedahan sosial korporat boleh
digunakan untuk mewajarkan aktiviti syarikat kepada pelabur dan
mengurangkan kos modal. Syarikat-syarikat melaporkan aktiviti-aktiviti sosial
mereka untuk menunjukkan tadbir urus korporat mereka yang baik dan
ketelusan ke arah aktiviti-aktiviti sosial korporat. Pendedahan boleh dilakukan
melalui pelbagai media seperti laporan tahunan, laporan tunggal dan laman web
masing-masing. Pendedahan tersebut akan membantu pihak-pihak
berkepentingan dalam mengetahui sejauh mana syarikat-syarikat tersebut
terlibat dalam aktiviti-aktiviti sosial.
Dari perspektif pemasaran, aktiviti-aktiviti CSR yang didedahkan akan

meningkatkan imej dan jenama syarikat. Aktiviti-aktiviti ini menjadikan produk
mereka dikenali pengguna. Pengguna dengan kesedaran mengenai isu-isu alam
sekitar akan memilih produk mesra alam sekitar.

Dari perspektif kewangan pula, aktiviti-aktiviti CSR boleh membantu syarikat

dalam membina hubungan dengan pelabur dan memudahkan akses pada modal
tambahan kerana aktiviti-aktiviti syarikat tidak bertentangan dengan
kepentingan awam. Aktiviti-aktiviti CSR juga boleh mempengaruhi harga saham
dan keuntungan syarikat. Penglibatan dalam aktiviti alam sekitar akan
membawa kepada pengurangan dalam kos operasi, sebagai contoh faedah yang
diperolehi daripada kempen penjimatan tenaga. Amalan CSR dalam operasi
perniagaan syarikat boleh meningkatkan nilai pemegang saham dan pihak
berkepentingan yang lain. CSR boleh meningkatkan nilai syarikat dari segi
muhibah positif.
Walau bagaimanapun, sesetengah syarikat mungkin memutuskan untuk tidak

mendedahkan CSR secara sukarela kerana pendedahan itu melibatkan kos
seperti kos pengumpulan dan kos kekurangan daya saing. Kos koleksi berkaitan
dengan kos penyediaan dan pengedaran laporan sosial dan alam sekitar. Kos
kekurangan daya saing melibatkan kos tidak langsung yang wujud apabila
pesaing menggunakan maklumat proprietari ini. Oleh itu, pendedahan akan
dijalankan jika manfaat melebihi kos pendedahan sedemikian.
SEMAK KENDIRI 6.2
Jelaskan dan bezakan teori-teori berikut dalam konteks CSR:
(a) Teori legitimasi;
(b) Teori pihak berkepentingan;
(c) Teori kepentingan awam;
(d) Teori ekonomi politik; dan
(e) Teori isyarat.
Contoh pendedahan CSR berkenaan sumber manusia dibentangkan di dalam

Rajah 6.9.

Rajah 6.9: Ekstrak pendedahan sumber manusia

Sumber: Bursa Malaysia, diadaptasi daripada AEON Co. (M) Bhd (2011)

Contoh pendedahan alam sekitar dikemukakan di Rajah 6.10.

Rajah 6.10: Ekstrak pendedahan alam sekitar

Sumber: Bursa Malaysia, diadaptasi daripada AEON Co. (M) Bhd (2011)

Contoh pendedahan komuniti adalah seperti di dalam Rajah 6.11 berikut.

Rajah 6.11: Ekstrak pendedahan komuniti diadaptasi daripada AEON Co. (M) Bhd.
Sumber: Bursa Malaysia, AEON Co. (M) Bhd (2011)

Contoh pendedahan produk adalah seperti berikut (lihat Rajah 6.12).
Rajah 6.12: Ekstrak pendedahan produk diadaptasi

daripada Dutch Lady Milk Industries Berhad
Sumber: Bursa Malaysia, Dutch Lady Milk Industries Berhad (2011)
AKTIVITI 6.2
Dapatkan satu laporan tahunan syarikat yang disenaraikan di pasaran

utama Bursa Malaysia. Anda dikehendaki untuk menjawab soalan-soalan
berikut:
(a) Bagaimanakah syarikat itu menjadi lebih sosial responsif? Jelaskan

inisiatif yang diambil oleh syarikat yang akan dianggap sebagai
sebuah syarikat sosial responsif.
(b) Bagaimanakah syarikat melaporkan aktiviti CSRnya? Kenal pasti

tema-tema yang dinyatakan dan berikan butiran pendedahan untuk
setiap tema.

6.4 KESAN SRI KE ATAS NILAI PEMEGANG

SAHAM
Adakah pelaburan dalam SRI mewujudkan nilai pemegang saham? Jawapannya
berkaitan dengan motivasi untuk pelaburan SRI. Pelabur mempunyai motif yang
berbeza untuk melabur dalam SRI. Pelabur berasaskan nilai SRI ingin
menerapkan moral, nilai-nilai dan kepercayaan mereka dalam seluruh
kehidupan mereka dan keputusan pelaburan mereka juga. Dalam proses
saringan, pengurus dana perlu menggugurkan saham yang tidak memenuhi
objektif dana walaupun saham tersebut mempunyai potensi pulangan yang lebih
tinggi. Ada satu kumpulan pelabur yang berasaskan nilai yang boleh menerima
pulangan yang lebih rendah dalam pertukaran untuk pelaksanaan nilai-nilai
mereka. Ada juga kumpulan lain pelabur yang menggunakan pelaburan SRI
sebagai alat tambahan pengurusan risiko. Mereka mahu mengurangkan risiko
sejagat dengan melaksanakan kriteria isu-isu alam sekitar, sosial dan tadbir urus
dalam portfolio mereka dengan jangkaan bahawa dalam jangka panjang
pulangan terlaras risiko akan lebih tinggi berbanding dengan isu kriteria
portfolio tanpa alam sekitar, sosial dan urus tadbir.
OECD (1998) percaya bahawa SRI akan memberi manfaat kepada nilai
pemegang saham kerana ia „bertindak sebagai warganegara yang
bertanggungjawab selaras dengan matlamat ekonomi‰ yang akan menjana
keuntungan ekonomi jangka panjang dalam meningkatkan nilai pemegang
saham. Bagaimanapun, bukti prestasi dana SRI didapati tidak sebaik dana tidak
beretika dan pasaran (Mallin et al., 1995;. Mallin, 2007). Kajian oleh Kreader et al.
(2005) di negara-negara Eropah juga mendapati bahawa sangat sedikit dana etika
mengatasi prestasi tanda dagangan global tetapi mereka tidak pula berprestasi
lemah.

 SRI merujuk kepada pelaburan atau strategi pelaburan yang

mempertimbangkan isu-isu alam sekitar, sosial dan kerajaan dalam membuat
keputusan pelaburan mereka.
 Sesetengah SRI mempertimbangkan piawai etika yang berasal dari sama ada
nilai-nilai peribadi atau dari ajaran agama.
 Kesedaran terhadap SRI dan CSR berkembang dan telah membawa kepada
campur tangan kerajaan dan pengawal selia lain.
 Syarikat bergerak seiring dengan trend untuk mengintegrasikan operasi SRI

dan CSR dalam pelaporan mereka untuk faedah ekonomi jangka panjang.
Bursa Malaysia Pelaporan sosial korporat

Industri dana mutual Pelaporan Triple Bottom Line
Nilai pemegang saham Penilaian risiko
Pelabur institusi Strategi responsif sosial
Pelaburan tanggungjawab sosial Struktur responsif sosial
Pelaporan alam sekitar Suruhanjaya Sekuriti
Pelaporan kemampanan Syarikat Patuh Syariah
Abdul Manaf Said. (1997). Corporate social responsibility and the company
secretary. The Company Secretary.
Abdul Manaf Said. (1998). Corporate social responsibility ă A Malaysian

perspective. ROC Centennial International Conference on Corporate
Governance, Kuala Lumpur.
Bursa Malaysia. (2011). Annual reports. Dicapai daripada http://www.

bursamalaysia.com.

Dodd, M. (1932). For whom are corporate managers trustees, 45 Harvard Law
Review 1145.
Ethical Investment Research Services (EIRIS). (2010). Socially Responsible

Investment: A Practical Introduction for Charity Trustees. Dicapai daripada
www.charitysri.org
Gray, R., Owen, D., & Adams, C. (1996). Accounting & accountability: Changes
and challenges in corporate social and environmental reporting. Europe:
Prentice Hall.
Hackston, D., & Milne, M. J. (1996). Some determinants of social and

environmental disclosures in New Zealand companies. Accounting,
Auditing & Accountability Journal, 9 (11), 77-108.
ICR Malaysia: Promoting Responsible Business, Annual Review 2006/2007.
Kreader, N., Gray, R. H., Power, D. M., & Sinclair, C. D. (2005). Evaluating the
performance of ethical and non-ethical funds: A matched pair analysis.
Journal of Business Finance and Accounting, 32 (7,8).
Mallin, C. A. (2007). Corporate governance (2nd Ed.). New York: Oxford

University Press.
Mallin, C. A., Saadouni, B., & Briston, R. J. (1995). The financial performance of
ethical investment funds. Journal of Business Finance and Accounting, 22
(4).
Miller, A. (1992). Green investment in green reporting: Accounting and the

challenge of the nineties, Owen D.L. (ed.). London: Chapman and Hall.
Parkinson, J. E. (1993). Corporate power and responsibilities. Oxford: Clarendon

Press.
Post, J. E., Lawrence, A. T., & Weber, J. (1999). Business and society: Corporate
strategy, public policy, ethics. Singapore: McGraw-Hill Companies.
Slaughter, C. M. (1997). Corporate social responsibility: A New Perspective. The

Company Lawyer, 18(10), 313 at 321.

Topik  Pengarah dan
7 Struktur
Lembaga
HASIL PEMBELAJARAN
1. Mengenal pasti peranan, tugas dan komposisi lembaga;
2. Membezakan jawatankuasa kecil yang wujud dalam syarikat;
3. Membincangkan kepentingan jawatankuasa audit, jawatankuasa
imbuhan, jawatankuasa pencalonan dan jawatankuasa risiko;
4. Membezakan antara pengarah bukan eksekutif dan pengarah bukan
eksekutif bebas; dan
5. Menilai cara-cara yang digunakan dalam penilaian pengarah.
 PENGENALAN
Dalam pasaran global, tadbir urus korporat yang baik adalah penting untuk
memperkukuhkan keyakinan orang ramai terhadap syarikat-syarikat dan
lembaga pengarah mereka. Lembaga pengarah memainkan peranan sebagai
pengelola dan penjaga syarikat dan juga dalam meningkatkan taraf tadbir urus
korporat. Lembaga perlu beralih daripada peranan mereka sebagai penasihat
semata-mata ke arah menjadi fidusiari yang lebih aktif dan bertanggungjawab.
Topik ini akan menjelaskan lagi berkenaan pengarah dan struktur lembaga
dengan lebih terperinci.

TOPIK 7 PENGARAH DAN STRUKTUR LEMBAGA  137
7.1 LEMBAGA PENGARAH

Akta Syarikat 1965 (CA 1965) menyatakan bahawa lembaga pengarah
bertanggungjawab untuk memainkan peranan yang aktif dalam menentukan
hala tuju pengurusan. Lembaga pengarah mempunyai segala kuasa yang perlu
untuk mengurus, mengarah dan menyelia pengurusan perniagaan dan hal ehwal
syarikat itu.
Pada pendapat anda, adakah Rajah 7.1 menggambarkan lembaga pengarah

dengan tepat? Mari kita bincang dengan lebih lanjut mengenai lembaga pengarah.
Rajah 7.1: Lakaran kartun lembaga pengarah

Sumber: http://coachrey.com/blog/a-personal-board-of-directors/

138  TOPIK 7 PENGARAH DAN STRUKTUR LEMBAGA
Sebab-sebab rangka kerja tadbir urus syarikat perlu direka disenaraikan dalam
Rajah 7.2:
Rajah 7.2: Rangka kerja tadbir urus syarikat
Para pengarah juga diharap mempunyai pegangan kukuh ke atas proses kawalan
dalaman syarikat dan meningkatkan kewaspadaan mereka dalam mengenal
pasti, menangani dan menguruskan risiko yang mungkin mempunyai kesan
ketara ke atas penyata kewangan dan operasi syarikat.
Lembaga pengarah harus distrukturkan untuk melindungi kepentingan pemegang

saham dan pihak berkepentingan yang berkaitan pada masa yang sama bagi
membolehkan syarikat bersaing dalam persekitaran pasaran yang mencabar.
Mewujudkan Lembaga Pengarah

Dalam menubuhkan lembaga pengarah yang berkesan, syarikat boleh
mengambil langkah-langkah utama yang tertentu seperti yang ditunjukkan
dalam Jadual 7.1.
Jadual 7.1: Lima Langkah Utama untuk Mewujudkan Lembaga Berkesan

Langkah-
Penerangan
langkah
Langkah 1 Menentukan kuasa lembaga, akses kepada maklumat yang tepat, nasihat
yang bebas dan pengurusan syarikat, saiz lembaga dan jawatankuasa
selaras dengan tujuan, objektif dan strategi syarikat.
Langkah 2 Membangunkan peranan dan tanggungjawab dan mengenal pasti
kecekapan teras dan gabungan kemahiran yang diperlukan untuk lembaga
pengarah dan jawatankuasanya.
Langkah 3 Mewujudkan proses yang teratur untuk memilih dan melantik lembaga dan
ahli-ahli jawatankuasa lembaga.
Langkah 4 Membangunkan petunjuk prestasi utama untuk pengarah.
Langkah 5 Penilaian tahunan mengenai keberkesanan dan sumbangan lembaga,
jawatankuasa dan pengarah individu.
Sumber: Panduan Tadbir Urus Korporat

SEMAK KENDIRI 7.1
Nyatakan siapa yang menjadi ahli di dalam lembaga pengarah.
AKTIVITI 7.1
1. Apakah elemen-elemen lembaga pengarah yang berkesan? Jelaskan.
2. Apakah tugas fidusiari seorang pengarah? Bincangkan.
7.2 PERANAN, TUGAS DAN TANGGUNGJAWAB

LEMBAGA
Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan peranan, tugas dan tanggungjawab
lembaga dengan lebih terperinci.
7.2.1 Tanggungjawab Utama Lembaga

Berikut adalah tanggungjawab utama lembaga (rujuk Rajah 7.3):
Rajah 7.3: Tanggungjawab utama lembaga

7.2.2 Tugas Pengarah

Seorang pengarah mempunyai kewajipan fidusiari yang sama sebagaimana para
pemegang amanah. Pengarah mesti dibenarkan untuk membuat pertimbangan
perniagaan dan keputusan perniagaan untuk kebaikan firma itu. Ada dua aspek
utama tugas pengarah:
(a) Tugas Fidusiari

Tugas fidusiari ditanggung oleh setiap pengarah. Ada empat aspek utama
tugas fidusiari berkaitan dengan pengarah (sila rujuk Rajah 7.4):
Rajah 7.4: Empat aspek utama tugas fidusiari berkaitan seorang pengarah
(b) Tugas untuk Mengaplikasikan Penelitian yang Munasabah, Kemahiran dan

Ketekunan
Seseorang pengarah dikehendaki untuk menggunakan „penelitian yang
munasabah, kemahiran dan ketekunan‰ mengikut pengetahuan, kemahiran
dan pengalaman yang sewajarnya atas pengarah yang mempunyai
tanggungjawab sebegitu boleh diharapkan memikul tanggungjawab.
Garis Panduan dalam Menunaikan Kewajipan Penelitian, Kemahiran dan

Ketekunan
Pengarah harus menjalankan kewajipan mereka dengan cermat dari segi
penelitian, kemahiran dan ketekunan. Bagi menangani kekurangan ini, ada tiga
bidang kritikal yang perlu diberi keutamaan oleh lembaga, seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 7.5.

Rajah 7.5: Tiga bidang kritikal yang perlu diberi keutamaan oleh lembaga
7.2.3 Membentuk Lembaga yang Berkesan

Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan tentang pembentukan lembaga
yang berkesan.
Pengerusi dan Ketua Pegawai Eksekutif

Berikut adalah penjelasan untuk pengerusi dan ketua pegawai eksekutif:
(a) Pembahagian tanggungjawab yang jelas di peringkat atasan syarikat yang

akan memastikan keseimbangan kuasa dan autoriti, supaya tidak ada
individu yang mempunyai kuasa mutlak membuat keputusan.
(b) Apabila peranan digabungkan, unsur bebas yang kuat perlu ada di dalam
lembaga tersebut. Keputusan untuk menggabungkan peranan pengerusi
dan ketua pegawai eksekutif perlu dijelaskan kepada umum.
Keseimbangan Lembaga
Berikut adalah penjelasan berkenaan keseimbangan lembaga:
(a) Sekurang-kurangnya satu pertiga daripada ahli lembaga pengarah

hendaklah bebas.
(b) Pengarah bukan eksekutif haruslah seseorang yang berkaliber dan

berkredibiliti yang mempunyai kemahiran dan pengalaman yang
diperlukan untuk membuat pertimbangan bebas mengenai isu-isu strategi,
prestasi dan sumber, termasuk perlantikan utama dan piawaian tatalaku.

(c) Prinsip-prinsip berkenaan Kod Etika adalah berkenaan isu-isu ketelusan,

integriti, akauntabiliti dan tanggungjawab sosial korporat.
AKTIVITI 7.2
1. Apakah fungsi jawatankuasa kecil lembaga?
2. Mengapakah syarikat-syarikat awam perlu menubuhkan lembaga

jawatankuasa kecil lembaga? Jelaskan.
7.3 JAWATANKUASA KECIL LEMBAGA

Disebabkan pengurusan dan pengawalan syarikat menjadi lebih kompleks dan
mencabar, lembaga pengarah mengambil jalan dengan mewujudkan
jawatankuasa bagi membantu mereka dalam menjalankan tugas dan
tanggungjawab seperti:
(a) Membenarkan pengarah untuk melaksanakan tugas lebih baik

menggunakan masa mereka yang terhad;
(b) Membenarkan lebih banyak tumpuan diberikan kepada isu-isu yang

kompleks dan mencadangkan tindakan tertentu; dan
(c) Memperkukuhkan peranan pengarah bebas dalam pemantauan aktiviti

syarikat.
Walau bagaimanapun, kewujudan jawatankuasa lembaga tidak mengurangkan

tanggungjawab lembaga terhadap hal ehwal syarikat. Lembaga boleh
mewakilkan kuasa kepada jawatankuasa tetapi perwakilan itu hendaklah
tertakluk kepada yang berikut:
(a) Mewakilkan kuasa selaras dengan Artikel Persatuan;
(b) Mewujudkan bidang tugas yang menentukan tanggungjawab dan kuasa

mereka dengan jelas seperti yang diluluskan oleh lembaga;
(c) Lembaga mesti menyelia delegasinya; dan
(d) Lembaga tidak boleh semata-mata menerima atau bergantung kepada syor-
syor jawatankuasa tanpa penilaian sewajarnya dan menguji atau mencabar
syor-syor tersebut.

Di samping jawatankuasa audit yang diberi mandat oleh Keperluan

Penyenaraian, Kod CG mengesyorkan syarikat-syarikat untuk menubuhkan
jawatankuasa pencalonan dan imbuhan.
Ada tiga jawatankuasa kecil utama lembaga seperti yang dinyatakan di dalam
Rajah 7.6:
Rajah 7.6: Tiga jawatankuasa kecil utama lembaga
Peranan setiap jawatankuasa perlu dinyatakan dalam terma rujukan bertulis

yang diluluskan oleh lembaga. Setiap tahun, lembaga perlu mengkaji semula
keberkesanan jawatankuasa lembaga melalui jawatankuasa penamaan. Pengerusi
bagi setiap jawatankuasa lembaga perlu menilai prestasi setiap ahli jawatankuasa
pada setiap tahun. Penilaian ini boleh digunakan bagi memudahkan penilaian
jawatankuasa penamaan terhadap prestasi jawatankuasa lembaga.
Kemahiran dan pengalaman yang dimiliki oleh ahli-ahli jawatankuasa adalah

aspek penting untuk dipertimbangkan dalam memastikan pandangan objektif
dibawa dalam perbincangan jawatankuasa itu.

7.4 JAWATANKUASA AUDIT

Jawatankuasa audit perlu ada dalam syarikat-syarikat tersenarai di Malaysia
berdasarkan kehendak Keperluan Penyenaraian di bawah Perenggan 15.10.
Sesebuah jawatankuasa audit perlu prihatin dengan apa yang sedang berlaku
sekarang atau yang mungkin akan berlaku pada masa akan datang dalam
sesebuah syarikat. Lima prinsip panduan amalan terbaik yang berkaitan dengan
tiap-tiap jawatankuasa audit adalah seperti berikut (rujuk Rajah 7.7):
Rajah 7.7: Lima prinsip panduan amalan terbaik jawatankuasa audit
Fungsi-fungsi jawatankuasa audit adalah:
(a) Membuktikan komitmen lembaga dalam memastikan integriti maklumat

dan laporan kewangan;
(b) Menekankan risiko dan kawalan, termasuk tahap kuasa diamanahkan

kepada pihak pengurusan oleh lembaga;
(c) Memberi gambaran yang lebih jelas kepada pengarah tentang perakaunan
dan kawalan sistem syarikat;
(d) Meningkatkan kefahaman pengarah berkenaan proses audit dalaman dan

luaran;
(e) Memperbaiki komunikasi antara lembaga pengarah dan juruaudit luar;
(f) Meningkatkan kualiti pelaporan kewangan;

(g) Mewujudkan forum bagi pegawai eksekutif kewangan atau pengarah

kewangan untuk membangkitkan isu-isu yang menjadi kebimbangan;
(h) Menyediakan satu mekanisme bagi juruaudit luar dan dalam menegaskan
kebebasannya jika sekiranya berlaku pertikaian dengan pengurusan; dan
(i) Memperkukuhkan fungsi audit dalaman dengan memberi kebebasan yang

lebih besar daripada pihak pengurusan
Ciri-ciri Jawatankuasa Audit yang Berkesan

Berikut adalah penjelasan tentang jawatankuasa audit yang berkesan:
(a) Menguruskan hal ehwal sendiri dengan cekap dan bertanggungjawab dan
mengkaji prestasi sendiri setiap tahun;
(b) Memastikan komunikasi yang berkesan dalam kalangan mereka yang

terlibat dengan jawatankuasa audit;
(c) Memahami risiko dan sistem kawalan syarikat bertujuan untuk menangani
risiko;
(d) Memacu ke arah pendedahan maklumat kewangan dan bukan kewangan

lengkap dan tepat yang mencerminkan substance over form yang boleh
dikeluarkan tepat pada masanya;
(e) Menjalankan mesyuarat secara bebas dan berasingan dengan juruaudit

dalaman dan luaran apabila diperlukan;
(f) Mengubah tempoh masa yang digunakan untuk mesyuarat, mengikut

sebagaimana yang diperlukan bagi memenuhi keperluan yang berubah-
ubah dan semakin meningkat;
(g) Melibatkan diri secara aktif dalam perlantikan, penggantian atau

perlantikan semula juruaudit luaran;
(h) Mempunyai hubungan yang kuat dan jujur dengan juruaudit luaran;
(i) Menilai dan menaksir prestasi juruaudit luaran, termasuk kebebasan

juruaudit luaran;
(j) Menentukan skop dan yuran audit luaran dan memastikan audit tersebut
adalah komprehensif;

(k) Menentukan pelan audit dalaman dan kecukupan, fungsi dan sumber skop
audit dalaman dan sama ada fungsi audit dalaman mempunyai kuasa yang
diperlukan untuk menjalankan tugasnya;
(l) Menggunakan audit dalaman bagi mengkaji semula cara pengurusan risiko
perniagaan untuk meningkatkan nilai pemegang saham;
(m) Menilai prestasi fungsi audit dalaman termasuk mengadakan semakan luar
secara berkala bagi menilai kecekapan fungsinya; dan
(n) Memastikan pengurusan responsif terhadap cadangan audit dalaman dan

luaran.
Satu jawatankuasa audit yang berkesan harus menyedari tanggungjawab mereka

secara kritis, benar-benar memahami dan menerima tanggungjawab tersebut dan
mengenali apa yang perlu untuk memenuhinya (rujuk Rajah 7.8).
Rajah 7.8: Tanggungjawab utama jawatankuasa audit

Komposisi Jawatankuasa Audit

Berikut adalah penjelasan bagi komposisi jawatankuasa audit:
(a) Sekurang-kurangnya tiga orang ahli, majoriti daripada mereka adalah

bebas.
(b) Semua ahli jawatankuasa audit hendaklah pengarah bukan eksekutif.
(c) Perenggan 15.10 dalam Keperluan Penyenaraian mewajibkan syarikat

tersenarai untuk melantik jawatankuasa audit yang terdiri daripada tidak
kurang daripada tiga orang ahli.
(d) Semua ahli jawatankuasa audit hendaklah memahami bidang kewangan

dan sekurang-kurangnya seorang ahli jawatankuasa audit merupakan ahli
pertubuhan atau badan perakaunan.
Jadual 7.2 menjelaskan dengan lebih lanjut jawatankuasa audit.
Jadual 7.2: Jawatankuasa Audit
Jawatankuasa Audit Penerangan
Kebebasan ahli Jawatankuasa audit majoritinya harus terdiri daripada

pengarah bebas. Sebagaimana yang ditetapkan oleh Perenggan
15.11 dalam Keperluan Penyenaraian, pengerusi jawatankuasa
audit hendaklah merupakan seorang pengarah bebas bukan
eksekutif.
Kelayakan ahli Jawatankuasa ini perlu mempunyai calon-calon yang

berkeupayaan untuk memahami dan mencabar kenyataan
pengurusan berkenaan perkara berikut:
 Pengenalpastian dan penilaian risiko;
 Sistem kawalan dalaman;
 Isu-isu utama perakaunan dan pelaporan;
 Penafsiran dan pelaksanaan piawaian perakaunan yang
diluluskan; dan
 Peranan juruaudit dalaman dan luaran.

Kefahaman dan celik Kod tadbir urus korporat memerlukan semua ahli celik dalam
kewangan dalam bidang kewangan dengan sekurang-kurangnya seorang ahli
kalangan ahli memenuhi kepakaran kewangan yang dinyatakan dalam
Keperluan Penyenaraian iaitu:
 Keupayaan untuk membaca dan memahami penyata
kewangan, termasuk kunci kira-kira, penyata pendapatan
dan penyata aliran tunai;
 Keupayaan untuk menganalisis penyata kewangan dan
bertanya soalan penting tentang operasi syarikat terhadap
kawalan dalaman dan faktor-faktor risiko; dan
 Keupayaan untuk memahami dan mentafsir pemakaian
piawai perakaunan yang diluluskan.
Sifat peribadi ahli Berikut adalah penjelasan bagi sifat-sifat peribadi ahli:
Ć Individu yang mempunyai pelbagai kemahiran yang
melangkaui kefahaman biasa tentang penyata kewangan.
Ć Ciri-ciri peribadi dan profesional perlu dinilai untuk
memastikan keberkesanan jawatankuasa audit dalam
menyediakan pengawasan dan pemantauan yang bebas,
objektif dan berkesan.
Peranan pengerusi Selain tugas-tugas lain, pengerusi jawatankuasa audit harus

jawatankuasa audit memikul tanggungjawab berikut:
 Merancang dan mengadakan mesyuarat;
 Mengawal selia pelaporan kepada lembaga;
 Menggalakkan perbincangan terbuka semasa mesyuarat;
dan
 Membangunkan dan mengekalkan dialog aktif dengan
pengurusan kanan dan juruaudit dalaman dan luaran.
Siapa yang patut Berikut adalah penjelasan berkenaan siapa yang harus
menghadiri mesyuarat menghadiri mesyuarat jawatankuasa audit:
jawatankuasa audit?
 Pengarah kewangan, ketua audit dalaman dan seorang
wakil juruaudit luar biasanya menghadiri mesyuarat.
 Pengerusi atau ketua pegawai eksekutif sebagaimana yang
dan apabila dikehendaki oleh jawatankuasa audit.
 Pengurusan atau profesional luaran juga boleh dipanggil
untuk menghadiri mesyuarat apabila agenda memerlukan
kepakaran mereka.

Mesyuarat Berikut adalah penjelasan bagi mesyuarat jawatankuasa audit:

jawatankuasa audit
 Mendedahkan butir-butir aktiviti dengan cara yang
berinformatif.
 Bilangan mesyuarat audit yang diadakan dalam setahun,
butir-butir kehadiran setiap pengarah berhubung dengan
mesyuarat, dan butiran latihan berkaitan yang dihadiri
oleh setiap pengarah.
 Kod tadbir urus korporat memerlukan butiran aktiviti
jawatankuasa audit, bilangan mesyuarat audit yang
diadakan dalam setahun dan kehadiran setiap pengarah
ke mesyuarat untuk didedahkan dalam laporan tahunan.
Hubungan dan Berikut adalah penjelasan bagi hubungan dan komunikasi

komunikasi jawatankuasa audit:
jawatankuasa audit
 Jawatankuasa audit perlu menjadi lebih fokus berbanding
sebelum ini dalam meningkatkan kecekapan dan
keberkesanan mereka.
 Hubungan kerja jawatankuasa audit dengan:
 Lembaga pengarah;
 Pengurusan;
 Juruaudit dalaman; dan
 Juruaudit luaran.
SEMAK KENDIRI 7.2
Senaraikan empat tugas jawatankuasa audit.
7.5 JAWATANKUASA IMBUHAN

Sebelum kita bermula dengan perbincangan mengenai subtopik ini, mari kita
renungkan makna jawatankuasa imbuhan dengan Rajah 7.9. Adakah anda fikir
Rajah 7.9 menggambarkan jawatankuasa imbuhan dengan tepat?

Rajah 7.9: Lakaran kartun tentang jawatankuasa imbuhan

Sumber: http://www.independentaudit.com/?attachment_id=1022
Berikut adalah penjelasan mengenai jawatankuasa imbuhan:
(a) Mencapai keseimbangan antara menetapkan tahap dan struktur pakej

imbuhan pengarah eksekutif supaya dapat menarik dan mengekalkan
mereka yang terbaik tetapi tidak juga membayar imbuhan yang berlebihan
demi kepentingan jawatankuasa.
(b) Memastikan semua pengarah eksekutif, ketua pegawai eksekutif (di mana
ketua pegawai eksekutif bukan pengarah syarikat tersebut) dan pengurusan
kanan sewajarnya diberi ganjaran atas sumbangan mereka terhadap
prestasi keseluruhan syarikat.
(c) Menjadi bertanggungjawab dalam memastikan pampasan dan faedah lain

menggalakkan para pengarah eksekutif untuk bertindak dengan
mengambil kira kaedah untuk meningkatkan keuntungan dan nilai dalam
jangka masa panjang.
(d) Memberi imbuhan yang setimpal kepada ketua pegawai eksekutif (di mana
beliau bukanlah pengarah syarikat) dan pengurusan kanan sesuai dengan
jawatannya dalam syarikat dan prestasi syarikat.

(e) Membangunkan polisi imbuhan pengarah eksekutif dan mencadangkan

pakej yang seimbang buat pengarah bagi menarik, mengekalkan dan
mendorong pengarah eksekutif yang memiliki kualiti yang diperlukan,
namun pada masa yang sama mengelak daripada membayar menjangkaui
keperluan bagi tujuan ini.
Komposisi dan Saiz

Komposisi dan saiz jawatankuasa imbuhan adalah:
(a) Hampir keseluruhan ahli terdiri daripada pengarah bukan eksekutif.
(b) Dilantik oleh lembaga.
(c) Terdiri daripada ahli-ahli lembaga yang tidak akan mendapat manfaat
peribadi daripada keputusan mereka dan memberikan perhatian yang
sewajarnya kepada kepentingan pemegang saham dan pihak
berkepentingan yang lain.
(d) Saiz jawatankuasa imbuhan berbeza-beza bergantung kepada keperluan

dan budaya syarikat serta tahap tanggungjawab yang diamanahkan kepada
jawatankuasa itu oleh lembaga.
(e) Pelantikan ahli jawatankuasa imbuhan untuk tempoh tiga tahun, dengan
tarikh tamat tempoh secara berperingkat untuk memastikan kesinambungan.
Mesyuarat Jawatankuasa Imbuhan

Berikut adalah penjelasan bagi mesyuarat jawatankuasa ganjaran:
(a) Diadakan pada masa-masa apabila kehadiran dapat dimaksimumkan dan

kuorum untuk mesyuarat diadakan dipenuhi.
(b) Diperuntukkan dengan sumber-sumber yang mencukupi untuk

menjalankan tugas mereka.
Penetapan Imbuhan Para Pengarah, Ketua Pegawai Eksekutif dan Pengurusan

Kanan
Dalam subtopik ini, kita akan membincangkan lebih lanjut berkenaan penetapan
imbuhan bagi para pengarah, Ketua Pegawai Eksekutif dan pengurusan kanan.

Rangka Kerja Imbuhan

Rangka kerja bagi imbuhan adalah:
(a) Untuk membangunkan dan bersetuju dengan lembaga rangka kerja

mengenai struktur yuran dan tahap imbuhan bagi para pengarah eksekutif
lembaga, ketua pegawai eksekutif (di mana ketua pegawai eksekutif bukan
pengarah syarikat tersebut) dan pengurusan kanan.
(b) Untuk menentukan siapa pengurusan kanan yang mungkin termasuk ketua
pegawai operasi, pengarah anak-anak syarikat dalam kumpulan dan lain-
lain menurut pendapat lembaga.
Membangunkan Rangka Kerja bagi Imbuhan

Rangka kerja imbuhan perlu direka di mana ia menyokong strategi dan wawasan
jangka panjang syarikat serta memberi insentif berbentuk motivasi yang
mencukupi bagi pengarah untuk mencapai pertumbuhan dan kejayaan syarikat
pada jangka masa panjang.
Imbuhan Pengarah Eksekutif

Pakej imbuhan bagi pengarah eksekutif harus melibatkan keseimbangan antara
unsur-unsur tetap dan bergantung kepada prestasi (yang berubah).
Imbuhan Pengarah Bukan Eksekutif

Kajian semula bayaran yuran bagi para pengarah bukan eksekutif perlu
mengambil kira tahap dan trend bayaran yuran untuk jawatan yang sama di
pasaran dan komitmen masa yang diperlukan daripada pengarah (anggaran
bilangan hari setahun).
Yuran asas perlu dibayar kepada para pengarah bukan eksekutif dan bayaran
tambahan perlu diwujudkan bagi jawatan utama seperti pengerusi lembaga,
pengerusi jawatankuasa lembaga atau pengarah kanan bebas bukan eksekutif.
Pengarah bukan eksekutif biasanya dibayar ganjaran melalui yuran (dalam

bentuk tunai) yang diluluskan oleh para pemegang saham pada setiap tahun.
Pengarah bukan eksekutif tidak harus menerima pilihan saham atau bayaran
bonus, atau mengambil bahagian dalam skim yang direka untuk imbuhan
eksekutif atau diberi faedah persaraan kerana ini boleh menjejaskan kebebasan
dalam melaksanakan tanggungjawab.

Imbuhan Ketua Pegawai Eksekutif dan Pengurusan Kanan

Dalam menentukan imbuhan bagi ketua pegawai eksekutif dan pengurusan
kanan, jawatankuasa imbuhan perlu memastikan bahawa ganjaran adalah sejajar
dengan objektif utama berikut:
(a) Tawaran memadai untuk menarik dan mengekalkan calon terbaik dalam
jangka pendek;
(b) Insentif yang ditawarkan sesuai untuk memberi motivasi kepada ketua
pegawai eksekutif dan pengurusan kanan supaya mereka melaksanakan
tugas pada tahap maksima secara berterusan; dan
(c) Imbuhan ketua pegawai eksekutif dan pengurusan kanan sejajar dengan
nilai pemegang saham dan pada masa yang sama mewujudkan „golden
handcuff (gari emas)‰ yang berkesan dalam jangka masa panjang.
Pendedahan Imbuhan Setiap Pengarah

Bab 9 Lampiran 9C, Bahagian A dalam Keperluan Penyenaraian menyatakan
bahawa semua syarikat tersenarai perlu mendedahkan imbuhan pengarah bagi
tahun kewangan dalam laporan tahunan syarikat itu dengan cara yang berikut:
(a) Imbuhan agregat pengarah dikategorikan ke dalam komponen yang sesuai

(contohnya yuran pengarah, gaji, peratusan, bonus, komisen, pampasan
bagi kehilangan jawatan, manfaat berupa barangan berdasarkan anggaran
nilai wang) dan dibezakan antara pengarah eksekutif dan bukan eksekutif;
dan
(b) Bilangan pengarah yang mana imbuhan mereka termasuk dalam setiap
turutan kumpulan RM50,000 dan dibezakan antara pengarah eksekutif dan
bukan eksekutif.
SEMAK KENDIRI 7.3
Nyatakan tugas-tugas jawatankuasa imbuhan.

7.6 JAWATANKUASA PENCALONAN

Pengerusi jawatankuasa pencalonan haruslah merupakan pengarah bebas dan
sekiranya wujud jawatan pengarah kanan bebas, pengarah kanan bebas harus
mengambil jawatan sebagai pengerusi jawatankuasa pencalonan.
Fungsi-fungsi jawatankuasa pencalonan adalah (sila rujuk Rajah 7.10):
Rajah 7.10: Fungsi jawatankuasa pencalonan
Komposisi dan Saiz

Komposisi dan saiz jawatankuasa pencalonan adalah seperti berikut:
(a) Majoriti daripada mereka adalah pengarah bukan eksekutif yang bergerak
bebas.
(b) Pengarah perlu berterus-terang, lantang dan keserakanan dalam

mewujudkan sebuah jawatankuasa yang berkesan.
(c) Pelantikan anggota jawatankuasa pencalonan berdasarkan penggal selama

tiga tahun, dengan tarikh tamat tempoh secara berperingkat untuk
memastikan kesinambungan.
(d) Penilaian prestasi ahli jawatankuasa pencalonan harus dijalankan oleh

lembaga, menanda aras aktiviti-aktiviti yang dijalankan terhadap terma
rujukan seperti yang diluluskan oleh lembaga.

Mesyuarat Jawatankuasa Pencalonan

Berikut adalah penjelasan bagi mesyuarat jawatankuasa pencalonan:
(a) Bermesyuarat sekurang-kurangnya setahun sekali setahun untuk

menjalankan aktiviti-aktiviti yang termaktub dalam terma-terma rujukan,
atau lebih kerap apabila diperlukan.
(b) Mempunyai akses kepada perkhidmatan setiausaha syarikat bagi semua

jawatankuasa pencalonan termasuk perkara-perkara yang membantu
pengerusi dalam perancangan kerja jawatankuasa pencalonan, merangka
agenda mesyuarat, penyelenggaraan minit mesyuarat dan pengumpulan
dan pengedaran maklumat dan peruntukan mana-mana sokongan
praktikal yang perlu.
(c) Harus telus dengan semua prosiding yang direkodkan dan tindakan yang
didokumentasikan.
AKTIVITI 7.3
Apakah jenis pengarah yang boleh dijadikan pengerusi jawatankuasa

pencalonan? Jelaskan.
7.7 JAWATANKUASA RISIKO

Berikut adalah penjelasan mengenai jawatankuasa risiko:
(a) Mengenal pasti, menilai dan memantau risiko utama perniagaan secara aktif
untuk melindungi pelaburan pemegang saham dan aset syarikat.
(b) Keberkesanan dalam memantau sistem kawalan dalaman, komitmen untuk

menjelaskan, melaksana dan mengkaji semula sistem kawalan dalaman
syarikat.
(c) Ujian berkala terhadap integriti prosedur dan proses kawalan dalaman
perlu dijalankan untuk memastikan sistem yang ditubuhkan berdaya maju
dan cukup kuat untuk membantu pihak pengurusan dalam merealisasikan
objektif syarikat.

AKTIVITI 7.4
Bincangkan fungsi jawatankuasa risiko di dalam syarikat.
7.8 PENGARAH BUKAN EKSEKUTIF

Pengarah bukan eksekutif diklasifikasikan sebagai:
(a) Tiada kepentingan kewangan secara langsung atau tidak langsung dalam
syarikat selain daripada emolumen pengarah namun mereka diizinkan
memegang saham dalam syarikat.
(b) Bukan pekerja syarikat atau berkaitan dengan syarikat melalui apa-apa cara
lain dan tidak terlibat dalam urusan seharian perniagaan tetapi mungkin
mempunyai kepentingan kewangan dalam syarikat, sama ada secara
langsung atau tidak langsung.
(c) Bukan pekerja syarikat tetapi bertindak sebagai penama bagi pemegang
saham utama.
(d) Penghubung antara pihak pengurusan dan pihak-pihak berkepentingan,

terutamanya pemegang saham.
(e) Menyediakan semakan dan imbangan yang berkaitan, memberi tumpuan

kepada kepentingan para pemegang saham dan pihak berkepentingan yang
lain dan memastikan tadbir urus korporat bertaraf tinggi diterimapakai.
SEMAK KENDIRI 7.4
Jelaskan siapa pengarah bukan eksekutif.

7.9 KEBEBASAN PENGARAH BUKAN

EKSEKUTIF
Berikut adalah penjelasan mengenai pengarah bebas bukan eksekutif (lihat Rajah
7.11):
Rajah 7.11: Penjelasan pengarah bukan eksekutif bebas
Pengarah Bebas Bukan Eksekutif Kanan

Tugas biasanya termasuk yang berikut:
(a) Memastikan semua pengarah bebas mempunyai peluang untuk

menyediakan input dalam agenda, dan menasihati pengerusi berkenaan
tentang kualiti, kuantiti dan ketepatan maklumat yang dikemukakan oleh
pihak pengurusan yang perlu atau sesuai bagi pengarah bebas untuk
melaksanakan tugas mereka dengan berkesan;
(b) Merujuk pengerusi mengenai jadual mesyuarat lembaga untuk memastikan

pengarah bebas dapat melaksanakan tugas mereka dengan penuh
tanggungjawab dan dalam masa yang mencukupi untuk perbincangan
semua perkara dalam agenda;
(c) Bertindak sebagai saluran utama antara pengarah bebas dan pengerusi
mengenai isu-isu sensitif, contohnya, isu-isu yang timbul daripada
„pemberitahuan kesalahan/peniupan wisel‰; dan

(d) Berkhidmat sebagai penghubung yang ditetapkan untuk perundingan dan

komunikasi langsung dengan para pemegang saham dalam bidang-bidang
yang tidak boleh diselesaikan melalui saluran biasa dengan pengerusi atau
ketua pegawai eksekutif.
Jadual 7.3 menyenaraikan peraturan mengenai bilangan pengarah bebas dalam

lembaga pengarah syarikat-syarikat di Asia. Sementara itu, Jadual 7.4
menyenaraikan bilangan pengarah bebas di negara-negara lain.
Jadual 7.3: Peraturan mengenai Bilangan Pengarah Bebas

dalam Lembaga Syarikat-syarikat di Asia
Negara Peraturan/Keperluan Pertukaran

Singapura Sekurang-kurangnya dua orang pengarah bebas
Hong Kong Sekurang-kurangnya tiga orang pengarah bebas
India Sekurang-kurangnya satu pertiga daripada lembaga
Thailand Sekurang-kurangnya satu pertiga daripada lembaga dan tidak kurang
daripada tiga
Sumber: Persatuan Tadbir Urus Korporat Asia

(Asian Corporate Governance Association atau ACGA) (2010)
Jadual 7.4: Bilangan Pengarah Bebas di Negara Lain
Negara Amalan Terbaik

UK Kod Gabungan mencadangkan bahawa sekurang-kurangnya separuh
daripada lembaga pengarah, termasuk pengerusi, terdiri daripada para
pengarah bebas bukan eksekutif (INEDs)
Australia Majoriti lembaga hendaklah terdiri daripada pengarah bebas ă Edisi 2,
Majlis Tadbir Urus Korporat ASX
Lembaga perlu mewujudkan proses formal dalam pemilihan pengarah bebas.

Matlamatnya untuk memastikan lembaga itu masih bebas dan mempunyai
kemahiran yang tepat untuk memandu dan menyelia syarikat secara kolektif
Jika kita lihat konteks negara-negara Asia, sebilangan besar syarikat dimiliki
keluarga pengasas. Memandangkan rapatnya hubungan pemegang saham dan
pengurusan syarikat-syarikat milik keluarga, isu-isu berkenaan urus niaga dan
kebebasan pihak berkaitan boleh timbul. Antara isu utama adalah hubungan
kekeluargaan yang kuat antara pengerusi yang menerajui ahli lembaga dengan
ahli lembaga yang mempunyai kuasa eksekutif. Dalam usaha untuk menangani
cabaran dan isu ini, perkara-perkara berikut dibangunkan (lihat Rajah 7.12):

Rajah 7.12: Bidang untuk diberi tumpuan berkenaan

isu-isu urusniaga dan kebebasan pihak berkaitan dan kebebasan
Setiap pengarah yang dilantik oleh lembaga tertakluk kepada pemilihan semula
oleh para pemegang saham dalam mesyuarat agung tahunan dan setiap
pengarah tertakluk kepada pemilihan semula sekurang-kurangnya sekali setiap
tiga tahun.
Kaji selidik SC (rujuk Jadual 7.5), mendedahkan bahawa lebih 60% daripada
syarikat-syarikat di Malaysia mempunyai pengarah bebas yang telah berkhidmat
di dalam lembaga pengarah untuk jangka masa yang kurang daripada sembilan
tahun, manakala purata tempoh perkhidmatan di semua syarikat adalah kira-kira
enam tahun.
Jadual 7.5: Kaji Selidik SC berkaitan lembaga pengarah di Malaysia

Tempoh Perkhidmatan Pengarah Bebas Bukan Eksekutif
(Independent Non-Executive Directors atau INEDs)
Bilangan Syarikat Jumlah

Tempoh Perkhidmatan
Utama ACE
INEDs berkhidmat > 9 350 4 354
tahun
INEDs berkhidmat < 9 482 113 595
tahun
Jumlah 832 117 949
SEMAK KENDIRI 7.5
Jelaskan maksud pengarah bukan eksekutif bebas.

7.10 PENILAIAN PENGARAH

Apakah Penilaian Pengarah?
Berikut adalah penjelasan tentang penilaian pengarah:
(a) Melibatkan ahli-ahli lembaga yang menjalankan kajian yang membina dan
kritikal berkenaan prestasi mereka sendiri, mengenal pasti kekuatan,
kelemahan dan kemudian melaksanakan lagi rancangan pembangunan
profesional.
(b) Soalan tentang penilaian pengarah dibangunkan selepas semakan

berkenaan panduan amalan terbaik antarabangsa tadbir urus korporat
dibuat.
(d) Penilaian prestasi adalah alat yang digunakan oleh pengurus dan penyelia
untuk menilai prestasi pekerja secara individu.
(e) Penilaian ini biasanya digunakan untuk menilai prestasi pekerja dalam
tempoh masa yang tertentu dan sering dijalankan setiap tahun atau suku
tahunan.
Alat yang Digunakan untuk Penilaian Prestasi Pengarah

(a) Untuk memastikan bahawa lembaga pengarah syarikat menyampaikan
nilai sebenar.
(b) Sering menilai lembaga yang menunjukkan penaja dan pelabur bahawa
organisasi berdedikasi dalam memastikan taraf integriti yang tinggi.
Berikut adalah antara alat yang digunakan dalam menilai prestasi pengarah:
(a) Alat Maklum Balas 360 Darjah

Input terhadap prestasi pengarah diperolehi daripada semua peringkat
kakitangan yang berinteraksi dengan pengarah syarikat.
(b) Alat Penilaian Pengarah Atasan-Bawahan

Alat ini digunakan oleh pengarah syarikat sahaja, atau dengan bantuan
seorang perunding untuk menyediakan panduan mengenai elemen-elemen
kritikal kejayaan dan bagaimana untuk menilai kepimpinan eksekutif
dengan betul.

(c) Alat Prestasi Input-Kendiri Pengarah

Menilai penilaian diri pengarah berkaitan pencapaian matlamat, kualiti
kerja yang dilakukan dan keberkesanan kepimpinan.
AKTIVITI 7.5
Bincangkan dua sebab mengapa syarikat perlu melakukan penilaian

pengarah.
 Lembaga adalah pengelola dan penjaga syarikat. Ia mempunyai peranan

yang aktif dalam mengarah pihak pengurusan. Lembaga perlu memberi
keutamaan terhadap peranan dan tanggungjawabnya dalam mentadbir
syarikat.
 Terdapat beberapa jawatankuasa dalam syarikat seperti jawatankuasa audit,

jawatankuasa imbuhan, jawatankuasa pencalonan dan jawatankuasa risiko
yang membantu lembaga dalam menjalankan tugas dan tanggungjawabnya.
 Jawatankuasa audit memberi jaminan kualiti dan kebolehpercayaan penyata

kewangan yang digunakan oleh lembaga dan orang awam.
 Jawatankuasa imbuhan memastikan keseimbangan antara tahap dan struktur

pakej imbuhan pengarah eksekutif, ketua pegawai eksekutif dan pengurusan
atasan/kanan.
 Jawatankuasa risiko mengenal pasti, menilai dan memantau risiko utama

perniagaan bagi melindungi pelaburan dan aset pemegang saham.
 Untuk meningkatkan tadbir urus korporat, lembaga perlu melantik pengarah

bukan eksekutif bebas yang tidak mempunyai konflik kepentingan dalam
melaksanakan tugas mereka.
 Alat penilaian pengarah seperti alat maklum balas 360 darjah, alat penilaian
pengarah atasan-bawahan dan alat prestasi input-kendiri pengarah
digunakan untuk memastikan alat-alat tersebut memberi nilai sebenar.

Akta Syarikat 1965 Ketua pegawai eksekutif

Jawatankuasa audit Kod etika
Jawatankuasa imbuhan Kumpulan Pemantau Pemegang
Saham Malaysia
Jawatankuasa pencalonan
Pengarah bukan eksekutif bebas
Jawatankuasa risiko
Pengarah bukan eksekutif
Juruaudit dalaman
Pengerusi
Juruaudit luaran
Suruhanjaya Sekuriti
Keperluan Penyenaraian Bursa
Malaysia Suruhanjaya Syarikat Malaysia
Bursa Malaysia Berhad. Corporate governance guide: Towards boardroom

excellence. Malaysia.
Bursa Malaysia Listing Requirements. (2012).
Malaysian Code on Corporate Governance. (2012).
Suruhanjaya Sekuriti. (2011). Corporate governance blueprint: Towards

excellence in corporate governance. Malaysia.

Topik  Prestasi dan
8 Imbuhan
Pengarah
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan elemen utama imbuhan pengarah;
2. Menghuraikan peranan jawatankuasa imbuhan;
3. Menerangkan imbuhan pengarah bukan eksekutif;
4. Menghuraikan pendedahan imbuhan pengarah; dan
5. Membincangkan garis panduan antarabangsa mengenai imbuhan
eksekutif.
 PENGENALAN
Imbuhan eksekutif menjadi salah satu topik utama dalam tadbir urus korporat
kontemporari kerana sifatnya yang penuh kontroversi. Di sini, isu utamanya
adalah sama ada pembayaran ganjaran kepada eksekutif selaras dengan
kepentingan pemegang saham. Liputan negatif tentang bayaran pengurusan
tertinggi yang terlampau tinggi kerap dipaparkan dalam akhbar kewangan
antarabangsa. Kontroversi tentang topik ini menarik minat ramai pihak seperti
pelabur, penganalisis, pembuat dasar, wartawan, ahli akademik, ahli politik dan
lain-lain. Oleh itu, apakah isu sebenar di sebalik imbuhan tersebut yang menarik
minat ramai pihak termasuk akhbar kewangan antarabangsa?
Imbuhan adalah wang yang dibayar untuk kerja-kerja atau perkhidmatan

(Kamus Oxford, 1995). Smith (1776) menegaskan bahawa kadar upah yang biasa
untuk buruh bergantung kepada kontrak yang biasanya dibuat antara dua pihak
yang kepentingannya tidak sama. Dalam erti kata lain, pekerja ingin
mendapatkan upah sebanyak mungkin tetapi ketua atau tuan selalunya cuba
memberi serendah mungkin. Kedua-dua pihak sebenarnya cuba untuk

164  TOPIK 8 PRESTASI DAN IMBUHAN PENGARAH
memaksimumkan kekayaan mereka berdasarkan sumbangan mereka sama ada

melalui pelaburan oleh tuan atau usaha kerja oleh pekerja. Penyelarasan
kepentingan antara kedua-dua pihak adalah penting, oleh itu, imbuhan
digunakan oleh tuan punya sebagai insentif untuk pekerja agar meletakkan
usaha mereka dalam syarikat. Imbuhan kadang-kadang digunakan silih berganti
dengan ganjaran dan gaji. Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia (selepas ini
dirujuk sebagai Kod) yang mula diperkenalkan pada tahun 2000 merujuk pada
imbuhan sebagai bayaran kepada pengarah syarikat, tidak kira sama ada
pengarah eksekutif atau pengarah bukan eksekutif. Khususnya, imbuhan disebut
sebagai bayaran untuk pengarah eksekutif dalam lembaga pengarah kerana
mereka mempunyai bakat tertentu, kepakaran, pengetahuan, kemahiran dan ciri-
ciri lain yang berkaitan dalam mengurus dan menjalankan operasi harian dan
aktiviti-aktiviti syarikat. Mereka dibayar dengan lumayan kerana tugas-tugas
mereka yang mencabar dan tanggungjawab yang dipikul.
Sebelum kita meneruskan perbincangan tentang topik ini, mari kita lihat maksud
yang dinyatakan dalam Rajah 8.1. Pada pendapat anda, adakah Rajah 8.1
menggambarkan imbuhan eksekutif dengan betul?
Rajah 8.1: Lakaran kartun tentang ganjaran eksekutif

Sumber: http://www.thepunch.com.au/tags/wages/
8.1 ELEMEN-ELEMEN UTAMA IMBUHAN

PENGARAH
Kod ini memaparkan isu imbuhan pengarah dalam bahagian perbincangan
prinsip-prinsip dan amalan terbaik. Kod ini diadaptasikan daripada Laporan
Hampel (2008) yang dibangunkan berdasarkan perspektif agensi atau kerangka
prinsipal-ejen. Pandangan arus perdana yang berasal daripada rangka kerja
prinsipal-ejen (teori agensi), adalah kontrak ganjaran yang direka dengan baik

TOPIK 8 PRESTASI DAN IMBUHAN PENGARAH  165
untuk memberikan insentif kepada eksekutif bagi meningkatkan nilai pemegang

saham (contohnya Jensen dan Murphy, 1990 dan Murphy, 1999). Sensitiviti
bayaran-prestasi yang tinggi dilihat sebagai metrik utama dalam menyelaraskan
insentif yang berbeza antara eksekutif dan pemegang saham. Dalam erti kata
lain, lembaga pengarah menetapkan ganjaran yang sejajar dengan kontrak yang
tulus. Walau bagaimanapun, baru-baru ini, terdapat pandangan sangsi yang
melihat kontrak ganjaran sebagai instrumen yang penuh muslihat dan bukannya
mekanisme insentif yang mesra terhadap pemegang saham (Bebchuk & Fried,
2003). Salah satu bentuk kesempatan atau faedah peribadi yang diambil oleh
pihak pengurusan adalah apabila ketua pegawai eksekutif dan pengurusan
tertinggi memberi ganjaran terlalu tinggi kepada diri mereka sehingga ia
merugikan para pemegang saham.
Elemen utama imbuhan eksekutif adalah kepentingan sumbangan eksekutif

dalam penentuan prestasi syarikat. Pemegang saham kurang mengambil tahu
tentang kadar bayaran eksekutif, namun mereka juga sensitif dengan skim
bayaran eksekutif dalam syarikat itu. Mereka akan berpuas hati jika gaji eksekutif
sejajar dengan prestasi syarikat kerana objektif utama pemegang saham adalah
untuk memaksimumkan kekayaan. Pemegang saham bergantung kepada usaha
dan komitmen eksekutif dalam melaksanakan dasar dan strategi yang akan
memaksimumkan nilai mereka. Penetapan imbuhan bagi pengarah eksekutif
merupakan tugas yang mencabar bagi syarikat. Berdasarkan amalan, syarikat-
syarikat lebih suka mengupah eksekutif yang berkebolehan luas dalam bidang
mereka di mana mereka kebiasaannya menuntut gaji yang lebih tinggi, manakala
pada masa yang sama, syarikat perlu memastikan bahawa eksekutif akan
meletakkan usaha maksimum serta komitmen ke arah pertumbuhan syarikat.
Gaji pengarah eksekutif syarikat tidak mempunyai sebarang had berbanding
dengan kakitangan kerajaan, yang mana gaji mereka biasanya ditentukan oleh
pihak berkuasa. Gaji eksekutif di sesebuah syarikat terserah kepada syarikat
tersebut untuk membuat keputusan. Oleh itu, penanda aras yang paling sesuai
untuk menentukan gaji eksekutif adalah berdasarkan sumbangan beliau
terhadap prestasi syarikat.
Walau bagaimanapun, ahli-ahli teori agensi seperti Smith (1776) dan Jensen dan
Murphy (1990) berhujah bahawa:
„Manusia berkepentingan diri sendiri dan akan melibatkan diri dalam

aktiviti-aktiviti yang akan meningkatkan kesejahteraan mereka sendiri.‰

Oleh itu, berdasarkan andaian ini, pemegang saham percaya bahawa eksekutif
mempunyai kecenderungan dan peluang untuk menyalahgunakan kuasa mereka
dengan memberi ganjaran berlebihan kepada diri mereka dan bukannya
memaksimumkan kekayaan pemegang saham walaupun mereka terikat dengan
kontrak. Selain itu, dalam konteks ini, kontrak sukar untuk dikuatkuasakan
kerana ia memerlukan pemerhatian sepenuhnya terhadap usaha eksekutif, yang
hampir mustahil untuk dilaksanakan oleh para pemegang saham. Ia menjadi
lebih buruk apabila eksekutif yang mempunyai akses penuh kepada maklumat
syarikat dan mengetahui kebanyakan aktiviti syarikat berbanding pemegang
saham. Selain itu, eksekutif boleh mendedahkan maklumat tertentu kepada
pemegang saham. Dalam menangani konflik ini, pemegang saham mengawal
eksekutif menggunakan amalan gaji (iaitu imbuhan eksekutif) yang
menyelaraskan kepentingan para pemegang saham dan para eksekutif. Banyak
kajian menyokong penyelarasan antara gaji dan prestasi sebegini.
AKTIVITI 8.1
Apakah imbuhan eksekutif? Terangkan.
AKTIVITI 8.2
1. Apakah isu utama berkenaan prestasi pengarah dan imbuhan

eksekutif? Terangkan.
2. Apakah teori dominan berkenaan imbuhan eksekutif?
3. Mengapakah ia penting untuk menyelaraskan ganjaran atau bayaran

dengan prestasi dalam menentukan imbuhan eksekutif? Bincangkan.
8.2 PERANAN JAWATANKUASA IMBUHAN

Sebelum kita teruskan dengan perbincangan tentang jawatankuasa imbuhan,
marilah kita renungkan Rajah 8.2. Pada pendapat anda, adakah Rajah 8.2
menggambarkan jawatankuasa imbuhan dengan betul?

Rajah 8.2: Lakaran kartun imbuhan ahli-ahli lembaga

Sumber: http://betterboards.net/articles/remuneration/to-pay-or-not-to-pay/
Jawatankuasa imbuhan, iaitu jawatankuasa kepada lembaga pengarah utama

atau penyeliaan, bertindak di bawah kuasa yang diwakilkan untuk memberi
pengaruh yang bebas mengenai gaji eksekutif. Tanggungjawab yang diwakilkan
kepada jawatankuasa lembaga, yang ditubuhkan sepenuhnya daripada kalangan
pengarah bukan eksekutif bebas, memberikan tahap keselamatan yang ketara
buat pemegang saham. Ia juga meningkatkan keberkesanan lembaga dengan
menghapuskan proses tertentu daripada bidang kuasanya dan memastikan
bahawa kerja jawatankuasa ini bebas daripada konflik. Dalam amalan-amalan
terbaik dalam tadbir urus korporat, Kod mencadangkan syarikat menubuhkan
jawatankuasa imbuhan yang terdiri daripada keseluruhan atau sebahagian
daripada pengarah bukan eksekutif. Jawatankuasa ini akan memantau, menyelia
dan menasihati keputusan syarikat mengenai imbuhan eksekutif. Di samping itu,
jawatankuasa menyemak semula pakej imbuhan para pengarah eksekutif
berdasarkan tanggungjawab dan skop kerja serta prestasi korporat dan individu.
Jawatankuasa ini dibenarkan untuk mendapatkan nasihat daripada pakar
perunding berkaitan imbuhan para pengarah eksekutif dan mencadangkan
kepada lembaga imbuhan yang sesuai bagi para pengarah eksekutif. Kod
tersebut mencadangkan bahawa:

„Lembaga hendaklah melantik jawatankuasa imbuhan, terdiri sepenuhnya

atau sebahagian besarnya daripada pengarah bukan eksekutif, untuk
mengesyorkan kepada lembaga, imbuhan para pengarah eksekutif dalam
semua bentuk, dengan mendapatkan nasihat daripada luar jika perlu.
Pengarah eksekutif sepatutnya tidak memainkan peranan langsung dalam
keputusan tentang imbuhan mereka sendiri. Keahlian jawatankuasa
imbuhan harus dipaparkan dalam laporan pengarah.‰
Dalam memastikan keberkesanan jawatankuasa itu, ia perlu bebas daripada

pengaruh eksekutif. Oleh itu, ahli-ahli hendaklah terdiri daripada pengarah
bukan eksekutif. Walau bagaimanapun, kebebasan bertindak sukar untuk
dihakimi apabila ia melibatkan hubungan pengarah eksekutif dan pengarah
bukan eksekutif. Hubungan ini boleh dipersoalkan atas beberapa faktor tertentu
seperti pencalonan ketua pegawai eksekutif bagi jawatan pengarah bukan
eksekutif, pengarah bukan eksekutif perlu bergantung kepada pengarah
eksekutif bagi kebanyakan maklumat yang mereka terima, dan pengarah bukan
eksekutif memerlukan hubungan yang baik dengan eksekutif jika mereka mahu
berfungsi dengan baik dalam membimbing dasar korporat. Selalunya, pengarah
eksekutif berkongsi latar belakang dan kepentingan yang sama dengan eksekutif
syarikat. Secara lazimnya, mereka adalah eksekutif kanan dalam syarikat-
syarikat lain. Oleh itu, peranan jawatankuasa imbuhan dalam memantau
eksekutif dalam menentukan imbuhan mereka sendiri diragui. Ada
kemungkinan bahawa jawatankuasa imbuhan tidak boleh membincangkan
perkara-perkara berkenaan imbuhan secara tulus, rundingan dan tawar-
menawar dengan lembaga pengarah, khususnya pengarah eksekutif. Eksekutif
mempunyai pengaruh ke atas isu-isu imbuhan dari awal proses jika mereka juga
merupakan ahli jawatankuasa imbuhan. Di samping itu, walaupun jawatankuasa
imbuhan diberi tanggungjawab untuk berbincang dan mengesyorkan imbuhan
eksekutif kepada lembaga, ia terpulang kepada lembaga sama ada untuk
menerima atau menolak cadangan itu kerana kata putus masih terletak atas
lembaga. Penting bagi syarikat untuk mempunyai lembaga pengarah yang
berkesan, bebas dalam pertimbangan dan keputusan, dan bertindak secara telus.
SEMAK KENDIRI 8.1

1. Mengapakah jawatankuasa imbuhan penting dalam menangani
perkara-perkara berkenaan imbuhan? Terangkan.
2. Mengapakah kebebasan merupakan satu isu penting bagi ahli

jawatankuasa imbuhan?

8.3 IMBUHAN PENGARAH BUKAN EKSEKUTIF

Imbuhan bagi pengarah bukan eksekutif dan pengarah eksekutif berbeza di
mana imbuhan bagi pengarah bukan eksekutif dengan jelas diperuntukkan oleh
Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia (selepas ini dirujuk sebagai
Penyenaraian) manakala, imbuhan untuk pengarah eksekutif ditentukan oleh
lembaga dengan syor daripada jawatankuasa imbuhan. Perenggan 7.25 dalam
Penyenaraian jelas menyatakan bahawa yuran yang dibayar kepada pengarah
bukan eksekutif hendaklah jumlah yang tetap, dan tidak dibayar berdasarkan
komisen atau peratusan keuntungan atau perolehan. Biasanya, paras imbuhan
bagi pengarah bukan eksekutif menggambarkan pengalaman dan tahap
tanggungjawab yang dipikul oleh mereka. Di samping itu, Perenggan 7.26
menyatakan sebarang kenaikan yuran pengarah harus dengan kelulusan para
pemegang saham dalam mesyuarat agung tahunan syarikat itu. Walau
bagaimanapun, pemegang saham tidak begitu tegas tentang imbuhan bagi
pengarah bukan eksekutif kerana yuran tersebut hanyalah sebahagian kecil
daripada jumlah pakej ganjaran seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 8.1.
Mereka lebih fokus tentang isu imbuhan eksekutif kerana mereka mempunyai
pengaruh yang sangat terhad dalam menentukan imbuhan eksekutif berbanding
dengan imbuhan bukan eksekutif. Cik Lee dari Stamford Law (Xiang, 2009)
memberi komen bahawa yang „ganjil adalah bayaran bagi pengarah bebas akan
dihantar kepada para pemegang saham, tetapi jumlah besar yang dibayar kepada
pengarah eksekutif tidak sampai kepada para pemegang saham.‰
Jadual 8.1: Ilustrasi Butiran Agregat Imbuhan Pengarah

yang Dikategorikan kepada Komponen yang Sesuai
Gaji dan Lain- Manfaat Bukan

Yuran dalam Jumlah dalam
lain Emolumen Tunai dalam
RM RM
dalam RM RM
Pengarah
76,500 2,295,238 70,400 2,542,138
Eksekutif
Pengarah
Bukan 72,000 91,840 20,200 184,040
Eksekutif
Nota: Ini termasuk imbuhan agregat seorang pengarah bukan eksekutif syarikat itu yang
merupakan seorang pengarah eksekutif anak-anak syarikat tertentu.
Sumber: Laporan Tahunan Insas Berhad (2009)

8.4 PENDEDAHAN MENGENAI IMBUHAN

PENGARAH
Pengenalan kepada Kod dan keperluan pendedahan mengenai ganjaran
pengarah dalam Penyenaraian dan Kod itu sendiri telah membawa perspektif
yang lebih baik tentang imbuhan pengarah di Malaysia, walaupun ia masih
ketinggalan berbanding di UK, Australia dan Amerika Syarikat. Pendedahan
tentang ganjaran pengarah dapat ditingkatkan kerana ia dapat menggalakkan
prinsip-prinsip penting dalam keadilan dan kebertanggungjawaban pengarah
dan pemegang saham. Di bawah prinsip umum tadbir urus korporat, Kod
menyentuh tiga perkara, iaitu (rujuk Rajah 8.3):
Rajah 8.3: Tiga perkara yang termasuk dalam Kod di bawah prinsip umum tadbir urus
korporat
Dalam konteks Malaysia, Kod memberi penekanan tentang kepentingan bayaran

gaji berdasarkan prestasi seperti yang ditekankan dalam prinsip-prinsip Kod.
Kod ini mengesyorkan agar syarikat mendedahkan tentang pelaksanaan pautan
bayaran pada prestasi di dalam laporan tahunan mereka. Kepentingan imbuhan
pengarah bukan sahaja diketengahkan oleh Kod tetapi juga oleh Penyenaraian.
Penyenaraian memerlukan syarikat-syarikat memasukkan kenyataan naratif
dalam laporan tahunan mereka tentang penggunaan prinsip-prinsip yang
berkaitan dengan situasi mereka yang tertentu. Dalam kes ketidakpatuhan,
syarikat dikehendaki memberi justifikasi untuk tidak berbuat demikian. Syor
yang tersenarai dalam Kod dan keperluan untuk mendedahkan maklumat
penting dalam laporan tahunan oleh Penyenaraian menunjukkan bahawa pihak
berkuasa Malaysia, khususnya Suruhanjaya Sekuriti yang terlibat secara
langsung dalam pasaran sekuriti melihat isu ini sebagai aspek penting dalam
mengekalkan persekitaran yang baik untuk pembangunan pasaran sekuriti di
Malaysia. Syarikat-syarikat yang mengamalkan pembayaran berdasarkan
prestasi seperti yang disyorkan oleh Kod cenderung untuk mendedahkannya

dalam laporan tahunan berbanding dengan mereka yang tidak

mengamalkannya. Ini adalah kerana pendedahan maklumat tersebut memberi
isyarat bahawa pengurus syarikat yang lebih berkualiti ingin membezakan diri
mereka daripada syarikat-syarikat berkualiti rendah melalui pendedahan secara
sukarela.
Selain daripada kurangnya pembayaran ganjaran yang disesuaikan dengan

prestasi, pemegang saham juga mengambil perhatian tentang kecukupan
pendedahan berkaitan imbuhan eksekutif oleh syarikat-syarikat di Malaysia.
Berkaitan dengan isu ini, Kod seperti Prinsip CIII, Bahagian 1 dan Penyenaraian
seperti dalam Lampiran 9C, Bahagian A (10) menjadikannya mandatori bagi
syarikat-syarikat untuk mendedahkan maklumat imbuhan dalam laporan
tahunan mereka. Kod ini adalah keperluan sukarela; namun Keperluan Bab 15,
perenggan 15.26 mewajibkan syarikat-syarikat untuk mendedahkan tahap
pematuhan dengan amalan terbaik yang ditetapkan dalam Kod. Pada masa yang
sama, ia membenarkan beberapa kelonggaran dalam pelaksanaannya. Berkenaan
dengan imbuhan, syarikat dikehendaki untuk mendedahkan tentang imbuhan
agregat pengarah dalam laporan tahunan mereka dan ini juga perlu
dikategorikan menurut komponen yang sesuai (contohnya, yuran pengarah, gaji,
peratusan, bonus, komisen, pampasan bagi kehilangan jawatan, manfaat bukan
tunai berdasarkan anggaran nilai wang). Maklumat ini perlu dibezakan antara
pengarah eksekutif dan bukan eksekutif. Syarikat-syarikat juga dikehendaki
untuk mendedahkan bilangan pengarah yang mendapat imbuhannya dalam
kumpulan RM50,000 dan perbezaan imbuhan yang diberikan kepada eksekutif
dan pengarah bukan eksekutif. Maklumat ini dijangka menjadi asas bagi
pemegang saham untuk menilai sama ada eksekutif dibayar berlebihan atau
tidak berbanding prestasi mereka dan kadar dividen yang diterima oleh
pemegang saham bertepatan dengan prestasi syarikat. Walau bagaimanapun,
syarikat-syarikat masih kekurangan pendedahan berkenaan bayaran pengarah
individu seperti yang dikehendaki oleh Kod.
SEMAK KENDIRI 8.2
1. Apakah peraturan-peraturan yang mengawal selia imbuhan

pengarah di Malaysia?
2. Apakah perkara-perkara penting yang perlu didedahkan oleh

syarikat berhubung dengan imbuhan pengarah? Terangkan.
3. Mengapakah pendedahan maklumat tersebut penting kepada

pemegang saham?

8.5 GARIS PANDUAN ANTARABANGSA

BERKENAAN IMBUHAN EKSEKUTIF
Ahli-ahli teori agensi lama menekankan kepentingan tadbir urus korporat yang
kukuh dalam proses pemantauan ketua pegawai eksekutif dan eksekutif dalam
menguruskan syarikat. Walau bagaimanapun, langkah-langkah dalam
memformalkan kod tadbir urus korporat hanya bermula pada tahun 1992 dengan
penubuhan Jawatankuasa Cadbury di UK. Sir Adrian Cadbury, Pengerusi
Jawatankuasa Cadbury berkata iklim ekonomi yang teruk adalah antara
penyumbang dalam pembentukan jawatankuasa itu kerana kod itu
mendedahkan laporan dan akaun syarikat kepada penelitian yang luar biasa.
Tambahan pula, kebimbangan yang berterusan mengenai tahap pelaporan dan
akauntabiliti kewangan ditingkatkan lagi oleh kejatuhan Bank Kredit dan
Perdagangan Antarabangsa (Bank of Credit and Commerce International atau
BCCI) dan Maxwell pada tahun 1991 dan kontroversi gaji pengarah, telah
menyebabkan tadbir urus korporat dalam pemerhatian awam (Cadbury, 1992).
Objektif utama Laporan Cadbury adalah mengukuhkan integriti pengarah dan
keberkesanan lembaga dalam mempromosikan maklumat kewangan yang
mempunyai kualiti yang baik dan boleh dipercayai kepada pengguna akaun.
Sejak itu, kerajaan UK mengambil perhatian serius terhadap isu-isu tadbir urus
korporat demi menyelamatkan aktiviti ekonomi dan aktiviti perniagaan mereka.
Pada tahun 1995, sebuah lagi jawatankuasa ditubuhkan untuk mengkaji secara
khusus isu imbuhan pengarah di UK dan menghasilkan laporan yang dikenali
sebagai Laporan Greenbury (Greenbury, 1995). Laporan tersebut melihat
persoalan-persoalan berkenaan bayaran pengarah, peranan jawatankuasa
imbuhan dalam menentukan tahap imbuhan, garis panduan mengenai polisi
imbuhan, tahap pendedahan dalam penyata kewangan, dan persoalan mengenai
terma kontrak perkhidmatan bagi membayar pampasan apabila pengarah
dipecat kerana prestasi yang lemah. Selepas tiga tahun, pada tahun 1998,
Laporan Hampel pula diperkenalkan untuk mengukuhkan isu-isu yang
dinyatakan dalam Laporan Cadbury yang asal, khususnya pengasingan atau
pemisahan peranan pengerusi dan pengarah urusan dan keseimbangan
komposisi lembaga antara pengarah eksekutif dan bukan eksekutif. Pada tahun
yang sama, Laporan Greenbury dan Laporan Hampel digabungkan dan dikenali
sebagai Kod Gabungan, 2003.
Pada tahun 2002, kerajaan UK menguatkuasakan undang-undang baru yang

dikenali sebagai Peraturan Laporan Imbuhan Pengarah 2002, yang memberikan
hak kepada pemegang saham untuk mengundi resolusi berkaitan dengan
laporan imbuhan berkuatkuasa dari tahun kewangan yang berakhir pada atau
selepas Disember 2002 (Berwin, 2002). Undang-undang baru ini mengkehendaki

laporan imbuhan dikemukakan kepada pemegang saham pada mesyuarat agung

tahunan syarikat. Undang-undang itu bertujuan untuk memberikan para
pemegang saham maklumat tentang hubungan yang lebih jelas antara prestasi
syarikat dan imbuhan pengarah. Resolusi itu bertindak sebagai nasihat tentang
imbuhan para pengarah dan tidak tertakluk kepada undi para pemegang saham.
Walau bagaimanapun, ia mungkin menjadi kebimbangan besar kepada syarikat
itu jika pemegang saham tidak memberikan sokongan yang kuat untuk, atau
mengundi menentang, resolusi untuk meluluskan laporan imbuhan. Di samping
itu, undang-undang juga mengkehendaki juruaudit syarikat mengesahkan sama
ada maklumat yang boleh diaudit dalam laporan ganjaran disediakan dengan
betul.
Menyedari kepentingan imbuhan eksekutif dalam mempengaruhi ekonomi dan

politik AS, SEC (Securities Exchange Commission) mengambil beberapa tindakan
dalam menangani isu ini (Murphy, 1994). Antara tindakan mereka adalah
meminda keperluan pendedahan ganjaran pegawai eksekutif dan pengarah yang
terpakai bagi penyata proksi, laporan berkala (seperti laporan tahunan dalam
borang 10-k) dan penyata pendaftaran pada tahun 1992. Pindaan ini bertujuan
untuk mengemukakan pembentangan yang lebih difahami berkenaan sifat dan
tahap imbuhan yang diberikan kepada pegawai-pegawai dan pengarah
eksekutif. Peraturan Pendedahan Ganjaran Eksekutif SEC mengkehendaki
syarikat-syarikat yang membuat laporan (rujuk Rajah 8.4):
Rajah 8.4: Keperluan utama laporan syarikat oleh

Peraturan Pendedahan Ganjaran Eksekutif SEC

Pada Oktober 2006, SEC (2006) mengeluarkan keperluan tambahan bagi

pendedahan berkenaan imbuhan eksekutif dan pengarah. Pendedahan baru
menghendaki syarikat mendedahkan satu nombor mewakili jumlah ganjaran
ketua pegawai eksekutif, ketua pegawai kewangan dan tiga eksekutif yang
dibayar paling tinggi. Selain daripada ganjaran yang biasa seperti gaji, bonus,
yuran serta komponen lain seperti pencen jelas-manfaat, faedah seperti
penggunaan jet korporat dan keahlian kelab golf, gaji pemberhentian dan
pampasan tertunda juga dimasukkan ke dalam angka tersebut di bawah satu
tajuk tunggal. Pindaan ini memberikan para pelabur gambaran yang lebih jelas
dan lebih lengkap berkenaan imbuhan kepada pegawai eksekutif utama, pegawai
kewangan utama, pegawai eksekutif dan pengarah lain yang tertinggi bayaran
mereka melalui jadual dan pelaporan naratif.
Sejak beberapa tahun kebelakangan ini, kerajaan UK memperkenalkan undang-

undang „say on pay‰ yang berkait dengan imbuhan pengarah eksekutif. Amalan
ini yang dikenali sebagai undi nasihat yang tidak terikat berkenaan ganjaran
pengarah eksekutif adalah biasa di UK. Seksyen 439 Akta Syarikat 2006 Akta UK
membenarkan mandat undi dijalankan bagi menentukan bayaran pengarah oleh
para pemegang saham pada mesyuarat akaun tahunan. Amalan ini memberi
peluang kepada pemegang saham untuk menyuarakan kebimbangan mereka
mengenai imbuhan eksekutif walaupun ia adalah hanya undi nasihat yang tidak
terikat (tidak wajib diikuti) berkaitan ganjaran pengarah eksekutif. Pengenalan
„say on pay‰ baru-baru ini mencipta perdebatan baru dalam isu imbuhan
eksekutif. Peraturan baru ini yang nampaknya munasabah untuk melindungi
kepentingan para pemegang saham di UK dan AS, namun ia ditentang secara
terbuka oleh ketua pegawai eksekutif. Ia berkemungkinan akan mengakibatkan
kos dengan manfaat tambahan yang sedikit. Beberapa pihak berpendapat bahawa
dengan cadangan yang baru ini, syarikat-syarikat yang tidak mempunyai masalah
dengan gaji yang berlebihan akan terpaksa melaksanakan undian juga.
Banyak kajian mendapati bahawa kurang daripada 10% pemegang saham adalah
berkecuali atau mengundi menentang resolusi Laporan Imbuhan Pengarah
(DirectorsÊ Remuneration Report atau DRR) yang diwajibkan. Kajian juga
mendapati terdapat sedikit sahaja bukti bahawa gaji ketua pegawai eksekutif
adalah lebih rendah dalam syarikat-syarikat yang sebelum ini mengalami tahap
pertentangan pendapat pemegang saham yang tinggi. Kesimpulannya, terdapat
bukti yang terhad bahawa secara amnya, „say on pay‰ telah mengubah tahap
dan bentuk ganjaran ketua pegawai eksekutif dengan ketara. Sesetengah
penyelidik membuat kesimpulan bahawa „say on pay‰ tidak berfungsi seperti
yang diharapkan dalam mengurangkan gaji berlebihan kepada imbuhan
eksekutif. Walau bagaimanapun, cadangan „say on pay‰ masih baru bagi
syarikat-syarikat dan pemegang saham, yang mana kesannya tidak boleh dilihat
dalam jangka masa yang singkat.

Sementara itu, Akta Sarbanes-Oxley (2002) juga membuat beberapa perubahan

dalam peraturan imbuhan eksekutif mereka. Ada tiga peruntukan baru Akta
tersebut yang memberi kesan kepada aturan dan faedah ganjaran eksekutif (sila
rujuk Rajah 8.5):
Rajah 8.5: Tiga peruntukan baru akta yang

menjejaskan aturan dan faedah ganjaran eksekutif
Reformasi imbuhan eksekutif juga berlaku di Australia terutamanya selepas

kejatuhan HIH Insurance pada tahun 2000. Suruhanjaya Diraja HIH yang terlibat
dalam menyiasat syarikat insurans segera memanggil untuk kajian semula
tentang pelbagai peraturan dan prinsip berkaitan dengan pendedahan di
Australia bagi memastikan bahawa mereka bersama-sama mencapai pendedahan
yang jelas dan menyeluruh berkenaan semua ganjaran atau faedah lain yang
dibayar kepada pengarah dalam pelbagai bentuk. Selaras dengan cadangan ini,
imbuhan eksekutif menjadi prinsip utama dalam Program Reformasi Ekonomi
Undang-Undang Korporat (Reformasi Audit dan Pendedahan Korporat) Akta
2004 (Corporate Law Economic Reform Program (Audit Reform and Corporate
Disclosure) Act 2004 or CLERP 9). Ini adalah tindak balas pengawalseliaan utama
Australia terhadap skandal korporat. Reformasi CLERP 9 direka untuk
mengukuhkan peraturan pendedahan yang sedia ada, memperbaiki kekurangan
dan kelemahan yang dilihat dalam pengendalian peraturan-peraturan itu, dan
menggalakkan hubung kait yang lebih erat antara gaji dan prestasi. Reformasi
termasuk keperluan bahawa syarikat tersenarai mesti mendedahkan butir-butir
imbuhan pengarah dan eksekutif dalam seksyen khusus dalam laporan tahunan
pengarah.
Perkembangan tadbir urus korporat di UK dan Amerika Syarikat juga membawa

kepada penubuhan kod tadbir urus korporat di seluruh dunia. Sebagai contoh,
undang-undang Perancis juga mengkehendaki laporan tahunan pengarah untuk
menunjukkan jumlah ganjaran dan faedah yang dianugerahkan kepada setiap

pegawai korporat. Lembaga pengarah perlu mengemukakan laporan khas

tentang opsyen saham dan geran saham kepada pengarah dalam mesyuarat
agung tahunan pemegang saham. Laporan tersebut menunjukkan bilangan
pilihan atau saham yang dibenarkan untuk pengarah eksekutif, sama ada bagi
tujuan exercise atau pembelian pada tahun tersebut, tarikh tamat tempoh dan
harga exercise.
Walaupun laporan imbuhan tidak dikehendaki di Itali, Bursa Itali mengesyorkan

maklumat ringkas mengenai sistem imbuhan yang diguna pakai disediakan,
dengan menyatakan sama ada imbuhan yang dibayar kepada pengarah eksekutif
dan pengurus kanan dikaitkan dengan hasil syarikat. Ia juga mencadangkan
bahawa pencapaian objektif khusus juga dimasukkan ke dalam Laporan Tadbir
Urus Korporat. Maklumat yang sama juga perlu disediakan bagi pelan pilihan
saham. Syarikat yang tersenarai juga perlu menunjukkan dalam nota kepada
akaun imbuhan yang dibayar kepada setiap pengarah, ahli lembaga juruaudit
dan pengurus besar. Maklumat tersebut perlu dikemukakan dalam bentuk
jadual.
Selain itu, di Jerman, maklumat tentang imbuhan pengarah (lembaga

pengurusan dan lembaga penyeliaan) dimasukkan ke dalam nota penyata
kewangan. Dalam Kod Komersil, syarikat-syarikat Jerman dikehendaki untuk
mendedahkan jumlah, agregat ganjaran (gaji, perkongsian keuntungan, hak
dividen, elaun perbelanjaan, bayaran insurans, komisen dan semua jenis faedah
sampingan) bagi ahli lembaga pengurusan yang disediakan secara berasingan
daripada angka ganjaran agregat bagi ahli lembaga penyeliaan.
Kod Cromme mencadangkan bahawa ganjaran ahli-ahli lembaga pengurusan

yang dilaporkan dalam nota dipecahbahagikan lagi kepada komponen-
komponen mengikut gaji tetap, berdasarkan prestasi dan insentif jangka panjang
dan didedahkan bagi setiap ahli. Maklumat yang sama harus diterbitkan dalam
nota berkenaan dengan ganjaran bagi ahli-ahli lembaga penyeliaan.
Perkembangan terkini memerlukan syarikat awam terhad untuk menyediakan
pecahan jumlah pendapatan setiap ahli lembaga pengurusan. Syarikat-syarikat
boleh memilih untuk tidak mematuhi syarat ini jika mana tiga perempat
daripada pemegang saham mengundi untuk berbuat demikian dan ini hanyalah
untuk maksimum lima tahun berturut-turut (Kementerian Persekutuan bagi
Keadilan Jerman, 2009).

 Imbuhan eksekutif adalah isu kontroversi global.
 Imbuhan bagi pengarah eksekutif adalah berdasarkan prestasi mereka dalam

pertumbuhan syarikat.
 Bayaran berdasarkan prestasi dibuat mengikut teori agensi.
 Pendedahan tentang imbuhan pengarah tertakluk dalam Penyenaraian dan

Kod.
 Imbuhan pengarah bukan eksekutif biasanya ditentukan berdasarkan tahap

pengalaman dan tanggungjawab yang dipikul.
Bayaran menurut prestasi Jawatankuasa imbuhan

Imbuhan bukan eksekutif Tadbir urus korporat
Imbuhan eksekutif
Bebchuk, L. A., & Fried, J. (2003). Executive compensation as an agency problem.

Centre for Economic Policy Research: 3961.
Berwin, S. J. (2002). DirectorsÊ remuneration: The new disclosure regime for listed
companies. Dicapai daripada http://www.sjberwin.com.
Cadbury, A. (1992). Report of the committee on the financial aspects of corporate

governance (Cadbury Report). London: Gee & Co. Ltd.
Crowther, J., Kavanagh, K., & Ashby, M. (Eds.). (1995). Oxford Advanced
LearnerÊs Dictionary (5th Ed.).UK: Oxford University Press.

Federal Ministry of Justice Germany. (2009). Disclosure of board managementÊs

remuneration. Dicapai daripada www.bmj.bund.de/enid.
Greenbury, R. (1995). DirectorÊs remuneration (A report of study group on

director remuneration) (Greenbury Report). London: Gee and Co. Ltd.
Hampel, R. (1998). Committee on corporate governance: The final report (Hampel

Report). London: Gee & Co. Ltd.
Jensen, M. C., & Murphy, K. J. (1990). Performance, pay and top management
incentives. Journal of Political Economy, 98(2), 225-264.
Jordon, B. (2005). Lean organizations need FAT people. Texas: Wynot Books.
Murphy, K. J. (1994). Politic, economic and executive compensation. Harvard

Business School, working paper series.
Murphy, K. J. (1999). Executive compensation. In Ashenfelter, O. and Card, D.

(Eds.), Handbook of Labor Economics, 3. Amsterdam: North Holland.
Remuneration committee option scheme cartoon. Dicapai daripada http://www.

independentaudit.com/.
Smith, A. (1776). An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations.
Cannan, E. (Ed.). New York: The Modern Library.
The Bursa Malaysia Listing Requirement. Dicapai daripada http://www.

bursamalaysia.com.
The Malaysian code on corporate governance (The Code) (2000 & 2007). Finance
Committee on Corporate Governance. Dicapai daripada http://www.
sc.com.my.
Xiang, C. (2009). Update of Chapter 9 to keep up with the times will temper clear
risk of abuse. The Business Times Singapore.

Topik  Tadbir Urus
9 Korporat di
Malaysia
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan latar belakang tadbir urus korporat di Malaysia;
2. Membincangkan struktur tadbir urus korporat di Malaysia;
3. Menghuraikan badan-badan dan peraturan-peraturan yang
mengawal selia di Malaysia; dan
4. Membincangkan isu-isu dan cabaran-cabaran tadbir urus korporat di
Malaysia.
 PENGENALAN
Tadbir urus korporat adalah mekanisme perlindungan untuk peserta terhadap
penyalahgunaan pihak-pihak lain dalam aktiviti ekonomi. Ia adalah payung yang
merangkumi cara syarikat-syarikat diarah dan dikawal. Isu ini merangkumi dua
perkara ă keberkesanan dan akauntabiliti lembaga pengarah. Keberkesanan
lembaga pengarah dilihat dari segi kualiti kepimpinan dan hala tuju yang dibawa
oleh lembaga untuk syarikat. Ia diukur dengan prestasi dan akhirnya, dengan
peningkatan nilai pemegang saham. Akauntabiliti pula termasuk semua isu
berkenaan pendedahan dan ketelusan aktiviti syarikat. Para peserta dalam
aktiviti-aktiviti ekonomi adalah perbadanan atau syarikat-syarikat, pengurus,
pemegang saham dan orang awam. Ia adalah penting untuk menekankan isu
perlindungan kerana peserta mempunyai objektif dan kepentingan mereka
sendiri. Dalam syarikat, objektif atau kepentingan yang berbeza wujud kerana
pemisahan atau pengasingan pemilikan dan kawalan. John dan Senbet (1998)
berpendapat bahawa pengasingan pemilikan dan kawalan (atau pegangan dan
pengurusan) berleluasa di dalam ekonomi pasaran dan bagaimana pihak

180  TOPIK 9 TADBIR URUS KORPORAT DI MALAYSIA
berkepentingan mengawal pengurusan pastinya menjadi isu dalam tadbir urus

korporat. Dalam konteks Malaysia, Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia 2012
(Malaysian Code on Corporate Governance atau MCCG) mentakrifkan tadbir
urus korporat sebagai „proses dan struktur yang digunakan untuk mengarah dan
mengurus perniagaan dan hal ehwal syarikat ke arah meningkatkan kemajuan
perniagaan dan tanggungjawab korporat dengan objektif utama untuk
merealisasikan nilai pemegang saham jangka panjang, di samping mengambil
kira kepentingan pihak-pihak berkepentingan yang lain‰.
SEMAK KENDIRI 9.1
Apakah tadbir urus korporat? Terangkan.
9.1 LATAR BELAKANG TADBIR URUS

KORPORAT DI MALAYSIA
Sebelum kita meneruskan dengan subtopik ini, mari kita baca artikel bertajuk
„Tadbir Urus Korporat di Malaysia‰ dari blog bertarikh 10 Januari 2012. Artikel
tersebut membincangkan keputusan kaji selidik/undian yang dijalankan oleh
The Edge (mingguan kewangan dan pelaburan Malaysia) mengenai isu-isu tadbir
urus korporat di Malaysia. Keputusannya ditunjukkan di dalam Rajah 9.1.
Adakah anda bersetuju dengan penemuan ini?
Anda boleh membaca lebih lanjut mengenai perkara ini di laman sesawang
berikut, http://cgmalaysia.blogspot.com/2012/01/edge-polls-about-corporate-
governance.html.

TOPIK 9 TADBIR URUS KORPORAT DI MALAYSIA  181
Rajah 9.1: Hasil daripada undian suratkhabar The Edge tentang tadbir urus korporat di
Malaysia
Sumber: http://cgmalaysia.blogspot.com/2012/01/edge-polls-about-corporate-
governance.html
Malaysia merupakan salah satu daripada negara-negara Asia Tenggara yang

terjejas teruk ketara krisis kewangan pada pertengahan tahun 1997. Sebilangan
besar syarikat-syarikat perniagaan di rantau Asia Tenggara, termasuk Malaysia,
mengalami kerugian yang teruk. Aktiviti perniagaan dan kutipan hasil
berkurangan dan masalah hutang menjadi berleluasa; manakala ramai pekerja
telah dibuang kerja. Senario di atas dikaitkan dengan tadbir urus korporat yang
lemah. Di samping itu, pada masa itu, Malaysia tidak mempunyai perlindungan
yang mencukupi bagi pemegang saham di bawah Akta Syarikat Malaysia dan
Keperluan Penyenaraian oleh Bursa Malaysia (sebelum ini dikenali sebagai Bursa
Saham Kuala Lumpur atau BSKL) yang mentadbir aktiviti-aktiviti dan amalan
perniagaan sebelum pengenalan MCCG pada tahun 2000. Lazimnya, mahkamah
akan campur tangan dalam kes-kes kecurian dan penyelewengan aset oleh pihak
pengurusan, dan mereka pasti akan campur tangan jika pengurus „mencairkan‰
pemegang saham sedia ada melalui penerbitan ekuiti untuk diri mereka sendiri.
Walau bagaimanapun, mahkamah tidak selalunya campur tangan dalam kes-kes
bayaran gaji yang berlebihan dan selaras dengan peraturan pertimbangan
perniagaan (yang memisahkan mahkamah daripada keputusan korporat) dan
tidak mungkin membuat anggapan kedua bagi keputusan perniagaan pengurus,
termasuk keputusan yang menjejaskan pemegang saham (contohnya, pembinaan
empayar). Selain itu, lebih daripada 50% daripada syarikat-syarikat di rantau ini
adalah milik keluarga yang menjadikan ia sukar untuk mengamalkan
pengasingan pemilikan dan kawalan. Keadaan ini mendedahkan pemegang

saham minoriti kepada rampasan kuasa oleh pemegang saham yang lebih besar
yang biasanya merupakan sebahagian daripada pasukan pengurusan.
Usaha-usaha ke arah tadbir urus yang baik di Malaysia telah dilaksanakan lama
sebelum negara-negara Asia Tenggara menghadapi krisis kewangan pada tahun
1997. Kod Pengambilalihan dan Penggabungan Malaysia (Malaysian Code on
Takeovers and Mergers) telah diperkenalkan pada 1987 dan kemudiannya diikuti
dengan pelbagai nota amalan yang diterbitkan bagi mengawal selia aktiviti-
aktiviti korporat berkenaan pengambil alihan dan penggabungan. Pada tahun
1993, sebuah badan korporat yang dikenali sebagai Suruhanjaya Sekuriti telah
ditubuhkan melalui Akta Suruhanjaya Sekuriti 1993. Suruhanjaya Sekuriti yang
ditubuhkan juga diberi kuasa penyiasatan dan penguatkuasaan untuk
melindungi pelabur, selain fungsi kawal selia, dan mempunyai misi yang tidak
kurang penting dalam mempromosikan pembangunan sekuriti dan pasaran
niaga-hadapan di Malaysia. Di samping itu, perhatian diberikan kepada isu-isu
berkenaan pengarah bebas, jawatankuasa audit dan tindakan-tindakan yang
telah diambil berkenaan isu-isu ini. Pada tahun 1996 pula, Kod Etika Pengarah
telah diperkenalkan. Kod ini mengguna pakai prinsip-prinsip ketelusan, integriti,
akauntabiliti dan tanggungjawab sosial korporat, dan meliputi tiga bidang
utama, iaitu (sila rujuk Rajah 9.2):
Rajah 9.2: Tiga bidang utama Kod
Pada 24 Mac 1998, Jawatankuasa Kewangan Peringkat Tinggi Tadbir Urus

Korporat ditubuhkan sebagai sebahagian daripada satu siri langkah-langkah
yang diumumkan oleh Menteri Kewangan untuk meningkatkan dan
menstabilkan ekonomi Malaysia (Laporan Jawatankuasa Kewangan, 1999).
Jawatankuasa tersebut bermesyuarat dengan kadar segera untuk menjalankan
tugas dan mengeluarkan Laporan Jawatankuasa Kewangan pada tahun 1999.
Penubuhan Jawatankuasa tersebut boleh dianggap sebagai acara tunggal paling
penting dalam menginstitusikan reformasi tadbir urus korporat di Malaysia.
Pada bulan Mac 1998, sejajar dengan penubuhan jawatankuasa tesebut, Institut
Tadbir Urus Korporat Malaysia (Malaysian Institute of Corporate Governance
atau MICG) ditubuhkan dengan geran sebanyak RM250, 000 daripada
Suruhanjaya Sekuriti. Objektifnya adalah membolehkan ahli-ahlinya menangani

isu-isu tadbir urus korporat dalam arena awam, dan pengerusinya boleh
dimasukkan serta-merta ke dalam Jawatankuasa.
MCCG disemak semula pada tahun 2007 di mana pindaan utama bertujuan
untuk mengukuhkan lembaga pengarah dan jawatankuasa audit, dan
memastikan bahawa lembaga pengarah dan jawatankuasa audit menjalankan
peranan dan tanggungjawab mereka dengan berkesan. Suruhanjaya Sekuriti
Malaysia mengeluarkan MCCG baru pada tahun 2012 yang menetapkan
landskap tadbir urus korporat yang diingini untuk masa depan. Pada dasarnya,
matlamat MCCG adalah mencapai kecemerlangan dalam tadbir urus korporat
melalui pengukuhan disiplin diri dan pasaran dan menggalakkan pematuhan
dan budaya tadbir urus korporat yang baik. Lembaga pengarah dan pemegang
saham mesti memahami bahawa perniagaan yang baik bukan sahaja tentang
keinginan mencapai keuntungan kewangan secara kompetitif, tetapi juga tentang
nilai-nilai yang tinggi dan mampan.
AKTIVITI 9.1
1. Kenapakah diwujudkan kod tadbir urus korporat di Malaysia?
2. Apakah badan-badan yang mentadbir yang memulakan dan terlibat

secara aktif dalam penubuhan dan pembangunan kod tadbir urus
korporat di Malaysia?
9.2 STRUKTUR TADBIR URUS KORPORAT DI

MALAYSIA
Sebelum kita bermula, mari kita baca artikel bertajuk „Bank Dunia menggelar
Malaysia sebagai peneraju serantau dalam tadbir urus korporat, tetapi ada lagi
yang perlu dilakukan‰ dalam The Star bertarikh 2 Mac, 2013. Menurut artikel itu,
penemuan yang dilakukan oleh Bank Dunia mengenai tadbir urus korporat di
Malaysia menunjukkan bahawa Malaysia melakukan tadbir urus korporat
dengan baik (lihat Rajah 9.3). Adakah anda bersetuju dengan penemuan ini?
Adakah anda berfikir bahawa Rajah 9.3 menggambarkan tadbir urus korporat di
Malaysia dengan betul?

Rajah 9.3: Keratan akhbar mengenai tadbir urus korporat di Malaysia

Sumber: http://www.thestar.com.my/Business/Business-News/2013/03/02/World-
Bank-calls-Malaysia-a-regional-leader-in-corporate-governance-but-theres-more-to-be-
done.aspx
MCCG, yang diterbitkan pada bulan Mac 2000, menandakan satu peristiwa
penting dalam reformasi tadbir urus korporat di Malaysia. Pada Januari 2001,
MICG menerbitkan MCCG, yang sebahagian besarnya berdasarkan Laporan
Hampel (1998) yang dikeluarkan di UK. Jawatankuasa MICG menerima Laporan
Hampel yang dianggap paling sesuai dalam konteks Malaysia atas dua alasan
berikut:
(a) Alasan Pertama

Preskripsi amalan terbaik adalah perlu. Kerja-kerja jawatankuasa telah
diteruskan atas dasar bahawa taraf tadbir urus korporat di Malaysia adalah
masih rendah dan terdapat keperluan untuk meningkatkannya. Oleh itu,
penggunaan peraturan lain yang hanya memerlukan pendedahan amalan
tadbir urus korporat yang sedia ada di syarikat-syarikat Malaysia (seperti
yang dikehendaki oleh Bursa Saham Australia berkenaan dengan syarikat-
syarikat tersenarai) tidak mencukupi. Seseorang itu perlu merasa agak
selesa dengan taraf tadbir urus korporat yang diamalkan dalam syarikat
senaraian awam.

Dalam hal ini, penting preskripsi itu disertakan dengan peraturan yang
memerlukan pendedahan sejauh mana syarikat-syarikat yang tersenarai
mematuhi preskripsi dan sebab-sebab yang membawa pada ketidakpatuhan
yang memaksa. Tidak ada cadangan dibuat bahawa syarikat mematuhi
sepenuhnya preskripsi yang dibangunkan. Setiap syarikat harus mempunyai
fleksibiliti dalam membangunkan pendekatan mereka sendiri untuk tadbir
urus korporat. Walaupun preskripsi tersebut mewujudkan pendekatan yang
kukuh untuk tadbir urus korporat, syarikat-syarikat boleh membangunkan
alternatif sendiri yang mungkin sama hebatnya. Walau bagaimanapun,
preskripsi menetapkan taraf yang mana syarikat-syarikat perlu mengukur
diri mereka. Peraturan sebegini juga memastikan bahawa komuniti pelaburan
menerima penjelasan bagi pendekatan syarikat untuk urus tadbir supaya ia
berada dalam kedudukan yang menyokong pendekatan atau kerja dalam
mempengaruhi perubahan.
(b) Alasan Kedua

Syarikat-syarikat ini perlu digalakkan untuk menangani dengan penuh
kesedaran keperluan tadbir urus mereka. Ini adalah teras Laporan Cadbury
(1992) yang menjadi pengaruh yang besar pada pembangunan banyak kod
tadbir urus korporat global. Bermula dari tahun 1990an, banyak negara
mengeluarkan set kod tadbir urus korporat berkenaan etika dan amalan
terbaik. Pengenalan kod tadbir urus korporat secara umumnya didorong
oleh keinginan untuk lebih telus dan berakauntabiliti dan meningkatkan
keyakinan pelabur (pelabur berpotensi dan sedia ada) dalam pasaran
saham. Oleh itu, pelbagai pihak telah mengeluarkan kod tadbir urus
korporat mereka sendiri. Mereka terdiri daripada jawatankuasa yang
dilantik oleh jabatan-jabatan kerajaan (yang terdiri daripada tokoh-tokoh
terkemuka yang dihormati daripada arena perniagaan dan industri, wakil-
wakil daripada komuniti pelaburan, wakil-wakil daripada badan-badan
profesional dan ahli akademik); badan-badan bursa saham; pelbagai
kumpulan wakil pelabur dan badan-badan profesional seperti mereka yang
mewakili pengarah atau setiausaha syarikat. Walau bagaimanapun,
pengalaman di UK menunjukkan bahawa selalunya syarikat mematuhi apa
yang tertulis sebagai preskripsi amalan terbaik tanpa semangat untuk
berbuat demikian.
MCCG pada dasarnya bertujuan untuk menetapkan prinsip-prinsip dan amalan

terbaik mengenai struktur dan proses yang boleh digunakan oleh syarikat dalam
operasi mereka ke arah mencapai rangka kerja tadbir urus yang optimum
(MCCG, 2001). Struktur dan proses ini yang wujud di peringkat mikro
merangkumi isu-isu seperti komposisi lembaga, prosedur untuk merekrut
pengarah baru, imbuhan para pengarah, penggunaan jawatankuasa lembaga,

mandat mereka dan aktiviti mereka. MCCG ini menggariskan empat bentuk
cadangan, iaitu (sila rujuk Rajah 9.4):
Rajah 9.4: Empat bentuk cadangan yang telah digariskan MCCG
Cadangan-cadangan tersebut adalah:
(a) Prinsip ă Syarikat dikehendaki oleh Keperluan Penyenaraian untuk

memasukkan ke dalam laporan tahunan mereka kenyataan naratif tentang
bagaimana mereka menggunakan prinsip-prinsip yang relevan dalam
keadaan mereka yang tertentu. Dalam kes ketidakpatuhan, syarikat
dikehendaki memberikan justifikasi mengapa tidak berbuat demikian.
(b) Amalan terbaik dalam tadbir urus korporat ă Pematuhan terhadap amalan
terbaik adalah secara sukarela. Walau bagaimanapun, peruntukan di dalam
Keperluan Penyenaraian memastikan syarikat-syarikat menyatakan dalam
laporan tahunan mereka setakat mana mereka telah mematuhi amalan
terbaik yang ditetapkan dalam Bahagian 2 MCCG.
(c) Ditujukan kepada para pelabur dan juruaudit untuk meningkatkan peranan
mereka dalam tadbir urus korporat.
(d) Nota keterangan dan „amalan terbaik semata-mata‰.
Kepentingan MCCG adalah ia membolehkan respon yang lebih membina dan

fleksibel dalam meningkatkan taraf tadbir urus korporat berbanding dengan
respon yang lebih „hitam dan putih‰ yang ditimbulkan oleh undang-undang
atau peraturan. Ia merupakan pengiktirafan terhadap hakikat bahawa terdapat
aspek tadbir urus korporat yang memerlukan pengawal seliaan berkanun dan
lain-lain peraturan yang menjurus kepada pengawalan seliaan-kendiri. Di
samping itu, aspek ini mesti dilengkapi dengan peraturan pasaran supaya lebih
sesuai untuk dilaksanakan. MCCG mengkanunkan prinsip-prinsip dan amalan
terbaik tadbir urus yang baik dan menghuraikan struktur dan proses dalaman
tadbir urus korporat yang optimum. Sejak penerbitan MCCG, dunia korporat

Malaysia mencapai kemajuan yang ketara dalam taraf tadbir urus korporat
(MCCG, 2007). Pelaporan wajib berkenaan pematuhan terhadap MCCG
membolehkan para pemegang saham dan orang ramai untuk menilai dan
menentukan taraf tadbir urus korporat oleh syarikat-syarikat tersenarai.
MCCG disemak semula pada tahun 2007 dan kemudian pada tahun 2012 yang
mewakili usaha kerjasama yang berterusan antara kerajaan dan industri (MCCG,
2007; 2012). Pindaan ini memberi tumpuan kepada peranan dan tanggungjawab
lembaga dari segi pelantikan pengarah serta peranan ahli jawatankuasa
pencalonan dan ahli jawatankuasa audit. MCCG (2012) memberi tumpuan pada
pengukuhan struktur dan komposisi lembaga dengan mengiktiraf peranan
pengarah sebagai fidusiari yang aktif dan bertanggungjawab. Pengarah
mempunyai tugas untuk menjadi pengelola dan penjaga yang berkesan dalam
syarikat, bukan sahaja dalam menentukan hala tuju strategik dan menyelia
perjalanan perniagaan, tetapi juga dalam memastikan bahawa syarikat itu
melaksanakan perniagaannya dengan mematuhi undang-undang dan nilai-nilai
etika, dan mengekalkan struktur tadbir urus yang berkesan untuk memastikan
pengurusan yang bersesuaian terhadap risiko dan taraf kawalan dalaman.
Lembaga pengarah dan pihak pengurusan perlu mempunyai kesedaran tentang

tugas mereka dan harus mengumpulkan usaha dan sumber mereka ke arah
kepentingan terbaik syarikat dan pemegang saham di samping memastikan
bahawa kepentingan pihak berkepentingan yang lain tidak terjejas. Pendedahan
dan ketelusan adalah penting dalam membuat keputusan. Maklumat yang
berkualiti dan tepat, termasuk laporan prestasi kewangan yang dihantar tepat
pada masanya, adalah aspek utama perlindungan pelabur dan keyakinan
pasaran. Menurut Bursa Malaysia, dalam merangka MCCG itu (2012),
pandangan pelbagai pihak telah diminta untuk memahami praktikaliti, cabaran
dan harapan untuk memupuk taraf tadbir urus korporat yang tinggi dalam
syarikat-syarikat tersenarai dan memastikan bahawa prinsip dan cadangan
amalan terbaik yang perlu bagi memenuhi piawaian tersebut. Di samping itu,
fungsi audit dalaman kini dikehendaki dalam semua syarikat senaraian awam
dan garis pelaporan bagi juruaudit dalaman dijelaskan.
AKTIVITI 9.2
1. Apakah fokus utama kod tadbir urus korporat di Malaysia?
2. Mengapakah peranan dan tanggungjawab lembaga pengarah

penting dalam agenda tadbir urus korporat? Bincangkan.

9.3 BADAN-BADAN PENTADBIR DAN

PERATURAN-PERATURAN DI MALAYSIA
Pelbagai badan-badan pentadbir telah mengambil bahagian secara aktif dalam
mewujudkan dan memantau syarikat-syarikat, terutamanya yang berkaitan dengan
tadbir urus korporat. Maklumat yang disediakan di sini diambil daripada laman
sesawang Suruhanjaya Sekuriti, Bursa Malaysia, Institut Tadbir Urus Korporat
Malaysia dan Kumpulan Pemantau Pemegang Saham Minoriti (MSWG).
9.3.1 Suruhanjaya Sekuriti

Suruhanjaya Sekuriti (Securities Commission atau SC) telah ditubuhkan pada 1
Mac 1993 di bawah Akta Suruhanjaya Sekuriti 1993. SC ialah sebuah badan
berkanun yang dibiayai sendiri dan memiliki kuasa penyiasatan dan
penguatkuasaan. Laporan dibuat kepada Menteri Kewangan dan akaun SC
dibentangkan di Parlimen setiap tahun. Fungsi pengawalseliaan SC termasuk
(rujuk Rajah 9.5):
Rajah 9.5: Antara fungsi pengawal seliaan SC

Faktor yang menjadi asas bagi semua fungsi ini adalah tanggungjawab utama SC
untuk melindungi pelabur. Selain daripada menjalankan fungsi kawal selia, SC
juga bertanggungjawab untuk menggalakkan dan mempromosikan
pembangunan sekuriti dan pasaran niaga-hadapan di Malaysia mengikut
undang-undang yang ditetapkan.
9.3.2 Bursa Malaysia

Bursa Malaysia melalui Keperluan Penyenaraian (selepas ini dirujuk sebagai
Penyenaraian) Bab 15 menekankan kepentingan amalan tadbir urus korporat
yang baik bagi menyokong pertumbuhan yang mampan dalam pasaran modal
Malaysia. Dalam hubungan ini, Penyenaraian memberi tumpuan kepada lima
bahagian iaitu seperti yang digambarkan dalam Rajah 9.6:
Rajah 9.6: Lima bahagian yang ditumpukan di dalam Penyenaraian
Mari kita bincang bahagian-bahagian tersebut dengan lebih terperinci.
(a) Bahagian (Am)

Bahagian ini memperkenalkan Bab 15 yang menetapkan syarat-syarat yang
perlu dipatuhi oleh syarikat tersenarai dan pengarahnya berkenaan dengan
tadbir urus korporat.
(b) Bahagian B (Pengarah)

Bahagian ini memberi tumpuan pada kewujudan pengarah dalam lembaga
dalam memperkukuh dan mencontohi amalan terbaik tadbir urus korporat
dalam syarikat sebagai proksi pemegang saham. Bahagian ini memaparkan

komposisi lembaga pengarah, akujanji serta surat oleh para pengarah, hak
pengarah, kelayakan, pengosongan jawatan dan penyingkiran pengarah,
sekatan ke atas pengarah dan latihan pengarah.
(c) Bahagian C (Jawatankuasa Audit)

Bahagian ini menekankan kewujudan jawatankuasa audit dalam lembaga
yang dijangka memainkan peranan yang berkesan dalam hal-hal yang
berkaitan dengan kesaksamaan penyata kewangan dan audit. Antara lain,
bahagian ini menekankan komposisi jawatankuasa audit, pengerusi
jawatankuasa audit, terma rujukan bertulis, fungsi jawatankuasa audit,
kehadiran pengarah dan pekerja lain, prosedur jawatankuasa audit, laporan
jawatankuasa audit, laporan pelanggaran peraturan kepada Bursa
Malaysia, hak-hak jawatankuasa audit dan sebagainya.
(d) Bahagian D (Juruaudit)

Bahagian ini menyentuh peranan juruaudit luar dalam menyediakan
jaminan munasabah ke atas kebolehpercayaan dan ketepatan penyata
kewangan. Antara tugas lain, penerbit tersenarai hendaklah melantik
sebuah firma perakaunan yang sesuai untuk bertindak sebagai juruaudit
luaran, mengeluarkan juruaudit luar, menyemak penyata dan permintaan
untuk mesyuarat.
(e) Bahagian E (Pendedahan Tadbir Urus Korporat)

Bahagian ini mengkehendaki syarikat tersenarai memastikan bahawa
lembaga pengarah membuat kenyataan berikut berhubung dengan
pematuhan kepada Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia dalam laporan
tahunan mereka:
(i) Penjelasan bagaimana penerbit tersenarai tentang mengaplikasikan

prinsip-prinsip yang dinyatakan dalam Bahagian 1 Kod Tadbir Urus
Korporat dalam keadaan mereka yang tertentu; dan
(ii) Kenyataan tentang tahap pematuhan terhadap Amalan Terbaik Tadbir

Urus Korporat sebagaimana yang dinyatakan dalam Bahagian 2 Kod
Tadbir Urus Korporat Malaysia yang mana kenyataan itu hendaklah
secara khusus mengenal pasti dan memberikan sebab bagi sebarang
aspek ketidakpatuhan dengan Bahagian 2 dan alternatif kepada
Amalan Terbaik yang diterima pakai oleh penerbit tersenarai, jika ada.

Di samping itu, penerbit tersenarai harus memastikan bahawa lembaga

pengarah membuat penyata tambahan berikut dalam laporan tahunan:
(i) Penyata yang menjelaskan tanggungjawab lembaga pengarah dalam

menyediakan laporan tahunan yang telah diaudit; dan
(ii) Penyata mengenai keadaan kawalan dalaman penerbit tersenarai

tersebut sebagai sebuah kumpulan.
Penyenaraian ini telah dipinda untuk menggalakkan budaya tadbir urus

korporat yang lebih kukuh dibina dalam kalangan penerbit tersenarai
melalui pengukuhan struktur dan komposisi lembaga mereka serta
meningkatkan ketelusan atau transparensi dalam amalan tadbir urus
korporat mereka. Pindaan tadbir urus korporat utama yang dibuat adalah
dalam bidang penyelarasan pendedahan penyata tadbir urus korporat
dengan MCCG 2012 dalam laporan tahunan dan mengehadkan bilangan
jawatan pengarah dalam penerbit tersenarai daripada 10 kepada 5. Juga,
Penyenaraian kini memerlukan penubuhan jawatankuasa pencalonan dan
pendedahan aktiviti serta meningkatkan pendedahan dalam laporan
tahunan berhubung dengan latihan pengarah.
9.3.3 Institut Tadbir Urus Korporat Malaysia (MICG)

MICG ditubuhkan pada Mac 1998 oleh Jawatankuasa Kewangan Peringkat
Tinggi berkaitan Tadbir Urus Korporat. Ia adalah sebuah syarikat awam bukan
bermotif keuntungan dan terhad oleh jaminan, dengan ahli-ahli pengasas yang
terdiri daripada Persekutuan Syarikat-syarikat Tersenarai Awam (FPLC), Institut
Akauntan Malaysia (MIA), Persatuan Akauntan Malaysia (MICPA), Institut
Setiausaha dan Pentadbir Berkanun Malaysia (MAICSA) dan Institut Pengarah
Malaysia (MID). Mandat MICG adalah meningkatkan kesedaran dan
melaksanakan tadbir urus korporat yang baik di Malaysia. MICG diberikan
modal permulaan sebanyak RM50, 000 dan kemudian pada tahun 1999 diberi
sumbangan RM79, 000 daripada Pendaftar Syarikat. Selain daripada dana-dana
tersebut, MICG beroperasi dengan bersumberkan hasil daripada program-
program dan sumbangan peribadi semenjak itu. MICG biasanya dikendalikan di
bawah bajet yang seimbang setiap tahun, oleh itu, biasanya terdapat lebihan
wang yang sangat sedikit untuk dibawa ke hadapan bagi tahun yang akan
datang. Laporan Tadbir Urus Korporat yang diterbitkan oleh Jawatankuasa
Kewangan Peringkat Tinggi pada Mac 1999 menyatakan MICG adalah Pusat
Latihan Tadbir Urus Korporat yang Diiktiraf (CGTC). Bursa Malaysia Berhad
(sebelum ini dikenali sebagai Bursa Saham Kuala Lumpur) juga mengambil
bahagian dalam usaha meningkatkan tadbir urus korporat di Malaysia dengan
memperbaharui Keperluan Penyenaraian. Sebagai contoh, Bab 15 Keperluan

Penyenaraian menangani isu-isu tadbir urus korporat dan salah satu keperluan
utama menyatakan bahawa penerbit tersenarai mesti memastikan bahawa
lembaga pengarah mereka membuat kenyataan berikut berhubung dengan
pematuhan kepada Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia dalam laporan tahunan:
(a) Pernyataan naratif tentang syarikat tersenarai menggunakan prinsip-

prinsip yang dinyatakan dalam Bahagian 1 Kod Tadbir Urus Korporat
Malaysia untuk keadaan mereka yang tersendiri; dan
(b) Pernyataan tentang tahap pematuhan terhadap Amalan Terbaik Tadbir

Urus Korporat yang dinyatakan dalam Bahagian 2 Kod Tadbir Urus
Korporat Malaysia yang mana pernyataan itu hendaklah mengenal pasti
dan memberikan sebab bagi sebarang aspek yang tidak mematuhi Bahagian
2 dan alternatif kepada Amalan Terbaik yang diterima pakai oleh penerbit
tersenarai, jika ada.
Keperluan ini bertujuan untuk mengawal selia syarikat-syarikat supaya menjadi

lebih telus dan bertanggungjawab dalam tindakan mereka untuk mendapat
keyakinan pelabur. Diharapkan bahawa tindakan ini akan mengurangkan kesan-
kesan teori agensi dan teori isyarat, sekali gus membuka jalan bagi pasaran
modal yang lebih cekap. Secara tidak langsung, usaha seterusnya akan
merangsang pertumbuhan ekonomi negara serta menggalakkan aliran masuk
pelaburan langsung asing.
Dalam erti kata lain, tadbir urus korporat yang baik adalah kunci kepada sektor
korporat yang kukuh dan berdaya saing, yang berfungsi sebagai sumber
pertumbuhan ekonomi yang mapan.
Misi MICG adalah untuk (rujuk Rajah 9.7):

Rajah 9.7: Misi-misi MICG
Objektif MICG adalah untuk:
(a) Menjadi organisasi utama bagi peningkatan pembangunan dan amalan

terbaik tadbir urus korporat melalui program-program pendidikan
berterusan bagi pengarah syarikat, ketua pegawai eksekutif, setiausaha
syarikat, penasihat syarikat, juruaudit syarikat, akauntan, peguam, ahli-ahli
jawatankuasa audit dan pelabur di Malaysia.
(b) Menjadi organisasi yang diiktiraf untuk isu-isu tadbir urus korporat melalui
forum-forum meja bulat dan dialog, seminar awam dan persidangan, dan
siri ceramah bagi syarikat-syarikat, pelabur institusi, institusi pendidikan,
perniagaan dan badan-badan profesional.
(c) Mewujudkan jalinan dan rangkaian (networking) dengan rujukan utama

dan organisasi penyelidikan tadbir urus korporat.
(d) Menjadi fasilitator berwibawa dan organisasi untuk nasihat, teknikal dan
khidmat sokongan bagi pelaksanaan amalan terbaik tadbir urus korporat
dan bekerjasama dengan pihak berkuasa dan agensi-agensi kawal selia
yang berkaitan untuk meneruskan matlamat ini.
(e) Bekerjasama dengan pelbagai pihak yang berkepentingan serta pengarah

syarikat, pelabur swasta, pelabur institusi, badan-badan perniagaan dan
profesional, institusi pendidikan, pihak berkuasa yang berkaitan dan agensi
kawal selia.

(f) Pelengkap bagi pengawal selia seperti Suruhanjaya Sekuriti, Suruhanjaya

Syarikat Malaysia dan Bursa Malaysia berkenaan dengan perkara-perkara
tadbir urus korporat. MICG bekerja rapat dan mendokong pertubuhan-
pertubuhan seperti Institut Integriti Malaysia dan badan-badan berkaitan
yang lain dalam meningkatkan integriti dan tadbir urus dalam sektor
korporat.
(g) Bertindak sebagai badan bebas untuk menjalankan penilaian tadbir urus
korporat bagi memastikan penilaian yang boleh dipercayai, terutamanya
bagi entiti senaraian awam.
(h) Menjadi bebas, adil dan benar dalam menyediakan input atau maklumat
untuk meningkatkan prestasi syarikat-syarikat tersenarai awam untuk
pelabur yang dimaksudkan, dari dalam dan luar Malaysia.
9.3.4 Kumpulan Pemantau Pemegang Saham Minoriti

Kumpulan Pemantau Pemegang Saham Minoriti (Minority Shareholder
Watchdog Group atau MSWG) ditubuhkan sebagai satu inisiatif kerajaan pada
tahun 2000 sebagai sebahagian daripada rangka kerja pasaran modal yang lebih
luas untuk melindungi kepentingan para pemegang saham minoriti melalui
aktivisme pemegang saham. Ia adalah salah satu saluran disiplin pasaran yang
menggalakkan tadbir urus yang baik dalam kalangan syarikat-syarikat senaraian
awam dengan matlamat meningkatkan nilai pemegang saham dari semasa ke
semasa. Menurut laman sesawang MSWG, selama ini, MSWG berkembang
menjadi sebuah organisasi penyelidikan bebas berkenaan hal-hal tadbir urus
korporat. MSWG menyediakan wadah dan suara kolektif untuk pemegang
saham minoriti runcit dan institusi, dan penasihat untuk undian dalam
mesyuarat agung syarikat senaraian awam. Ini menjadi langkah pertama ke arah
menggalakkan aktivisme pemegang saham tanpa menggunakan mahkamah.
Objektif MSWG dinyatakan dalam piagam Memorandum dan Artikel

Pertubuhan. Objektif MSWG adalah untuk (rujuk Rajah 9.8):

Rajah 9.8: Objektif MSWG
MSWG mempunyai lima organisasi pengasas iaitu Kumpulan Wang Simpanan

Pekerja, Lembaga Tabung Angkatan Tentera, Permodalan Nasional Berhad,
Pertubuhan Keselamatan Sosial dan Lembaga Tabung Haji. Pertubuhan-
pertubuhan pengasas ini menaja permulaan dan penubuhan MSWG. Pada masa
ini, sebahagian besar MSWG dibiayai oleh inisiatif Dana Pembangunan Pasaran
Modal melalui jualan produk dan perkhidmatannya sendiri.
Aktiviti-aktiviti MSWG adalah seperti berikut:
(a) Pemantauan mesyuarat agung tahunan (AGM) dan mesyuarat agung luar
biasa (EGM) syarikat-syarikat yang dipantau oleh MSWG.
(b) Penganjur tetap seminar program pendidikan pelabur. Seminar ini terbuka
kepada orang awam dan meliputi pelbagai topik yang menarik minat para
pelabur termasuk mereka yang berurusan dengan para pelabur.

(c) Penglibatan untuk berucap di pelbagai acara yang berkaitan dengan misi
dan visinya.
(d) Penganjur dialog berkala dengan pelbagai kumpulan untuk mendapatkan

pandangan dan maklum balas mengenai isu-isu yang melibatkan
pemegang saham minoriti serta bagaimana untuk meningkatkan lagi
produk dan perkhidmatan MSWG.
(e) Peserta dalam acara serantau dan antarabangsa sebagai satu cara berkongsi
maklumat mengenai hak-hak pemegang saham minoriti dan isu-isu tadbir
urus korporat di ASEAN dan dunia.
(f) Menghasilkan indeks MCG.
SEMAK KENDIRI 9.2
1. Apakah badan-badan pengawal atau pentadbir tadbir urus

2. Apakah fungsi badan-badan pengawal atau pentadbir tadbir urus

3. Bagaimanakah badan-badan pengawal atau pentadbir

memperkukuhkan amalan tadbir urus korporat di Malaysia?
9.4 ISU DAN CABARAN TADBIR URUS

KORPORAT DI MALAYSIA
Terdapat banyak isu dan cabaran yang berkaitan dengan tadbir urus korporat.
Salah satu isu yang paling penting ialah tentang peranan dan tanggungjawab
lembaga pengarah yang diharapkan dalam memantau aktiviti pengurusan
dengan berkesan dan sama ada ia adalah sejajar dengan kepentingan pemegang
saham. Dalam perniagaan moden, pemegang saham tidak mempunyai hak untuk
mengakses maklumat syarikat. Oleh itu, pemegang saham banyak bergantung
kepada penyata kewangan yang boleh dianggap sebagai satu-satunya medium
untuk pemegang saham mendapatkan maklumat tersebut.
Walau bagaimanapun, kebiasaannya, laporan penyata kewangan yang telah

diaudit boleh dianggap sebagai maklumat yang ketinggalan zaman. Oleh itu
kadang-kadang, sudah terlambat untuk pihak berkuasa mengambil tindakan

pembetulan terhadap prestasi atau kelangsungan syarikat. Malah, isu ini

sebenarnya bukanlah isu yang baru. Ia telah lama dinyatakan oleh ahli-ahli teori
agensi seperti Jensen dan Meckling (1976) dan Fama dan Jensen (1983) dalam kaji
selidik awal mereka berkenaan tadbir urus korporat. Isu peranan dan
tanggungjawab penting lembaga sudah ditimbulkan oleh pihak pengawal selia
sebagaimana yang tertera dalam MCCG yang disemak semula iaitu MCCG (2007)
dan MCCG (2012).
Di samping itu, hubungan antara tadbir urus korporat, ketelusan dan penzahiran
atau pendedahan kewangan adalah juga penting. Kod MCCG (2012)
menekankan bahawa lembaga pengarah dan pengurusan perlu sedar tugas
mereka dalam mengarahkan usaha-usaha dan sumber mereka ke arah
kepentingan syarikat dan pemegang saham sambil memastikan bahawa
kepentingan pihak berkepentingan yang lain tidak terjejas. Pendedahan dan
ketelusan adalah penting dalam membuat keputusan. Dengan adanya maklumat
yang berkualiti dan tepat serta disediakan tepat pada masanya (ini termasuk
laporan prestasi kewangan) adalah aspek utama perlindungan pelabur dan
keyakinan pasaran. Syarikat akan menjadi jujur dan telus dengan pemilik saham
yang yakin dengan kemampuan mereka. Keyakinan ini memberi jaminan kepada
syarikat-syarikat untuk mendapatkan sokongan berterusan daripada pelabur
mereka.
Sebaliknya, pemegang saham hilang kepercayaan dengan syarikat-syarikat yang

terlibat dalam urus niaga yang tidak telus atau penglibatan dengan pihak yang
berkaitan atau yang tidak mendedahkan maklumat pasaran sensitif dengan
segera. Oleh itu, syarikat-syarikat sedemikian tidak dinilai setinggi nilai yang
diberikan buat pesaing mereka yang lebih telus. Mereka akan mendapati bahawa
sukar untuk mengumpul dana tambahan dan mereka lebih terdedah pada
pengambilalihan secara paksa. Satu ciri utama pendedahan adalah audit akaun
syarikat yang benar-benar bebas. Ada beberapa insiden sama di negara-negara
maju yang menunjukkan wujudnya kehilangan keyakinan pelabur dalam
sesebuah syarikat apabila akaun syarikatnya disemak kembali secara tiba-tiba.
Contoh, dalam kes Enron, juruaudit membuat keputusan untuk mengubah
teknik atau cara mereka dalam mengklasifikasikan urus niaga pihak berkaitan
tertentu. Hasil daripada perubahan ini, pelabur hilang keyakinan terhadap
syarikat sehingga Enron menjadi muflis.
Tambahan pula, struktur pemilikan syarikat di Malaysia berbeza jika

dibandingkan dengan UK dan AS. Pemilikan di UK dan AS tersebar secara
meluas berbanding dengan pemilikan di negara-negara Asia Timur termasuk
Malaysia, yang lebih tertumpu di kalangan ahli keluarga (contohnya Shleifer &
Vishny, 1997, La Porta et al., 1999, Claessens et al., 1999a & b; 2000a & b ).
Tambahan pula, kajian oleh Claessens et al. (1999a & b), Claessens, Djankov, dan

Lang (2000a), Claessens, Djankov dan Lang, (2000b), Lemmon dan Lins (2003)
dan Zuaini (2004) menunjukkan bahawa keluarga mengawal separuh daripada
syarikat-syarikat Malaysia dan seterusnya, menjadi sebahagian daripada
pasukan pengurusan syarikat. Jika situasi kes tersebut adalah sebegitu, struktur
pemilikan pasti akan mempengaruhi keputusan lembaga. Atas sebab itu, sejauh
manakah lembaga dapat memantau dengan berkesan aktiviti eksekutif dalam
menguruskan syarikat?
Di samping itu, setakat manakah kebebasan jawatankuasa kecil seperti

jawatankuasa audit, jawatankuasa pencalonan dan jawatankuasa imbuhan ă
daripada pengaruh eksekutif walaupun ahli-ahlinya adalah pengarah bebas
bukan eksekutif? Di samping itu, Claessens et al. (1999b) mendapati apabila
pemegang saham besar mengawal syarikat, dasar-dasar mereka mungkin
menyebabkan rampasan pemegang saham minoriti. Mereka juga menunjukkan
bahawa konflik yang timbul akibat kepentingan antara pemegang saham besar
dan kecil boleh bertambah. Antaranya, termasuk mengawal pemegang saham
yang mengumpul kekayaan mereka sendiri dengan tidak membayar dividen,
melalui imbuhan yang berlebihan atau memindahkan keuntungan kepada
syarikat-syarikat lain yang mereka kuasai. Di samping itu, Shleifer dan Vishny
(1997) menggariskan bahawa manfaat pemilikan tertumpu mungkin secara
relatifnya agak besar di negara-negara yang rata-rata kurang maju, di mana hak
harta tidak ditakrifkan dengan baik dan/atau dilindungi dan dikuatkuasakan
oleh sistem kehakiman. Hart (1995) menyatakan bahawa pemegang saham besar
masih kurang melaksanakan aktiviti pemantauan dan campur tangan kerana
mereka tidak menerima 100% daripada keuntungan. Pemegang saham mungkin
menggunakan kuasanya untuk memperbaiki kedudukan sendiri dengan
mengorbankan kepentingan pemegang saham yang lain.
AKTIVITI 9.3
1. Apakah isu dan cabaran bagi amalan tadbir urus korporat di

Malaysia? Bincangkan.
2. Apakah pandangan anda berkenaan cara menangani isu dan

cabaran amalan tadbir urus korporat di Malaysia?

 Tadbir urus korporat diiktiraf sebagai elemen penting dalam memenuhi

kepentingan komuniti perniagaan.
 Tadbir urus korporat memainkan peranan sebagai payung atau naungan

yang meliputi cara di mana syarikat-syarikat diarahkan dan dikawal.
 Pengenalan kod tadbir urus korporat secara umumnya didorong oleh

keinginan untuk memperoleh lebih ketelusan dan akauntabiliti dan untuk
meningkatkan keyakinan pelabur dalam pasaran saham.
 Laporan Cadbury bertukar menjadi pengaruh yang besar terhadap

pembangunan banyak kod tadbir urus korporat di seluruh dunia.
 Tadbir urus yang baik menuntut komitmen yang tinggi daripada lembaga
pengarah dan pengurusan itu sendiri.
 Peranan dan tanggungjawab lembaga pengarah dan pengurusan itu sendiri

dalam mentadbir sesebuah syarikat bukanlah isu yang baru, tetapi ia telah
lama diutarakan oleh ahli-ahli teori agensi.
Badan pentadbir atau pengawal Lembaga pengarah

Ketelusan dan pendedahan Tadbir urus korporat
Kod tadbir urus korporat Malaysia

ASX Corporate Governance Council. (2002). Dicapai daripada http://www.

asxgroup.com.au.
Cadbury, A. (1992). Report of the committee on the financial aspects of corporate

governance (Cadbury Report). London: Gee & Co. Ltd.
Claessens, S., Djankov, S., & Lang, L. H. P. (1999a). Who controls East Asian
corporations? World Bank Working Paper: 2054.
Claessens, S., Djankov, S., & Lang, L. H. P. (2000a). East Asian corporations,
heroes or villains? World Bank Working Paper: 409.
Claessens, S., Djankov, S., & Lang, L. H. P. (2000b). The separation of ownership
and control in East Asian corporations. Journal of Financial Economics, 58,
81-112.
Claessens, S., Djankov, S., Fan, J. P. H., & Lang, L. H. P. S. (1999b). Expropriation
of minority shareholders: Evidence from East Asia.World Bank Working
Paper: 2088.
Fama, E. F., & Jensen M. C. (1983). Separation of ownership and control. Journal
of Law and Economics, 26, June, 301-325.
Hampel, R. (1998). Committee on corporate governance: Final report: The final

report (Hampel Report). London: Gee & Co.
Hart, O. (1995). Corporate governance: Some theory and implications. The

Economic Journal, 105, 678-689.
Jensen, M. C., & Meckling, W. (1976). The theory of the firm: Managerial
behavior, agency costs and ownership structure. Journal of Financial
Economics, 3, 305-360.
La porta, R., Lopez De-Silanes, F., & Shleifer, A. (1999). Corporate ownership
around the world. Journal of Finance, LIV, 2, 471-517.
Lemmon, M. L., & Lins, K. V. (2003). Ownership structure, corporate governance,

and firm value: evidence from the East Asian financial crisis. The Journal of
Finance, LVIII, 4, 1445-1468.

Malaysian Institute of Corporate Governance (MICG). Dicapai daripada

http://www.micg.org.my/.
Minority Shareholder Watchdog Group (MSWG). Dicapai daripada http://www.

mswg.org.my/web/.
OECD Principles of Corporate Governance. Dicapai daripada http://www.

oecd.org/corporate/.
Securities and Exchange Commission. Dicapai daripada http://www.sc.com.

my/.
Shleifer, A., & Vishny, R. W. (1997). A survey of corporate governance. The

Journal of Finance, 52, 737-783.
The Bursa Malaysia Listing Requirement. Dicapai daripada http://www.

bursamalaysia.com/market/.
The Malaysian code on corporate governance (The MCCG) (2000, 2007 & 2012).
Finance Committee on Corporate Governance. Dicapai daripada http://
www.sc.com.my/.
The Sarbanes-Oxley Act of 2002. Dicapai daripada http://www.soxlaw.com/

Topik  Pelaksanaan
10 Tadbir Urus
Korporat
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menghuraikan model asas bagi melaksanakan tadbir urus korporat;
2. Membincangkan bagaimana untuk mengaktifkan model asas tadbir
urus korporat; dan
3. Menerangkan bagaimana untuk mengintegrasikan model tadbir urus
korporat.
 PENGENALAN
Dalam topik sebelum ini, satu perbincangan yang menyeluruh mengenai isu-isu
tadbir urus korporat telah dijelaskan. Ia termasuk perkembangan dalam tadbir
urus korporat, pemilik dan pihak berkepentingan, serta pengarah dan struktur
lembaga.
Topik ini akan menyediakan beberapa perbincangan mengenai bagaimana untuk

melaksanakan tadbir urus korporat. Khususnya, topik ini akan membincangkan
model tadbir urus korporat dan kaedah melaksanakan dan mengintegrasikan
model tersebut.

TOPIK 10 PELAKSANAAN TADBIR URUS KORPORAT  203
10.1 MODEL ASAS UNTUK MELAKSANAKAN

TADBIR URUS KORPORAT
Struktur tadbir urus korporat berbeza dari satu negara ke negara lain. Perbezaan
tersebut adalah disebabkan oleh rangka kerja undang-undang dan peraturan
yang berbeza, dan juga pihak yang terlibat dalam tadbir urus korporat.
Berdasarkan kajian terdahulu, tiga model tadbir urus korporat telah dikenal
pasti. Ia adalah seperti yang dinyatakan di dalam Rajah 10.1:
Rajah 10.1: Tiga model tadbir urus korporat
Model-model ini ditentukan cirinya berdasarkan:

(a) Peneraju utama;
(b) Corak pemilikan saham;
(c) Komposisi lembaga pengarah;
(d) Rangka kerja peraturaan;
(e) Keperluan pendedahan untuk syarikat tersenarai awam;
(f) Kuasa pemegang saham; dan
(g) Interaksi di kalangan peneraju utama.
Setiap ciri bagi setiap model dirumuskan di dalam Jadual 10.1.

204  TOPIK 10 PELAKSANAAN TADBIR URUS KORPORAT
Jadual 10.1: Ciri-ciri Model-model Tadbir Urus Korporat
Model Tadbir Urus Korporat

Ciri-ciri
Model Anglo-AS Model Jepun Model Jerman
Peneraju utama  Pengurusan,  Bank utama,  Bank-bank Jerman,
pengarah dan keiretsu, syarikat-syarikat
pemegang pengurusan adalah juga
saham dan kerajaan pemegang saham
Corak pemilikan  Pelabur  Pelabur  Bank-bank Jerman

saham institusi dan institusi dan dan syarikat-syarikat
individu individu adalah pemegang
saham yang
dominan/ berkuasa
Komposisi  Pengarah  Hampir  Struktur lembaga

lembaga dalaman kesemua dua peringkat terdiri
pengarah (eksekutif) dan adalah daripada:
luaran (bukan dalaman  Lembaga
eksekutif) (pengurus penyeliaan
eksekutif) (pekerja dan
dengan purata wakil-wakil
50 ahli pemegang
saham); dan
 Badan
pengurusan
(dalaman)
Rangka kerja  Suruhanjaya  Dasar  Undang-undang

peraturan Sekuriti dan perindustrian persekutuan dan
Bursa, Bursa dikawal oleh negeri (Undang-
Saham kementerian undang Syarikat
kerajaan, Biro Saham, Undang-
Sekuriti undang Bursa
Kementerian Saham, Undang-
Kewangan, undang
dan Perdagangan)
Jawatankuasa
Pengawasan
Bursa Saham

Keperluan  Data kewangan  Pendedahan yang  Data kewangan

pendedahan korporat, pecahan agak ketat korporat, data
bagi syarikat struktur modal berkaitan data struktur modal,
tersenarai syarikat, kewangan maklumat terhad
awam maklumat korporat, struktur berkaitan setiap
penting berkaitan modal syarikat, penama kepada
latar belakang maklumat latar lembaga pengarah,
setiap penama belakang setiap pampasan agregat
kepada lembaga penama kepada yang dibayar
pengarah, lembaga kepada pegawai-
pampasan yang pengarah, pegawai eksekutif,
dibayar kepada pampasan yang pegangan saham
pegawai-pegawai dibayar kepada yang lebih
eksekutif, pegawai-pegawai daripada 5%
pegangan saham eksekutif, daripada jumlah
yang lebih maklumat modal saham,
daripada 5% cadangan maklumat
daripada jumlah penggabungan cadangan
modal saham, dan penyusunan penggabungan
maklumat semula, cadangan dan penyusunan
cadangan pindaan kepada semula, cadangan
penggabungan artikel persatuan, pindaan kepada
dan penyusunan nama juruaudit artikel persatuan ,
semula, cadangan yang nama juruaudit
pindaan kepada dicadangkan yang dicadangkan
artikel persatuan,
nama juruaudit
yang
dicadangkan

Kuasa pemegang  Pilihan raya  Kelulusan para  Kelulusan

saham pengarah dan pemegang peruntukan
pelantikan saham ke atas pendapatan bersih,
juruaudit; bayaran pengesahan
pembentukan dividen dan tindakan lembaga
atau pindaan peruntukan pengurusan bagi
pelan pilihan rizab; tahun fiskal yang
saham, pemilihan lalu, pengesahan
penggabungan pengarah; dan tindakan lembaga
dan pengambil pelantikan penyeliaan bagi
alihan juruaudit tahun fiskal yang
penstrukturan  Lain-lain lalu, pilihan raya
semula, termasuk lembaga penyelia,
pindaan artikel pengesahan pelantikan
pertubuhan modal,
pindaan
kepada artikel
pertubuhan,
pembayaran
bonus
persaraan
kepada
pengarah dan
juruaudit
Interaksi di  Pemegang  Hubungan  Merangkumi

kalangan saham boleh yang kukuh kepentingan buruh,
peneraju utama menggunakan antara syarikat-syarikat,
kuasa peneraju bank-bank dan para
mengundi utama, pemegang saham
mereka manakala dalam sistem tadbir
melalui proksi; pemegang urus korporat,
pelabur saham luar dengan beberapa
institusi memainkan ruang untuk
memantau peranan penyertaan oleh
prestasi minimum pemegang saham
syarikat  Pemegang minoriti
melalui saham boleh
pelbagai dana menghadiri
pelaburan mesyuarat
khusus, agensi agung
penarafan, tahunan,
juruaudit mengundi
melalui proksi
atau melalui
pos

AKTIVITI 10.1
1. Bincangkan perbezaan utama ciri-ciri model tadbir urus korporat

Anglo-AS, Jepun dan Jerman.
2. Apakah faktor-faktor yang boleh membawa kepada perbezaan ini?

Jelaskan.
10.2 PENGAKTIFAN TADBIR URUS KORPORAT

Ada beberapa elemen yang penting dalam melaksanakan model tadbir urus
korporat. Elemen-elemen ini adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 10.2:
Rajah 10.2: Elemen dalam melaksanakan model tadbir urus korporat
Kita akan membincangkan elemen-elemen tersebut dengan lebih lanjut dalam

subtopik-subtopik seterusnya.

10.2.1 Pemegang Saham

Pemegang saham adalah penyumbang modal utama bagi sesebuah syarikat.
Pemegang saham biasanya akan menerima perkongsian keuntungan dan dividen
sebagai pulangan bagi pelaburan mereka. Berdasarkan tiga model tadbir urus
korporat yang dibincangkan di atas, para pemegang saham boleh
diklasifikasikan sebagai pemegang saham institusi dan individu. Dalam beberapa
model, saham dikuasai oleh bank-bank.
Oleh sebab mereka adalah penyumbang utama modal, pengaruh mereka

mengenai dasar, operasi dan keputusan syarikat adalah penting. Salah satu
saluran untuk menggunakan kuasa mereka adalah melalui hak mereka untuk
mengundi. Oleh itu, untuk melaksanakan amalan-amalan tadbir urus korporat
yang baik, pemegang saham yang rasional dan aktif adalah penting dalam
menuntut hak mereka. Apabila pemegang saham mendesak, lembaga pengarah
dan pasukan pengurusan akan bekerja untuk kepentingan para pemegang saham
dan pihak berkepentingan yang lain.
10.2.2 Lembaga Pengarah

Lembaga pengarah memainkan peranan yang diamanahkan (peranan fidusiari)
dalam syarikat bagi pihak-pihak berkepentingan yang lain. Mereka adalah
pendorong utama dalam usaha syarikat ke arah memiliki persekitaran tadbir
urus korporat yang baik. Kuasa mereka adalah penting dalam menetapkan
dasar-dasar syarikat. Mereka boleh dilihat sebagai pihak perantara antara pihak
dalaman (pengurusan) dan pihak luar (pihak berkepentingan) sesebuah syarikat.
Berdasarkan model tadbir urus korporat, lembaga pengarah boleh dipilih

daripada ahli dalam dan luar syarikat. Ia juga boleh dibentuk sebagai struktur
dua peringkat. Lembaga pengarah yang aktif adalah penting supaya syarikat
menilai penjagaan yang baik terhadap urusan tadbir urus korporat.
10.2.3 Badan-badan Pengawalseliaan

Badan-badan pengawalseliaan adalah penting dalam melaksanakan tadbir urus
korporat yang baik. Badan-badan ini ditubuhkan untuk membentuk dan
mengawal pelaksanaan tadbir urus korporat untuk syarikat dari perspektif
undang-undang. Berdasarkan model tadbir urus korporat, badan-badan
pengawalseliaan boleh menjadi organisasi yang mengawal pasaran sekuriti dan
saham, syarikat-syarikat dan industri.

Badan-badan pengawalseliaan yang baik secara tidak langsung akan membawa

pada pelaksanaan tadbir urus korporat yang baik. Badan-badan pengawal-
seliaan dibentuk untuk memastikan syarikat-syarikat mematuhi undang-undang
dan peraturan-peraturan; dengan itu ia dapat mewujudkan satu persekitaran
perniagaan dan tadbir urus korporat yang baik.
10.2.4 Pihak-pihak Berkepentingan yang Lain

Pihak-pihak berkepentingan yang lain seperti pemiutang, agensi-agensi kerajaan
dan pihak berkaitan yang lain juga penting dalam melaksanakan tadbir urus
korporat. Pihak-pihak yang berkepentingan ini juga bimbang tentang operasi
syarikat. Sebagai contoh, pemiutang bimbang tentang kemampuan syarikat
untuk membayar balik hutang mereka, manakala agensi-agensi kerajaan seperti
Lembaga Hasil Dalam Negeri mengambil berat tentang cukai yang perlu dibayar
oleh sesebuah syarikat itu.
Oleh itu, untuk memastikan syarikat dapat memenuhi permintaan pihak-pihak

berkepentingan yang lain, salah satu faktor penting adalah mempunyai amalan
tadbir urus korporat yang baik. Pihak-pihak ini boleh menggunakan pengaruh
dan kuasa mereka dalam memberi motivasi kepada syarikat-syarikat yang
mengamalkan tadbir urus korporat yang lebih baik.
10.3 PENGINTEGRASIAN MODEL TADBIR

URUS KORPORAT
Menurut Davies (2006), isu-isu berikut adalah penting dalam melaksanakan dan
menyepadukan model tadbir urus korporat yang baik:
(a) Sokongan penuh yang berterusan daripada lembaga dan jawatankuasa;
(b) Pengaruh eksekutif kanan untuk memandu dan mengawal sistem tadbir
urus korporat;
(c) Nasihat yang bebas dan tetap berkenaan amalan terbaik dalam tadbir urus
korporat;
(d) Bagaimana untuk menggunakan tadbir urus korporat untuk mendapat

kelebihan daya saing;
(e) Saluran komunikasi dalaman dan luaran syarikat untuk menerima maklum
balas;

(f) Hubungan holistik antara pemegang saham dan syarikat;
(g) Latihan kakitangan dan pihak berkepentingan yang terpilih berkenaan apa
yang diharapkan daripada sistem tadbir urus korporat syarikat;
(h) Nilai perlu dipersetujui, dipantau dan dikaji;
(i) Sokongan penuh daripada semua yang terlibat atau yang terkesan oleh
sistem tadbir urus korporat; dan
(j) Sistem ini berfungsi untuk kejayaan jangka panjang syarikat.
 Ada tiga model tadbir urus korporat ă model Anglo-AS, Jepun dan Jerman.
 Model-model tersebut berkongsi persamaan, namun mempunyai perbezaan

dalam ciri-ciri mereka.
 Pemegang saham, lembaga pengarah, badan-badan pengawal selia dan pihak

berkepentingan yang lain adalah penting dalam melaksanakan tadbir urus
korporat.
Badan pengawalseliaan Model Jerman

Lembaga pengarah Pemegang saham
Model Anglo-AS Pihak berkepentingan
Model Jepun

Mallin, C. A. (2007). Corporate governance (2nd Ed.). Oxford: Oxford University

Press.
Davies, A. (2006). Best practice in corporate governance: Building reputation and

sustainable success. Hants: Gower Publishing.
Three models of corporate governance from developed capital market. (2005).

EWMI/PFS Program/ Lectures on Corporate governance. Dicapai daripada
http://www.emergingmarketsesg.net/esg/wp-content/uploads/2011/01/
Three-Models-of-Corporate-Governance-January-2009.pdf

MODULE FEEDBACK
MAKLUM BALAS MODUL
If you have any comment or feedback, you are welcome to:
1. E-mail your comment or feedback to modulefeedback@oum.edu.my
OR
2. Fill in the Print Module online evaluation form available on myVLE.
Thank you.
Centre for Instructional Design and Technology

(Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi)
Tel No.: 03-27732578
Fax No.: 03-26978702

BBCG3103 Tadbir Urus Korporat

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BBCG3103 Tadbir Urus Korporat

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BBCG3103

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Penulis Modul: Dr Noor Afza Amran

Penyederhana: Prof Madya Dr Zuhairah Ariff Abd Ghadas

Penterjemah: Dr Nur Barizah Abu Bakar

Dibangunkan oleh: Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi

Dicetak oleh: Meteor Doc. Sdn. Bhd.

Edisi Pertama, Disember 2013

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 1 Aspek Teori Tadbir Urus Korporat 1

Topik 2 Perkembangan Kod-kod Tadbir Urus Korporat 23

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

2.4 Jawatankuasa Basel 33

Topik 3 Pemegang Saham dan Pihak Berkepentingan 44

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 4 Firma Milik Keluarga 67

Topik 5 Peranan Pelabur Institusi dalam Tadbir Urus Korporat 94

Topik 6 Pelaburan Bertanggungjawab Sosial (SRI) 107

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 7 Pengarah dan Struktur Lembaga 136

Topik 8 Prestasi dan Imbuhan Pengarah 163

Topik 9 Tadbir Urus Korporat di Malaysia 179

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 10 Pelaksanaan Tadbir Urus Korporat 202

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

DESKRIPSI PANDUAN KURSUS

KEPADA SIAPA KURSUS INI DITAWARKAN

PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Jadual 1: Anggaran Masa Pembelajaran

1. Menjelaskan proses formal tadbir urus;

2. Menilai konsep utama yang mendasari tadbir urus korporat;

3. Menghuraikan kepentingan aspek-aspek tadbir urus termasuk aspek

5. Membincangkan kebergantungan antara institusi dalaman dan luaran

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 1 memulakan perbincangan dengan definisi tadbir urus korporat,

Topik 2 membincangkan pembangunan kod tadbir urus korporat di United

Topik 3 mentakrifkan siapakah pemegang saham dan pihak berkepentingan,

Topik 4 membincangkan struktur pemilikan syarikat di seluruh dunia, syarikat-

Topik 6 menerangkan pelaburan yang bertanggungjawab sosial yang berkait

Topik 7 membincangkan isu-isu berkenaan pengarah dan struktur lembaga

Topik 8 membincangkan prestasi dan imbuhan pengarah dengan penekanan

Topik 9 memberi penekanan terhadap latar belakang, struktur, badan yang

Topik 10 berkait dengan pelaksanaan model tadbir urus korporat.

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

PANDUAN SUSUN ATUR TEKS

Semak Kendiri: Soalan-soalan diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam

Aktiviti: Aktiviti-aktiviti juga diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam

Rumusan: Di akhir sesuatu topik, isi-isi penting topik tersebut disenaraikan.

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

PERPUSTAKAAN DIGITAL TAN SRI DR ABDULLAH

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Jelaskan faktor-faktor yang membawa kepada keruntuhan atau

1.1 TADBIR URUS KORPORAT – DEFINISI

1.1.1 Apakah Tadbir Urus Korporat?

Rajah 1.1: Apakah tadbir urus korporat?

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Pada peringkat awal perkembangan tadbir urus korporat, tumpuan diberikan

Rujuk Jadual 1.1 untuk definisi tadbir urus korporat.

Jadual 1.1: Definisi Tadbir Urus Korporat