QUIRINO STATE UNIVERSITY

Cabarroguis Campus
Cabarroguis, 3400

Stephanie Gwen B. Soriano BSBA-1A

Modyul 3: Mga Unang akdang Filipino Noong Panahon ng Kastila

Panlinang na Gawain (Gumamit ng bukod na Papel) Pagpapaliwanag

1. Ilarawan ang kalagayan ng panitikang Pilipino noong panahon ng kastila. Paano

naging kaiba ang mga ito sa panahon ng katutubo?

Bago pa man dumating ang mga Kastila’y may sarili nang kalinangan ang Pilipinas.
Mayroon nang sariling pamahalaan (sa kani-kaniyang barangay), may sariling batas,
pananampalataya, sining, panitikan at wika. Ang pangunahing layunin ng mga Kastila’y
magpalaganap ng pananampalatayang katolisismo ay ang edukasyong ibinigay sa mga
Pilipino’y balot ng mga araling panrelihiyon. Unti-unti nilang pinalitan ang dating
pananampalatayang pagano. Ang dating Alibata ay hinalinhan nito ng Alpabetong Romano.
Ang mga dating paksa ng panitikan ay nahalinhan ng tungkol sa pananampalatayang
Katolisismo.

At upang ang mga Pilipino’y madaling matuto nga bagong Abakadang Romano, ang mga
misyonero na ang nagsipag-aral ng iba’t ibang wikain sa Pilipinas. Kaya’t masasabing ang
mga unang misyonero sa Pilipinas ay tapat sa kanilang tungkuling maka-Diyos.Gayon din
naman ang kanilang panitikang dinala sa Pilipinas. Karamihan ay panrelihiyon,
pangkagandahang asal at pangwika. Ang mga ito’y nagtataglay ng iba’t ibanganyo. Ang mga
paksa’y huwad sa paksang Kastila. Ang mga uri ng panitikang lumaganap ay mga awit,
corrido, duplo, karagatan, comedia, moro-moro, cenakulo, at sarsuwela. Ang mgatuluyang
dinala nila ay mga talambuhay ng mga santo, nobela, dasal at misteryo. Upang ang mga
Filipino’y maturuan ng dasal, ang mga misyonero ay nagsisulat ng mga aklat na pangwika
gaya ng mga bokabularyo, balarila, misteryo at mga talambuhay ng mgasanto. Malaki ang
kanilang naiambag sa pagpapaunlad ng Panitikang Filipino.

2. Sa mga natapos mong aralin ay natalakay ang mga dulang pantanghalan at mga
dulang panlansangan. Ngayon ay paghambingin ang dalawang uri ng dula sa
pamamagitan ng pagpuna sa hierarchy list.
Isa pang uri ay ang putong, ito
ay mapapanuod lamang sa
Marinduque at Quezon.
Dulang Pantanghalan
Dulang
Anumang drama na sinulat Panlansangan
bilang isang berso para wikain.

Mga dulang hinggil sa

Ito’y may mga artistang gumaganap sa relihiyon sa karaniwang
pinagsamang prusisyon,
mga papel ng mga tauhan ng akda. awitan,saka kaunting aksyon.

Isa sa mga uri nito ay ang senakulo na

kung saan, ang mga pangyayari ay Tinatawag ang mga ito na panlansangan
hinggil sa dinanas ni Hesukristo bago at dahil ang mga tagpo ay sa labas ng mga
pagkaraang ipako sa Krus. bakuran ng tahanan o kaya sa mga kalye.
Isa pang uri nito ay ang tibag,
isang dula noong panahon ng Isang uri nito ay ang Salubong, ito ay
mga Kastila. isang prusisyon na ginaganap
sa madaling araw ng
linggo ng pagkabuhay.
 QUIRINO STATE UNIVERSITY
Cabarroguis Campus
Cabarroguis, 3400

Stephanie Gwen B. Soriano BSBA-1A

May isang uri pa

ito na tinatawag naman
bilang Alay o Flores de Mayo.
 QUIRINO STATE UNIVERSITY
Cabarroguis Campus
Cabarroguis, 3400

3. Bilang isang mag-aaral, bukod sa upang malaman at maunawaan ang

mga ito, bakit mahalagang mapag-aralan mo ang mga nakaraang
naisulat na panitikan? Ano ang mai-aambag nito sa iyong pagkatao?

Bilang isang mag-aaral na mapagmahal at mapagmalasakit sa ating sariling

kultura ay dapat nating pag-aralan ang ating panitikan sapagkat tayo higit
kanino man ang dapat magpahalaga sa sariling atin. Mahalaga rin nap ag-
aralan ito upang makilala ang kalinangang Pilipino, malaman ang ating
minanang yaman ng kaisipan at taglay na katalinuhan ng lahing ating
pinagmulan. matalos natin na tayo ay may marangal at dakilang tradisyon
na nagsilbing patnubay sa mga impluwensya ng ibang mga kabihasnang
nanggagaling sa ibang mga bansa. Para na rin mabatid natin ang mga
kapintasan sa ating panitikan at makapagsanay upang maiwasto ang mga
ito. At ang panghuli ay upang malaman ang ating mga kagalingan sa
pagsulat at mapagsikapang ito ay mapagbuti at mapaunlad.

Ang Barlaan at Josaphat

Doctrina Cristiana
Komedya o Moro-moro

P. Modesto de Castro
Florante at Laura
Juego De Prenda

Senakulo

Karagatan
Tibag

Tomas Pinpin
 QUIRINO STATE UNIVERSITY
Cabarroguis Campus
Cabarroguis, 3400

Modyul 4: Panitikan sa Panahon ng Kilusang Propaganda at Himagsikan

Panlinang na Gawain (Gumamit ng bukod ng Papel) Pagpapaliwanag

1. Ipaliwanag ang mensahe ng tulang “Sa aking mga Kababata” na isinulat

ni Dr. Rizal.
Ang tulang isinulat ni Dr. Rizal na pinamagatang “Sa aking mga
Kabataan” ay nangangahulugan na dapat ang mga bagong
henerasyon ay mahalin ang kanilang sariling wika dahil, noong
isinulat ni Rizal ang tulang ito, siya ay walong taong gulang pa
lamang. Ito ay nangangaral na dapat mahalin ng mga Pilipino ang
kanilang wika sa halip na ang wikang banyaga. Ang tula ay
nagpapahiwatig na dapat pahalagahan ang wika sa murang edad
pa lamang at ito ay isa sa ipinaglalaban ng ating mga bayani kaya
dapat natin itong respetuhin at tangkilikin.
2. Bakit kaya gumagamit ng mga sagisag panulat ang mga manunulat sa
panahong ito?
Gugamit ng sagisag panulat ang mga manunulat upang
magkaroon sila ng pagkakakilanlan maliban sa kanilang
pangalan. Pwede itong magsilbing palatandaan na maaaring
maiwan sa memorya ng mambabasa o madla.
3. Anu-ano kaya ang layunin ni Dr. Rizal sa pagsulat ng Noli me Tangere at
El filibusterismo?
Ilan lamang ito sa mga layunin ni Rizal sa pagsulat ng Noli me
Tangere at El filibusterismo. Matugon ang paninirang puring
ipinaratang ng mga Kastila sa mga Pilipino at sa bansa, maiulat
ang kalagayang panlipunan, uri ng pamumuhay, mga paniniwala,
pag-asa, mithiin o adhikain, karaingan at kalungkutan. Upang
maihayag ang maling paggamit ng relihiyon na ginagawang
dahilan o sangkalan sa paggawa ng masama. Maipaliwanag ang
pagkakaiba ng tunay sa ditunay na relihiyon. mailantad ang
kasamaang nakakubli sa karingalan ng pamahalaan, nais ni Rizal
na mailarawan ang mga kamaliaan, masasamang hilig,
kapintasan at kahirapan sa buhay.
4. Sa sarili mong opinyon, Sino kay Andres Bonifacio at Jose Rizal ang
karapat-dapat maging pambansang bayani? Bakit?
Walang anumang kongkretong batas o proklamasyon na
nagsasabi na si Jose Rizal ay ang pambansang bayani ng Pilipinas,
kung kaya’t “technically”, walang pambansang bayani ang ating
bansa. Sa mga paaralan ay itinuturo na si Jose Rizal ang
pambansang bayani, ngunit pinaniniwalaan ng mga Historians na
ang mga bayani ay hindi nararapat isabatas at dapat na ituro at
kilalanin na lamang upang mabigyan ng halaga ang iba’t ibang
ambag nila at hindi makalimutan ng mga susunod na henerasyon.
Si Jose Rizal ang itinuturing ng maraming mga Pilipino bilang
pambansang bayani dahil alam naman natin na mahilig humanga
 QUIRINO STATE UNIVERSITY
Cabarroguis Campus
Cabarroguis, 3400

ang mga Pilipino sa taong matalino sa kanilang pananaw kahit

pagsusulat lamang ang nagawa at pagkilala lamang ng Espanya
ang ipinaglaban. Sa kabilang banda naman, maaaring piliin ko
si Andres Bonifacio na karapat-dapat ituring na bayani, ito ay
dahil naipakita niya ang kanyang pagiging makabansa sa
kanyang lupang tinubuan sa Pilipinas.
Itinatag niya ang Katipunan upang makipaglaban sa mga Kastila
para sa kalayaan ng bansa.
Kinikilala rin siya ng ilang mga tao sa kasaysayan bilang unang
Pangulo ng Pilipinas, subalit hindi siya opisyal na kinikilala. Si
Bonifacio bilang higit na karapat-dapat na kandidato bilang
pambansang bayani dahil siya ang nagpasimula ng Himagsikang
Pilipino. Siya ay may diwa ng paghihimagsik laban sa malupit na
mananakop na Kastila.

Siyasat sa Pang-unawa

A. Tama o Mali
Panuto: Isulat ang T kung ang pahayag ay tama at M kung ito ay mali.

_____1.T Panulat ang ginamit na sandata ng mga propagandista

laban sa mga kastila.
_____2.T Bawat akdang pampanitikan at mga pagtutungkol noong
panahon ng kastila ay kababakasan ng pagkamakabayan at
pagmamahal sa namumuno sa bayan.
_____3.T Nais ihasik ng mga propagandista ang damdaming
mapagmalasakit sa mga Pilipino at upang imulat ang mga Pilipino
sa tunay nilang kalagayan sa lipunan.
_____4.T Ginamit ni Marcelo H. del Pilar ang sagisag panulat
na Plaridel. _____5.T Ang Fray Botod ay tungkol sa mga
prayleng Malaki ang tiyan.
_____6.T Isinulat ni Marcelo H. del Pilar
ang Pag-ibig sa tinubuang Lupa.
_____7.M Ang nilalaman ng Dasalan at Tocsohan ay mga dalanging
panunukso sa Simbahang Katoliko.
_____8.M Binitay ang tatlong paring martir sa
pamamagitan ng Pagpugot ng ulo.
_____9.M Si Graciano Lopez Jaena ang unang nagsalin ng Mi
Ultimo A dios sa tagalog.
_____10.T Isa sa namatnugot ng “Ang kalayaan” si Pio Valenzuela.

B. Pagtukoy
Panuto: Tukuyin ang kasagutan ng mga sumusunod na pahayag.

El Filibusterismo_____1. Isang nobelang pampulitika na naglalarawan ng mga

pangyayaring nagmulat sa mga Pilipino sa pagmamalabis ng
pamahalaan at simbahan. Ito ay paglaban ng mga pilibustero
sa pamahalaan.
 QUIRINO STATE UNIVERSITY
Cabarroguis Campus
Cabarroguis, 3400

Jose Palma_____2. Ang sumulat ng himno nacional Filipino.

Andres Bonifacio_____3. Siya ang tinaguriang ama ng demokrasya.
Jacinto_____4. Gumamit ng Sagisag panulat na Dimas-ilaw.
Ang tinaguriang Utak ng Himagsikan.
Apolinario Mabini_____5.Siya ang namatnugot ng “Kartilya ng Katipunan” at
Emilio Jacinto_____ 6.
tinagurian ding Utak ng Katipunan.
Marcelo H. del Pilar_____ 7. Ang namatnugot ng Diaryong Tagalog.
Pascual Poblete_____ Siya ang nagtatag ng El Resumen.
8. Mi Ultimo Ang huling isinulat ni Rizal bago bitayin.
Adios_____9. Ang sumulat ng “Hibik ng Pilipinas sa Inang Espanya”.
Herminigildo Flor_____es10.
 QUIRINO STATE UNIVERSITY
Cabarroguis Campus
Cabarroguis, 3400

Modyul 5: PANAHON NG AMERIKANO

Siyasat sa Pang-unawa I. Pagtatapat-tapat
Panuto: Hanapin sa Hanay B ang tinutukoy ng nasa Hanay A. Isulat ang letra
ng tamang sagot.

Hanay A Hanay B
_____1.C Ama ng
Balarila a. Claro M. Recto
_____2.I Ama ng Sarswelang Pilipino b. Zoilo Hillario
_____3.H Gumamit ng sagisag na c. Lope K. Santos
“Kintig Kulirat”. d. Jose Corazon de Jesus
e. Amado V. Hernandez
_____4.J Siya ang nagsalin ng
Pambansang awit sa Tagalog. f. Florentino Collantes
g. Teodor Gener
_____5.K Ang may-akda ng “Sa
Bunganga ng Pating”. h. Valeriano H. Pena
i. Severino Reyes
_____6.D
j. Ildefonso Santos
May sagisag na Huseng
k. Julian Cruz Balmaceda
Batute
l. Faustino Aguilar
_____7.E Makata ng
Manggagawa
_____8.L May akda
ng “Ang
Pinaglahuan”.
_____9.G Ang may-akda ng “Ang guro
at Ang buhay at Pag-ibig”.
_____10.I Ang may-akda ng “Walang
Sugat”.

II. Pagtukoy
Panuto: Tukuyin ang akdang inilalarawan ng mga pahayag na nasa ibaba.
Ang Huling Timawa____________1. Isang nobelang naglalarawan ng
buhay ng mga magsasaka na nabibilang sa samahan na
itinataguyod ang mga prinsipyo at mga progresibong ideya mula sa
ibang bansa.
____________2.Katubusan "Peasant suppression" at "political power" ang
inilarawan ng akdang ito ngunit ipinakita sa akda na ang mga
magsasaka ay kumikilos bilang isang grupo.
Banaag at Sikat____________3. Ang kuwentong pag-ibig bilang
sandigan para matalakay ang suliraning panlipunan-ang tunggalian
ng "labor" at "capital." binanggit ang tunggalian sa pagitan ng
panginoong maylupa at ang kasamá pero walang mungkahing
ipinakita upang malutas ang nasabing tunggalian.
Ang Pinuno ng___________ _4. Ito ay tungkol sa anak ng magsasakang
naghiganti sa mayayamang pamilya sa
pamamagitan ng pagkikidnap sa
Tulisan o si Juan Masili anak na babae ng nasabing mga
pamilya.
Ang Sapin-saping

____________5.Himutok Tumatalakay sa pag-iibigan ng isang

mayamang babaing nagngangalang Angeling Claridad at ang
mahirap na magsasakang si Jacinto Diogenes.
Ama ni Lazaro
 QUIRINO STATE UNIVERSITY
Cabarroguis Campus
Cabarroguis, 3400

____________6.Francisco Ito ay nagpapakita ng

pagsasamantala at pang-aaping
ginawa ng mga panginoong maylupa sa mga kasamá sa Puting
Tubig, ang tagpuan ng kuwento.

Ang Mga

Anak-bukid
____________7. Ito ay tungkol sa isang Amerikanong
tampalasan na kumidnap at nanggahasa kung kaya namatay siya sa
kamay ng kasintahan ng babae. Matapos ang pangyayari, namundok
ang nasabing magkasintahan.
____________8.Ananghi Inilarawan ang kapangyarihan ng cacique o
tagapamahala. Paksa rin sa nobela ang tungkol sa pagkamkam ng
lupa.

Nangalunod

____________9.sa Katihan Nobelang tumatalakay sa mga

pang-araw-araw na problemang kinakaharap ng mga magsasaka.
Nagpapakita rin ito ng relasyong paternalistiko na kung saan ang
mga kasamá ay nakagapos sa paninilbihan sa panginoong maylupa.
Hinahawan ng mga kasamá ang asyenda ng asendero upang lalong
mapalawak nito ang plantasyon.
Dalagang Bukid
____________10. Ito ay tungkol sa pag-iibigan ng
isang mayamang lalaki at mahirap na babae. Inilarawan sa nobela
ang tunggalian sa pagitan ng magkaibang katayuan sa buhay nina
Jorge at Amelia.