See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/325966443

Shqiptaret e Maqedonise dhe driteshkurtesia e James Pettifer [The Albanians

of Macedonia and the short sightedness of James Pettifer]

Article · June 2018

CITATIONS READS

0 72

1 author:

Fatos Tarifa
European University of Tirana
160 PUBLICATIONS   201 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Shoqeria e mire si utopi View project

Erosi dhe demokracia View project

All content following this page was uploaded by Fatos Tarifa on 25 June 2018.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

• E Hënë 25 Qershor 2018 •
18 dita
Shqiptarët e Maqedonisë
dhe dritëshkurtësia e z. Pettifer
Prof. Fatos Tarifa
P
ardje, në këtë gazetë, u botua një
koment nga James Pettifer, profe-
sor i historisë në Universitetin e
Oksfordit, i titulluar “A duhet shqiptarët
të mbështesin, ose përdorin emrin e ri të
Maqedonisë?” Pettifer nuk është një emër
krejt i panjohur për publikun e lexuar sh-
qiptar. Ai erdhi në vëmendjen e lexuesve
të huaj të interesuar për Shqipërinë në
gjysmën e dytë të viteve 1990, me bot-
imin e dy guidave turistike për Shqipëri-
në (1996) dhe Kosovën (2000) në serinë
“Blue Guides”, por u njoh si një ekspert
për Shqipërinë dhe shqiptarët kryesisht
me dy libra të tij, botuar në bashkautorësi
me Miranda Vicker: Albania: From An-
archy to Balkan Identity (1997) dhe The
Albanian Question: Reshaping the Bal-
kans (2007).
K redencialet gazetareske e akade-
mike të zotit Pettifer dhe inter-
esimet e marrëdhëniet e tij me Ballka-
nin dhe me Shqipërinë e shqiptarët më
bënë të interesuar ta lexoja komentin e
tij botuar në Dita dy ditë më parë. Por,
me keqardhje them se u zhgënjeva, madje
shumë. Analiza e z. Pettifer m’u duk jo
vetëm e mangët dhe e pasaktë, por edhe
diletanteske - pa një sens historik, jashtë
kontekstit aktual dhe tërësisht pa një
vizion për të ardhmen.
E mri i ri i Maqedonisë, “Republic
of North Macedonia” (në ang-
lisht), ose “République de Macédoine du
Nord” (në frëngjisht) mund të mos jetë
më i përshtatshmi, as për Shkupin, as për
Athinën, si emërtimi zyrtar i atij shteti,
por ky pikërisht është emri për të cilin
qeveritë e Athinës e të Shkupit, më në
fund - pas më shumë se një çerek shek-
ulli - ranë dakord ta pranojnë. Unë ende
kujtoj kur, në fillimet e viteve 1990, kur
Maqedonia sapo ishte krijuar si një shtet i
pavarur nga rrënojat e ish Republikës So-
cialiste Federale e Jugosllavisë, me akro-
nimin absurd FYROM (Former Yugoslav
Republic of Macedonia), kudo në Athinë
dhe në konsullatat e Republikës Helenike
në Europë të zinte syri postera pa fund,
që lexonin: “Macedonia is Greece”. Ka
ende qarqe të caktuara në Greqi dhe në
diasporën greke anembanë globit që e
konsiderojnë territorin e Maqedonisë së
sotme pjesë të Greqisë dhe nuk e duan
përmendjen e fjalës “Maqedoni” në emër-
View publication stats
timin zyrtar të shtetit fqinj në veri të Gre-
qisë.
P or, ja që, më në fund, një qeveri
e arsyeshme dhe progresive në
Shkup dhe një qeveri po ashtu e ar-
syeshme dhe progresive në Athinë
ranë dakord ta mbyllin këtë kapitull të
lodhshëm e të pafrytshëm në historinë
e marrëdhënieve të tyre ndërshtetërore.
Republika e Maqedonisë Veriore do të jetë
këtej e tutje emri i ri zyrtar i këtij shteti.
Parlamenti i Maqedonisë e miratoi këtë;
pritet që Parlamenti grek të bëjë të njëjtën
gjë. Sigurisht, që emri i ri i Maqedonisë të
formalizohet e bëhet emri kushtetues i saj,
do të duhet që të amendohet Kushtetuta
e atij vendi dhe këtë, konstelacioni poli-
tik aktual në Maqedoni e bën plotësisht
të mundur, falë pjesëmarrjes së partive
politike shqiptare në qeverisjen e vendit.
Ndoshta në vjeshtë të këtij viti, çështja
e emrit të ri të Maqedonisë, për të cilin
është rënë dakord paraprakisht nga qever-
itë e të dy vendeve, do të bëhet subjekt i
një referendumi popullor në atë vend, re-
zultati i të cilit pritet vetëm të konfirmojë
marrëveshjen e arritur.
K
ushdo e di se çfarë pasojash ka
pasur deri më sot loja e gjatë -
shpeshherë absurde - e quajtur “proces
negociimi” mes palës greke dhe palës
maqedonase për gjetjen e një emri zyrtar
për Maqedoninë, të pëlqyer e të pranuar
nga qeveritë e të dy vendeve. Emërtimet
e mëposhtëm janë vetëm disa prej atyre
që janë propozuar ndër vite si një zgjidhje
e një çështje që deri vonë është menduar
si e pazgjidhshme - emri i Maqedonisë:
“Constitutional Republic of Macedonia”,
“Democratic Republic of Macedonia”,
“Independent Republic of Macedonia”,
“Republic of Upper Macedonia”, “New
Republic of Macedonia”, “Republic of
New Macedonia”, “Republic of Macedo-
nia-Skopje”, “Republic of Vardar Mac-
edonia” etj.
V etoja greke për shkak të çështjes së
emrit e la Maqedoninë jashtë NA-
TO-s një dekadë më parë, kur ajo, si një
nga vendet nënshkruese të Kartës së Adri-
atikut me Shtetet e Bashkuara (2003), do
të ishte anëtarësuar në këtë organizatë së
bashku me Shqipërinë dhe Kroacinë (më
2009) - dhe shumë kohë më parë se Mali
i Zi. Qëndrimi refraktar i Athinës për një
çerek shekulli e ka lënë këtë vend shumë
pas në procesin e integrimit të tij euro-
pian. Çështja e emrit ka qenë, gjithashtu,
një “mollë sherri” e vazhdueshme mes
forcave politike progresive dhe europia-
niste dhe atyre nacionaliste e ksenofobe
në të dy këta vende.
K onfliktet mes tyre me siguri do të
vijojnë edhe për ca kohë, tashmë
jo për gjetjen e një emri për shtetin maqe-
donas, por për zhvillimet e ardhshme në
marrëdhëniet mes Republikës Helenike
dhe Republikës së Maqedonisë Veriore,
mes atyre që duan stabilitet dhe paqe në
rajon dhe integrimin e të gjitha vendeve
të Ballkanit Perëndimore në NATO dhe
në Bashkimin Europian dhe atyre që
preferojnë realitetet e shkuara konfliktu-
ale mes popujve të këtij rajoni.
N ë këtë kontekst, komenti i z. Pet-
tifer, botuar në Dita, më habiti,
madje më la një shije të keqe. Pettifer nuk
thotë as më shumë, as më pak se sa:
(1) Nënshkrimi nga qeveria e Athi-
nës dhe ajo e Shkupit i marrëveshjes
për njohjen zyrtare të emrit “Republika
e Maqedonisë Veriore” është një veprim
antikushtetues. Pettifer citon presidentin
maqedonas, Gjorge Ivanov, dhe pohon
se, me këtë veprim, Shkupi i hap rrugë
“fundit të sundimit të ligjit” në Maqedo-
ni. Pettifer u bën thirrje të gjithë atyre që
janë “me të vërtetë miq të Maqedonisë”
që të mbështesin presidentin Ivanov, i cili
është i njohur për kundërshtitë e tij ndaj të
drejtave të shqiptarëve në Maqedoni.
(2) NATO dhe BE po përpiqen të
minojnë progresin e derisotëm të sh-
qiptarëve në Maqedoni për hir të arritjes
së marrëveshjes për emrin e Maqedon-
isë”, çka, sipas tij, “nuk është në interesin
e shqiptarëve”. Për këtë arsye, si dhe për
shkak se “emri i zgjedhur është mjaft i
pandjeshëm ndaj shqetësimeve legjitime
të shqiptarëve”, Pettifer sugjeron që
(3) Shqiptarët duhet “të tërhiqen së
shpejti nga koalicioni qeverisës dhe ta
lënë Zaevin të qeverisë [pa ta] sipas
mendjes së tij”. Kjo, sipas Pettifer, do “ta
shmangte pjesëmarrjen e shqiptarëve në
këtë proces potencialisht shkatërrues”.
Dhe, nëse do të ketë një referendum mbi
emrin ose kushtetutën e re të Maqedonisë,
Pettifer u sugjeron shqiptarëve që “të
gjithë të bëjnë fushatë për të votuar
alternativën ‘Jo’”.
(4) Më në fund, Pettifer pohon se “de-
tyrimi i vendit [për t’u anëtarësuar] në
NATO, por duke shkaktuar destabilizim
rajonal në këtë proces, nuk është një ide
e mirë për sigurinë e shqiptarëve, si një
popull i varur nga SHBA dhe NATO”.
K am dëgjuar e lexuar shumë deri
më sot për çështjen e emrit të
Maqedonisë, për gjendjen dhe fatin e sh-
qiptarëve në atë vend dhe në rajon, për
anëtarësimin eventual të Maqedonisë në
NATO dhe në BE, si dhe për “konspira-
cionin e madh” mes Athinës dhe Beogra-
dit kundër shqiptarëve të Ballkanit dhe
vetë Maqedonisë, por idetë haluçinante
dhe marrëzitë teorike e politike të James
Pettifer-it nuk i kam dëgjuar më parë nga
askush. Ky autor, i cili hiqet si një mik
i shqiptarëve dhe i Maqedonisë, sugjeron
ide që janë hapur në kundërshtim me
interesat dhe aspiratat e shqiptarëve në
Maqedoni dhe në tërë rajonin e Ballkanit,
replikë
si dhe me vetë interesat e Maqedonisë.
Z . Pettifer fajëson Shtetet e Bashkuara
dhe NATO-n për realitetin e
vështirë maqedonas dhe gjendjen e sh-
qiptarëve të Maqedonisë dhe nuk thotë
asnjë fjalë për politikat anti-shqiptare
të ndjekura pothuasje nga të gjitha qe-
veritë maqedonase deri dje. Ai nuk e zë
në gojë ish kryeministrin maqedonas, të
dënuar me burg, Nikola Gruevski, i njo-
hur për nacionalizmin sllavo-maqedonas
dhe anti-shqiptarizmin e tij, por merr në
mbrojtje presidentin maqedonas, Ivanov,
jo më pak i njohur për sentimentet e tij
anti-shqiptare.
Z . Pettifer është tejet kritik ndaj kry-
eministrit aktual të Maqedonisë,
Zoran Zaev, edhe pse qeveria e këtij të
fundit është e para qeveri maqedonase
që duket se po i vlerëson seriozisht
kërkesat politike, ekonomike e kulturore
të komunitetit të gjerë shqiptar në Maqe-
doni dhe arriti ta bëjë shqipen gjuhën e
dytë zyrtare në atë vend.
T
’ju bësh thirrje partive shqiptare që
të dalin nga qeveria e kryeministrit
Zaev do të thotë t’ju bashkohesh atyre që
nuk e duan Maqedoninë të përparojë si një
shtet demokratik multietnik, që nuk e duan
frymën e re europianiste që ka sjellë në këtë
vend një kryeministër, si Zaev, dhe klimën
e re të bashkëpunimit mes komuniteteve
maqedonase e shqiptare, si dhe mes Maqe-
donisë dhe Greqisë (dhe fqinjëve të tyre).
P
ikëpamjet dhe gjuha e z. Pettifer
janë jo ato të një njeriu që u do
të mirën shqiptarëve, veçanërisht atyre
që jetojnë në Maqedoni dhe vetë Maqe-
donisë. Pikëpamjet dhe gjuha e tij tingël-
lojnë muzikë në veshët e gruevskëve, të
ivanonëve dhe të qarqeve anti-shqiptare
në Maqedoni, në Beograd apo në Athinë.
N ë një kohë kur duket se Maqedo-
nia (dhe bashkë me të shqiptarët
që jetojnë në atë vend) po zhvillohen në
drejtimin e duhur, një historian anglez,
“ekspert” për shqiptarët, Maqedoninë dhe
Ballkanin, kërkon që Maqedonia të vazh-
dojë të mbahet peng i emrit të saj, që sh-
qiptarët e Maqedonisë, të cilin, ndoshta,
për herë të parë po e bashkëqeverisin
shtetin e tyre, me një gjuhë zyrtare që
është gjuha e tyre, ta braktisin qeverinë
dhe t’ua lënë në dorë interesat e tyre, si
deri më sot, gruevskëve. Në një kohë
kur Maqedonia, e populluar në një masë
të madhe nga shqiptarë, është në prag të
anëtarësimit në NATO dhe të fillimit të
negociatave me Bashkimin Europian,
James Pettifer u thotë shqiptarëve të bëj-
në kujdes që të mos bëhen një popull i
varur nga SHBA dhe NATO.
M
e pak fjalë, Pettifer kërkon
kthimin prapa nga një proces i
gjatë dhe i vështirë emancipimi politik e
kombëtar dhe rivendosjen në transhetë e
luftës ndëretnike.