08/17/22 dumanas ng maraming kaguluhan.

Ang
kanilang lipunan ay nabalot ng sigalot
Pagpapahayag o Diskurso at alitan dahil sa walang batas na
Masining na Pagpapahayag nakapangyayari upang mag-ayos ng
kanilang bayan. Maging ang
Ano ang Retorika? pagmamay-ari ng lupa ay nagging
Ang retorika ay isang sining ng malaking suliranin. Ang isang lupain na
mabisang pagpapahayag. pag-aari ng isang tao ay maaari pang
angkinin ng ibang tao.
Paano nagiging masining ang
pahayag? Kaya naging malaking usapin sa
Masining ang pahayag kung ang korte ng Syracuse kung sino ang tunay
daloy ng pangungusap ay: na may-ari ng lupain.
1. mabisa
2. malinaw Sa korte ay nagtuos ang mga
3. kaakit-akit taong nagsasabing “siya” ang tunay na
4. tiyak at epektibo may-ari ng lupa. Kailangan ipresenta
nila ang kanilang mga argumento sa
Sangkap ang: harap ng hukuman. At upang
1. Tamang gramatika/balarila maipanalo ang kanilang kaso,
2. Angkop na mga salita nangailangan sila ng serbisyo ng isang
3. Wastong panuntunan/tuntunin tao na magaling magsalita upang
ng wika na ginamit sa turuan sila sa paghahanda ng kanilang
pagpapahayag.
Argumento sa pag-angkin ng
Ang Retorika ayon sa mga kilalang lupain.
personalidad:
“ang retorika ay sining ng pagwawagi Sa paniwala ni Corax, isang guro,
ng kaluluwa sa pamamagitan ng kailangan maturuan ang tao na
diskors/diskurso” (Plato) maipagtanggol ang kanyang
pag-angkin (claim) sa lupain, kaya,
“Ang retorika ay isang mataas na sining nagtayo siya ng isang paaralan.
na binubuo ng: invention (invention), Ipinangako niya sa mga tao na tuturuan
dispositio (argument); elocution (style); sila na maipanalo ang kanilang mga
memorya (memory); at pronunciation kaso sa pamamagitan nang mahusay
(delivery)” (Cicero) na presentasyon at maingat na
preparasyon kung sila’y mag-eenrol sa
Kasaysayan ng Retorika paarang itinayo niya.
Maraming dantaon na ang
nakararaan, noong 5 B.C., ang bayan Nagturo ng public speaking si
ng Syracuse, sa bansabg Gresya ay Corax at siya’y nagtagumpay. Sa
gayo’y maraming tao ang nagkainteres taong naghahanap ng katarungan at
at nag-enroll sa kanyang paaralan. ni Tisias na kumakatawan sa naglilisya
ng katotohanan at kung walang
Subalit sa di inaasahang huwes…huwes na dirinig ng kanilang
pangyayari, nagamit din ang retorika sa mga kaso, maaaring mauwi sa
panlilisya o panlilinlang sa katotohanan kaguluhan ang buong bayan ng
(to deceive). Katulad ng pangyayari Syracuse.
kay Corax at sa kanyang mag-aaral na
si Tisias. Pumasok si Tisias sa paaralan ni Samakatuwid, ang kagalingan sa
Corax. Nakinig siyang mabuti sa leksyon pangangatwiran ay nagpapakita ng
Ng kanyang gurong si Corax. Nang talas ng isip at angking talino ng tao.
matapos ang kanyang kurso, ayaw Sumasalamin din ito ng kanyang
niyang bayaran ang kanyang guro, natamong karunungan na matagal na
kaya dinala ni Corax ang kaso sa pinanday ng panahon sa pagdukal
husgado. Ang sabi ni Corax, “simple niya ng katotohanan.
lang ang kaso. Ang mag-aaral kong ito
ay naturuan ko at nabigyan ng
instruksyon, samakatuwid, dapat niya Kahalagahan ng Retorika
akong bayaran ngunit ayaw niyang A. Sa pasalitang Pagpapahayag
magbayad”. - nailalalan ng 30% ng panahon
ng tao
“Kagalang-galang na hukom,” - hal. call center agents
ang sagot ni Tisias, ipinangako ni G. 1. Nagagawa ng tagapagsalita
Corax na kailangan kong ipaglaban na magsaliksik bago
ang kaso ko sa korte. Kung nagawa po magsalita, kaya, lumalawak
ng aking guro na ako’y turuan nang ang kanyang kabatiran at
mabuti, samakatuwid, dapat kong napauunlad niya ang
maipanalo ang kasong ito, kung yan po kanyang kaisipan.
ang mangyayari, hindi ko siya dapat 2. Walang nararamdamang
bayaran dahil ako ang nanalo. kabagutan ang tagapakinig
Samantala, kung ako naman ay dahil napupukaw ang
matalo, lalong hindi ako kailangang kanilang interes/kawilihan
magbayad dahil hindi niya ako dulot ng kasiningan sa
napagaling, hindi niya nagampanan pagpapahayag.
ang kanyang trabaho, di niya ako 3. Pinapag-isip ang
naturuan”. Sa ganitong pangyayari, tagapakinig.
wala akong dapat bayaran.” 4. Nagiging maharaya,
mabulaklak ang pananalita
Ang pangyayaring ito ay dahil napipili at
nagpapakita ng tunggalian sa pagitan napag-aaralan ang mga
ni Corax na kumakatawan sa mga salitang gagamitin.
 5. Nalalantad ang talino at
kagalingan ng
tagapagsalita. Katangian ng Masining na Pahayag
6. Isang maganda at malusog 1. Taglay ang kalinawan sa diwa ng
na ehersisyo ng utak ang isinulat o ipinahayag sa tulong ng
nagagawa ng mga angkop at piling salita.
tagapagsalita. 2. Tamang gramatika ay nasunod o
nagamit.
B. Sa Pasulat na Pagpapahayag 3. Kawili-wili ang sinasabi o
- nailalalan ng 9% ng panahon ng ipinahahayag, walang
tao pagkabagot, kapana-panabik at
- higit na npapansin ang kamalian maririkit ang mga pananalita, at
sa pasulat na pagpapahayag may lalim ang talinghaga.
1. Nagkakaroon ng pagkakataong 4. Ramdam ng tagabasa o
makapagbasa ng maraming tagapakinig ang sabstans ng
artikulo na mapaghahanguan ng pahayag.
mga ideya at informasyon. 5. Naiiba ang istilo sa iba pang
2. Napaghuhusay ang kakayahan panulat.
sa pagsulat dahil sa palagiang
pagsusulat ng iba’t ibang uri ng Katangian ng Retorika
artikulo. 1. Ang retorika ay nagbibigay
3. Nakikipagpalitan ng ngalan/katawagan
kaisipan/ideya sa iba para sa 2. Ang retorika ay nagbibigay
pagpapayaman/pagtatamo ng lakas/kapangyarihan
higit na karunungan. 3. Nagpapalawak ng ating mundo
4. Nakapaglalaan ng oras sa 4. Kumukuha ng atensyon ng
panonood ng telebisyon, ng tagapakinig
mga pelikula, ng mga panooring 5. Nagpapaluwag ng daan para sa
pang-entablado at iba pang komunikasyon
mapaghahanguan ng
informasyon. Elemento ng Retorika
5. Nakapaglalakbay ang diwa at 1. Paksa
nagiging sensitibo sa 2. Debelopment ng mga Bahagi
pag-oobserba ng paligid. 3. Estilo
6. Nakapangangalap ng maraming 4. Tono
informasyon na naiimbak sa 5. Malinis na Paglilipat ng Mensahe
isipan at nagagamit sa pagsulat. 6. Interaksyong “Shared
7. Nakapagkikritik ng mga sulatin at Knowledge”
nagagamit na modelo ang mga
piyesa at obrang nabasa o Mga Pundasyon ng Masining na
lekturang napakinggan. Pagpapahayag
 1. Gramatika - pag nagsasalita ay
2. Retorika mahusay
3. Lohika - nagagamit ang wika sa
tamang sitwasyon, sa
Layunin ng Retorika tamang pagkakataon
● *“matamis ang dila” (ang - tamang grammar at
kabuuan ng retorika) tamang / aligned yung
● *makapanghikayat na gumawa sagot sa tanong
ng isang bagay na
ipinadaramang tama RETORIKA AT BALARILA
● *makapagpabatid ng tungkol sa
mga bagay-bagay na hindi pa Ang pagpapahayag
nalalaman. Paraang ginagamit ng mga tao
● *makapang-aliw para ang pagpapahayag upang ihayag ang
makapagbigay-kasiyahan at kanilang damdamin at kaisipan.
kabutihan sa kapwa. Maaaring gawing pasalita o pasulat
ang pagpapahayag. Upang maging
1. Makapagpapokus ng atensyon mabisa ang pajayag, kailangang ito ay
ng tagapakinig. maunawaan at nauunawaan ito kung
2. Makapagsanay sa magilas, naihayag nang malinaw.
malinaw, angkop at may May tatlong bagay na dapat
panlasang pagpapahayag. isaalang-alang upang matamo ang
3. Makapagpaintinding mabuti at kalinawan sa pahayag, gaya ng:
maliwanag. diwang ipinahahayag, kasanayan sa
4. Maikintal sa isip at loob ang diwa pagbuo ng pahayag at tamang pagpili
o kaisipang sinasabi. ng mga salita.
5. Maipagamit ang inihahayag na Ang diwa ang siyang mensahe o
mensahe. nilalaman ng pahayag. Dapat na
6. Makapagtatag ng tiwala sa sarili. maging tiyak ang mensahe o paksa ng
7. Makadevelop ng kritikal na pahayag. Sa bagay na ito, ang
pag-iisip. nagpapahayag ay nararapat na
maalam kundi man dalubhasa sa
Kabatirang Panretorika (sa paksang kanyang inilalahad.
pagpapahayag) Humihingi ng kaalaman at
1. Kakayahang panglinggwistika kasanayan sa pagbabasa, pagsusulat
(Linguistic Competence) at pagsasalita ang kasanayan sa
- tama pagsunod- sunod ng pagbuo ng pahayag. Nagbabasa tayo
pangungusap hindi lamang para makakuha ng
- tama grammar kaalaman at impormasyon kundi upang
2. Kakayahang pangkomunikatibo makaalam ng iba’t ibang estilo sa
(Communicative Competence) pagsulat. Sa ganito, makapipili tayo at
makagagamit ng paraan ng pagsulat salita sa isipang ipinahahayag. Kung
na angkop sa atin at mabisa nating minsan may mga salitang tama na ang
magagamit sa ating paggawa ng ating kahulugan sa gamit ngunit hindi naman
pahayag. angkop na gamitin sa pahayag.
Mahalaga ang tamang pagpili
ng mga salitang gagamitin sa pahayag. Mga halimbawa:
Dapat ay angkop ang salitang gamit sa Di- Angkop: Maluwang ang
pahayag sa nais sabihin ng kanyang bunganga ngunit manipis
tagapagsalita. Hindi dapat maligoy ang naman ang kanyang mga labi.
pahayag upang hindi malito ang Angkop: Maluwang ang
kausap o tagabasa. kanyang bibig ngunit maninipis naman
ang kanyang mga labi.
Ang Retorika at Balarila (Gramatika)
Kung ang retorika ay nagbibigay Di-angkop: Halina kayong
linaw, bisa at kagandahan sa pahayag, lumamon at nakahain na ang hapag.
ang balarila naman ay nagdudulot ng Angkop: Halina kayong kumain
kawastuan sa pahayag. Ibinibigay ng at nakahain na ang hapag.
balarila ang wastong gamit ng mga
salita sa pahayag. Ang pagkakaugnay Di-angkop: Linanghap namin
ng mga salita sa mga pangungusap ng ang masamyong bango ng
pahayag, ang tamang panuring, ang Sampaguita.
mga pang-ugnay, ang mga tinig ng Angkop: Nilanghap namin ang
pandiwa at iba pa upang magkaroon masamyong bango ng Sampaguita.
ng kaisahan at kakipilan ang mga
pangungusap ay nagbibigay ng Ito ay sining ng mabisang
balarila. pagpapahayag:
- Retorika
Kaya nga, kahit na maganda Nagtayo ng paaralan ukol sa tamang
ang pahayag kung hindi wasto ang pangangatwiran:
mga gamit at ugnayan ng mga salita - Corax
rito ay hindi lamang makababawas iyon Nagdudulot ng kasawatuhan sa
sa kalinawan ng pahayag kundi pagpapahayag:
gayundin sa pagiging kaakit-akit nito. - Gramatika
Samakatuwid, kasama ng retorika ang
balarila para makamit ang mabisang
pagpapahayag. 08/22/22

PAGPILI NG TAMANG SALITA SA ANTAS NG WIKA (violet ppt)

PANGUNGUSAP (PAHAYAG)
Nagiging malinaw ang pahayag Dalawang Kategorya ng antas ng wika
kapag gumagamit ng mga angkop na Pormal
 ● Pambansa - mga pormal na Chick - lesp
salitang ginagamit sa paaralan, guranger - usiky
pamahalaan at aklat tipa - uyos
○ ex. bahay, guro, paaralan, noypi - 143??
salita, mag-aaral, upuan, Hbd(happy birthday)
ina, tayo
Atm(at the moment)

● Pampanitikan - mga matatayos HHWW (holding hands while walking

na salita o pahayag, makulay at
malalim 123- di nagbayad
- ito rin ay mga salitang
may simbolismo o
● Lalawiganin - wikang ginagamit
pahayag na pahiwatig
sa isang rehiyon o lalawigan
- ito ang mataas na antas
- mga salitang may punto
ng wika
kapag binibigkas
- hal. nagpupuyos sa galit,
- hal.
kaututang-dila,
kaunin - sunduin
kisap-mata, pagputi ng
mabanas - mainit ang
uwak
panahon
bana - asawang lalaki
Di-Pormal
kadyot- sandali lang
● Kolokyal - mga pormal na salita
na pinapaikli o ginagawang
impormal
ANTAS NG WIKA (Green PPT)
- hal.
halika - (li’ka)
paano - (pa’no)
bili mo ako (bilmoko)
tara (te’na)

● Balbal - mga salitang lansangan

o ginagamit sa kalye o kanto
- hal.
- mga salitang pang-bakla ANTAS NG TAO SA LIPUNAN
- may kahulugan Sa larangan ng Antas
-mga impormal na Tao = Wika
salitang ginagamit bilang
akronim KATEGORYA NG WIKA
-mga salitang PORMAL
binabaliktad ● istandard dahil kinikilala
 ● tinatanggap at ginagamit ng
higit na nakakarami
● hal.
- pusong may sugat
- mga piping hinaing
- matinding dagok ng
kasawian
- bunga ng pag-ibig
- pusod ng pagmamahalan
- kabiyak ng aking buhay
- umaalab na damdamin
2. Pambansa / Pang-edukad - tao ngayon, at
karaniwang gingagamit sa mga aklat
pangwila at pambalarilaa sa lahat ng
mga paaralan.
- sa pamahalaan at paaralan
- normal na gingagamit na salita
IMPORMAL
● mga salitang karaniwan,
palasak, pang-araw-araw
● madalas ginagamit sa
pakikipag-usap at
pakikipagtalastasan
1. Lalawiganin
- bokabolaryong dayalektal
- gamitin mga ito sa mga
partikular na pook o
lalawigan lamang
- nakikilala sa pagkakaroon
ng nagkakaibang tono
2. Kolokyal
- pang-araw-araw na salita
na ginagamit sa impormal
na panahon
- maaaring may
kagaspangan ng kaunti o
maari ‘ring repinado ayon
kung sino ang nagsasalita
3. Balbal
- nabubuo ito sa mga
pangkat na nagkakaroon
ng sariling codes or may
ibig sabihin
- mababang antas ng wika;
dahil ito’y maaaring
palaging gamit ng mga
kinabukasan ay lumalaos
na.
SALITANG BALBAL - KAHULUGAN
❖ tipar = handaan (parti)
❖ gasmati = matigas
❖ shunga = tanga
❖ tboom = tomboy
❖ havey = nakakatawa
❖ manyakis = manyak na kiss
❖ pbb teens = taong malandi
❖ puchu-puchu = hindi
nakaka-impress
ANTAS NG WIKA (PAGPAPATULOY)
(Orange PPT)
PALABUUAN NG MGA SALITANG BALBAL
1. Hango sa mga salitang katutubo
Halimbawa:
● Gurang (Bikol, Bisaya)
● Dako (Bisaya)
● Pabarabarabay (Tagalog,
Bisaya)
2. Paghalaw sa wikang banyaga
Halimbawa:
● Tisoy, tisay (Kastila)
 ● Tsimoy, tsimay (Kastila)
● Dedbol (Ingles)
● Pikon (Ingles)
● Ebak (Ingles)

3. Pagsasalarawan o pagsasakatangian
ng isang bagay.
Halimbawa:
● Usok (ang sigarilyo ay umuusok)
● Bola
● Lagay (patagong ibinibigay)
● Durog

4. Pagpapaikli ng salita
Halimbawa:
● Kana
● Orig
● Sikyo
● Bro
● Sis

5. Pagbabaligtad ng Salita
Halimbawa:
● Atab-bata
● Tsekot-kotse
● Lispu-pulis
● Tipar-parti (party)