FILIPINO MIDTERMS REVIEWER 6. Teoryang ta-ra-ra-boom-de-ay- galing sa ritwal o selebrasyon.
WIKA
- Ayon kay Henry Gleason: masistematikong balangkas ng mga sinasalitang
tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit sa
komunikasyon ng tao na kabilang sa isang kultura.
Dahilan ng Pag-aaral ng Wika
4 na pangunahing suliranin
1. Kalikasan ng Kahulugan (Nature in Meaning).
- Nagbibigay pokus sa kalikasan ng kahulugan at ang paghahanap upang
maipaliwanag kung ano ang ibig sabihin.
- Sariling pagpapakahulugan; sa sarili mo.
Hal. Bersikulo sa Bibliya
2. Gamit ng Wika (Language Use)
- Kung ano ang wikang ginagamit ng tagapagsalita upang madaling
maunawaan siya ng tagapakinig sa pakikipagtalastasan.
- Iayon sa audience ang wikang gagamitin.
3. Language Cognition
- Pagtugma ng kaisipan ng nagsasalita’t interpreter
- Hal. Mga interpreter sa TV
4. Relasyon sa Pagitan ng Lengguwahe at Realidad
- Kailangan katotohanan ang sinasalita
- Hal. Bias na balita
Mga Teoryang Pinagmulan ng Wika
1. Teoryang ding-dong- kumakatawan sa tunog ng isang bagay.
2. Teoryang bow-wow- paggaya ng tao sa tunog na nililikha ng kalikasan.
3. Teoryang pooh-pooh- nagmula sa damdaming nararamdaman ng tao na
nakakapagpalabas ng tunog.
4. Teoryang yo-he-ho- ang mga tao ay nakakalikha ng mga tunog bunga ng kanyang
pwersang pisikal.
5. Teoryang ta-ta- ang ta-ta sa wikang Pranses ay nangangahulugan ng “paalam” o
“good bye”. Ginagamitan ng pagkumpas ng kamay.
7. Teorya ng Tore ng Babel- batay sa istorya ng Bibliya.
Tatlong Sangay ng Kahalagahan ng Wika
 Sarili. Ang totoong kahulugan ng isang rasyunal na nakasalalay sa kaalamang
pangwika.
 Kapwa- walang sinuman sa mundong ito ang nabubuhay para sa sarili lamang kung
kaya't kailangan natin ang ating kapwa upang sa gayon ay lalo pa nating mapaunlad
ang ating kaalaman at kakayahan.
 Lipunan- nagkakaroon ng isang maayos na lipunan sa sandaling magkakaroon ng
mabuting ugnayan ang mga tao sa isang tiyak na pamayanan.
Michael Alexander Kirkwood Halliday
Explorations in the Functions of Language (1973)
1. Pang-instrumental - tumutugon sa pangangailan ng tao
Hal: Patalastas, Liham pangangalakal, Liham patnugot
2. Panregulatori- pagkontrol sa ugali o asal ng ibang tao. Ginagamit sa mga panuto
upang mapag-ingat ang mga tao o dapat gawin o sundin.
Hal: Direksyon, Iskrip
3. Pang-interaksyon- paraan ng pakikipagtalakayan ng tao sa kanyang
kapwa
Hal: Pakikipagbiruan, Pakikipagtalo , Liham pangkaibigan
4. Pampersonal- pansariling Palagay o kuru-kuro. Tumutugon sa pangangailangan ng
bawat indibidwal.
Hal: Talaarawan o Journal
5. Pang-imahinasyon- malikhaing guni-guni ng tao
Hal: Tula, Nobela, Maikling kwento
6. Pangheuristiko- pagkuha o paghanap ng impormasyon
Hal: Pakikinig sa radyo, Pagbabasa ng aklat, Pananaliksik
7. Pang-impormatibo- pagbigay ng impormasyon
Hal: Ulat, Tesis, Pagtuturo
Batay sa pag-aaral ni Jacobson (2003), may apat na paraan ng paggamit ng wika.
1. Pagpapahayag ng damdamin (Emotive)
- Saklaw nito ang pagpapahayag ng mga saloobin, damdamin at emosyon.
- Ginagamit ang wika upang palutangin ang karakter ng nagsasalita.
 2. Paghihikayat (Conative) 1. Pambansa o karaniwan- mga salitang karaniwang ginagamit sa mga aklat pang-
- Ito ay gamit ng wika upang makahimok at makaimpluwensya sa pamamagitan ng pag- wika o pambalarila sa lahat ng mga paaralan.
uutos at pakiusap. Hal. pulis, baril, bahay, sayawan
2. Pampanitikan- ang pinakamataas na antas ng wika. Ito ay ginagamit ng mga
3. Pagsisimula ng pakikipag-usap (Phatic) makata at pantas.
-Ginagamit ang wika upang makipag-ugnayan sa kapwa at makapagsimula ng usapan.
Sa pamamagitan nito natututo tayong makihalubilo at magkaroon ng kaibigan. Karaniwang paraan ng pagbuo ng salitang balbal:
1. Paghango sa mga salitang katutubo
4. Paggamit bilang sanggunian (Referential) – gurang (matanda)
-Ipinakikita nito ang gamit ng wikang nagmula sa aklat at iba pang sangguniang pinagmulan – bayot (bakla)
ng kaalaman upang magparating – barat (kuripot)
2. Panghihiram sa mga wikang banyaga
5. Pagbibigay ng kuru-kuro (Metalinggual) – epek (effect)
- Komentaryo sa isang batas – futbol (naalis, natalsik)
– tong (wheels)
6. Patalinhaga (poetic) 3. Pagbibigay ng kahulugan ng salitang Tagalog
- Masining na paraan – buwaya (crocodiles – greedy)
– bata (child – girlfriend)
Mga Antas Kategorya ng Wika – durog (powdered – high in addiction)
– papa (father – lover)
Impormal – mga salitang karaniwan, palasak, pang-araw araw na ginagamit sa  Pagpapaikli
pakikipagtalastasan – paki – pakialam
Sa mga kakilala at kaibigan. – tiyak – tyak
4. Pagbabaliktad
1. Balbal o pabalbal- ito ay ginagamit sa lansangan. Ito ang pinakamababang antas Buong Salita
ng wika. – etned – bente
Hal: parak, lespu, boga, yugyugan, etneb, takwarents, yorme – kita – atik
Papantig
2. Kolokyal- maaaring may kagaspangan nang kaunti ang mga nagsasalita, maaari rin – dehin – hindi
ito maging repinado. Ang pagpapaikli ng salita ay mauuri sa antas na ito. – ngetpa – panget
Hal: nasan (nasaan), pista (piyesta), kelan (kailan), yosi (sigarilyo), utol (kapatid)
5. Paggamit ng Akronim
3. Lalawiganin- mga bokabularyong dayalektal. Ginagamit ito sa mga partikular na – G – get, nauunawaan
pook o lalawigan lamang. – US – under de saya
Hal: Papanaw ka na? (aalis ka na?) 6. Pagpapalit ng Pantig
Yawa! (demonyo) – lagpak, palpak – bigo
– torpe, tyope – torpe, naduwag
Pormal– mga salitang istandard dahil tinatanggap, kinikilala at ginagamit higit ng 7. Paghahalo ng salita
nakararami – bow na lang ng bow
Lalo na ng mga nakapag-aral ng wika. – mag-JR (joy riding)
– mag-gimik
– mag-MU
 8. Paggamit ng Bilang 3. Sosyolek
– 45 – pumutok Ito ay isang uri ng pansamantalang wika na nalikha dahil sa sosyalisasyon na
– 1433 – I love you, too kadalasang nagbabago-bago ng anyo sa paglipas ng panahon. Ito ay uri ng wika na
– 50-50 – naghihingalo ginagamit ng isang partikular na grupo.
9. Pagdaragdag Halimbawa: Repapips, ala na ako datung eh.
– isputing – puti Oh my God! It’s so mainit naman dito.
– kulongbisi – kulang
10. Kumbinasyon 4. Ekolek
• Pagbabaligtad at Pagdaragdag Barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan. Taglay nito ang
– hiya – yahi – dyahi kaimpormalidad sa paggamit ng wika subalit nauunawaan naman ng mga taong
• Pagpapaikli at Pag-Pilipino gumagamit nito
– Pino – Pinoy Halimbawa: Pappy = Ama ; Mumsy = Ina
– Mestiso – Tiso, Tisoy
• Pagpapaikli at Pagbabaligtad 5. Etnolek
– pantalon – talon – lonta Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa salita ng mga etno-linggwistang
– sigarilyo – siyo – yosi grupo. Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat etniko sumibol ang iba’t-ibang uri
• Panghihiram at Pagpapaikli ng Etnolek
– security – sikyo Halimbawa: Vakuul
– brain Damage – Brenda
• Panghihiram at Pagdaragdag 6. Pidgin
– get – gets/getsing Ito ay barayti ng wika na walang pormal na estraktura. Ito ay binansagang “nobody’s
– cry – Crayola native language” ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit ng dalawang indibidwal na
naguusap na may dalawa ring magkaibang wika. Sila ay walang komong wikang
ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga “make-shift” na salita o mga
BARAYTI NG WIKA pansamantalang wika lamang
Halimbawa: Ako kita ganda babae
1. Idyolek
Taglay ng wikang ito ang pansariling katangian sapagkat personal ang pag-gamit 7. Creole
nito. Mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga pinaghalohalong salita ng
Halimbawa: “Magandang Gabi Bayan” ni Noli de Castro indibidwal, mula sa magkaibang lugar.
Halimbawa: pinaghalong salita ng Tagalog at Espanyol (ang Chavacano)
2. Dayalek
Ito ang salitang gamit ng mga tao ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na 8. Register
kanilang kinabibilangan Minsan sinusulat na “rejister”, ito ay barayti ng wikang espisyalisadong ginagamit ng
- Tatlong uri ng Dayalek: isang partikular na domeyn. Ito ay may tatlong uri ng dimensyon.
a. Dayalek na Heograpiko(batay sa espasyo) a. Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng mga
b. Dayalek na Tempora(batay sa panahon) taong gumagamit nito.
c. Dayalek na Sosyal(batay sa katayuan) b. Mode o Modo – paraan kung paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon.
c. Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap

Halimbawa: Mga salitang jejemon Mga salitang binabaliktad

 ----------------------------------------------------------
DIPTONGGO (KAMBAL PATINIG)
Tumutukoy sa pinagsamang tunog ng isang patinig (a,e,i,o,u). Patinig na sinusundan
ng malapatinig na w at y.
Ang mga diptonggo sa Filipino ay /y/- ay, ey, oy, uy, /w/- aw, ew, iw, ow, uw
KLASTER (KAMBAL KATINIG)
Ito ay may salitang magkadikit na dalawang magkasunod na magkaibang katinig sa
isang pantig. Makikita ito sa unahan, sa gitna, o sa hulihang pantig ng salita.
Halimbawa: drama, iskwater
HABA
Tumutukoy sa pagbaba o pag-ikli ng bigkas ng nagsasalita sa patinig ng isang pantig
sa salita. Maaring gumamit ng simbulong /./ at /:/ na siyang nagsasaad ng kahulugan
ng salita.
Halimbawa /ba:ka/ - “cow” /bakah/- “maybe” /ba.sa/ - “to read” / basa/ - “wet
DIIN
Ito ay lakas, bigat o bahagyang pagtaas ng tinig sa pagbigkas ng isang pantig sa
salitang binibigkas. maaring magkaibang kahulugan ng salita at magkapareho ng
baybay.
Halimbawa: Hiram lamang ang /BUhay/ ng tao
ANTALA / HINTO
Antala o Hinto – tumutukoy sa saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging
malinaw ang mensaheng ipahatid sa kausap. Gumagamit ng simbolo kuwit (,),
tuldok(.), at tuldok-kuwit (;) sa pansulat. Paghinto naman sa antalang pasalita.
KOMUNIKASYON
 Nagmula sa salitang latin na “communis” na nangangahulugang “karaniwan” o
“panlahat”.
 Ito ay isang proseso ng pagpapalitan ng impormasyon na kadalasang ginagawa sa
pamamagitan ng karaniwang simbolo.
 Proseso ng pagpapadala at pagtanggap ng mga mensahe sa pamamagitan ng cues
na maaaring berbal o di-berbal.
KAHALAGAHAN
 KAHALAGAHANG PANLIPUNAN: Sa pamamagitan ng mahusay at maayos na
pakikipag usap at pakikisalamuha sa iba, nakakagawa tayo ng desisyon tungkol sa
anumang bagay: kabuhayan, relihiyon, edukasyon, at pulitika.
 KAHALAGAHANG PANGKABUHAYAN: Anumang propesyon upang maging
matagumpay ay nangangailangan ng mabisang pakikipagtalastasan.
 KAHALAGANG PAMPULITIKA: Ito ang gamit ng tao upang matalakay ang mga
bagay bagay na mayroong kinalaman sa bayan upang maipaabot sa kinauukulan.
URI
 KOMUNIKASYONG INTRAPERSONAL: komunikasyong pansarili
 KOMUNIKASYONG INTERPERSONAL: komunikasyong nagaganap sa pagitan ng
dalawang tao, sa pagitan ng isang tao at maliit na pangkat.
 KOMUNIKASYONG PAMPUBLIKO: komunikasyong nagaganap sa pagitan ng isa
at malaking pangkat ng mga tao.
KATANGIAN
 Ang komunikasyon ay isang proseso.
 Ang proseso ng komunikasyon ay dinamiko.
 Ang komunikasyon ay komplikado.
 Mensahe, hindi kahulugan ang naipapadala/natatanggap sa komunikasyon.
 Hindi maaaring umiwas sa komunikasyon.
 Laging may dalawang uri ng mensahe sa proseso ng komunikasyon.
SANGKAP AT PROSESO
NAGPAPADALA NG MENSAHE- tumutukoy sa tao o pangkat ng mga taong
pinagmumulan ng mensahe. Siya o sila ang tumutukoy sa mga mensaheng
pinapadala.
MENSAHE- nabanggit na sa nakalipas.
Natalakay na ang mensahe ay may dalawang aspeto:
• mensaheng pangnilalamang berbal.
• mensaheng relasyunal o mensaheng di berbal.
DALUYAN O CHANEL NG MENSAHE: Dalawang kategorya
• Daluyang sensori o tuwirang paggamit ng paningin, pandinig, pang amoy, panlasa at
pandama.
• Daluyang institusyunal- ito ay sa pamamagitan ng sulat, telegrama, mga kagamitang
elektroniko tulad ng telepono, email fox, fax machine, cellular phone, beeper, etc.
TAGATANGGAP NG MENSAHE- tagatanggap o ang pinagsasabihan ng mensahe.
Tagabigay kahulugan sa mensaheng natanggap.
TUGON O PIDBAK- mahalagang paraan sa pagkontrol sa mga sagabal sa
komunikasyon.
• Tuwirang tugon
• Di tuwirang tugon
• Naantalang tugon
 MGA POTENSYAL NA SAGABAL SA KOMUNIKASYON- “communication noise o
filler” PROSESO NG KOMUNIKASYON (ito yung nasa handout)

BERBAL NA KOMUNIKASYON- ito ay komunikasyong gumagamit ng wika na

maaring pasulat o pasalita. KONTEKSTO
• Pasulat kung ito ay nababasa
• Pasalita kung ito ay binibigkas o naririnig.
DI BERBAL- hindi gumagamit ng salita bagkus naipapakita ang mensaheng nais SISTEMA
iparating sa kausap sa pamamagitan ng kilos o galaw ng katawan
MGA HADLANG
ANYO NG DI BERBAL

 KINESIS (ekspresyon ng mukha, galaw ng mata, kumpas, tindig)

 PROXEMICS (espasyo)
 HAPTICS (pandama o paghawak)
TAGAHATID O TAGATANGGAP
 PARALANGUAGE (pagbigkas ng salita)
 KATAHIMIKAN (hindi pag- imik ENKODER O DEKODER
 KAPALIGIRAN

APAT NA URI NG HADLANG O POTENSYAL NA SAGABAL SA

KOMUNIKASYON

1. SEMANTIKONG SAGABAL GANTING MENSAHE

- Ito ay pagkakaroon ng isang salita na may dalawa o higit pang kahulugan.

2. PISIKAL NA SAGABAL (pero ito yung drinawing ni ma’am e)

- Tumutukoy sa ingay sa paligid, distraksyong biswal, o hindi komportableng puwesto.
Mensahe
3. PISIOLOHIKAL NA SAGABAL
- Kapansanan o kahirapan sa paggamit ng paningin, pandinig, o sa pagsalita. Hal.
Pipi, bingi, bulag
Tagapag- Tsanel
4. SIKOLOHIKAL NA SAGABAL
padala
- Pinagka-ibang kinalakhang paligid at pagkakaiba ng nakagawiang kultura na Hadlang
maaaring magbunga ng misinterpretasyon sa kahulugan ng mensahe

KONTEKSTO O SITWASYON
- Ang sitwasyon o kalagayan o kung saan nagaganap ang komunikasyon.
Tugon Taga-tanggap
SISTEMA
- Nangangahulugan sa relasyon o ugnayan na nalikha sa pamamagitan ng proseso
ng komunikasyon. “Mag-aral nang Mabuti, upang buhay ay bumuti.” – Kuya Kim