Aralin 1 : Kahulugan at Teorya ng Wika
Wika - nag-uugnay sa lahat ng tao saanmang sulok o
lupalop ng mundo. Pinagbubuklod nito ang bawat
idolohiyang ipunla ng lipunang kinabibilangan nito.
- Ang salitang Latin na lingua ay
nangangahulugang “dila” at “wika” o “lengguwahe.”
Ito ang pinagmulan ng salitang Pranses na langue na
nangangahulugan ding dila at wika.
Henry Gleason (1988) - ang wika ay masistemang
balangkas ng sinasalitang tunog na isinaayos sa
paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong
kabilang sa isang kultura.
Wayne Weiten (2007) - ang wika ay binubuo ng mga
simbolo na naghahatid ng kahulugan. Binubuo rin ng
mga patakaran at pinagsama-samang mga simbolo
na makabubuo nang walang katapusan at iba’t ibang
mensahe
Bruce A. Goldstein (2008) - ang wika bilang isang
sistema ng pakikipagtalastasan gamit ang mga tunog
at mga simbolo na nagagamit upang masabi ang
nararamdaman, kaisipan, at mga karanasan.
Alfred North Whitehead - ang wika ay kabuuan ng
kaisipan ng lipunang lumikha nito; bawat wika ay
naglalaman ng kinaugalian ng lahing lumikha nito. Ito
ay salamin ng lahi at kanyang katauhan.
Noam Chomsky (1957) - ang wika ay isang
prosesong mental. May unibersal na gramatika at
mataas na abstrak na antas; may magkatulad na
katangiang linggwistik.
Dell Hymes (1972) - ang wika ay isang buhay at
bukas na sistema na nakikipag-interaksyon. Ang mga
taong kabilang sa isang kulturang gumagamit ang
nagbabago nito. Makatao at panlipunan ang
kasanayang ito.
M.A.K Halliday (1973) - ang wika ay isang buhay at
bukas na sistema na nakikipag-interaksyon. Ang mga
taong kabilang sa isang kulturang gumagamit ang
nagbabago nito. Makatao at panlipunan ang
kasanayang ito.
Archibald V. Hill - ang wika ang pangunahin at
pinakaelaboreyt na anyo na gawaing pantao.
Richard Hudson - ang wika ay nakasalalay sa mga
karanasan o pangyayaring natatangi sa isang
nilalang.
Dr. Pamela Constantino - ang wika ay maituturing na
behikulo ng pagpapahayag ng nararamdaman, isang
instrument rin sa pagtatago at pagsisiwalat ng
katotohanan.
MANGAHIS, et. al., (2005) - ang wika ang
pinakamahalagang kasangkapan ng tao sa
pakikipagtalastasan.
MGA TEORYANG PINAGMULAN NG WIKA
1. Bow-wow - ang unang wika ay natutunan at
nagsisimula sa panggagaya ng sinaunang
tao, sa mga huni ng mga hayop.
Halimbawa : mee-mee, baa-baa, aw! aw!,
meow! meow!
2. Ding-dong - nagmula sa panggagaya sa
tunog sa kapaligiran.
Halimbawa : Boom!, Kapow! Wow! Wham!,
Crash!, Splat!
3. Pooh-pooh - sa mga hindi sinasadyang salita
o nabulalas o bugso ng damdamin nagmula
ang unang salitang nabigkas ng sinaunang
tao.
Halimbawa : hahahaha, grrrr.
4. Tata - ang pagkakalikha sa unang tunog o
salitang nabigkas ng sinaunang tao ay
kasabay ng galaw o kilos ng bahagi ng
katawan ng tao
Halimbawa : dada
5. Yo-he-ho - ang unang salita ay bunga ng
tunog na nalikha ng sinaunang tao kasabay
ng kilos ng kanilang katawan habang
nagtatrabaho o naghahanapbuhay.
Halimbawa : mga magsasaka, at mga
construction workers.
6. Mama - nagsimula sa pamamagitan ng pag-
uugnay ng mga madadaling pantig sa mga
mahahalagang bagay.
7. Sing-song - ang wika ay nagmula sa
paglalaro, pagtawa, panliligaw, at mga
salitang mula sa damdamin ng tao. Maaaring
ito ay mahahabang salita at musical o
paawit. (JEPERSON)
Halimbawa : hmmmm, lalala.
8. Hocus pocus - nag-ugat sa isang
kapangyarihan o mahika o may kaugnayan
sa relihiyon o paraang pananampalataya ng
mga sinaunang tao.
9. Tarara-boom-de-ay - ang unang wika ay
natutunan ng sinaunang tao mula sa mga
ritwal na isinasagawa sa kanilang mga
gawain.
 Pasaway – matigas ang ulo
10. Haring Psammitikos - ang wika ay kusang Dehins – hindi
natutuhan ng tao kahit walang nagtuturo o Purita – mahirap
naririnig. Seysung – ayon kay o sabi
Junakis – anak
11. Aramean - ang kauna-unahang wika na
ginamit sa daigdig. Sila ang sinaunang tao Panghihiram ng salitang katutubo
na nainirahan sa Syria at Mesopotamia, Gurang (matanda) – Bicol, Bisaya
tinatawag na Aramaic ang kanilang wika. Buang (baliw) – Bisaya
Bana (asawang lalaki) – Hiligaynon,
12. Tore ni Babel - ito ay nagmula sa Aklat ng Sugbuanong Binisaya
Genesis sa Lumang Tipan na tumatalakay sa Gahum (kapangyarihan) – Cebuano,
maaaring dahilan ng pagkakaroon ng iba-iba Hiligaynon, Waray
o maraming wika sa mundo.
Panghihiram ng salitang banyaga
Chicks – Ingles
Aralin 2 : Katangian at Antas ng Wika Jingle – Ingles
Mga Katangian ng Wika Mujer – Kastila
1. Ang wika ay masistemang balangkas. Señora – Kastila
2. Ang wika ay sinasalitang tunog.
3. Ang wika ay nakabatay sa kultura. Pagpapaikli at pagdaragdag
4. Ang wika ay dinamiko. Munti – Muntinlupa
5. Ang wika ay arbitraryo. Ma at pa – malay ko at pakialam ko
6. Ang wika ay pinipili at isinasaayos. Ansabe – ano ang sabi
7. Ang wika ay makahulugan at simboliko. Opowz – opo

Mga Antas ng Wika Pagbabaliktad

1. Pormal - Ginagamit ito ng mga taong Tsikot – kotse
nakapag-aral o may pinag-aralan, mga Osim – mismo
dalubhasa at nagtuturo ng wika. Botak – takbo
a. Pambansa Lispu – pulis
b. Pampanitikan Arat – tara
2. Impormal - Palasak o ginagamit sa pang- Astig – tigas
araw-araw. Simple lamang ang talasalitaan
na nauunawaan ng nakararami. Akronim
a. Lalawiganin KSP – Kulang sa pansin
Guyam (langgam) – Batangas OTW – on the way
Magayon (maganda) – Bicol LT – ligaw tingin
Ay-ayaten sika (mahal kita) – Ilocos SML – share mo lang
Ibon (langgam) – Cebu
Vakul (sumbrero) – Batanes Numero
Canao (pagdiriwang) – Ifugao 1-2-3 – naloko o naisahan
Abong (bahay) – Pangasinan 1-4-3 – I love you
b. Kolokyal 50-50 – nanganganib ang buhay
‘nay – nanay 5-6 – uutang ng 5 piso, ibabayad 6 piso/
Meron – mayroon illegal na pangugutang
Ewan – aywan
Kako – wika ko Aralin 3 : Tungkulin at Varayti ng Wika
Teka – hintay ka 7 Tungkulin ng Wika (MAK Halliday)
Kamo – wika mo 1. Instrumental – pag-uutos
Tena – tara na 2. Regulatori – pag-kontrol
c. Balbal - Nagmula ito sa pangkat-pangkat 3. Interaksyonal – pagpapatatag ng
na bumubuo ng sarili nilang salita at relasyong sosyal
ginagamit bilang code sa kanilang 4. Personal – sariling damdamin
talastasan. 5. Heuristik – pananaliksik
Adiktus – taong gumagamit ng bawal na 6. Imahinatibo – pampayaman ng
gamot kaisipan
 7. Impormatib – maghatid ng
impormasyon
Varayti ng Wika
- ang pagkakaiba o pagiging katangi-tangi ng uri ng
wika na ginagamit ng mga tao sa bansa at maaaring
ang pagkakaiba ay nasa bigkas, tono, uri at anyo ng
salita.
TATLONG URI NG BARYASYON NG WIKA
1. Wika
2. Dayalek (punto o tunog, pagkakaiba ng salita
at paraan ng pagsasalita)
3. Register (tiyak na salitang ginagamit ayon sa
hinihingi ng sitwasyon)
Dayalek - ginagamit ng partikular na pangkat ng mga
tao mula sa isang partikular na lugar tulad ng
lalawigan, rehiyon o bayan.
Register - ito ay tumutukoy sa gamit ng wika sa isang
partikular na gawain kung saan ang wikang ginagamit
ay pekulyar sa kanila bilang bahagi ng kanilang gawi.
DALAWANG DIMENSYON :
1. HEOGRAPIKO (dayalekto o rehiyonal na
dayalekto)
2. SOSYAL (iba’t ibang pangkat ng tao sa
lipunan)
Sosyolek - nakabatay sa katayuan o antas
panlipunan o dimensiyong sosyal ng mga taong
gumagamit ng wika.
1. Wika ng mga Beki (Gay Lingo)
grupo na nais mapanatili ang kanilang
pagkakakilanlan kaya naman binabago nila
ang tunog o kahulugan ng salita.
2. Coñotic O Conyospeak
isang baryant ng Taglish, may ilang salitang
Ingles na inihahalo sa Filipino kaya’t
masasabing may code switching na
nangyayari
3. Jejemon o Jejespeak
para sa mga kabataang jologs, ang jejemon,
na ang salitang ito ay nagmula sa
pinaghalong jejeje na isang paraan ng
pagbaybay ng hehehe at ng salitang Hapon
na pokemon.
Homogenous na Wika - pare-parehong magsalita ang
lahat ng gumagamit ng isang wika.
Heterogenous na Wika - ang wika ay nagkakaroon
ng pagkakaiba-iba sanhi ng iba’t ibang salik
panlipunan tulad ng edad, hanapbuhay, antas ng
pinag-aralan, kasarian, kalagayang panlipunan,
rehiyon, pangkat-etniko na nagresulta ng
pagkakaroon ng iba’t ibang Barayti ng Wika.
IBA’T IBANG URI NG BARAYTI NG WIKA
1. Pidgin - bagong wikang nabuo bunga ng
pagtatalastasan ng dalawang indibidwal na
may magkaibang wika at walang komon
hanggang sa sila ay makabuo ng sariling
wika.
2. Creole - ang natutunang wika mula sa pidgin
at naging unang wika sa pamayanan ay
tinatawag na Creole.
3. Minoryang Diyalekto - wikang ginagamit ng
mga miyembro ng isang partikular na etniko
upang ipakita ang kanilang pagkakakilanlan
o identidad.
4. Indiginized Barayti - pangalawang wika ng
grupong dating kabilang sa isang pangkat na
may multilingguwal na populasyon.
5. Idyolek - indibidwal na paraan ng paggamit
ng wika at pansariling paraan ng pagsasalita.
6. Etnolek - wikang ginagamit ng mga katutubo
o etnolinggwistikong pangkat ng ating bansa.
7. Jargon - mga terminolohiyang ginagamit sa
isang tiyak na larangan.
Aralin 4-6 : Bilinggwalismo at Multilinggwalismo
Bilinggwal - Ang tao na may kakayahang magsalita
gamit ang dalawang magkaibang wika.
Ang isang tao ay maaaring maging bilinggwal sa
pamamagitan ng pagkatuto nang sabay ng dalawang
wika o pagkatuto nang pangalawang wika matapos
matutunan ang unang wika.
Bilinggwalismo - Isang penomenang pangwika na
tahasan at puspusang tinatalakay sa larangan ng
sosyolinggwistiks.
Multilinggwalismo - Ang paggamit ng dalawa o higit
pang wika ng isang indibidwal.
Isang penomena na bunga ng pangangailangan sa
globalisasyon at pagiging bukas sa mga kultura.
Poliglot - Ang tawag sa mga taong nakapagsasalita
ng maraming wika.
Anim na Opisyal na Wika ng UN
1. Arabik
2. Tsino
3. Ingles
4. Pranses
5. Ruso
6. Espanyol
Unang Wika - Ito ang wikang kinamulatan o
kinagisnan ng tao at natural na natutunan sa
pamamagitan ng pakikisalamuha ng mga tao sa
kanyang tahanan o sa kanyang paligid.

Pangalawang Wika - Ang wikang natutunan

pagkatapos matutunan ang unang wika.

Wikang Pambansa - Ang tinuturing na kaluluwa ng

ating bayan, ang taling nagbibigkis sa pagkakaisa ng
mga Pilipino na sumisimbolo sa pambansang
pagkakakilanlan.

Wikang Opisyal - Ang itinadhana ng batas na maging

wika sa opisyal na talastasan ng pamahalaan.

Saligang Batas ng Biak-na-Bato ng 1987

- Isinasaad ng probisyon na “Ang wikang Tagalog
ang siyang magiging opisyal na wika ng mga
Pilipino.”

MOTHER TONGUE BASED-MULTILINGGUAL

EDUCATION (MTB-MLE) - Sa pagpapatupad ng
DepEd ng Kto12 Curriculum kasabay na ipinatupad
ang probisyon para sa magiging wikang panturo
partikular sa kindergarten at sa baitang 1, 2, at 3.

8 PANGUNAHING WIKA (LINGUA FRANCA):

1.Tagalog 7. Hiligaynon
2.Kapampangan 8. Waray
3.Pangasinense
4.Ilokano
5.Bikol
6.Cebuano

4 NA IBA PANG WIKA

1. Tausug – Mindanao, Sulu, at Palawan
2. Maguindanaoan – Maguindanao Province,
Davao, General Santos
3. Meranao - Lanao
4. Chavacano – Zamboanga City

7 WIKAIN NA DINAGDAG (2013):

1. Ybanag – Tuguegarao, Cagayan, at isabela
2. Ivatan – Batanes
3. Sambal – Zambales
4. Aklanon – Aklan, Capiz
5. Kinaray-a – Antique
6. Yakan – Autonomous Region of Muslim
Mindanao (ARMM)
7. Surigaonon – Surigao City