AMRUTHA IAS ACADEMY

Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com

Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

పండుగలు
మతం అనేది విశ్వాస వ్యవస్థ లు, సాంస్కృతిక వ్యవస్థ లు మరియు ప్రపంచ దృక్పథాల యొక్క
వ్యవస్థీకృత సమాహారం, ఇది మానవాళిని ఆధ్యాత్మికతకు మరియు కొన్నిసార్లు నైతిక విలువలకు
సంబంధించినది.
సంప్రదాయం అనేది ఒక సమూహం లేదా సమాజంలో సంకేత అర్ధ ంతో లేదా గతంలోని మూలాలతో
ప్రత్యేక ప్రా ముఖ్యత కలిగిన నమ్మకం లేదా ప్రవర్త న.
ఇతర మత సంప్రదాయాల కంటే హిందూమతం ఖచ్చితంగా పండుగల జాబితాను కలిగి ఉంది
మరియు గణనీయమైన ప్రా ంతీయ మరియు తెగల వైవిధ్యాలు ఉన్నాయి.
పండుగల ఉద్దేశాలు:-
❖ పండుగలు సాధారణంగా వేడుకలు మరియు జ్ఞా పకం చేసుకునే సమయాలు.
➢ ప్రత్యేక వాతావరణాన్ని సృష్టించడానికి, ప్రా పంచిక చింతల నుండి మనస్సును మళ్లించడం
మరియు ఆధ్యాత్మిక విషయాలపై ఆనందంగా దృష్టి పెట్టడం.
➢ పవిత్రమైన మరియు సమృద్ధిగా ఉన్న బహుమతులతో నిండిన వాతావరణాన్ని సృష్టించడం
ద్వారా ఆత్మ యొక్క సహజ లక్షణాలను ప్రేరేపించడం ప్రకృతి.
➢ ప్రజలకు ఆధ్యాత్మిక ప్రేరణ మరియు ప్రేరణ ఇవ్వడానికి, ఇది వారి రోజువారీ విధులను
నిర్వహించడానికి వారికి సహాయపడుతుంది.
➢ ఆధ్యాత్మిక లక్ష్యాలతో వేడుకలకు సహజమైన ధో రణిని పెంచడం.
➢ వ్యక్తు లు, కుటుంబాలు మరియు కమ్యూనిటీలను శాంతియుతంగా ఒకచోట చేర్చడం ద్వారా
ఆరోగ్యకరమైన భావాన్ని పెంపొ ందించడం.

పండుగల సమయంలో ప్రధాన పద్ధ తులు:-

● ఉపవాసం మరియు విందు
● ఆహార పంపిణీ (ముఖ్యంగా ప్రసాదం)
● దానధర్మాలు (ఆలయాలు, సాధువులు, పేదలు మొదలైన వారిక)ి
● ఆలయ సందర్శన
● బంధువులను సందర్శించడం
● దేవుని మహిమ (కీర్తన, భజన, కథా పఠనాలు, నృత్యం, నాటకం)
● తాత్కాలిక దేవతల తయారీ మరియు పూజలు
● ఆలయ దేవతలను ఊరేగింపుగా తీసుకెళ్లడం
● కొత్త బట్ట లు ధరిస్తు న్నారు
● పండ్లు , పువ్వులు, ఆకులు మరియు అరటి ఆకులతో ఇళ్ళు, వీధులు మరియు దేవాలయాలను
అలంకరించడం
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
పండుగ పాటించే తిధి మాసము వివరణ

మకర సంక్రా ంతి ఉత్త రాయణం మొదటి జనవరి మకర సంక్రా ంతి (పంట పండుగను ఇతర
రోజు , తమిళ నెల పేర్లతో కూడా పిలుస్తా రు) చాంద్రమాన
థాయ్ ప్రా రంభంతో క్యాలెండర్ కంటే సౌర క్యాలెండర్‌పై
సమానంగా ఉంటుంది ఆధారపడిన ఏకైక హిందూ పండుగ . ఈ
పండుగను గంగా నదిలో లేదా ఏదైనా
నదిలో స్నానం చేసి సూర్య భగవానుడికి
నీటిని సమర్పించడం ద్వారా
జరుపుకుంటారు. తమిళనాడులో దీనిని
పొ ంగల్ అని పిలుస్తా రు మరియు పంట
పండినందుకు సూర్యుడికి కృతజ్ఞ తలు
తెలుపుతూ ప్రత్యేక ప్రా ర్థ నలు మరియు
నైవేద్యాలు ఇస్తా రు.

వసంత పంచమి మాఘమాసంలో వృద్ధి జనవరి వసంత పంచమి ( బెంగాలీలచే సరస్వతి

చెందుతున్న చంద్రు ని పూజ అని కూడా పిలుస్తా రు ) జ్ఞా నం
ఐదవ రోజు ( హిందూ మరియు కళల దేవత అయిన సరస్వతి
క్యాలెండర్ ) యొక్క ఆశీర్వాదం కోసం జరుపుకుంటారు
.

మహా శివరాత్రి క్షీణిస్తు న్న మాఘ మార్చి మహా శివరాత్రి అనేది శివుని యొక్క
చంద్రు ని పదమూడవ గొప్ప రాత్రి, శివ అనుచరులు
రాత్రి ( హిందూ మతపరమైన ఉపవాసాలను పాటిస్తా రు
క్యాలెండర్ ) మరియు శివుడికి బిల్వ ఆకులను
సమర్పించారు.
హో లీ ఫాల్గు ణ పౌర్ణ మి ( మార్చి హో లీ లేదా ఫాగ్వా అనేది ఒక ప్రసిద్ధ
హిందూ క్యాలెండర్ ) వసంత పండుగ. హో లీ అనే రాక్షసి
హో లికను విష్ణు వు భక్తు డైన ప్రహ్లా దుడు
వధించిన జ్ఞా పకార్థ ం . ఈ విధంగా,
పండుగ పేరు "హో లికా దహనం" అనే
సంస్కృత పదాల నుండి ఉద్భవించింది,
దీని అర్థ ం "హో లికను వధించడం"

షిగ్మో ఫిబవ
్ర రి - షిగ్మో గోవాలో కొంకణి హిందూ సమాజం
మార్చి యొక్క ప్రముఖ పండుగలలో ఒకటిగా
జరుపుకుంటారు .

వసంత నవరాత్రి ఏప్రిల్ నవరాత్రి అనేది హిందువుల ఆరాధన

మరియు నృత్యానికి సంబంధించిన
పండుగ . సంస్కృతంలో ఈ పదానికి
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
అక్షరాలా "తొమ్మిది రాత్రు లు" అని అర్థ ం.
ఈ పండుగ సందర్భంగా శక్తి స్వరూపాలను
పూజిస్తా రు.

రామ నవమి ఏప్రిల్ రామ నవమి అంటే రాముని జన్మదిన

వేడుక
గుడి పడ్వా చైత్ర మాసంలో మొదటి ఏప్రిల్ చైత్ర మాసం మొదటి రోజున గుడి పడ్వా
రోజు ( హిందూ జరుపుకుంటారు మరియు మరాఠీలు
క్యాలెండర్ ) నూతన సంవత్సర దినంగా
జరుపుకుంటారు . బ్రహ్మ పురాణం
ప్రకారం, బ్రహ్మ ప్రపంచాన్ని సృష్టించిన
రోజు ఇది .
ఉగాది చైత్ర మాసంలో మొదటి ఏప్రిల్ ఉగాది ( తెలుగులో "యుగం ప్రా రంభం"
రోజు ( హిందూ అని అర్థ ం ) కన్నడిగులు మరియు
క్యాలెండర్ ) తెలుగువారికి నూతన సంవత్సర దినం .
ఇది గుడి పడ్వా రోజునే జరుగుతుంది .

విషు మరియు తమిళ ఏప్రిల్ విషు కేరళలో జరుపుకునే హిందువుల

నూతన సంవత్సరం పండుగ . తమిళ నూతన సంవత్సరం
నిరయన్ వసంత విషువత్తు ను
అనుసరిస్తు ంది.

హనుమాన్ జయంతి ఏప్రిల్ హనుమాన్ జయంతి అనేది

హనుమంతుని జన్మదిన వేడుక ;
రాముని నమ్మకమైన భక్తు డు.
వట్ పూర్ణిమ జ్యేష్ట పౌర్ణ మి ( హిందూ జూన్ మహారాష్ట ల ్ర ో వట్ పూర్ణిమను
క్యాలెండర్ ) జరుపుకుంటారు . పూర్ణిమ అంటే "
పౌర్ణ మి ." స్త్రీలు తమ భర్త ల శ్రేయస్సు
కోసం మర్రి చెట్టు కు దారాలు కట్టి
ప్రా ర్థిస్తా రు.

బో నాలు ఆగస్టు బో నాలు అనేది మాతృ దేవత యొక్క

వేడుక, మరియు తెలంగాణ ప్రా ంతంలో
జరుపుకుంటారు.

రథయాత్ర జూలై రథయాత్ర అనేది జగన్నాథునికి

సంబంధించిన పండుగ.

గురు పూర్ణిమ ఆషాఢ పౌర్ణ మి ( జూలై గురు పూర్ణిమ అంటే భక్తు లు తమ

హిందూ క్యాలెండర్ ) గురువుకు పూజ (పూజలు) సమర్పించే
రోజు . ఈ రోజు వ్యాసుడు ; మహాభారత
రచయిత జన్మించాడు.

మహాలక్ష్మీ వ్రతం ఆగస్టు మహాలక్ష్మి వ్రతం అనేది వివాహిత

 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
హిందూ స్త్రీలు సంపద మరియు
శ్రేయస్సు యొక్క దేవత అయిన
మహాలక్ష్మి ఆశీర్వాదం కోసం చేసే పూజ .
ఓనం సెప్టెంబర్ ఓనం అనేది ఒక పంట పండుగ, దీనిని
ప్రధానంగా భారతదేశంలోని కేరళలో
జరుపుకుంటారు . భారతదేశంలోని అనేక
ఇతర మతపరమైన పండుగల
మాదిరిగానే, ఓనంను అన్ని కులాలు
మరియు విశ్వాసాలకు అతీతంగా ప్రజలు
జరుపుకుంటారు.

రక్షా బంధన్ శ్రా వణ పౌర్ణ మి ( హిందూ ఆగస్టు రక్షా బంధన్ అనేది ఉత్త ర భారత రాష్ట్రా ల్లో
క్యాలెండర్ ) ప్రధానంగా జరుపుకునే పండుగ.
సో దరుడు మరియు సో దరి మధ్య ప్రేమ
యొక్క పవిత్రమైన బంధాన్ని
జరుపుకోవడానికి రాఖీ ఒక ప్రత్యేక
సందర్భం.
కృష్ణ జన్మాష్ట మి శ్రా వణ మాసం ఆగస్టు కృష్ణ జన్మాష్ట మి కృష్ణు డి జన్మదినాన్ని
క్షీణిస్తు న్న ఎనిమిదవ జరుపుకునే హిందువుల పండుగ .
రోజు ( హిందూ
క్యాలెండర్ )

గౌరీ హబ్బా సెప్టెంబర్ గౌరీ హబ్బా కర్నాటక , ఆంధ్ర ప్రదేశ్

మరియు తమిళనాడులలో
జరుపుకుంటారు . తన భక్తు లకు
ధైర్యాన్ని ప్రసాదించే సామర్థ ్యం కోసం
గౌరీని పూజిస్తా రు . కొత్త గా పెళ్లయిన
జంటలను వరుడి తల్లిదండ్రు ల ఇంటికి
ఆహ్వానించి రకరకాల ఆహారాన్ని
అందిస్తా రు .
గణేష్ చతుర్థి భాద్రపద వృద్ది సెప్టెంబర్ గణేష్ చతుర్థి అంటే గణేష్ పుట్టిన రోజు .
చెందుతున్న చంద్రు ని
యొక్క నాల్గ వ రోజు (
హిందూ క్యాలెండర్ )

నవరాత్రు లు అశ్విన్ వృద్ధి సెప్టెంబర్ నవరాత్రు లు హిందువుల ఆరాధన

చెందుతున్న చంద్రు ని మరియు నృత్యానికి సంబంధించిన
మొదటి తొమ్మిది పండుగ . సంస్కృతంలో ఈ పదానికి
రాత్రు లు అక్షరాలా "తొమ్మిది రాత్రు లు" అని అర్థ ం.
ఈ పండుగ సందర్భంగా శక్తి
స్వరూపాలను పూజిస్తా రు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
విజయదశమి అశ్విన్ వృద్ధి అక్టో బర్ విజయదశమి అనేది హిందువులు
చెందుతున్న చంద్రు ని చె డుపై మంచిని జరుపుకునే వేడుక.
పదవ రోజు ( హిందూ
క్యాలెండర్ )

దీపావళి అశ్విన్ అమావాస్య ( అక్టో బర్ దీపావళి అనేది సంస్కృత పదం

హిందూ క్యాలెండర్ ) "దీపావళి" యొక్క సంక్షిప్త పదం, దీని
అర్థ ం "లైట్ల వరుస". శ్రీకృష్ణు డు మరియు
అతని భార్య సత్యభామ నరకాసురుడు
అనే రాక్షసుడిని సంహరించిన
సందర్భంగా ఈ పండుగను
జరుపుకుంటారు . పద్నాలుగు
సంవత్సరాల అజ్ఞా తవాసం తర్వాత
రాముడు మరియు సీత అయోధ్య
రాజ్యానికి తిరిగి వచ్చినందుకు పండుగ
జరుపుకుంటారు అని మరొక కథనం
చెబుతుంది .
భౌబీజ్ కార్తీక మాసంలో రెండవ నవంబర్ భౌబీజ్ , భాయ్ దూజ్ అని కూడా
రోజు ( హిందూ పిలుస్తా రు, దీనిని హిందువులు
క్యాలెండర్ ) సాధారణంగా దీపావళి రెండవ రోజున
జరుపుకుంటారు . ఇది సో దరులు
మరియు సో దరీమణుల మధ్య
జరుపుకుంటారు మరియు రక్షా బంధన్
మాదిరిగానే ఉంటుంది, ఇందులో రాఖీ
కట్ట డం లేదు .
కార్తీక పూర్ణిమ కార్తీక పౌర్ణ మి 15వ తేదీ నవంబర్ వారణాసిలో ఈ రోజు దేవ్ దేవాలి అని
(నవంబర్-డిసెంబర్) పిలువబడే ఒక ప్రత్యేకమైన పండుగను
జరుపుకుంటారు . కార్తీక పూర్ణిమ
పండుగ కూడా జైన కాంతి పండుగ
మరియు గురునానక్ జయంతితో
సమానంగా ఉంటుంది
ఛత్ నవంబర్ ఛత్ బీహార్ మరియు తేరాయ్‌లకు
ప్రత్యేకమైనది , కానీ ఇతర చోట్ల కూడా
జరుపుకుంటారు. ఇది జీవితం యొక్క
అనుగ్రహాలను మరియు కోరికలను
నెరవేర్చడానికి సూర్య భగవానుడికి
అంకితం చేయబడిన పండుగ .
ప్రథమాష్ట మి నవంబర్ ప్రథమాష్ట మి అనేది ఒరియాలో పుట్టిన
పండుగ . ఇది అగ్రహాయన మాసంలోని
ఎనిమిదవ రోజున నిర్వహించబడుతుంది
, పెద్ద పిల్లల శ్రేయస్సు కోసం పెద్ద ఆడ
బంధువులు ప్రా ర్థిస్తా రు. పండుగ
తరువాత మహాలక్ష్మి మహిమకు
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
సంబంధించిన ఆచారాలు మరియు
పారాయణాలు జరుగుతాయి .
తిరునాళ్లు అక్టో బర్ - యాత్ర (తిరునాళ్లు , జాత్ర మరియు
యాత్ర మార్చి జాతర) హిందూ దేవాలయాలలో
జరుపుకునే తీర్థ యాత్ర పండుగలను
సూచిస్తు ంది . విగ్రహాలు మరియు
మూర్తిలను పాల్కి ( పల్ల కి ) లేదా రథం
అని పిలిచే రథంలో ప్రత్యేక ఊరేగింపుపై
తీసుకువెళతారు . ప్రతి దేవాలయం
సంవత్సరానికి ఒకసారి సాంప్రదాయ
రోజున ఈ పండుగను నిర్వహిస్తు ంది.
పంచ గణపతి ఐదు రోజుల పాటు జరిగే డిసెంబర్ 21 పంచ గణపతి అనేది గణేశుడిని పంచ
శీతాకాలపు నుండి 25 ముఖాల మహా గణపతి -వర్గా ల
అయనాంతం వేడుక. వరకు ప్రభువుగా జరుపుకునే ఆధునిక హిందూ
పండుగ .

1. ఉగాది:-

● తెలుగుల సంవత్సరాది. నిజానికి ఇది 'యుగాది' అనే పదం వికృతి. యుగమంటే ఒక కాల విభాగం-
ఒక నూతన కాల ప్రా రంభం. సంవత్సరారంభం. తెలుగులో 'మ'కారాన్ని పద ప్రా రంభంలో పలికే
ఆచారం లేదు. అందుకే యుగాది - ఉగాదిగా మారింది.

● మన ఇరుగు పొ రుగులైన కర్నాటక, మహారాష్ట్రు లకు కూడా ఇదే సంవత్సరాది. వారి ఉచ్చారణలో
'యుగాది'గానే నిలిచి ఉంది.. మన ప్రా ంతీయులకే కాదు- చాంద్రమానాన్ని అనుసరించే ఉత్త ర
భారతంలోని మాళ్వా ప్రా ంతానికి ఈ రోజే సంవత్సరాది. చైత్ర శుద్ధ పాడ్యమినాడు ఉగాదిని
జరుపుకోవడం సంప్రదాయం.

● నిజానికి హైందవేతరులైన పార్సీవారూ దాదాపుగా మన ఉగాది జరుపుకునే రోజుకు కొంచెం అటూ

ఇటూగా సంవత్సరాది 'నౌరోజ్'ను జరుపుకున్నా, హైందవ సంప్రదాయాన్ని పాటించే ఉత్త ర
భారతీయులు మాత్రం 'వైశాఖీ' పేరుతో వైశాఖ మాసంలో సంవత్సరాదిని జరుపుకుంటారు. వారు
సౌరమానాన్ని పాటించడం దీనికి కారణం. అయితే దీనితో బాటుగా మరో ఆసక్తికరమైన కథ మహారాష్ట ్ర
ప్రా ంతంలో ప్రచారంలో ఉంది.

● "పురంధరపురంలోని ధనిక వర్త కుడు తన నలుగురు సంతానానికి నాలుగు మూసి ఉన్న పాత్రలను
ఇచ్చి తన మరణానంతరం తెరవమంటాడు. ఆయన మరణానంతరం వాటిని తెరిస్తే వాటిలో
ఒకదానిలో మట్టి, రెండో దానిలో బొ గ్గు లు, మూడో దానిలో ఎముకలు, నాలుగో దానిలో తవుడూ
ఉన్నాయి. వాటి భావమేమిటో తెలియక వారు ఆనాటి ప్రతిష్టా నపుర మహారాజైన విక్రమార్కుడి వద్ద కు
వెళతారు. ఆయనకూ అది అంతుచిక్కలేదు.

● అనగనగా ఒక బ్రా హ్మణ వితంతువు. ఆమె నాగరాజు తక్షకుని వల్ల గర్భం ధరించింది. సో దరులు
అనాదరించగా కుమ్మరి ఇంట్లో ఆశ్రయం పొ ందింది. కుమారున్ని కన్నది. శాలివాహనుడు అని పేరు
పెట్టింది. పెరిగి పెద్దవాడయ్యే క్రమంలో రాజు వద్ద కు వచ్చిన సమస్యను విన్నాడు శాలివాహనుడు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
మట్టితో నిండిన కుండ వచ్చిన వాడు భూమినీ, బొ గ్గు తో ఉన్న పాత్ర వచ్చినవాడు కలప వ్యాపారాన్ని,
ఎముకలతో ఉన్న పాత్ర వచ్చినవాడు గుర్రా లు, ఏనుగులూ మొదలైన జంతువుల వ్యాపారాన్ని,
తవుడుతో నిండిన పాత్ర వచ్చినవారు బియ్యం వ్యాపారాన్ని చేయాలనీ తీర్పు చెపుతాడు.

● ఈ అద్భుతమైన తీర్పును విన్న మహారాజు బాలకుడిని చూడాలనుకున్నాడు. రమ్మని కబురంపాడు.

విక్రమార్కుని అంతటి రాజు పిలిచినా, శాలివాహనుడు వెళ్లలేదు. మహారాజే తనవద్ద కు వచ్చే రోజు
వస్తు ందని బదులిచ్చాడు.దీంతో విక్రమార్కునికి కోపం వస్తు ంది.

● సేనాసమేతంగా శాలివాహనుని పైకి దండెత్తా డు. శాలివాహనుడు తన దగ్గ ర ఉన్న కుమ్మరి మట్టితో
సేనల్ని తయారుచేసి ప్రతిఘటించాడు. యుద్ధ ం భీకరంగా సాగింది. ఆకాశవాణి వారి మధ్య సంధి
చేసింది. సంధి ప్రకారం విక్రమార్కుడు నర్మదా నదికి ఉత్త ర ప్రా ంతాల్ని పరిపాలించాలి. ఆయన పేరుగా
అక్కడ విక్రమశకం వ్యాప్తిలో ఉంటుంది. శాలివాహనుడు నర్మదకు దక్షిణాన రాజ్యం చేయాలి. ఆయన
రాజ్యపాలన ప్రా రంభించిన రోజు ఉగాది. ఈ ప్రా ంతం శాలివాహన శకాన్ని పాటిస్తు ంది.

● కథలో యదార్థ ం పాలు ఎంత ఉన్నా, సౌరమానం పాటించే ఉత్త ర భారతీయులు విక్రమ శకాన్ని, దక్షిణ
భారతీయులు శాలివాహన శకాన్ని పాటిస్తా రనే అంశాన్ని సూచిస్తు ంది.

● బ్రహ్మాండ పురాణం ప్రకారం బ్రహ్మ ఈ రోజే సృష్టిని ప్రా రంభించాడు. ఈనాడే దేవతల్ని ఆయా పనులకు
వినియోగించాడు. చతుర్వర్ణ చింతామణి కర్త హేమాద్రి పండితుడు కూడా ఈ అంశాన్నే నిర్ధా రించాడు.

● తెలుగు సంవత్సరాల షష్టిపూర్తి యుగాది అంటే నిజానికి సృష్టి ప్రా రంభమే అయినా, తెలుగు యుగాది
మాత్రం సంవత్సరాదే! అందువల్లే తెలుగులో ప్రతి ఉగాదీ ఒక కొత్త పేరుతో ప్రా రంభమౌతుంది. ఇలా
అరవై సంవత్సరాలు పూర్త యిన తర్వాత మరోసారి ఇదే చక్రం ప్రా రంభమవుతుంది.
●
● ఇది షష్టిపూర్తి.తెలుగులో అరవై సంవత్సరాలకు అరవై పేర్లు ఉన్నాయి. ఇలా అరవై సంవత్సరాలకు
అరవై పేర్లు రావడం వెనుక ఆసక్తికరమైన కథే ఉంది.

● నారద మహర్షి ఆజన్మ బ్రహ్మచారి. ఒకసారి మీనాల జంట సంభోగాన్ని చూసి ఆయనకూ మతి
చలించింది. తనూ దాంపత్య సుఖాన్ని అనుభవిద్దా మనుకున్నాడట.

● కానీ ఆజన్మ బ్రహ్మచారి - త్రిలోక సంచారి. ఆయనకు పిల్ల దొ రికేదెలా? చివరకు తన పదహారువేల
భామల్లో ఒకరిని ఇవ్వమని అడిగాడట శ్రీకృష్ణ పరమాత్మను. సరే అన్న శ్రీకృష్ణ పరమాత్మ 'ఏ స్త్రీ
అయితే నేను లేకుండా ఒంటరిగా ఉంటుందో ఆ స్త్రీని తీసుకెళ్లమన్నాడట'. ఏం లాభం- ఎక్కడికెళ్లి నా
ప్రతి నారీ మురారితోనే కనిపించింది. అంతా కృష్ణ మయమే. చేసేదేమీ లేక మిన్నకున్నాడు
నారదుడు. అయితే, ఆశ్చర్యంగా మరుసటి రోజు గంగా స్నానం చేయగానే స్త్రీమూర్తిగా మారిపో యాడు.
ఆమెగా మారిన అతనినీ ఒక బలీష్ఠు డైన సాధువు బలవంతంగా పెళ్లా డాడు.

● ఇంకేముంది? ఒకరి తర్వాత ఒకరు అరవైమంది సంతానం. కాన్పులూ- సేవలూ బాధ్యతలు. మళ్లీ
శ్రీహరిని ప్రా ర్థించాడు నారదుడు. ఈ బాధల నుండి విముక్తు డిని చేయమని.శ్రీ హరి ఈ మొర వినడంతో
నారదుడు మళ్లీ యతిగా మారాడు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● ఈ అరవై మంది సంతానం పేర్ల మీదుగానే ప్రభవ నుండి మొదలుకొని అక్షయ నామ సంవత్సరం
వరకు అరవై సంవత్సరాలకు పేర్లు వచ్చాయట.

ఉగాదినాడు చేయాల్సిన విధులు: పంచాంగకర్త లు అభిప్రా యం ప్రకారం "తైలాభ్యంగనం, నూతన వస్త్రా భరణ
ధారణం, నింబకుసుమ భక్షణం, పంచాంగ శ్రవణం. ప్రపాదానం, రాజ దర్శనం" చేయాలి... వీటిలో ముఖ్యమైన
వాటిని చెప్పుకుందాం:

తైలాభ్యంగనం: తైలమంటే తిలలు (నువ్వులతో) చేసిన నూనె- నువ్వుల నూనె! అభ్యంగనమంటే

తలంటుపో సుకోవడం. ఈ రోజు నువ్వుల నూనెతో తలంటుపో సుకోవడం తప్పనిసరి. సంవత్సరాది రోజు
వసంతాగమనరోజు, బలిరోజైన దీపావళి రోజు తైలాభ్యంగనస్నాం చేయని వారు నరకానికి వెళతారని శాస్త ం్ర .

బ్రహ్మపూజ: ఈ రోజు బ్రహ్మ సృష్టిని ప్రా రంభించిన రోజు. అందువల్ల బ్రహ్మను దమనం (ఒకరకమైన
పరిమళభరిత పత్రం)తో పూజించాలి. బ్రహ్మను పూజించే పండుగ బహుశా ఇదొ క్కటే!
నింబకుసుమ భక్షణం: నింబం అంటే వేప. వేప పూలను తినడం. ఇది ఉగాది పచ్చడి రూపంలో జరుగుతుంది.
ఉగాది పచ్చడిలో ప్రధానమైంది వేప పూవు లేదా వేప చిగుర్లు .

"శతాయుష్యం వజ్రదేహం దదాత్యర్ధ ం సుఖానిచ

సర్వారిష్ట వినాశం నింబకందళ భక్షణం"

● మనిషి జీవితానికి అత్యవసరమైన ఆరోగ్యాన్ని ప్రసాదించే దివ్యౌషధం వేపదళాలను ఆహారంగా

స్వీకరించడం. ఉగాది పచ్చడిలో వేప పూవు వేస్తా రు. వేప పూవే కాదు మరికొన్ని వస్తు వులూ చేర్చాలి
ఉగాది పచ్చడిలో.
●
● సంవత్సర ప్రా రంభంలో వేపపూవును, శర్కర (కొత్త బెల్లం), పులుపు (చింతపండు), నేయిలతో కలిపి
ప్రా తఃకాలంలో తీసుకున్న వాళ్ల ందరూ సుఖసంతోషాలను పొ ందుతారని చెబుతుంది శాస్త ం్ర , శాస్త ం్ర లో
వేపపూవు, చింతపండు, బెల్లము, నెయ్యిలతోనే ఉగాది పచ్చడి చేయాలని ఉండగా, వీటితో బాటుగా
మరెన్నో వస్తు వులను వాడడం కనిపిస్తు ంది.
●
● మామిడి ముక్కలు, చెరుకు గడలు, అరటిపండ్లు మొదలైనవి కూడా కలపడం ఇందుకు ఉదాహరణ.
కొన్ని ప్రా ంతాల్లో గసగసాలు, సారపప్పులను కూడా కలపడం ఆచారం. ఉప్పును వాడవద్ద ని పెద్దల
మాట! అయినా, ఉప్పును విరివిగా ఉగాది పచ్చడిలో వాడుతూనే ఉన్నారు.

● ప్రా చీన కాలంలో ఆయుర్వేద ఔషధంగా ప్రా రంభమైన ఉగాది పచ్చడి సేవనం రానురాను జీవితంలోని
వివిధ రుచులకు ప్రతీకగా మారడం వల్ల బహుశా కొత్త కొత్త దినుసుల చేరిక జరిగి ఉంటుంది.

పంచాంగ శ్రవణం: ఐదు అంగాలు కలదే పంచాంగం. తిథి, వార, నక్షత్ర, యోగ, కరణాలనేవి ఆ అయిదు
అంగాలు. చంద్రు డు ఏ రోజున ఏ స్థా నంలో ఉన్నాడో తెలిపేది తిథి. గ్రహాల గమనాన్ని ఆధారం చేసుకొని చేసే
కాల విభాగం దినం- దినాల వరుస క్రమం వారం. క్షతం లేకుండా రక్షించేది నక్షత్రం.
చంద్రు డు నక్షత్రంలో ఉండే కాలం యోగం. కరణం అంటే సాధన. ఈ అయిదూ కలిస్తే పంచాంగం.పంచాంగమంటే
ఆదాయ వ్యయాలు మాత్రమే కాదు. సంవత్సరంలో జరిగే పరిణామాల సమగ్ర విశ్లేషణ.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

ప్రపాదాన ప్రా రంభం: 'ప్రప' అంటే చలి. పందిర.ి చలివేంద్రా న్ని పెట్టి నీటిని దానం చేయడమే ప్రపాదానం. అది ఈ
రోజే ప్రా రంభించాలట. ఉగాది తర్వాత మండే ఎండలలో దాహార్తిని తీర్చడానికి చలివేంద్రా ల ప్రా రంభం కంటే
పుణ్య కార్యక్రమం ఏముంటుంది? మాధవ సేవకు జతచేసిన మానవసేవ ఇది!

వసంత నవరాత్రి ప్రా రంభం: ప్రతి ఏటా మూడు సందర్భాలలో నవరాత్రు లను జరపడం మన ఆచారం. ఉగాదితో
మొదలయ్యేవి వసంత నవరాత్రు లు. వినాయక చవితితో ప్రా రంభమయ్యేవి గణపతి నవరాత్రు లు, ఆశ్వయుజ
మాసంలో జరుపబడేవి దేవీ నవరాత్రు లు. చైతమ ్ర ాసానికే 'మధుమాసం' అని పేరు. ఇదే వసంతకాలం ఈ
కాలంలో ఉగాదితో ప్రా రంభమై శ్రీరామనవమి వరకు తొమ్మిది రోజులు జరుగుతాయి. ఈ కాలంలో రెడ్డి రాజుల
ఆస్థా నంలో వసంతోత్సవాలు కూడా జరిగేవి! వసంత నవరాత్రు లు చైతమ ్ర ాసారంభంలో, శరన్నవరాత్రు లు
ఆశ్వయుజ మాస ప్రా రంభంలో వస్తా యి. ఈ రెండింటికీ ఆరు మాసాల వ్యవధి. ఈ రెండు కాలాలను అరిష్టా లు
కలిగించే యమదష్ట దినాలుగా పేర్కొంటూ అరిష్టా లు తొలగేలా భగవదారాధన చేయాలని దేవీ భాగవతం
చెబుతుంది.

అంతులేని కాలాన్ని అనుకూలమైన విభాగాలుగా మార్చారు పెద్దలు. అలాంటి కాల విభాగపు ప్రా రంభ
ద్వారంగా, ఆయురారోగ్యాలను ప్రసాదించే షడ్రు చోపేతమైన ఉగాది పచ్చడిని అందించే పండుగగా,
సంవత్సరమంతా ఉండే పాడిపంటలూ యోగక్షేమాలను తెలిపే పండుగగా తెలుగులు మొదటి పండుగగా
నిలిచిపో తుంది ఉగాది. - నూటికి నూరు శాతం

2.శ్రీరామ నవమి:-

● "రామో విగ్రహవాన్ ధర్మః" కదిలి వచ్చే ధర్మస్వరూపమే శ్రీరామచంద్రమూర్తి తెలుగు వారి ఆరాధ్య
దైవం. జన్మించింది అయోధ్యలోనే అయినా, తిరిగినప్పుడు అడవులూ కొండలూ తిరిగిందంతా తెలుగు
నేలలూ పరిసర ప్రా ంతాల్లో నే అనిపిస్తు ంది. అందువల్ల తెలుగువారి ఆరాధ్య దైవం రామయ్యే! భద్రగిరి
తెలుగువారి హృదయ నగరి!

● విష్ణు మూర్తి అవతారాలలో ఏడవ అవతారం శ్రీరాముడు. దశరథుని పుత్రకామేష్టి యాగ ఫలితంగా
నేలపై దిగి వచ్చిన విష్ణు స్వరూపం శ్రీరామచంద్రు డు.

● పుత్రకామేష్టి సమాప్తి చెందిన తర్వాత ఆరు రుతువులు గడిచిన తర్వాత, సంవత్సరంలో 12వ నెల
అయిన చైత్ర మాసంలో (చైతం్ర ఆ ప్రస్తు తం మొదటినెల) నవమి తిథి నాడు, అదితి దేవతాక మైన
పునర్వసు నక్షత్రంలో ఐదు గ్రహాలు ఉత్త మ స్థితిలో ఉండి, కర్కాటక లగ్నములో ఉన్నప్పుడు
జగన్నాథుడైన శ్రీరామచంద్రు డు జన్మించాడు.

● అందువల్ల చైత్ర శుద్ధ నవమి శ్రీరామనవమి! చైతశు

్ర ద్ధ పాడ్యమి మొదలు నవమి వరకు
రామమందిరాల్లో రామాలయాల్లో రామాయణ కాలక్షేపం జరుగుతుంది.

జయంతి రోజే కళ్యాణం:

● నిజానికి చైత్ర శుద్ధ నవమి శ్రీరాముని జననం. తెలుగు రాష్ట్రా లు మినహా ఇతర రాష్ట్రా లలో శ్రీరామ
జయంతిని జరుపుకుంటే, తెలుగు రాష్ట్రా లలో శ్రీరామ కళ్యాణాన్ని జరుపుకుంటారు. ఈ సీతారాముల
కళ్యాణం జరిగిన ఫాల్గు ణ పూర్ణిమ ఉత్త ర నక్షత్ర శుభ ముహూర్త ంలో కాకుండా శ్రీరాముని జయంతి
రోజే తెలుగు రాష్ట్రా లలో కళ్యాణం జరగడానికి కారణమేమయి ఉంటుంది?
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

● ప్రతి సంవత్సరం ఏ తిథినాడు పెళ్లి జరిగిందో ఆరోజే వివాహ మహో త్సవం జరగాలన్న నియమం.
గృహ్య సూత్రా లలో ఉన్నప్పటికీ దేవతా కళ్యాణానికి మినహాయింపు ఉంది. అవతరించిన రోజే
కళ్యాణాన్ని ఆచరించవచ్చు అని ఆగమ శాస్త్రా లు చెబుతున్నా, తెలుగు రాష్ట్రా లలో కేవలం శ్రీరాముని
విషయంలో మాత్రమే జన్మదినం రోజు కళ్యాణాన్ని జరుపుకుంటారు. బహుశా భద్రా చల రామదాసు
ప్రా రంభించిన ఈ కళ్యాణం సకల జనామోదాన్ని పొ ంది, శ్రీరామనవమి నాడే అంగరంగ వైభవంగా
శ్రీసీతారామ కళ్యాణ సంప్రదాయం ప్రా రంభమైందేమో!

● భద్రా చలంలో ప్రతి ఏటా జరిగే శ్రీ సీతారాముల కళ్యాణానికి పాలకులే పట్టు వస్త్రా లు, ముత్యాల
తలంబ్రా లు పంపడం తానీషా కాలంనుండే అనవాయితీగా వస్తు ంది. ఈ నాటికీ ఆ సంప్రదాయాన్ని
ముఖ్యమంత్రు లు ఒక గౌరవంగా ఆచరిస్తు న్నారు.

● సాధారణంగా వధువు మంగళ సూత్రంలో రెండు పుస్తెలు - ఒకటి తల్లిగారి ఇంటి నుండి, మరొకటి
అత్త గారి ఇంటి నుండీ ఇస్తా రు. భద్రా చలంలో సీతమ్మవారి కళ్యాణంలో వీటితోబాటు భద్రా చల
రామదాసు చేయించిన మూడవ పుస్తె కూడా ఉంటుంది.
● కళ్యాణం మండు వేసవిలో వస్తు ంది కాబట్టి చలువ పందిళ్లు వేస్తా రు. ఈ కళ్యాణానికి సుగంధ
ద్రవ్యాలతో 'రామరసం' చేస్తా రు. బెల్లం పానకం, నీరు, మజ్జి గ, పెసరపప్పు ప్రసాదం మొదలైనవి
భద్రా చలంలోనే కాకుండా రామకళ్యాణం జరిగే ప్రతిచోటా విరివిగా పంచుతారు. శ్రీరామ కళ్యాణానికి వెళ్లి ,
తలంబ్రా లను పుణ్యవస్తు వుగా స్వీకరించి, తలమీద వేసుకోవడం తెలుగువారిలో ఒక పవిత్ర కార్యం.

● రాముడు అయోధ్యలో జన్మించినా. రామభక్తి సామ్రా జ్యం మొత్త ం తెలుగు నేలలోనే విస్త రించినట్లు గా
కనిపిస్తు ంది. -ఈ కళ్యాణ వైభోగంలో!

● శ్రీరామనవమి రోజు మరో విశేషం. ఉంది. ఉగాది మొదలుకొని శ్రీరామనవమి వరకు తొమ్మిది రోజులు
వసంత నవరాత్రు లు చేస్తా రు. అంటే వసంత నవరాత్రు ల చివరిరోజు శ్రీరామనవమి.

● ఈ తొమ్మిది రోజులను 'గర్భ నవరాత్రు లు' అంటారు. ఈ రోజుల్లో తొలిరోజున ఉగాదినాడు రామాయణ
పారాయణాన్ని ప్రా రంభించి, శ్రీరామనవమి వరకు తొమ్మిది రోజులు కొనసాగిస్తా రు.

● రామనవమి నుండి రామకోటి రాయడం ప్రా రంభించి, మరుసటి సంవత్సరానికి రామకోటి పూర్తిచేసే
ఆచారం కూడా ఉంది. "రామనామ లిఖేర్యస్తు లక్షకోటి శతావధి ఏకైక మక్షరం పుంసాం మహాపాతక
నాశనం" రామనామాన్ని ఒకసారి రాసినా లక్ష కోటి పాపాలను సంహరిస్తు ందట. మరి రామకోటి రాస్తే
ఎంత పుణ్యమో!

● 'రమయతిగుణై: ప్రజాఇతి' తన గుణాలతో ప్రజలను సంతోషపెట్టేవాడే రాముడు. సకల

గుణాభిరాముడైన ఆ రాముడి జన్మదినాన్ని సీతారామ కళ్యాణ దినోత్సవంగా, లోకకళ్యాణ
దినోత్సవంగా జరుపుకోవడం సీతారాముల దివ్య చరితక
్ర ు తెలుగు భక్త హృదయాలు పాడే మంగళ
హారతిగా భావించవచ్చు.

3. హనుమజ్జ యంతి:-

మనోజవం మారుత తుల్య వేగం

 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
జితేంద్రియం బుద్ధిమతాం వరిష్ఠం
వాతాత్మజం వానరయూధ ముఖ్యం
శ్రీరామదూతం శిరసా నమామి!

● "మనోవేగ వాయు వేగాలతో వెళ్లే జితేంద్రియుడు, బుద్ధిమంతులలో శ్రేష్టు డూ వాయు పుత్రు డు వానర
సమూహంలో ముఖ్యుడూ అయిన శ్రీరామదూత ఆంజనేయస్వామికి శిరసు వంచి
నమస్కరిస్తు న్నాను". ప్రతి హనుమత్ భక్తు డు శిరసువంచి చేసే ప్రా ర్ధ న ఇది.

● ఆంజనేయుడుగా, హనుమంతుడుగా, వాయు పుత్రు డిగా ప్రతి ఇంటా నీరాజనాలందుకునే ఈ స్వామి

జయంతిని రెండు రోజుల్లో జరుపుకుంటారు.

● సాంప్రదాయిక గ్రంథాలు, చాలా మటుకు పంచాంగాలు చైతశు ్ర ద్ధ పూర్ణిమ రోజునాడే

హనుమజ్జ యంతిని జరుపుకోవాలని పేర్కొన్నాయి. కానీ పరాశర సంహిత మాత్రం వైశాఖ బహుళ
దశమి రోజు పూర్వాభాద్ర నక్షత్రంలో వైధృతి యోగంలో మధ్యాహ్న సమయంలో హనుమంతుడు
జన్మించినట్టు తెలిపింది.

● " ఈ భిన్నాభిప్రా యాలవల్ల -ఉత్త ర భారతదేశంలో చైతశు ్ర ద్ధ పూర్ణిమ రోజు హనుమజ్జ యంతిని
జరుపుకుంటే, దక్షిణ భారత దేశంలోని కొన్ని ప్రా ంతాలలో వైశాఖ బహుళ దశమినాడు హనుమాన్
జయంతిని జరుపుకుంటారు. ఆంజనేయుని జననానికి సంబంధించి వివిధ కథలు ప్రచారంలో
ఉన్నాయి.
● అంజనాదేవి పూర్వజన్మలో 'పుంజిక' అనే పేరుగల అప్సరస, శాపవశంగా వానర జాతిలో పుట్టింది.
ఆమె వనవిహారం చేస్తు ండగా, ఆమెను చూసి వాయుదేవుడు మోహిస్తా డు. అంజనాదేవి గర్భం
ధరించడం వల్ల ఆంజనేయుడు జన్మిస్తా డు. మరుత్తు (వాయువు) వల్ల జన్మించినందువల్ల
'మారుతి'గా పిలవబడతాడు.

● అంజనాదేవి కేసరి అనే వానరుని భార్య. కేసరి ఒకనాడు తపస్సు చేసుకోవడానికి వెళుతూ భార్యను
వాయుదేవునికి అప్పగిస్తా డు. ఆమె శ్రద్ధా సక్తు లతో వాయువుకు పరిచర్యలు చేస్తు ంది. అంతకు
పూర్వం శివాంశతో కూడిన తేజస్సును భరించలేని పార్వతీదేవి దానిని అగ్నిలో జార విడుస్తు ంది. అలా
విడిచిన తేజస్సును వాయుదేవుడు తనకు శ్రద్ధతో పరిచర్యలు చేసిన అంజనాదేవి గర్భంలో
ప్రవేశపెడతాడు.

● ఇలా ఆంజనేయుడు శివాంశ సంభూతుడౌతాడు. రామాయణంలో మిగతా కాండలలో శ్రీరాముడే

కథానాయకుడైనా, అత్యంత ప్రధానమైన 'సుందరకాండ'లో మాత్రం హనుమంతుడే కథానాయకుడు.
ఒక వానరుడు కూడా సంకల్పశక్తితో మహాసముద్రం లాంటి ఆటంకాల్ని దాటి, లక్ష్యాన్ని ఎలా
చేరుకోగలుగుతాడో సుందరకాండలో నిరూపిస్తా డు ఆంజనేయస్వామి. స్వామి భక్తికి నిజమైన ప్రతీక
ఈయన. అందరికీ ప్రధాన ఆరాధనోత్సవమైన ఈ హనుమజ్జ యంతి ద్వైత సంప్రదాయాన్ని
అనుసరించే మధ్వలకు మరింత ప్రధానమైంది. వారు హనుమంతుడిని "ముఖ్యప్రా ణ దేవరు"
అంటారు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
హనుమజ్జ యంతి విధానం: హనుమంతుడు బ్రహ్మచారి. ఐతే, హనుమత్ ఉపాసన గురించి చెప్పిన పరాశర
సంహిత మాత్రం సూర్యుడు తన శిష్యుడైన ఆంజనేయునికి తన కూతురైన 'సువర్చల'ను ఇచ్చి వివాహం
చేసినట్లు గా చెబుతుంది. అందువల్ల కొందరు ఈ రోజు సువర్చల-ఆంజనేయస్వాముల కళ్యాణం కూడా చేస్తా రు.

4. అక్షయ తృతీయ :

● వైశాఖ శుద్ధ తృతీయకే అక్షయ తృతీయ లేదా అక్షయ తదియ అని పేరు. క్షయం అంటే నాశనం.
అక్షయం అంటే నాశనం లేనిది. అక్షయమైన ఫలితాలనిచ్చే పర్వదినం అక్షయ తృతీయ.
● ఈ మధ్య కాలంలో ఈరోజు వేలం వెర్రిగా బంగారాన్ని కొంటున్నా, శాస్త ్ర గ్రంథాలలో ఇలా కొనమని
ఎక్కడా లేదు. ఈ తృతీయకు "దానతృతీయ' అని పేరు. అందువల్ల ఈ రోజు బంగారాన్ని కొనడం
కన్నా దానమివ్వడం గొప్ప కార్యం ఈ పర్వదినంలో దేన్ని దానంగా ఇస్తా మో దాన్ని అక్షయంగా
పొ ందుతామని శాస్త ్ర వచనం. కృత యుగారంభం అక్షయ తృతీయనాడే జరిగిందని చెబుతుంది విష్ణు
పురాణం. అందువల్ల ఇది 'యుగారంభ తిథి' లేదా 'యుగాది తిథి'.

● వైశాఖ శుక్ల పక్ష అక్షయ తృతీయకు తోడుగా రోహిణీ నక్షత్రం ఉంటే మరింత శ్రేయస్కరమని తెలిపింది
"నిర్ణ యామృతం". అక్షయ తృతీయనాడు లక్ష్మీనారాయణ పూజ చేయాలని పురుషార్థ చింతామణి,
స్మృతి కౌస్తు భం తెలియజేస్తు న్నాయి.

● శ్రీమహావిష్ణు వుకు ఎంతో ప్రీతికరమైంది వైశాఖ మాసం.ఈ మాసంలో లక్ష్మీ సమేతుడైన

శ్రీమహావిష్ణు వును పూజిస్తే విశేష ఫలితాలు కలుగుతాయని తెలియజేసింది విష్ణు పురాణం. స్కాంద
పురాణంలో నారద మహర్షి అంబరీషునికి అక్షయతృతీయ గొప్పదనాన్ని వివరిస్తూ ,
● వైశాఖ శుక్ల తృతీయనాడు ఎవరైతే విష్ణు మూర్తిని చందన గంధంతో పూజిస్తా రో వారికి విష్ణు సాన్నిధ్యం
లభిస్తు ంది అన్నాడు. ప్రసిద్ధ నారసింహ క్షేత్రమైన సింహాచలంలో స్వామివారికి చందన పూజ ఈ రోజే
జరగడం విశేషం. నారాయణుని దివ్యక్షేత్రమైన బదరీనాద్లో ఆరు నెలలు దేవాలయం మూసి
ఉంచుతారు. అందువల్ల అక్కడ ‘ఆరునెలలు మానవ పూజ, మిగతా ఆరు నెలలు దేవపూజ'
ఉంటుందని ప్రసిద్ధి. అంతటి పుణ్య క్షేత్రా న్ని ఆరునెలల తర్వాత ఈ రోజే దర్శనం కోసం మళ్లీ
తెరుస్తా రు.

● ఈనాడు చేసుకునే దానధర్మాలు అక్షయ ఫలితాన్నిస్తా యి. దానాలు మాత్రమే కాదు- ఈరోజు చేసే
దేవపూజ, ప్రత్యేకించి విష్ణు పూజ, పితృదేవతల పూజ కూడా అక్షయ ఫలితాలనిస్తా యట. అందువల్లే
ఇది అక్షయ తృతీయ.

● ఈ పర్వాన్ని గురించి సాక్షాత్తు శ్రీకృష్ణు డు ధర్మరాజుకు చెప్పినట్టు భవిష్య పురాణంలో ఉంది.

వ్రతోత్సవ చంద్రిక ఈ వ్రత విశేషాలను ఇలా తెలిపింది.

● "ఈ రోజు గంగా స్నానం చేసేవారు సకల పాపాల నుండి విముక్తు లవుతారు. ఈ రోజు పితృదేవతలకు
తర్పణాలు వదలాలి. లక్ష్మీ సహితుడైన నారాయణుడు గౌరీసమేతుడైన పరమేశ్వరుడిని పూజించాలి.
ఈ పూజ సమయంలో విసనకర్రలు, లడ్డూ లను పంచిపెట్టినవారు వైకుంఠాన్ని, శివలోకాన్ని
పొ ందుతారు. యవలతో అన్నం వండి దేవునికి ఆరగింపు చేయాలి. గురువులకు గ్రీష్మ రుతువులలో
లభించే పదార్థా లూ వస్తు వులతో పాటు నవధాన్యాలను దానం చేయాలి. నీటితో నిండిన కుండను
దానం చేయడం అన్నిటికంటే ఉత్త మమైంది. ఈ రోజు ఒంటిపూట భోజనం చేయాలి.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● ఈ పండుగ కేవలం ధార్మిక సంబంధమైందే కానీ- బంగారాన్నో మరో ఖరీదైన వస్తు వునో
కొనుక్కోవడానికి ఉద్దేశించింది కాదు.

5. నాగుల చవితి :

● తెలుగు రాష్ట్రా లలో నాగుల పండుగ సంవత్సరాదికి రెండుసార్లు వస్తు ంది. ఒకటి నాగుల పంచమి -
రెండో ది నాగుల చవితి. నాగుల పంచమి శ్రా వణ శుద్ధ పంచమినాడు రాగా నాగుల చవితి కార్తీక శుద్ధ
చవితినాడు వస్తు ంది. నాగుల పంచమి నాటి విధి విధానాలను గురించి శివుడు పార్వతికి చెప్పినట్లు గా
స్కంద పురాణంలో ఉంది. స్కంద పురాణంలోని ప్రభాసఖండంలో ఇలా ఉన్నట్టు హేమాద్రి తన
"చతురక్ష చింతామణి" (వ్రత ఖండం)లో పేర్కొన్నాడు.

● శివుడు పార్వతితో ఇలా అన్నాడు."పార్వతీ! శ్రా వణ మాసంలో శుక్ల పంచమి రోజు ద్వార బంధాలకు
ఇరువైపులా పేడతో సర్పచిత్రా లను గీసి పూజించాలి. చతుర్ది రోజు ఉపవాసం ఉండి, పంచమినాడు
వెండితోగానీ, కర్రతోగాని, మట్టితోగానీ ఐదు పడగల పామును చేయించాలి. లేకుంటే, పసుపుతోగానీ,
చందనంతోగానీ ఐదు లేక ఏడు పాముల చిత్రా ల్ని గీయాలి. విధి ప్రో క్త ంగా వాజీలు (బియ్యపు పేలాలు)
తో, పంచామృతం తో, గన్నేరు, సంపెంగ, జాజి మొదలైన పూలతో నాగ పంచకాన్ని పూజించాలి.
తర్వాత నేయి, పాయసము, ఉండ్రా ళ్ల తో బ్రా హ్మణుల్ని సంతృప్తి పరచాలి. అటు తర్వాత అనంతుడు
మొదలైన నాగరాజులను పూజించాలి.

● పంచమినాడు పాలు, పాయసము ఆరగింపు పెట్టా లి. ఆ రోజు పగలుగానీ రాత్రిగానీ భూమిని
తవ్వవద్దు '.

● కార్తీకమాసంలో వచ్చే నాగపూజ గురించిన ప్రస్తా వన శ్రీనాథుని కాశీఖండంలో ఉంది. ఈ పండుగ

కూర్మ పురాణంలో ఉన్నట్టు పేర్కొన్నాడు హేమాద్రి. స్కంద పురాణంలో కార్తీక శుద్ధ చవితినాటి
నాగపూజ ప్రస్తా వన ఉంది. ఆనాడు నాగపూజ చేసే వ్రతం పేరు 'శాంతి వ్రతం' మత్స్య పురాణంలో
నాగప్రతిమల లక్షణాలున్నాయి.

● నాగపంచమి రోజు ప్రజలు శిరస్నానం చేస,ి ఉదయం సర్ప విగ్రహాలకు పాలు, కొచ్చెర, అన్నము,
పాయసము ఆరగింపు చేస్తా రు. తర్వాత పుట్ట ల దగ్గ రికి వెళ్లి పత్తి తో వస్త్రా లూ యజ్ఞో పవీతాల లాంటివి
చేసి పుట్ట లను అలంకరిస్తా రు. పుట్ట లలో పాలుపో సి ప్రదక్షిణ నమస్కారాలు చేస్తా రు.

● ప్రతి గ్రా మంలో వేపచెట్టు మొదట్లో నో, రాగిచెట్టు మొదట్లో నో నాగ ప్రతిమలుంటాయి. వాటిని కూడా ఈ
రోజు పూజిస్తా రు. శ్రా వణ శుద్ధ పంచమిరోజు పొ లములు దున్నుట, కూరగాయలు తరుగుట, వంటలు
వార్చుట నిషేధాలు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● శ్రా వణ పంచమి వర్షా కాలంలో వస్తు ంది. భరించరాని ఎండాకాలం వెళ్లి చిటపట చినుకులు పడగానే
పాములు చెల్లగాలికి పైకి వస్తా యి. శ్రా వణ మాసంలో ఎక్కడ చూసినా, తేమ, బురద ఆకులు గుబుర్లు
ఉంటాయి కాబట్టి పాములు స్వేచ్ఛగా విహరిస్తా యి.

● భారతదేశంలో ఉన్నన్ని పాముల జాతులు ఏ దేశంలోనూ లేవు. అలాగే పాముకాటుకు భారతదేశంలో

చనిపో యినంత మంది మరే దేశంలోనూ చనిపో యి ఉండరు. అందువల్ల పాములంటే స్వతసిద్ధంగా
భయం ఏర్పడి అది గౌరవంగా అటు తర్వాత భక్తిగా మారి ఉంటుంది.

● కొన్ని వంశాల రాజులు కూడా తాము నాగజాతి వాళ్ల మని చెప్పుకున్నారు. కాశ్మీర్ రాజులు తమను
కర్కోటకుని వంశంగా చెప్పుకున్నారు. కర్కోటకుడు సర్పరాజు. అలాగే ఇప్పటి పాకిస్తా న్లోని 'తక్షశిల'
మరో సర్పరాజు తక్షకుడిని సూచిస్తు ంది. నాగపూర్, చోటానాగపూర్ లాంటి ప్రా ంతాలు కూడా
నాగులను ఒక సర్ప జాతిగా కాకుండా మానవ జాతిగా భావించడానికి అవకాశం ఇస్తు న్నాయి.

● మొహంజోదారో శిథిలాలలో నాగముద్రలు దొ రికాయి. ఇవే క్రమంగా వైదిక మతంలో

ప్రవేశించిఉంటాయి. అమరావతీ స్తూ పాల శిల్పాలలో నాగరాజుల సంఖ్యకు కొదువలేదు. శివునికి
కంఠహారం, గణపతికి ఆభరణం, విష్ణు వుకు తల్పం సర్పమే. మహాభారతంలో అర్జు నుడు పెళ్లి
చేసుకున్న ఉలూచి నాగకన్యే.

● ఇవన్నీ నాగ మానవ సంబంధాలను బలపరుస్తు న్నాయి. గౌరవము, భయమూ, విస్మయమూ,

ఆరాధనా భావాల కలయికగా నాగపూజ పరిణమించి ఉంటుంది. నాగుల పంచమికి మరో వివరణ
కూడా ఇస్తా రు.

● మానవుని మానసిక శక్తికి చిహ్నం పాము, లేదా కుండలిని వేదాంత పరిభాషలో మనిషిలో పాములా
ముడుచుకొని ఉండే అంతర్గ త శక్తి కుండలిని, మహనీయులంతా తపస్సు చేసేది ఈ శక్తిని
నిద్రలేపడానికే! కుండలిని జాగృతం చేసి ఊర్ధ ్వముఖంగా వెళ్లనివ్వడమే సాధన, ఇలా యోగసాధన
అంతర్భాగంగా ఉన్న యోగపూజ - నాగపూజ. క్రమేపీ మిగతా అన్నిటిలాగే అంతరార్ధ ం మాయమై
బాహ్యాచరణ మిగిలిపో యి ఉండవచ్చు.

● శ్రా వణ శుద్ధ పంచమికే కొన్ని ప్రా ంతాలలో 'గరుడ పంచమి' అని పేరుంది. ఈ రోజే గరుడుడు
అమృతాన్ని అపహరించాడట. అందువల్ల ఇది గరుడ పంచమి.

● సర్పాలకూ గరుడునికీ అనాది వైరం. ఐనా ఒకే రోజు ఈ రెండు వైరి వర్గా లూ పూజలందుకోవడం
విశేషం.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

6. రాఖీ పూర్ణిమ:-

● సో దర ప్రేమబంధం శ్రా వణ పూర్ణిమనే రాఖీ పూర్ణిమ, జంధ్యాల పూర్ణిమ అంటారు. శ్రా వణ మాసంలో
వచ్చే ఈ పూర్ణిను రోజు అక్కలు, చెల్లెల్లు తమ తమ సో దరులకు రక్షగా ఉండడానికి చేతికి రక్షను
కడతాడు. అందువల్ల ఇది రాఖీ పున్నము

● అలాగే యజ్ఞో పవీత ధారణ చేసేవారు ఈ రోజే నూతన యజ్ఞో పవీత ధారణ చేస్తా రు. యజ్ఞో పవీతానికే
'జంధ్యం' అని పేరు. అందువల్ల ఇది జంధ్యాల పూర్ణిమ.

● వేదాధ్యయన ప్రా రంభాన్ని 'అధ్యాయోపాకర్మ' లేదా 'ఉపాకర్మ' అంటారు. ఉపాకర్మ ప్రా రంభానికి, ఈ
విద్యారంభానికీ అంటే వేద విద్యారంభానికి ముహూర్త ంగా శ్రా వణ పూర్ణిమను నిర్ణ యించారు మన
పెద్దలు. బ్రా హ్మణులలో యజుర్వేద శాఖ వారు, ఋగ్వేదశాఖ వారు శ్రవణా నక్షత్రంతో కూడిన
పౌర్ణ మినాడు ఉపాకర్మ చేస్తా రు. ఉపాకర్మ చేయడానికి యజుర్వేదశాఖ వారికి తిథి (పూర్ణిము)
ప్రధానం. ఋగ్వేదులకు నక్షత్రం (శ్రవణం) ప్రధానం. శ్రా వణ పూర్ణిమ రోజు తిథి నక్షత్రా లు రెండూ కలిసే
ఉంటాయి. అందువల్ల ఋగ్వేరులూ యజుర్వేరులూ ఇద్ద రూ ఈ రోజే ఉపాకర్మ చేస్తా రు. సామవేరులు -
వినాయక చవితి రోజు ఈ కర్మను ఆచరిస్తా రు. ఉపాకర్మ పండుగ కాదు. అధ్యయనానికి సంబంధించిన
ప్రా రంభ కర్మ ఇది ప్రధానంగా బ్రా హ్మణుల పండుగ శ్రా వణి బ్రా హ్మణులకు, దసరా క్షత్రియులకు,
దీపావళి వైద్యులకు,హో ళీ శూద్రు లకూ ఎక్కువ ప్రధానమైనవని అంటారు.

● ఈ రక్షాపూర్ణిను గురించి- హేమాద్రి తన చతుర్వర్ణ చింతామణి ప్రతఖందంలో ఒక కథన ప్రస్తా వించాడు.

ఆ కథ భవిష్యోత్త ర పురాణం లోనిది.

● ధర్మరాజు కృష్ణు నితో రక్షాబంధన మహిమను గురించి తెలపమంటాడు. అప్పుడు కృష్ణు డు ఇలా
చెబుతారు. "పూర్వం దేవాసురుల మధ్య 12 సంవత్సరాల సుదీర్ఘ భీకర యుద్ధ ం జరిగింది. ఆ
యుద్ధ ంలో ఇంద్రు డు పూర్తిగా పరాజితుడై సహచరులతో బాటుగా స్వర్గా నికి పారిపో యాడు. దీనితో
రాక్షస రాజు యజ్ఞ యాగాదులను ఆపేసి తననే పూజించమని కోరాడు. ఇలా ఆపదంవల్ల దేవతలకు
హవిస్సులు అందక మరింత బలహీనులై పో యారు. దాంతో రాక్షసులు దేవతలను అమరావతి వరకు
తరుముకొని వచ్చారు.

● ఎల్ల యినా ప్రా ణభయం తప్పనందువల్ల విజయమో వీరమరణమో తేల్చుకోవాలనుకుంటాడు

ఇంద్రు డు. ఇంద్రు డు యుద్ధ సన్నాహాలు చేస్తు ండగా, పౌర్ణిమ రోజు ఇంద్రు ని భార్య శచీదేవి ఇంద్రు నికి
రక్షకలగాలని, ఆకాంక్షిస్తూ కుడిచేతి మణికట్టు కు రక్షాబంధనము కడుతుంది. రక్షాబంధన
మహత్తు వల్ల ఇంద్రు డు రాక్షసులను యుద్ధ ంలో జయించి, మళ్లీ స్వర్ణా ధిపతిగా నిలుస్తా డు"
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

● రక్షాబంధనాన్ని ప్రా రంభంలో భార్యే భర్త కు కట్టేదని ఈ సందర్భంగా తెలుస్తు ంది. ఇంకా రక్షాబంధన
నాన్ని ఇలా చెప్పాడు శ్రీకృష్ణు డు. 'ఈ వ్రతాన్ని శ్రా వణమాసంలో పూర్ణిమ రోజు ఉదయం చేయాలి.
శృతి, స్మృతి సహితంగా స్నానాన్ని ఆచరించి, దేవపితృకార్యాలను, ఉపాకర్మలను, ఋషితర్పణాన్ని
నిర్వహించి, రక్షను పూజించి రక్షాబంధాన్ని పురోహితునితో కట్టించుకోవాలి. దీనిని
కట్టించుకొనేటప్పుడు, "యేనబద్ధో బలీరాజా దానవేంద్రో మహాబలః తేనత్వామభిబధ్నామి
రక్షామాచలమాచల”
● ఓ రక్షాబంధమా! మహాబలవంతుడైన దానవేంద్రు డైన బలి చక్రవర్తినే నీవు కట్టివేశావు. కనుక నేను
నిన్ను కట్టు కుంటున్నాను అని ప్రా ర్థించాలి.

● ఈనాడు గుజరాతి బ్రా హ్మణులు తమ పో షకులను దర్శించి, వారి ముంజేతికి రాఖీని కడతారు. రాఖీ
అంటే తోరము లేదా దారంతో పో సిన కంకణము. ఈ దారం పట్టు లేదా నూలుడై ఉంటుంది. ఇక్కడ
కూడా రాఖీలు సో దర అనుబంధ సంబంధంగా కనపడవు. మాళ్వా ప్రా ంతంలో మాత్రం సో దర
సంబంధంగా రాఖీ పూర్ణిమ జరుపుకోవడం ఉంది.

● రాఖీ అంటే ఒక ఆభరణం. దారంతో, కాగితంతో చేసిన చక్కని రంగుల కంకణం. దీనిని సో దరి
సో దరునికి కడుతుంది. సో దరుడు సో దరికి ప్రేమతో పట్టు చీర, రవికెల గుడ్డ , బంగారంతో చేసిన
ఆభరణాన్ని, కొంత నగదును ఇస్తా డు. ఆ డబ్బు ఆమె సొ ంతం. వివాహిత అయితే భర్త కూడా ఆ
ధనాన్ని వాడుకోడు.

● ఈ సంప్రదాయమే కొన్ని కొన్ని మార్పులతో ఇతర ప్రా ంతాల్లో వ్యాపించి ఉంటుంది. తెలుగు రాష్ట్రా ల్లో
కూడా ఇది పూర్వం అంతగా ప్రచారంలో లేదు. ఈ రెండు మూడు దశాబ్దా ల్లో నే ఈ పండుగ బహుళ
వ్యాప్తిని పొ ందింది. ఈ రాఖీ కట్టే ఆచారానికి సంబంధించి ఎన్నో కథలూ గాథలూ ఉన్నాయి.

● మొగలాయిల కాలంలో స్త్రీల రక్షణ కోసం రాజపుత్రు లు ఏర్పాటు చేసిన ఏర్పాటని కొందరి భావన.
చిత్తూ రు మహారాణి ఐన కర్ణా వతి తన కోటను గుజరాత్ రాజైన బహదూర్ షా ముట్ట డించగా, తన్ను
రక్షించమని ఢిల్లీ పాదుషా ఐన హుమాయూన్ పాదుషాకు రక్షాబంధనాన్ని పంపి ప్రా ర్ధించిందని, రాజు
ఆ ప్రా ర్ధ నను అంగీకరించి, ఆమెను సో దరిగా భావించి, బహదూర్ షాను తరిమివేశాడని తెలిపాడు శ్రీ
సురవరం ప్రతాపరెడ్డిగారు.

● ఐతే అంతకు పూర్వమే, రుద్రమదేవునికి సమకాలికుడిగా ఉన్న యాదవరాజు మహదేవుని

ఆస్థా నంలోని హేమాద్రి పండితుడు తన వ్రత ఖండంలో ఈ వ్రతాన్ని పేర్కొనడం వల్ల ఈ రక్షాబంధనం
అంతకుముందే ఉన్నట్లు భావించాలి.

● మహారాష్ట ,్ర కర్ణా టక ప్రా ంతాలలో సముద్రతీరవాసులు శ్రా వణ పూర్ణిమ పండుగను ప్రత్యేకంగా
జరుపుతారు. సముద్రా న్ని పూజించి, సముద్రా నికి నారికేళాలను అర్పిస్తా రీ రోజు. అందువల్ల ఈ
రోజును నారికేళ పూర్ణిమ, నార్ల పూర్ణిమగా పేర్కొంటారు. - పాల్కురికి సో మన పండితారాధ్య చరితల
్ర ో
దీనిని 'నూలి పున్నమ'గా పేర్కొన్నాడు. నూలి- అనగా చేసిన జందెము లేదా జంధ్యము. జంధ్యాలను
ధరించే పున్నమ జంధ్యాల పున్నమి.

7. కృష్ణా ష్ట మి.

● కృష్ణా ష్ట మి శ్రీ మహావిష్ణు వు అవతారాలన్నీ ఒక ఎత్తు - కృష్ణా వతారం మరో ఎత్తు .
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

● మహావిష్ణు వు అవతారాలలో శ్రీరామకృష్ణు లు అవతారాలు రెండూ సంపూర్ణా వతారాలు. ఈ రెంటిలో

మరింత పూర్ణా వతారమేదీ అంటే నిస్సందేహంగా కృష్ణా వతారమే.

● బాలకృష్ణు నిగా, గోపాలకృష్ణు నిగా, రాధాకృష్ణు నిగా, గీతాకృష్ణు నిగా ఒకటేమిటి - ఎవరు ఏ రూపంలో ఏ
భావంలో తలుచుకుంటే ఆ రూపంలో ఆ భావంలో ప్రత్యక్షమయ్యే అవతారం కృష్ణా వతారం, రామయ్య
కంటే కృష్ణ య్యకే అభిమానులు ఎక్కువ. ఎవరికెలా కావాలనుకుంటే వారికి అలా కనిపించడమే
కృష్ణా వతారం ప్రత్యేకత. అందువల్లే, కృష్ణు నిపై వచ్చినంత సాహిత్యం ప్రపంచంలోనే మరే దైవం పైనా
రాలేదు. కృష్ణు ని పుట్టినరోజు అందుకే ఇది జన్మాష్ట మి.

● కృష్ణు డు చిన్ననాడు గోకులంలో పెరిగాడు. కృష్ణు ని జననం గోకులానికంతా పండగ. అందువల్ల ఇది
గోకులాష్ట మి. కృష్ణు నికి ఎనిమిదో సంఖ్యతో సంబంధం ఎక్కువ. కృష్ణు డు పుట్టింది ఎనిమిదో తిధి-
అష్ట మి. దశావతారాల్లో ఇది ఎనిమిదవ అవతారం. ఈయన వసుదేవుని ఎనిమిదో సంతానం.
ఈయనకు అష్ట భార్యలు. ఎనిమిదిలో సగం (నాలుగు)- రోహిణి ఈయన జన్మ నక్షత్రం. ఈయన
కంసుని చెర నుండి విడిపించిన రాజకన్యల సంఖ్య 16000 (8X2000). అందుకేనేమో అష్ట కష్టా లు
పడ్డా డు.

● కృష్ణు నికీ ఎనిమిది సంఖ్యను విడదీయరాని సంబంధం ఉన్నట్టే కృష్ణు నికీ పొ న్నచెట్టు కు కూడా
సంబంధం ఉంది. గోపికా వస్త్రా పహరణం చేసి కూర్చున్నది పొ న్నచెట్టు పైన.ే పొ న్నచెట్టు శిరో రోగాలను
పో గొడుగుతుందనీ, త్రిదో షహరమైందని ఆయుర్వేద గ్రంథాలు చెబుతాయి.

● తమిళ ప్రా ంతంలో కృష్ణా ష్ట మి రోజు పొ న్న పూలతో కృష్ణ పూజ చేస్తా రు. కృష్ణా ష్ట మి రోజు తిలామలక
పిష్టం (నువ్వులు-ఉసిరికాయ పిండి)ను ఒంటికి రాసుకొని స్నానం చేయాలి. తులసీదళాలు వేసిన
నీటితో అచమనం చేయాలి. ఉపవాసం ఉండాలి. గోమయంతో అలికి, రంగవల్లి తీర్చి, మంటపాన్ని
నిర్మించుకొని శ్రీకృష్ణ పూజ చేయాలి. తొలుత దేవకీదేవి ప్రా ర్ధ న చేస,ి అటు తర్వాత కృష్ణ పూజ చేయాలి.
పాలు వెన్న పెరుగు మీగడల నైవేద్యం సమర్పించాలి. అటుతర్వాత చంద్రు నికి అర్హ్యం ఇచ్చి-భగవత్
కథాకాలక్షేపంతో జాగరణ చేయాలి.

● ఈ పండుగలో చంద్రు నికి అర్ఘ్యం ఇవ్వాలని చెబుతాయి ధర్మశాస్త్రా లు, బంగారంతో గానీ, వెండితోగానీ
ఎన్నెండు అంగుళాల చంద్రబింబాన్ని తయారు చేయించి, బంగారు వెండి పాత్రలలో దానిని ఉంచి,
అర్ఘ్యం ఇవ్వాలట.

● శ్రీ కృష్ణా ష్ట మి పర్వపు పూజా విధానాల్లో ప్రత్యేకమైనది నైవేద్యం. వేయించిన మినప పిండితో పంచదార
కలిపి కాయం చేసి నివేదన చేయడం ఒక ఆచారం. కొన్ని ప్రా ంతాల్లో శొంఠి ఉక్కిరిని నైవేద్యంగా
పెడతారు. శొంఠి ఉక్కిరి చాలా ఆరోగ్యకరమైన లేహ్యం. శొంఠి మిరియం కొద్ది నీళ్ల లో నూరి, బెల్లంలో
పాకంపట్టి దానిలో నేయి కలిపి ఈ ఉక్కిరిని తయారు చేస్తా రు.

● కృష్ణా ష్ట మి వేడుకల్లో మరో విశేషం ఉట్లు కొట్ట డం.

 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● సాయంకాలం శ్రీకృష్ణ విగ్రహాన్ని ఊరేగించి, శ్రీకృష్ణు డు బాల్యంలో గొల్ల వారి ఇళ్ల లో పెరిగ,ి పాలు, పెరుగు,
వెన్నలను దొ ంగతనం చేసిన దానికి గుర్తు గా వీధులలో ఉట్లు పెట్టి వాటిని పో టాపో టీగా
పగులగొట్టిస్తా రు. చూడచక్కనైన వేడుక ఇది.

● కొంతమంది ఈ సందర్భంగా కృష్ణ లీలల్ని పాడతారు. కృష్ణ జననం, దధిమధనం, రాసక్రీడ మొదలైన
నాటక ప్రదర్శనలను చేస్తా రు.

● కృష్ణు డు అందరి మనసులను దో చిన వెన్నదొ ంగ. చిన్ని కృష్ణ య్య అల్ల రి ఏ తల్లికైనా కనుల పంటగానే
ఉంటుంది. అందువల్ల చిన్న పిల్లలకు కృష్ణ వేషధారణ చేసి ముద్దూ ముచ్చటలను తీర్చుకోవడం
కూడా ఈ రోజు కనిపిస్తు ంది.

8. దీపావళి :

● దీపావళి అంటే ఉత్సవాలు దీపాలు, అలంకరణలు, కొనుగోళ్లు , టపాకాయలు, పూజలు, ప్రా ర్థ నలు,
బహుమతులు, ఫలహారాలు భారతీయ సంస్కృతికి ప్రతిబింబంగా వెలుగొందేవి భారతీయ
పండుగలు.వాటిలో ఆనంద ఉత్సాహాలతో జాతి, కుల, మత, వర్గ విభేదాలను విస్మరించి సమైక్యంగా
జరుపుకునే పండుగే దివ్య దీప్తు ల దీపావళి. జగతిని జాగృతం చేసే చైతన్య దీప్తు ల శోభావళి.

● నరకాసురుడనే రాక్షసుడిని సంహరించిన మరుసటి రోజు అతడి పీడ వదిలిన ఆనందంలో ప్రజలు
దీపావళి చేసుకుంటారని పురాణాలు చెబుతున్నాయి.
● అలాగే లంకలోని రావణుడిని సంహరించి శ్రీరాముడు సతీసమేతంగా అయోధ్యకు తిరిగి వచ్చినపుడు
కూడా ప్రజలు ఆనందో త్సవాల మధ్య దీపావళిని జరుపుకున్నారని రామాయణం చెపుతోంది.

● చీకటిని పారదో లుతూ వెలుగులు తెచ్చే పండుగగా విజయానికి ప్రతీకగా దీపావళి పండుగను
జరుపుకుంటారు.దీప మాళికల శోభతో వెలుగొందే గృహాంగణాలు, ఆనంద కోలాహలంతో వెల్లి విరిసే
ఆబాల గోపాలం, నూతన వస్త్రా ల రెపరెపలు, పిండివంటల ఘుమఘుమలు, బాణసంచా చప్పుళ్ళు,ఈ
దివ్య దీపావళి సో యగాలు. ఈ పండుగ ప్రతియేటా ఆశ్వయుజ అమావాస్య రోజున వస్తు ంది. దీపాల
పండుగకు ముందు రోజు ఆశ్వయుజ బహుళ చతుర్థ శి. దీన్ని నరక చతుర్థ శిగా జరుపుకుంటారు.

● దీపాలంకరణ మరియు లక్ష్మీ పూజ దీపజ్యోతిని పరబ్రహ్మ స్వరూపంగా, మనోవికాసానికి,

ఆనందానికి, నవ్వులకు, సజ్జ నత్వానికి, సద్గు ణ సంపత్తి కి నిదర్శనంగా
భావిస్తా రు.మహిళామణులంతా ఆశ్వీయుజ బహుళ చతుర్ద శి నుండి కార్తీక మాసమంతా సంధ్యా
సమయంలో మట్టి ప్రమిదలలొ దీపాలను వెలిగిస్తా రు. చివరకు ఈ దీపాలను ముత్త యిదువులు కార్తీక
పౌర్ణ మికి సముద్ర స్నానాలను ఆచరించి జీవనదులలో వదులుతారు. ఇవి సౌభాగ్యానికి, సౌశీల్యానికి,
సౌజన్యానికి ప్రతీకలుగా భావిస్తా రు.

● మనోనిశ్చలతకు, సుఖశాంతులకు అనువైన కాలమిది. దీపాలపండుగ అయిన దీపావళి రోజున

మహాలక్ష్మీ పూజను జరుపుకోవడానికి ఓ విశిష్ట త ఉంది. పూర్వం దుర్వాస మహర్షి ఒకమారు
దేవేంద్రు ని ఆతిథ్యానికి వచ్చి ఒక మహిమాన్వితమైన హారాన్ని ప్రసాదించాడు.ఇంద్రు డు దానిని
తిరస్కార భావముతో తన వద్ద నున్న ఐరావతం అను ఏనుగు మెడలో వెస్తా డు అది ఆ హారాన్ని
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
కాలితో తొక్కివేస్తు ంది. అది చూచిన దుర్వాసనుడు ఆగ్రహము చెంది దేవేంద్రు ని
శపిస్తా డు.తత్ఫలితంగా దేవేంద్రు డు రాజ్యమును కోల్పోయి సర్వసంపదలు పో గొట్టు కుని దిక్కుతోచక
శ్రీహరిని ప్రా ర్థిస్తా డు.ఈ పరిస్థితిని గమనించిన శ్రీ మహావిష్ణు వు దేవేంద్రు ని ఒక జ్యోతిని వెలిగించి
దానిని శ్రీ మహాలక్ష్మీ స్వరూపంగా తలచి పూజించమని సూచిస్తా డు. దానికి తృప్తి చెందిన లక్ష్మీదేవి
అనుగ్రహంతో తిరిగి త్రిలోకాధిపత్యాన్ని,సర్వసంపదలను పొ ందాడని పురాణాలు చెబుతున్నాయి.

● ఆ సమయంలో శ్రీ మహావిష్ణు వు చెంతనే ఉండే మహాలక్ష్మీదేవిని ఇంద్రు డు ఇలా ప్రశ్నించాడు.తల్లి

నీవు కేవలం శ్రీహరి వద్ద నే ఉండటం న్యాయమా? నీ భక్తు లను కరుణించవా? అంటాడు. దీనికి ఆ
మాత సమాధానమిస్తూ త్రిలోకాథిపతీ "నన్ను త్రికరణ శుద్ధిగా ఆరాధించే భక్తు లకు వారి వారి
అభీష్టా లకు అనుగుణంగా మహర్షు లకు మోక్షలక్ష్మీ రూపంగా విజయాన్ని కోరేవారికి విజయలక్ష్మీగా,
విద్యార్థు లు నన్ను ఆరాధిస్తే విద్యాలక్ష్మీగా, ఐశ్వర్యాన్ని కోరి ఆరాధించేవారికి ధనలక్ష్మీగా వారి సమస్త
కోరికలు నెరవేర్చే వరలక్ష్మీదేవిగా ప్రసన్నురాలిని అవుతాను అని సమాధానమిచ్చింది. అందుచేత
దీపావళి రోజున మహాలక్ష్మిని పూజించేవారికి సర్వసంపదలు చేకూరుతాయని విశ్వాసం.

● ప్రా ద్యోషపురానికి రాజు నరకాసురుడు. బ్రహ్మదేవుని నుంచి పొ ందిన వరగర్వంతో నరకాసురుడు

దేవతలను మహర్షు లను నానా ఇబ్బందులు పెడుతుంటాడు. నరకాసురుని ఆగడాలు
శృతిమించడంతో సత్యభామ సమేతుడైన శ్రీకృష్ణు డు నరకాసురుని సంహరిస్తా డు. నరకాసురుని పీడ
విరగడవ్వడంతో ప్రజలు దీపాలు వెలిగించి పండుగను జరుపుకున్నారు.ఆ పరంపర నేటికీ
కొనసాగుతున్నది.ఆశ్వయుజ బహుళ చతుర్ద శి నరక చతుర్ద శిగా ప్రసిద్ధి పొ ందింది.నరకాసురుడనే
రాక్షసుడు చెలరేగి సాధు జనాలను పీడిస్తూ దేవ, మర్త ్య లోకాలలో సంక్షోభాన్ని
కలిగిస్తు ంటాడు.కృతయుగంలో హిరణ్యాక్షుని వధించిన వరాహస్వామికి భూదేవికి అసుర సంధ్యా
సమయంలో జన్మిస్తా డు నరకుడు.అతడు లోక కంటకుడైనా మహావిష్ణు వు వధించరాదని తల్లియైన
తన చేతిలోనే మరణించేలా వరం పొ ందుతుంది భూదేవి. మహావిష్ణు వు ద్వాపర యుగంలో శ్రీకృష్ణ
భగవానునిగా అవతరించినప్పుడు భూదేవి సత్యభామగా జన్మిస్తు ంది.అప్పటికి నరకాసురుడు లోక
కంటకుడై చేస్తు న్న అధర్మకృత్యాలను అరికట్ట డానికి సత్యభామా సమేతంగా తరలి

వెళ్తా డు శ్రీకృష్ణు డు. వారి మధ్యజరిగిన భీకర సంగ్రా మంలో భూదేవి అంశ అయిన సత్యభామ
శరాఘాతాలకు మరణిస్తా డు నరకుడు. తన పుత్రు ని పేరైనా కలకాలం నిలిచి ఉండేలా చేయమని
సత్యభామ ప్రా ర్థించడంతో ఆ రోజు నరక చతుర్థ శిగా పిలువబడుతుందని వరం ప్రసాదిస్తా డు
శ్రీకృష్ణు డు.నరకుని చెరనుండి సాధుజనులు,పదహారువేలమంది రాజకన్యలు విడిపించబడ్డా రు ధ్రర్మం
సుప్రతిష్ఠ మైంది. నరకాసురుని పీడ విరగడైందన్న సంతోషంతో ఆ మరుసటి రోజు ప్రజలు సంబరాలు
జరుపుకుంటారు.ఈ సంబరాలు జరుపుకునే రోజు అమవాస్య కావడంతో చీకటిని పారద్రో లుతూ
దీపాలతో తోరణాలు వెలిగించి బాణాసంచా కాల్చి వేడుక చేసుకున్నారు. కాలక్రమంలో అదే దీపావళి
పర్వదినంగా మారింది.

● దీపావళి పండుగ రావడం వెనుక ఎన్నో కథలు ఉన్నాయని మన పురాణాలు చెపుతున్నాయి.

ముఖ్యంగా రామాయణం, భారతం మరియు భాగవతాలను చదివితే మీకు ఆ కథలు తెలుస్తా యి.
రామాయణం గురించి మీరు వినే ఉంటారు.అయోధ్యకు రాజు అయిన తండ్రి దశరధుని కోరిక మేరకు
శ్రీరాముడు, సీతాలక్ష్మణ సమేతుడై పద్నాలుగేళ్ళు అడవిలో నివసించేందుకు వెళతాడు. వనవాసం
చేస్తు ండగా లంకాధీశుడైన పదితలల రావణాసురుడు సీతను ఎత్తు కు వెళతాడు. ఆ తర్వాత
రావణసురునితో జరిపిన యుద్ధ ంలో విజయం పొ ందిన శ్రీరామచంద్రు డు సతీసమేతంగా అయోధ్యకు
విచ్చేస్తా డు.ఆరోజు అమావాస్య అయోధ్య అంతా చీకట్ల తో నిండి ఉంటుంది.దాంతో శ్రీరామునికి స్వాగతం
పలికేందుకు అయోధ్యావాసులు దీపాలను వెలిగించి అమావాస్య చీకట్ల ను పారద్రో లుతారు.ఆనాటి
నుంచి దీపావళి పండుగను మనం జరుపుకుంటున్నాం.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

● మూడవ కథగా పాల సముద్రం నుంచి శ్రీమహాలక్ష్మిదేవి ఉద్భవించిన వృత్తా ంతాన్ని

తెలుసుకుందాం.మరణాన్ని దరి చేరని అమృతం కోసం దేవ,దానవులు పాల సముద్రా న్ని
చిలుకుతుండగా ఈ రోజు లక్ష్మిదేవి ఉద్భవించింది.సకల అష్టైశ్వర్యాలను ప్రసాదించే లక్ష్మీదేవికి
దీపావళి నాటి సాయంత్రం హిందువులు ప్రత్యేక పూజలు చేస్తా రు.

● నాలుగవ కథగా భారతంలోని ఇతివృత్తా న్ని చెప్పుకుందాం.కౌరవులు సాగించిన మాయా జూదంలో

ఓడిన పాండవులు పదమూడేళ్ళు వనవాసం ఒక సంవత్సర కాలం అజ్ఞా త వాసం సాగించి తమ
రాజ్యానికి తిరిగి వస్తా రు.ఆ సందర్భంగా ప్రజలు దీపాలు వెలిగించి వారికి స్వాగతం పలుకుతారు.

● ఐదవ వృత్తా ంతంగా రైతుల గురించి తెలుసుకుందాం.గ్రా మీణ ప్రా ంతాలలో పంట చేతికి వచ్చే
సందర్భాన్ని పురస్కరించుకుని అన్నదాతలు దీపావళి పండుగను చేసుకుంటారు.మంచి పంట
దిగుబడిని అందించినందుకు ఇష్ట దైవానికి కృతజ్ఞ తగా ప్రత్యేక పూజలు చేసి పండుగ జరుపుకుంటారు.

9. వినాయక చవితి:

● ప్రయత్నం పురుష లక్షణం- ఫలితం దైవాధీనం' అన్నారు పెద్దలు. మొదలు పెట్టిన ప్రయత్నం
నిర్విఘ్నంగా పూర్తి అయితే, ఫలితం దానికదే వస్తు ంది. చేపట్టిన పనిని నిర్విఘ్నంగా పరిసమాప్తి
చేయించే ఆది దేవుడే వినాయకుడు. ఆయనకు సంబంధించిందే వినాయక చవితి. భాద్రపద శుక్ల
చతుర్ది రోజు జరుపుకునే పండగ.

శ్రీ వినాయక వ్రత కథ

● పూర్వం చంద్రవంశానికి చెందిన ధర్మరాజు జ్ఞా తుల వలన సిరిసంపదలన్నీ పో గొట్టు కున్నాడు.
భార్యతోనూ, తమ్ములతోనూ వనవాసం చేస్తూ ఒకనాడు నైమిశారణ్యాకి చేరుకున్నాడు. అక్కడ
శౌనకాది ఋషులకు అనేక పురాణ రహస్యాలను బో ధిస్తు న్న సూతమహామునిని దర్శించి,
నమస్కరించి "ఋషివర్యా! మేము రాజ్యాధికారాన్నీ, సమస్త వస్తు వాహనాలను పో గొట్టు కున్నాం. ఈ
కష్టా లన్నీ తీరి, పూర్వవైభం పొ ందేలా ఏదైనా సులభమైన వ్రతాన్ని చెప్పండి" అని ప్రా ర్ధించాడు.

● అప్పుడు సూతుడు ధర్మరాజుకు ... వినాయకవ్రతం చేస్తే కష్టా లు తొలగిపో యి, సమస్త సౌఖ్యాలు
కలుగుతాయంటూ ఇలా చెప్పసాగాడు. "ఒకసారి కుమారస్వామి పరమశివుణ్ణి దర్శించి తండ్రి
మానవులు ఏ వ్రతం చేయడం వలన వంశవృద్ధిని పొ ంది, సమస్త కోరికలూ తీరి, సకల శుభాలనూ
విజయాలనూ, వైభావాలనూ పొ ందగలుగుతారో అటువంటి వ్రతాన్ని చెప్పండి అని కోరాడు.

● అందుకు శివుడు 'నాయనా! సర్వసంపత్కరము, ఉత్త మము, ఆయుష్కా మ్యార్ధ సిద్ధిపద

్ర మూ అయిన
వినాయక వ్రతమనేదొ కటుంది. దీన్ని భాద్రపద శుద్ధ చవితినాడు ఆచరించాలి.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

● ఆ రోజు ఉదయమే నిద్రలేచి స్నానం చేస,ి నిత్యకర్మలు నెరవేర్చుకుని తమ శక్తి మేరకు

బంగారంతోగానీ, వెండితోగానీ లేదా మట్టితోగానీ విఘ్నేశ్వరుడి బొ మ్మను చేస,ి తమ ఇంటికి ఉత్త ర
దిక్కులో బియ్యాన్ని పో సి మండపాన్ని నిర్మించి, అష్ట దళ పద్మాన్ని ఏర్పరచాలి.

● అందులో గణేశుణి ప్రతిమని ప్రతిష్టించాలి. అనంతరం శ్వేతగంధాక్షతలు, పుష్పాలు, పత్రా లతో

పూజించి, ధూపదీపాలను, వెలగ, నేరేడు మొదలైన ఫలములను రకమునకు ఇరవై ఒకటి చొప్పున
నివేదించాలి.

● నృత్య, గీత, వాద్య, పురాణ పరనాదులతో పూజను ముగించి యధాశక్తి వేదవిదులైన బ్రా హ్మణులకి
దక్షిణ, తాంబూలాదులు ఇవ్వాలి. బంధుజనంతో కలిసి భక్ష్య భోజ్యాదులతో భోజనం చేయాలి.

● మరునాడు ఉదయం స్నానసంధ్యలు పూర్తిచేసుకుని గణపతికి పునఃపూజ చేయాలి. విపులను దక్షిణ

తాంబూలాలతో తృప్తు లను చేయాలి. ఈ విధంగా ఎవరైతే వినాయక వ్రతాన్ని చేస్తా రో వాళ్ళకి గణపతి
ప్రసాదం వలన సకల కార్యాలూ సిద్ధిస్తా యి.

● అన్ని వ్రతాల్లో కి అత్యుత్త మైన ఈ వ్రతం త్రిలోక ప్రసిద్ధమై దేవముని గంధర్వాదులందరిచేతా

ఆచరింపబడింది' అని పరమశివుడు కుమారస్వామికి చెప్పాడు.

● కనుక ధర్మరాజా, నువ్వు కూడా ఈ వ్రతాన్ని ఆచరించినట్ల యితే నీ శత్రు వులను జయించి సమస్త
సుఖాలనూ పొ ందుతావు.

● గతంలో విదర్భ యువరాణి దమయంతి ఈ వ్రతం చేయడం వల్ల నే తాను ప్రేమించిన నలమహారాజును
పెలిగింది. మడంతటివాడు ఈ వ్రతం చేయడం వల్ల నే శమంతకమణితో బాటుగా జాంబవతీ
సత్యభామలనే ఇద్ద రు కన్యామణులను కూడా పొ ందగలిగాడు. ఆ కథ చెబుతాను విను' అంటూ ఇలా
చెప్పసాగాడు.

● పూర్వం గజముఖడయిన గజాసురుడు శివుడికోసం తపస్సు చేశాడు. అతని తపస్సుకు మెచ్చి

పరమశివుడు ప్రత్యక్షమై వరం కోరుకోమన్నాడు.

● గజాసురుడు 'స్వామీ నువ్వు నా ఉదరమందే నివశించాలి' అని కోరాడు. దాంతో భక్త సులభుడైన
శివుడు అతడి కుక్షీయందు ఉండిపో యాడు.

● జగన్మాత పార్వతి భర్త ను వెదుకుతూ ఆయన గజారుసుని కడుపులో ఉన్నాడని తెలుసుకుంది.

ఆయన్ను దక్కించుకునే ఉపాయం కోసం శ్రీమహావిష్ణు వును ప్రా ర్థించింది. శ్రీహరి బ్రహ్మాది దేవతలను
పిలిపించి చర్చించాడు.

● గజాసుర సంహారానికి గంగిరెద్దు మేళమే తగినదని నిర్ణ యించారు. నందీశ్వరున్ని గంగిరెద్దు గా

అలంకరించారు. బ్రహ్మాది దేవతలందరూ తలకొక వాయిద్యాన్ని ధరించారు. మహావిష్ణు వు
చిరుగంటలు, సన్నాయిలు ధరించాడు. గజాసుర పురానికి వెళ్లి గంగిరెద్దు ను ఆడిస్తు ండగా
గజాసురుడు విని, వారిని పిలిపించి తన భవనం ఎదుట గంగిరెద్దు ను ఆడించమని కోరాడు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● బ్రహ్మాది దేవతలు రసరమ్యంగా వాద్యాలను వాయిస్తు ండగా జగన్నాటక సూత్రధారియైన హరి
చిత్రవిచిత్రంగా గంగిరెద్దు ను ఆడించాడు.

● గజాసురుడు పరమానందభరితుడై ఏమి కావాలో కోరుకోండి ఇస్తా ను అని అన్నాడు. అంతట శ్రీహరి
గజాసురున్ని సమీపించి 'ఇది శివుని వాహనమైన నంది, శివుణ్ణి కనుగొనడానికి వచ్చింది. శివుణ్ణి
"అప్పగించు" అని కోరాడు.

● ఆ మాటలకు గజాసురుడు నివ్వెరపో యాడు. వచ్చినవాడు రాక్షసాంతకుడైన శ్రీహరి అని

తెలుసుకున్నాడు. తనకు మరణం నిశ్చయమనుకున్నాడు.

● తన గర్భంలో ఉన్న పరమేశ్వరుణ్ణి ఉద్దేశించి 'స్వామీ నా శిరస్సును త్రిలోక పూజ్యముగా చేస,ి నా

శరీరాన్ని నువ్వు ధరించు' అని ప్రా ర్ధించాడు.

● తన గర్భంలో ఉన్న శివుణ్ణి తీసుకోవచ్చునని విష్ణు మూర్తికి అంగీకారం తెలియజేశాడు. అంత శ్రీహరి
నందిని ప్రేరేపించగా, నంది తన కొమ్ములతో గజాసురుని ఉదరాన్ని చీల్చాడు. బ్రహ్మాది దేవతలకు
వీడ్కోలు చెప్పి శ్రీహరి వైకుంఠానికి వెళ్ళగా, శివుడు నందినిక్కి కైలసానికి వెళ్ళాడు.

వినాయకోత్పత్తి

● కైలాసంలో పార్వతి భర్త రాకను గురించి విని సంతోషించింది. స్వాగతం చెప్పేందుకు స్నానాలంకార
ప్రయత్నంలో తనకై ఉంచిన నలుగుపిండితో పరధ్యానముగా ఒక ప్రతిమను చేసింది.

● అది చూడముచ్చటైన బాలుడుగా కనిపించింది. దానికి ప్రా ణం. పో యాలనిపించి, తన తండ్రి ద్వారా
పొ ందిన మంత్రంతో ఆ ప్రతిమకు ప్రా ణప్రతిష్ట చేసింది. ఆ దివ్యసుందరుని వాకిట్లో ఉంచి, ఎవరినీ లోనికి
రానివ్వరాదని చెప్పి లోపలకు వెళ్ళింది.

● కాసేపటికి శివుడు వచ్చాడు. వాకిట్లో ఉన్న బాలుడు పరమశివుణ్ణి అభ్యంతర మందిరంలోనికి

పో నివ్వకుండా అడ్డు కున్నాడు.

● తన ఇంట్లో తనకే అవరోధమా అని శివుడు కోపంతో రగిలిపో యాడు. రౌద్రంతో ఆ బాలుని శిరచ్చేదం
చేస,ి లోపలికి వెళ్ళాడు. శివపార్వతులు సంభాషణల మధ్య ద్వారం దగ్గ రి బాలుడి గురించి మాటలు
దొ ర్లా యి. శివుడు తాను ఆ బాలుడి శిరస్సు వధించినట్టు తెలిపాడు.

● విషయం తెలుసుకున్న పార్వతి విలపించింది. శివుడు కూడా చింతించాడు. వెంటనే తనవద్ద నున్న
గజాసురుని శిరస్సును ఆ బాలుడి మొండేనికి అతికించి ఆ శిరస్సుకు శాశ్వతత్వాన్ని త్రిలోక
పూజ్యతను కలిగించాడు.

● గణేశుడు గజాననుడై, శివపార్వతుల ముద్దు లపట్టియైనాడు. ఆ తరువాత శివపార్వతులకు

కుమారస్వామి జన్మించాడు.

విఘ్నే శాదిపత్యం
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

● ఒకనాడు దేవతలు, మునులు, మానవులు, పరమేశ్వరుని సేవించి విఘ్నములకు ఒక అధిపతిని

ఇమ్మని కోరారు. గజాననుడు తాను జ్యేష్టు డను గనుక ఆధిపత్యం తనకు ఇమ్మని కోరాడు.

● గజాననుడు మరుగుజ్జు వాడు, అనర్హు డు, అసమర్ధు డు కాబట్టి ఆధిపత్యం తనకి ఇవ్వాలని
కుమారస్వామి తండ్రిని వేడుకున్నాడు.

● అందుకు శివుడు తన కుమారులనుద్దేశించి 'మీ ఇరువురిలో ఎవరు ముల్లో కములలోని పవిత్ర

నదులన్నింటిలో స్నానంచేసి ముందుగా నా వద్ద కు వస్తా రో వారికి ఈ ఆధిపత్యం. లభిస్తు ంద'ని
చెప్పాడు.

● అంత కుమారస్వామి తన వాహనం నెమలిపై వెంటనే బయలుదేరాడు. గజాననుడు

అచేతనుడయ్యాడు. మందగమనుడైన తాను తన వాహనం అయిన ఎలుకపై ముల్లో కాల్లో ని
నదులన్నింటిలో వేగంగా స్నానం చేసి రావడం కష్ట సాధ్యమనీ తరుణోపాయం చెప్పమనీ తండ్రిని
వేడుకున్నాడు.

● వినాయకుని బుద్ధి సూక్ష్మతకు మురిసిపో యిన శివుడు నారాయణ మంత్రా న్ని అనుగ్రహించాడు.
నారములు అనగా జలములు, జలములన్నీ నారాయణుని ఆధీనములు. అంటే నారాయణ మంత్రం
ఆధీనంలో ఉంటాయి.

● వినాయకుడు ఆ మంత్రం చదువుతూ తల్లిదండ్రు ల చుట్టూ ప్రదక్షిణం చేయడం ప్రా రంభించాడు. ఆ

మంత్రం ప్రభావాన ప్రతి తీర్ధ ంలోనూ కుమారస్వామి కన్నా ముందే వినాయకుడు ప్రత్యక్షం కావడం
ప్రా రంభించాడు.

● ఇలా మూడుకోట్ల యాభైలక్షల నదులలో వినాయకుడే ముందుగా స్నానమాచరించడం చూసి

కుమారస్వామి ఆశ్చర్యపడి కైలసానికి వెళ్ళాడు. తండ్రి పక్కన ఉన్న గజాననున్ని చూసి,
నమస్కరించి 'తండ్రి.. అన్నగారి మహిమ తెలియక ఆధిపత్యం అడిగాను, క్షమించండి. ఈ ఆదిపత్యం
అన్నగారికే ఇవ్వండి' అని ప్రా ర్ధించాడు.

చంద్రు ని పరిహాసం

● అంత పరమేశ్వరుడు భాద్రపద శుద్ధ చవితినాడు గజాననునికి విఘ్నాదిపత్యం ఇచ్చాడు.

● ఆనాడు సర్వదేశస్థు లు విఘ్నేశ్వరునికి కుడుములు, ఉండ్రా ళ్లు మొదలైన పిండి వంటలు,
టెంకాయలు, తేన,ె అరటిపండ్లు , పానకం, వడపప్పు మొదలైనవి సమర్పించి పూజించగా
విఘ్నేశ్వరుడు సంతుష్టు డై కొన్ని భక్షించి, కొన్నివాహనమునకిచ్చి, కొన్ని చేత ధరించి
సూర్యాస్త మయ వేళకు కైలాసానికి వెళ్ళి తల్లిదండ్రు లకు ప్రణామం చేయబో యాడు.

● ఉదరం భూమికానిన చేతులు భూమికానవు, చేతులు భూమికానిన ఉదరం భూమికానదు ఈ

విధంగా ఇబ్బంది పడుతుండగా, శివుని శిరస్సులో ఉన్న చంద్రు డు వినాయకుడి అవస్థ చూసి
నవ్వాడు.

● రాజదృష్టి సో కిన రాళ్ళు కూడా సుగ్గ వుతాయి అన్నట్లు విఘ్నదేవుని ఉదరం పగిలి, లోపలున్న
కుడుములన్నీ ఆ ప్రదేశంలో పడి వినాయకుడు మృతి ఆ చెందాడు. అది చూసి పార్వతీదేవి ఆగ్రహంతో
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
చంద్రు ని 'పాపాత్ముడా! నీ దృష్టి తగిలి నా కుమారుడు మరణించాడు కాబట్టి నిన్ను చూసినవారు
పాపాత్ములై నీలాపనిందలు పొ ందుదురుగాక' అని శపించింది.

ఋషిపత్నులకు నీలాపనిందలు

● ఆ సమయంలో సప్త మహర్షు లు యజ్ఞ ం చేస్తూ తమ భార్యలతో అగ్ని ప్రదక్షిణం చేస్తు న్నారు.
అగ్నిదేవుడు ఋషిపత్నులను మోహించి శాపభయంతో ఆశక్తు డై క్షీణించడం ప్రా రంభించాడు. అగ్ని
భార్యయైన స్వాహాదేవి అది గ్రహించి అరుందతి రూపము కాక, మిగిలిన ఋషిపత్నుల రూపం ధరించి
పతిని సంతోషపెట్టేందుకు ప్రయత్నించింది.

● అగ్నిదేవునితో ఉన్నది తమ భార్యలేయని శంకించి, ఋషులు తమ భార్యలను విడనాడారు.

ఋషిపత్నులు చంద్రు ని చూడటం వల్ల వారికి ఈ నీలాపనింద కలిగింది. ఋషిపత్నులకు వచ్చిన
ఆపదను దేవతలూ, మునులూ పరమేశ్వరునికి తెలుపగా, అతడు అగ్నిహో త్రు ని భార్యయే
ఋషిపత్నుల రూపం ధరించిందని చెప్పి ఋషులను సమాదానపరిచాడు. అప్పుడు బ్రహ్మ
కైలాసానికి వచ్చి, మృతుడై పడియున్న విఘ్నేశ్వరుని బతికించాడు.

● అంత దేవాదులు 'పార్వతీ, నీ శాపంవల్ల ముల్లో కాలకూ కీడు వాటిల్లు తోంది. నీ శాపాన్ని
ఉపసంహరించుకోమని ప్రా ర్ధించారు. 'వినాయకచవితినాడు మాత్రమే చంద్రు ని చూడరాదు' అని
శాపాన్ని సడలించింది పార్వతీదేవి.

శమంతకోపాఖ్యానం

● ద్వాపరయుగంలో భాద్రపద శుద్ధ చవితినాటి రాత్రి శ్రీరప్రియుడైన శ్రీకృష్ణు డు ఆకాశం.. వంక

చూడకుండా గోశాలకు వెళ్లి పాలు పిదుకుతున్నాడు. అనుకోకుండా పాలలో చంద్రు ని ప్రతిబింబాన్ని
చూసి 'అయ్యా... నాకు ఎలాంటి అపనింద రానున్నదో " అని అనుకున్నాడు.

● కొన్నాళ్ళకు సర్రా జిత్తు సూర్యుని వరంతో శమంతకమణిని సంపాదించి ద్వారకా పట్ట ణానికి శ్రీకృష్ణ
దర్శనార్ధ మై వెళ్ళాడు. శ్రీకృష్ణు డు ఆ మణిని రాజుకి ఇవ్వవలసిందని దానితో రాజ్యాభివృద్ధి
జరుగుతుందని అడగాడు, దానికి ఇంద్రజిత్తు ఇంత మహిమ కలిగిన శమంతకమణిని ఇవ్వడానికి
నిరాకరించాడు.

● తరువాత ఒకరోజు ఇంద్రా జిత్తు తమ్ముడు ప్రసేనుడు ఆ మణిని ధరించి వేటకు వెళ్ళాడు. ఒక సింహం
దానిని మాంసపు ఖండమని భావించి ప్రసీనుడిని సంహరించి మణిని తీసుకుని పో తుండగా ఒక
బెల్లూ కం ఆ సింహాన్ని చంపి, మణిని తన కుమార్తె జాంబవతికి ఆడుకోవడానికి ఇచ్చాడు.

● మణికోసం శ్రీకృష్ణు డి తన తమ్ముడిని సంహరించాడని సత్రా జిత్తు పట్ట ణంలో దాటించాడు. అది విన్న
శ్రీకృష్ణు డు చవితి చంద్రు న్ని చూసిన దో ష ఫలమే ఇది అనుకున్నాడు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● దాన్ని పో గొట్టు కోవడానికి బంధుమిత్రసమేతుడై అడవికి వెళ్ళగా అక్కడ ఒకచోట ప్రసన్నుని కళేబరం,
సింహం కాలిజాడలు, ఎలుగుబంటి అడుగుజాడలు కనిపించాయి. ఆ దారినే వెళుతూ ఒక పర్వత
గుహద్వారాన్ని చూసి శ్రీకృష్ణు డు తనవారందరినీ అక్కడే ఉండమని చెప్పి ఒక్కడే గుహ లోపలికి వెళ్లి
ఉయ్యాలలో ఊగుతున్న మణిని చూశాడు దాన్ని తీసుకుని వెనుతిరుగుతుండగా ఉయ్యాలలో
నిద్రిస్తు న్న బాలిక ఏడవడం మొదలుపెట్టింది.

● అది చూసి, జాంబవంతుడు కృష్ణు డితో తలపడ్డా డు. ఇద్ద రి మధ్యా ఇరవై ఎనిమిది రోజుల పాటు
నిరవధికంగా యుద్ధ ం జరిగింది. బండరాళ్ళతో, వృక్షాలతో, ముష్టిఘాతాలతో ఇరువురూ ఒకరిని ఒకరు
గాయపరుచుకుంటున్నారు. జాంబవంతుడి తనను ఓడిస్తు న్నది శ్రీరాముడే అని తెలుసుకుని దేవా
త్రేతాయుగంలో నామీద వాత్సల్యంతో నువ్వు వరం కోరుకోమన్నావు.

● నీతో ద్వంద్వయుద్ధ ం చేయాలని కోరుకున్నాను. అప్పట్నుంచీ మీ నామస్మరణే చేస్తూ యుగాలు

గడిపాను. ఇన్నాళ్ళకు నా కోరిక నెరవేరింది' అంటూ ప్రా ర్ధించగా శ్రీకృష్ణు డు 'శమంతకమణిని
అపహరించినట్లు నాపై ఆరోపణ వచ్చింది. మణికోసం ఇలా వచ్చాను. ఇవ్వ'మని కోరాడు.
జాంబవంతుడు శ్రీకృష్ణు నికి మణితోపాటు తన కూతురు జాంబవతిని కానుకగా ఇచ్చాడు.

● పట్ట ణానికి తిరిగి వచ్చిన శ్రీకృష్ణు డు | సత్రా జిత్తు ను రప్పించి పిన్న పెద్దలను ఒకచోట చేర్చి యావత్
వృత్తా ంతాన్ని తెలియజేశాడు. శమంతకమణిని సర్రా జిత్తు కి తిరిగి ఇచ్చేశాడు.

● దాంతో సత్రా జిత్తు పశ్చాత్తా పంతో అయ్యో లేనిపో ని నిందమోపి తప్పు చేశానని విచారించి,
మణితోపాటు తన కుమార్తె అయిన సత్యభామను భార్యగా స్వీకరించమని శ్రీకృష్ణు డిని వేడుకున్నాడు.

● శ్రీకృష్ణు డు ఒక శుభముహూర్తా న జాంబవతి, సత్యభామలను భార్యలుగా పొ ందాడు. దేవాదులు,

మునులు కృష్ణు ణ్ణి స్తు తించి 'మీరు సమర్ధు లు కనుక నీలాపనింద బాపుకున్నారు. మా పరిస్థితి
ఏమిటి?' అని అడగగా అంతట శ్రీ కృష్ణు డు భాద్రపద శుద్ధ చతుర్దినాడు ప్రమాదవశాత్తు చంద్రు ణ్ణి
చూసినవాళ్ళు గణపతిని పూజించి,

● ఈ శమంతకమణి కథను విని, అక్షతలు తలపై చల్లు కుంటే నీలాపనిందలు పొ ందరు అని
తెలియజేశాడు. అప్పటినుంచి ప్రతి సంవత్సరం భాద్రపద శుద్ధ చతుర్థినాడు దేవతలూ, మహర్షు లూ,
మానవులూ తమతమ శక్తికొలదీ గణపతిని పూజించ అభీష్ట సిద్ధి పొ ందుతూ సుఖసంతోషాలతో
ఉన్నారు.

వినాయకుడి ముఖ్యమైన రూపాలెన్ని

విఘ్నేశ్వరుడికి మొత్త ం 32 రూపాలు ఉన్నాయి. వీటిలో 16 రూపాలు అత్యంత ప్రా ధాన్యమైనవిగా తాంత్రికులు
పూజిస్తా రని చెబుతారు. అందువల్ల ఈ 16 రూపాలు అత్యంత ప్రా ధాన్యం సంతరించుకున్నాయి.
1. బాలగణపతి 2. తరుణ గణపతి 3, భక్త గణపతి
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
4. వీర గణపతి 5. శక్తిగణపతి 6 ద్విజ గణపతి
7. సిద్ధి గణపతి 8.ఉచ్ఛిష్ట గణపతి 9. విష్ణు గణపతి
10.క్షిప్త గణపతి, 11. హేరంభ గణపతి 12 లక్ష్మీగణపతి
13. మహాగణపతి 14. విజయ గణపతి 15. రుత్య గణపతి
16. ఊర్ధ ్వ గణపతి

10. రథ సప్త మి :

● మాఘ మాసం శుక్ల పక్షం సప్త మి తిథి 'రథ సప్త మి'గా ప్రసిద్ధం. సూర్యరథం దక్షిణాయనం ముగించి,
పూర్వోత్త ర దిశగా పయనం సాగిస్తు ందని భక్తు లు విశ్వసిస్తా రు. మాఘ సప్త మి మొదలు.. వచ్చే ఆరు
మాసాలూ ఉత్త రాయణ పుణ్యకాలం. ఆదితి, కశ్యప ప్రజాపతి దంపతులకు మహావిష్ణు వు సూర్య
భగవానుడిగా ఉదయించాడు కాబట్టి, నేడు సూర్య జయంతి' అని పురాణ గాథలు చెబుతాయి.

● సూర్యరడానికి కూర్చిన ఏడు గుర్రా లు ఏడు వారాలకు, పన్నెండు చక్రా లు పన్నెండు రాశులకు
సంకేతాలు. సూర్యుడి పేరుతో ప్రా రంభమయ్యేది భానువారం, శనివారంతో వారాంతమవుతుంది.
మేషం నుంచి మీనం దాకా పన్నెండు రాశుల్ని పూర్తిచేయడానికి, సూర్యరథానికి ఒక ఏడాది
పడుతుందంటారు.

● ఒకే సూర్యుడు పన్నెండు రూపాలు. పన్నెండు పేర్లతో ప్రకాశించడాన్ని ఆ విరాట్ పురుషుడి

నేత్రా వధాన ప్రభావంగా పరిగణిస్తా రు. వేదవాక్యాన్ని అనుసరించి- ఉత్త రాయణం పుణ్యకాలంలా, ఆ
సూర్యకాంతిలో జీవితం సాగడం మహాభాగ్యంగా వర్ణిస్తా రు. ఉత్త రాయణ పుణ్యకాలం కోసమే
భీష్మాచార్యులు అంపశయ్యపై ఎదురుచూశారు.

● రుగ్వేదంలోని పదో మండలం ఎనభై అయిదో మంత్రమే సూర్యుడి పరంగా చెప్పిన గాయత్రీ మంత్రం.
రోజూ ఉదయం సూర్యుడికి ఎదురుగా నిలిచి నమస్కరించే ఆచారం అనాదిగా వస్తో ంది.

● సూర్యోపాసకుల నిత్య జీవితంలో సూర్యనమస్కారాలకు ప్రత్యేక స్థా నముంది. ఆరోగ్యాన్ని ప్రసాదించే

సూర్యుడికి యోగాభ్యాసం చేసేవారూ పెద్దపీట వేశారు.

● మహా విష్ణు వు ప్రతిరూపంగా పూజించే సూర్యభగవానుడికి దేశవిదేశాల్లో ఘనంగా పూజలు

నిర్వర్తిస్తా రు. రధసప్త మి రోజున అరసవల్లి సూర్యదేవాలయం, కర్ణా టకలోని మైసూరు ఆలయాల వద్ద
సూర్యమండల, సూర్యదేవర వూరేగింపులు ఉత్సాహంగా నిర్వహిస్తా రు.

● మంగళూరు వీర వేంకటేశ్వరస్వామి కోవెలలో రధో త్సవం వైభవంగా జరుగుతుంది. తిరుపతి క్షేత్రంలో
మలయప్పస్వామిని రధసప్త మి నాడు అలంకరించి- శ్రీదేవి, భూదేవి సమేతంగా సప్త వాహనాలపైన
వూరేగిస్తా రు. తిరుమాడ వీధుల్లో స్వామి సూర్యప్రభ, చిన శేష, గరుడ, హనుమ, చక్రా సన, కల్పవృక్ష,
సర్వభూపాల వాహనాల్ని అధిరోహించి నయనానందంగా విహరిస్తా రు. ఏడుకొండలవాడు.
సప్త వాహనుడై సప్తా శ్వ సూర్యుడిలా ప్రకాశిస్తా డు.

● సూర్యుడి దేవాలయాల్లో కోణార్క్, విరించి నారాయణ క్షేత్రా లు (ఒడిశా), మొదేరా (గుజరాత్)

ప్రఖ్యాతమైనవి. విదేశాల్లో నూ సూర్యారాధన సాగుతోంది. అందుకు చైనా, జపాన్, ఈజిప్టు లు
ఉదాహరణలు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
రథసప్త మీ వ్రతకథ:-

● యధిష్ఠిరుడు కృష్ణు ని అడిగెను. " ఓ కృష్ణా ! రధసప్త మినాడు జేయవలసిన విధివిధానము

ననుసరించి, భూలోకమున మనుష్యుడు చక్రవర్తి కాగలడని నీవు చెప్పియుంటివి. అట్లు
యెవ్వరికైననూ ప్రా ప్తించినదా ? " అనాగా, కృష్ణు డిట్లు జవాబిచ్చెను.

● కాంభోజదేశమున యశోవర్తియను చక్రవర్తి యుండెను. ఆయన వృద్ధా ప్యమున ఆయన

కుమారులందరు సర్వరోగముల చేత బాధపడుచున్న వారైరి అట్టి కర్మపరిపాకముయెందు వలన
గల్గెనోతెలుపవలసినదని ఒకానొక బ్రా హ్మణ శ్రేష్ఠు ని అడిగెను. అట్ల డిగిన రాజుతో " ఓరాజా! వీరు వీరి
పూర్వజన్మలో వైశ్యకులమున జన్మించ మిక్కిలి లోభులైయుండిర.ి అందుచేత వీరిట్టి రోవములకు
గురికావలసిన వారైరి వారి రోగనివారణకు రధసప్త మి రోజున జరుగు కార్యక్రమమును చూడవలెను.

● అ విధముగా నావ్రతము చూచినంత మాత్రమున దాని మాహాత్మ్యముచేవారి పాపములు పో వును.

కాన, వ్యాదితో బాధపడువారిని గొని వచ్చి ఆ వ్రతవైభవము వారికి చూపవలెను. అని బ్రా హ్మణుడు
చెప్పగా, రాజు అయ్యా! ఆ వ్రతమెట్లు చేయవలెనో దాని విధివిధానమును తెలుపు" డని ప్రా ర్ధించెను.

● అందులకా బ్రా హ్మణుడు ' ఓరాజా ! ఏ వ్రతము చూచినంత మాత్రమున జడత్వము నశించిపో వునో
ఆరధసప్త మి' అని పేరుగల వ్రతము సర్వులూ ఆచరించదగినది ఆ వ్రత ప్రభావమున సకల
పాపమూలూ హరించి. చక్రవర్తిత్వము గల్గు ను. ఆ వ్రతవిధానమును తెలుపుచున్నాను శ్రద్ధగా
వినుము.

● మాఘమాసమందలి శుక్ల పక్షమున వచ్చు షష్ఠి తిధి దినమున గృహన్తు యీ వ్రతమాచరింతునని

తలంపవలెను. పవిత్ర జలము గల నదులలోగాని, చెరువునందు గాని, నూతియందుగాని తెల్లని
నువ్వులతో విధివిధానముగా స్నానమాచరించవలెను.

● ఇలవేలుపులకు , కులదేవతలకు, యిష్ట దేవతలకు మ్రొ క్కి పూజించి అటుపిమ్మట

సూర్యదేవాలయమునకు పో యి ఆయనకు నమస్కరించి పుష్పములు, ధూపములు, దీపమును
అక్షితలతో శుభప్రా ప్తికొరకు పూజించవలెను.

● పిదప స్వగృహమునకు వచ్చి పంచయజ్ఞ ము గావించి, అతిధులతో సేవకులతో, బాలకులతో

భక్ష్యభోజ్యములు ఆరగించవలెను. ఆదినమున తైలము శరీరమునకు పూసుకొని స్నానము
చేయరాదు.

● ఆరాత్రి వేదపారగులగు విప్రు లను పిలిపించి, సూర్యభగవానుని విగ్రహానికి నియమము ప్రకారము

పూజించి, సప్త మి తిధి రోజున నిరాహారుడై, భోగములను విసర్జించవలెను.

● భోజనాలకు పూర్వము " ఓ జగన్నాధుడా ! నేను చేయబో వు ఈ రథసప్త మీ వ్రతమును

నిర్విఘ్నముగా పరిసమాప్తి చేయవలసిందిగా వేడుచున్నాను " అని వుచ్చరించుచు, తన చేతిలో గల
జలమును నీటిలో విడవవలెను.

● అట్లు నీటిని విడిచిపెట్టి బ్రా హ్మణులు, తాను, గృహమున నేలపైనా రాతి శయనించి జితేంద్రియుడై
ఉండి , ఉదయమున లేచి నిత్యకృత్యములాచరించి శుచియై ఉండవవలెను. ఒక దివ్యమైన
సూర్యర్ధా న్ని దివ్యమాలికల్తో ను, చిరుగంటలతోను, సర్వోపచారాలతోను తయారు చేసి
సర్వాంగములును రత్నాలు, మణులుతో అలంకరించవలెను.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

● బంగారుతోగాని, వెండితోగాని, గుర్రా లను, రధసారధినీ, రధమునూ తయారు చేసి మధ్యాహ్నవేళ

స్నానాదికములచు నిర్విర్తించుకొనవలెను. వదరబో తులను, పాషండులను, దుష్టు లను విడిచిపెట్టి -
ప్రా జ్ఞు లు సౌరసూక్త పారాయణ చేయుచుండగా నిజగృహము చేరవలెను.

● పిమ్మట తననిత్యకృత్యములను పూర్తి చేసుకొని స్వస్తి బ్రా హ్మణ వాచకములతో వస్త మ

్ర ండప
మధ్యభాగమున రధమును స్థా పించవలెను.

● కుంకుమతోను, సుగంధద్రవ్యములతోను, పుష్పములతోను పూజించి రధమును పుష్పములతోను,

దీపములతోను అలంకరించవలెను. అగరుధూపములుంచవలెను.

● రధమధ్యముననున్న సూర్యుని సర్వ సంపూర్ణ ముగా అర్చన చేయవలెను. ధనలోభము చేయరాదు.

లోభియై ధనమును ఖర్చు చేయుటకు మనస్సంగీకరించనిచో వ్రతము వైఫల్యమును, దానిఅవలన
మనస్సు నికలత్వమును పొ ందును.

● పిమ్మట రధాన్నీ, రధసారధిని అందుగల సూర్యభగవానునీ పుష్ప, ధూప, గంధ, వస్త్రా లు

అలంకారాలు భూషణాలు నానావిధ పంచభక్ష్యాదులు గల నైవేద్యాదులతో పూజించి యీ క్రింది
విధముగా దివాకరుని స్తో త్రము చేయవలెను.

● ఓ భాస్కరా ! దివాకరా ! ఆదిత్యా ! మార్తా ండా ! గ్రహాధిపాఅపారనిధే ! జగద్రక్షకా ! భూతభవనా !

భూతేశా ! భాస్కరా ! ఆర్త త్రా ణ పరాయణా హరా ! అంచిత్యా విశ్వసంచారా ! హేవిష్ణో ! ఆదిభూతేశా !
ఆదిమధ్యాస్త భాస్కరా ! ఓ జగత్ప్రతే ! భక్తి లేకున్నను, క్రియాశూన్యమయినను, నేను చేసిన
అర్చనకు నీ సంపూర్ణ కటాక్షమును చూపుము " పై విధముగా మనస్సులో తాను వేడిన కోరికను
సఫలీకృతం చేయవలెనని భాస్కరుని ప్రా ర్దించవలెను.

● ధనహీనుడయినను, విధిపక ్ర ారము అన్ని కార్యములు చేయవలెను. రధము సారధి, గుర్రములు

వివిధరకాల రంగులతో లిఖించిన బొ మ్మలు ఎదయిన జిల్లేడుప్రతిమలతో సూర్యభగవానుని శక్తి కొలది
పూర్వము చెప్పినట్లు విధివిధానముగా పూజించవలెను.

● ఆరాత్రి జాగరణ చేస,ి పురాణ శ్రా వణ మంగళగీతాలతో మంగళవాయుధ్యాలతో పుణ్యకదలను

వినవలెను. పిమ్మట రదయాత్రకు బయలెదేరి సూర్య్ని మనస్సున ధ్యానమణేయుచు అర్ధ నిమీలిత
నేత్రు డై చూడవలెను.

● ప్రా తఃకాలమున లేచి విమలుడై స్నానకృత్యము నిర్వర్తించుకొని బ్రా హ్మణులకు తృప్తిగా భోజనము
పెట్టి, వివిధ రత్నభూషణములతో ధాన్యాదులతో, వస్త్రా లతో తృప్తిపరచవలెను.

● అట్లు చేసిన అశ్వమేధయాగము చేసిన ఫలము లభించును. అని బ్రహ్మవిధులు చెప్పిరి. పిమ్మట
యధాశక్తి దానము నీయవలెను. ఈ రధమును తమ పురోహితులయిన గురుదేవులకు రక్త వస్త ్ర
యుగళంతో సమర్పించవలెను.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

● ఆవిధంగా చెసినచో యెందుకు జగత్పతిగాకుండును ? కాన, సర్వయత్నముల చేత రధసప్త మి

వ్రతమాచరించవలెను దానివల భాస్కరానుగ్రహము గల్గి మహాతేజులు, బలపరాక్రమవంతులు అయి
విపుల భోగములననుభవించి రాజ్యమును నిష్కంటకముగా చేసికొందురు.

● ఈ రధసప్త మి వ్రతమును చేసినచో పుత్రపౌత్రా దులను బడసి చివరగా సూర్యలోకము చేరును, అక్కడ
ఒక కల్పకాలము చక్రవర్తి పదవి ననుభవించును." కృష్ణు డు చెప్పుచున్నాడు :

● ఈ విధంగా ఆ ద్విజోత్త ముడు సర్వవిషయములను చెప్పి తన దారిని తాను పో యెను. రాజు ఆ

బ్రా హ్మణ శ్రేష్ఠు డుపదేశించినరీతిగా ఆచరించి సమస్త సౌఖ్యముల ననుభవించెను. ఈ విధముగా ఆ
రాజపుత్రు లు చక్రవర్తిత్వమును పొ ందిరి. ఈ కధను భక్తితో యెవరు విందురో వారికి భానుడు
సంతసించి మంచి ధనధాన్య సంపదనిచ్చును ఈ విధముగా బంగారుతో చేయబడిన సారధి గుర్రా లతో
గూడుకొనిన శ్రేష్ఠరధమును మాఘమాస సప్త మిరోజున యెవరు దానము చేయ్దు రో వారు
చక్రవర్తిత్వమును పొ ందగలరు.

11. మహాశివరాత్రి:

● మహాశివరాత్రి హిందువులు ఆచరించే ఒక ముఖ్యమైన పండగ. ఇది శివ, పార్వతుల వివాహం జరిగిన
రోజు. ఈ రోజు రాత్రి శివుడు తాండవం చేసే రోజు. హిందువుల క్యాలెండరులో ప్రతి నెలలో వచ్చే
శివరాత్రిని మాస శివరాత్రి అంటారు. కానీ శీతాకాలం చివర్లో వేసవి కాలం ముందు వచ్చే ఫాల్గు ణ
మాసంలో (ఫిబవ ్ర రి లేదా మార్చి) వచ్చే 13 లేదా 14 వ రోజుని మహాశివరాత్రి అంటారు.

● మహా శివరాత్రి చాంద్రమాన నెల లెక్కింపు ప్రకారం మాఘమాసం యొక్క కృష్ణ పక్ష చతుర్ద శి రోజున
వస్తు ంది. హిందువుల పండుగలలో మహాశివరాత్రి ప్రశస్త మైనది. ప్రతీ ఏటా మాఘ బహుళ చతుర్ద శి
నాడు చంద్రు డు శివుని జన్మ నక్షత్రమైన ఆరుద్ర యుక్తు డైనప్పుడు వస్తు ంది. శివుడు ఈ రోజే
లింగాకారంగా ఆవిర్భవించాడని శివపురాణంలో ఉంది. చాంద్రమాన నెల లెక్క ప్రకారం, ఈ రోజు
గ్రెగేరియన్ క్యాలెండర్లో ఫిబవ
్ర రి లేదా మార్చి నెలలో వస్తు ంది. హిందువుల క్యాలెండర్ నెలలో మాఘ
మాసం యొక్క కృష్ణ పక్ష చతుర్ద శి. సంవత్సరంలో పన్నెండు శివరాత్రు లలో మహా శివరాత్రి అత్యంత
పవిత్రమైనదిగా భావింపబడుతుంది

● పండుగ ప్రధానంగా బిల్వ ఆకులు శివుడికి, సమర్పణల ద్వారా జరుపుకుంటారు. ఒక రోజంతా

ఉపవాసం, రాత్రి అంతా జాగరణ చేసారు. ఇది శివ భక్తు లకు అత్యంత పర్వదినం. ఈనాడు శివభక్తు లు
తెల్లవారుజామున లేచి, స్నానం చేస,ి పూజలు చేస,ి ఉపవాసం ఉండి రాత్రి అంతా జాగరణము చేసి
మరునాడు భోజనం చేస్తా రు . రాత్రంతా శివ పూజలు, అభిషేకములు, అర్చనలు, శివలీలా
కథాపారాయణలు జరుపుతారు. అన్ని శివక్షేత్రా లలో ఈ ఉత్సవము గొప్పగా జరుగుతుంది . పూర్వం
శ్రీశైలం క్షేత్రంలో జరిగే ఉత్సవమును పాల్కురికి సో మనాథుడు పండితారాధ్య చరితమ
్ర ులో విపులంగా
వర్ణించాడు. శైవులు ధరించే భస్మము/విభూతి తయారుచేయటానికి ఈనాడు పవిత్రమైనదని
భావిస్తా రు. రోజు అంతా భక్తు లు "ఓం నమః శివాయ", శివ యొక్క పవిత్ర మంత్రం పఠిస్తా రు.

● మహా శివరాత్రి ఆంధ్ర ప్రదేశ్, కర్నాటక, కేరళ, తమిళనాడు అన్ని దేవాలయాలు విస్త ృతంగా
జరుపుకుంటారు. శివ (మొదటి) ఆది గురువుగా భావిస్తా రు. శివుడు నుండి యోగ సంప్రదాయం
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
ఉద్భవించింది. సంప్రదాయం ప్రకారం, మానవ వ్యవస్థ లో శక్తి సహజంగా, సైద్ధా ంతికంగా ఉంది, ఆ శక్తి
పెంపొ ందేందుకు ఈ రాత్రి శక్తివంతమైన గ్రహ స్థా నాలు అటువంటివి ఉన్నాయి. రాత్రి అంతా
తెలుసుకుంటూ (జాగరూకత), మెలుకువగా ఉన్న ఒక వ్యక్తి, శారీరక ప్రయోజనకరంగా,
ఆధ్యాత్మికంగా క్షేమాన్నిపొ ందుతాడు అని చెబుతారు. ఈ రోజు, అటువంటి శాస్త్రీయ సంగీతం, నృత్యం
వంటి వివిధ రంగాలలో నుండి కళాకారులు మొత్త ం రాత్రి అంతా జాగారం చేస్తా రు.

● నేపాల్ లో, కోట్లా ది హిందువుల ప్రఖ్యాత పశుపతినాథ్ ఆలయం వద్ద ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రా ంతాల
నుండి కలిసి శివరాత్రికి హాజరు అవుతారు. వేలాది భక్తు లు కూడా ప్రముఖ నేపాల్ శివ శక్తి పీఠము
వద్ద మహాశివరాత్రికి హాజరు అయి జరుపుకుంటారు. ట్రినిడాడ్, టొబాగోలో,దేశవ్యాప్త ంగా వేలాది
హిందువులు 400 పైగా ఆలయాల్లో పవిత్రమైన మహాశివరాత్రి రోజు రాత్రి శివుడికి ప్రత్యేక అభిషేకాలు
అందించటం ద్వారా గడుపుతారు. మహాశివరాత్రి రోజు పశుపతినాథ్ దేవాలయం నేతి దీపపు
కుందులతో కన్నులపండుగా ఉంటుంది. వేలాది భక్తు లు శివరాత్రి రోజు బాగమతి నదిలో స్నానము
చేస,ి శివరాత్రి పండుగ జరుపుకొంటారు.

● బంగ్లా దేశ్లో హిందువులు కూడా మహా శివరాత్రి జరుపుకుంటారు. వారు శివుని దివ్య వరం పొ ందడానికి
ఆశతో ఉపో షం (ఫాస్ట్) ఉంటారు. అనేక బంగ్లా దేశ్ హిందువులు ఈ ప్రత్యేక రోజు పాటించడానికి
చంద్రనాధ్ ధామ్ (చిట్ట గాంగ్) వెళ్తా రు. బంగ్లా దేశ్ లోని అందరు హిందువులు మహా శివరాత్రి రోజు
చాలా ప్రముఖంగా జరుపుకుంటారు. ఈ రోజున ఉపో షం (ఫాస్ట్), పూజ నిర్వహించిన చేసిన యెడల
ఒక మంచి భర్త / భార్యను పొ ందుతారు అని బంగ్లా దేశ్ హిందువుల ద్వారా చెప్పబడింది.

మహాశివ రాత్రి వృత్తా ంతం:

● మహాశివ రాత్రి మహాత్మ్య వృత్తా ంతం శివ పురాణములోని విద్యేశ్వర సంహితలో చెప్పబడింది.గంగా
యమునా సంగమ స్థా నమైన ప్రయాగలో (నేటి అలహాబాదు) ఋషులు సత్రయాగం
చేస్తు న్నసమయంలో రోమర్షణమహర్షి అని పేరు గాంచిన సూతమహర్షి అక్కడకు వస్తా డు. ఆలా
వచ్చిన సూతమహర్షికి అ ఋషులు నమస్కరించి సర్వోత్త మమైన ఇతిహాస వృత్తా ంతాన్ని
చెప్పమనగా అతను తన గురువైన వేదవ్యాసుడు తనకు చెప్పిన గాథను వివరించడం ప్రా రంభిస్తా డు.
ఒకసారి పరాశర కుమారుడైన వ్యాస మహర్షి సరస్వతి నదీ తీరమున ధ్యానం చేస్తు ంటాడు. ఆ
సమయంలో సూర్యుని వలె ప్రకాశించే విమానంలో సనత్కుమారుడు వెళ్ళుతుంటాడు. దానిని
గమనించిన వ్యాసుడు బ్రహ్మ కుమారుడైన సనత్కుమారునకు నమస్కరించి ముక్తిని ప్రసాదించే
గాథను తెలుపుమంటాడు.

● అప్పుడు మందర పర్వతం మీద బ్రహ్మ కుమారుడైన సనత్ కుమారుడు తనకు, నందికేశ్వరునికి
మధ్య జరిగిన సంవాదాన్ని వ్యాసునికి చెప్పగా, వ్యాసుడు సూతునికి చెప్పిన వృత్తా ంతాన్ని
సత్రయాగంలో ఋషులకు చెబుతాడు. సనత్కుమారుడు నందికేశ్వరుడిని శివుని సాకారమైన
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
మూర్తిగా, నిరాకారుడైన లింగంగా పూజించడానికి సంబంధించిన వృత్తా ంతాన్ని చెప్పమంటాడు. దానికి
సమాధానంగా నందికేశ్వరుడు ఈ వృత్తా ంతాన్ని చెబుతాడు.

బ్రహ్మ, విష్ణు వుల యుద్ధ ం:

● ఒకప్పుడు ప్రళయ కాలం సంప్రా ప్త ము కాగా మహాత్ములగు బ్రహ్మ, విష్ణు వులు ఒకరితో ఒకరు
యుద్ధా నికి దిగారు. ఆ సమయంలోనే మహాదేవుడు లింగరూపంగా ఆవిర్భవించాడు. దాని వివరాలు
ఇలాఉన్నాయి.

● ఒకప్పుడు బ్రహ్మ అనుకోకుండా వైకుంఠానికి వెళ్ళి, శేష శయ్యపై నిద్రిస్తు న్న విష్ణు వును చూసి,
"నీవెవరవు, నన్ను చూసి గర్వముతో శయ్యపై పడుకున్నావులే, నీ ప్రభువును వచ్చి ఉన్నాను
నన్ను చూడు. ఆరాధనీయుడైన గురువు వచ్చినప్పుడు గర్వించిన మూఢుడికి ప్రా యశ్చిత్త ం
విధించబడుతుంది " అని అంటాడు.

● ఆ మాటలు విన్న విష్ణు వు బ్రహ్మను ఆహ్వానించి, ఆసనం ఇచ్చి, "నీచూపులు ప్రసన్నంగా లేవేమి?"
అంటాడు. దానికి సమాధానంగా బ్రహ్మ "నేను కాలముతో సమానమైన వేగం తో వచ్చాను.
పితామహుడను. జగత్తు ను, నిన్ను కూడా రక్షించేవాడను" అంటాడు.

● అప్పుడు విష్ణు వు బ్రహ్మతో "జగత్తు నాలో ఉంది. నీవు చోరుని వలె ఉన్నావు. నీవే నా నాభిలోని
పద్మమునుండి జన్మించినావు. కావున నీవు నా పుత్రు డవు. నీవు వ్యర్థ ముగా మాట్లా డుతున్నావు"
అంటాడు.

● ఈ విధంగా బ్రహ్మ విష్ణు వు ఒకరితోనొకరు సంవాదము లోనికి దిగ,ి చివరికి యుద్ధ సన్నద్దు లౌతారు.
బ్రహ్మ హంస వాహనం పైన, విష్ణు వు గరుడ వాహనం పైన ఉండి యుద్ధా న్ని ఆరంభిస్తా రు. ఈ విధంగా
వారివురు యుద్ధ ం చేస్తూ ఉండగా దేవతలు వారివారి విమానాలు అధిరోహించి వీక్షిస్తు ంటారు.

● బ్రహ్మ, విష్ణు వుల మధ్య యుద్ధ ం అత్యంత ఉత్కంఠతో జరుగుతూ ఉంటే వారు ఒకరి వక్షస్థ లం పై
మరొకరు అగ్నిహో త్ర సమానమైన బాణాలు సంధించుకొన సాగారు. ఇలా సమరం జరుగుతుండగా,
విష్ణు వు మాహేశ్వరాస్త ం్ర , బ్రహ్మ పాశుపతాస్త ం్ర ఒకరిమీదకు ఒకరు సంధించుకొంటారు.

● ఆ అస్త్రా లను వారు సంధించిన వెంటనే సమస్త దేవతలకు భీతి కల్గు తుంది. ఏమీ చేయలేక,
దేవతలందరు శివునికి నివాసమైన కైలాసానికి బయలు దేరుతారు. ప్రమథగణాలకు నాయకుడైన
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
శివుని నివాసస్థ లమైన కైలాసంలో మణులు పొ దగబడిన సభా మద్యలో ఉమాసహితుడై తేజస్సుతో
విరాజిల్లు తున్న మహాదేవునికి పరిచారికలు శ్రద్ధతో వింజామరలు వీచుతుంటారు.

● ఈ విధంగా నున్న ఈశ్వరునికి దేవతలు ఆనందబాష్పాలతో శ్హస్తం్ర గమ్ ప్రణమిల్లు తారు. అప్పుడు
ప్రమథ గణాలచేత శివుడు దేవతలను దగ్గ రకు రమ్మని అహ్వానిస్తా డు. అన్ని విషయాలు ఎరిగిన
శివుడు దేవతలతో "బ్రహ్మ, విష్ణు వుల యుద్ధ ము నాకు ముందుగానే తెలియును. మీ కలవరము
గాంచిన నాకు మరల చెప్పినట్లైనది " అంటాడు.

● బ్రహ్మ, విష్ణు వులకు ప్రభువైన శివుడు సభలో ఉన్న వంద ప్రమథ గణాలను యుద్ధా నికి
బయలుదేరమని చెప్పి, తాను అనేక వాద్యములతో అలంకారములతో కూడిన వాహనం పై రంగు
రంగుల ధ్వజముతో, వింజామరతో, పుష్పవర్షముతో, సంగీతము నాట్యమాడే గుంపులతో, వాద్య
సముహంతో, పార్వతీదేవితో బయలుదేరుతాడు.

● యుద్ధా నికి వెళ్ళిన వెంటనే వాద్యాల ఘోషను ఆపి, రహస్యంగా యుద్ధా న్ని
తిలకిస్తా డు.మాహేశ్వరాస్త ం్ర , పాశుపతాస్త ం్ర విధ్వంసాన్ని సృష్టించబో యే సమయంలో శివుడు అగ్ని
స్త ంభ రూపంలో ఆవిర్భవించి ఆ రెండు అస్త్రా లను తనలో ఐక్యం చేసుకొంటాడు.
● బ్రహ్మ, విష్ణు వులు ఆశ్చర్య చకితులై ఆ స్త ంభం యొక ఆది, అంతం కనుగొనడం కోసం వారివారి
వాహనాలతో బయలు దేరుతారు. విష్ణు వు అంతము కనుగొనుటకు వరాహరూపుడై, బ్రహ్మ ఆది
తెలుసుకొనుటకు హంసరూపుడై బయలుదేరుతారు.

● ఎంతపో యినను అంతము తెలియకపో వడం వల్ల విష్ణు మూర్తి వెనుకకు తిరిగి బయలుదేరిన భాగానికి
వస్తా డు.

● బ్రహ్మకు పైకి వెళ్ళే సమయంలో మార్గ మధ్యంలో కామధేనువు క్రిందకు దిగుతూను, ఒక మొగలి
పువ్వు (బ్రహ్మ, విష్ణు వు ల సమరాన్ని చూస్తూ పరమేశ్వరుడు నవ్వినప్పుడు ఆయన జటాజూటం
నుండి జారినదే ఆ మొగలి పువ్వు) క్రింద పడుతూనూ కనిపించాయి.

● ఆ రెంటిని చూసి బ్రహ్మ 'నేను ఆది చూశాను అని అసత్యము చెప్పండి. ఆపత్కాలమందు అసత్యము
చెప్పడము ధర్మ సమ్మతమే" అని చెప్పి కామధేనువు తోను, మొగలి పువ్వుతోను ఒడంబడిక
చేసుకొంటాడు. వాటితో ఒడంబడిక చేసుకొన్న తరువాత బ్రహ్మ తిరిగి స్వస్థా నానికి వచ్చి, అక్కడ డస్సి
ఉన్న విష్ణు వుని చూసి, తాను ఆదిని చూశానని, దానికి సాక్ష్యం కామధేనువు, మొగలి పువ్వు అని
చెబుతాడు.

● అప్పుడు విష్ణు వు ఆ మాటను నమ్మి బ్రహ్మకి షో డశోపచారా లతో పూజ చేస్తా డు. కాని,శివుడు ఆ
రెండింటిని వివరము అడుగగా, బ్రహ్మ స్త ంభం ఆదిని చూడడం నిజమేనని మొగలి పువ్వు
చెపుతుంది. కామధేనువు మాత్రం నిజమేనని తల ఊపి, నిజం కాదని తోకను అడ్డ ంగా ఊపింది.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

● జరిగిన మోసాన్ని తెలుసుకున్న శివుడు కోపో ద్రిక్తు డైనాడు.మోసము చేసిన బ్రహ్మను శిక్షించడంకోసం
శివుడు అగ్ని లింగ స్వరూపం నుండి సాకారమైన శివుడిగా ప్రత్యక్షం అవుతాడు. అది చూసిన
విష్ణు వు, బ్రహ్మ సాకారుడైన శివునకు నమస్కరిస్తా రు.

● శివుడు విష్ణు వు సత్యవాక్యానికి సంతసించి ఇకనుండి తనతో సమానమైన పూజా కైంకర్యాలు విష్ణు వు
అందుకొంటాడని, విష్ణు వుకి ప్రత్యేకంగా క్షేత్రా లు ఉంటాయని ఆశీర్వదిస్తా డు.

బ్రహ్మ గర్వము:

● శివుడు బ్రహ్మ గర్వము అణచడానికి తన కనుబొ మ్మల నుండి భైరవుడిని సృష్టించి పదునైన కత్తి తో
ఈ బ్రహ్మను శిక్షించుము అని చెబుతాడు. ఆ భైరవుడు వెళ్లి బ్రహ్మ పంచముఖాలలో ఏ ముఖము
అయితే అసత్యము చెప్పిందో ఆ ముఖాన్ని పదునైన కత్తి తో నరికి వేస్తా డు. అప్పుడు మహావిష్ణు వు
శివుడి వద్ద కు వెళ్లి , పూర్వము ఈశ్వర చిహ్నంగా బ్రహ్మకు ఐదు ముఖాలు ఇచ్చి ఉంటివి.

● ఈ మొదటి దైవము అగు బ్రహ్మను ఇప్పుడు క్షమించుము అన్నాడు. ఆ మాటలు విన్న శివుడు
శరణు జొచ్చిన బ్రహ్మను (పిల్లవానిని తప్పుడు చేతకై దండించి తప్పు తెలుసుకొన్న తరువాత
కారుణ్యమును ప్రకటించిన తండ్రిలా) ఉద్దేశించి గొప్ప వరమును ప్రసాదించెను.

● బ్రా హ్మణి క్షమించి, "ఓ బ్రహ్మా నీకు గొప్పనైన దుర్ల భమైన వరమును ఇస్తు న్నాను, అగ్నిష్టో మము,
దర్శ మొదలగు యజ్ఙ ములలో నీది గురుస్థా నము. ఎవరేని చేసిన యజ్ఙ ములలో అన్ని అంగములు
ఉన్నా అన్నింటినీ సరిగా నిర్వర్తించినా, యజ్ఙ నిర్వహణముచేసిన బ్రా హ్మణులకు దక్షిణలు ఇచ్చినా,
నీవు లేని యజ్ఙ ము వ్యర్థ ము అగును" అని వరమిచ్చెను.

● ఆతరువాత కేతకీపుష్పము వైపు చూసి, అసత్యము పల్కిన నీతో పూజలు ఉండకుండా ఉండు గాక
అని అనగానే దేవతలు కేతకీపుష్పాన్ని దూరంగా ఉంచారు. దీనితో కలతచెందిన కేతకీపుష్పము
పరమేశ్వరుడవైన నిన్ను చూసిన తరువాత కూడా అసత్య దో షము ఉండునా అని మహాదేవుడిని
స్తు తించింది. దానితో ప్రీతి చెందిన శివుడు అసత్యము చెప్పిన నిన్ను ధరించడం జరగదు, కాని కేతకీ
పుష్పాన్ని నా భక్తు లు ధరిస్తా రు. అదేవిధంగా కేతకీ పుష్పము ఛత్ర రూపములో నాపై ఉంటుంది అని
చెబుతాడు.

● అసత్యాన్ని చెప్పిన కామధేనువును కూడా శివుడు శిక్షించదలచాడు. అసత్యమాడినందుకు పూజలు

ఉండవని శివుడు కామధేనువుకు శాపమిచ్చాడు. తోకతో నిజం చెప్పాను కనుక క్షమించుమని
కామధేనువు శివుని ప్రా ధేయపడింది. భోలాశంకరుడు కనుక, కోపమును దిగమ్రింగి, " మొగము తో
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
అసత్యమాడితివి కనుక నీ మొగము పూజనీయము కాదు; కాని సత్యమాడిన నీ పృష్ఠ భాగము
పునీతమై, పూజలనందుకొనును" అని శివుడు వాక్రు చ్చెను. అప్పటి నుండి గోముఖము పూజార్హము
కాని దైనది; గోమూత్రము, గోమయము, గోక్షీరములు పునీతములైనవై, పూజా, పురస్కారములలో
వాడబడుచున్నవి.

మహాశివ రాత్రి వ్రత కథ:-

● ఒకనాడు కైలాసపర్వత శిఖరముపై పార్వతీపరమేశ్వరులు సుఖాసీనులై ఉండగా పార్వతి శివునితో

అన్ని వ్రతములలోను ఉత్త మమగు వ్రతమును భక్తి ముక్తి ప్రదాయకమైన దానిని తెలుపమని కోరెను.
అప్పుడు శివుడు శివరాత్రి వ్రతమనుదాని విశేషాలను తెలియజేస్తా డు. దీనిని మాఘబహుళచతుర్ద శి
నాడు ఆచరించవలెనని, తెలిసికాని, తెలియకగాని ఒక్కమారు చేసినను యముని నుండి
తప్పుంచుకొని ముక్తి పొ ందుదురని దాని దృష్టా ంతముగా ఈ క్రింది కథను వినిపించెను.

● ఒకప్పుడు ఒక పర్వతప్రా ంతమున హింసావృత్తి గల వ్యాధుడొ కడు వుండెను. అతడు ప్రతి ఉదయం
అడవికి వేటకు వెళ్ళి సాయంత్రం ఏదేని మృగమును చంపి తెచ్చుచు కుటుంబాన్ని పో షించేవాడు.
కానీ ఒకనాటి ఉదయమున బయలుదేవి అడవియంతా తిరిగినా ఒక్క మృగము కూడా దొ రకలేదు.
చీకటిపడుతున్నా ఉత్త చేతులతో ఇంటికి వెళ్ళడానికి మనస్కరించక వెనుతిరిగెను. దారిలో అతనికొక
తటాకము కనిపించెను. ఏవైనా మృగాలు నీరు త్రా గుట కోసం అచ్చటికి తప్పకుండా వస్తా యని
వేచియుండి వాటిని చంపవచ్చునని ఆలోచించి దగ్గ రనున్న ఒక చెట్టెక్కి తన చూపులకు అడ్డ ముగా
నున్న ఆకులను, కాయలను విరిచి క్రింద పడవేయసాగెను. చలికి "శివ శివ" యని వణుకుచూ విల్లు
ఎక్కిపెట్టి మృగాల కోసం వేచియుండెను.

● మొదటిజామున ఒక పెంటిలేడి నీరు త్రా గుటకు అక్కడికి వచ్చెను. వ్యాధుడు దానిపై బాణము
విడువబో గా లేడి భయపడక "వ్యాధుడా! నన్ను చంపకుము" అని మనుష్యవాక్కులతో ప్రా ర్థించెను.
వ్యాధుడు ఆశ్చర్యపడి మనుష్యులవలె మాట్లా డు నీ సంగతి తెలుపుమని కోరెను. దానికి జింక "నేను
పూర్వజన్మమున రంభయను అప్సరసను. హిరణ్యాక్షుడను రాక్షసరాజును ప్రేమించి శివుని
పూజించుట మరచితిని. దానికి రుద్రు డు కోపించి కామాతురయైన నీవు, నీ ప్రియుడును జింకలుగా
పన్నెండేళ్లు గడిపి ఒక వ్యాధుడు బాణముతో చంపనుండగా శాపవిముక్తు లౌదురని సెలవిచ్చెను.
నేను గర్భిణిని, అవధ్యను కనుక నన్ను వదలుము. మరొక పెంటిజింక ఇచటికి వచ్చును. అది
బాగుగా బలిసినది, కావున దానిని చంపుము. లేనిచో నేను వసతికి వెళ్ళి ప్రసవించి శిశువును
బంధువుల కప్పగించి తిరిగివస్తా ను" అని అతన్ని వొప్పించి వెళ్ళెను.

● రెండవజాము గడిచెను. మరొక పెంటిజింక కనిపించెను. వ్యాధుడు సంతోషించి విల్లెక్కుపెట్టి బాణము

విడువబో గా అదిచూచిన జింక భయపడి మానవవాక్కులతో "ఓ వ్యాధుడా, నేను విరహముతో
కృశించియున్నాను. నాలో మేదో మాంసములు లేవు. నేను మరణించినా నీ కుటుంబానికి సరిపో ను.
ఇక్కడికి అత్యంత స్థూ లమైన మగజింక యొకటి రాగలదు. దానిని చంపుము, కానిచో నేనే
తిరిగివత్తు ను" అనెను. వ్యాధుడు దానిని కూడా విడిచిపెట్టెను.

● మూడవజాము వచ్చెను. వ్యాధుడు ఆకలితో జింక కోసం వేచియుండెను. అంతలో ఒక మగజింక

అక్కడికి వచ్చెను. వింటితో బాణము విడువబో గా ఆ మృగము వ్యాధుని చూచి మొదటి రెండు పెంటి
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
జింకలు తన ప్రియురాలుల్ని తానే చంపెనా అని ప్రశ్నించెను. అందుకు వ్యాధుడు ఆశ్చర్యపడి రెండు
పెంటిజింకలు మరలివచ్చుటకు ప్రతిజ్ఞ చేసి వెళ్ళినవి, నిన్ను నాకు ఆహారముగా పంపుతాయని
చెప్పాయని అన్నాడు. ఆ మాట విని "నేను ఉదయాన్నే మీ ఇంటికి వచ్చెదను నా భార్య ఋతుమతి.
ఆమెతో గడిపి బంధుమిత్రు ల అనుజ్ఞ పొ ంది మరలివత్తు ను అని ప్రమాణములు చేసి వెళ్ళెను.

● ఇట్లు నాలుగు జాములు గడిచి సూర్యోదయ సమయంలో వ్యాధుడు జింకల కొరకు

ఎదురుచూచుచుండెను. కొంతసేపటికి ఆ నాలుగు జింకలును వచ్చి నన్ను మొదట చంపుము, నన్నే
మొదట చంపుమని అనుచు వ్యాధుని ఎదుట మోకరిల్లెను. అతడు మృగముల సత్యనిష్ట కు
ఆశ్చర్యపడెను. వానిని చంపుటకు అతని మనసు ఒప్పలేదు. తన హింసావృత్తి పై జుగుప్స కలిగెను.
"ఓ మృగములారా ! మీ నివాసములకు వెళ్ళుము. నాకు మాంసము అక్కరలేదు. మృగములను
బెదరించుట, బంధించుట, చంపుట పాపము. కుటుంబము కొరకు ఇక నేనా పాపము చేయను.
ధర్మములకు దయ మూలము. దమయు సత్యఫలము. నీవు నాకు గురువు, ఉపదేష్టవు. కుటుంబ
సమేతముగా నీవు వెళ్ళుము. నేనిక సత్యధర్మము నాశ్రయించి అస్త మ
్ర ులను వదలిపెట్టు దును." అని
చెప్పి ధనుర్బాణములను పారవేసి మృగములకు ప్రదక్షిణ మాచరించి నమస్కరించెను.

● అంతలో ఆకాశమున దేవదుందుభులు మ్రో గెను. పుష్పవృష్టి కురిసెను. దేవదూతలు మనోహరమగు

విమానమును తెచ్చి యిట్ల నిరి : ఓ మహానుభావా. శివరాత్రి ప్రభావమున నీ పాతకము క్షీణించింది.
ఉపవాసము, జాగరమును జరిపితివి, తెలియకయే యామ, యామమునను పూజించితివి,
నీవెక్కినది బిల్వవృక్షము. దానిక్రింద స్వయంభూలింగమొకటి గుబురులో మరుగుపడి యున్నది.
నీవు తెలియకయే బిల్వపత్రముల త్రు ంచివేసి శివలింగాన్ని పూజించితివి. సశరీరముగా స్వర్గ మునకు
వెళ్ళుము. మృగరాజా! నీవు సకుటుంబముగా నక్షత్రపదము పొ ందుము."

● ఈ కథ వినిపించిన పిదప పరమేశ్వరుడు పార్వతితో నిట్ల నెను: దేవీ! ఆ మృగకుటుంబమే ఆకాశమున

కనిపించు మృగశిర నక్షత్రము. మూడు నక్షత్రములలో ముందున్న రెండూ జింకపిల్లలు, వెనుకనున్న
మూడవది మృగి. ఈ మూడింటిని మృగశీర్ష మందురు. వాని వెనుక నుండు నక్షత్రములలో
ఉజ్జ ్వలమైనది లుబ్ధ క నక్షత్రము.

శివుడి పంచ ముఖాలు:

పరమేశ్వరుడూ సృష్టికోసం అయిదు అవతారాల్లో వ్యక్త మయ్యాడు. ఆ అవతారాలే తర్వాత శివుడి

పంచ ముఖాలుగా ప్రసిద్ది పొ ందాయి. మహేశ్వరుడు నిర్వహించే అయిదు మహాకృత్యాలైన సృష్టి,
స్థితి, లయ, తిరోధాన, అనుగ్రహాలకు ఇవి ప్రతీకలు.
1) సద్యోజాత అవతారం:
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
శ్వేతవరాహకల్పంలో సృష్టికార్యాన్ని నిర్వహించే సమయంలో బ్రహ్మదేవుడు ముందుగా పరమేశ్వర
స్వరూపాన్ని ధ్యానించాడు. ఆ సమయంలో తెలుపు, ఎరుపు రంగుల మిశ్రమవర్ణ ంతో ఒక బాలుడు
ఉద్భవించాడు. అతడే సద్యోజాతమూర్తి. సృష్టి కార్యక్రమం నిర్వహించటానికి అవసరమైన జ్ఞా నాన్ని
బ్రహ్మదేవుడికి అందించాడు.
2) తత్పురుషావతారం:
పీతావాసకల్పంలో బ్రహ్మదేవుడి తపస్సుకు మెచ్చిన పరమేశ్వరుడు పీతాంబరాలు ధరించి
ప్రత్యక్షమయ్యాడు. తత్పురుష గాయత్రీ మంత్రో పాసన ఫలితంగా ఆవిర్భవించిన ఈ మూర్తి
తత్పురుషమూర్తిగా పూజలందుకుంటున్నాడు. తత్పురుష పరమేశ్వర అనుగ్రహం వల్ల
బ్రహ్మదేవుడికి సృష్టిక్రియకు అవసరమైన శక్తి వచ్చిందని అంటారు.
3) వామదేవావతారం:
రక్త కల్పంలో ఈ అవతారం కనిపిస్తు ంది. బ్రహ్మదేవుడు చేసిన ప్రా ర్థ నకు సంతోషించి, పరమేశ్వరుడు
ఎర్రని పూలమాల ధరించి, ఎరుపు రంగు వస్త్రా లు, ఆభరణాలు ధరించి వామదేవ రూపంలో
ప్రత్యక్షమయ్యాడు. ఈయన అనుగ్రహాన్ని పొ ందిన బ్రహ్మదేవుడు సకల ప్రా ణికోటిని సృష్టించాడు.
4) అఘోరావతారం:
శివకల్ప సమయంలో సర్వసృష్టి చేసే సందర్భంలో బ్రహ్మదేవుడు పరమేశ్వరుడిని ధ్యానించాడు.
అప్పుడు పరమేశ్వరుడు నల్ల ని వస్తా లు, కిరీటం ధరించి, నలుపు రంగు శరీరంతో ప్రత్యక్షమయ్యాడు.
ఈయన అనుగ్రహ ఫలితంగా బ్రహ్మదేవుడు సకల సృష్టి కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించాడు.

5) ఈశానావతారం:
విశ్వరూపకల్పంలో పరమేశ్వరుడు ఈశానావతారంలో వ్యక్త మయ్యాడు. తెల్లటి శరీర ఛాయ కలిగి
ఉన్న ఈ పరమేశ్వరమూర్తి బ్రహ్మదేవుడికీ సృష్టి కర్మ చేసే విధానాన్ని బో ధించాడు.
ఆంధ్రపద
్ర ేశ్ లోని పంచారామ క్షేత్రా లు:
ఆంధ్రపద
్ర ేశ్ లో ఐదు శైవ క్షేత్రా లు పంచారామ క్షేత్రా లుగా ప్రసిద్ధి పొ ందాయి. అవి:
1.అమరావతిలోని అమరలింగేశ్వరుని ఆలయం
2.ద్రా క్షారామంలోని భీమేశ్వర ఆలయం
3.భీమవరంలోని సో మేశ్వర ఆలయం
4.పాలకొల్లు లోని క్షీర రామలింగేశ్వర ఆలయం
5.సామర్ల కోటలోని కుమార భీమేశ్వర ఆలయం
● ఇవి అమరారామం, ద్రా క్షారామం, సో మారామం, క్షీరారామం, భీమారామం (కుమారారామం)
క్షేత్రా లుగా ప్రసిద్ధి పొ ందాయి.
● తారకాసుర సంహార సమయంలో కుమారస్వామి తారకాసురుడి కంఠాన్ని ఛేదిస్తా డు. ఈ ఘటనలో
తారకుడి మెడలో ఉన్న అమృతలింగం అయిదు ముక్కలై భూమిపై ఐదుచోట్ల లింగాలుగా
వెలసినట్లు పురాణాలు చెబుతున్నాయి. వాటినే పంచారామ క్షేత్రా లని చెబుతారు. వీటిలో
అమరారామం అఘోర ముఖానికి , ద్రా క్షారామం తత్పురుష ముఖానికి, కుమారారామం వామదేవ
రూపానికి, సో మారామం సద్యోజాత రూపానికి, క్షీరారామం ఈశాన ముఖానికి ప్రతీకలని అంటారు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
ద్వాదశ జ్యోతిర్లింగ క్షేత్రా లు:
శైవ క్షేత్రా ల్లో ప్రధానమైనవి ద్వాదశ జ్యోతిర్లింగ క్షేత్రా లు. ఈ పన్నెండు క్షేత్రా లనూ శైవులు
అత్యంత పవిత్ర క్షేత్రా లుగా పరిగణిస్తా రు.
1. గుజరాత్ లోని సో మనాథ క్షేత్రం
2. జామ్ నగర్ లో నాగేశ్వర క్షేత్రం
3. ఆంధ్రపద ్ర ేశ్ లో శ్రీశైలంలోని మల్లికార్జు న క్షేత్రం
4. మధ్యప్రదేశ్ లో ఉజ్జ యినిలోని మహాకాలేశ్వర క్షేత్రం
5. ఇండో ర్ సమీపంలోని ఓంకారేశ్వర క్షేత్రం
6. ఉత్త రాఖండ్ లో కేదారనాథ క్షేత్రం
7. మహారాష్ట ల ్ర ో పుణె సమీపంలోని భీమశంకర క్షేత్రం
8. నాసిక్ వద్ద త్రయంబకేశ్వర క్షేత్రం
9. ఎల్లో రా వద్ద ఘృష్ణేశ్వర క్షేత్రం
10. ఉత్త రప్రదేశ్ లో వారణాసిలోని విశ్వేశ్వర క్షేత్రం
11. జార్ఖండ్ లో దేవ్ గఢ్ వద్ద వైద్యనాథ క్షేత్రం
12. తమిళనాడులో రామేశ్వరంలోని రామనాథ క్షేత్రం

పంచభూత క్షేత్రా లు:

ఐదు శైవ క్షేత్రా లు పంచభూత క్షేత్రా లుగా ప్రసిద్ధి పొ ందాయి. వీటిలో నాలుగు తమిళనాడులో
ఉంటే, ఒకటి ఆంధ్రపద ్ర ేశ్ లోని చిత్తూ రు జిల్లా లో ఉంది.
1. తమిళనాడులోని జంబుకేశ్వరం జల క్షేత్రంగా
2. తమిళనాడులోని అరుణాచలం అగ్ని క్షేత్రంగా
3. కంచిలోని ఏకాంబరేశ్వరాలయం పృథ్వీ క్షేత్రంగా
4. చిదంబరంలోని నటరాజ ఆలయం ఆకాశ క్షేత్రంగా
5. చిత్తూ రు జిల్లా లోని శ్రీకాళహస్తి వాయు క్షేత్రంగా ప్రసిద్ధి చెందాయి.

12. దసరా :

● హిందువుల అత్యంత విశిష్ట మైన పండగల్లో ఒకటి విజయ దసమి. దీన్నే దసరా అని కూడా
పిలుస్తా రు. ఆశ్వయుజ శుద్ధ పాడ్యమి నుంచి మొదలుకొని నవమి వరకు వేడుకలు జరుగుతాయి.
చివరి రోజున దశమి కాబట్టి విజయ దశమి పేరుతో సంబరాలు చేసుకుంటారు. ముఖ్యంగా దుర్గా దేవి
విగ్రహాలను ప్రతిష్టించి పూజలు చేస్తూ ఉంటారు. భారత దేశం అంతా వివిధ రకాల పద్ద తుల్లో ఈ
వేడుకలు జరుగుతాయి. పండగ ఎలా జరిగినా దాని పరమార్థ ం మాత్రం ఒక్కటే ఉంటుంది.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● దశమి కలిపి దసరా అని పిలుస్తూ ఉంటారు. ఇది ముఖ్యంగా శక్తి ఆరాధనకు ప్రా ధాన్యత ఇచ్చే
పండుగ. సంస్కృతం నుంచి ‘దశ హర’ అనే పదం వచ్చింది. పది రోజుల పండుగ అనే అర్ధ ంతో
వాడుకలో ఉంది. చెడుపై మంచి గెలిచిన సందర్భంగా విజయ దశమిగా కూడా అభివర్ణిస్తా రు. దీనికి
కొన్ని చారితక
్ర కారణాలు ఉన్నాయి. రామాణం, మహా భారతంలో కూడా ఈ పండగకు సంబంధించిన
అంశాలు ఉన్నాయి.

చరిత్ర

● బ్రహ్మ దేవుడి వరాల వల్ల గర్వంతో ప్రజలను మహిషాసురుడు అనే రాక్షుడు ప్రజలను వేధిస్తూ
ఉంటారు. దీంతో ఆగ్రహించిన జగన్మాత అయిన దుర్గా దేవి, మహిషాసురుడితో తొమ్మిది రాత్రు లు
యుద్ధ ం చేస్తు ంది. భీకర పో రు తర్వాత అతన్నివధిస్తు ంది. దీంతో 10వ రోజున ప్రజలంతా
సంతోషముతో పండగ జరుపుకుంటారు. ఈ విజయానికి గుర్తు గా విజయ దశమి అనే పేరు వచ్చింది.
అందుకే దుర్గా దేవి విగ్రహాలను ప్రతిష్టించి తొమ్మిది రోజులు వివిధ రూపాల్లో అలంకరించి చివరి రోజున
ఘనంగా పండగ చేసుకుంటున్నారు. దేవీ పూజ ఉత్త ర, ఈశాన్య భారత ప్రజలు పెద్ద ఎత్తు న
చేస్తు ంటారు.

● దసరా పండగకు మరో విశిష్ట త కూడా ఉంది. రాముడు యుద్ధ ం చేసి రావణుడిపై గెలుస్తా డు. లంకా
దహనం చేసి రావడంతో దీన్ని విజయానికి ప్రతీకగా పేర్కొన్నారు. అప్పటి నుంచి అన్యాయంపై
న్యాయం గెలిచిందని ఈ పండగ జరుపుతున్నారు. అంతే కాకుండా శ్రీరాముని వనవాస సమయంలో
కుటీరం జమ్మి చెట్టు చెక్కతోనే నిర్మించారనే ప్రచారం ఉంది. అందుకే దసరా సందర్భంగా జమ్మి
ఆకులు ఇచ్చి పుచ్చుకుంటూ ఉంటారు.

● మహా భారతంలోనూ దసరా ప్రస్తా వన ఉంది. పాండవులు వనవాసం వెళ్తూ జమ్మి చెట్టు పై తమ
ఆయుధాలను భద్రపరిచి వెళ్తా రు. అక్కడ జమ్మి చెట్టు కు పూజలు చేసి వెళ్తా రు. తిరిగి తీసుకున్న రోజు
దసరా కావడం విశేషం. అందుకే శమీ పూజలు నిర్వహిస్తా రని పేర్కొంటారు. దసరా, విజయదశమిలో
దేశవ్యాప్త ంగా వేర్వేరు ఆచారాల్ని పాటిస్తు న్నా.. అన్నింటి సందేశమూ ఒక్కటే. చెడుపై మంచి
విజయం. చెడు ఎప్పటికీ గెలవదని చాటి చెప్పింది.

● చరిత్ర ప్రకారం విజయదశమి రోజున రాముడు రావణుని పై గెలిచిన సందర్భమే కాక పాండవులు
వనవాసం వెళ్తూ జమ్మి చెట్టు పై తమ ఆయుధాలను తిరిగి తీసిన రోజు. ఈ సందర్భమున రావణ
వధ, జమ్మి ఆకుల పూజా చేయటం ఆచారం. జగన్మాత అయిన దుర్గా దేవి, మహిషాసురుడనే
రాక్షసునితో తొమ్మిది రాత్రు లు యుద్ధ ము చేసి అతనిని వధించి విజయాన్ని పొ ందిన సందర్భమున
10వ రోజు ప్రజలంతా సంతోషముతో పండగ జరుపుకున్నారు.

మహిషాసురుడి వధ

● బ్రహ్మదేవుని వర ప్రభావంతో గర్వితుడైన మహిషాసురుడు దేవతలతో ఘోరమైన యుద్ద ం చేసి వారిని

ఓడించి ఇంద్ర పదవిని చేపట్టా డు. దేవేంద్రు డు త్రిమూర్తు లతో మొర పెట్టు కొనగా మహిషునిపై వారిలో
రగిలిన క్రో ధాగ్ని ప్రకాశవంతమైన తేజముగా మారింది. త్రిమూర్తు ల తేజము కేంద్రీకృతమై ఒక
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
స్త్రీరూపమై జన్మించింది. శివుని తేజము ముఖముగా, విష్ణు తేజము బాహువులుగా, బ్రహ్మ తేజము
పాదములుగా కలిగి మంగళమూర్తిగా అవతరించిన ఆమె పదునేనమిది చేతులను కలిగి ఉంది.
ఆమెకు శివుడు శూలమును, విష్ణు వు చక్రమును, ఇంద్రు డు వజ్రా యుధమును, వరుణ దేవుడు
పాశము, బ్రహ్మదేవుడు అక్షమాల, కమండలము హిమవంతుడు సింహమును వాహనంగాను
ఇచ్చారు.

● ఇలా సర్వదేవతల ఆయుధములు సమకూర్చుకొని మహిషాసురుని సైన్యంతో తలపడి భీకరమైన

యుద్ధా న్ని చేసింది. మహిషాసురుని తరపున యుద్దా నికి వచ్చిన ఉదద్రు డు, మహాహనుడు,
అసిలోముడు, బాష్కలుడు, బిడాలుడు మొదలైన వారిని సంహరించిన తరువాత మహిషాసురునితో
తలపడినది. ఈ యుద్ద ములో ఆదేవి వాహనమైన సింహం శత్రు వులను చీల్చి చెండాడింది. దేవితో
తలపడిన అసురుడు మహిషిరూపము, సింహరూపము, మానవ రూపముతో భీకరముగా పో రు.
చివరకు మహిషిరూపములో దేవిచేతిలో హతుడైనాడు. ఈ విధంగా అప్పటి నుండి మహిషుని
సంహరించిన దినము దసరా పర్వదినంగా పిలవబడింది.

● విజయదశమి రోజున శమీ పూజ నిర్వహిస్తా రు. శమి అంటే పాపాల్ని, శత్రు వుల్ని నశింపజేసేద.ి పంచ
పాండవులు అజ్ఞా త వాసానికి వెళ్ళే ముందు తమ ఆయుధాలని శమీ చెట్టు పై పెట్టడం జరిగింది.
సామాన్యులే గాక యోగులు నవరాత్రు లలో అమ్మవారిని పూజిస్తా రు. ఆలయాలలో అమ్మవారికి
విశేష అలంకరణలు చేసి పూజిస్తా రు.

శమీపూజ దగ్గ ర చదవాల్సిన శ్లో కం

”శమీ శమతే పాపం

శమీ శతృ వినాశనం

అర్జు న్యస ధనుర్ధా రి,

రామస్య ప్రియదర్శనం”

అనే శ్లో కంతో శమీచెట్టు ను ఆరాధించాలి. అక్కడ తెల్లపేపర్ పై మీకోరికలను, లేదా పేరు, గోత్రం రాసి ఆ చెట్టు
దగ్గ ర పెట్టి రావడం కూడా కొన్ని ప్రా ంతాలలో ఆచారంగా వస్తు ంది. అపరాజితాదేవిని పూజించి ఊరుపొ లిమేరను
దాటి సీమోంల్ల ంఘనము చేయవలెను. గ్రా మమునకు ఈశాన్యంగా చేస,ి అపరాజితా దేవిని పూజించాలి. ఇలా
జమ్మిచెట్టు దగ్గ ర పూజ, గ్రా మం పొ లిమేరలు దాటి అందరూ రావడం, కొన్ని ప్రా ంతాలలో పాలపిట్టను చూడటం
వంటివి కూడా ఆచారంగా ఉన్నాయి. అక్కడ అందరూ ఆ చెట్టు ఆకులను ప్రసాదంగా/బంగారంగా భావించి
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
దుర్గా దేవిని ఆరాధించి సకల విజయాలు, శుభాలు కలగాలని ప్రా ర్థ న చేస్తా రు. ఈ విధంగా చ ఆరాధిస్తే సకల
శుభాలూ కలుగుతాయని ప్రతీది.

ప్రా ముఖ్యత

● నవరాత్రి పదంలో నవ శబ్ద ం తొమ్మిది సంఖ్యను సూచిస్తు ంది. నవరాత్రు లను నవ అహో రాత్రా లు అని
ధార్మిక గ్రంధాలు వివరిస్తు న్నాయి. అంటే తొమ్మిది పగళ్ళు, తొమ్మిది రాత్రు లు నిర్వర్తించే దేవి పూజకు
ఒక ప్రత్యక విధానం ఉంది. ఆశ్వయుజ శుక్ల పక్ష పాడ్యమి తిథి నుండి పూర్ణిమ వరకు తొమ్మిది
రాత్రు లు తొమ్మిది పగళ్ళు అమ్మవారిని పూజించడం ప్రశస్త ంగా చెప్పబడింది. దీనినే
'శరన్నవరాత్రు లు' లేదా 'దేవి నవరాత్రు లు అంటారు.

● నవ రాత్రి వాస్త వానికి ఋతువుల సంధికాలం. అందుచేత సృష్టికి కారణమైన మహా మాయ తీవ్రవేగం
కలిగి ఉంటుంది. పూజాదుల చేత ఆమెను ఆహ్వానించటం సులభ సాధ్యం. తొమ్మిది రోజులు నవ
దుర్గ లను నిష్ఠ గా ఉపాసించే ఆరాధకులకు దేవి అనుగ్రహం లభిస్తు ంది. నవ రాత్రు లలో రాహుకాల వేళ
రాహుకాల దీపం వెలిగించాలి. రాహు ప్రతికూల ప్రభావం తగ్గి, దో ష నివారణ జరుగుతుంది. దేవి
అర్చనలో లలితా సహస్రనామాలు, దుర్గా సప్త శతి పారాయణ చేసే భక్తు ల కోరికలు నెరవేరుతాయి. రోగ
పీడలతో బాధపడే వారు, జాతకంలో అపమృత్యు దో షం ఉన్నవారు ఈ తొమ్మిది రోజులు నియమం
తప్పకుండా దేవి ఆరాధన చేయడం శుభకరం.

● సాధారణంగా విజయదశమి నాడు శ్రవణ నక్షత్రం ఉంటుంది. నక్షత్ర మండలంలో శ్రవణ నక్షత్రం చెవి
ఆకారంలో ఉంటుంది. అందుకే ఈ రోజు ఏదైనా కొత్త విద్యలు నేర్చుకోవాలనుకొనేవారు ఈ రోజు
ప్రా రంభిస్తే విశేషంగా లాభిస్తు ంది. శమీ చెట్టు యొక్క పూజ ఈ రోజు విశేషంగా లాభిస్తు ంది. జమ్మి
చెట్టు ను పూజించడం లక్ష్మీప్రదమని పురాణాలు చెబుతున్నాయి. శమీ వృక్షం సువర్ణ వర్షం
కురిపిస్తు ందని శాస్త్రా ల్లో ఉంది. విజయదశమి రోజున పూజలు అందుకొన్న జమ్మి చెట్టు ఆకులను
ఇంట్లో ని పూజాస్థ లంలో, ధన స్థా నంలో నగదు పెట్టెల్లో ఉంచుతారు. దీనివల్ల ధనవృద్ది జరుగుతుంది.

● పరమ శివునికి జగన్మాత దుర్గా దేవికి, సిద్ది ప్రదాత గణపతికి శమీ పత్రి సమర్పించే ఆచారం అనాదిగా
వస్తో ంది. పూర్వం జమ్మి చెట్టు కాడల రాపిడి ద్వారా సృష్టించిన అగ్నితోనే యజ్ఞ యాగాదుల
క్రతువులు నిర్వహించేవారు. ఇవాల్టికి దేశంలోని వివిధ ప్రా ంతాల్లో శమీ వృక్షంలో అగ్ని ఉంటుందనే
విశ్వాసం దృడపడింది. అగ్ని వీర్యమే సువర్ణ ం కనుక జమ్మి బంగారం కురిపించే చెట్టు గా పూజార్హత
పొ ందింది. ఈ రోజే శ్రీ రాముడు రావణునిపై విజయం సాధించాడు. విజయదశమి రోజునే శమీ పూజ
కుడా నిర్వహిస్తా రు.

● శ్రీరాముని వనవాస సమయంలో కుటీరం జమ్మి చెట్టు చెక్కతోనే నిర్మించారని చెబుతారు. శమి అంటే
పాపాల్ని, శత్రు వుల్ని నశింపజేసేద.ి పంచ పాండవులు అజ్ఞా త వాసానికి వెళ్ళే ముందు తమ
ఆయుధాలని శమీ చెట్టు పై పెట్టడం జరిగింది. సామాన్యులే గాక యోగులు నవరాత్రు లలో అమ్మవారిని
పూజిస్తా రు. ముఖ్యంగా శాక్తేయులు దీనిని ఆచరిస్తా రు. ఆలయాలలో అమ్మవారికి విశేష
అలంకరణలు, బొ మ్మల కొలువు పెట్టడం ఒక ఆనవాయితీ. ఈ తొమ్మిది రోజులు ఒక్కో రోజు ఒక్కో
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
అలంకారం చేస,ి పూజిస్తా రు. అమ్మవారు లోక కళ్యాణం కోసం ఒక్కోరోజు ఒక్కో అవతారం ధరించింది.
అందువలన అలా అమ్మవారు అవతరించిన రోజున, ఆ రూపంతో అమ్మవారిని అలంకరించి ఆ
నామంతో ఆరాధిస్తూ ఉంటారు.

9 రోజుల అమ్మవారి అవతారాలు మరియు నైవేద్యాలు

1. బాలాత్రిపుర సుందరి - పొ ంగలి

2. గాయత్రీ దేవి - పులిహో ర

3. అన్నపూర్ణా దేవి - కొబ్బెరన్నం

4. కాత్యాయనీ దేవి - అల్ల ం గారెలు

5. లలితా దేవి - దద్దోజనం

6. శ్రీలక్ష్మీ దేవి - రవ్వ కేసరి

7. మహా సరస్వతీ దేవి - కదంబం

8. మహిషాసురమర్దిని - బెల్లం అన్నం

9. రాజరాజేశ్వరీ దేవి - పరమాన్నం

10 వ రోజును విజయదశమిగా జరుపుకుంటాము. ఈ రోజున ఉదయాన్నే లేచి తలా స్నానాలు ఆచరించి,

కొత్త బట్ట లు ధరించి, మామిడి ఆకు, బతి పూలతో తోరణాలను అలంకరిస్తా రు. సాయంకాలం అమ్మవారిక,ి
జమ్మి చెట్టు కు పూజలు నిర్వహించి బంధుమిత్రు లతో జమ్మి ఆకులను మార్చుకుంటారు.

రావణాసురుని వద్ద కు గుర్తు గా ఆనందో త్సవాలతో రావణుడి దిష్టి బొ మ్మను దహనం చేయటం,
టపాకాయలు పీల్చటం వంటి కార్యక్రమాలతో ఆనందంగా పండుగను జరుపుకుంటారు.

రైతుల పండగ :

దసరా పండగ రైతుల్లో కొత్త సంతోషాన్ని నింపుతుంది. అప్పటి వరకు పనుల్లో మునిగిపో యిన రైతులకు ఓ
రకంగా ఇది విశ్రా ంతి సమయం లాంటిద.ి పంట ఎదిగి, కోతకు వచ్చేలోపున లభించే కొద్దిపాటి తీరికలో జనం
దసరావేడుకలు చేసుకొంటారు. రుతువుల మార్పుకు దసరా చిహ్నంగా నిలుస్తు ంది. వర్షా ల తర్వాత అప్పుడే
శీతాకాలం ప్రవేశిస్తు ంది. ఖరీఫ్ పంట కూడా చేతికి వచ్చే సమయంతో రైతులు అంతా సంతోషంగా ఈ పండగ
జరుపుకుంటారు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012

13. హో ళీ

● దీపావళి తర్వాత దేశంలో అత్యంత వైభవంగా జరుపుకునే పండుగల్లో హో ళీ ఒకటి. పురాణాల ప్రకారం
ఈ పండుగను సత్య యుగం నుంచి దేశంలో జరుపుకుంటున్నట్లు తెలియజేస్తు న్నాయి. హో ళీ (Holi)
అంటే అగ్ని లేదా అగ్నితో పునీతమైనది అని అర్థ ం వస్తు ంది. హో ళీని హో ళికా పూర్ణిమగా కూడా
పిలుస్తా రు. ఏటా ఫాల్గు ణ మాసంలో పౌర్ణ మి రోజున వచ్చే ఈ పండుగను.. హో లీ, కాముని పున్నమి,
డో లికోత్సవం అంటారు.
● ఈ హో ళీని వివిధ ప్రా ంతాల్లో వివిధ రకాల పేర్లతో పిలుస్తా రు. హర్యానాలో దీని పేరు ‘కరోర్ మార్’ హో ళీ.
ఇక్కడ వదినలు బావలను, మరదళ్లు మరిదిని కొడతారు. ఉత్త ర ప్రదేశ్ లోని మథురకు దగ్గ రగా ఉన్న
బర్సనా అనే గ్రా మంలో హో ళీని ‘లఠ్ మార్’ హో ళీ అని పిలుస్తా రు. ఇక్కడ పురుషులను మహిళలు
మగవారిని లాఠీలతో కొడతారు.
● పశ్చిమ బెంగాల్ లో శాంతినికేతన్ లో హో లీ ఉత్సవాలను జరుపుకోవాలనే విధానాన్ని రవీంద్రనాథ్
ఠాగూర్ ప్రవేశపెట్టా రు. ప్రతి సంవత్సరం ఈ ప్రదేశంలో బెంగాలీ పండుగ 'వసంత ఉత్సవం'ను
జరుపుకుంటారు. పేరుకు తగినట్లే హో ళీ మరియు వసంత ఋతువు ప్రా రంభ సమయాన్ని
పురస్కరించుకుని ఈ పండుగను నిర్వహిస్తా రు.
● ఈ పండుగ పుట్టు పుర్వోత్త రాల గురించి పురాణాల్లో భిన్నగాథలు ప్రచారంలో ఉన్నాయి. హో ళీ
ముందురోజు కాముని దహనం చేస్తా రు. ఈ విధానం హో ళీ ముందురోజు చలిమంటలు వేయడానికి
కూడా పలు కథలు ప్రచారంలో ఉన్నాయి. కథనాల ప్రకారం రాక్షసి హో ళిక, హో లక, రాక్షసుల దహనం
లేదా మదన్‌ను దహనం అని సంప్రదాయ హో లీ మంటల మూలాన్ని తెలుపుతాయి. వంగ దేశంలో
డో లోత్సవం లేదా డో లికోత్సవం జరుపుకుంటారు. ఆ రోజు శ్రీకృష్ణు డు గోపికలతో కలిసి
బృందావనంలోని పువ్వులతో, రంగులతో ఈ ఉత్సవాన్ని జరుపుకున్నట్లు గా భావిస్తా రు.

పురాణాలు :

● భక్త ప్రహ్లా దుడ్ని చంపడానికి ప్రయత్నం చేసిన హిరణ్యకశ్యపుడి సో దరి హో లిక అనే రాక్షసి దహనానికి
సంకేతంగా సంప్రదాయ భోగి మంటలను నిర్వహిస్తా రు. రాక్షసులకు రాజైన హిరణ్యకశిపుడు.. చాలా
కాలం తపస్సు చేస,ి తనకు చావు దాదాపుగా అసాధ్యమయ్యేలా బ్రహ్మ నుంచి వరం పొ ందాడు. పగలు
లేదా రాత్రి సమయంలో, ఇంటి లోపల లేదా బయట, భూమి లేదా ఆకాశం, మనుషులు,
జంతువులు, అస్త్రా లు, శస్రా లతో చావు లేకుండా వరాన్ని పొ ందాడు. వర గర్వంతో దేవతలపై కూడా
దండెత్తా డు. మానవులు దేవతలను ఆరాధించడం మాని, తనను మాత్రమే పూజించాలని
ఆజ్ఞా పించాడు. దీనికి విరుద్ధ ంగా, హిరణ్యకశిపుడు పుత్రు డు ప్రహ్లా దుడు శ్రీమహావిష్ణు వుకు పరభక్తు డు.

● విష్ణు వును ఆరాధించడం మానుకోవాలని తండ్రి బెదిరించినా, ప్రహ్లా దుడు మాత్రం హరిభక్తిని వీడలేదు.
చివరికి విసిగిపో యిన హిరణ్యకశిపుడు.. తన సో దరి హో ళికతో ప్రహ్లా దుడిని ఒడిలోపెట్టు కుని చితిపై
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
కూర్చోవాలని ఆజ్ఞా పించాడు. మంటల నుంచి రక్షించే శాలువాను ఆమె ధరించడంతో ఎలాంటి హాని
జరగదని హిరణ్యకశిపుడు భావించాడు. తన తండ్రి ఆదేశాలను శిరసావహించిన ప్రహ్లా దుడు..
మనసులో శ్రీహరిని వేడుకున్నాడు. చితి మొదలైనప్పుడు విష్ణు మాయతో ఆమె మంటల్లో
కాలిపో యింది. ఆ శాలువా ప్రహ్లా దుడిని కప్పడంతో అతడికి ఎటువంటి హాని జరగదు. హో లిక మంటల్లో
కాలిపో యిన రోజు ఫాల్గు ణ పౌర్ణ మి కావడంతో ఆ రోజునే హో లీ జరుపుకుంటున్నారు.

● సతీవియోగం తర్వాత విరాగిగా మారిన పరమేశ్వరుడిలో కోరికలను రగిలించి, శివుని తపస్సును

భంగపరచడానికి మన్మథుడు బాణం వేయగా.. శివుడు తన మూడో కంటితో అతడిని నాశనం చేశాడు.
అయితే, అతడి భార్య రతి కోరిక మేరకు శివుడు కామదేవుడిని బతికించాడు. కానీ భౌతిక కామం కంటే
నిజమైన ఉద్రేక పూరితప్రేమ ఆధ్యాత్మికతను తెలియజేసే మానసిక ప్రతిరూపంగా మాత్రమే
కనిపిస్తా డని తెలిపాడు. ఈ సంఘటనకు గుర్తు గా హో లీ రోజున మంటలు వేసి ఘనంగా
జరుపుకొంటారు.

● కృష్ణు డు గోపికలతో తన చేష్టల ద్వారా ఈ పండుగ ప్రసిద్ధికెక్కేలా చేశాడని నమ్ముతారు. తల్లితో

కృష్ణు డు తన శరీర వర్ణ ం, రాధ మేనిఛాయ మధ్య వ్యత్యాసం గురించి ఫిర్యాదు చేశాడని అంటారు.
దీంతో కృష్ణు డి తల్లి రాధ ముఖానికి రంగు పూయాలని నిర్ణ యించుకుంది. అధికారికంగా ఈ
ఉత్సవాలు వసంత ఋతువులో అంటే ప్రేమ వికసించే మాసంలో జరుపుకుంటారు.

14. మకర సంక్రా ంతి

అర్థ ం:

● సం అంటే మిక్కిలి, క్రా ంతి అంటే అభ్యుదయం అని అర్థ ం. మంచి అభ్యుదయాన్నే ఇచ్చే క్రా ంతి
కాబట్టి దీన్ని సంక్రా ంతిగా పేర్కొన్నారు.
● సంక్రా ంతి లేదా సంక్రమణము అంటే మారడం అని అర్థ ం. సూర్యుడు ఒక సంవత్సరంలో 12
రాశులందు (మకర, కుంభ, మీన, మేష,వృషభ, మిథున, కర్కాటక, సింహ, కన్య, తుల,
వృశ్చికం, ధనస్సు) క్రమంగా ఒక్కో నెలలొ ఒక్కో రాశిలో ప్రవేశించడం సంక్రా ంతి. అందుచేత
సంవత్సరానికి పన్నెండు సంక్రా ంతులు ఉంటాయి.
● అయితే పుష్యమాసంలో, హేమంత ఋతువులో శీతగాలులు వీస్తూ మంచు కురిసే కాలంలో
సూర్యుడు మకర రాశిలోకి మారగానే వచ్చే మకర సంక్రా ంతికి ఎంతో ప్రా ముఖ్యం ఉంది.

● ఇది జనవరి మాసంలో వస్తు ంది. మకర సంక్రా ంతి రోజున, అంటే జనవరి 15 తేదీన సూర్యుడు
ఉత్త రాయణ పథంలో అడుగుపెడతాడు.

మకర సంక్రా ంతి:

● తెలుగవారికి సంక్రా ంతి, తమిళులకు పొ ంగల్ పేరు ఏదైనా పండుగ ఒకటే.

● నెల రోజులు మామూలుగానే సంక్రా ంతి వాతావరణం చలిచలిగా తెలుగునాట ప్రా రంభమవుతుంది. ఆ
నెల రోజులు తెలుగు పల్లెలు ఎంత అందంగా, ఆహ్లా దకరంగా అలరారుతాయి. పగటి వేషధారులు,
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
రకరకాల జానపద వినోద కళాకారులు తయారవుతారు. సంక్రా ంతి రోజు తమ ఇళ్ళ ముంగిళ్ళను
రంగవల్లు లు, గొబ్బెమ్మలతో అలంకరిస్తా రు. భోగినాడు భోగిమంట విధిగా వేయవలసిందే. ఆ
సాయంత్రం పేరంటంలో పిల్లలకు భోగిపళ్లు తప్పవు. ఈ పెద్ద పండుగకు కొత్త అల్లు డు తప్పనిసరిగా
అత్త వారింటికి వస్తా డు. కోడి పందాలు, ఎడ్ల బళ్ళ పందాలు జరుగుతాయి. గాలిపటం
ఎగిరవేయుటము ఇవన్నీ సంక్రా ంతి పండుగకు శోభ చేకూర్చే సర్వసామాన్య విషయాలు.
● ముఖ్యంగా పంట చేతికొచ్చిన ఆనందంలో రైతులు ఈ పండుగ జరుపుకుంటారు కాబట్టి రైతుల
పండుగగా కూడా దీన్ని అభివర్ణిస్తా రు.
● ఆంధ్రు లకు, తమిళులకు పెద్ద పండుగ సంక్రా ంతి. ఇది కొన్ని ప్రా ంతాలలో మూడు రోజులు (భోగి,
మకర సంక్రమణం, కనుమ) కొన్ని ప్రా ంతాలలో నాలుగు రోజులు (నాలుగోరోజు ముక్కనుమ)
జరుపుతారు.
● ఉత్త ర భారత దేశం మరియు మరికొన్ని ఇతర భాగాలలో లోరీ, బిహు, హడగా, పొ కి, మాఘీ
మొదలైన పేర్లతో పంట కోతల పండుగ గా చేస్తా రు.

(1) భోగి:

● సంక్రా ంతికి ఒక రోజు ముందు భోగి పండుగతో సంబరాలు మొదలవుతాయి. భోగి అంటే భోగ
భాగ్యాలను అనుభవించే రోజు అని అర్ధ ం.
● ఎలాగంటే పాడి పంటలు సమృద్ధిగా ఇళ్ల కు వచ్చే కాల సమయం. ఈ రోజు సూర్యోదయానికి
పూర్వమే నిద్రలేచి అభ్యంగన స్నానం చేస,ి ప్రతి ఇంటి ముందు భోగి మంటలు వేస్తా రు. తెల్లవారక
ముందే భోగి మంటలతో మొదలుకుని కుటుంబంలో ఆనంద కోలాహలం ప్రా రంభం అవుతుంది.
● దీనిని సంవత్సరంలో ఆ కాలంలో ఉండే చలి పారద్రో లటానికే కాక ఇంకో సందర్భంగా కూడా
జరుపుకుంటారు. ఇంట్లో ఉండే పనికిరాని బట్ట లు, వస్తు వులు వగైరాలను భోగి మంటల్లో వేస,ి
కొత్త వాటితో నిత్య నూతన జీవితం ఆరంబించటానికి గుర్తు గా కూడా ఈ రోజున భోగి మంటలు
వెలిగిస్తా రు.
● సాయంత్రం పూట చాలా ఇళ్ళలో స్త్రీలు, చిన్న పిల్లలు బొ మ్మల కొలువును ఏర్పాటు చేస్తా రు.దీనిలో
పిల్లలు తమ దగ్గ ర ఉన్న వివిధ రకాల ఆటవస్తు వులను ప్రదర్శనగా ఉంచి ఆనందిస్తా రు.
● భోగి పండ్లు అంటే రేగుపండ్లు . సూర్యుని రూపం, రంగు, కలిగిన రేగుపండ్ల తో నాణేలను కలిపి పిల్లల
తలపై పో స్తా రు. సూర్య భగవానుని అనుగ్రహం పిల్లలపై ప్రసరించి ఆరోగ్యం కలగాలనే సంకేతంతో
బో గిపండ్లు పో స్తా రు.

(2) సంక్రా ంతి:

● రెండవ రోజయిన సంక్రా ంతి రోజున పాలు పొ ంగించి, దానితో మిఠాయిలు తయారు చేస్తా రు.
దాదాపుగా అందరి ఇళ్ళలో అరిసెలు, బొ బ్బట్లు , జంతికలు, చక్కినాలు, పాలతాలుకలు,
సేమియాపాయసం, పరమాన్నం, పులిహో ర, గారెలు మొదలయిన వంటకాలు చేస,ి కొత్త బట్ట లు
ధరించి ఈ పండుగను ఆస్వాదిస్తా రు.
● ఈ రోజున పితృదేవతలకు తర్పణాలు వదులుతారు.
● ఈ రోజున రకరకాల ముగ్గు లు వేస,ి వాటి మధ్య గొబ్బెమ్మలను పెడతారు.

(3) కనుమ:
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● మూడవ రోజయిన కనుమ వ్యవసాయంలో ఏడాదంతా కష్ట పడి పని చేసినా పశువులను ఆ రోజు
ఎంతో బాగా చూసుకుంటారు. పశువులను శుభ్రంగా కడుగుతారు. వాటికి పూజలు చేస్తా రు.
పశుపాలకను మొత్త ం బాగా శుభ్రం చేసి ముగ్గు లేస్తా రు. పశువుల కోసం ప్రత్యేకంగా వంటలు చేసి
వాటికి తినిపిస్తా రు.
● కొన్ని ప్రా ంతాలలో కోడి పందాలు కూడా నిర్వహిస్తా రు. అంతే కాదు, వనభోజనాలను కూడా ఈరోజే
నిర్వహిస్తు ంటారు. కనుమ నాడు మినుము తినాలనేది సామెత. దీనికి అనుగుణంగా, ఆ రోజున
గారెలు, ఆవడలు చేసుకోవడం ఆనవాయితీ.
● కనుమ రోజున మాంసాహారం తినడం ఆంధ్ర దేశాన ఆనవాయితీగా వస్తూ ంది. మాంసా హారులు కాని
వారు, గారెలతో (మినుములో మాంసకృతులు హెచ్చుగా ఉంటాయి కనుక దానిని శాకా హార
మాంసంగా పరిగణించి కాబో లు) సంతృప్తి పడతారు.
● అలాగే కనుమ రోజున ప్రయాణించటం ఆశుభంగా భావిస్తా రు.

(4) ముక్కనుమ:

● కనుమ మరునాటిని ముక్కనుమ అని అంటారు. దీనికి బొ మ్మల పండుగ అని పేరు.

ఉత్త రాయణం - దక్షిణాయణం:

పన్నెండు నెలల సంవత్సర కాలములో ఆరు నెలల దక్షిణాయణము దేవతలకు ఒక రాత్రి,
ఆరు నెలల ఉత్త రాయణము దేవతలకు ఒక పగలు.
ఉత్త రాయణం:

● సూర్యుడు మకర రాశిలోకి ప్రవేశించే కాలమే మకర సంక్రమణము. మకర సంక్రమణము నుండి
ఉత్త రాయణ పుణ్యకాలము ప్రా రంభము అవుతుంది. ఆ తరువాత కుంభ, మీన, మేష, వృషభ,
మిథున రాశులలో కొనసాగినంత కాలము ఉత్త రాయణము.

● శారీరక పరిశమ్ర కు, పూజలకు, సాధనలకు, కృషికి అనువైన, ఆవశ్యకత ఉన్న కాలము
ఉత్త రాయనము.
● పన్నెండు నెలల సంవత్సర కాలములో ఆరు నెలల దక్షిణాయణము దేవతలకు ఒక రాత్రి, ఆరు
నెలల ఉత్త రాయణము దేవతలకు ఒక పగలు. కనుక దేవతలు మేలుకునే కాలము ఉత్త రాయణ
పుణ్య కాలము. కనుకనే ఉత్త రాయనము వరకూ ఎదురు చూసి ఉత్త రాయణము ప్రవేశించిన
తర్వాత తనువును చాలించాడు మహానుభావుడైన భీష్ముడు.

దక్షిణాయణం:

● కర్కాటక రాశిలోకి సూర్యుడు ప్రవేశించిన దగ్గ రి నుండి మొదలై, ఆ తరువాత సింహ, కన్య, తుల,
వృశ్చికం, ధనూ రాశులలో కొనసాగినంత కాలము దక్షిణాయణం.
● మానసికమైన అర్చనకు,ధ్యానానికీ, యోగానికీ, దీక్షలకు, బ్రహ్మచర్యానికి, నియమ నిష్ట లకు
అనువైన, ఆవశ్యకత ఉన్న కాలము దక్షిణాయణము.

సంక్రా ంతి గురించి పురాణాల్లో :

 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● ఈరోజు నుంచి అంటే ఉత్త రాయనము నుంచి స్వర్గ ద్వారాలు తెరచి ఉంటాయని పురాణాలు
పేర్కొన్నాయి. పవిత్రమైన ఉత్త రాయణ పుణ్యకాలంలో మరణించినవారు స్వర్గా నికి వెళ్తా రని
హిందువుల నమ్మకం.
● జయసింహ కల్పద్రు మం అనే గ్రంథంలో సంక్రా ంతిని ఇలా విర్వచించారు

"తత్ర మేషాదిషు ద్వాదశ రాశి క్రమణేషు సంచరతః సూర్యస్య పూర్వస్మాద్రా శే ఉత్త రః రాశౌ
సంక్రమణ ప్రవేశః సంక్రా ంతిః"
భావం - మేషం మొదలైన 12 రాశులలో సంచరించే సూర్యుడు ముందున్న రాశి నుండి
తరువాతి రాశిలోనికి ప్రవేశించడమే సంక్రా ంతి.

● ఉత్త రాయణ పుణ్యకాలమైన సంక్రా ంతి రోజున చేయు ఏ దానమైన శ్రేష్టమైనదని చెప్పబడింది.

పండుగ ప్రత్యేకతలు:
ముగ్గు లు:

● తెలుగువారి లోగిళ్లు ఆనందంతో మురిసే వేడుక. ఎంతో ఆనందంగా జరుపుకొనే ఈ పర్వదినానికి

అసలైన శోభను తెచ్చేది మాత్రం రంగవల్లు లు. అందులో పెట్టే గొబ్బెమ్మలే.
● తెలుగింటి ఆడపడుచులు తమ ప్రతిభను వాకిళ్లలో ముగ్గు గా తీర్చిదిద్ది.. రంగులు అద్ది ఈ పెద్ద
పండుగను మరింత వైభవోపేతం చేస్తా రనడంలో ఏమాత్రం అతిశయోక్తి లేదు.

గొబ్బెమ్మలు (గొబ్బిళ్ళు):

● స్త్రీలు ముగ్గు లు వేస,ి వాటి మధ్య ఆవు పేడతో చేసిన గొబ్బెమ్మలు పెడతారు.
● గొబ్బెమ్మలు కృష్ణు ని భక్తు రాళ్ళైన గోపికలకు సంకేతం. ఈ గొబ్బెమ్మల తలమీద కనిపించే రంగుల
పూలరేకులు, పసుపు కుంకుమలు ఆ గోపికలందరూ భర్త లు జీవించియున్న పునిస్త్రీలకు సంకేతం.
● ఆ గోపికా స్త్రీల రూపాలకు సంకేతమే గోపీ + బొ మ్మలు = గొబ్బెమ్మలు. గొబ్బెమ్మల మధ్య ఉండే
పెద్ద గొబ్బెమ్మ గోదాదేవికి సంకేతం.
● సంక్రా ంతి రోజులలో వీటి చుట్టూ తిరుగుతూ పాటలు పాడుతూ నృత్యం చేసే బాలికలంతా కృష్ణ భక్తి
తమకూ కలగాలని ప్రా ర్థిస్తు ంటారు.

భోగిపళ్ళు:

● భోగి పండ్లు అంటే రేగుపండ్లు . రేగి పండ్ల ను బదరీఫలం అని కూడా పిలుస్తా రు.
● శివుణ్ని ప్రసన్నం చేసుకోవడానికి నరనారాయణులు బదరికావనంలో ఘోర తపస్సు చేశారట. ఆ
సమయంలో దేవతలు వారి తలల మీద బదరీ ఫలాలని కురిపించారని చెబుతారు. ఆనాటి
సంఘటనకు ప్రతీకగా పిల్లలను నారాయణుడిగా భావించి భోగిపండ్ల ను పో సే సంప్రదాయం
వచ్చిందని ప్రతీతి.
● సూర్యుని రూపం, రంగు కలిగిన రేగుపండ్ల తో నాణేలను కలిపి పిల్లల తలపై పో స్తా రు. సూర్య
భగవానుని అనుగ్రహం పిల్లలపై ప్రసరించి ఆరోగ్యం కలగాలనే సంకేతంతో బో గిపండ్లు పో స్తా రు.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
హరిదాసు:

● హరిదాసు అనే పేరుతో మూడు వర్గా లలో ప్రసిద్దు లు కలరు.

● మొదటి వర్గ ం: వీరు శ్రీహరి గాధల వ్యాప్తికి కృషి చేయుచూ హరికథ అనే ప్రక్రియ ద్వారా
ప్రదర్శనలిచ్చుచూ ఉందురు.
● రెండవ వర్గ ం: కర్ణా టక ప్రా ంతములో హరిదీక్ష తీసుకొని భజన, గానం, నృత్యాల ద్వారా హరి
నామాన్ని వ్యాప్తి చేయువారు.
● మూడవ వర్గ ం: వీరు హరినామ సంకీర్తన చేయుచూ కార్తీకమాసము మరియు సంక్రా ంతి
సమయాల్లో గ్రా మములలో బిక్షాటన చేయువారు.
● సంక్రా ంతి సమయాల్లో వచ్చే హరిదాసుల తలపై అక్షయపాత్ర, ఒక చేతితో చిడతలు, మరో చేత్తో
తంబూరా మీటుతూ శ్రీకృష్ణ లీలామృతగానాన్ని కీర్తిస్తూ గ్రా మవీధుల్లో సంచరిస్తా రు.
● తలమీద గుమ్మడి కాయా ఆకారంలో గల పాత్ర... గుండ్రముగా ఉండే భూమికి సంకేతం. దాన్ని
తలమీద పెట్టు కొని ఉండటం... శ్రీహరి అయిన తానే భూమిని ఉద్ద రిస్తు న్నానని (ఉత్ + దరించు =
తలమీద పెట్టు కోవడం) అని చెప్పే దానికి సంకేతం. హరినామ కీర్తన చేస్తూ రావడం తను ఏ
భోగాలకూ లొంగను కేవలం హరినామ సంకీర్తనకే వచ్చే వాడిననీ తనకు తమపర భేదాలు లేవనీ
అందుకే ప్రతి ఇంటికీ తిరుగుతూ వస్తా డనే సంకేతం.

● మనుషులు ఇచ్చే ధానధర్మాలు అందుకుని వారికీ ఆయురారోగ్యాలు, భోగభాగ్యాలు కలగాలని

దీవిస్తు ంటారు హరిదాసులు. శ్రీకృష్ణు నికి మరోరూపం హరిదాసులని అంటారు పెద్దలు.
గొబ్బెమ్మలను ఇంటి ముందు చక్కగా అలంకరించి, హరినామ స్మరణ చేసే వారిని
అనుగ్రహించడానికి హరిదాసు రూపంలో వైకుంఠపురం నుండి శ్రీమహావిష్ణు వు వస్తా డన్నది ఒక
నమ్మకం.

గంగిరెద్దు :

● గంగిరెద్దు లాట ఒక ప్రా చీన జానపద కళారూపం. సంక్రా ంతి సీజన్లో తెలుగు సాంప్రదాయాలకు గుర్తు
సన్నాయి అప్పన్న, ప్రజలకు సన్నాయి పాటలు వినిపిస్తూ ... డో లు కొట్టి, శిక్షణ ఇచ్చిన
గంగిరెద్దు ను పట్టు కొని తిరిగుతుంటారు.
● "గంగిరెద్దు ల వాడు కావరమణచి ముకుతాడు పొ డిచి పో టెద్దు లట్లు " అని పలనాటి వీర చరితల్ర ో
శ్రీనాథుడు ఉదహరించడాన్ని బట్టి ప్రా చీనకాలం నుంచీ ఈ గంగిరెద్దా టలు ప్రచారంలో ఉన్నాయని
తెలుస్తు ంది.

గాలిపటాలు:

● సంక్రా ంతి అంటే గుర్తు కొచ్చేది గాలిపటం అంటే ఏ మాత్రం అతిశయోక్తి కాదు. సంక్రా ంతినే కొన్ని
ప్రా ంతాల్లో పతంగుల పండుగ అని అంటారు. పతంగి అంటే గాలిపటం.
● వింటర్ సీజన్లో చల్ల ని వాతావరణం కారణంగా ఇల్ల లోనే ఎక్కువగా గడపడం వల్ల ఎక్కువ జలుబు,
దగ్గు వంటి ఇన్ఫెక్షన్స్ పెరుగుతాయి. చర్మం మరింత డ్రైగా మారుతుంది. కాబట్టి గాలిపటాలను
భయట ఎగురవేయడం వల్ల చర్మం డ్రైగా ఉంటుంది.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
● ఎండలో గాలిపటాలను ఎగురవేయడం వల్ల ఫిజికల్ ఎక్సర్ సైజ్ వల్ల మజిల్స్ ఫ్రీ అవుతాయి,
శరీరానికి కావల్సిన విటమిన్ డి పుష్కలంగా అందుతుంది. శ్వాస సంబంధిత ఇన్ఫెక్షన్స్
తగ్గు తాయి.
● సంక్రా ంతికి గాలిపటాలు ఎగరవేయడం వెనక ఓ కథ చెబుతారు. సంక్రా ంతితో ఉత్త రాయణ
పుణ్యకాలం మొదలవుతుంది. ఇది దేవతలకు పగలు అని నమ్మకం. దేవతలంతా ఈ కాలంలో
ఆకాశంలో విహరిస్తా రట. దేవతలకి స్వాగతం పలికేందుకు, వారి దృష్టిని ఆకర్షించేందుకు గాలిపటాలు
ఎగరేయాలని చెబుతారు.

దానాలు:

● ఉత్త రాయణ పుణ్యకాలమైన సంక్రా ంతి రోజున చేయు ఏ దానమైన శ్రేష్టమైనదని చెప్పబడింది.
ధాన్యం, ఫలాలు, విసనకర్ర, వస్త ం్ర , కాయగూరలు దుంపలు, నువ్వులు, చెరకు మొదలయినవి
దానం చేస్తా రు. ఇవి కాక ఈ కాలమందు చేయు గోదానం వలన స్వర్గ వాసం కలుగునని
విశ్వసిస్తా రు.

కోడిపందెం:

● కోడిపందెం అనేది రెండు పందెం కోళ్ళ మధ్య నిర్వహించే క్రీడ. ఈ పందేలను ప్రతీ యేటా సంక్రా ంతి
పండుగ సమయంలో నిర్వహిస్తు ంటారు. ఈ పందాలు ప్రపంచ పురాతన పందాలుగా చరితల ్ర ో
చెప్పబడ్డా యి.
● మన రాష్ట ం్ర లో తూర్పు, పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా లలో భారీ ఏర్పాట్ల తో పెద్ద ఎత్తు న నిర్వహిస్తు ంటారు.
ఈ పందెం కోసం ప్రత్యేకంగా పెంచే కోడిపుంజులను పందెం కోళ్ళు అంటారు. వీటి ఆహార విషయంలో
యజమానులు ఎంతో శ్రద్ధ వహించి పెంచుతారు.
● పందెం సమయంలో పందెం కోడి కాలికి మూడు నుండి నాలుగు అంగుళాలు చురకత్తి ని కట్టి
పందెంలోకి దించుతారు. బెట్టింగు జరిగే అవకాశం ఉన్నందున ఈ పందేల నిర్వహణ
సాంప్రదాయంగా కొనసాగుతూ ఉన్నప్పటికీ వీటి నిర్వహణకు ప్రభుత్వ అనుమతి ఉండదు.
● సంప్రదాయం పేరుతో సాగే కోడిపందేలలో డబ్బే పరమావధిగా మారింది. త్వరగా పందేలు
పూర్తిచేసేందుకు, అడ్డ దారుల్లో గెలిచేందుకు కత్తు లకు విషరసాయనాలు పూసేందుకు కొందరు
పూనుకుంటున్నారు. అలాగే బరిలో దిగే కోళ్ల కు స్టెరాయిడ్స్, పెయిన్‌ కిల్లర్లు ఇష్టా నుసారం
వినియోగిస్తు న్నారు.
● కుక్కుట శాస్త ం్ర అనగా పందెం కోడిపుంజుల గురించి వ్రా యబడిన పంచాంగం. సంస్కృత భాషలో
కుక్కుటము అనగా కోడిపుంజు.
● కోడి పుంజుల సంరక్షణ, కోడి పుంజుల వర్గీకరణ, ఏ సమయాల్లో పందెము వేయాలి, కోడి పుంజు
జన్మ నక్షత్రము, కోడి పుంజు జాతకము మొదలుగు విషయాలు ఈ శాస్త మ ్ర ులో ఉండును.
● శతాబ్దా ల కాలం నుండి ఆంధ్ర రాజులు తమ పౌరుషానికి ప్రతీకగా సంక్రా ంతి రోజుల్లో కుక్కుట
శాస్తా న్ని ఆచరిస్తూ కోడి పందాలను నిర్వహించేవారు.
● కుక్కుట శాస్త్రా న్ని ఎవరు రచించారు, ఎప్పుడు రచించారు అనేది తెలియదు కాని, బొ బ్బిలి
యుద్ధ ం, పల్నాటి యుద్ధ ం తర్వాత ప్రా చుర్యం పొ ందింది.
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
జల్లికట్టు (Jallikattu):

● తమిళనాడులో సంక్రా ంతి సంబరాలలో ఎద్దు లను మచ్చిక చేసుకుని, లొంగ దీసుకొనే ఒక ఆట. ఇది
స్పెయిన్లో జరిగే ఆటకు దగ్గ రగా ఉన్నా దీని విధానం వేరుగా ఉంటుంది. జల్లికట్టు లో ఎద్దు లను
చంపరు. మచ్చిక చేసుకోవాలను కొనేవారు అసలు ఏ ఆయుధాన్ని ఉపయోగించకూడదు.
● తమిళనాడులోని గ్రా మాలలో సంక్రా ంతి తరువాత వచ్చే కనుమ పండుగ నాడు దీనిని నిర్వహిస్తా రు.
మదురైకి దగ్గ ర్లో ఉన్న అలంగనల్లూ రు దగ్గ ర నిర్వహించే పో టీలు ప్రముఖమైనవి. దీన్నే మంజు
విరాట్టు అని కూడా వ్యవహరిస్తా రు. మంజు విరాట్టు అనగా ఎద్దు ల్ని మచ్చిక చేసుకోవడం అని
అర్థ ం.
● కొన్ని తమిళ పురాణాల ప్రకారం పూర్వకాలంలో మహిళలు జల్లికట్టు లో విజేతలైన వారిని తమ
భర్త లుగా ఎంచుకునే వారని తెలుస్తు ంది.

● నీలగిరి జిల్లా కు చెందిన కరిక్కియూర్ అనే గ్రా మంలో సుమారు 3500 సంవత్సరాల వయసుగల
శిలా ఫలకాలపై మనుషులు ఎద్దు లను తరిమే దృశ్యాలు చెక్కబడి ఉన్నాయి. ఇంకా మధురైకు 35
కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న కళ్ళుత్తు మెట్టు పట్టి అనే ప్రా ంతంలో లభ్యమైన ఒక రాతి ఫలకం మీద
కూడా ఒక మనిషి ఎద్దు ను నియంత్రిస్తు న్నట్లు గా చిత్రించబడి ఉంది. దీని వయసు కూడా సుమారు
1500 సంవత్సరాలు ఉండవచ్చునని శాస్త వ ్ర ేత్తల అంచనా.
● ఈ క్రీడతో మనుషులు గాయాలు పాలవడంతోపాటు, కొన్ని సందర్భాల్లో ప్రా ణాలు కోల్పోవడం
జరుగుతోంది. 2010-14 మధ్యకాలంలో 17 వుంది మృత్యువాత పడ్డా రని, సుమారు 1100
వుంది గాయూల పాలయ్యూరని ఒక నివేదికలో వెల్లడైంది.
● జంతువులను క్రూ రంగా హింసించడంతోపాటు, ఈ ఆటలో పాల్గొ నే మనుషుల భద్రతకు ముప్పు
ఉండడంతో, 7 మే 2014 న భారత సుప్రీంకోర్టు జల్లికట్టు ను పూర్తిగా నిషేధించింది.
● జల్లికట్టు నిషేధాన్ని వ్యతిరేకిస్తూ 8 జనవరి 2017 న చెన్నై మెరీనా బీచ్ లో అనేక వందల మంది
నిరసనకారులు ర్యాలీ నిర్వహించారు. ప్రజల నిరసనతో, క్రీడను కొనసాగించడానికి 2017 లో కొత్త
ఆర్డినెన్స్ రూపొ ందించబడింది.

కొన్ని విశేషాలు:

● హిందువుల పండుగలలో సంక్రా ంతి మాత్రమే సౌరగమనాన్ని అనుసరించి వస్తు ంది. గ్రెగోరియను
కాలెండరు కూడా సౌరమానాన్ని అనుసరిస్తు ంది కనుక సంక్రా ంతి ప్రతీ సంవత్సరం ఒకే తేదీన
వస్తు ంది. మిగిలిన పండుగలన్నీ భారతీయ సాంప్రదాయం ప్రకారం చాంద్రమానాన్ని అనుసరించి
వస్తా యి. కాబట్టి గ్రెగోరియను కాలెండరు ప్రకారం ప్రతీ సంవత్సరం వేరువేరు రోజుల్లో వస్తా యి.
● పవిత్రమైన ఉత్త రాయణ పుణ్యకాలంలో మరణించినవారు స్వర్గా నికి వెళ్తా రని హిందువుల నమ్మకం.
● ఆది శంకరాచార్యుడు ఈ రోజునే సన్యాసం స్వీకరించాడు.
● ఆంధ్ర ప్రదేశ్లో సినీ నిర్మాతలు తమ సినిమాలను సంక్రా ంతి సమయంలోనే విడుదల చేయటం
శుభప్రదంగా భావిస్తా రు.
● పుష్యమాసములో వైష్ణవ భక్తు లు ధనుర్మాస వ్రతాన్ని ఆచరించి సంక్రా ంతి పండుగ రోజున
గోదాకల్యాణం జరిపి తమ వ్రతాన్ని పరిసమాప్తి గావించి తరిస్తా రు
● పూర్వము గోదాదేవి పూర్వఫల్గు ణ నక్షత్రం లో కర్కాటక లగ్నం లో తులసి వనం లో జన్మించినది.
ఆమె గోపికలతో కలిసి శ్రీకృష్ణు డిని ఆరాధించినది ధనుర్మాసం మొత్త ం ఒక నెల రోజులు నిష్ట తో
 AMRUTHA IAS ACADEMY
Website : www.amruthaias.com E mail Id: amruthaiasacademy@gmail.com
Mobile No : 7032479589 Reg. No. ALO05/ HYD/339/2012
వ్రతమాచరించి చివరి రోజైన మకర సంక్రా ంతి నాడు విష్ణు మూర్తిని పెళ్ళి చేసుకుంది.ఈ విధంగా
మకర సంక్రా ంతికి ఎన్నో ప్రత్యేకతలను చోటు చెసుకుంది.