Thanh Phong (Thanh Chương) những ngày Thu ngập tràn sắc vàng, màu

vàng của nắng, của những bông lúa nặng trĩu, của những nương ngô đến kỳ thu
hoạch...
Về nơi vùng đất lịch sử vàng , ta bắt gặp nhà thờ họ Nguyễn Duy, nơi cách
đây 85 năm là cơ sở hoạt động của Tỉnh ủy Nghệ An. Nhà thờ nằm lưng chừng
sườn đồi, từ những bậc tam cấp đến cây cổ thụ, mái ngói đều toát lên vẻ đẹp cổ
kính. 
Nhà thờ họ Nguyễn Duy thuộc thôn Diên Tràng, xã Thanh Phong. Ngày
trước, vùng đất này khá hẻo lánh nên được Tỉnh ủy Nghệ An chọn làm cơ sở hoạt
động trong thời kỳ Xô viết Nghệ Tĩnh. Tại đây, đồng chí Nguyễn Tiềm - Bí thư
Tỉnh ủy được vợ chồng ông Nguyễn Duy Dính - Trưởng họ tạo điều kiện làm việc
tại nhà thượng điện. Đến bữa ăn, đồng chí sang ăn cơm cùng gia đình ông Dính, có
thời gian rảnh đi thăm hỏi các gia đình trong làng. Qua đó, nắm bắt tình hình và
tâm tư, nguyện vọng cũng như tinh thần của các tầng lớp nhân dân. Nhà hạ điện
được dùng để tổ chức hội họp, bàn bạc và soạn thảo kế hoạch đấu tranh, cũng là
nơi để cơ sở về báo cáo tình hình và xin ý kiến chỉ đạo của Ban Thường vụ. Có thể
nói, những chủ trương quan trọng, kế hoạch đấu tranh trong từng giai đoạn đã ra
đời tại nơi linh thiêng này. Vế sau, nhà thờ họ Nguyễn Duy được Nhà nước công
nhận là Di tích Lịch sử quốc gia. 
 
Nằm bên cạnh nhà thờ họ Nguyễn Duy, nhà thờ họ Nguyễn Ích được Ban
Thường vụ Tỉnh ủy mượn làm nơi ấn loát tài liệu. Các loại công văn, chỉ thị và
truyền đơn kêu gọi đấu tranh đều được ra đời từ nơi này. Trưởng ban ấn loát lúc ấy
là đồng chí Hoàng Văn Tâm, là Bí thư Huyện ủy đầu tiên của huyện Nghi Lộc, sau
đó bị địch bắt và xử tử.
 
Nằm cách đó không xa là nhà thờ họ Nguyễn Bá. Địa điểm này được Tỉnh
ủy chọn làm nơi lưu trữ, cất giữ tài liệu của Đảng. Cũng tại đây, những ngày cuối
năm 1930 diễn ra Hội nghị kiện toàn tổ chức và triển khai Nghị quyết Thanh đảng
do đồng chí Nguyễn Phong Sắc - Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ điều hành. Chính sự lãnh
đạo, chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy đã đẩy phong trào cách mạng lên cao, đặc biệt là
phong trào ở các huyện Thanh Chương, Nam Đàn và Anh Sơn. Quần chúng khắp
nơi đã vùng lên tranh đấu, khẳng định tinh thần đoàn kết và sức mạnh vô song dưới
sự soi đường, chỉ lối của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đó chính là một cuộc diễn tập
với quy mô lớn để 15 năm sau làm nên cuộc cách mạng “long trời, lở đất”, trở
thành tấm gương của các nước thuộc địa trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân
tộc. 
 
Hàng thế kỷ trôi qua, bất chất dòng chảy của thời gian, cây sui Diên Tràng
vẫn đứng sừng sững, uy nghiêm như để nhắc nhở bao thế hệ về những năm tháng
hào hùng, về ngọn lửa cách mạng luôn rực cháy. Cây sui đứng trên đỉnh một quả
đồi, chiều cao trên 30m, đường kính khoảng 2m, thân cây xù xì, rễ cây lan rộng và
bám chặt vào lòng đất. Không chỉ nổi bật bởi kích thước khổng lồ, cây sui Diên
Tràng (xã Thanh Phong, Thanh Chương, Nghệ An) còn gắn với những ngày hoạt
động cách mạng gian khổ và sôi nổi của Phong trào Xô Viết 1930 - 1931. Lúc ấy,
vị trí xung quanh cây sui còn khá rậm rạp, thân cây có nhiều hốc nên Bí thư
Nguyễn Tiềm và các đồng chí trong Ban Thường vụ thường chọn làm nơi cất giấu
tài liệu. Hễ có động tĩnh gì, dù đang làm việc, hội họp hay nghỉ ngơi, các đồng chí
lập tức cầm tài liệu quan trọng ra lối sau, tìm đến gốc cây sui để cất giấu. Những
ngày tháng bị địch khủng bố gắt gao, gốc cây sui trở thành nơi cất giữ an toàn cho
các tài liệu và cũng là nơi ẩn náu của cán bộ. Trong gốc cây được đóng nhiều đinh
để cất giữ tài liệu. Rễ cây sần sùi với những vết tích của thời gian.Tán cây vẫn sum
sê và xanh tươi dù đã trải qua những năm tháng chiến tranh ác liệt.
 
Cây sui Diên Tràng trên đỉnh núi Tròn từ lâu đã, đang và mãi mãi sẽ là
niềm tự hào khôn siết của nhữung người con mảnh đất Thanh Phong.
Đứng bên gốc sui Diên Tràng, phóng tầm mắt ra xa, chúng tôi thấy cảnh
vật ở Thanh Phong đẹp như một bức tranh thủy mặc. Bóng cây tỏa bóng sum suê,
phía trước là mái ngói rêu phong của nhà thờ dòng họ Nguyễn Duy, Nguyễn Ích và
Nguyễn Bá. Đây chính là điểm “kết nối” giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền
thống đấu tranh hào hùng và công cuộc xây dựng quê hương, đất nước. 
 Ngày nay, Thanh Phong trở thành địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách
mạng cho thế hệ trẻ Nghệ An. Đền thờ họ Nguyễn Duy, Nguyễn Ích, cây sui Diên
Tràng,… là những ‘nhân chứng’ của một giai đoạn xây dựng chính quyền cách
mạng từ trong trứng nước. Nhà nước đã tặng bằng khen cho 2 đền thờ này cùng 15
gia đình cơ sở bảo vệ cách mạng.