Mỗi một đoạn, mỗi câu thơ trong Truyện Kiều đều là “lời lời châu ngọc, hàng

hàng
gấm thêu” mà thi gia dầy công chắp bút. Ở đó, ẩn sau số phận cuộc đời mỗi nhân vật
đã được nhà đại thi hào của dân tộc chúng ta gửi gắm biết bao giá trị nhân đạo,
nhân văn sâu sắc. Và trong số những trích đoạn của “Truyện Kiều”, đoạn trích “Chí
khí anh hùng” chính là một trong những minh chứng tiêu biểu nhất với sự phản ánh
chân thực giấc mơ tự do công lí , khát vọng làm nên sự nghiệp lớn của người anh
hùng…

Đoạn trích “Chí khí anh hùng” nằm ở phần hai: Gia biến và lưu lạc, từ câu 2213 đến
câu 2230. Lúc ấy, khi mà Thúy Kiều đang tuyệt vọng, chìm đắm trong cuộc sống đau
khổ, ê chề nơi lầu xanh thì Từ Hải đã xuất hiện và cứu nàng ra khỏi chốn tửu sắc
đầy thị phi ấy. Nhờ có Từ Hải, Thúy Kiều được báo ân báo oán, được hưởng hạnh phúc
vợ chồng như những người phụ nữ bình thường khác. Nhưng tình yêu giữa Thúy Kiều và
Từ Hải vẫn không thể nào che khuất đi ước mơ gây dựng một sự nghiệp lớn lao ở con
người này. Đó chính là lí do mà khi mối tình của họ vừa chớm nở được “nửa năm” thì
Từ Hải đã tiếp tục lên đường với khát khao cháy bỏng gây dựng sự nghiệp của mình.
Đoạn trích “Chí khí anh hùng” chính là miêu tả cảnh Từ Hải từ biệt Thúy Kiều để ra
đi.

* SO SÁNH NGUYÊN TÁC: Khác với Thanh Tâm Tài Nhân trong “Kim Vân Kiều truyện” chỉ
thuật lại trong đôi ba dòng ngắn ngủi “Từ Hải sắm một căn nhà ở với Kiều được năm
tháng rồi từ biệt ra đi” thì Nguyễn Du với ngòi bút xuất chúng của mình đã dựng nên
một cảnh li biệt giữa đôi trai gái để hoàn thiện giấc mộng anh hùng “đầu đội trời,
chân đạp đất” lớn nhất của cuộc đời mình.

A. TỪ HẢI THỂ HIỆN KÌ VỌNG TK VƯỢT LÊN LẼ THƯỜNG CHO XỨNG LÀM TRI KỈ CỦA CHÀNG.
từ hải là con người của sự nghiệp phi thường không thể đắm mình trong chốn buồng
khuê. Đang ở trong cảnh hạnh phúc ngọt ngào từ hải thoắt đã động lòng 4 phương.
Tiếng gọi của sự nghiệp thức tỉnh chàng từ bên trong giờ đây sự nghiệp đối với
chàng là trên hết. Đối với từ hải nó chẳng những là ý nghĩa của sự sống mà còn là
điều kiện để thực hiện những ước ao mà người tri kỷ đã gửi gắm trông cậy ở chàng;
do vậy mà không chút bịn rịn, không cần những lời than vãn lúc chia biệt. Thêm nữa
trong lời trách người tri kỷ chưa thoát khỏi "nữ nhi thường tình" còn vào cái hàm ý
khuyên K hãy vượt lên tình cảm thông thường để làm vợ của một người anh hùng. Cho
nên sau này trong nỗi nhớ thương của Kiều "cánh hồng bay bổng tuyệt vời/đã mòn con
mắt phương trời đăm đăm" không chỉ có sự mong chờ người yêu xa cách, mà còn mong
chờ cái sự nghiệp của từ hải.
B. TỪ HẢI VẼ RA VIẼN CẢNH HUY HOÀNG CỦA NGÀY TRỞ VỀ KHI CHÀNG ĐÃ XÂY DỰNG ĐƯỢC CƠ
ĐỒ HIỂN HÁCH
Sau lời từ chối là lời hứa hẹn được tô đậm bởi biện pháp phóng đại
"Bao giờ mười vạn tinh binh
Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường"
Từ Hải là con người rất mực tự tin. Trước đây, chàng đã ngang nhiên xem mình là anh
hùng giữa chốn trần ai. Giờ thì chàng tin rằng tất cả sự nghiệp như đã nắm chắc
trong tay. Dù xuất phát chỉ với thanh gươm yên ngựa, nhưng Từ Hải đã tin rằng mình
sẽ có trong tay mười vạn tinh binh, sẽ trở về trong hào quang chiến thắng "Tiếng
chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường", để "rõ mặt phi thường" với Thúy Kiều, để đem
lại vẻ vang cho người phụ nữ mà chàng hết lòng yêu mến và trân trọng. Từ Hải đã
khẳng định muộn thì cũng không quá một năm, nhất định sẽ trở về với cả một cơ đồ to
lớn.

C. TỪ HẢI KHẲNG ĐỊNH SỰ PHI THƯỜNG LÀ CÁCH CHÀNG CM SỰ TỒN TẠI CỦA BẢN THÂN & NÂNG
KIỀU LÊN ĐỊA VỊ CAO QUÝ
"Làm cho rõ mặt phi thường
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia"
D. TỪ HẢI CHIA SẺ VỚI TK VỀ NHỮNG KHÓ KHĂN CỦA NGƯỜI ANH HÙNG TAY TRẮNG LẬP NGHIỆP
NHƯNG TRÀN ĐẦY NIỀM TIN VÀO TƯƠNG LAI RỘNG MỞ, ĐỘNG VIÊN K YÊN TÂM CHỜ ĐỢI
"Bằng nay bốn bể không nhà
Theo càng thêm bận biết là đi đâu?
Đành lòng chờ đó ít lâu
Chầy chăng là một năm sau vội gì!"
- Bốn câu thơ cuối là lời đối thoại lại như lời độc thoại trần tình của Từ Hải.
- Nỗi khổ tâm của người anh hùng về hoàn cảnh thực tại “bốn bể không nhà”, “biết là
đi đâu”. Sẽ còn rất nhiều thử thách, khó khăn đang chờ Từ Hải nên chàng mong Kiều
thấu hiểu cảm thông mà ở lại.
- Đành lòng chờ đó ít lâu: K yên tâm chờ đợi chàng, TH sẽ nhanh chóng trở về
- Khép lại lời nói của Từ Hải là lời hẹn ước đối với Thuý Kiều một năm sau sẽ có
chiến thắng, sự nghiệp lẫy lừng trong tay. Một lời hứa chắc nịch với thời gian cụ
thể “một năm sau” như một sự khẳng định của Từ Hải – một con người tự tin vào chí
hướng tài năng của bản thân. "Một năm"- thời gian quá ngắn để tạo dựng cơ đồ vẻ
vang, chấn động thế nhưng TH làm được, thực hiện được điều phi thường đó. Bphap
phóng đại đã tô đậm bản lĩnh, khí phách ng anh hùng. Giọng điệu tự nhiên, diềm
tĩnh, mảy may k có chút sợ hãi là khẩu khí của ng anh hùng: điều đó k có gì khó
khăn, chàng tự tin mình sẽ làm được
- Lời của chàng dâng lên hào khí ngút trời của đấng trượng phu muốn tung hoành
ngang dọc, xưng hùng xưng bá riêng một góc trời lồng lộng. BÚT PHÁP LÍ TƯỞNG HÓA +
CẢM HỨNG LÃNG MẠN => Hình tượng người anh hùng lẫm liệt, phi thường, tỏa ánh hào
quang.
- Mười hai câu thơ mở ra với chí khí khát vọng rộng lớn của Từ Hải và khép lại bằng
tư tưởng nhân văn cao đẹp của chàng. Nguyễn Du đã thể hiện quan niệm về người anh
hùng là sự thống nhất giữa một con người đời thường giản dị với một đấng trượng phu
đầy quyết tâm hoài bão. Từ Hải không chỉ mang khát vọng lớn lao mà còn rất mực tâm
lý, vừa yêu, hiểu lại trân trọng Thúy Kiều.
Đoạn trích kết lại với hai câu thơ gây ấn tượng sâu đậm bởi hình ảnh ước lệ:
E. TƯ THẾ LÊN ĐƯỜNG CỦA TỪ HẢI
Không chút vấn vương, bi lụy, không dùng dằng, quyến luyến như trong các cuộc chia
tay bình thường khác, Từ Hải có cách chia tay mang đậm dấu ấn anh hùng của riêng
mình. Lời chia tay mà cũng là lời hứa chắc như đinh đóng cột; là niềm tin sắt đá
vào chiến thắng trong một tương lai rất gần. Hai câu thơ cuối đoạn đã khẳng định
thêm quyết tâm ấy:
"Quyết lời dứt áo ra đi,
Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi."
- hình ảnh "gió mây bằng đã đến kì dặm khơi" mượn từ ý của Trang Tử: chim bằng khi
cất cánh lên như đám mây ngang trời và mỗi lần bay thì 9 vạn dặm mới nghỉ đối lập
với những con chim nhỏ nhảy nhót trên cành cây đã diễn tả một cách khoái trá giây
lát con người phi thường rời khỏi nơi tiễn biệt.

Nguyễn Du mượn hình ảnh phim bằng (đại bàng) trong văn chương cổ điển, thường tượng
trưng cho khát vọng của những người anh hùng có bản lĩnh phi thường, muốn làm nên
sự nghiệp lớn lao để chỉ Từ Hải. Cuộc ra đi đột ngột, không báo trước, thái độ dứt
khoát lúc chia tay, niềm tin vào thắng lợi... tất cả đều bộc lộ chí khí anh hùng
của Từ Hải. Đã đến lúc chim bằng tung cánh bay lên cùng gió mây chín ngàn dặm trên
cao. Hình ảnh: gió mây bằng đã đến kì dặm khai là mượn ý của Trang Tử tả chim bằng
khi cất cánh lên thì như đám mây ngang trời và mỗi bay thì chín vạn dậm mới nghỉ,
đối lập với những con chim nhỏ chỉ nhảy nhót trên cành cây đã diễn tả những giây
phút ngáy ngất say men chiến thắng cùa con người phi thường lúc rời khỏi nơi tiễn
biệt.
Chia li và hội ngộ, hội ngộ và chia li, hai sự kiện trái ngược và nối tiếp chia đôi
cái đời thường của mỗi người thành những chặng ý nghĩa hơn. Phải, nếu k có chia li
và hội ngộ, cuộc sống chỉ là một dòng chảy đơn điệu. Nếu hội ngộ là vui sướng, hạnh
phúc thì chia li là sầu muộn, đau buồn. Có lẽ vì thế mà thơ ca viết về chia li
nhiều hơn, thấm thía hơn? Truyện Kiều có 3 cuộc chia biệt: KT về quê chịu tang chú:
ở đó có sự nhớ nhung của người đang yêu mối tình đâu say đắm; đó là cuộc chia tay
Thúc Sinh để chàng về xin phép Hoạn Thư lấy mình làm vợ lẽ với hi vọng thoát khỏi
chốn lầu xanh mong manh; cuộc chia tay ng anh hùng TỪ Hải để chàng thỏa sức vẫy
vùng bốn biển. Tính chất 3 cuộc chia tay là hoàn toàn khác nhau. Dưới tính chất của
cuộc chia ly, CKAH mang chở khát vọng tự do, công lí của NDu. TH hiện lên như một
con đại bàng vỗ cánh làm xáo động cả đất trời. Chỉ có đôi cánh ấy mới che chở được
những nạn nhân sống dưới bầu trời tăm tối của TrK.
Hình tượng người anh hùng Từ Hải là một sáng tạo đặc sắc của Nguyễn Du về phương
diện cảm hứng và nghệ thuật miêu tả. Qua đó thể hiện tài năng sử dụng ngôn ngữ của
nhà thơ trong việc diễn tả chí khí anh hùng cùng khát vọng tự do của nhân vật Từ
Hải. Từ Hải là hình ảnh thể hiện mạnh mẽ cái ước mơ công lí vẫn âm ỉ trong cảnh đời
tù túng của xã hội cũ. Từ Hải ra đi để vẫy vùng cho phỉ sức, phỉ chí, nhưng nếu
hiểu kỹ càng còn thêm một lí do nữa là vì bất bình trước những oan khổ của con
người bị chà đạp như Thúy Kiều thì không hẳn là không có căn cứ. Điều chắc chắn là
cái khao khát của Từ Hải muốn được tung hoành trong bốn bể để thực hiện ước mơ công
lí chứ không bao giờ nhằm mục đích thiết lập một ngai vàng quyền lực tầm thường.
Từ Hải là một giấc mơ của Nguyễn Du, giấc mơ anh hùng, giấc mơ tự do và công lý.
Cho nên Từ Hải là một người chí khí, Con người ấy đến từ một giấc mơ và ở lại
như một huyền thoại. Hiện diện trong "Truyện Kiều" như một nhân vật sử thi, Từ Hải
đã làm nên những trang sôi động nhất, hào sảng nhất trong cái thế giới buồn đau
dằng dặc của đoạn trường tân thanh. (GTND)
Nguyễn Du đã thành công trong việc chọn lựa từ ngữ, hình ảnh và biện pháp miêu tả
có khuynh hướng lí tưởng hóa để biến Từ Hải thành một hình tượng phi thường với
những nét tính cách đẹp đẽ, sinh động. Đoạn trích tuy ngắn nhưng ý nghĩa lại rất
lớn. Nó góp phần tô đậm tính cách của người anh hùng Từ Hải - nhân vật lí tưởng,
mẫu người đẹp nhất trong kiệt tác Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du.