ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ - ΔΟΜΗ

Απλή πρόταση λέγεται η πρό ταση που αποτελείται από τους κύ ριους ό ρους, δηλ.
περιλαμβά νει τις απολύ τως απαραίτητες πληροφορίες για να δηλωθεί ένα νό ημα, για να
μεταδοθεί ένα μή νυμα. Κύ ριοι ό ροι της πρό τασης θεωρού νται το ρήμα, το υποκείμενο και το
αντικείμενο ή το κατηγορούμενο.
Οι μορφές που μπορεί να έχει μια απλή πρό ταση είναι οι εξή ς:

 Ο Γιά ννης κοιμά ται. Υ+Ρ

 Ο Γιά ννης έφαγε τυρό πιτα. Υ+Ρ+Α
 Ο Γιά ννης είναι καλό ς. Υ+Ρ+Κ
Ελλειπτική πρόταση λέγεται η πρό ταση, ό ταν κά ποιος από τους βασικού ς ό ρους λείπει, γιατί
εννοείται εύ κολα. Στον καθημερινό μας λό γο χρησιμοποιού με κυρίως ελλειπτικές προτά σεις.

 Τι κά νεις; Λείπει το υποκείμενο

 Είμαι καλά . Λείπει το υποκείμενο εγώ
 Καλά . Λείπει και το υποκείμενο εγώ και το ρή μα είμαι
 Εσύ ; Λείπει το ρή μα τι κά νεις
Επαυξημένη πρόταση λέγεται η πρό ταση, ό ταν εκτό ς από τους βασικού ς ό ρους περιλαμβά νει
και προσδιορισμού ς.

 Ο ό μορφος Γιά ννης κοιμά ται ή συχα στο κρεβά τι.

 Ο πεινασμένος Γιά ννης έφαγε μια μεγά λη και νό στιμη τυρό πιτα.

ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ

α) αποφαντική
β) επιθυμίας
γ) ερωτηματική
δ) επιφωνηματική
Αποφαντική πρόταση (κρίσεως) λέγεται η πρό ταση που μας δίνει διά φορες πληροφορίες ή
κρίσεις. Ως σημείο στίξης χρησιμοποιείται η τελεία.
π.χ. Σή μερα θα πά με εκδρομή .
Προστακτική πρόταση (επιθυμίας-προσταγή ς) λέγεται η πρό ταση με την οποία εκφρά ζουμε
κά ποια επιθυμία ή προσταγή . Ως σημείο στίξης χρησιμοποιείται η τελεία ή το θαυμαστικό .
π.χ. Μπες μέσα γρή γορα.
Ερωτηματική πρόταση λέγεται η πρό ταση με την οποία ρωτά με κά τι. Ως σημείο στίξης
χρησιμοποιείται το ερωτηματικό (;)
π.χ. Τι ώ ρα να έρθω αύ ριο;
Επιφωνηματική πρόταση λέγεται η πρό ταση με την οποία εκφρά ζουμε τον θαυμασμό , την
έκπληξη ή τη δυσαρέσκειά μας για κά τι. Ως σημείο στίξης χρησιμοποιείται το θαυμαστικό (!)
π.χ. Τι ωραία μέρα!
 ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Με βά ση το κριτή ριο της ά ρνησης ή κατά φασης οι προτά σεις χωρίζονται σε δύ ο κατηγορίες:
α) αρνητικές
β) καταφατικές
Αρνητικές προτά σεις λέγονται οι προτά σεις που περιέχουν ά ρνηση, δηλαδή τις λέξεις ό χι, δεν
(δε), μην (μη).
Π.χ. Δεν θέλω ά λλο φαγητό .
Καταφατικές προτά σεις λέγονται οι προτά σεις που δεν περιέχουν ά ρνηση.
π.χ. Έλα να φύ γουμε.

Ασκή σεις:
1. Να μετατρέψεις τις παρακά τω απλές προτά σεις σε επαυξημένες προσθέτοντας ό σους
προσδιορισμού ς μπορείς:
α. Εμφανίστηκε ο καθηγητή ς.
β. Οι εργά τες φό ρτωσαν ξύ λα το αυτοκίνητο.
γ. Ο φιλό λογος ορίζει τους επιμελητές.
δ. Ο Γιώ ργος φαίνεται κακό κεφος.
ε. Παίζω με τα παιχνίδια.
2. Να προσθέσεις στις παρακά τω ελλειπτικές προτά σεις τους κύ ριους ό ρους που λείπουν:
α. Εμπρό ς!
β. Μέσα ό λοι!
γ. Προσοχή , αυτοκίνητο!
δ. Ο καθένας μό νος του.
ε. Προσοχή !
3. Nα βρείτε τους κύ ριους ό ρους των προτά σεων και να τις χαρακτηρίσετε ως προς τα
συστατικά (απλή , ελλειπτική , επαυξημένη):
1. Το κουδού νι του σχολείου χτύ πησε.
2. Οι μαθητές μπή καν στη τά ξη.
3. Έρχεται η καθηγή τρια.
4. Τα μαθή ματα είναι δύ σκολα;
5. Μ’ έδιωξαν.
6. Η καθηγή τρια της γυμναστική ς είναι πολύ καλή .
7. Είναι καλό ς ά νθρωπος.
8. Η Ελένη είναι φοιτή τρια της ιατρική ς.