ANG BABAYLAN

NG SINAUNANG PAMAYANAN

1
 INTRODUKSIYON

• Upang maunawaan ang natatanging papel

ng babae bilang babaylan, kailangang isa-
konteksto ito: una, sa pamayanang
kinapapalooban nito at pangalawa, sa kultura
o kabihasnan na mayroon ito. Ang
pagpopook ay lubhang mahalaga, sapagkat
ang babaylan ay isang personaheng
historikal (historical figure) na nabuhay sa
isang partikular na panahon, kaayusang
panlipunan, at may sariling kapaniwalaan.

1
Mga Batis o Sources na Pinagkunan ng Datos
1. Arkeolohiya
2. Mito at alamat
3 Salaysay ng mga prayleng Espanyol
4. Folklore studies

5. Diksiyonaryo makikita sa:

“The Babaylan Historico-Cultural Context” ni Fe B. Mangahas (Centennial
Crossings: Readings on Babaylan Feminism in the Philippines) Fe B.
Mangahas and Jenny R. Llaguno (eds.) Quezon City: C & E Publishing Inc.,
2006.
“Ang Heograpiyang Distribusyon ng Salitang Babaylan at Katalonan sa Tatlong
Bansang Austronesyano/Malay: Pilipinas, Indonesia, at Malaysia ni Fe B.
Mangahas. ADHIKA (Tomo I, 1999) Nilo S. Ocampo, pat. Taunang Jornal ng
ADHIKA NG PILIPINAS, INC. 1999.

2
PANAHON AT POOK
Batay sa nahukay na Banga ng Manunggul noong 1964, sa kuweba ng
Manunggul, Maitum, Palawan, ang banga ay lalagyan ng buto ng namatay
(burial jar) na may takip sa anyong bangka sakay ang dalawang tao/kaluluwa
patungo sa kabilang buhay. Tinatayang may edad 870 BK.

Implikasyon: Ang panahon at pook nito ay

matanda at may mataas na antas ng
kabihasnan.
1. May paggalang sa yumao
2. May paniniwala sa kabilang buhay
3. May ritwal ng paglilibing (na may namumuno)
4. May kaalaman sa pagpapalayok
5. Marunong gumawa ng bangka
6. Ang pamayanang ito ay nasa tabing ilog o
baybaying dagat

BANGANG MANUNGGUL

3
 Maikokonekta o maiuugnay ang mga implikasyong ito sa mga
ninuno nating Austronesyano na dumating mula Formosa noong
humigit-kumulang 2,500B.K.
Bukod sa paggawa ng bangka at pagpapalayok, ang mga
Austronesyano ay may kaalaman din sa hortikultura, agrikultura,
paghahayupan, pagpapanday, paglilok, at paghahabi.
Narito na ang mga Austronesyano bago pa dumating ang
Islam sa Kapuluan noong 1280. Dinatnan naman ng mga
kolonyalistang Kastila noong 1521, ang kabihasnang ito.

4
6
 Narito ang mga ebidensiyang nabanggit bilang
patunay ng isang mataas na antas ng kabihasnan
natin may humigit kumulang sa tatlo hanggang apat
na libong taon na ang nakalipas.

Sasakyang dagat / bangka

Payaw – rice terraces
Ikat – mga tela o habing katutubo
Mga palamuting gawa sa ginto
Mga palayok, tapayan, banga
Kasuotan at pagtatatu
Sistema ng Pagsusulat

5
7
8
9
10
11
Sa Lipunang ito may apat na pangunahing pinuno: ang datu, panday,
bayani/bagani, at babaylan.

Ang Datu: taga-pamahala; tinatawag ding gat, lakan, hari, ginoo, puno.
May tungkuling politikal: hukom, tagapayo;
tagapag-ugnay sa ibang barangay; pinuno
sa digmaan
May tungkuling pang-ekonomiko; tagasulong
ng produksiyon ng pagkain sa barangay;
ng kalakalan sa loob at ibayong dagat.
Matapang at handang ipamahagi ang
kayamanan sa kanyang sakop sa oras ng
kagipitan; may karisma

12
Panday: Kasama rito ang manghahabi, manlililok, at magpapalayok.

May tungkuling kaugnay sa teknolohiya;

paggawa ng kasangkapan para sa
pagtatanim, ng sandata sa digmaan,
mga kagamitan sa bahay, pagriritwal,
paglilibing.

13
Bayani/Bagani: ang mandirigma (warrior)

Tagapagtanggol ng barangay mula sa

pananalakay ng kaaway; matapang at
handang maglingkod ng walang
inaasahang kapalit at handang ibigay
ang buhay kung kinakailangan para sa
pamayanan.

14
Ang Babaylan: Mga Katawagan nito
Babaylan sa Kabisayaan, Palawan, Tayabas, Laguna
Catalona(n) sa Katagalugan, Bulacan, Maynila, Nueva
Ecija
Baglan sa Abra, Pangasinan
Pamallyan sa Pampanga
Baliana sa Bicol
Daitana o Baylana sa Samar, Leyte
Baylan sa Mandaya
Mabalian sa Manobo
Mabunong sa Benguet
Mensip-ok sa Sagada

Tungkulin: Bilang Tagapamahala sa pananampalataya (pari), paggagamot

(doktor), pag-aanito o ritwal, epiko o salaysay ng pamayanan (historyador),
pagbibigay babala tungkol sa mga kalamidad at epidemya (propeta), tagapayo,
bisionaryo, may angking gahum o anting-anting (avatar/shaman).
15
 ANG DAIGDIG
NG BABAYLAN

16
17
18
 Mayaman ang kapuluan sa likas-yaman; lupain, ilog, dagat, kabundukan,
kagubatan. Malawak ang mapagtataniman ng palay at gulay. Maraming
mapapangisdaan; mapagkukunan ng bungang-kahoy at halamang-gamot.
Gayon din ng ginto, pilak, at perlas. Ang kapuluan dahil nasa tropiko at sa lugar
na ma-bulkan madalas itong makaranas ng malalakas na bagyo at lindol. Kayat
ang kasaganaang mayroon dito ay maituturing na marupok o mabuway na
kasaganaan. Dahil dito, may mahalagang papel ang babaylan. Siya ang
inaasahang mamagitan sa isang malupit na kalikasan sa kabuhayan ng tao.
Siya ang magbababala kung may epidemiya, baha at iba pang kalamidad; at
gumagabay sa datu kung kailan dapat magtanim at mag-ani; kung kailan
sasalakay o makipagnegosasyon sa kaaway; at nagbibigay lakas-loob sa
mandirigma; nagpapagaling sa may-sakit o magtatawid sa namatay sa
kabilang buhay.
Kung tutuusin, nakahihigit ang babaylan sa datu, panday, at bayani sa
lawak ng kanyang impluwensiya sa barangay o estadong etniko. Sakop ng
kanyang kaalaman, karanasan, at kakayahan ang kaluluwa, buhay, at
kalinangan ng buong pamayanan.

19
 Karunungang Babaylan
Karamihan ng babaylan ay babae. Kinakailngan magsababae ang isang
lalaki o tahasang isang binabae/asog kung nais maging babaylan. Sa
dokumento ng mga prayle noong ika 16-17 dantaon, makikitang halos babae
ang tinutukoy na babaylan (anitera, sacerdotista, babaylana, catalona, daitana
at nang nilalait na nila ay tinawag na aswang, mangkukulam, bruha, maldita,
diabolica).
Karaniwang nagkakasakit muna nang malubha o nakaranas nang isang
mabigat na problema (trauma) na halos ikabaliw nito ang isang nagiging
babaylan. Mula sa di-karaniwang karanasang ito na halos ilagay sila sa bingit
nang kamatayan ay nagkakaroon sila ng kakayahan ng isang may sapi o
trance. Dito ay sinasabing sila’y nagkaroon ng karanasang makipag-ugnayan
sa Maykapal o Lumikha at sa mga ninunong namatay na mabubuting tao—ang
mga anito. Dahil dito sila’y nakagagamot ng di-karaniwang sakit,
nakapaghuhula, at nakapagpapayo sa mga nangangailangan. Dahil sa
eksperto sila sa kaalaman tungkol sa kalikasan, sila’y magaling na manghihilot
at manggagamot gamit ang iba’t-ibang halaman at ugat.
Nakakausap nila ang mga anito at maari din silang maging medium ng mga
ito, pati na rin ni Bathala para makita ang nawawala, malaman ang
kahihinatnan ng mga balakin o hinaharap. Napaalis nila ang masamang
20 espiritu sa maysakit o sa isang lugar.
 Ang Tatlong
Itaas
Antas ng
Mundo o Kalangitan
Buhay ayon
sa Babaylan

Gitna
Kalupaan

Ilalim ng Lupa

21
 Sa babaylan
ang tao ay di
Konsepto ng hiwalay sa
relasyon ng kalangitan at
tao sa mundo sa kalikasan.
at kay
Silang lahat
Bathala
ay nasa isang
espasyo na
walang
hanggan na
pinag-uugnay
ng iisang
hininga.

22
Konsepto ng Magkakaugnay
sakit ang pisikal,
Ang sakit na emosyonal at
pisikal ay espirituwal na
may sakit
kaugnayan
sa kalagayan
ng kaluluwa o
espiritu ng
maysakit

23
 Dahil sa Siya ay
kakayahang nagsisilbing
magbago sa medyum o daluyan
loob o ng mga mensahe
magkaroon ng mula sa itaas,
sapi (trance) gitna, at ilalim ng
kaya ng mundo.
babaylan na
pag-ugnayin at
ayusin ang
relasyon ng tao
sa kapwa tao
sa mga yumao
at kay Bathala

24
Para sa Kahit na ang
babaylan ang sanggol na
buhay ay namatay, sa
walang paniniwala ng
hanggan. kaisipang ito ay
Nagbabago may diwatang
lang ang lugar naghihintay (si
at anyo (mode) Mebuyen) na
ng kairalan nito siyang
(existence). magpapasuso
sa kanila sa
kabilang buhay.

25
 Sa alamat o mito ni Sicalac at
Sicavay, mababakas ang
pagkakapantay-pantay ng
katauhan ng lalaki at babae.
Ganun din sa mito o epiko ni
Bathala. Repleksyon ito ng
umiiral na pamayanan sa
panahong ito.
26
Hindi nakapagtataka Madaling napasuko
na ang mga ng mga prayle ang
babaylan ang siyang mga datu, panday,
naging mahigpit na asog, at lalaking
kalaban ng mga babaylan dahil
prayle. Dahil sa mga nabigyan sila ng
gawain at mga posisyon sa
impluwensiya ng sistemang kolonyal.
mga babaylan
nahirapan ang mga
prayle sa reduksyon
at Kristiyanisasyon

27
 Narito ang naging reaksyon ng isang babaylan sa pananakop ng mga
Kastila.

Dalit ni Cariapa, Bohol 1609

Bayabarico ha nagbanua Ang lupang ito ay mababago,

Balunco ha bagcabayon; Sasakupin ito ng ibang lahi,
Mega capucane ang cubayon; Papalitan ng ibang kalinangan at kaugalian
Mabual agra qui ring lunson, Ang pamayanang ito’y lubhang mawawasak.
Mabuen cagra quing cubayon. Ang lalawigang ito at iba pang mga pulo ay lulupigin.

28
 Dapat idagdag sa mga rebelyon nina Lakandula, Raja Sulayman ang
mga rebelyon ng mga babaylan. Ang mga rebelyon nina Lakundala na
bilang pagbawi ng kanilang kaharian ay politikal, samantalang ang sa
mga babaylan ay may karakter na kultural at pangkabuuan.

REBELYONG BABAYLAN

1599 – Silongan ng mga Moro

1599 – Dapungay (Cebu, Negros, Panay)
1607 – Caquenga (Cagayan)
1615 – Batabag, Bolo, Pilitan, and Abuatan (Cagayan) – di-
mapangalanang mga babaylan
1646 – Yga (Gapan, Nueva Ecija) – “Santa Maria”
1663 – Tapar (Oton, Iloilo) – “Santissima Trinidad”
1685 – Bolinao, Pangasinan (35 babaeng babaylan at 11 lalaking
babaylan)
29
 Nilusob ang
Paano kanilang mga
napasuko ng sambahang-kuweba
mga prayle at pinagwawasak
ang mga ang kanilang
babaylan. kagamitan at altar
Inihiwalay sila bilang pagpapawala
sa mga datu, ng bisa ng kanilang
panday, asog kapangyarihan.
at babaylang Matapos nito’y sila’y
lalaki bilang pinagdadakip,
kaaway. pinaglalatigo, at ang
Ginamit din iba’y pinagahasa.
ang mga bata Mayroon ding
na binigyan ng tinuhog sa
doktrina at kawayan, at
ginamit na ipinakain sa buwaya
espiya laban (si Tapar ng Oton,
sa babaylan. Iloilo).

30
 Upang Naging aktibo sa
makaligtas at mga padasal, pa-
di lubusang Hesus at pag-awit
malupig ng pasyon. Nang
tinanggap ng lumaon ay naging
mga babaylan hermana at beata
ang (nagtatag ng sarili
nilang orden bilang
Kristiyanismo
mga madre).
at naging
deboto ng Sto. Sa makatuwid ang
Niño at kaisapang babaylan
Birheng Maria nanatiling buhay
ngunit tago at sa
bagong anyo na
makikita sa larawang
ito ng Pasyon at
Rebolusyon noong
1896 hanggang
1903 panahon ng
pananakop ng
Amerikano.
31
SANGGUNIAN:
1. Mangahas, Fe B. 2006. “The babaylan historico-cultural context” in Mangahas, Fe
B. and Jenny R. Llaguno eds. Centennial crossings: Readings on babaylan
feminism in the Philippines. Quezon City: C & E Publishing Inc.
2. Mangahas, Fe B. 1999. “Ang heograpiyang distribusyon ng salitang babaylan at
katalonan sa tatlong bansang Austronesyano/Malay: Pilipinas, Indonesia, at
Malaysia.” Nasa Ocampo, Nilo S. pat. ADHIKA (Tomo I, 1999). Taunang Jornal ng
ADHIKA ng Pilipinas, Inc.
3. Ileto, Reynaldo C. 1989. Pasyon and revolution: Popular movements in the
Philippines, 1840-1910. Quezon City: Ateneo de Manila University Press.

31