Organik Kimya Giriş

Prof.Dr.F.Birgül
Prof.Dr.F. Birgül Işık
Tıbbi Biyokimya Anabilim dalı
17.09.2020
Karbon Kimyası

C
• Organik kimya ,1850 li yıllarda canlı varlıkların
kimyası olarak belirlendi.
• 1900 lü yıllarda organik bileşikler laboratuarlarda da
sentezlenmeye başlayınca organik kimya KARBON
kimyası olarak tanımlandı.
• 1828’de Friederich Wöhler (1800
(1800--1882),
bir organik bileşik olan ürenin inorganik
bir bileşik olan amonyum siyanatın sulu
çözeltisinin buharlaştırılmasıyla elde
edilebileceğini buldu.

-Bilim çevrelerinde vitalizm

vitalizm,, Wöhler’in
sentezinden sonra yavaş yavaş yok
oldu.
 Bilim adamları 1780 li yıllarda
 Organik bileşiklerle inorganik
bileşiklerin farklı olduğunu
,organik bileşiklerin canlı
organizmadan elde edildiğini
belirtmişler vitalizm gelişmiş bir
organik bileşiğin varlığının yaşam
gücüne bağlı olduğu belirtilmiş
,1828 yıllarda Wöhler idrardaki
ürenin lab.da amonyum
siyanattanda elde edilebileciği
belirtmesiyle vitalizm düşüncesi
önemini kaybetmiştir.
• Karbon atomunun elektron konfigürasyonunun
özelliğinden dolayı başka atomlarla da bağ yapması
organik kimyanın temelinde karbon bileşiklerinin
oluşturması sağlamaktadır.
• Karbon bileşiklerinin en küçük birimi metan dır.Canlı
sistemlerde bulunan nükleik asit ,
karbohidrat ,lipid ,protein gibi makromoleküllerin
yapı taşlarını da organik bileşikler oluşturmaktadır.
• Organik bileşiklerin çoğu karbon, hidrojen, oksijen,
azot, halojen, kükürt ve fosfor gibi ametallerden
oluşurlar.
• Fe,, Mg, Co gibi metaller içeren organik bileşiklere
Fe
organometalik bileşikler denir.
• Bu kadar az sayıda element nasıl oluyor da
milyonlarca organik bileşiği oluşturuyor?
Karbonun özellikleri
• Karbon atomları kendi aralarında güçlü bağlar
yapabilirler,
• Karbon atomları birleşerek uzun zincirler
oluşturabilirler,
• Karbon atomları farklı konfigürasyonlarda birleşerek
aynı sayıda atomlar içeren farklı moleküller
oluşturabilirler (izomer yapılar),
• Karbon atomları çift bağ ve üçlü bağ yaparak farklı
moleküller oluşturabilir.
Her elektron kabuğunun belirli bir enerjisi
vardır.Çekirdeğe yakın elektronlar çekirdekteki
protonlar tarafından ,çekirdekten uzak olanlardan
daha fazla çekilirler .
Çekirdeğe yakın olan elektronun enerjisi düşük
olduğundan kimyasal tepkimede bu tür elektron
uzaklaşması zordur. Çekirdekten uzaklaştıkça
enerjileri artar.
Valans Elektronları
• Bir atomun en dış yörüngesindeki elektronlardır
• Bağların oluşumunda ve kimyasal reaksiyonlarda
rol alırlar

Elektron konfigürasyonları:
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6…

C (6e-): 1s2 2s2 2px1 2py1 2pz

Orbital

Elektronların var
olma ihtimalinin
yüksek olduğu
(%90-95) bölgelere
orbital denir.
s orbitalleri
1s ve 2s orbitallerinin çekirdekten uzaklığa göre
elektron yoğunluğu artar veya azalır.

1s ve 2s orbitalleri örtüşebilir.
2s orbitallerin de elektron yoğunluklu iki bölge
bulunur.Bu sıfır noktasına DÜĞÜM adı
verilir.Elektronların en az bulunma olasıklığının
olduğu yer.
p orbitalleri
Bu orbitallerdeki elektronlar eksenleri etrafında dönerler.
Ya saat yönünde yada tersi yönde (SPİN).

AUFBAU kuralına göre elektronlar orbitallere en düşük enerjili

orbital dolacak şekilde yerleşirler.

HUNT kuralına göre elekronlar atomik orbitallere dolarken eş

enerjili orbitallere birer elektron girmedikçe , bu orbitallerde
elektronlar eşleşemez. Örnek C atomunun elektron
kofigürasyonu..
kofigürasyonu
• Bir atomun yarıçapı çekirdek merkezi ile ,

• Değerlik elektronlarının arasındaki uzaklıktır.

• Atomik yarıçap periyodik cetvelde soldan sağa

azalır, yukarıdan aşağıya doğru artar.
Enerji

2p 2p
2sp3

2s 2s

Karbonun yüksek
Karbonun karalı Karbonun sp3 hibrid
enerjili elektronik
elektronik düzeni düzeni
düzeni
Metan Molekülü
 Metan Molekülü

H
CH4
H H
H
Etan Molekülü
Etan Molekülü
Karbon atomları birleşerek uzun zincirler oluşturabilirler
Organik Kimyadaki Temel Kavramlar

• Formül
– Kaba (Basit) Formül
– Molekül Formülü
– Yapısal Formül
• İzomeri
• İşlevsel Grup
• Radikal
Organik bileşiklerin yapısal
formüllerinin yazılması
(CH3)2CHOH CH3CHCH3
H H H OH
H C C C H
H O H
H
İzomeri
Kapalı formülleri aynı, açık formülleri farklı moleküller birbirinin izomeridir.

CH3CHCH3
CH3CH2CH2CH3
n-bütan
CH3
izobütan

İzo- öneki baştan ikinci karbona [CH3−] grubunun bağlanmış olduğunu

belirtir
Organik bileşiklerin farklı gösterimleri