5.

HAFTA
GEMİDE BAKIM TUTUM
HAVUZLAMA

1
 GEMİDE BAKIM-TUTUM
Bir geminin deniz üzerindeki
doğal etkenler sonucu;
donanım ve materyalinin
oksidasyon nedeniyle
korozyona uğraması ve
yıpranması, paslanması doğal
bir olaydır. Gemilerin
yapılarındaki donanım ve
cihazların hizmet
yeterliliklerini uzun süre
devamlı tutmak, ancak yüksek
düzeyde bilgili ve iyi bir bakım
tutumla sağlanabilir.

2
 GEMİDE BAKIM-TUTUM
Denizdeki bir geminin tamamını etkisi altında
bulunduran rutubet ve oksidasyon eylemi, demir ve
çelikten yapılmış malzeme üstünde, PAS oluşmasına
neden olur.

Paslanmaya maruz kalmış malzeme yüzeyinde korozyon

ve çürüme ile beraber oynak kısımlarda tutukluğa neden
olur, bu durum malzemenin çalışmasını aksatır.

3
 GEMİDE BAKIM-TUTUM
Bir gemide bakım tutumu aşağıda açıklanan genel konular
altında toplanabilir;

 Tekne bakım tutumu

 Donanım bakım tutumu
 Makine bakım tutumu
 Cihaz araç ve gereç bakımı

Gemi bakımında boya en önemli unsurdur. Sürüldüğü

yüzeyin hava ile temasını keserek koruyucu bir tabaka
oluşturduğu gibi, içine katılan renkler ile de temiz ve güzel
bir görünüm sağlar.

4
 GEMİDE BAKIM-TUTUM
Gemide cihaz ve sistemler üretildikleri dizayn kriterlerine
göre kendilerinden beklenen fonksiyonları icra etmek
maksadıyla imal edilirler ve bu fonksiyonları yerine
getirebildikleri sürece “SAĞLAM” olarak nitelendirilirler.

Bir cihaz/sistemin kendisinden beklenen fonksiyonlardan

bir yada bir kaçını istenen limitler içinde yerine
getirememesi durumuna ARIZA adı verilir.

5
 GEMİDE BAKIM-TUTUM
Bircihaz/sistemin tamamen veya öngörülen limitlere
göre yitirdiği değerlendirilen bir fonksiyonu, tekrar
yapabilmesi için üzerinde yapılan işleme ONARIM denir.

Bir arıza henüz oluşmadan bu arızayı önlemek üzere

yapılan faaliyetlere BAKIM denir. Gerek üreticiler, gerek
kullanıcılar cihaz/sistemin sağlam kalabilmesi için pek çok
bakım yöntemleri geliştirmişlerdir.

6
 PLANLI BAKIM SİSTEMİ
Planlı bakım sisteminin amacı arızaları önleme/teşhisidir.
Bu maksatla basit ve standart usullerle tüm cihaz ve
sistemlere ait Koruyucu Bakımların (KB) planlamasını,
uygulamasını ve kontrolünü öngörür. Cihaz ve sistemlere
uygulanacak koruyucu bakım türleri aşağıdadır;

1.Sabit Zamanlı Bakım: Çalışma saati yada takvime göre

(hangisi önce gelirse) planlanıp, Bakım İşletme Kartlarına
(BİK) göre mutlaka yapılması gereken bakımlardır.

2.Durum Muayenesi Esaslı Bakım: Cihaz ya da elemanlar

üzerinde planlı olarak ölçme, gözlem ve kontroller
yapılmasını ve alınan sonuçlara bağlı olarak yapılacak
işlemlerin belirlenmesini öngören bakımlardır.

7
 PLANLI BAKIM SİSTEMİ
3. Arıza Teşhisi Esaslı Bakım: Cihaz ya da sistem
fonksiyonlarının normal olarak gözlenemediği durumlarda
sistem/cihaz çeki ve bazı ölçümlere dayalı bakım
faaliyetleridir.

4. Kontrol Bakımı: Herhangi bir bakım işlemi yapılmadan

planlı olarak sadece çalışma çeki uygulanan cihazlara
yapılan bakım işlemleridir.

8
 PLANLI BAKIM SİSTEMİ
Planlı Bakım Sisteminin Faydaları
 Herhangibir arıza durumunu daha önceden bilmemize
yardımcı olur.
 Sistem, cihaz ve materyalin çalışma saatini, ömrünü
uzatır.
 Miadı
dolmuş parçaları daha önce değiştirerek doğması
muhtemel daha büyük arızaları önler.
 Para ve zamandan tasarruf sağlar.
 Hayati tehlikeleri önler.
 Geminin duruş gücünü etkileyecek arızaların oluşma
olasılığını azaltır.

9
 PLANLI BAKIM SİSTEMİ
Koruyucu Bakımın Yararları
 Sistemin kullanılabilirliğini her zaman yüksek tutar.

 Daha az büyük boyutlu onarımlar, daha az sıklıkta

onarımlar uygulanmasını sağlar.

 Yüksek bakım maliyetlerinin araştırılıp bulunmasını

sağlar.

 Yedek parça kontrolü yapılarak stok düzeylerinin

azaltılmasını sağlar.

 Personel için daha güvenli bir çalışma ortamı sağlar.

10
 ALINMASI GEREKEN EMNİYET TEDBİRLERİ
Çalışmaya Başlamadan Önce Alınması Gereken
Emniyet Tedbirleri:

 Emniyet tedbirleri en iyi görülebilecek bir yere levha,

plaka, işaret veya herhangi bir madde üzerine yazılı
şekilde asılmalıdır. Sistem, cihaz ve şalterler üzerinde o
devrede çalışıldığını gösteren geçici ikaz levhaları
asılmalı, bunlara riayet edilmeli ve dokunulmamalıdır.
Planlı Bakım Sistemi uygulaması esnasında kullanılan
geçici ikaz levhaları bakım tutumdan sonra mutlaka
kaldırılmalıdır.

 Elektrik
yangınlarında söndürücü olarak karbondioksit
kullanılmalıdır.

11
 ALINMASI GEREKEN EMNİYET TEDBİRLERİ
Çalışmaya Başlamadan Önce Alınması Gereken
Emniyet Tedbirleri:

 Herhangi bir portatif elektrik cihazı kullanılmadan önce

kontrol edildiğini gösteren bir etiketi var olup olmadığı
gözle kontrol edilmelidir. İlaveten cihaza takılmış fiş ve
kablo ile uzatma kablosu üzerinde herhangi bir kopma,
kırılma, açıkta kalmış tel veya bozuk fiş olup olmadığı
gözle kontrol edilmelidir. Herhangi bir cihazın fişi elektrik
prizine takılmadan önce cihazın “OFF” konumunda
olmasına dikkat edilmelidir.

 Seyyar kablolar sık sık muayene edilmeli, kabloda

sıyrıklar, çatlaklar, priz ve fişlerinde hasarlar olmadığı
görülmelidir.
12
 ALINMASI GEREKEN EMNİYET TEDBİRLERİ

Cihaz Üzerinde Çalışırken Alınması Gerekli

Emniyet Tedbirleri:

 Sigortaları
(fuse) değiştirirken sigorta maşası
kullanılmalıdır. Sıcak elektron lambaları çıplak el ile
çıkarılmamalı, asbestos eldiven veya lamba maşası
kullanılmalıdır.

 Enerjili
devre, sistem, cihaz üzerinde mecbur kalmadıkça
çalışma yapılmamalıdır.

 Elektrikli
devre üzerinde herhangi bir çalışma
yapılmadığına emin olunmalıdır.

13
 ALINMASI GEREKEN EMNİYET TEDBİRLERİ

Cihaz Üzerinde Çalışırken Alınması Gerekli

Emniyet Tedbirleri:

 Mümkün olduğu kadar kuru el, elbise ve ayaklar ile

çalışılmalıdır. Eğer ıslak veya rutubetli bir bölgede
çalışmak icap ederse kuru bir satıhta veya iletken
olmayan ağaç ızgaralar üzerine konmuş lastik veya
benzeri materyaller üzerinde durulmalı/oturulmalıdır.

 Yüksekvoltaj kapasitörlerini deşarj ederken kısa devre

çubukları kullanılmalıdır.

 Yüksek voltaj devreleri yakınında çalışma yapılırken

lastik ayakkabı, eldiven giyilmelidir.

14
 ALINMASI GEREKEN EMNİYET TEDBİRLERİ
Cihaz Üzerinde Çalışırken Alınması Gerekli
Emniyet Tedbirleri:

 Cihaz üzerinde lehim işleri yapılırken havyanın sıcak

olduğu unutulmamalı, gelişi güzel yere bırakılmamalı ve
fazla miktarda lehim kullanılmamalıdır. Havya temizlerken
bezi elde tutmayıp bir yere koyarak silmelidir.

 Devrede olan veya halen sıcak cihazlar üzerinde temizlik

malzemesi (tetraklorür, solvent) kullanılmamalıdır.

15
 HAVUZLAMA
 Teknelerin su üstünde kalan kısımlarının gerekli bakım ve
tutumları her zaman yapılabilse de su altında kalan
kısımlarının bakım ve tutumları ancak belirli zamanlarda
gemilerin havuza alınması ile yapılabilir.

 Ahşap olsun, madeni olsun bütün teknelerin su altında

kalan kısımlarının bakımı yapılmadığı taktirde bu tekneler
çürümeye ve kullanılamayacak duruma gelmeye
mahkumdur.

16
 HAVUZLAMA
 Ahşap teknelerin su altında kalan kısımlarına hücum
eden deniz yaratıkları bu teknelerin hasara uğramasına
neden olurlar. Madeni teknelerin ise hem paslanarak
çürüme (corrosion) hem de aşınma (erosion)
tesirlerinden korunması gerekmektedir.

 Birgeminin teknesini hasara uğratan veya süratini

etkileyen deniz hayvanları ve deniz bitkileri tuzlu suda
meydana gelir ve sıcak denizlerde daha çok görülür.
Buralardaki zararları daha büyük olur.

17
 HAVUZLAMA
 Ahşap tekneler için en büyük tehlike teredo navalis (gemi
kurdu) ismindeki, ağacı yiyerek içine giren, kaplama ve
diğer tahtaları delik deşik eden kurda benzer bir nevi
kabuklu hayvandır.

 Madeni teknelerin karina kısmına yapıştığı görülse de, bu

tekneleri en fazla etkileyen barnacle adında kabuklu bir
canlıdır.

18
 HAVUZLAMA
Havuzlamada Yapılacak Hazırlıklar
Bir geminin havuza alınması için gemi havuzlama
planlarının incelenmesi gerekir. Bu planlardan bir tanesi
gemide, diğeri ise geminin bağlı bulunduğu şirket’tedir.

Gemi havuzlanmadan önce havuzlanacağı tersanenin ilgili

havuz personeline teslim edilir. Havuzlama planları bir
geminin havuzlanması için gerekli bütün bilgileri ihtiva
eder. Havuz kızaklarının doğru olarak yerleştirilmesi ve
bunlara gerekli olan meyili ve yüksekliği verebilmek için
havuzlama planlarında aşağıdaki bilgilerden faydalanılır.

19
 HAVUZLAMA
Havuzlamada Yapılacak Hazırlıklar
Havuzlama Planlarında;
1.Düz ve çıkıntılı kısımların mevkileri.
2.Kıç bodoslama ile dümenin özellikleri.
3.Geminin vasat kısmına ait çeşitli kesintili resimler.
4.Omurganın, yalpa omurgasının, pervanelerin, şaft ve
şaft braketlerinin durumlarını gösteren resimler.
5.Ağırlığın fazla olduğu bölgelerin belirtilmesi.
6.Geminin tam yüklü durumda çektiği suyu gösteren
planlar.
7.Baştan ve kıçtan kemere genişlikleri.
Mutlaka belirtilmelidir.

20
 HAVUZLAMA
Havuzlama İşlemi
Teknenin su altı kısımlarının bakımında tek pratik usul
tekneyi belirli zamanlarda sudan çıkarmak ve gerekli
bakımları yapıp elde mevcut en iyi koruma maddesi ile su
altı kesimini kaplayıp tekrar suya indirmektir.
Bir geminin havuzlanması; yüzer havuz, taş (kuru) havuz
içine veya özel kızaklar üzerine alınarak bloklar üzerine
oturtulan gemi karinasının ortaya çıkartılmasıdır.
Gemi; karina onarım işleri, karina kontrolü veya su
kesiminin altının temizlenmesi ve boyanması için
havuzlanır.

21
 HAVUZLAMA
Havuzlama İşlemi
Yüzer Havuz (Floatıng Dock):
Yüzer bir havuz dikdörtgen şeklinde olup baş ve son
kısımları açıktır. Geminin havuza girebilmesi için havuz
sarnıçlarına su alınarak havuz daldırılır. Geminin havuza
alınmasından sonra bu sular dışarı atılmak suretiyle
sarnıçlar boşaltılır ve gemi havuz kızakları üzerine
oturtulur.

22
Yüzer Havuz (Floatıng Dock):

23
Yüzer Havuz (Floatıng Dock):

24
 HAVUZLAMA
Havuzlama İşlemi
Taş (Kuru) Havuz (Dry Dock): Tersanelerde bulunan daimi
bir tesistir. Betondan yapılmış zemin ve duvarları bulunan
dar bir havuzdur. Yapıldıktan sonra sürekli çalışması çok
ekonomik olan havuzlardır. Gemi havuza alınacağı zaman
havuzun içerisine su doldurulur. Gemi açılan kapaktan
içeri girdikten sonra kapak kapatılır. Sular dışarıya tahliye
edilerek gemi havuz zeminindeki kızaklara oturur.

25
Taş (Kuru) Havuz (Dry Dock):

26
Özel Kızaklar:

Raylı Kızak Sistemi Irgatı ve Kızağı

27
 HAVUZLAMA
Gemilerin Havuza Girişi
Havuzlama Öncesi Yapılacak Hazırlıklar: Gemi karinasına
yapışan böcekleri, yosunları ve midyeleri kazıyabilmek
için gemide mevcut bütün karina kazıma raspaları
hazırlanır. Çünkü gemi havuzlanmasından hemen sonra
havuz güvertesine inilip bir an önce karinaya yapışan
maddelerin temizlenmesi gereklidir. Bu işlem gemideki
mevcut tüm personel tarafından yapılır.

28
 HAVUZLAMA
Gemilerin Havuza Girişi
Havuzlama Öncesi Yapılacak Hazırlıklar:
Hemen kazınmadığı taktirde kuruyunca zor çıkmakta
tamamen temizlenememekte ve etrafa (özellikle yaz
aylarında) pis kokular yayılmasına neden olur. Demir ve
zincirler havuz güvertesine indirilip bakımları yapılacak
ise önceden zincir boyası hazırlanır. Kilitlerin söküm ve
bakımı için su macunu, kurşun ve kilit açma aparatları da
hazırlanır.

29
 HAVUZLAMA
Gemilerin Havuza Girişi
Havuzlama Esnasında Yapılacak Hazırlıklar:
Çekici vasıtalara baş ve kıç manda gözünden verilmek
üzere halat hazırlanır. Ayrıca sancak/iskele baş
omuzluklardan, Sancak/iskele vasatlarda, sancak/iskele
kıç omuzluklardan havuza verilmek üzere manevra
halatları hazırlanır. Bu manevra halatları havuza
girildiğinde geminin havuz güvertesindeki kızaklara denk
gelip oturtulması için gemiyi başa ve kıça veya
sancak/iskeleye kaydırmak için dengeye geldikten sonra
gemimizi sabit konumda tutmak için kullanılır.

30
 HAVUZLAMA
Gemilerin Havuza Girişi
Havuzlama Esnasında Yapılacak Hazırlıklar:
Manevra halatlarını havuza vermek için bütün manevra
yerlerinde el incesi/sallama hazır bulundurulmalıdır.
Geminin havuza yaslaması/çarpması olasılığına karşı
sancak/iskele taraftan usturmaçalar hazırlanır.
Usturmaçalar önceden puntellere bağlanmamalı seyyar
olarak her an atılmaya hazır bulundurulmalıdır.

31
 HAVUZLAMA
Gemilerin Havuza Girişi
Bir Havuzda Yapılacak Genel İşler
1. Tüm karina böcek, yosunlar ve paslı kısımlardan
temizlenir.
2. Karina gerektiği şekilde boyanır. Kana rakamları yazılır.
3. Oynayan bozulmuş perçin ve cıvatalar değiştirilir.
4. Sızıntı yapan kısımlar elden geçirilir.
5. Su altında kalan valfların bakımı ve kontrolü yapılır.
6. Su altındaki tutyaların bakımı yapılır/değiştirilir.
7. Pervanelerin, şaftın ve şaft braketlerinin kontrolü ve
bakımı yapılır.
8. Dümen yelpazesinin kontrolü ve bakımı yapılır.
9. Zincirin, zincir kilitlerinin ve zincirliğin bakımı yapılır.
10.Kullanma ve içme suyu tanklarının temizliği ve
kaplaması yapılır.
32
 HAVUZLAMA
Gemilerin Havuza Girişi
Havuzlama Sırasında Karinanın Boyanması
Havuzlama sırasında yapılan işlerin büyük bir bölümünü
karinanın boyanması meydana getirir. Karina boyaları, su
içinde kalacak bölümlerin mikro organizmalardan, böcek
ve yosunlardan korumak için sürülen boyalardır.

1. Sülyen Boya: Karina iyice temizlenip kurutulduktan

sonra bir kat sürülür. Metalik primer, paslanmaya karşı
boya suya dirençli bir boya olup kullanılacak miktarı 10 m2
ye 1 litre olarak hesap edilir. 4 saatte kurur. Bu boya aynı
zamanda üzerine sürülecek zehirli boyanın da (antifouling)
iyice yapışmasını sağlar.

33
 HAVUZLAMA
Gemilerin Havuza Girişi
Havuzlama Sırasında Karinanın Boyanması
2. Birinci Kat Zehirli Boya: Karina tamamen kuruduktan
sonra zehirli boya sürülmesi gerekir. Zehirli boya bakır ve
cıva türevi içermektedir. Bu nedenle deniz canlılarının
karinaya yapışmasına mani olur. Ancak bu boya geminin
havuzdan inişine 2 günden daha az bir zaman kala sürülür.
Zehirli boya işlemine boyamanın zorlukla yapılabildiği
omurga, saç birleşim yerleri ve diğer zor olan yerlerden
başlanır.
Zehirli boyanın önce astarı sürülür. Karinaya sürülecek
astarın miktarı 10 m2 ye 1 litre olarak hesap edilir. Astar 2
saat içinde kurur.

34
 HAVUZLAMA
Gemilerin Havuza Girişi
Havuzlama Sırasında Karinanın Boyanması
3. İkinci Kat Zehirli Boya: Çabuk kuruyan bu astardan en
fazla 24 saat sonra son kat zehirli boya sürülür. Son kat 6,5
m2 ye 1 litre olarak vurulur. Son kat sürüldükten sonra
gemi 6 saat ile 24 saat arasında denize indirilmelidir.
Zehirli boyalar sürülecek incelikte hazırlanmıştır. Hiçbir
zaman inceltilmez. Maliyetten kaçınmak için inceltilirse
etkisi azaldığı veya kaybolduğundan karina kısa zamanda
canlılar tarafından kaplanır. Bu ise gemi hızının düşmesine
yol açar.

35
 HAVUZLAMA
Karinada Boyanmaması Gereken Aksamlar:

1.Pervaneler
2.Şaftlar
3.Tutyalar
4.Makine ve yangın tulumbalarının denizden alıcı ızgara
ve valfları ile parakete kılıcı

36
 Havuza Giriş\Çıkış Çek Listesi
S.NO AÇIKLAMA EVET HAYIR
1 Personel can yeleği ve baret giydi mi?
2 Personel koruyucu kıyafet ve eldiven giydi mi?
3 Halatlar istenen istasyonlara uygun şekilde hazırlandı
mı?
4 Bordalara yeterli miktarda usturmaça hazırlandı mı?
5 Karina raspaları yeterli miktarda temin edildi mi?
6 Tehlike yerleri ikaz levhaları asıldı mı?
7 Borda iskelesinin emniyet ağı hazırlandı mı?
8 Tüm personele havuza giriş/çıkışı hakkında detaylı
bir brifing verildi mi?
9 Tüm personele emniyet tedbirleri hakkında brifing
verildi mi?
10 Puntellerin bir metre iç tarafına emniyet halatları
donatıldı mı?

37
 5. HAFTA
GEMİDE BAKIM TUTUM
HAVUZLAMA

38