ระบบขบถ่ายปัสสาวะ(Urinary system)

ระบบทางเดนปัสสาวะ (Urinary ต่อไปนี้

system) ประกอบดว คอ
ยอวยวะดง ท่อไต กระเพาะ
ปัสสาวะ และท่อปัสสาวะ ไต

ไต ลกคอ กรองของเสยออกจากร่างกายทางปัสสาวะ ่
โรคของไตเชน
ทา โรคไตเรอรง
หน้า
ทห
โรคกรวยไตอกเสบ โรคนิ่วในไต และโรคมะเรง โดย
แพทยอายุรกรรมเฉพาะทางโรคไตเรยกว่า
หมอโรคไต หรออายุรแพทยโรคไต (Nephrologist) สวน
ศลยแพทยเฉพาะทางดานนีค ้ อ หมอยโร
(Urologist) หรอศลยแพทยระบบทางเดน
ปสั สาวะ

กระเพาะปัสสาวะ เป็นอวยวะทใี ชกก

พกปสสั าวะก่อนปล่อยออกจากร่างกายผานทางท่อ
ปสสั าว
ะ โรคทเกดกบกระเพาะปส
ั สาวะเชน ่ โรคกระเพาะ
ปส
ั สาวะอกเสบ โรคนวในกระเพาะปั สสาวะ
โรคปั สสาวะรดทนอน และโรคมะเรง

ท่อปัสสาวะ เป็นท่อต่อจากกระเพาะ
ปส ั สาวะ
ทาหนาทเี ้ ป็นทางผานของน้˚าปส ั สาวะ
จากกระเพาะปสั สาวะผานออกสภายนอก
ร่างกาย โรคทเี กดกบท่อปั สสาวะเชน ่
โรคตดต่อทางเพศ สมพนธ์ โรค
หนองใน โรคหนองในเทยม

ท่อไต เป็นท่อน˚าน้˚า บไดของท่อไตเชน่

ปส ั สาวะจากไตลงสกระเพาะ
ปส ั สาวะ โรคทพ โรคนิว่ ในท่อ
ปั สสาวะ
ระบบต่อมไร ้ท่อ (endocrine system)
ระบบต่อมไรท่อ (Endocrine System)
คอ หน้าทค วบคุมการเปลย นแปลงของร่างกายและควบคุมกระบวนการต่าง ๆ
ระบบ
ภายใน
ทม่
ทส่ าคญภายในเซลลของสงมชวต ซง่ เป็นระบบทท่ างานสอดประสานร่วมกบระบบประสาท
(Nervous System) ในดานต่าง ๆ รยาเคมี หรอ สารเขา –
เชน ่ การควบคุมปฏก ออก การขนสง
ภายในเซลล์
ซง่ สง่ ผลต่อการสรางและการใชพลง งานของร่างกายทน่ ˚าไปสการเจรญเตบ โตในดานต่าง ๆ
ทงั้ การพฒนาของโครงส ๆ การรกษาสมดุล
รางอวยวะ และระบบภาย รวม
ในอน ไปถ
ง
และการตอบสนองทางดานอารมณ์ของสงมชวต

ต่อมไร ้ท่อสามารถจา˚ แนกออกเป

็น 2
ประเภท ดงนี

ต่อมไร้ทอ่ ท่จาี
เป็นต่อรา งกาย (Essential Endocrine Gland)
ค ือ ต่อมไรท่อทร่างกายไมสามารถขาดได้และหาก
ร่างกายขาดต่อมเหล่านีไป้
สามารถทาใหเกดการเสยชวตในทนที เชน ่

ต่อมพาราไทรอยด ์ (Parathyroid) ค ือ านหลง เนอเื้ ยอ ไทรอยด

ต่อมไรทอขนาดเลกฝั งอยด
ทาหนาทผลต ้ “พาราทอรโมน”
(Parathormone)
ซง่ เป็นฮอรโมนสาคญทท่ าหน้าทเี วกบการควบคุมกระบวนการเมตาบอลซ มของแคลเซยมแล
กย
ะฟอสฟอรสในร่างกาย
ซง่ สงผลต่อการสรางกระดกและควบคุมสมดุล
หรอการสลายแคลเซยมในอวยวะต่าง ๆ
โดยเฉพาะในกระดกและฟัน
ต่อมหมวกไต (Adrenal รปสามเหลย มบรเิ
Gland) ค ือ กอนเนือ ้ เยอ วณดานบน
ของไตทงั 2
ขาง 2 ไดแก่
ประกอบด ช
วยเนื้อเยอ น
ั
เนอ้ ื เยอ่ ื ชน นอก (Adrenal Cortex) เซนไคมาส
เจรญมาจากเซลลม (Mesenchymas)
ในชน มโซเดรม (Mesoderm) ของตวอ่อน าคญ 3 ชนิด คอ
ผลตฮอรโมนทส่
-กลโคคอรตคอยด์ (Glucocorticoid Hormone)
ทาหน้าทค วบคุมกระบวนการเมตาบอลซ มของคารโบไฮเดรต
-มนเนอราโลคอรตคอยด์ (Mineralocorticoid Hormone)
ทาหน ้าทควบคุมสมดุลของน˚้าและเกลอแร่
-ฮอรโมนเพศ (Sex hormone)
ทาหน้าทช ่วยควบคุมลกษณะทางเพศทส มบรณ์ในร่างกายทงั ้ เพศชายและหญง
เนอ้ ื เยอ่ ื ชน ใน (Adrenal Medulla) อยภายใตการควบคุม
ของระบบประสาทซมพาเทตก
(Sympathetic Nervous วบคุมปฏก รยาตอบสนองจากสง เราภายนอก
System) ทค
โดยทาหน้าทส รางฮอรโมน 2 อะดรนาลน (Adrenalin/Epinephrine Hormone)
ชนิด คอ
และนอรอะดรนาลน (Noradrenlin/Norepinephrine
Hormone)
ซง่ กระตุนการทางานของหวใจและหลอดเลอ
ด
ต่อมไอสเ์ องตบ อ่อน (Islets of Langerhans) คือ กลุ่ม
ลตสข เซลลขนาดเลก
(ราวรอยละ 3) ใน าหน้าทส รางฮอรโมนทส่ าคญ 2 อนซูลน
ตบอ่อน (Pancreas) ทท่ ชนิด
คอ
(Insulin) และกลคา ทาหน้าทค วบคุมระดบน้˚าตาลในเลอด
กอน (Glucagon) ซง่
ระบบประสาท (Nervous system)

ระบบประสาท (Nervous วบคุมการทาหน้าทข องทุกระบบในร่างกาย

system) เป็นระบบทค
ใหทางานประสานกนอยางมประสทธภาพ
ทาใหร่างกายสามารถตอบสนองต่อสง เราทม าจากภายนอก และ ตไดอยางปกต
ดาเนินชว
นอกจากนีย้ ง มบทบาทในการจดการ ความรสู ก สตป ัญญา
ความคด ความฉลาดไหว
พรบ
การตดสนใจ การใชเหตุผลและการแสดง
อารมณ์

อวยวะในระบบประสาทสว่ นกลาง (Central Nervous System: CNS)

ซง่ เป็ นระบบประสาททร่ วบรวม ประมวล อวยวะต่างๆทว่ ร่างกาย
ผล และสงั ่ การ
ไปยง
ประกอบดวย
-สมอง (Brain)

่ นหน ้า (Forebrain) ประกอบ

สมองสว
ด้วย
 ี
ซรีบรม (Cerebrum) หรอสมองใหญ่ ยบนสุดของศรษะ
เป็นสมองสวนทอ
มรอยหยกเป็ นจานวนมาก ขนาดใหญ่ สมอง แบ่ง ก่ 1)
เป็น 85% ของเนอเยอ ื้ เป็น 4 พู
ไดแ
พหนา ้ (Frontal วบคุมการเคลอนไหว การออก ความจา
lobe) ทาหน ้าทค เสยง ความคด
สตป ัญญา ความรสู ก พนอารมณ์ 2) (Temporal lobe) วบคุมการไดยน
บุคลก พขมบ ทาหน้าทค
การดมกลน 3) (Occipital lobe) วบคุมการมองเหน และ 4) าง (Parietal
พ ทาหน้าทค พข
ห
ล
ง
lobe) วบคุมความรสู กดานการสมผส การพด การรบรส
ทา
หน้า
ทค

ธาลามส (Thalamus) เป็นศนยรวมของ าจากอวยวะทว่ ร่างกาย

กระแสประสาททงั้ หมด
ทม
และสง กระแสประสาทนนั ไปยง สวนของสมองทค วบคุมกบเรองนน ๆ การรบรู ้ สงั ่
รว การ
ม
ถง
และแสดงออกดานความเจบปวด

ไฮโปธาลามส
(Hypothalamus) อยใตธาลามสตดกบต่อมใต
สมอง (Pituitary grand)
ทาหนาทเี
้ ชอมโยงการทางานของระบบ
ประสาทและระบบต่อมไรท่อ
ควบคุมกระบวนการเมตาบอลซมบางอย่าง
รวมทงั ้ การเป็นศน ิ วบคุมการนอนหลบ การกน
ยกลางของระบบประสา ท
ทอตโนมต า
ห
น้
า
ท
ค
การกระหายน ้˚า การหนีภย การต่อสู ้ การรกษา
สมดุลของร่างกาย

สมองสว ่ นกลาง (Midbrain) อย

ต่อจากสมองสวนหน้า
ในคนสมองสวนน้จะถูี กซร บรมบง เอาไว
มหนาทเี ้ ป็นสถานีเชอมต่อการทางาน
ระหว่างสมองสวนหน้ากบสมองสวนทาย
รวมถง การควบคุมการเคลอนไหวของลูกตาและมานตา

่ นท ้าย (Hindbrain) ประกอบ

สมองสว
ด้วย

ซรี เี บลลม(Cerebellum) หรอ ลกในการควบคุมการทรงตว

สมองน้อย มหนา ้
ทห
ควบคุมและประสานงานการเคลอนไหวของร่างกาย

เมดลลา (Medulla oblongata) เป็น กบสมอง

ทางผานของกระแสประสาทจากไขสน
หลง
โดยเป็ นศนยกลางของระบบประสาทอตโนมต ควบคุมการเตนของหวใจการ ิ ร่วม
หายใจ การกลนื กบไฮโป
ธาลามส
จาม
สะอกึ
พอนส ์ (Pons) ว หลงั ่ น˚าลาย
้
ควบคุมการเคย ก
ล
น
การเคลอนไหวใบหน้าโดยภายนอกของสมองจะมช นของเยอ หุมสมอง (Meninges)
อยู่ 3 ชนั
ทาหนาทป ้ ่ ้องกนสมองถูกกระทบกระเทอน
และมเสนเลอดฝอยน˚าอาหารมาเลยงสมองอยเป็ นจานวนมาก
นอกจากนีใ้ นระหว่างเยอ หุมสมองชน กลางกบชน ใน มของเหลวทเี รยกว่า
ย
ง
น้˚าเลย งสมองและไขสนหลง (Cerebrospinal ่
fluid) ชวยป อ
้ งกน
การกระทบกระเทอน
ชว่ ยน˚าอาหารไปเลย งสมองและไขสนหลง รวมถง ชว่ ยรกษาความดนสมองใหคงท่

-ไขสนหลง (Spinal cord) ประสาท กษณะเป็ นท่อทรงผอม

เป็นเนื้อเยอ มล
ต่อลงมาจากสมองสวนเมดุลลา ยาวประมาณ 42 – 45 ซม.
บรรจุอยในโพรงกระดกสนหลง
(Vertebral canal) หุมไขสนหลง (Meninges) หุมภายนอก
มเยอ่
ไขสนหลง มหนาทเี ้ ชอมโยงสญญาณ ซง่ เชอมอย
ประสาทระหว่างสมองกบเสน
ประสาทไขสนหลง
กบอวยวะทว่ ร่างกาย

อวยวะในระบบประสาทสว่ นปลาย (Peripheral Nervous System :

PNS) ประกอบด ้วย

้
เสนประสาทสมอง (Cranial nerve) เป็น
เสนประสาททแ่ ยกออกจากสมอง
 โดยตรง
มหน้าทน่ ˚ากระแส ประสาท วของ เสน
ระหว่างสมองและอวย ประสาทสมองมี
วะทเี กย 12 ค่
แบ่งออกเป็ น 3 กลุม ่ าหน้าทร่ บความรสู กอยางเดยว มี 3 ค่
ตามหน ้าท่ โดยกลุม ี ่
ทท่
กลุม่ ทท่ าหน้าทส่ งั ่ การอยาง าหน้าทท่ งั้ กและสงั ่ การมี
เดยว มี 5 คู่ รบ 4 ค่
และกลุม
่ ทท่ ความ
รสู

เสน้ ประสาทไขสนหลง (Spinal nerve) เป็น ยกออกจากไขสนหลง

เสนประสาททแ่
มหน้าทน่ ˚ากระแสประสาททเี ป็นทงั้ และสงั ่ การ เสน มี 31
รบความรสู ก ประสาทไขสนหลง ค่
แบ่งตามต˚าแหน่งไดเป็น เสนประสาทคอ 8 คู่ เสน
ประสาทอก 12 คู่ เสนประสาทเอว 5 ค่
เสนประสาทกระเบนเหน็ บ 5 คู่ เสนประสาท
กนกบ 1 ค่

ี
โดยโครงสร้างหน่วยย่อยท่สาคญของระบบประสาท คือ
 เซลลประสาท (Neuron หรือ 2 น ตวเซลล
Nerve cell) ประกอบดวยสวนสาคญ ส ค
ว อ
(Cell body) ออกนอกตวเซลล์ คอ เดนไดรต์ (Dendrite)
และสวนทย่
น
ทาหนาทร่ ้ บกระแสประสาทเขา
สเซลล์ มหลายแขนง และแอก
ซอน (Axon)
ทาหน้าทส่ งกระแสประสาทออกจากเซลล์ มความยาว ละมแ ขนงเดยว
มากกว่าเดนไดรตแ
และมแ ผนไมอลน (Myelin sheath) หุมอยเป็นปลอง ๆ
ทาใหการสงกระแสประสาทมความเรวมากขน้

สารสอประสาท ื่ (Neurotransmitter) การสง

กระแสประสาทในระบบประสาทนนั
บางจุดทไมม การเชอ มต่อกนโดยตรง เชน ่ ระหว่างเซลล
ประสาทดวยกนเอง
หรอปลายเสนประสาทกบกลามเนือ ้ ตรงจุดเชอมต่อนี้
ตองอาศยสารสอ ประสาทซง่ เป็นสารเคมท สรางจากปลายเซลลประสาทหรอตวเซลลประสาท
และหลงั ่ ออกจากปลายประสาท เพอ
เป็นตวน˚าสญญาณประสาท (Neurotransmission)
ผ่านรอยต่อระหว่างเซลลประสาททเี รยกว่าไซแนปส(์ Synapse)หรอชอ ่ ง
ว่างระหว่างเซลลประสา
ทกบเซลลกลามเนือ ้ เพอใหวงจรการ
ทางานของระบบประสาทเกดความสมบรณ์
และเกดการทางานขน ไดอยางมประสทธภาพทงั้ นี้สาร บว่าเป็นสารสอ ประสาท
เคมทพ
แบ่งออกเป็ น 1) สา ประสาทกลุม่ โคลเนอรจค (Cholinergic) 2)
รสอ่
สารสอ ประสาทกลุม่ อะดรเนอรจค 3) สอ
สาร
ประสาทกลุม่ ซโรโตนีน (Serotonin)
สารสอ ประสาททเี ป็นกรดอะ ประสาทนิวโรเปปไตด
มโน (Amino group) 5) สารสอ
(Neuropeptide) 6) ตามน (Histamine)
ฮส
้
เสนประสาท (Nerve) คอ มดของแอก
ซอนหลาย ๆ
อนทย่ ยาวออกจากตวเซลลประสาท รวมกน หุมเสนประสาท
น อยภายในเยอ
โดยมท งั้ (Afferent nerve) หรอเสนประสาทรบ
เสน ความรสู ก
ประสา
ทน˚าเ
ขา
ทจะน˚าความรสู ก จากอวยวะต่าง ๆ เขาสระบบประสาทสวนประสาทน˚าออก
กลาง และเสน
(Efferent nerve) หรอเสนประสาทสงั ่ การ
ทจะน˚าคาสงั ่ จากระบบประสาท
สวนกลางไปยงอวยวะทว่ ร่างกายทงั ้
นีแ้ อกซอนของเสนประสาท
น˚าเขา และแอกซอนของเสนประสา
ทน˚าออก อาจรวมอยในเสนประสาทเดยวกนได ้ เรยก
เสนประสาทระคน (Mixed nerve)
การทางานของระบบประสาท

ระบบประสาทสวนกลาง
อนประกอบดวยสมองและไข ประสาทไขสนหลง ทงั
สนหลงั และระบบประสาท
สวนปลาย อนประกอบดวย
เสนประสาทสมองและเสน
2 โดยเมอมส งเรามากระตน อวยวะต่าง ๆ ใน
ระบบจะทางาน ร่างกาย
ร่วมกน
กระแสประสาทน˚าความรสู กจะถูกสง จากปลายประสาททอ วยวะนนๆ
ซง่ อยในระบบประสาทสวนปลาย เขาสเสน
ประสาทต่างๆ
และเขาสไขสน หลง ซง่ อยูใ่ นระบบประสาทสวนกลาง เชอมต่อเขา ทาการประมวลผล
กบสมองเพอ
เกดอารมณ์ การเรย หลง จากนน สมองจะสง กระแสประสาททเี ป็นการสงั ่
นรู ้ และการจดจา การ
สวนหนึง่ ผานสเู่ สนประสาท อวยวะเป้าหมาย นผานเขาสไขสนหลง
สมองกลบไปยง อกสว
กลบไปยง เสนประสาทไขสนหลง ไปถง ปลายประสาทในอวยวะเป้ าหมาย สง ผลใหอวยวะต่างๆ
ของร่างกายทางานไดตามคาสงั ่ ของสมอง

ทงั้ นีก้ ารสงั ่ การจากสมอง หรอระบบประ

สาทสงั ่ การ (Motor nerves)
จะมท งั้ ่างกายสามารถควบคุมได้ โดยม กลามเนือ้ โครงร่าง (Skeleton muscle)
แบบผลไปยง
ทร
เชน ่ การขย การเดน วง รวมถง ปฏก รยาตอบกลบทเี ปน
็ Reflex
บกลามเนื้อแขน น
ขา ทาใหม งั
บางอยาง รวมเรยก ระบบประสาทกาย (Somatic
nervous system)
และแบบทร่างกายไมสามารถควบคุมได ้ อยนอกการควบคุมของ
จตใจ
โดยมผลกบกลามเนือ ้ เรยบ (Smooth muscle) กลามเนือ ้ หว
ใจ (Cardiac muscle) และต่อมต่าง
ๆ เชน่ การบบตวของอวยวะภายใน หวใจ ทาง
เดนอาหาร ปอด หลอดเลอด การหลงั ่
ฮอรโมน
เรยก ระบบประสาทอตโนมติ (Automatic nervous system)

ทงั้ นี้การทางานของระบบประสาทอต
โนมติ จะเปนการทา็ งานร่วมกน
ของ 2 ระบบยอย
คอ ระบบ (Sympathetic nervous system) งาน
ประสาทซม เน้นการเพมการใชพลง
พาเทตก
ทาใหร่างกายตนตว มอตราเมตาบอลซ มสง ขน้ กบระบบประสาทพาราซมพาเทตก
(Parasympathetic nervous system) เน้นการเพ
มการทางานของอวยวะ
เพอ ใหไดพลง งานและเกบพลง งานไวใ ้ ช
 อ ้างอิง

https://s3.amazonaws.com/thai-
health/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8
%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%9 B
%E0%B8%B1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%B0
-urinary- system?
fbclid=IwAR36gKh_kCmSuvVk7jFTMrMyThzmEXw2Vu4AgIOwLkCoM2Typ
VWY51lWeV8

https://ngthai.com/science/31561/endocrine- system/?
fbclid=IwAR0_pvqj4_zN4NyOtly7wUEpfUnliPW5MLPFI9xrI90RrjJDVsyEgCe6Q zM

https://www.health2click.com/2018/07/05/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0
%B8%9A%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B
8%97-nervous-
system/?fbclid=IwAR2_Ol1 xiOQk2A2xc_42wKnuE8KRCYLzjzxYK1Z32f3yQBGvIiHi9
Zp50