➢ Niteleme sıfatı, ikileme şeklinde olabilir.

SIFATLAR - ÖN ADLAR Soğuk soğuk odalar vardı ruhunda.

Sıfat, isimlerden önce gelen ve bu isimleri nitelik ya
da belirtme yönüyle tamamlayan kelimelerdir. *** ADLAŞMIŞ SIFAT NEDİR?

Sıfat ile isim arasındaki en temel farklardan biri de Çoğunlukla niteleme sıfatlarında ismin düşmesiyle
karşıladıkları bir varlığın olmayışıdır. Örneğin bilgi- ortaya çıkan sıfatlardır.
sayar sözcüğü bir varlığın adıdır. Güzel kelimesi ise
Sinirli insanlar hep zarar verirmiş.
tek başına bir varlığı düşündürmez. Güzel kelimesi,
Sıfat ad
bu ismin niteliği olabilir: Güzel bilgisayar.
Sinirliler hep zarar verirmiş.
➢ Sıfatın olduğu her yerde bir sıfat tamlaması
Adl. sıfat
da vardır. Ancak isim tamlaması ile karıştır-
mama adına “tamlananın” iyelik eki almadı-
Bu savaş, iyi insanlarla kötü insanların savaşıdır.
ğını bilmek zorundayız.
Sıfat ad Sıfat ad
• Sekiz çocuk
• Güzel arabalar Bu savaş, iyilerle kötülerin savaşıdır.
• Şeker insan Adl. Sıfat

➤ NİTELEME SIFATLARI Sıfatlar, çekim ekini “genel” olarak almazlar. Alır-

larsa adlaşır, adlaşmış sıfat olurlar.
İsimlere gelen ve isimleri renk, durum, biçim yönün-
den niteleyerek “nasıl” sorusunun cevabı olan söz- • Genç çocuklar başarılı olmalıdırlar.
cüklere niteleme sıfatı denir. • Gençler, başarılı olmalıdırlar.
www.edebiyatveturkce.com

Evin kapısı büyük bir salona açılıyordu. Sıfatların çekim eki aldıkları durumlar da vardır:
N. Sıfatı İsim
• Güzelim arabayı ne hâle getirdiler!
Çaresiz insanlar hep var olacak.
N. Sıfatı İsim ➤ BELİRTME SIFATLARI

Baştan savma metinler ile uğraşıyordu.
N. Sıfatı İsim
Yukarıdaki örneklerde “niteleme sıfatı” dediğimiz sı-
fat türünü bulmak için önce isim tespit edilir ve isme
“Nasıl?” sorusu sorulur. Bu soruya cevap alınırsa
cevabı veren kelimeyi niteleme sıfatı olarak değer-
lendiririz.
➢ Niteleme sıfatları, birden fazla sözcüğü nitele-
yebilirler.
Belirtme sıfatları, isimlerin önüne gelerek onları sayı,
soru, işaret, belgisizlik yönünden belirtir. Her birinin
farklı soruları vardır.
1. İŞARET SIFATLARI (GÖSTERME SIFAT-
LARI)
İşaret sıfatları, varlıkları gösterme yoluyla belirten sı-
fatlardır. Çoğunlukla bu, şu, o, öteki, beriki, öyle,
böyle, öbür şekilleriyle kullanılırlar. İsim soylu söz-
cüklerin önüne gelirler.

Zengin çocuklar, anneler, babalar görmek ister • Bu yoldan geçip gidiyor her şey.
bu gönül. • Bilir misin, şu denizlerdir beni senden
uzaklaştıran.
➢ Birden fazla niteleme sıfatı, tek bir sözcüğü nite- • Öteki köyün çocukları yine uslu durmamış.
leyebilir.

Cesur ve karakterli bir insandı o.

İşaret sıfatları, çekim eki aldıklarında işaret zamirine
➢ Niteleme sıfatı, bir isimden sonra da gelebilir. Bu dönüşür:
cümle dizgisi ne kadar doğru bir dizgi olmasa da
soru çeşidi olarak karşımıza çıkabilir. • Sen bu hareketleri onaylıyor musun?
Sıfat
Bir telefonu vardı büyük ekranlı. • Sen bunu onaylıyor musun?
Zamir

www.edebiyatveturkce.com
 A. ASIL SAYI SIFATLARI

O, bu, şu gibi sözcüklerden sonra virgül kullanıl- Asıl sayı sıfatını tanımlarken sayıların adlardan önce
ması bu sözcükleri yine zamir yapar: gelerek onları belirtmesi ile oluşan sayı sıfatlarıdır.
"Kaç" sorusuna cevap verirler.
• O adam, buraya gelecek.
Sıfat • Elimde tam olarak üç yüz beş çiçek var.
• O, buraya gelecek • Aklımda beş bardak almak vardı.
Zamir • Üç renk aklımı aldı dün.

B. SIRA SAYI SIFATLARI

2. BELGİSİZ SIFATLAR
Varlıkların sayısını sıra biçiminde veren sıfatlardır.
Varlık ve nesnelerin miktarını ve sayısını açık, kesin
Bu sıfatlar -ıncı, -inci, -uncu, -üncü eklerini alır. "Ka-
olarak değil de belirsiz olarak bildiren sıfatlardır. Az,
çıncı" sorusuna cevap verirler.
az buçuk, başka, bazı, bir, biraz, birçok, kimi, bir
hayli, birtakım, bir sürü, bütün, tüm, çok, çoğu, fazla, • Okul beşinci gününde olaylara sahne oldu.
her, hiç, hiçbir, nice vb. sıfatlar, belirsizlik sıfatları ola- • Kitabın yetmiş beşinci sayfasını açmayı
rak kabul edilirler. dene.

• Çok insan, bol problem demektir. NOT: İlk, ortanca ve son kelimeleri de sıra bildiren
Sıfat kelimelerdir.
• Biraz insanlık, hayata çok şey katar.
Sıfat C. ÜLEŞTİRME SAYI SIFATLARI
• Başka dertlerin varsa onu da anlatabilirsin.
Sıfat Sayılara -er, -ar ekleri getirilerek kurulur. "Kaçar" so-
rusuna cevap verirler.
www.edebiyatveturkce.com

• Kimi olaylar, insanın başına birtakım so-

runlar yaratır.
• Sıraya üçer kişi otursun önce.
Sıfat
• Herkese birer elma düştü.
: Bir kelimesi, kimi zaman belgisiz sıfat kimi za-
man da sayı sıfatı olarak kullanılır. Belgisiz sıfat ola- D. KESİR SAYI SIFATLARI
rak kullanıldığında çoğunlukla niteleme sıfatından Varlıkların parçalarının bütüne olan oranını gösteren
sonra gelirler ve "herhangi bir" anlamı katarlar. Sayı sıfatlardır.
sıfatı ise çoğunlukla "tek, adet" anlamı katar.
• Bugün kuyumcudan çeyrek altın almayı
• Bugün güzel bir deneme buldum. düşünüyorum.
Belgisiz Sıfat • Mirastan üçte bir pay aldım.
• Sınava sadece bir kalemle girebilirsiniz.
Sayı Sıfatı
4. SORU SIFATLARI
: Belgisiz sıfatlar, çekim eki aldıklarında belgisiz Normal olarak sıfatlara sorduğumuz bütün soruların
zamire dönüşür: birleştiği başlıktır. Ne, nasıl, hangi, kaç, kaçar, ka-
çıncı gibi sıfatlar soru sıfatları olarak kabul edilirler.
• Ben konuyu kimi öğrencilere anlatamıyor
Sıfat Ne yönden gitmemiz gerekiyor?
gibiyim.
Bunlar nasıl sorular?
• Yolda kimisi bu işe karşı çıkmış.
Zamir Hangi adamdı seni senden alan?

Kaçar kişi gelmiş sınava?

3. SAYI SIFATLARI
İsimlerin önüne gelerek onları sayı bakımından be- NOT: “Ne” sözcüğü kullanıldığı yere göre tür de-
lirten sıfatlara sayı sıfatları denir. Kendi içinde farklı ğiştirir.
gruplara ayrılırlar.
• Bu şehrin ne tarafına yöneldiler?
Sıfat
(İsmin önüne gelerek hangi anlamını taşı-
dığı için sıfattır.)

www.edebiyatveturkce.com
 • Ne bakıyorsun arkadaşım öyle?
Zarf
(Niye, neden, niçin anlamına geldiği için
zarftır.)
• Bana ne almayı düşünüyor?
Zamir
(İsmin yerini tuttuğu için zamirdir.)
• Ne yardan geçiyor ne serden.
Bağlaç
(Ne...ne tekrarlı bağlacıdır.)
• Ne güzel bir gün böyle?
Zarf
(Güzel sıfatının önüne gelerek çok anla-
mını taşır ve zarf olur.)
NOT: Nasıl sözcüğü isim soylu sözcüklerin
önüne geldiğinde sıfat, fiilleri belirttiklerinde zarf
olur.
• Nasıl davranıyor sana, söylemelisin.
Zarf
• Nasıl günler geçiriyor sence?
Sıfat
NOT: Soru sıfatları çekim eki aldıklarında ismin
yerini aldıkları için soru zamirlerine dönüşür.
Bu şehrin patikalarına hangi yoldan gitmeliyiz?
Sıfat
Bu şehrin patikalarına hangisinden gitmeliyiz?
Zamir
Soru tiplerinde sıkça karşımıza çıkan "soru anlamı sı-
fatla sağlanmıştır." sorularında pratiklik amacıyla "-
mı, mi" soru edatını taşıyan cümleleri eleyebilirsiniz.
Bu cümlelerde soru anlamını ne olursa olsun edat
sağlar.
• Hangi adamı dövdüklerini biliyor musun?
(Soru anlamını edat sağlar.)
• Hangi şehrin sokaklarında aramalıyım
seni? (Soru anlamını sıfat sağlar.)
SIFATLARDA KÜÇÜLTME
-cık, -cik; -imsi, -ımtrak gibi eklerle kurulan sıfatlar-
dır. Küçültme anlamı katarlar.
• Minicik çocukla kendini bir tutuyor.
• Mavimsi gözleriyle beni çok etkiledi.
• Bozkırların sarımtrak görüntüsü beni çok
etkiliyordu.
www.edebiyatveturkce.com
SIFATLARDA PEKİŞTİRME
Sıfatlarda anlamı daha da güçlü kılabilme adına ku-
rulan sıfatlardır.
“m,p,r,s” ekleriyle kurulan sıfatlardır.
• Kıpkırmızı yanaklarıyla soğukta beni bekli-
yordu.
• Dün bana masmavi denizi gösterdi.
• Hiç unutmam dümdüz yollara sahipti bu
şehir.
“mi” edatıyla da pekiştirme kurulabilir.
• Güzel mi güzel günler bizi bekliyor.
SIFAT YAPAN -Kİ
İsimlerin ya da isim soylu sözcüklerin üzerine gele-
rek sıfat türetir. Yapım eki görevindedir.
Bendeki bu aşk kimsede yoktur.
Ben+de+ki aşk > sıfat yapmıştır.
NOT 1: İlgi zamiri olan -ki eki ile karıştırılmamalıdır.
İlgi zamiri olan -ki ekinin önünde daima tamlayan
eki (-ım, im, -ın, in, un, ün) bulunur. Ancak sıfat ya-
pan -ki’nin önünde “genellikle” -de, da” eki bulunur.
• Sahadaki olayları kimse unutamıyor.
Sıfat yapan -ki (-deki, -daki)
• Televizyonunkini sen kaybetmişsin.
Zamir -ki’si
(Televizyonun kumandası tamlamasında
tamlananın yerini tutmuş)
Not 2: Sıfat yapan -ki’nin önünde her zaman -de ya
da -da eki bulunmayabilir.
• Akşamki yemeği hiç beğenmedim.
SIFATLARDA YAPI
Yapı denildiği zaman akla gelen daima şu başlıklar
olmalıdır:
1. Basit Sıfatlar
2. Türemiş Sıfatlar
3. Birleşik Sıfatlar
BASİT SIFATLAR
Hiçbir şekilde yapım eki almamış ve iki kelimeden
oluşmamış sıfatlardır.
• Güzel günler göreceğiz çocuklar!
• Bak şu gökyüzüne, kara bulutlar çevrele-
miş tepemizi.
TÜREMİŞ SIFATLAR [On paralık] adam
Sıfat ad
Yapım eki ile oluşturulmuş sıfatlardır.
B. İYELİK EKİYLE KURULANLAR
• Sessiz dostluklara ihtiyacım var. (Ses+siz)
Sıfat tamlamalarında ismin üzerine iyelik eklerinden
• Onun hüzünlü gözlerini bir türlü unutamı-
birinin getirilip ad ve sıfatın yer değiştirmesi sonucu
yorum. (Hüzün+lü)
tüm tamlamanın sıfat olması durumuna kurallı birle-
• Sararmış heyecanlara ihtiyacım olduğunu
şik sıfat denilir.
sanma. (Sar+ar+mış)
Çatlak cam
BİRLEŞİK SIFATLAR Sıfat ad
Çatlak cam+ı
Birleşik sıfatlar, en az iki kelimeden oluşan ya da ku-
rallı bir şekilde oluşturulan sıfatlardır. ⬊ ⬋
[Camı çatlak] ev
Bu sıfatları iki başlık altında inceleriz: Sıfat ad

1. Anlamca Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar Bozuk araba

2. Kurallı Birleşik Sıfatlar Sıfat ad
a. -lı, -lık, -sız ekiyle kurulanlar Bozuk araba+s+ı
b. İyelik ekiyle kurulanlar ⬊ ⬋
[Arabası bozuk] adam
Sıfat ad
ANLAMCA KAYNAŞMIŞ BİRLEŞİK SIFAT-
LAR
En az iki kelimenin bir araya getirilmesiyle oluşturul-
www.edebiyatveturkce.com

muş sıfatlardır. Bu sıfatlar anlam yoluyla kaynaşmış-

tır.

• Birkaç gün ortalarda görünmeyelim.

• Cingöz insanlardan haz almıyorum.
• Onun birçok şarkısı kayıp.

KURALLI BİRLEŞİK SIFATLAR

A. -LI, -LIK, -SIZ EKİYLE KURULANLAR

Sıfat tamlamalarında ismin üzerine -lı, -lık, -sız ekle-

rinden birinin getirilmesiyle bu tamlamanın tamamı
sıfat yapılır. Böylelikle kurallı bir birleşik sıfat ortaya
çıkar.

Mavi göz
Sıfat Ad
Mavi göz + lü
Sıfat Ad
[Mavi gözlü] dev
Sıfat Ad

Kırmızı şapka
Sıfat ad
Kırmızı şapka+lı
Sıfat ad
[Kırmızı şapkalı] kız
Sıfat ad

On para
Sıfat ad
On para+lık
Sıfat ad

www.edebiyatveturkce.com