Kabanata 5

Palabuuan ng Pangungusap
Kayarian ng salita anakpawis Urong-sulong
Nagmahabang-dulang Pamatid-uhaw
1. Payak- ito ay Binubuo ng salitang-ugat. Walang
panlapi, hindi inuulit at walang katambal na
Ang Parirala- isang lipon ng salita na walang
ibang salita.
simuno at panaguri ginagamit bilang isang bahagi
Halimbawa:
ng pangungusap.
bayan Lahi Bansa
aklat ina tulog
Uri ng Parirala
2. Inuulit
A. Pariralang Pang-ukol- pinangungunahan ng
a. Pag-uulit na ganap- buong salitang-ugat ang
mga pang-ukol na na, sa, ng, para kay/sa,
inuulit.
alinsunod kay/sa, hinggil sa/kay at layon na
Halimbawa:
maaring pangngalan o panghalip.
Salitang-ugat Pag-uulit Halimbawa
sabi Sabi-sabi
Sa pook Para sa bata
araw Araw-araw
Hinggil sa bayan Para sa mamamayan
buhay Buhay-buhay
Alinsunod sa utos Hinggil kay Pedro
B. Pariralang Pawatas- binubuo ng pandiwa at
b. Pag-uulit na ganap o parsyal- ang inuulit ay
layon o panuring nito.
bahagi na lamang ng salita.
Halimbawa
Salitang-ugat Pag-uulit
umiwas sa bayan umibig sa bayan
ikot iikot
Manghabol sa bata
usok uusok
C. Parirala sa Pangngalan-diwa
sumakay Sumasakay-sakay
Halimbawa
3. Maylapi- binubuo ng salitang-ugat at isa o Pandiwa Pinaghanguan Pangngalan-
higit pang panlapi. diwa
Halimbawa naglaba maglaba Paglalaba
nagbungkal magbungkal pagbubungkal
Panlapi + Salitang-ugat + Salita
D. Pariralang Pandiwa
um- alis umalis Halimbawa
-in, -an tulong Tinulungan
Mag-, -um sikap magsumikap nagtanim ng palay pagbubungkal ng lupa
paglilinis ng bahay nagtitinda ng mani
4. Tambalan- dalawang salitang pinagsama magpipinta ng Nagtitinda sa iyo
para makabuo ng isa lamang salita. larawan
Maaaring ganap o di-ganap. Ganap kung E. Pariralang pang-uri
nagakaroon ng panibagong kahulugan at di- Halimbawa
ganap kung nanatili ang kahulugan
Si Jose Rizal ang martir.
Halimbawa:
Pagtatanim ang mahirap.
Di- ganap Ganap Hinahangaan ang matalino.
Bahaghari Ingat-yaman F. Pariralang Pang-abay
 Kabanata 5
Palabuuan ng Pangungusap
Halimbawa Halimbawa
Siya ay narito sa bulwagan.
Lumakad na patalikod.
Ngayon ay Lunes sa kanilang kinalalagyan.
Dumating kaninang umaga.
SUGNAY- lipon ng mga alita na may paksa at uri
Uulan na naman yata.
na maaring buo o di-buo ang diwang ipinapahayag.
Halimbawa
Gamit ng Pariralang Pambalarila Humiram si Kris ng lapis para sa pagbuo ng
Itoý maaaring pangngalan, pang-uri o pang-abay ng tula.
pangungusap. Nang kami ay umakyat sa Bundok Ifugao.
A. Pariralang pangngalan- ginagamit bilang paksa URI NG SUGNAY
at kaganapang pansimuno. A. Sugnay na makapag-iisa- may paksa at
1) Bilang paksa panaguri na buo ang diwang ipinapahayag. Ito ay
Halimbawa tinatawag ding punong sugnay.
Ang hinggil sa kanila ay pinag-uusapan. Halimbawa
Ang para sa iyo ay isang magarang kotse. Nakasulat si Zanjoe ng isang mainam na
Ang magpinta ng larawan ay kanyang hilig. sulatin.
Ang kanyang ama ay isang guro.
2) Kaganapang pansimuno Si Jane ay isang huwarang asawa.
Halimbawa B. Sugnay na di-makapag-isa- may paksa at may
Ang larawan ay hinggil sa isang dakilang ina. panaguri subalit di-buo ang diwang ipinapahayag.
Ang lapis ay para sa bata. Halimbawa
Ang paksa ng aralin ay ukol sa pagbuo ng Nang kami ay lumuwas sa Maynila.
tula. Kung darating sila.
B. Parirala sa pang-uring gamit- ginagamit bilang Na umalis kami sa burol.
panuring ng pangngalan. Ang Gamit ng Sugnay
Halimbawa A. Pangngalan- Ang sugnay na di-makapag-iisa ay
Ang bagay sa burol ay isang magarang nasa pangngalang gamit kapag paksa ng
tanawin. pangungusap.
Ang hagdang palayan sa Banaue ay isang Halimbawa
pinaka-magandang tanawin sa Pilipinas. Hindi ko alam kung bakit sila nawawala.
C. Parirala sa Pang/abay na gamit- ginagamit Kapag di ka naglubay ay lalo kang iiyak.
bilang panuring ng pandiwa, pang-uri at pang- Kung wala kang tiyaga ay di ka
abay. magtatagumpay.
1) Pandiwa B. Pang-uri
Halimbawa Halimbawa
Ang kanyang ama ay luluwas sa Maynila. Anng Banaue Rice Terraces na binagtas nila ay
Ang bata ay pumunta sa parke. napakaganda.
2) Pang-uri Ang lalaking dumalaw sa kanila ay kasintahan
Halimbawa ni Kris.
Ang kanyang ina ay dakila sa mata ng tao. C. Pang-abay- nagiging pang-abay ang sugnay
Ang guring iyan ay isang huwaran sa aming kapag ang sugnay na di-makapg-iisa ay
paaralan. panuring ng pandiwa, pang-uri o pang-abay.
3) Pang-abay
 Kabanata 5
Palabuuan ng Pangungusap
Halimbawa Hal. Sa RTU Sa Baguio
Kami ay titiwalag na kung sila ay sasanib sa 13. Eksistensyal
atin. Hal. May tao pa! Wala na
Ang bata ay maungkot kapag wala ang Bahagi ng Predikatibong Pangungusap
kanyang ina. A. Paksa- pangunahing komponent ng batayang
Sila ay aalis bukas kung nakabili na sila ng pangungusap sa Filipino.
ticket. Hal.
Pangungusap- binubuo ng salita o lipon ng Nagsusulat ng aklat ang mgaa guro. (paksang
salita na nagtataglay ng buong diwa. pangngalan)
Sila ay tumutulong sa gawain. (paksang
panghalip)
Uri ng Pangungusap Pinagpala ng Diyos ang mga mababait.
1. Di-predikatibong pangungusap- wlang simuno (paksang pang-uri)
o panaguri ngunit buo ang diwa. Hinahangaan ko ang mahusay lumangoy.
2. Predikatibong pahayag o pangungusap- may (paksang pang-abay)
paksa at panaguri. Pakainin mo ang mga nagsusulat. (paksang
Ang pag-aaral ng pagbuo ng pangugusap ay pandiwa)
tintatawag na sintaks. Hilig ni Bokyong ang magtinda. (paksang
Uri ng Predikatibong Pangungusap pawatas)
1. Sambitlang Panawag- pantawag sa tao. B. Panaguri
Halimbawa: Kuya! July! Mga Uri ng Panaguri
2. Padamdam- nagsasaad ng damdamin 1. Panaguring Pangngalan
Halimbawa: Naku po! Aray ko! a. tiyak b. di-tiyak
3. Pagtawag Halimbawa
Hal. Kuwan! Hoy! Tinawag ng doctor si Eula. (tiyak)
4. Pautos Si Joseph ang aking kapatid. (tiyak)
Hal. Takbo! Alis diyan! Umawit si Sarah ng kundiman. (di-tiyak)
5. Pangkalikasan/ Penominal 2. Panaguring Panghalip
Hal. Umuulan Lumilindol a. Panao b. Pamatlig
6. Panagot sa Tanong Siya ang kasama mo. (Panao)
Hal. Opo Ayaw ko Ito ang bahay nina Jamby. (Pamatlig)
7. Panahon 3. Panaguring Pang-uri
Hal. Mamaya na. Sa Makalawa. Masipag si Christian. (isang salita)
8. Pagbati/ Porumolaryong Panlipunan Nakakabagot naman ang boses mo. (Pariralang
Hal. Magandang umaa po Kumusta ka? Panaguri)
9. Pagpapaalam 4. Panaguring Pandiwa
Hal. Paalam po. Tuloy napo kayo. Nagluluto ang Kuya. (katawanin)
10. Pamuling Tanong Naglilinis ng bahay si Ivan. (Palipat)
Hal. Ano ika mo? San ng aba? 5. Panaguring Pang-abay
11. Pakiusap Kanina pa umalis si Joyce.
Hal. Maaaaari ba? Sige na Sa Ifugao pumunta ang mga bisita.
12. Pampook 6. Panaguring Pawatas
 Kabanata 5
Palabuuan ng Pangungusap
Umawit ang kinalilibangan ni Michelle Hioco, Melody
Manggagamot ang naging trabaho niya sa Villahermosa, Kimberly
lungsod. Virtucio, Sheila Mae
Uri ng Pangungusap
A. Ayon sa Gamit
1. Patrol- pangungusap na nagpapahayag ng
katotohanan, kalayaan, palagay o pangyayari.
Magaganap ang eleksyo sa Mayo 10.
C. Ayon sa Kayarian
Nagbanta ng pagwewelga ang mga
manggagawa kapag hindi itinaas ang kanilang 1. Payak
sahod.
Ang Baguio City ay isang malamig na lugar.
2. Patanong
Ang magsasaka at ang mga guro ay nagkakaisa
Kumain ka na ba?
ng layunin
Bakit mo ginawa iyan sa kanya?
2. Tambalan.- ginagamitan ng pang-ugnay na at,
3. Pautos o pakiusap
ngunit, datapwat, subalit.
Pakikuha mo ang gamit sa bahay.
Si Errol ay sumasayaw at si Sandara ay
Pumasok ka ng maaga.
nanonood sa kanya.
4. Padamdam Ang mga guro ay nagbabakasyon ngunit ang
mga mag-aaral ay nahihirapang gumagawa ng
Naku! Nahulog ang bata.
kanilang proyekto.
Ito na ang pinakamaligayang sandal sa aking
3. Hugnayan- pinag-uugnay ng kung, kapag,
buhay.
samantala, habang, sapagkat, upang, nang,
B. Ayon sa Kaayusan pagkat, dahil sa.
Nasira ang kamera habang pinipindot ng
1. Karaniwang ayos- nauuna ang panaguri sa paksa.
dalaga.
Masisipag at mababait ang mga anak ni Dolly. Kung mawawala ka sa piling ko sinta, guguho
Matatalino silang magkakapatid. ang mundo ko.
Mapitagang sumagot sa kanyang guro ang bata. 4. Langkapan
Tataas ang grado mo at magkakaroon ka ng
2. Kabalikan o di-karaniwang ayos- nauuna ang
karangalan kung mag-aaral ka nang mabuti.
paksa sa panaguri.
Nang pumunta kami sa Ifugao, si Erick ay nasa
Ang mga anak ni Dolly ay masisipag at palayan at si Dona ay nagluluto ng pagkain
mababait. para sa tanghalian.
Silang magkakapatid ay matalino
Ang mga bata ay mapitagang sumagot sa
kanyang guro.

Ipinasa kay:
Ipinasa nina: Ms. Mary Ann S. Osorio, LPT
 Kabanata 5
Palabuuan ng Pangungusap
Instructor