BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM

KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
BỘ MÔN THIẾT KẾ ÔTÔ

BÀI TẬP LỚN

Đề tài : TÍNH TOÁN THIẾT KẾ HỘP SỐ

GVHD: PGS.NGUYỄN MẠNH CƯỜNG

SVTH MSSV
Nguyễn Đạt Khoa
Nguyễn Nhựt Tâm
Nguyễn Thành Trọng
Lớp thứ 7 tiết 11-12

TP. Hồ Chí Minh, tháng 12 năm 2022

I. SỐ LIỆU CHO TRƯỚC
- Loại xe ôtô : Xe tải
- Tải trọng định mức: 8225 (Kg)
- Độ dốc lớn nhất của mặt đường mà xe vượt được :αmax = 00
- Các số liệu còn lại tham khảo xe Zil 130
II. NỘI DUNG CẦN HOÀN THÀNH:
- Xác định tỷ số truyền của hệ thống truyền lực.
- Tính toán lựa chọn bánh răng hộp số.
- Tính toán trục.
- Tính toán ổ lăn của hộp số.
III : BẢN VẼ:
- 01 bản vẽ A0 : mặt cắt dọc hộp số.
- 01 bản vẽ A3 : chi tiết trục thứ cấp hộp số
 Lời Nói Đầu
Nước ta đang trong quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. Ngành
cơ khí ôtô là một trong những ngành đang trong quá trình phát triển mạnh, với
nhiều nhà máy sản xuất tiên tiến mọc lên. Ôtô ngày nay càng ngày càng được sử
dụng rộng rãi trong thực tế đời sống vì nhưng tiện ích mà nó mang lại. Một trong
những bộ phận không thể thiếu của ôtô và ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình điều
khiển ôtô,đó là hộp số. Ngày nay, hộp số ôtô khá phong phú về chủng loại, về kết
cấu công nghệ. Nhưng phổ biến nhất là hộp số truyền động cơ khí, các loại xe
chất lượng cao còn được trang bị hộp số tự động.Tuy có một số nhược điểm so
với hộp số tự động nhưng hộp số truyền động cơ khí vẫn có những ưu điểm và
được sử dụng phổ biến trong các loại ôtô hiện nay. Trong quá trình học tập tại
trường, qua các đợt thực tập trong lẫn ngoài truờng em đã lắm bắt được những
kiến thức cơ bản về hộp số, từ kết cấu đến công nghệ chế tạo cơ bản…từ những kiến
thức cơ bản có được em đã thực hiện thành công đồ án ô tô2 với đề tài “TÍNH TOÁN
THIÉT KẾ HỘP SỐ”
Trong quá trình làm đồ án em đã được sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn, cùng các
thầy trong bộ môn, đã có những góp ý, hướng dẫn tận tình giúp em hoàn thành tốt
đồ được giao này.
Mặc dù đã rất cố gắng, nhưng do tài liệu, năng lực có hạn nên chắc chắn đồ án
không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong được sự góp ý của các thầy cùng
các bạn để đề tài của em ngày được hoàn thiện hơn.
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn thầy giáo hướng dẫn và tận tình giúp đỡ,
hướng dẫn, tạo điều kiện tốt nhất cho em hoàn thành đồ án này.
Em xin chân thành cảm ơn!
 MỤC LỤC
TT nội dung trang
1. Xác định tỷ số truyền của hệ thống truyền lực 5
2. Tính toán các thông số cơ bản của bánh răng 8
3. Tính toán sức bền hộp số 28
4. Tính toán trục hộp só 32
5. Tính toán ổ lăn 39

Tài liệu tham khảo

1. Kết cấu và tính toán ôtô máy kéo

2. Lý thuyết ôtô máy kéo
3. Thiết kế chi tiết máy
4. Vẽ kỹ thuật cơ khí
5. Giáo trình dung sai lắp ghép
6. Sức bền vật liệu
7. Giáo trình hướng dẫn thiết kế chi tiết máy

5
CÁC THÔNG SỐ XE THAM KHẢO
TT Thông Số Xe Zil 130 Đơn
Vị
1 Kích thước bao(dài x rộng x cao) 3800*1800*2400 mm
2 Chiều dài cơ sở 3800 mm
3 Tỷ số truyền của hộp số 7,45:4,1:2,29:
1,475:1:7,26
4 Tỷ số truyền của truyền lực chính I0 = 6,32
5 Trọng lượng thiết kế 4000 Kg
Phân bố lên cầu trước 2000 Kg
Phân bố lên cầu sau 2000 Kg
6 Trọng lượng toàn tải 8225 Kg
Phân bố lên cầu trước 2350 Kg
Phân bố lên cầu sau 5875 Kg
7 Số vòng quay trục khưỷu ứng với 3200 V/p
Công suất cực đại
8 Kích thước lốp B - d 9 - 20
9 Hiệu suất của hệ thống truyền lực 0,85
10 Hệ số cản không khí 0,07
11 Công suất cực đại của động cơ 150 Mã
lực
12 Mômen xoắn cực đại của động cơ 415 N/m
13 Tốc độ cực đại của xe 83 Km/h
14 Góc dốc lớn nhất 12 độ
15

6
Chọn sơ đồ trục

Chế độ đi số như sau:

Vị trí trung gian hay là số không thì các cặp bánh răng đồng tốc chưa vào ăn
khớp , lúc này nếu trục vào 7 quay sẽ truyền sang trục 8 nhưng không truyền ra
trục thư cấp
- Vị trí tay số 1
 Gài số : Dùng bánh răng di trượt sang trái để bánh răng 1’ ăn khớp
với bánh răng 1
 Dòng truyền công suất : Từ trục sơ cấp 7 đến cặp bánh răng a’a đến
trục trung gian 8 sang cặp bánh răng 1’1 rồi ra trục thứ cấp 9
- Vị trí tay số 2:
 Gài số : Gạt bộ đồng tốc 6 sang phải ăn khớp với bánh răng 2’
 Dòng truyền công suất : Từ trục sơ cấp 7 cặp bánh răng a’a trục
trung gian 8 sang cặp bánh răng 2’2 cuối cùng ra trục thứ cấp 9
- Vị trí tay số 3
 Gài số : Gạt bộ đồng tốc 6 sang trái ăn khớp với bánh răng 3’
 Dòng truyền công suất : Từ trụ sơ cấp 7 cặp bánh răng a’a trục
trung gian 8 sang cặp bánh răng 3’3 rồi ra trục thư cấp 9
- Vị trí tay số 4
 Gài số : Gạt bộ đồng tốc 5 sang phải ăn khớp với bánh răng 4’

7
  Dòng truyền công suất : Từ trục sơ cấp 7 cặp bánh răng a’a’
trục trung gian 8 sang cặp bánh răng 4’4 rồi ra trục thư cấp 9
- Vị trí tay số 5:
 Gài số : Gạt bộ đồng tốc 5 song trái ăm khớp với bánh răngâ’
 Dòng truyền công suất : Từ trục sơ cấp 7 qua bộ đồng tốc 5
sang trục thư cấp 9.
- Vị trí tay số lùi :
 Gài số : Gạt bánh răng di trượt 1’ sang ăn khớp với bánh răng ZL2 .
+ Dòng truyền công suất :Từ trục thứ cấp 7 đến cặp bánh răng a’a trục
trung gian 8 cặp bánh răng ZL-ZL1 cặp bánh răng ZL2-1’ ra trục thứ
cấp 9.

I. XÁC ĐỊNH TỶ SỐ TRUYỀN CỦA HỆ THỐNG TRUYỀN LỰC

1.1: x¸c ®Þnh träng lîng toµn bé « t«

Träng lîng toµn bé cña « t« t¶i :
G = G0 + Gh.nc + Ghh
Trong ®ã :
 G _ träng lîng toµn bé « t« (N)
 G0 _ träng lîng b¶n th©n cña « t« (N)
 Gh _ träng lîng cña mét ngêi (N)
 nc _ sè chæ ngå trªn buång l¸i « t«.
 Ghh _ träng lîng hµng ho¸ chuyªn chë (N)
Theo ®Ò bµi :
Ghh= 4000. 9,8 =39200 (N)
Theo hÖ sè t¶i träng ®èi víi xe t¶i th«ng thêng.

Mµ ta cã : G0= (8225 - 4000).9,8 = 41405 (N)

VËy : G = 80605 (N)
 chän lèp:

Träng lîng ph©n bè lªn c¸c cÇu:

CÇu tríc:

G1= (0,25 G
Chän G1= 0,3.G =0,3.80605 = 24182 (N).

8
 Träng lîng ph©n bè lªn c¸c lèp ë cÇu tríc :

G1/2 = 12091 (N).

CÇu sau :

G2= (0,70 G

G2= 0,70.80605 = 56424 (N).

Träng lîng ph©n bè lªn c¸c lèp ë cÇu sau:

G2/4 = 14106 (N) .

Dùa vµo träng lîng ph©n bè trªn c¸c lèp ta chän ®îc lo¹i lèp .
Cã c¸c th«ng sè nh sau 9- 20. cã c¸c th«ng sè :
BÒ réng cña lèp : B = 9 in = 25,4.9 = 228,6 (mm) .
®êng kÝnh cña vµnh b¸nh xe : d = 20.25,4 = 508 (mm) .
Lèp cã b¸n kÝnh thiÕt kÕ lµ :

r0 = (mm) .

b¸n kÝnh lµm viÖc trung b×nh : rb = .r0

lèp ¸p suÊt thÊp, hÖ sè kÓ ®Õn sù biÕn d¹ng cña lèp : = 0,93
cho nªn rb = 448,8 (mm) .

1.2: Tû sè truyÒn lùc chÝnh cña c¸c tay sè

Tû sè truyÒn cña truyÒn lùc chÝnh i0 ®îc x¸c ®Þnh ®¶m b¶o cho « t« ®¹t vËn
tèc lín nhÊt, ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc :

I0 = 0,377.

Suy ra :nv = nn = 0,9.3200 = 2880 (v/p) .

rb - b¸n kÝnh trung b×nh lµm viÖc cña b¸nh xe : rb = 0,4488 (m)
( lÊy ë xe tham kh¶o )
ifc - tû sè truyÒn cña hép sè phô : ifc = 1
ihn - tû sè truyÒn cña hép sè chÝnh ë sè truyÒn th¼ng :ihn = 1
Vmax - vËn tèc l¬n nhÊt cña « t« :Vmax = 83 Km/h .
Tõ c«ng thøc trªn ta tÝnh ®îc i0= 5,87 .
Theo xe tham kh¶o ta chän : i0= 6,45 .

1.3: Tû sè truyÒn hép sè chÝnh

9
 a- X¸c ®Þnh tû sè truyÒn sè 1 :trÞ sè cña tû sèih1 ®îc x¸c ®Þnh theo®iÒu
kiÖn cÇn vµ ®ñ ®Ó « t« kh¾c phôc ®îc lùc c¶n lín nhÊt vµ b¸nh xe chñ ®éng
kh«ng bÞ trît quay trong mäi ®iÒu kiÖn chuyÓn ®éng.

.
m2k:HÖ sè ph©n bè l¹i t¶i träng m2k= 1,1 1,2.
Chän m2k=1,2. nªn Gb= m2k.G2=1,2.G2
Gb=1,2 . 56424 = 67709 (N)
Memax=415.N.m ( Theo xe tham kh¶o )
:Chän theo b¶ng VI trang 20 s¸ch híng dÉn lý thuyÕt « t« m¸y kÐo, chän theo
®iÒu kiÖn tèt: §êng nhùa, kh« =0,8
§iÒu kiÖn ( 1 ): ihl 5.7176
§iÒu kiÖn ( 2 ): ihl 14.3394
Tõ hai ®iÒu kiÖn trªn, theo nguyªn t¾c chän ihl s¸t ®iÒu kiÖn c¶n vµ theo
xe tham kh¶o, ta chän.

Chän ihl = 7.4

b - X¸c ®Þnh t û sè truyÒn cña c¸c sè truyÒn trung gian:
Chän sè cÊp trong hép sè: Hép sè c¬ khÝ, sè cÊp sè tiÕn n=5, mét sè lïi.
Tû sè truyÒn cña c¸c sè truyÒn trung gian chän theo quy luËt cÊp sè nh©n.
ihm =
CÊp sè 2: ih2 = 4.4867
CÊp sè 3: ih3 = 2.7203
CÊp sè 4: ih4 = 1.6493
CÊp sè 5:ih5 = 1
c - TØ sè truyÒn cña sè lïi:
TrÞ sè cña tØ sè truyÒn lïi ®îc chän lín h¬n trÞ sè cña sè truyÒn 1:
il = (1,2 - 1,3)ihl
Chän il = 1,2 . ihl = 8.88

10
 C¸c tay sè Ih1 Ih2 Ih3 Ih4 Ih5 Ihl
Tû sè 7,4 4,4867 2,7203 1,6493 1 8,88
tryÒn

II.TÍNH TOÁN CÁC THÔNG SỐ CƠ BẢN CỦA BÁNH RĂNG

2.1: X¸c ®inh kho¶ng c¸ch giữa c¸c trôc

T¶i träng tÝnh tõ ®éng c¬ ®Õn hép sè lµ : Memax = 415 (N.m)
Kho¶ng c¸ch trôc s¬ bé ®îc tÝnh theo ct kinh nghiÖm sau :
aw = ka
Trong ®ã :
Ka hÖ sè kinh nghiÖm ®èi víi xe t¶I Ka = 17 – 21,5 ; ta chän Ka = 18,5
Suy ra :
aw = 137,992 ( mm ) .
Theo gi¸ trÞ tiªu chuÈn ta chän : aw = 140 ( mm ) .

2.2: Chän m« ®un vµ gãc nghiªng b¸nh r¨ng

Chän m« ®un .
 Muèn chän m« ®un ph¸p tuyến cña hép sè ta ph¶i tÝnh m« men quay
cùc ®¹i sinh ra ë trôc thø cÊp :

M = Memax.ih1.
Ở ®©y : Memax = 415 _m« men cùc ®¹i cña ®éng c¬ (N.m).( theo xe tham
khảo)
ih1 = 7,4 _ tû sè truyÒn cña tay sè 1
_ hiÖu suÊt cña hép sè lÊy trung b×nh 0,96
Ta có M = 415 . 7,4 . 0.95 = 2948,16 2,9 (kN.m).
Ở « t« vËn t¶i vÊn ®Ò gi¶m tiÕng ån khi lµm viÖc kh«ng yªu cÇu cao nh ë «
t« du lÞch . V× thÕ khi chän m« ®un cho « t« t¶i ph¶i chó ý ®Õn vÊn ®ề
gi¶m träng lîng. ®Ó gi¶m träng lợng khi cã cïng mét kho¶ng c¸ch trôc th× nªn
t¨ng m« ®un vµ gi¶m chiÒu réng cña r¨ng. theo b¶ng ®Ó chän m« ®un ph¸p
tuyÕn cña b¸nh r¨ng hép sè « t« ta chän ®îc vµ kÕt hîp ví xe chän theo kinh
nghiÖm cña « t« t¶i : 3,5 – 4,25 .

Ta lÊy : m = 4,0
 gãc nghiªng b¸nh r¨ng .

11
§èi víi hép sè 3 trôc bÒ réng b¸nh r¨ng ®Ó tÝnh gãc nghiªng cña b¸nh r¨ng :
b = ( 7 – 8 ) . mn = 28

Gãc nghiªng cña b¸nh r¨ng mµ lín th× t¨ng kh¶ n¨ng t¶i cña bé truyÒn vµ lµm
việc ªm dÞu h¬n, nhng gãc nghiªng lín qu¸ th× sÏ t¨ng lùc däc trôc , v× vËy ta
ph¶i chän gãc nghiªng tèi u. theo tham kh¶o ta ph¶i chän gãc nghiªng cña xe t¶i
trong kho¶ng:
β=
Víi ®iÒu kiÖn :
εβ = 1
Gãc nghiªng ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:

β = arcsin( ) = 0,4654

Ta chän gãc nghiªng :

β=
§Ó qu¸ tr×nh chÕ t¹o ®ợc thuËn lîi ta chän
β=
 BÒ réng b¸nh r¨ng :
Gi¶m ®é dµi hép sè b»ng c¸ch gi¶m chiÒu réng lµm viÖc cña b¸nh r¨ng, khi
®ã cÇn t¨ng kho¶ng c¸ch trôc ®Ó lµm gi¶m lùc t¸c dông lªn c¸c b¸nh r¨ng, nhng
®iÒu ®ã lµm t¨ng khèi lîng hép số. ViÖc gi¶m chiÒu réng r¨ng còng lµm mÊt
u ®iÓm cña b¸nh r¨ng nghiªng lµ ¨n khíp ªm dÞu do hÖ sè trïng khíp gi¶m
xuèng. Cã thÓ bï hÖ sè trïng khíp b»ng c¸ch t¨ng gãc nghiªng cña b¸nh r¨ng,
Nhng khi ®ã lµm t¨ng lùc chiÒu trôc lªn c¸c æ bi. NÕu chän bÒ réng lµm viÖc
cña r¨ng qu¸ lín th× còng kh«ng hîp lý v× khi ®ã chiÒu dµi cña hép sè t¨ng lªn,
®Ó ®¶m b¶o khèi lîng cña hép sè kh«ng thay ®æi th× ph¶i gi¶m kho¶ng c¸ch
trôc. ®iÒu nµy dÉn ®Õn gi¶m ®é cøng cña c¸c trôc vµ gi¶m ®êng kÝnh
ngoµi cña c¸c æ bi, trong khi t¶i träng t¸c dông lªn c¸c æ vµ trôc t¨ng lªn. V×
nh÷ng lý do trªn ta chän kho¶ng réng b¸nh r¨ng theo c«ng thøc díi ®©y lµ hîp
lý trong ®iÒu kiÖn cña c¸c æ bi vµ c¸c vËt liÖu chÕ t¹o còng nh tr×nh ®é
c«ng nghÖ hiÖn nay.
bw = 0,22.aw = 0,22 . 140 = 30,8 ( mm ) .
ĐÓ tiÖn trong chÕ t¹o ta chän:
bw = 30 ( mm ).

12
2.3: X¸c ®Þnh sè r¨ng cña b¸nh r¨ng tay sè tiÕn
 Ta chän sè lîng r¨ng b¸nh r¨ng cña b¸nh r¨ng chñ ®éng cña b¸nh r¨ng lu«n
¨n khíp.
Sè lù¬ng r¨ng cña b¸nh r¨ng chñ ®éng trªn trôc s¬ cÊp chän theo ®iÒu kiÖn
kh«ng c¾t ch©n r¨ng, nghÜa lµ Z > 13 vµ ®ñ chç cho æ bi ®ë trôc thø cÊp
trong lßng b¸nh r¨ng. Ta lÊy Z = 17 r¨ng.
Sè lîng r¨ng cña b¸nh r¨ng bÞ ®éng ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc :

Suy ra :

LÊy ( r¨ng ).
VËy tû sè tryÒn cña cÆp b¸nh r¨ng lu«n ¨n khíp :

 X¸c ®Þnh tû sè truyÒn cña c¸c cÆp b¸nh r¨ng®îc cµi sè ë c¸c sè truyÒn
kh¸c nhau cña hép sè.

Ii =

Trong ®ã :

Ii_ tû sè truyÒn cña cÆp b¸nh r¨ng ®îc cµi ë sè truyÒn thø Ihi
Vậy ta có bảng số liệu sau

C¸c tay sè Ih1 Ih2 Ih3 Ih4 Ih5

Tû sè truyÒn Ihi 7,4 4,4867 2,7203 1,6493 1

Tû sè truyÒn Ii 2,7346 1,6581 1,0053 0,6095 -

 X¸c ®Þnh sè lîng r¨ng cña c¸c b¸nh r¨ng dÉn ®éng gµi sè ë trôc trung
gian khi cã khoảng c¸ch trôc kh«ng thay ®æi :

Áp dông c«ng thøc ta cã b¶ng sè liÖu sau :

13
C¸c tay sè Ih1 Ih2 Ih3 Ih4 Ih5

Tû sè truyÒn Ii 2,7348 1,6581 1,0053 0,6095 -

Sè r¨ng tÝnh to¸n 16,8458 23,6692 31,3742 39,0893 -

Sè r¨ng lµm trßn 17 23 31 39 -

 X¸c ®inh sè lîng r¨ng cña b¸nh r¨ng bÞ ®éng trªn trôc thø cÊp :

¸p dông c«ng thøc ta cã b¶ng sè liÖu :

C¸c tay sè Ih1 Ih2 Ih3 Ih4 Ih5

Tû sè truyÒn Ii 2,7348 1,6581 1,0053 0,6095 -

Sè r¨ng tÝnh to¸n Zi 16,8458 23,6692 31,3742 39,0893 -

Sè r¨ng lµm trßn Zi 17 23 31 39 -

Sè r¨ng tÝnh to¸n Zi’ 46,4931 39,7948 32,1704 23,7719 -

Sè r¨ng lµm trßn Zi’ 46 40 32 24 -

2.4: X¸c ®Þnh sè r¨ng cña b¸nh r¨ng tay sè lïi

Tõ s¬ ®å thiết kÕ ta nhËn xÐt tû sè truyÒn cña b¸nh r¨ng sè lïi ®îc x¸c ®Þnh
nh sau :

14
Với il = 8,88 ; ia = 2,706 ; z1 = 46

®Ó tiÖn cho qu¸ tr×nh chÕ t¹o ta chän zl=z1=17 nh vËy

Ta chän :
Zl1=28 ; zl2=17
tÝnh kho¶ng c¸ch trôc gi÷a trôc ®¶o chiÒu vµ trôc chÝnh.

®Ó tiÖn chÕ t¹o ta chän :

.
tÝnh kho¶ng c¸ch trôc gi÷a trôc ®¶o chiÒu vµ trôc trung gian

®Ó chÕ t¹o ta chän :

2.5:X¸c ®Þnh l¹i chÝnh x¸c tû sè truyÒn vµ kho¶ng c¸ch trôc hép sè.
 Tû sè truyÒn cña hép sè khi ®· chän sè r¨ng cña c¸c b¸nh r¨ng :
Ihi=ia.ii=za’/(za.zi)
¸p dông c«ng thøc trªn ta cã b¶ng sau:

C¸c tay sè I1 I2 I3 I4 I5 Il

Zi 17 23 31 39 -

Z’i 46 40 32 24 -

ihi 7,3084 4,5015 2,7009 1,6621 1 3,275

15
  TÝnh chÝnh x¸c kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c trôc theo sè t¨ng cña c¸c cÆp b¸nh
r¨ng ®· chän ®îc:
®è víi cÆp b¸nh r¨ng nghiªng tÝnh theo c«ng thøc:

¸p dông theo c«ng thøc ta cã b¶ng sè liÖu sau:

C¸c tay sè I1 I2 I3 I4 a-a’

zi 17 23 31 39 17

Z’i 46 40 32 24 46

aw 140,1878
140,1878 140,1878 140,1878 140,1878
Chän kho¶ng c¸ch trôc chÝnh x¸c lµ : aw = 140 mm
Sai lÖch kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c b¸nh r¨ng ®îc gi¶i quyÕt b»ng dÞch chØnh gãc
b¸nh r¨ng .

2.6: DÞch chØnh gãc b¸nh r¨ng.

Sau khi tÝnh to¸n l¹i kho¶ng c¸ch trôc cã sù sai lÖch, ®Ó gi¶i quyÕt sù sai
lÖch ®ã chóng ta cã 2 gi¶i ph¸p : thay ®æi gãc nghiªng cña c¸c b¸nh r¨ng hoÆc
dÞch chØnh c¸c b¸nh r¨ng.
 Thay ®æi gãc nghiªng cña c¸c b¸nh r¨ng.
Th«ng thêng biÖn ph¸p nµy ngêi ta Ýt dïng v× nã sÏ g©y khã kh¨n cho c«ng
viÖc chÕ t¹o vµ söa ch÷a sau nµy.
 DÞch chØnh c¸c b¸nh r¨ng ¨n khíp víi nhau.
BiÖn ph¸p nµy ®îc dïng nhiÒu v× chóng ta cã thÓ dÔ dµng dÞch chØnh nhê
thay ®æi kho¶ng c¸ch gi÷a giao thanh r¨ng vµ b¸nh r¨ng cÇn chÕ t¹o trong qu¸
tr×nh chÕ t¹o.
TÝnh to¸n dÞch chØnh gãc b¸nh r¨ng theo c¸c bíc sau:
1, X¸c ®Þnh hÖ sè dÞch chuyÓn c¸c trôc (hÖ sè hay ®æi kho¶ng c¸ch trôc
):a

C¨n cø vµo gi¸ trÞ cña ta t×m ®îc gi¸ trÞ cña vµ .

16
Dùa vµo c«ng thøc ta cã b¶ng kÕt qu¶.

CÆp 1-1’ 2-2’ 3-3’ 4-4’ 5-5’ a-a’ L-L1 L2-1’

BR

0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 -0,0132 0,0013

0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 - 0,001

0,01255
X¸c ®Þnh hÖ sè dÞch chØnh tæng céng :

Víi :

2,TiÕn hµnh ph©n chia hÖ sè dÞch chØnh tæng céng cho hai b¸nh r¨ng ¨n khíp
víi nhau :
Dùa theo sè b¸nh r¨ng t¬ng ®¬ng ta tÝnh ®îc :

Do sè r¨ng cña c¸c b¸nh r¨ng hép sè lín h¬n 17. bëi vËy ta thõa nhËn c«ng thøc
gÇn ®óng.

TÝnh c¸c hÖ sè nµy theo tiÕt diÖn mÆt ®Çu theo c«ng thøc :

Dùa c«ng thøc trªn ta cã b¶ng c«ng thøc sau :

17
CÆp 1-1’ 2-2’ 3-3’ 4-4’ a-a’ L-L1 L2-1’
BR

Zi 17 23 31 39 17 23 17

Z’i 46 40 32 24 46 28 46

0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 -0,0132 0,0013

0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 -0,0125 0,001

ztdi 23,4136 31,677 42,695 53,7136 23,4136 31,6772 23,4136

ztd’i 63,3545 55,0908 44,0727 33,0545 63,3545 38,5636 63,354

0,0434 0,0434 0,0434 0,0434 0,0434 -0,4408 0,0434

0,0217 0,0217 0,0217 0,0217 0,0217 -0,2204 0,0217

0,039 0,039 0,039 0,039 0,039 -0,3962 0,039

§èi víi b¸nh r¨ng cña cÆp b¸nh r¨ng sè 4, cã b¸nh r¨ng chñ ®éng lín h¬n 30 nªn
ta kh«ng sö dông dÞch chØnh mµ ta thay ®æi gãc nghiªng cña b¸nh r¨ng.
tÝnh l¹i gãc nghiªng cña b¸nh r¨ng :

2.7: Tæng hîp kÕt qu¶ tÝnh ta cã b¶ng th«ng sè cho c¸c b¸nh r¨ng sau

B¶ng 1: CÆp b¸nh r¨ng z1 vµ z1’.

C«ng thøc ký C«ng thøc

18
 hiÖu

Z1 Z1’

Tû sè truyÒn i

M« ®un ms

Bíc r¨ng
t

Gãc pr«fin A0s a0s=arctag

Bíc c¬ së T0 t0 = t.cos = 12,9591

Kho¶ng c¸ch trôc awa 140,1878

khi

Kho¶ng c¸ch trôc awc 140

khi

HÖ sè dÞch
chØnh mçi b¸nh
r¨ng

®é dÞch chØnh =
ngîc

®êng kÝnh vßng d d1 = ms.z1 = 75,6569 D2=ms.z2=204,7188

chia

19
®êng kÝnh vßng D0 d01=d1.cos =70,1253 d02=d2cos =189,7507
c¬ së

®êng kÝnh vßng dk

khëi thuû

®êng kÝnh vßng Dd Dk1= Dk1 = 84,2619

®Ønh
Dk2 = 213,3237

®êng kÝnh vßng Dc Dc1=d1-2,5ms+ Dc1=64,7800

®¸y
Dc2=193,8418

ChiÒu cao r¨ng h h1=2,5ms- h0=9,9522 h2=2,5ms- h0=9,9522

ChiÒu cao ®Çu hd hd1=0,5(Dd1-dk1)=4,4630 hd2=0,5(Dd2-dk2)=4,3764

r¨ng

ChiÒu dµy r¨ng s

trªn vßng chia
=7,0915 =7,0915

chiÌu réng vµnh bw 30

r¨ng

Gãc ¨n khíp 20

B¶ng II: CÆp b¸nh r¨ng Z2 vµ Z2’

C«ng thøc ký C«ng thøc

hiÖu
Z2 Z2’

20
 Tû sè truyÒn i

M« ®un ms

Bíc r¨ng
t

Gãc pr«fin a0s a0s=arctag

Bíc c¬ së t0 t0 = t.cos = 12,9591

Kho¶ng c¸ch trôc awa 140,1878

khi

Kho¶ng c¸ch trôc awc 140

khi

HÖ sè dÞch
chØnh mçi b¸nh
r¨ng

®é dÞch chØnh =
ngîc

®êng kÝnh vßng d d1 = ms.z1 = 102 d2=ms.z2=178,0136

chia

®êng kÝnh vßng d0 d01=d1.cos =99,0004 d02=d2cos =165,0006

c¬ së

®êng kÝnh vßng dk

khëi thuû

21
®êng kÝnh vßng Dd Dk1= Dk1 = 111,4
®Ønh
Dk2 = 187

®êng kÝnh vßng Dc Dc1=d1-2,5ms+ Dc1=91,4264

®¸y
Dc2=167,0834

ChiÒu cao r¨ng h h1=2,5ms- h0=8,8371 h2=2,5ms- h0=8,8371

ChiÒu cao ®Çu hd hd1=0,5(Dd1-dk1)=4,1483 hd2=0,5(Dd2-dk2)=3,5346

r¨ng

chiÌu réng vµnh bw 30

r¨ng

Gãc ¨n khíp 20

B¶ng III: CÆp b¸nh r¨ng z3 vµ z3’.

C«ng thøc ký C«ng thøc

hiÖu
Z3 Z3’

Tû sè truyÒn i

M« ®un ms

Bíc r¨ng
t

Gãc pr«fin a0s a0s=arctag

22
 Bíc c¬ së t0 t0 = t.cos = 12,9591

Kho¶ng c¸ch trôc awa 142,4130

khi

Kho¶ng c¸ch trôc awc 140

khi

HÖ sè dÞch
chØnh mçi b¸nh
r¨ng

®é dÞch chØnh =
ngîc

®êng kÝnh vßng d d1 = ms.z1 = 137,9 D2=ms.z2=142,4130

chia

®êng kÝnh vßng d0 d01=d1.cos =132,0005 d02=d2cos =132,0005

c¬ së

®êng kÝnh vßng dk

khëi thuû

®êng kÝnh vßng Dd Dk1= Dk1 = 147

®Ønh
Dk2 = 151,46

®êng kÝnh vßng Dc Dc1=d1-2,5ms+ Dc1=127,0297

®¸y
Dc2=131,4801

ChiÒu cao r¨ng h h1=2,5ms- h0=8,8371 h2=2,5ms- h0=8,8371

23
 ChiÒu cao ®Çu hd hd1=0,5(Dd1-dk1)=3,8414 hd2=0,5(Dd2-dk2)=3,8414
r¨ng

ChiÒu dµy r¨ng s

trªn vßng chia
=8,4442 =8,4442

chiÌu réng vµnh bw 30

r¨ng

Gãc ¨n khíp 20

B¶ng IV: CÆp b¸nh r¨ng z4 vµ z4’.

C«ng thøc ký C«ng thøc

hiÖu
Z4 Z4’

Tû sè truyÒn i

M« ®un m 4
Bíc r¨ng
t

Gãc pr«fin a0s a0s=arctag

Bíc c¬ së t0 t0 = t.cos = 12,9591

24
Kho¶ng c¸ch trôc awa 140,1878
khi

Kho¶ng c¸ch trôc awc 140

khi

®êng kÝnh vßng d d1 = ms.z1 = 173,3333 D2=ms.z2=106,6667

chia

®êng kÝnh vßng Dd Dk1= d1+2ms Dk1 = 182,2222

®Ønh
Dk2 = 115,5556

®êng kÝnh vßng Dc Dc1=d1-2,5ms Dc1=162,2

®¸y
Dc2=95,5

ChiÒu cao r¨ng h h1=2,5ms=10

ChiÒu réng vµnh B1

B1=
r¨ng

chiÌu réng vµnh bw 30

r¨ng

Gãc ¨n khíp 20

B¶ngV: CÆp b¸nh r¨ng za vµ za’.

C«ng thøc ký C«ng thøc

hiÖu
Za Za’

25
 Tû sè truyÒn i

M« ®un ms

Bíc r¨ng
t

Gãc pr«fin a0s a0s=arctag

Bíc c¬ së t0 t0 = t.cos = 12,9591

Kho¶ng c¸ch trôc awa 140,1878

khi

Kho¶ng c¸ch trôc awc 140

khi

HÖ sè dÞch
chØnh mçi b¸nh
r¨ng

®é dÞch chØnh =
ngîc

®êng kÝnh vßng d d1 = m’s.z1 = 75,6569 d2=ms.z2=204,7188

chia

®êng kÝnh vßng d0 d01=d1.cos =70,1253 d02=d2cos =189,7507

c¬ së

®êng kÝnh vßng dk

khëi thuû

26
®êng kÝnh vßng Dd Dk1= Dk1 = 84,2619
®Ønh
Dk2 = 213,3237

®êng kÝnh vßng Dc Dc1=d1-2,5ms+ Dc1=64,78

®¸y
Dc2=193,8418

ChiÒu cao r¨ng h h1=2,5ms- h0=9,9522 h2=2,5ms- h0=9,9215

ChiÒu cao ®Çu hd hd1=0,5(Dd1-dk1)=4,4630 hd2=0,5(Dd2-dk2)=4,3764

r¨ng

ChiÒu dµy r¨ng s

trªn vßng chia
=7,0915 =7,0915

chiÌu réng vµnh bw 30

r¨ng

Gãc ¨n khíp 20

B¶ngVI: CÆp b¸nh r¨ng zL vµ zL’.

C«ng thøc ký C«ng thøc

hiÖu
ZL ZL’

Tû sè truyÒn i

M« ®un ms

27
 Bíc r¨ng
t

Gãc pr«fin a0s a0s=arctag

Bíc c¬ së t0 t0 = t.cos = 12,9591

Kho¶ng c¸ch trôc awa 113,4854

khi

Kho¶ng c¸ch trôc awc 115

khi

HÖ sè dÞch
chØnh mçi b¸nh
r¨ng

®é dÞch chØnh =
ngîc

®êng kÝnh vßng d d1 = ms.z1 = 102,3594 d2=ms.z2=124,6114

chia

®êng kÝnh vßng d0 d01=d1.cos =94,8754 d02=d2cos =115,5004

c¬ së

®êng kÝnh vßng dk

khëi thuû

®êng kÝnh vßng Dd Dk1= Dk1 = 113,2770

®Ønh
Dk2 = 135,5290

®êng kÝnh vßng Dc Dc1=d1-2,5ms+ Dc1=89,2718

28
 ®¸y Dc2=111,5238

ChiÒu cao r¨ng h h1=2,5ms- h0=10,4604 h2=2,5ms- h0=10,4604

ChiÒu cao ®Çu hd hd1=0,5(Dd1-dk1)=6,1329 hd2=0,5(Dd2-dk2)=6,2794

r¨ng

ChiÒu dµy r¨ng s

trªn vßng chia
=6,1963 =6,1963

chiÌu réng vµnh bw 30

r¨ng

Gãc ¨n khíp 20

B¶ngVII: CÆp b¸nh r¨ng zL2 vµ z1’.

C«ng thøc ký C«ng thøc

hiÖu
Z1 ZL’

Tû sè truyÒn i

M« ®un ms

Bíc r¨ng
t

Gãc pr«fin a0s a0s=arctag

Bíc c¬ së t0 t0 = t.cos = 12,9591

29
Kho¶ng c¸ch trôc awa 140,1878
khi

Kho¶ng c¸ch trôc awc 140

khi

HÖ sè dÞch
chØnh mçi b¸nh
r¨ng

®é dÞch chØnh =
ngîc

®êng kÝnh vßng d d1 = ms.z1 = 75,6569 d2=ms.z2=204,7188

chia

®êng kÝnh vßng d0 d01=d1.cos =70,1253 d02=d2cos =189,7507

c¬ së

®êng kÝnh vßng dk

khëi thuû

®êng kÝnh vßng Dd Dk1= Dk1 = 84,7043

®Ønh
Dk2 = 84,7043

®êng kÝnh vßng Dc Dc1=d1-2,5ms+ Dc1=64,7240

®¸y
Dc2=193,7858

ChiÒu cao r¨ng h h1=2,5ms- h0=10,0082 h2=2,5ms- h0=10,0082

ChiÒu cao ®Çu hd hd1=0,5(Dd1-dk1)=4,4729 hd2=0,5(Dd2-dk2)=4,3863

r¨ng

30
 ChiÒu dµy r¨ng s
trªn vßng chia
=7,0689 =7,0689

chiÌu réng vµnh bw 30

r¨ng

Gãc ¨n khíp 20

III. tÝnh to¸n søc bÒn hép sè

3.1. ChÕ ®é t¶i träng ®Ó tÝnh to¸n hép sè.
a, m« men truyÒn ®Õn c¸c trôc hép sè .
trÞ sè
TT Tªn gäi Tõ ®éng c¬ truyÒn Theo ®iÒu kiÖn b¸m tõ xe
®Õn(Nm) truyÒn ®Õn(Nm)
Trôc s¬ cÊp Ms = Me = 415
1

Trôc trung gian Mtg = Me.ia =1123

2

Trôc thø cÊp

Sè1
Sè2
3
Sè3 N
Sè4
m
Sè5

Trong ®ã:

31
 : Träng lîng b¸m cña cÇu « t« =56424
:HÖ sè b¸m lín nhÊt =0,8
:B¸n kÝnh lµm viÖc trung b×nh cña b¸nh xª chñ ®éng =448,8
:Tû sè truyÒn cña bé truyÒn lùc cuèi cïng =1
:Tû sè truyÒn cña hép sè phô =1
:Tû sè truyÒn cña truyÒn lùc chÝnh =6,32

Nh vËy m«men truuyÒn tõ ®éng c¬ ®Õn chi tiÕt ®ang tÝnh nhá h¬n m«men
tÝnh theo ®iÒu kiÖn b¸m tõ b¸nh xe truyÒn ®Õn, do ®ã ta dïng m«men tõ
®éng c¬ ®Ó tÝnh to¸n
b. Lùc t¸c dông lªn b¸nh r¨ng

Lùc B¸nh r¨ng nghiªng

TT
1 Lùc vßng p

2 Lùc híng kÝnh R

3 Lùc chiÒu trôc Q

Trong ®ã :
: gãc ¨n khíp
: Gãc nghiªng cña r¨ng =260

32
 : Momen tÝnh to¸n
Z: Sè r¨ng
: Mo®un mÆt ®Çu
Theo c«ng thøc trªn ta lËp b¶ng
TT Tªn gäi Lùc vßng P(N) Lùc híng Lùc chiÒu
kÝnh trôc
R(N) Q(N)
1. CÆp BR lu«n ¨n 10834 4387 5284
khíp
2. CÆp BR gµi sè 1 29273 11854 1.4278
3. CÆp BR gµi sè 2 20735 8397 1.0113
4. CÆp BR gµi sè 3 15552 6298 7585
5. CÆp BR gµi sè 4 12761 5168 6224
6. CÆp BR zL vµ zL1
7. CÆp BR zL2 vµ z1’

3.2: TÝnh bÒn b¸nh r¨ng

a. TÝnh bÒn søc uèn

Trong ®ã:
P: lµ lùc tiÕp tuyÕn cña b¸nh r¨ng
b: BÒ réng r¨ng
: M« ®un ph¸p tuyÕn
y: hÖ sè d¹ng ch©n r¨ng, phô thuéc chñ yÕu vµo hÖ sè dÞch chØnh vµ ®îc tra
theo ®å thÞ
: HÖ sè trïng khíp, phô thuéc chñ yÕu vµo hÖ sè trïng khíp , ®îc tra trong
®å thÞ =1,2

: hÖ sè t¶i ®éng

33
®èi víi xe t¶i =2 2,5 ta chän =2
: hÖ sè ¶nh hëng ma s¸t
§èi víi b¸nh r¨ng chñ ®éng =1.1
§èi víi b¸nh r¨ng bi ®éng =0,9
kc: HÖ sè tÝnh ®Õn ®é cøng v÷ng cña trôc vµ ph¬ng ph¸p l¾p ®Æt
§èi víi b¸nh r¨ng c«ng x«n : kc=1,2
§èi víi b¸nh r¨ng di trît trªn trôc thø cÊp: kc=1,1
§èi víi b¸nh r¨ng lu«n ¨n khíp : kc=1
Do c¸c cÆp b¸nh r¨ng lu«n ¨n khíp cho nªn ta chän : kc=1
ktp: HÖ sè t¶I träng ®éng phô do sai sè c«ng nghÖ
ktp=1,2 1,3 ta chän ktp=1,2
kgc: HÖ sè tËp trung øng suÊt t¹i gãc lîn ch©n r¨ng
kgc=1.1 §èi víi b¸nh r¨ng kh«ng mµi gãc lîn

CÆp 1-1’ 2-2’ 3-3’ 4-4’ a-a’

BR
Zi 17 23 31 39 17
Z’i 46 40 32 24 46
0,0434 0,0434 0,0434 0 0,0434

Ztdi 23,41 31,67 42,69 53,71 23,41

y 0,15 0,15 0,16 0,13 0,15
Ztd’i 63.35 55.09 44.07 33.05 63.35
y 0,17 0,17 0,16 0,13 0,17

§Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn bÒn,øng suÊt tÝnh ®îc ph¶I tho¶ m·n ®iÒu kiÖn
sau:

: øng suÊt g©y g·y ( theo søc bÒn vËt liÖu)

øng suÊt uèn r¨ng thêng cña c¸c b¸nh r¨ng häp sè thêng n»m trong ph¹m vi sau:
ë c¸c tay sè 1 vµ 2 : 350-840 Mpa = 350-840 MN/m2

34
ë c¸c tay sè 3 , 4, vµ 5: 150-400Mpa =150-400MN/m2
ë tay sè lïi : 300-1200Mpa
trong c¸c sè liÖu ë trªn lÊy víi xe t¶i
b. TÝnh søc bÒn tiÕp xóc
§èi víi cÆp b¸nh r¨ng chÕ t¹o cïng mét vËt liÖu, tÝnh to¸n øng suÊt tiÕp xóc
theo c«ng thøc, T¬ng øng víi chÕ ®« t¶i träng: ®èi víi « t« lÊy b»ng 1/2Mt

Trong ®ã : Gãc nghiªng cña b¸nh r¨ng

P: Lùc vßng (MN)
E: M«®un ®µn håi cña vËt liÖu
§èi víi thÐp E= 2-2,2KG/cm2. Ta lÊy E= 2.105MN/m2
b’: ChiÒu dµi tiÕp xóc cña r¨ng(m) b’=30mm
r1 vµ r2: B¸n kÝnh vßng l¨n cña b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ bÞ ®éng(m)
CÆp BR 1-1’ 2-2’ 3-3’ 4-4’ a-a’
Zi 17 23 31 39 17
Z’i 46 40 32 24 46
r1 37.8 53,4 72.2 86.8 37.8
r2 102,3 89 71,2 53 102,3

: gãc ¨n khíp , ®èi víi « t« = 1000 2500MN/m2

Dùa vµo c«ng thøc trªn ta cã b¶ng sè liÖu vÒ søc bÒn uèn vµ søc bÒn tiÕp xóc
cña c¸c b¸nh r¨ng
CÆp BR 1-1’ 2-2’ 3-3’ 4-4’ a-a’
Zi 17 23 31 39 17
1252 783 587 481 535

Z’i 46 40 32 24 46
904 605 480 394 421

35
 1762 1348 1130 1065 1072

Khi ®ã ta cã b¶ng kÕt qu¶ sau

KÕt qu¶ nµy phï hîp víi ®iÒu kiÖn øng suÊt cho phÐp ®èi víi b¸nh r¨ng sè
2,3,4 vµ cÆp b¸nh r¨ng lu«n ¨n khíp
§èi víi b¸nh r¨ng sè 1 ta chon vËt liÖu 40XC theotiªu chuÈn nga tho¶ m·n ®é
bÒn vÒ tiÕp xóc vµ ®é bÒn uèn
Vay c¸c b¸nh r¨ng ®ñ bÒn
IV: TÝnh to¸n trôc hép sè
4.1: TÝnh s¬ bé trôc kÝch thíc hép sè
 Trôc s¬ cÊp d1=5,3. =39,37
, ®Ó tiÖn cho qu¸ tr×nh chÕ t¹o ta chän d1=40mm
§Ó ®¶m b¶o cøng v÷ng vµ kh«ng gian l¾p trôc thø cÊp ta chän
d1=60mm
-Trôc trung gian : d2=0,45. =63mm
§Ó tiÖn cho qu¸ tr×nh chÕ t¹o ta chän : d2=65mm
§Ó ®¶m b¶o ®é cøng v÷ng cña trôc cÇn tho¶ m·n ®iÒu kiÖn sau
d2/l2=0,16 0,18 ta ®îc l2= 361 406mm
Ta chän l2=360 theo xe tham kh¶o l2 lµ ®é dµi trôc trung gian
-
Trôc thø cÊp : d3= 0,45 x = 63
®Ó tiÖn cho qu¸ tr×nh chÕ t¹o ta chän d3= 65 mm
§Ó ®¶m b¶o ®é cøng v÷ng cña trôc cÇn tho¶ m·n ®iÒu kiÖn
D3/l3=0,18 0,21 l3= 309 361mm
Ta chän xe tham kho¶ l3= 310mm
H×nh vÏ sau?
4.2: TÝnh bÒn trôc
S¬ ®å bè trÝ b¸nh r¨ng
BiÓu ®å lùc t¸c dông lªn b¸nh r¨ng :
H×nh chua vÏ:
B¶ng lùc ®é lín lùc t¸c dông :
TT Tªn gäi Lùc vßng P(N) Lùc híng kÝnh Lùc chiÒu
R(N) trôc Q(N)
1. CÆp BR lu«n ¨n 10834 4387 5284
khíp

36
 2. CÆp BR gµi sè 1 29273 11854 14278

3. CÆp BRgµi sè 2 20735 8397 10113

4. CÆp BRgµi sè 3 15552 6298 7585

5. CÆp BRgµi sè 4 12761 5168 6224

6. CÆp BR Zl vµ Zl1

7. CÆp BR Zl2vµ Z1’

 TÝnh trôc theo ®é bÒn uèn T¹i tiÕt diÖn nguy hiÓm tÝnh theo c«ng

thøc Trong ®ã lµ:

Mu lµ m«men chèng uèn tæng hîp t¹i tiÕt diÖn nguy hiÓm cña trôc

Mn : lµ m« men uèn trong mÆt ph¼ng ngang (yoz)

Md: M«men uèn trong mÆt ph¼ng th¼ng ®øng(xoz)
Víi trôc ®Æc Wu=0,1d3
 TÝnh trôc theo bÒn xo¾n.

Trong ®ã :Mz m«men xo¾n trôc

Wz-m«men chèng xo¾n, ®èi víi trôc ®Æc
Wz=0,2d3
-
øng suÊt uèn vµ xo¾n tæng hîp

§èi víi thÐp C45:

BiÓu ®å lùc cña cÆp b¸nh r¨ng lu«n ¨n khíp

4.2.1: §èi víi trôc thø cÊp

Gi¶ sö c¸c ph¶n lùc t¹i c¸c æ l¨n cã chiÒu nh h×nh vÏ. Ta cã c¸c ph¬ng
tr×nh c©n b»ng lùc vµ m« men nh sau
…vÏ h×nh

37
 Dùa vµo s¬ ®å hép sè vµ c«ng thøc tÝnh ta tÝnh ®îc c¸c lùc t¸c dông lªn
trôc lµ

VÞ trÝ a(mm) L3(mm) X0(N) Y0(N) X1(N) Y1(N)

Gµi sè 1 295 2702 -27117 -7999 797 3000
Gµi sè 2 157 9570 -15736 -2753 1674 1877
Gµi sè 3 65 12442 -9248 -601 808 1126
Gµi s« 4 35 11387 -6748 -236 398 682

M« men uèn t¹i tiÕt diÖn b¸nh r¨ng cña c¸c sè lµ :

Mux=a*y1
Muy= a*x1
Dùa vµo ®ã ta cã b¶ng kÕt qu¶ sau:
VÞ trÝ a(mm) X1(N) Y1(N) Mux(Nm) Muy(Nm) Mz(Nm)
Gµi sè 1 295 2702 -27117 -7999 797 3000
Gµi sè 2 175 9570 -15736 -2735 1674 1877
Gµi sè 3 65 12442 -9248 -601 808 1126
Gµi s« 4 35 11387 -6748 -236 398 682

KiÓm nghiÖm vÞ trÝ gµi sè 1

BiÓu diÔn m«men uèn :

KiÓm nghiÖm vÞ trÝ gµi sè 2

BiÓu diÔn m«men uèn:

38
KiÓm nhiÖm vÞ trÝ gµi sè 3.
BiÓu diÔn m«men uèn:

KiÓm nghiÖm vÞ trÝ cµi sè 4

BiÓu diÔn m«men uèn
Dùa vµo c«ng thøc tÝnh ®é bÒn uènvµ xo¾n ta cã c¸c vÞ trÝ cµi sè kh¸c nhau
nh sau:
VÞ trÝ Mu(N) (MN/m2) (MN/m2) (MN/m2)
Gµi sè 1 8039 292,7 54,6 312,4
Gµi sè 2 3223 117,3 34,1 135,8
Gµi sè 3 1007 36,6 20,5 55
Gµi s« 4 463 16,8 12,4 30
So s¸nh víi ®iÒu kiÖn :
§èi víi thÐp C45 :

Th× c¸c vÞ trÝ gµi sè 2,3,4 ®ñ bÒn , cßn vÞ trÝ tay sè 1 ta t¨ng ®êng
kÝnh trôc lªn d=70mm ta ®îc kÕt qu¶ sau
VÞ trÝ Mu(N) (MN/m2) (MN/m2) (MN/m2)
Gµi sè 1 8039 292,7 54,6 250
Gµi sè 2 3223 117,3 34,1 135,8
Gµi sè 3 1007 36,6 20,5 55
Gµi s« 4 463 16,8 12,4 30
Tho¶ m·n bÒn ë c¸c tay sè
TÝnh cøng v÷ng trôc
§é cøng v÷ng cña mçi ®iÓm trªn trôc ®îc ®Æc trng b»ng ®é vâng vµ gãc
xoay t¹i ®iÓm Êy cña trôc trong hai mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi nhau.
Ta cã s¬ ®å tÝnh to¸n sau ( B¶ng IV-4- )
H×nh vÏ sµug;flg;gl
§é vâng t¹i ®iÓm C

Gãc xoay t¹i ®iÓm C

c = c =

39
Trong ®ã
-
R lµ lùc híng t©m t¸c dông lªn ®iÓm C (N)
-
M0 m«men uèn t¹i ®iÓm C (N.m)
-
a, b, l, lµ c¸c kho¶ng c¸ch ®Æt lùc vµ chiÒu dµi trôc(m)
-
E lµ m« men ®µn håi cña vËt liÖu E= 2.105MN/m2
-
J lµ m«men qu¸n tÝnh cña tiÕt diÖn, ®èi víi trôc ®Æc ta x¸c ®Þnh nh
sau

víi D ®êng kÝnh trôc m

Do trªn trôc cã nhiÒu lùc vµ m«men t¸c dông nªn ®é vâng vµ gãc xoay t¹i
c¸c tiÕt diÖn b»ng tæng ®¹i sè c¸c ®é vâng vµ gãc xoay t¹i tiÕt diÖn Êy do
tõng lùc vµ m« men riªng rÏ t¸c dông
Tªn gäi D(m) (m (rad)
m)
TiÕt diÖn b¸nh r¨ng 1 0,07 0,0066 5,145.10-4
TiÕt diÖn b¸nh r¨ng 2 0,065 0,0028 1,118.10-4
TiÕt diÖn b¸nh r¨ng 3 0,065 0,0027 2,981.10-4
TiÕt diÖn b¸nh r¨ng 5 0,065 0,0026 2,234.10-4
KÕt qu¶ phï hîp

4.2.2: §èi víi trôc trung gian

Gi¶ sö c¸c ph¶n lùc t¹i c¸c æ l¨n cã chiÒu nh h×nh vÏ. Ta cã ph¬ng tr×nh
c©n b»ng lùc vµ m«men nh sau.
H×nh vẽ:

Dùa vµo s¬ ®å hép sè vµ c«ng thøc tÝnh ta tÝnh ®îc c¸c lùc t¸c dông lªn
trôc lµ
vÞ trÝ b(mm) c(mm) L2(mm) X3( N) Y3(N) X4(N Y4(N)
)
Gµi sè1 20 330 360 -26232 11114 7793 5128
Gµi sè2 20 210 360 -11494 5120 1592 7663
Gµi sè3 20 100 360 -3718 1971 -999 8713

40
 Gµi sè4 20 70 360 -1879 1250 -47 8304
M« men uèn t¹i tiÕt diÖn b¸nh r¨ng cña c¸c sè lµ
 T¹i b¸nh r¨ng lu«n ¨n khíp

Mux=b.y4, bíc nh¶y M’ux=b.y4+ Qa.ra

Muy =b. x4
 T¹i vÞ trÝ b¸nh r¨ng gµi sè

Mux =b.y4 +Qa.ra-Ra(c-b)-Q1.r1

Bíc nh¶y : M’ux=b.y4+Qa.ra-Ra(c-b)-Q1.r1
Muy=c.x4-Pa.(c-b)
Dùa vµo ®ã ta cã b¶ng kÕt qu¶ sau
vÞ trÝ X4(N) Y4(N) Mux1 M’ux1 Muy1 Mux2 M’ux2 Muy2 Mz
Gµi sè1 7793 5128 102 644 155 873 333 -786 1108

Gµi sè2 1592 7663 153 694 31 1317 768 -1724 1125

Gµi sè3 -999 8713 174 715 -19,9 1062 512 -966 1126
Gµi sè4 -47 8304 166 707 -0,94 903 362 -545 1108

 KiÓm nghiÖm vÞ trÝ cµi sè 1.

BiÓu diÔn m«men uèn
H×nh vÏnk®kglk
 KiÓm nghiÖm vÞ trÝ cµi sè 2.
BiÓu diÔn m«men uèn:
H×nh vÏgkfgjlkg
 KiÓm nghiÖm vÞ trÝ cµi sè 3.
BiÓu diÔn m«men uèn:
H×nh vÏ
 KiÓm nghiÖm vÞ trÝ cµi sè 4.
BiÓu diÔn m«men uèn:
H×nh vÏ
Dùa vµo c«ng thøc tÝnh ®é bÒn uèn vµ xo¾n ta cã kÕt qu¶ ë c¸c vÞ trÝ cµi
sè kh¸c nhau nh sau:
vÞ trÝ Mu1 Mu2
(N) (N)
(MN/m2) (MN/m2) (MN/m2) (MN/m2) (MN/m2)

41
 Gµi sè1 20 662 24 47 854 31 50,9
Gµi sè2 20 695 25 48 1887 68 80
Gµi sè3 20,5 716 26 48 1094 39,8 57
Gµi sè4 20,1 707 25 47,9 654 23 46,8
So s¸nh víi ®iÒu kiÖn :®èi víi thÐp C45: 0,8. =0,8.360
=288MN/m2
Th× c¸c vÞ trÝ gµi sè 1, 2, 3, 4, ®ñ bÒn
5.2.1.3
Gi¶ sö c¸c ph¶n lùc t¹i c¸c æ l¨n cã chiÒu nh h×nh vÏ . ta cã ph¬ng tr×nh c©n
b»ng lùc vµ m« men nh sau:
H×nh vÏ:

Y5=-Y1-R’a
X5=-X1-P’a
Dùa vµo s¬ ®å hép sè vµ c«ng thøc tÝnh ta tÝnh ®îc c¸c lùc t¸c dông lªn trôc
lµ:

vÞ trÝ b(mm) X5(N) Y5(N)

Gµi sè1 20 -13536 19888

Gµi sè2 20 -20404 10224

Gµi sè3 20 -23276 4855

Gµi sè4 20 -22221 2999

M«men uèn t¹i tiÕt diÖn æ l¨n lµ:

Mux=b.y5
Muy=b.x5
Mz=b.ra
Dùa vµo ®ã ta cã b¶ng kÕt qu¶ sau:
vÞ trÝ b(mm) X5(N) Y5(N) Mux(Nm) Muy(Nm Mz(NM)
)
Gµi sè1 20 -13536 19888 397,7 -270,7 820,6
Gµi sè2 20 -20404 10224 204,4 -408 820,6

Gµi sè3 20 -23276 4855 97 -465,5 820,6

42
Gµi sè4 20 -22221 2999 59,9 -444,4 820,6

KiÓm nghiÖm vÞ trÝ cµi sè 1.

BiÓu diÔn m« men uèn:
H×nh vẽ

KiÓm nghiÖm vÞ trÝ cµi sè 2.

BiÓu diÔn m« men uèn:
H×nh vÏ

KiÓm nghiÖm vÞ trÝ cµi sè 3.

BiÓu diÔn m« men uèn:
H×nh vÏ
KiÓm nghiÖm vÞ trÝ cµi sè 4.
BiÓu diÔn m« men uèn:
H×nh vÏ

Dùa vµo c«ng thøc tÝnh ®é bÒn uèn vµ xo¾n ta cã b¶ng kÕt qu¶ ë vÞ trÝ cµi
sè kh¸c nhau nh sau
VÞ trÝ Mu(N) (MN/m2) (MN/m2) (MN/m2)
Gµi sè 1 481 75 64,1 148
Gµi sè 2 456 71 64,1 146
Gµi sè 3 475 74 64,1 148,2
Gµi s« 4 448 70 64,1 146,1
So s¸nh víi ®iÒu kiÖn :
®èi víi thÐp C45 : 0,8. =0,8. 360=288MN/m2

Th× c¸c vÞ trÝ cµi sè 1, 2, 3, 4 ®ñ bÒn

V: TÝnh to¸n æ l¨n

æ l¨n hép sè ®îc chän theo kh¼ n¨ng lµm viÖc víi chÕ ®é t¶i träng trung b×nh.
Ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu lµm viÖc bÒn l©u khi kÝch thíc æ nhá . trong mét sè
trêng hîp kÝch thíc cña æ ®îc chän t¨ng lªn ®Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn l¾p ghÐp
gi÷a c¸c chi tiÕt trong hép sè, n©ng cao ®é cøng v÷ng
Do tèc ®é vßng quay cña æ bi (vg/p). nªn ta tÝnh ®îc kh¶ n¨ng lµm viÖc
cña æ

43
HÖ sè kh¶ n¨ng lµm viÖc cña æ ®îc x¸c ®Þnh
C= Rt®.K1.K®.Kt. (55-(5))
ë ®©y:
 K1: hÖ sè tÝnh ®Õn vßng nµo quay , K1=1 khi vßng trong cña æ quay
 K®: hÖ sè t¶i träng ®éng , K®=1
 Kt: hÖ sè tÝnh ®Õn ¶nh hëng cña chÕ ®é nhiÖt ®Õn ®é bÒn l©u cña
æ bi, hép sè thêng lµm viÖc ë nhiÖt ®é díi 3980k, ta lÊy Kt=1

 L: tuæi thä tÝnh theo triÖu vßng L= Trong ®ã:

 nt: sè vßng quay tÝnh to¸n æ bi (vg/p), sè vßng quay tÝnh to¸n x¸c ®Þnh
theo tèc ®é trung b×nh cña «t« ë sè truyÒn th¼ng (ih=1)

nt=

ht: thêi gian lµm viÖc cña l¨n (h)

ht=

S : qu·ng ®êng ch¹y cña « t« gia 2 lÇn ®¹i tu (km)

m: bËc cña ®êng cong mái khi thö æ l¨n ,m=3 ®èi víi æ bi, m=10/3 ®èi víi æ
bi ®òa
-
Rt®: lùc t¬ng ®¬ng t¸c dông lªn æ ®¬n vÞ (N)
Rt®=

ë ®©y :
: hÖ sè thêi gian lµm viÖc cña æ l¨n ë c¸c sè truyÒn
®· cho trong hép , t¬ng øng víi c¸c gi¸ trÞ ( 0,1,1, 3, 10,80(%)
: hÖ sè vßng quay , tÝnh b»ng tØ sè vßng quay cña æ l¨n ë
c¸c sè truyÒn , 1,2,3,4, víi sè vßng quay tÝnh to¸n (nt)

Víi trôc s¬ cÊp : , víi mäi sè truyÒn

Víi trôc thø cÊp , c¸c hÖ sè lÇn lît 7,3 ; 4,5 ; 2,7 ; 1,66; 1
Rq1, Rq2, …Rq4: t¶i träng quy dÉn híng kÝnh t¸c dông lªn æ l¨n ë c¸c sè truyÒn
1,2,3,4,
§èi víi bi cÇu híng kÝnh : Rqn=A+mQ
A: t¶i träng híng kÝnh t¸c dông æ l¨n
*Trôc thø cÊp :

44
A0= , A1=
Trong ®ã : X0, Y0, X1,Y1, lµ c¸c lùc t¸c dông lªn æ l¨n tÝnh theo t¶I träng trung
b×nh Mtb

T¶i träng t¸c dông lªn æ l¨n trôc thø cÊp

VÞ trÝ X0(N) Y0(N) A0(N) X1(N) Y1(N) A1(N)
Gµi sè 1 26571 15263 29331 2702 -27117 24425
Gµi sè 2 11165 7339 12778 9570 -15736 17466
Gµi sè 3 3110 2950 4283 12442 -9248 15499
Gµi s« 4 1374 1581 2610 11387 -6748 13573

Q: t¶i träng chiÒu trôc t¸c dông lªn æ l¨n

m: hÖ sè qui dÉn lùc chiÒu trôc vÒ lùc híng kÝnh , m=2,5
®èi víi æ bi híng kÝnh lo¹i tùa díi t¸c dông cña t¶I träng híng kÝnh A, ph¸t sinh
ra thµnh phÇn chiÒu trôc S ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc
S = 1,3.A.tg . ë ®©y lµ gãc tiÕp xóc cña thanh l¨n chän =120
Lùc chiÒu trôc :

VÞ trÝ S0(N) S1(N)

Gµi sè 1 1870 1557
Gµi sè 2 814 1113
Gµi sè 3 273 988
Gµi s« 4 166 865
V× thµnh phÇn S0,S1, cña t¶i träng híng kÝnh trªn 2 æ kh«ng b»ng nhau nªn t¶I
träng quy dÉn ®îc tÝnh,
Rqn=A+m(Q- S0 + S1)

Trong ®ã S0,S1: lùc chiÒu trôc sinh do t¸c dông cña lùc híng
kÝnh
vÞ trÝ Rq1(N) Rq2(N) Rq3(N) Rq4(N) Rt®(N) C(N)
vÞ trÝ 0 64243 38808 25034 19917 82037 144890
vÞ trÝ 1 59337 43497 36250 3088 100520 177450

45
Dùa vµo gi¸ trÞ cña C vµ ®êng kÝnh cña trôc thø cÊp ta
chän ®îc æ
VÞ Ký d D B c C Qtmax Vßng
trÝ hiÖu quay
giíi h¹n

0 7512 55 100 30 28 14030’ 152000 8300 3200

 §èi víi trôc trung gian .

Dùa vµo c«ng thøc tÝnh to¸n trôc s¬ cÊp ta cã kÕt qu¶ ®èi víi trôc trung gian
T¶i träng t¸c dông lªn æ l¨n trôc trung gian :
VÞ trÝ X3(N) Y3(N) X4(N) Y4(N) A3(N) A4(N)
Gµi sè 1 -26232 11114 7793 5128 28489 9329
Gµi sè 2 -11494 5120 1592 7663 12583 7827
Gµi sè 3 -3718 1971 -999 8713 4208 8770
Gµi s« 4 -1879 1250 -47 8304 2257 8304

. Lùc chiÒu trôc

VÞ trÝ S3(N) S4(N)
Gµi sè 1 1.816 594
Gµi sè 2 802 499
Gµi sè 3 268 559
Gµi s« 4 143 529,5

VÞ trÝ Rq1(N) Rq2(N) Rq3(N) Rq4(N) Rt®(N) C(N)

3 54027 25413 9233 3642 2535 17665
4 34867 20658 13796 9689 6745 46989

Dùa vµo c«ng thøc tÝnh trôc s¬ cÊp ta cã b¶ng kÕt qu¶ ®èi víi trôc trung gian
nh sau

vÞ Ký hiÖu d D B c C Qtmax Vßng

trÝ quay
Gíi

46
 h¹n
3 2007111 55 95 23,3 22 12 30’ 72000 4000
0
5000
4 2007111 55 95 23,3 22 12030’ 72000 4000 5000

 §èi víi trôc s¬ cÊp

VÞ trÝ X5(N) Y5(N) A5(N) S4(N)

Gµi sè 1 -13536 19888 24057 1534
Gµi sè 2 -20404 10224 22822 1455
Gµi sè 3 -23276 4855 23777 1516
Gµi s« 4 -22221 2999 22422 1429

vÞ Ký d D B c C Qtmax Vßng
trÝ hiÖu quay
giíi
h¹n

5 7610 50 110 42,5 40 11010’ 210000 11500 3200

§èi víi trôc s¬ cÊp C quÊ lín kh«ng chon ®îc æ l¨n nªn ta t¨ng ®êng kÝnh trôc
lªn d=60mm, víi C = 186150 ta chon ®îc æ ®ì chÆn cì trung cã c¸c th«ng sè
sau:
VÞ trÝ Rq1(N) Rq2(N) Rq3(N) Rq4(N) Rt®(N) C(N)
0 55916 44467 38949 34408 26721 186150

47