Praktyki dyrektywne- wychowanie jako wydobywanie

podmiotowości
Koncept teoretyczny koncepcji podmiotowości potencjalnej
-oświeceniowa filozofia idealistyczna Rene Descartes,
Immanuel Kant
-liberalna koncepcja jednostki John Stuart Mill
Te dwie koncepcje ukształtowały nasze myślenie o
dzieciństwie jako o takim okresie naszego życia kiedy mamy
w sobie szereg takich potencjałów, takich możliwości które
istnieją w nas w formie zalążkowej. W związku z tym
wymagają różnych działań (w toku życia społecznego, praktyk
edukacyjnych) aby mogły się rozwija
Koncepcja podmiotowości potencjalnej – dorosły jako jednostka
rozumna, moralna, wolna

- dziecko jako istota potencjalnie racjonalna, anomijna, emocjonalna

Rene Descartes- teza o dwoistej naturze człowieka, o jego

złożoności rzecz myśląca i rzecz rozciągła. Sformułował
koncepcję o złożoności człowieka, składającą się z zdolności
myślenia czyli z racjonalności a także z cielesności i z emocji.
Pozytywnie waloryzował rzecz myślącą ponieważ szukał odpowiedzi
na pytanie jaka część człowieczeństwa jest w stanie docierać do
wiedzy niezawodnej, pewnej. Tą odpowiedzialnością obarczył naszą
racjonalność, tym samym wydobywając tą podmiotowość z
całokształtu człowieczeństwa. Ale podmiotowość to nie jest Ja, to
jest abstrakt, to jest pewna idea, która ma definiować nam istotę
człowieczeństwa czyli coś co nie ma charakteru empirycznego.

Najważniejszą funkcją jest akt myślenia- podmiotowość jego

zdaniem manifestuje się, uzewnętrznia się, realizuje się w akcie
myślenia. To akt myślenia jest istotą człowieczeństwa. Ta koncepcja
ma charakter wykluczający. Racjonalna podmiotowość redukuje te
aspekty człowieczeństwa i wyklucza te osoby, które nie są zdolne do
przeprowadzenia aktu myślenia. (np. osoby emocjonalne,
niepełnosprawne intelektualnie)

Immanuel Kant- koncentrował się na tematyce ludzkiego

poznawania. Kwestię moralności połączył z kwestią racjonalności.
Jego zdaniem postępowanie moralne nie wynika stąd, że działamy w
sposób aprobowany społecznie. Postępowanie moralne wynika z
rozpoznawania zasady samodzielnej pracy umysłu polegającej na
odróżnianiu dobra od zła, od tego co słuszne a co nie. To jest
postepowanie moralne czyli rozpoznania zasady w tym ujęciu
dokonywałby umysł a nie emocje, uczucia, nie serce. To umysł
rozpoznaje zasadę, dlatego niemożliwe jest konstruowanie
moralności, rozwój moralności bez oparcia tej moralności na
racjonalności.

John Stuart Mill- teoretyk kwestii wolności czuli przygląda się temu
jak jednostki, jakich warunków potrzebują żeby możliwa była ich
autonomia intelektualna. Mamy do czynienia z autonomią
intelektualna kiedy jesteśmy zdolni do przekraczania konformizmów
społecznych, naszej skłonności do utożsamiania się z poglądami
innych i potrafimy przeprowadzić logiczny zabieg myślenia po to
aby konstruować niezależny sąd, ale również potrzebna jest zdolność
alby ten sąd wyartykułować w przestrzeni społecznej a także
argumentować. Dokonując wyboru prezentujemy autonomię
jednostkową. To obszar dotyczący naszego społecznego
funkcjonowania.

Podmiotowość potencjalna to w istocie to istota rozumna,

moralna i wolna.

Te analizy odnosiły się do osób dorosłych a nie dzieci.

Dziecko nie jest istotą rozumną, moralną i wolną tylko jest istotą
potencjalnie racjonalną, moralną, autonomiczną. W momencie
przyjścia na świat jest potencjalnie racjonalne ale w tym momencie
anomijne (poza normami) i bardzo emocjonalne. W momencie
przyjścia na świat jesteśmy osobą naturalną która dopiero wchodzi w
świat społeczny, kulturę. W wychowaniu chodzi o to aby te elementy
opanować, ponieważ podmiotowość ma charakter potencjalny to my
potrzebujemy pewnych zabiegów żeby zaktualizować tę
potencjalność, do tego potrzebni są wychowawcy. Celem rozwoju w
tym ujęciu staje się wydobycie tej racjonalnej podmiotowości, która
ma charakter potencjalny i zalążkowy.

Rozwijanie racjonalności jest traktowane jako praktyka takiego

treningu logicznego posługując się w tym celu wiedza abstrakcyjną.
Wiedza abstrakcyjna to materia, która służy do tego aby rozwijał się
nasz umysł, abyśmy doskonalili nasze kompetencje logicznego,
dedukcyjnego myślenia. Jest to też praktyka, która prowadzi do
bardzo negatywnie ocenianego w pedagogice encopadyzmu? Czyli
faszerowania ucznia ogromna ilością bardzo abstrakcyjnych
informacji w nadziei na to, że ćwiczony umysł zyska tę kompetycje
racjonalności. Robimy to po to, aby w pełni rozwinięta racjonalność
potrafiła zapanować nad naszą emocjonalnością.

Nieufność wobec trony emocjonalnej wynika z tego, że ludzie

zaangażowani w spory ideologiczne, religijne są w stanie wszczynać
wojny, rewolucje w obronie swojej hierarchii wartości. Emocje
które towarzyszą tym wartością są niebezpieczne, dlatego warto
okiełznać emocje za pośrednictwem rozwoju naszego umysłu.
Racjonalność jako cel rozwojowy ma w zamyśle dostarczać nam
możliwości rozwoju moralnego. Powinna prowadzić nas do
zdolności odróżniania dobra od zła. Moralność do umiejętność
odróżniania dobra od zła i ukierunkowania na to co słuszne.

Cel rozwoju (wydobycie racjonalnej podmiotowości)

-rozwijanie racjonalności,

-opanowanie strony emocjonalnej przez rozum,

-rozpoznawanie dobra i zła (rozwój moralny)

-zdolność do samodecydowania

-partycypacja w sferze publicznej

Zależne od naszej racjonalności jest zdolność do samodecydowania,
o decydowaniu o sobie.

Aby cele życiowe były możliwe do osiągnięcia musimy umieć

rozpoznawać zależność między celem a środkiem. Jeżeli środek jest
nieadekwatnie dobrany wobec celu to nie ma szansy na
zrealizowanie celu. Możliwość działania w przestrzeni społecznej
będzie zależała od tego czy umiemy rozpoznawać cel a środek .

Partycypacja w sferze publicznej to kwestia stanowienia reguł

prawnych, to udział w określeniu ramy prawnej, która wszystkim
członkom społeczności zapewni dobre warunki dla ich
autonomicznej aktywności działalności. Wszyscy jesteśmy
zobowiązani do wzięcia udziału w partycypacji w sferze publicznej.
Cel rozwoju prowadzi nas w kierunku racjonalności.

Dziecko jako potencjalność- wychowanie jako wydobywanie

podmiotowości

Pedagogizm- ‘idea powszechnego oświecenia, zmierzającego do

ukształtowania rozumnej, moralnej i autonomicznej jednostki, która
skonstruuje sprawiedliwy ład społeczny’

Za kształtowanie młodych ludzi jest odpowiedzialny każdy członek

społeczności.

Pedagogizm przenika całą tkankę społeczną czyli organizuje

powszechne zobowiązanie do troski o wychowanie o kształcenie
młodego pokolenia.

Pedagogika intelektualistyczna Johanna F. Herbarta- stworzył

pedagogikę jako system spójnej wiedzy o charakterze naukowym

Pedagogika naukowateoria kształcenia wychowującego

˅ ˅

Etyka, psychologia zasady kształcenia:

 -koncentracja, korelacja,
jasność, kojarzenie,

- system, metoda

Możliwe jest zbudowanie pedagogiki naukowej, która odwołuje się

do podstawowych filarów: etyki, psychologii

Z etyki można wywodzić cele wychowania czyli naczelnych

uniwersalnych wartości.

Psychologia mogła dostarczyć nam wiedzy o sposobach

realizowania tych celów kształcenia. Odpowiadała na pytania jak
działa człowiek.

Pedagogikę naukową charakteryzowało to, że wykorzystuje

analityczno logiczno metody gromadzenia wiedzy czyli nie odwołuje
się do empirii, nie kolekcjonuje pojedynczych faktów. Miała
korzystać z dedukcyjnych zasad wyprowadzania wniosków z
przesłaniem. Możemy rozumować dedukcyjnie lub indukcyjnie

Dedukcja to zasada wedle której przyjmujemy punkt zero z którego

będziemy wywodzić kolejną tezę, która musi być nie sprzeczna z
tezą, która ją poprzedza.

Indukcja to wrażenia empiryczne. Możemy kolekcjonować to co

widzimy i spostrzegać różne przypadki, i na tej podstawie wywodzić
zasadę ogólną.

Koncentracja to zaabsorbowanie uwagi osoby uczącej się dennego

zagadnienia

Korelacja to uczynienie z danego zagadnienia centrum tego procesu

Jasność to uświadomienie istnienia danego obiektu

Kojarzenie to powiązanie obiektu z posiadaną wiedzą

Metoda to umiejętność posługiwania się zdobytą wiedzą w nowych

sytuacjach
Ta cała procedura ma prowadzić do trenowania naszego umysłu.

Herbart opiera się na tym że człowiek jest osoba plastyczną, może

się zmieniać pod różnymi wpływami. Wychowanek jest ukształcany.
Celem jest charakter moralny, ale nie da się go ukształtować bez
rozwiniętego umysłu. Ukształtowanie naszej racjonalności daje nam
możliwość dostępu do moralności. Moralność jest tylko dostępna dla
rozwiniętej racjonalności. Jeżeli nie ma pracy umysłu, nie ma mowy
o moralności. Kształcenie ma charakter moralny. Nie ma kształcenia
bez charakteru wychowującego. Cel wychowania to kształcenie
umysłu można osiągnąć tylko na wiedzy abstrakcyjnej.

Wychowanie bez kształcenia jest to zniewalanie wychowanka, który

przez słabość własnego umysłu nie będzie miał zaufania do własnej
woli, bo racjonalność nie pozwala mu wówczas na podejmowanie
samodzielnych decyzji

Założenia pedagogiki intelektualistycznej

-ukształtować wychowanka,

-celem kształcenia jest charakter moralny

Charakter moralny jest związany z dokonywaniem wyborów,

wyborów dokonuje umysł, kształcenie jest równoznaczne z
wychowaniem

Wiedza będzie generowała naszą zdolność do rozwoju racjonalności

Uczucie stanowi punkt wyjścia do wartościowania zasad

Sposób postępowania to przejście od myśli przez uczucie do zasady i

dopiero to uogólnienie będzie pozwalało nam wywodzić
autonomicznie skonstruowany sposób działania

Działanie jest rezultatem pracy myśli a nie przekazem metodyk

Szkoła była tworzona na pewne społeczne zapotrzebowania