katipunan ay isang sangkap na higit na nagpasigla
Panahon ng Kalayaan
(1945-1950)
Pahapyaw na Kasaysayan
 Tumupad si Heneral Douglas MacArthur
sa kanyang pangako na siya’y babalik
upang ipagtanggol ang Pilipinas laban sa
mga Hapon.
 Oktubre 20, 1944. Sakay ng mahigit 650
na barko ang mga sundalong Amerikano
na dumating sa bansa.
 Kasama niya sa kayang pagbabalik si Pres.
Osmeña na naging pangulo ng bansang
Pilipinas.
Pagwawakas ng Digmaan
Sa Europa, nagwakas ang digmaan noong
May 06, 1945 at tinatawag itong Victory-In-
Europe Day o V-E Day. Sa Pagkakataong ito ay
ayaw tanggapin ng mga Hapones ang kanilang
pagkatalo kaya naman noong Hulyo28, 1945,
ipinahayag ang Potsdam Proclamation, kung saan
hinihingi ang pagsuko ng mga Hapones na hindi
ito nito pinakinggan.
Dahil sa pagtanggi ng mga Hapones na
pagsuko. Ibinagsak sa Horishima ang unang
atomic bomb noong August 06, 1945 at sumunod
ang sa Nagasaki noong August 09, 1945. Marami
ang nasawi sa dalawang lungsod at dahil dito ay
tuluyan nang tinaggap ng mga hapones ang
kanilang pagsuko. Ito ang Victory-In-Japan o VJ
Day.
Noong September 02, 1945 tuluyan na
ngang natapos ang digmaan sa Pacific. Ito ang
naging daan upang matapos ang ikalawang
digmaang pandaigdig. Ginanap ang seremonya ng
pagsuko ng mga Hapones sa USS Missouri sa
Tokyo, Japan.
Panatikan sa Panahon ng Paglaya sa
kamay ng mga Mananakop
Ang pagbabagong pampanitikan sa
panahong ito (1945-1950). Ang mga aklat-
sa Panitikang Pilipino. Si Alejandro Abadilla ay
nakilala sa pagsulat ng mga aklat na nagtataglay
ng mga antolohiya ng tula mula pa noong panahon
ni Balagtas.
Ang parsonang tagalog ni Abadilla at isa
pa ang Buhay at iba pang tula ni Manuel Car
Santiago ay nagbigay-ningning din sa panahong
ito.
Hinangaan sa panitikan Pilipino si Amado
V. Hernandez sa kanyang maka-saysayan at
makabuluhang aklat na katipunan ng tula. “Ang
isang Dipang Tula.”
Isa pang aklat ni A.G Abadilla na may
pamagat na “Ako ay Daigdig” na naging dahilan
upang siya ay mapagkalooban ng karangalan na
“Pangunahing Makata.”
Noong (1961-1967) ang piling tula ni
Regelio G. Mangahas ay nakasama sa katipunan
ng mga tula nina Rio Alma, Lamberto Antonio,
Federico Licsi Espina, Buenvenido Ramos, Pedro
Ricarte at marami pang iba.
1967 nagtamo ng karangalan si Virgilio
Almario ng pangalawang gantimpala sa tulang
“Mga HUling tala sa Pagdalaw sa Isang Museo.”
Si Lamberto Antonio naman ay nagtamo
ng karangalan sa “Gunitang Sa Puso’y
Nagliliyab.”
Anupat ang mga tula natin ay nagkakaroon
ng laman.
Nagkaroon ng maraming pagsulat kaakibat
ng panahon. Mula noon 1960-1967-1970
maraming kasaysayang panlibutan ang
nagpamalay sa kabataang makata upang sumula
para sa isang makabuluhang daloy ng malikhaing
kaisipan.
Noong January 02, 1942, dahil panahon ng
pananakop ng mga Hapon dito rin nagsimula ang
kahirapan sa pagyari sa mga pelikulang tagalog.
Dahil dito bumuo sila ng iba’t ibang samahan.
Ang mga ito ay nagpalabas sa malaking dulaan
tulad ng Avenue, Life, Times, State, at Lyrics at
iba pang tanghalan.
Maging makasining ang dula ay itinanghal
sa Metropolitan Theater ng “Dramatic
Philippines.”
 Isa sa mga dulang nagpatawa sa
mamamayan ay ang “Sino Ba Kayo?” na bagong
bihis na dulang buhat sa “Sangkuwaitang Abaka”
ni Julian C. Balmaceda.

Mga Samahang Nagtatanghal ng Dula

Philippine Education Theater Association
(PETA) 1967. Ito ay kilusan na gumagamit ng
pamamaraang makasinig bilang malikhaing lakas
sa pagpapalawak at pagpapatibay ng pagkabansa.
Ang Samahang ito ay bunga ng mapagmahal na
pagpapahalaga ng mga namamahala sa larangang
ito, lalong-lalo na si Cecille Guidote, isang
Magsaysay Awardee noong 1973.
May iba’t ibang kagawaran ang PETA:
Ang PETA-Manila Secretariat, ang PETA
Ensemble, ang Central Institute of Theater
Arts in Southeast Asia (CITASA), TV-Movie
Involvement at ang Metropolitan Teen Theater
League (MTTL).
Si Severino Montano, ang kinilala at
nanatiling matatag na nagpapalaganap ng
sinaunang panulaan sa Pilipinas, ay isang aktor
director at manunulat ng Dula. Siya rin ang
nagbuo ng “Arena-Theater” sa Dalubahasang
Normal sa Maynila.
Ang Arena-Theater ay pagtatanghal na
pabilog ang kaayusan na may upuang yari sa
kahoy na karaniwang ginagamit sa sabungan,
paboritong libangan ng mga Pilipino.

Mga Namumukod Tanging Dula sa

Panahon ng Paglaya
Sa panahong ito, mababanggit ang tatlong
namumukod na dula.
Ang “Ang Vida” ni Wilfredo Virtusio
1970.
“Hulyo 04, 1954 A.D” ni Dionisio Salazar.
“Moses…Moses” ni Rogelio Sikat 1969.