GROUP 3

ARALIN 7
SI RIZAL AT ANG ANOTASYON NG SUCESOS DE LAS ISLAS FILIPINAS NI ANTONIO
DE MORGA

PANIMULA :

Ang Sucesos de las Islas Filipinas at si Antonio de Morga

“The greatness of the monarchy of the Spanish kings is due to the zeal and care with which they
have defended, within their own hereditary kingdoms, the holy Catholic faith taught by
the"Roman church, against all enemies who oppose it, or seek various errors to obscure its truth
which the kings have disseminated throughout the world.
Ang Aklat na ito ni Morga ang itinuturing na isa sa pinakauna at makatotohanang
pagpapahayag ng kasaysayan ng Pilipinas, walang kinikilingan at isa sa pinakamagandang
pagkakasulat ng kasaysayan.

SA PAGPAPATULOY NG ARALIN ANG MGA MAG-AARAL AY INAASAHANG;

1. Nauunawaan ang kahalagahan ng anotasyon ng Sucesos De Las Islas ni Morga sa
kasaysayan ng Pilipinas.
2. Nakakapagmuni sa nakaraan na siyang nakakatulong sa pag-unawa natin sa
kasalukuyan at maging gabay sa hinaharap.
3. Naisasapuso ang mga pananaw ni Rizal ukol sa Kasysayan ng Pilipinas at
historiograpiya.

Sinasabing pinakatampok na nagawa ni Rizal sa kanyang pamamalagi sa Paris ay ang

pagkakalimbag noong 1890 ng ginawa niyang Anotasyon ng
Sucesos de las Islas Filipinas ni Morga na syang ginawa nya sa
Museo ng Britanya. Sa kahilingan ni Rizal, ang paunang salita
nito ay sinulat ng kanyang kaibigan na si Blumentritt.
Sa paunang salita ay pinuri ni Blumintritt ang masusi at
metikulosong pagkakasulat ni Rizal sa kasysayan subalit
matapat at tahasan din niyang sinabi ang ilang pagkakamali na nagagawa ng ilang
mananalaysay kasama na si Rizal. At ito ay ang ;
A. Pagsusuri sa nakaraan gamit ang batayan ng kasalukuyan na kadalasang nagiging
pagkakamali ng ilang historyador.
B. Di- makatwirang pagtuligsa ni Rizal sa simbahan na nagpapasama sa Katolisismo, sa
halip na nakatuon lamang sana sa pang-aabuso ng karamihan sa mga prayle.
Ang sulatin ni Morga ay importante sapagkat may mataas siyang katungkulan sa pamahalaang
Espanya at maituturing na first hand-observer sa kasaysayan ng bansa. Sakop ng librong ito ay
ang pulitikal,sosyal,at ekonomikal na aspeto ng mga mananakop at sinasasakop. Kasama din
dito ang paglalarawan sa simpleng pamumuhay sa mga Isla, mga patakaran ng pamahalaan at
mga kalakasan at kahinaan nito.Ang una hanggang pitong kabanata ay tungkol sa mga
nahanap, nasakop, at i!an pang nangyari sa bansa at sa mga kalapit na bansa hanggang sa
administrasyon at sa pagkamatay ni Don Pedro Acuna. . Ang ika-walong kabanata ay tungkol
sa mga natives, gobyerno,konbersyon sa pananampalataya ng mga Pilipino mula animismo
tungong Kristiyanismo, at i!an pang nangyari sa bansa na nakatuon sa mga Pilipino.Sa
kanyang paglalakbay ay pinagbuti niya ang pag-aaral sa kasaysayan, kultura ng Pilipinas, at sa
pananalita ng wikang Pilipino. Binigyan niya ng malaking importansya ang pambansang wika
sapagkat alam niya na ito ang mabuting gabay ng isang bayan upang maintindihan at makilala
ang pinanggalingan at makita ang paroroonan. Samakatwid, ang Anotasyon ng ating bayani ay
tunay na maituturing na isang henyong material ng isang histograpiya. Inihandog ni Rizal ang
bagong edisyon ng Morga sa mga Pilipino upang malaman nila at mapahalagahan ang kanilang
marangal na nakaraan.
Pinatunayan ng sulating ito ni Rizal na ang mga Pilipino ay sibilisado na, bago pa man dumating
ang mga Kastila. Ang mga sinaunang Pilipino ay mayroon ng kasuotan,pamahalaan na
pinamumunuan ng mga datu, batas, pamamaraan ng pagsulat,panitikan, relihiyon,sining,
agham, at pakikipag-kalakalan sa mga kalapit-bayan sa Asya.Pinabulaanan ni Rizal ang
nasasaad sa ilang kasulatang ipinalaganap ng ilang manunulat na Espanyol ukol sa pagiging
barbaro at kawalan ng kaalaman at sibilisasyon ng mga Pilipino.

SI JOSE RIZAL BILANG HISTORIADOR

Nang makarating sa Europa, pangarap ni José Rizal na ipunin

ang mga sinulat ng mga Pilipino upang makagawa ng isang
salaysay ukol sa nakaraan na maka-Pilipino sa wikang
Espanyol. Para kay Quibuyen, ito sana ang misyon ni Rizal sa kanyang pagtungo sa Europa
subalit hindi naging masigasig ang mga Pilipino sa pagtanggap nito (Quibuyen 2008,
123-126).Hindi natupad ang pangarap niya na ito subalit hindi titigil si Rizal sa pagtuklas sa
nakaraan at magkakaroon siya ng mahalagang bilang ng mga sulatin na patungkol sa
kasaysayan na hindi na kalabisan na tawagin siyang “payunir na nasyunalistang
hisyoryador.”Ang kanyang pagiging historyador ay malaki ang papel sa kanyang papel sa
pagbubuo ng bansa.
Ang pananaliksik ni Rizal sa Museo ng Britanya ( London) at Bibliotheque Nationale (Paris) ay
nagpayaman sa kanyang kaalamang pangkasaysayan. Ipinakita ng anotasyon ni Rizal ang
kanyang pagiging pamilyar sa mga pamantayang dapat sundin sa historiograpiya. Nakatulong
ng malaki ang kaalaman ni Rizal sa iba’t ibang wika upang magawang niyang basahin ang mga
dokumento at mga aklat pangkasaysayan na nakasulat sa ibang wika.Narito ang mga tala ng
mga aklat na nasulat sa ibang wika na binasa ni Rizal;
1. Ang Unang Paglalakbay sa Palibot ng Daigdig ni Pigafetta na nasulat sa wikang Italyano
2. Mga pangkasaysayang isinulat sa wikang Ingles nina Marsden, Raffles, Lord Stanley, at
Wallace
3. Mga isinulat sa Aleman nina Blumentritt,Jagor, at Virchow
4. Mga aklat sa Pranses nina M. Jacquet, J. Mallat,at A. Marche
5. Mga isinulat sa Espanyol nina T.H. Pardo de Tavera, Pedro A. Paterno, T.H. Pardo de
Tavera, at Pi y Margall.

Nakatulong ang pagbabasa niya ng maraming aklat ng kasaysayan at sanggunian mula

sa iba’t ibang bansa upang mas higit na lumawak ang kanyang kaalaman sa
kasaysayan ng Pilipinas at maging ang kasaysayan ng kolonisasyon ng Europa sa
Asya. Narito ang ilan pang mga sinulat ni Rizal na nagpapatunay ng kanyang pagiging
Historyador;
1. Komentaryong Pangkasaysayan ng Ma-yi (Disyembre 6, 1888 )
2. Komentaryong Pangkasaysayan ng Tawalisi ni Ibn Batuta (Enero 7, 1889)
3. Filipinas de Cien Anos ( Ang Pilipinas sa Darating na Sandaang Taon ) sa apat na
isyu nito, noong Setyembre 20, Oktubre 31, at Disyembre 15,1889, at Pebrero 15,
1890
4. La Politica Colonial on Filipinas ( Mga Patakarang Kolonyalismo sa Pilipinas)
5. Manila en el mes de Diciembre ,1872 ( Ang Maynila noong Buwan ng Disyembre
1872)
 6. Historia de la Familia Rizal de Calamba ( Kasaysayan ng Mag-anak na Rizal ng
Calamba )
7. Los Pueblos de Archipelago Indico ( Ang mga Tao ng Kapuluang Indian)

ARALIN 8
ANG NOLI ME TANGERE AT EL FILIBUSTERISMO

PANIMULA
Ang mga nobelang Noli Me Tangere at El Filibisterismo ay ang dalawang nobela na
masasabi nating may pinakamakabuluhang naging epekto sa kasaysayan sa panahon ni
Rizal dahil ang mga ito ay tunay na naglalarawan ng kalagayan ng Pilipinas.Ang mga
nobelang ito ay nagpapakita hindi lamang ng kahinaan ng pamunuan ng mga Espanyol na
namamahala sa ating bansa kundi maging ang pagkukulang ng mga mamamayang Pilipino.
Ipinapakita sa iba’t ibang mga karakter ng dalawang nobela ang uri ng lipunan at
mamamayan meron ang ating bansa na kumakatawan sa panahon ni Rizal at maging sa
kasalukuyan nating panahon. Mga karakter na kung susuriin nating mabuti ay maliwanag na
halimbawa ng mga taong sa paghahangad na maka-“survive sa sistema” ay sukdulang
maging sunod-sunuran sa sistema ng pamahalaan at simbahan, bulag at bingi sa mga
nangyayari sa bansa at talikuran ang sariling mga kababayan para sa sariling kapakanan.
Mayroon din namang mga karakter na sa kabila ng posibilidad na malagay sa panganib ang
kanilang buhay ay nakahandang maglingkod para sa kabutihan ng bayan. Iba’t ibang mga
katauhan, mabuti at masama subalit hanggang sa kasalukuyan ay kasa-kasama pa rin natin
sa ating lipunan.

Sa pagpapatuloy ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahang;

1. Napaghahambing ang pagkakaiba at pagkakatulad ng Noli at Fili

2. Nakikilala ang mga pangunahing tauhan sa mga nobelang Noli Me Tangere at El
Filibusterismo
3. Napahahalagahan ang naging ambag ng dalawang nobela sa lipunan sa panahon ni
Rizal at maging sa kasalukuyan nating panahon.

ANG NOBELANG NOLI ME TANGERE

 Ang unang bahagi ng Noli Me Tangere ay sinulat ni Rizal sa Espanya at sinasabing ang
ideya ng pagsulat nito ay nagmula sa pagkakabasa nya ng Uncle Tom’s Cabin ni Harriet
Beecher Stowe na nailathala noong 1852at ng The Wandering Jew ni Eugene Sue. Inilarawan
ng Uncle Tom’s Cabin ang kaawa-awang kalagayan ng mga aliping Negro na dinukot sa Aprika
na nagbunsod kay Rizal upang gumawa din ng nobela na nagpapakita naman ng
pagmamalabis ng mga Kastila sa mga Pilipino. Noong una ipinanukala ito ni Rizal sa mga
kasamahang Pilipino sa isang pagtitipon sa tahanan ng mga Paterno sa Madrid noong Enero 2,
1884. Subalit hindi ito naisakatuparan sapagkat hindi nagkasundo ang mga ito sa tema ng
isusulat. Nais ni Rizal na ang nobela ay umikot sa lahat ng aspekto ng buhay sa Pilipinas
samantalang ang gusto naman ng karamihan ay magsulat ukol sa kababaihan. Dahil dito
nagdesisyon si Rizal na sya na lamang ang magsulat ng nobela.
Sa Madrid sinimulan n Rizal ang pagsusulat noong 1884 at duon nya natapos ang kalahati nito.
Noong 1885 matapos ang kanyang pag-aaral, nagtungo sya sa Paris at doon nya natapos ang
kalahati ng pangalawang hati samantalang ang huling sangkapat ng nobela ay natapos nya sa
Alemanya. Ang huling kabanata naman ay sa Wilhelmsfeld nya isinulat noong Abril-Hunyo
1886.Sa Berlin naman noong taglamig ng Pebrero 1886 ginawa nya ang huling rebisyon ng
manuskrito ng Noli.Noong Pebrero 21, 1887 natapos na ang Noli at handa ng ilathala. Salamat
na lang sa tulong ni Maximo Viola na nagpahiram ng kinakailangang halaga para sa
pagpapalimbag dahil kung hindi, malamang ay hindi tayo nagkaroon ng pagkakataon na
masilayan ngayon ang Noli. Ang pamagat ng Noli Me Tangere ay isang pariralang Latin na ang
ibig sabihin ay “Huwag mo akong salingin “ at hinango ni Rizal sa Bibliya mula kay San Juan.
Inihandog niya ang nobelang ito sa bayang Pilipinas. Binubuo ito ng 63 kabanata at epilogo.

ANG MGA TAUHAN NG NOLI ME TANGERE

Ang mga tauhan ng Noli ay batay sa totoong buhay na nakabase sa totoong kalagayan ng
Pilipinas at sinasabing totoong naganap ang mga sitwasyon dito. Katunayan maraming
pag-aaral na ang isinagawa upang malaman ang katotohanan mula sa pagkatao, lugar na
pinangyarihan at kaganapan sa nasabing kwento at nakapagpakita naman sila ng ebidensya
ukol dito. Isang patunay dito ay ang ginawang research nina Pedro Ortiz Armengol at Ambeth
Ocampo sa Rizal Without the Overcoat. Si Armengol ay isang Spanish Ambassador to Manila at
isa sa pakay niya ay matukoy ang ilang lugar na binabanggit sa Noli, ang bahay ni Kapitan
Tiyago sa Kalye Anluage. Si Jose Alejandrino na kaibigan at kasabayan ni Rizal ay nagsabing
totoong nasa Anluage matatagpuan ang bahay ni Kapitan Tiyago.Sa pagpapatuloy at Kung
hindi nga nagkakamali si Ocampo base sa nakita nya sa painting ni Jose Honorato Lozano na
Letras Y Figuras noong November 1864 kung saan sa loob ng mga letra ng pangalan ni
Mauricio ay ang mga maliit na larawan kanyang ng tahanan na inilarawan ni Rizal bilang
tahanan ni Kapitan Tiyago. Ang tahanan na ito ay ibenenta sa isa pang mayamang negosyante
na nangangalang Telesforo Chaudian kung saan ang asawa ni Alejandrino ay sinasabing
nanirahan dito.
Ang mga pangunahing tauhan-sina Ibarra, Maria Clara, Elias, Tasio, Kapitan Tiago,Padre
Damaso, Padre Salvi atbp- ay halaw sa mga taong nabuhay nang panahong iyon. Si Maria
Clara ay si Leonor Rivera na bagaman sa totoong buhay ay hindi nagging tapat kay Rizal at
nagpakasal sa isang Ingles. Sina Ibarra at Elias ay si Rizal mismo.Si Pilosopong Tasio ay ang
nakatatandang kapatid na si Paciano. Si Padre Salve, ayon sa mga Rizalista ay si Padre Pierna
vieja, ang kinamumuhiang prayleng Agustino ng Cavite na napatay ng mga rebolusyonaryo
noong panahon ng himagsikan.Si Kapitan Tiyago ay si Kapitan Hilario Sunico ng San Nicolas.Si
Donya Victorina ay si Donya Agustina Medel.Ang magkapatid na Basilio at Crispin ay ang
magkapatid na Crisostomo ng Hagonoy. Si Padre Damaso ay tipikal na dominanteng prayle-
arogante, immoral at laban na laban sa mga Pilipino- noong panahon ni Rizal.

ARALIN 8
ANG NOLI ME TANGERE AT EL FILIBUSTERISMO

PANIMULA
Ang mga nobelang Noli Me Tangere at El Filibisterismo ay ang dalawang nobela na
masasabi nating may pinakamakabuluhang naging epekto sa kasaysayan sa panahon ni
Rizal dahil ang mga ito ay tunay na naglalarawan ng kalagayan ng Pilipinas.Ang mga
 nobelang ito ay nagpapakita hindi lamang ng kahinaan ng pamunuan ng mga Espanyol na
namamahala sa ating bansa kundi maging ang pagkukulang ng mga mamamayang Pilipino.
Ipinapakita sa iba’t ibang mga karakter ng dalawang nobela ang uri ng lipunan at
mamamayan meron ang ating bansa na kumakatawan sa panahon ni Rizal at maging sa
kasalukuyan nating panahon. Mga karakter na kung susuriin nating mabuti ay maliwanag na
halimbawa ng mga taong sa paghahangad na maka-“survive sa sistema” ay sukdulang
maging sunod-sunuran sa sistema ng pamahalaan at simbahan, bulag at bingi sa mga
nangyayari sa bansa at talikuran ang sariling mga kababayan para sa sariling kapakanan.
Mayroon din namang mga karakter na sa kabila ng posibilidad na malagay sa panganib ang
kanilang buhay ay nakahandang maglingkod para sa kabutihan ng bayan. Iba’t ibang mga
katauhan, mabuti at masama subalit hanggang sa kasalukuyan ay kasa-kasama pa rin natin
sa ating lipunan.

Sa pagpapatuloy ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahang;

1. Napaghahambing ang pagkakaiba at pagkakatulad ng Noli at Fili

2. Nakikilala ang mga pangunahing tauhan sa mga nobelang Noli Me Tangere at El
Filibusterismo
3. Napahahalagahan ang naging ambag ng dalawang nobela sa lipunan sa panahon ni
Rizal at maging sa kasalukuyan nating panahon.

ANG NOBELANG NOLI ME TANGERE

Ang unang bahagi ng Noli Me Tangere ay sinulat ni Rizal sa Espanya at sinasabing ang
ideya ng pagsulat nito ay nagmula sa pagkakabasa nya ng Uncle Tom’s Cabin ni Harriet
Beecher Stowe na nailathala noong 1852at ng The Wandering Jew ni Eugene Sue. Inilarawan
ng Uncle Tom’s Cabin ang kaawa-awang kalagayan ng mga aliping Negro na dinukot sa Aprika
na nagbunsod kay Rizal upang gumawa din ng nobela na nagpapakita naman ng
pagmamalabis ng mga Kastila sa mga Pilipino. Noong una ipinanukala ito ni Rizal sa mga
kasamahang Pilipino sa isang pagtitipon sa tahanan ng mga Paterno sa Madrid noong Enero 2,
1884. Subalit hindi ito naisakatuparan sapagkat hindi nagkasundo ang mga ito sa tema ng
isusulat. Nais ni Rizal na ang nobela ay umikot sa lahat ng aspekto ng buhay sa Pilipinas
samantalang ang gusto naman ng karamihan ay magsulat ukol sa kababaihan. Dahil dito
nagdesisyon si Rizal na sya na lamang ang magsulat ng nobela.
Sa Madrid sinimulan n Rizal ang pagsusulat noong 1884 at duon nya natapos ang kalahati nito.
Noong 1885 matapos ang kanyang pag-aaral, nagtungo sya sa Paris at doon nya natapos ang
kalahati ng pangalawang hati samantalang ang huling sangkapat ng nobela ay natapos nya sa
Alemanya. Ang huling kabanata naman ay sa Wilhelmsfeld nya isinulat noong Abril-Hunyo
1886.Sa Berlin naman noong taglamig ng Pebrero 1886 ginawa nya ang huling rebisyon ng
manuskrito ng Noli.Noong Pebrero 21, 1887 natapos na ang Noli at handa ng ilathala. Salamat
na lang sa tulong ni Maximo Viola na nagpahiram ng kinakailangang halaga para sa
pagpapalimbag dahil kung hindi, malamang ay hindi tayo nagkaroon ng pagkakataon na
masilayan ngayon ang Noli. Ang pamagat ng Noli Me Tangere ay isang pariralang Latin na ang
ibig sabihin ay “Huwag mo akong salingin “ at hinango ni Rizal sa Bibliya mula kay San Juan.
Inihandog niya ang nobelang ito sa bayang Pilipinas. Binubuo ito ng 63 kabanata at epilogo.

ANG MGA TAUHAN NG NOLI ME TANGERE

Ang mga tauhan ng Noli ay batay sa totoong buhay na nakabase sa totoong kalagayan ng
Pilipinas at sinasabing totoong naganap ang mga sitwasyon dito. Katunayan maraming
pag-aaral na ang isinagawa upang malaman ang katotohanan mula sa pagkatao, lugar na
pinangyarihan at kaganapan sa nasabing kwento at nakapagpakita naman sila ng ebidensya
ukol dito. Isang patunay dito ay ang ginawang research nina Pedro Ortiz Armengol at Ambeth
Ocampo sa Rizal Without the Overcoat. Si Armengol ay isang Spanish Ambassador to Manila at
isa sa pakay niya ay matukoy ang ilang lugar na binabanggit sa Noli, ang bahay ni Kapitan
Tiyago sa Kalye Anluage. Si Jose Alejandrino na kaibigan at kasabayan ni Rizal ay nagsabing
totoong nasa Anluage matatagpuan ang bahay ni Kapitan Tiyago.Sa pagpapatuloy at Kung
hindi nga nagkakamali si Ocampo base sa nakita nya sa painting ni Jose Honorato Lozano na
Letras Y Figuras noong November 1864 kung saan sa loob ng mga letra ng pangalan ni
Mauricio ay ang mga maliit na larawan kanyang ng tahanan na inilarawan ni Rizal bilang
tahanan ni Kapitan Tiyago. Ang tahanan na ito ay ibenenta sa isa pang mayamang negosyante
na nangangalang Telesforo Chaudian kung saan ang asawa ni Alejandrino ay sinasabing
nanirahan dito.
Ang mga pangunahing tauhan-sina Ibarra, Maria Clara, Elias, Tasio, Kapitan Tiago,Padre
Damaso, Padre Salvi atbp- ay halaw sa mga taong nabuhay nang panahong iyon. Si Maria
Clara ay si Leonor Rivera na bagaman sa totoong buhay ay hindi nagging tapat kay Rizal at
nagpakasal sa isang Ingles. Sina Ibarra at Elias ay si Rizal mismo.Si Pilosopong Tasio ay ang
nakatatandang kapatid na si Paciano. Si Padre Salve, ayon sa mga Rizalista ay si Padre Pierna
vieja, ang kinamumuhiang prayleng Agustino ng Cavite na napatay ng mga rebolusyonaryo
noong panahon ng himagsikan.Si Kapitan Tiyago ay si Kapitan Hilario Sunico ng San Nicolas.Si
Donya Victorina ay si Donya Agustina Medel.Ang magkapatid na Basilio at Crispin ay ang
magkapatid na Crisostomo ng Hagonoy. Si Padre Damaso ay tipikal na dominanteng prayle-
arogante, immoral at laban na laban sa mga Pilipino- noong panahon ni Rizal.