See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/341189320

Türk Ormancılığında Planlama Sürecinin Gelişimi ile Orman İdaresi ve

Planlama Dairesi Başkanlığı’nın Günümüzdeki Uygulamaları / Development
of the Planning Process in Turkish Fores...

Conference Paper · April 2010

CITATIONS READS

0 75

2 authors, including:

Mehmet Demirci
Izmir Katip Celebi Universitesi
40 PUBLICATIONS   28 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Using Mixed Integer Goal Programming for Forest Planning: Akoren Planning Unit Case Study View project

Ormanların Planlanmasında Yeni Yaklaşımlar ve Türkiye’deki Uygulamalar ile Karşılaştırılması (İzmir-Gölcük Plan Ünitesi Örneği) / New Approaches in Forest
Management Planning and Comparison with Implementations in Turkey (Izmir–Golcuk Case Study) View project

All content following this page was uploaded by Mehmet Demirci on 18 May 2020.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 T.C.
ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ORMAN AMENAJMANININ DÜNÜ, BUGÜNÜ VE GELECEĞİ ÇALIŞTAYI

SONUÇ BİLDİRGESİ VE TEBLİĞLER

Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı

Ankara - 2010
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği Çalıştayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

ORMAN AMENAJMANININ
DÜNÜ BUGÜNÜ VE GELECEĞİ ÇALIŞTAYI
SONUÇ BİLDİRGESİ VE TEBLİĞLER

ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI

Orman Genel Müdürlüğü
Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı

ISBN : 978-605-393-061-7

Editör : Mustafa YURDAER – Sıtkı ÖZTÜRK

Hazırlayanlar : Sıtkı ÖZTÜRK – Tamer ERTÜRK

Ömer KARADEMİR – Mehmet DEMİRCİ
Kamil KILIÇ – Nuray ÖZBAĞCI

Kapak Fotoğrafları : Anonim

 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

TÜRK ORMANCILIĞINDA PLANLAMA SÜRECĠNĠN

GELĠġĠMĠ ĠLE ORMAN ĠDARESĠ VE PLANLAMA DAĠRESĠ
BAġKANLIĞI’NIN GÜNÜMÜZDEKĠ UYGULAMALARI

Mustafa YURDAER*
Mehmet DEMĠRCĠ**
*
OGM OİP Dairesi Başkanı – mustafayurdaer@ogm.gov.tr
**
Orman Mühendisi - OGM OİP Dairesi Başkanlığı – Orman İdaresi
Şubesi – mehmetdemirci@ogm.gov.tr

ÖZET
Sahip olduğumuz orman kaynaklarından yararlanmak ve
orman kaynaklarını tekniğine uygun bir Ģekilde yönetmek fikri 1857‘li
yıllarda ortaya çıkmıĢtır. Bu amaçla Fransa‘dan getirtilen ormancı
uzmanların çalıĢmaları ile Türkiye‘de ilk Yüksek Orman Okulu
açılmıĢtır. Açılan bu orman okulundan mezun olan ormancılar ile
yabancı uzmanların gayretleri sonucu 1870 yılında Orman
Nizamnamesi çıkarılmıĢ ve Türkiye‘de ormancılık ilk mevzuatına
kavuĢmuĢtur.
Ormanların alan ve ağaç serveti itibariyle hızla azalması,
ormanların korunması ve süreklilik prensibine göre iĢletilmesi için
önlemlerin alınmasını icap ettirmiĢtir. Bu gaye ile Avusturya‘dan
1914 yılında getirtilen uzmanın çalıĢmaları sonucu olarak 1917 yılında
ilk Orman Amenajman Kanunu çıkarılmıĢtır.
Bu kanununa uygun olarak ilk Orman Amenajman
Yönetmeliği 1917 yılında hazırlanmıĢ ve 1919 yılında yürürlüğe
girmiĢtir. Ġlk Amenajman ġube Müdürlüğü ile ilk Amenajman Heyeti
1917 yılında kurulmuĢ ve bu heyet 7147 ha büyüklüğündeki Çamdağı
Ormanlarının Amenajman Planlarını 1918 yılında yapmıĢtır.
1924‘te, 504 Sayılı ―Türkiye’de Mevcut Bilumum Ormanların
Fenni Usulü İdare ve İşlemleri Hakkında Kanun”, 1937 yılında 3116
sayılı Orman Kanunu, 1955 tarihinde “Orman Amenajman
Planlarının Tanzimine ve Tatbikine Ait Talimatname” adlı bir
yönetmelik yürürlüğe girmiĢtir. 1963-1972 yılları arasında
Türkiye‘deki bütün ormanların Amenajman Planları bitirilmiĢtir.

356
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

“Orman Amenajman Planlarının Düzenlenmesine,

Uygulanmasına ve Yenilenmesine Dair Yönetmelik” isimli
Amenajman Yönetmeliği 1973‘te, ―Orman Amenajman Planlarının
Düzenlenmesi, Uygulanması, Denetlenmesi ve Yenilenmesi Hakkında
Yönetmelik‖ adı ile yeni Amenajman Yönetmeliği 1991‘de, ekosistem
yaklaĢımını, katılımcılığı ve fonksiyonel planlamayı esas alan
―Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Yönetmeliği‖
2008‘de yürürlüğe girmiĢtir.
Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığı tarafından
2002-2009 yılları arasında birçok emir ve talimat yayınlanmıĢ,
amenajman ofisleri kurulmuĢ, heyetlerin bölgeselleĢmesine gidilmiĢ
ve bu çalıĢmalarla birlikte birçok proje yürütülmüĢtür.

Anahtar Kelimeler: Amenajman Planı, Amenajman Yönetmeliği,

Planlama, Orman Kanunu, Orman Nizamnamesi, Orman Ġdaresi ve
Planlama Dairesi BaĢkanlığı, OGM

1. GĠRĠġ
Ormanlar ilk olarak ısınma ve piĢirme için yakacak odun ve
daha sonraları endüstriyel ve transport ihtiyaçları için enerji kaynağı
olarak insanlığın, soysal ve teknik geliĢiminin ana unsuru olmuĢtur.
Ormanların insanlığa sunduğu ürün ve hizmetlerin çeĢidi ve önemi
günden güne artmıĢtır. Ġnsanlığın bu ürün ve hizmetlere olan
taleplerinin düzenli ve kesintisiz bir Ģekilde yerinde ve zamanında
karĢılanabilmesi ve orman kaynaklarının tahrip edilmeden
sürdürülebilir bir Ģekilde yönetilmesi için çeĢitli teknik rapor, plan ve
programlara ihtiyaç vardır.
Ülkemiz coğrafi konumu ve topoğrafik yapısı sebebiyle çok
çeĢitli orman ekosistemlerini ve kaynaklarını bünyesinde
barındırmaktadır. Ekosisteme zarar vermeden bu kaynaklardan
faydalanmak için Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığı‘nca
(OĠPD BaĢkanlığı) Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Planlama mantığı
ile Amenajman Planları yapılmaktadır. OĠPD BaĢkanlığı teknik ve
idari personelinin günümüzde sahip olduğu bilgi ve deneyimin çok
emek verilen bir tarihi geliĢimi vardır.

357
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

Bu tarihi süreçte, Türkiye‘deki ormanlarının planlanmasında

mevzuat, teknik ve uygulama yönünden çeĢitli aĢamalar yaĢanmıĢtır.
Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi olarak bu aĢamalar 2
bölümde incelenebilir. Bu aĢamalar ile birlikte OĠPD BaĢkanlığı‘nın
2002-2009 yılları arasında yaptığı faaliyetleri de bu çalıĢmada
irdelenecektir. Son olarak OĠPD BaĢkanlığının gelecekte yapacağı
çalıĢmalar ile sonuç ve önerilere yer verilecektir.

2. TÜRKĠYE’DE ORMAN AMENAJMANI

ÇALIġMALARININ DÖNEMLERĠ
Orman Amenajmanı çalıĢmaları burada iki ana döneme
ayrılmıĢ ve her bir dönem o dönem içerisinde meydana gelen mevzuat
değiĢikliği ve teknik geliĢmelerin ıĢığında çeĢitli aĢamalara ayrılmıĢtır.

2.1. Osmanlı Dönemi (1299 – 1923)

ġad (1992) bu dönemi Düzenli Ormancılık Öncesi AĢama
(1299-1856), Düzenli Ormancılığın BaĢladığı AĢama (1857-1878),
Uygulamaların Türk Ormancılığınca Yürütüldüğü AĢama (1878-1914)
ve Plana Dayalı ĠĢletmecilik AĢaması (1914-1923) olmak üzere dört
aĢamada incelemiĢtir. Eraslan (1992) ise 1857-1916 Yılları Arası
Dönem ve 1917-1923 Yılları Arası Dönem olmak üzere iki dönemde
incelemiĢtir. ÇalıĢmamızda bu dönemler üç aĢamada incelenmiĢ olup
aĢağıdaki Ģekilde kısaca açıklanmıĢtır.

2.1.1. Düzenli Ormancılık Öncesi AĢama (1299-1856)

Osmanlı ormanlara ilgi göstermiĢ ancak bu ilgi sınırlı ölçüde
kalmıĢtır. Tersanenin, Tophanenin ve askeri ahırların orman
ürünlerine olan ihtiyaçlarının karĢılanması amacıyla ormanların bir
bölümü ayrılmıĢ ve korunmasına özen gösterilmiĢtir.
Bu ihtiyaca dönük yapılan kesimlerde herhangi bir ormancılık
tekniğine uyulmamıĢ sadece ormanların tahribatını önlemek için
kesimlerin aynı yerden yapılmamasına özen gösterilmiĢtir. Buna göre
de bu aĢamanın ormanlardan yararlanma ile ilgili genel niteliği,
“Düzensiz Seçme ĠĢletmesi” biçimindedir [ġAD, 1992].

358
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

2.1.2. Düzenli Ormancılığın BaĢladığı AĢama (1857-1916)

Osmanlı‘da bayındırlık, ulaĢtırma, eğitim, kültür, endüstri,
tarım ve ormancılık alanlarında geliĢtirilmiĢ olan Islahat‘ın
gerçekleĢmesi için, gelir sağlayan ulusal kaynaklar araĢtırılırken, bu
arada ormanlardan da yararlanılmak istenmiĢtir. Devlet, hazinenin
gereksinim duyduğu gelirleri sağlamak için ormanları iĢletmek, bu
faydalanmayı sürekli hale getirmek için de Ormancılık Tekniği‘ni
uygulamak gerektiğine kani olmuĢtur. Bunun için Orman TeĢkilatı
kurmak, teĢkilatta çalıĢacak Teknik Elemanları yetiĢtirmek üzere
Orman Okulu açmak, gereken Kanun ve Nizamnameleri hazırlamak
amacı ile Yabancı Uzmanların getirilmesi kararlaĢtırılmıĢtır
[ERASLAN, 1992].
Bu iĢler için Fransa‘dan Ormancılık Uzmanları Luis Tassy ve
M.Stheme Osmanlı‘ya getirilmiĢtir. Tassy, 17 Kasım 1857 tarihinde
Türkiye‘de ilk Orman Okulu‘nu kurmuĢ ve böylece ormancılığın
temelleri atılmıĢtır.
Osmanlı Devleti sınırları içerisinde geniĢ ormanların olup
olmadığını araĢtırmak için bu uzmanlar Tesalya, Midilli Adası,
Gelibolu ve Çanakkale Ormanları‘ndan baĢlamak üzere, bu
ormanların istikĢaf iĢlerini yapmıĢlardır. Daha sonra orman okulunda
kendi yetiĢtirdikleri birkaç öğrencinin katılması ile Belgrat
Ormanı‘nda Amenajman Planı yapmıĢlar ve yine Sinop ve Kastamonu
illeri arasındaki Elekdağ Ormanları‘nda gerekli incelemeleri
yapmıĢlardır.
Tassy, ormanların amenajman ve istikĢaf iĢlerindeki
çalıĢmalarını sürdürmekle beraber, bu iĢlerin idealinin yapılmasının
olanaksızlığı karĢısında, ĠstikĢaf Heyetleri oluĢturma çarelerini
araĢtırmıĢtır. Bulgaristan ormanlarının keĢif ve Geçici Amenajman
Planlarını yapmak üzere 3 kiĢilik bir heyet 1865 yılında kurulmuĢtur.
Tassy‘nin kiĢisel çabaları ile Fransa‘dan 4 adet Ormancı
Uzman getirilmiĢ, orman okulunun mezunlarından oluĢan 4 komisyon
oluĢturulmuĢ ve bu yabancı uzmanların her biri bu komisyonlara
baĢkanlık etmiĢtir.
Bu 4 komisyon Selanik, Bosna, Çanakkale ve Konya illeri
civarındaki ormanlarda istikĢaf ve amenajman iĢleri yapmıĢtır
[ERASLAN, 1989].

359
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

Mevzuat yönünden orman kanunun niteliğinde olan 52

maddelik Orman Nizamnamesi 13 Ocak 1870 tarihinde ilan edilmiĢtir.
Bu çalıĢmada Fransız Tassy‘nin büyük emeği geçmiĢ, tasarı
aĢamasındayken gerekçesini kaleme almıĢtır.
Orman Nizamnamesi, Fransız Orman Kanunu temel alınarak
hazırlanmakla birlikte, milli-Ġslami uygulama ve anlayıĢlara da yer
verildiği için karma bir metin özelliğini taĢımaktadır [KOÇ, 2005].
Nizamname'nin altı ila dokuzuncu maddeleri, Osmanlı
ormancılığının planlı ve bilinçli bir döneme girdiğinin en bariz
iĢaretlerini vermektedir. Nizamname ile kesim yapılabilecek
nitelikteki ağaçlar her sene özel olarak iĢaretlenecek, iĢaretlenen
ağaçların cins ve miktarları bir deftere kaydedilecektir. KıĢ
mevsiminde yapraklarını döken ağaçlar, sadece 15 Ekim-15 Nisan
tarihleri arasında yani ağaçların sularının çekildiği tarihlerde
kesilebilecektir. Odun ve kömür elde edilecek alanlar kullanıma
baĢlanmadan önce tespit edilecek, ağaçların kesim ve nakillerinde
orman idaresinden resmi izin alınacaktır [KOÇ, 2005].

Bu dönemde; iĢletmeye açılan devlet ormanlarında odun

üretimine iliĢkin diğer esaslar aĢağıda olduğu gibidir.
Tüm devlet ormanları tayin ve tahdit edilecek, koĢullu
olarak iĢletilecektir.
Ġzin ve sözleĢme ile iĢletmeye açılan devlet ormanlarında
kesim, bedel karĢılığında yapılacaktır.
Kesimler, keĢif (iĢletme) raporlarına ve krokilere göre ilçe
müfettiĢlerinin denetimi altında yürütülecektir.
KeĢif raporları ve satıĢ sözleĢmeleri uyarınca yapılan
uygulamaları, merkez müfettiĢleri denetleyecektir.
Raporlarda, ormanın neresinde, ne cins ve miktarda kesim
yapılacağına iliĢkin bilgi ve esaslar bulunacak, satıĢ
sözleĢmesinde de kesim süresi belirtilecektir.
Kesilecek miktar, korularda ağaç sayısı ya da hacim olarak;
baltalıklarda ise alan olarak saptanacaktır.
Kesime olgunluk kriteri korularda, ağaçların yerden 1 m
yüksekliğindeki çevresinin 1 m‘den (çapının yaklaĢık 30
cm‘den) fazla olmasıdır. Ancak bir kısım ağaç ihtiyat
olarak bırakılacaktır [ġAD, 1992].

360
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

Bu arada, 1870 tarihli Orman Nizamnamesi‘nin ikinci maddesi

Ģöyledir:
“2. madde: Memalik-i Devlet-i Aliyye'de ne kadar miri ormanı
var ise ta’yin ve tahdid olunacak ve mevad-ı atinin ahkâmı ta’yin ve
tahdid ile taht-ı muhafazaya alınan ormanlar hakkında cari
olacaktır.”
Yani bu madde, ülkedeki miri orman varlığının tespitini ve
Nizamname hükümlerinin kayıt altına alınacak bu tür ormanlarda
uygulanmasını öngörmektedir [KOÇ, 2005]. Ne yazık ki 140 yıl evvel
kanunla emirlenmiĢ olan devlet ormanlarının kadastrosunun yapılması
iĢi hala 2010 Türkiye‘sinde tamamlanamamıĢtır. Bu da
amenajmancının iĢini zorlaĢtırmaktadır.
Merkezdeki Ormancılık Heyetinin, önce Orman Fen Heyetine
sonra da Orman Genel Müdürlüğü‘ne dönüĢtürülmesi 1909 yılında
olmuĢtur. TaĢra örgütünde idari ve teknik hizmetler ayrılmıĢ ve buna
göre, yeni hizmet-görev birimleri oluĢturulmuĢtur [ġAD, 1992].
Bu döneme kadar, her ne kadar raporlara dayalı çalıĢmalar
yapılsa da orman kaynaklarının tahribinin ve aĢırı kullanımının önüne
geçilememiĢ ve bu konuda bazı önlemlerin alınması ihtiyacı hâsıl
olmuĢtur.
Dönemin MeĢrutiyet Hükümeti, ormanların korunması ve
süreklilik prensibine göre iĢletilmesi için en hızlı ve en köklü
önlemlerin alınmasını kararlaĢtırmıĢtır. Bu amaçla, düĢüncelerinden
ve yapacağı tavsiyelerden istifade etmek üzere Avusturya‘dan
Ormancılık MüĢaviri olarak uzman Hermann Veith 1914 yılında
Türkiye‘ye getirilmiĢtir.
Veith, 1914 yılının yaz baĢlarında Kastamonu, Sinop ve Bolu
ormanlarında, kıĢ aylarında ise Isparta, Denizli, Muğla, Aydın ve
Antalya ormanlarında incelemeler yapmıĢ ve hazırladığı raporların
birinde ormandan yararlanmanın süreklilik prensibine ve Orman
ĠĢletme Planlarına göre yapılması zorunluluğunu vurgulamıĢtır.
Veith, bu çalıĢmalardan sonra bir Orman Amenajman
Kanunu‘nun çıkarılması bu kanuna uygun bir Amenajman
Yönetmeliği‘nin hazırlanması, bu yönetmeliği uygulayacak
Amenajman TeĢkilatı‘nın ve Amenajman Heyetlerinin kurulması iĢleri
ile uğraĢmıĢtır. ĠĢte bu çabalarından dolayı Yiğitoğlu (1941)

361
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

tarafından Hermann Veith, Türkiye‘de Orman Amenajmanı‘nın

kurucusu olarak nitelendirilmektedir [ERASLAN, 1982].
Hâlihazırda uygulanan ormancılık iĢleri ilçeler bazında ayrılan
ormanların istikĢafı, harita-kroki ve iĢletme raporları ile
gerçekleĢtirilmektedir. Getirilen yabancı uzman da ormanları münferit
ünitelere ayırmak, düzenli haritalarını ve bunlara göre kat‘i
amenajman planlarını yapmak suretiyle, çalıĢmalarını yürütmüĢtür. O
güne kadar tamamen Fransız ekolüne dayanan orman
iĢletmeciliğinden ve amenajmanından, Orta Avrupa anlayıĢına bir
dönüĢ baĢlamıĢtır [ġAD, 1992].
Eraslan (1982) bu dönemi Türkiye’de Planlı Ormancılığın ve
Orman Amenajmanı‘nın doğması için, gerekli hazırlıkların yapıldığı
bir dönem olarak nitelendirmiĢtir. Evcimen (1978) ise plana dayalı
amenajman öncesi, rapora dayalı amenajman biçiminde tanımlamıĢtır.
Bu dönem ġad (1992) ye göre ise plana dayalı amenajmana geçiĢ
aĢamasıdır.

2.1.3. Plana Dayalı ĠĢletmecilik AĢaması (1917-1922)

“Ormanların Usulü İdarei Fenniyeleri Hakkında Kanun” adını
taĢıyan ilk orman amenajmanı kanunu 1917 yılında yürürlüğe
girmiĢtir. Bu kanunun 2. Maddesinde, özel kiĢilere ve köylere ait
ormanlar hariç olmak üzere, devlete ait ormanların Amenajman
Planları ile iĢletileceği ifade edilmiĢtir. Aynı kanunun 3. Maddesinde
de Amenajman Planlarının Ticaret ve Tarım Bakanlığı tarafından
hazırlanacak Amenajman Yönetmeliği‘ne düzenleneceği ve 4.
Maddesinde de Kat‘i Amenajman Planı yapılamayan ormanların
Muvakkat ĠĢletme Planları ile iĢletileceği öngörülmüĢtür.
Bu kanunun öngördüğü Orman Amenajman Yönetmeliği
Tasarısı, Avusturya ormancılığında uygulanan Amenajman
Yönetmeliği esaslarına dayanılarak Orman MüĢaviri H. Veith
tarafından 1917 yılında kaleme alınmıĢtır. Ancak bu tasarı, Türk
ormancıları tarafından bazı değiĢiklikler yapıldıktan sonra 1919
yılında yürürlüğe girmiĢtir.
Bu yönetmelik, Türkiye’de ilk Orman Amenajman Yönetmeliği
niteliğini taĢır [ERASLAN, 1982].

362
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

Orman Amenajman Kanununun ve Orman Amenajman

Yönetmeliğinin istilzam ettiği iĢleri yapmak üzere Orman Genel
Müdürlüğü‘ne bağlı ilk Amenajman ġube Müdürlüğü ile ilk
Amenajman Heyeti 1917 yılında kurulmuĢtur.
Bu heyet 5 Avusturyalı Yüksek Orman Mühendisi ile 5 Türk
Orman Mühendisinden oluĢmuĢtur. Bu amenajman heyeti Hendek
Ġlçesinin kuzeyinde yer alan Set Köyü civarında 7147 ha
büyüklüğündeki Çamdağı Ormanlarının Amenajman Planlarını
yapmıĢtır. Ġlk Orman Amenajman Planı olma özelliğini taĢıyan bu
plan 25 Ocak 1918 tarihinde tamamlanarak imzalanmıĢ ve basılarak
çoğaltılmıĢtır. Bu Amenajman Planı, 1920-1940 yılları arasındaki 20
yıllık dönem için Yaş Sınıfları Metoduna göre düzenlenmiĢtir
[ERASLAN, 1955].
Ġlk Amenajman Kanunun 4. Maddesinin gerektirdiği Muvakkat
Amenajman Planlarını düzenlemek için, 1917 yılında “Ormanların
Muvakkat İşletme Planlarının Yapılmasına Dair Amenajman
Yönetmeliği” adı ile bir yönetmelik çıkarılmıĢtır. Yukarıda bahsedilen
ilk esaslı Amenajman Planı dıĢta bırakılırsa, bu dönemde düzenlenen
Amenajman Planları, bu yönetmelik esaslarına göre yapılmıĢtır
[ERASLAN, 1982].

2.2. Cumhuriyet Dönemi (1923 – 2010)

Orman Amenajmanın 1923 sonrası dönemlerine iliĢkin, Orman
Amenajmanına emek vermiĢ değerli bilim adamları çeĢitli
yaklaĢımlarda bulunmuĢlardır. ÇalıĢmamızdaki dönem ayırımı, bu
yaklaĢımların ıĢığında ve mevzuattaki geliĢmeler göz önünde
bulundurarak yapılmıĢtır.

2.2.1. 1924 – 1936 Yılları Arası Dönem

Cumhuriyetin 2. Yılı 1924‘te, 504 Sayılı ―Türkiye’de Mevcut
Bilumum Ormanların Fenni Usulü İdare ve İşlemleri Hakkında
Kanun” Amenajman Kanunu çıkmıĢ ve 1917 yılında çıkan kanunun
yürürlükten kaldırılmıĢtır. Yeni çıkan bu kanunla devlete, kiĢilere,
Ģirketlere, cemiyetlere, kurumlara ve köylere ait bütün ormanların
Amenajman Planları ile iĢletilmesi zorunluluğu getirilmiĢtir.

363
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

Kat‘i Amenajman Planlarının en geç 3 yıl içerisinde

tamamlanması öngörülmüĢ ve bu süre zarfında Muvakkat ĠĢletme
Planları ile koru ve baltalıklarda kesim yapılabilmesine müsaade
edilmiĢtir. Muvakkat ĠĢletme Planlarının da kısa zamanda
düzenlenemeyeceği anlaĢılınca 504 sayılı kanuna ek olarak 526 Sayılı
Kanun 1924 tarihinde çıkarılmıĢtır.
Bu dönemde, yukarıda bahsi geçen kanun hükümlerini
gerçekleĢtirmek için aĢağıdaki Amenajman Yönetmelikleri ve
Ġzahnameleri hazırlanmıĢ ve bunlara uygun olarak Amenajman
Planları düzenlenmiĢtir.
1. Korular Ġçin Muvakkat ĠĢletme Planı Talimatnamesi (1924)
2. Baltalıklara Ait ĠĢletme Planı Talimatnamesi (1924)
3. KeĢif Raporları Ġzahnamesi (1924)
4. 1935 Yılı Amenajman Metotlarına Ait Ġzahname
[ERASLAN, 1982].
Amenajman Planlarını yapmak üzere 1924 yılında 2 heyet
kurulmuĢ ve heyetler, 1 baĢkan, 2 mühendis ve 6 yardımcı mühendis
olmak üzere 9 teknik elemandan oluĢmuĢtur. 1929 yılında her bir
heyetin teknik eleman sayısı 9‘dan 7‘ye indirilmiĢ ve yeni 2 heyet
daha kurulmuĢtur [ġAD, 1992].

2.2.2. 1937 – 1954 Yılları Arası Dönem

Bu dönemin baĢlangıcını ve önemli özelliğini, Türkiye‘de
ormancılığa yeni bir yön veren ve modern orman iĢletmeciliği kurma
amacını güden 1937 tarih ve 3116 sayılı Orman Kanunu‘nun
yürürlüğe girmesi oluĢturur.
Bu kanunun 38. Maddesi, Türkiye‘deki ormanların baltalık ve
koru iĢletme biçimlerine göre düzenlenecek ve Orman Genel
Müdürlüğü tarafından onaylanacak Amenajman Planları ile
iĢletileceği hükmünü koymuĢtur.
Bu kanunun güttüğü amaçlara ve içerdiği hükümlere uygun
olarak, Orman Amenajman Planlarının düzenlenmesi için aĢağıdaki
Amenajman Yönetmelikleri çıkarılmıĢtır.
1. Türkiye Ormanları Amenajman Planlarının Süratle Ġkmaline
Dair Talimatname (1941)
2. Birinci Devre Amenajman ĠĢleri Talimatnamesi (1944)

364
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

3. Orman Amenajman Planlarının Tanzimine ve Tatbikine Ait

Talimatname (1952)
1941 ve 1952 yılları Amenajman Yönetmeliklerine göre
yapılan planlara Kat‘i Amenajman Planları adı verilmiĢtir. Ancak,
bütün Türkiye‘deki bütün ormanların Kat‘i Amenajman Planları
yapılamamıĢtır.
Buna karĢılık 1944 yılı Amenajman Yönetmeliği esaslarına
göre Türkiye‘deki bütün ormanların Birinci Devre Amenajman
Planları 1946 yılında tamamlanmıĢ ve bu planlardan alınan verilere
dayanarak Memleket Orman Envanteri yapılmıĢtır. Bu envanter
sonucuna göre Türkiye‘nin orman varlığı, 10,5 Milyon hektar olarak
saptanmıĢtır [ERASLAN, 1982].

2.2.3. 1955 – 1962 Yılları Arası Dönem

1952 yılında yürürlüğe giren Amenajman Yönetmeliği, Türk
ormancılığının teknik geliĢimine yetmediği için 23 Haziran 1955
tarihinde “Orman Amenajman Planlarının Tanzimine ve Tatbikine Ait
Talimatname” adı ile 149 maddeden oluĢan bir yönetmelik yürürlüğe
girmiĢ ve bu dönem baĢlamıĢtır.
Bu yönetmelikte, ormanın aktüel kuruluĢunu ortaya koymak
için Yersel Metotların yanında Hava Fotoğrafları ve İstatistik
Metotların, aynı yaĢlı ormanların bonitet sınıflarının belirlenmesi için
Anamorfik Bonitet Göstergesi Eğrileri Metodu’nun, korunması güven
altına alınabilen koru ormanlarında Yaş Sınıfları Metodu ile
Gençleştirme Alanı Metodu’nun, ayrıca Genel Eta Formülü’nün
kullanılması kabul edilmiĢtir.
Böylece, sadece 1917 yılındaki Amenajman Yönetmeliğinde
yer alan fakat daha sonraki yönetmeliklere konmayan Yaş Sınıfları
Metodu, 38 yıl sonra yeniden yönetmeliğe girmiĢtir. Bundan önceki
yönetmeliklerde bütün koru ormanları için sadece Seçme Sistemi‘nin
uygulanması öngörüldüğü halde, 1955 yılı yönetmeliği, Grup
İşletmesi‘nin, Büyük ve Küçük Alan Siper İşletmesi‘nin etek Ģeridinde
tıraĢlama kesimine ve yandan tohumlamaya dayanan Doğal
Gençleştirme Metodu‘nun, hatta belirli koĢullarda tıraĢlama kesimine
dayanan Yapay Gençleştirme Metodu‘nun uygulanması olanaklarını
sağlamıĢtır. Daha sonra GençleĢtirme Alanı Metodu‘nun Türkiye‘deki
uygulamasından vazgeçilmiĢtir. Ayrıca yeter ölçekte ve nitelikte hava

365
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

fotoğrafı sağlanamadığı için Hava Fotoğrafları ve Ġstatistik Metotlar

kullanılamamıĢ, dolayısıyla da uygun meĢçere tiplerini ayırmak ve
modern envanter yöntemlerini uygulamak mümkün olmamıĢtır
[ERASLAN, 1982].

2.2.4. 1963 – 1972 Yılları Arası Dönem

Türkiye‘nin Ulusal Ekonomisi yönünden olduğu kadar
ormancılık sektörü için de 1963 yılı önemli bir yıl olmuĢtur.
1963-1972 yılları arası dönem, Birinci BeĢ Yıllık Kalkınma
Planı (1963-1967) ve Ġkinci BeĢ Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972)
olmak üzere 10 yıllık süreyi kapsadığından, bu kalkınma planlarında
Ormancılık Sektörü için saptanan hedeflere ulaĢmak amacı ile
Türkiye‘deki bütün ormanların Amenajman Planlarının 10 yıllık bir
sürede bitirilmesi gerekmiĢtir.
Bunun için Orman Genel Müdürlüğü tarafından 10 yıllık
çalıĢma programı düzenlenmiĢ ve bu programa göre; her yıl ülke
orman varlığının onda biri (1/10) üzerinde uçuĢlar yapılıp hava
fotoğraflarının elde edilmesi, amenajman heyetlerinin bu alanlarda
çalıĢma yapması ve 10 yıllık süre zarfında bütün ormanların
amenajman planlarının yapılması planlanmıĢtır.
Bu dönemde ormanlardan sürekli, rasyonel ve entansif bir
biçimde yararlanma esaslarının ve yollarının gösterilmesi için, Örnek
Devlet Orman İşletmeleri kurulmuĢ ve bu iĢletmelerin örnek nitelikte
Amenajman Planlarının yapılması için 1964 yılında “Örnek Devlet
Orman İşletmeleri Amenajman Planları’nın Düzenlenmesine,
Uygulanmasına ve Yenilenmesine Ait Yönetmelik” adını taĢıyan bir
yönetmelik yürürlüğe konulmuĢtur. Bu yönetmeliğe uygun olarak
1964-1966 yılları arasında Karamanbayırı (Demirköy), Düzlerçamı
(Antalya), Alaçam (Dursunbey) ve Çığlıkara-Koçova (Elmalı) Örnek
Devlet Orman ĠĢletmeleri‘nin Amenajman Planları bitirilmiĢ ve
böylece 27 adet Örnek Amenajman Planı düzenlenmiĢtir [ERASLAN,
1982].
1963-1972 yıllarını kapsayan 10 yıllık süre zarfında Türkiye
ormanlarının tamamının Amenajman Planının yapılabilmesi için çok
emek sarf edilmiĢ, dönemin baĢında 11 olan Amenajman
BaĢmühendisi adedi dönemin sonu olan 1972 yılında tedrici olarak

366
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

45‘e kadar çıkmıĢtır. Bu zaman diliminde 20.199.296 hektar alanın

Amenajman Planı yapılmıĢtır [ÇETĠN, 1992].
AĢamanın sonunda 02.07.1972 tarihinde Orman Amenajman
Dairesi BaĢkanlığı, Amenajman ve Kadastro Dairesi BaĢkanlığı
Ģeklinde bir yapılanmaya tabi tutulmuĢtur.
Bu Daire BaĢkanlığı; Amenajman ve Envanter ġube
Müdürlüğü, Kadastro ġubesi Müdürlüğü ve Mülkiyet Ġhtilafları ġube
Müdürlüğü gibi Ģube müdürlükleri ile taĢrada Orman Amenajman ve
Kadastro Müdürlüğü ile bu müdürlüğe bağlı Orman Amenajman Etüt
ve Denetim Heyeti Müdürlüğü, 27 Orman Tahdit Komisyon
BaĢkanlığı ve 45 Orman Amenajman Heyet Reisliği gibi birimlerden
oluĢmuĢtur [ġAD, 1992].

2.2.5. 1973 – 1990 Yılları Arası Dönem

Bu dönemin baĢladığı 1973 yılının Türkiye Orman
Amenajmanı Yönünden iki önemli özelliği vardır. Bunlardan ilki 1963
yılına baĢlayan ve 1972 yılına kadar süren çalıĢmalar neticesinde
Türkiye‘deki bütün ormanların Amenajman Planlarının tamamlanmıĢ
olmasıdır. Ġkincisi ise Tarım Bakanlığı‘nın 23.06.1955 tarihli olurları
ile yürürlüğe girmiĢ olan “Orman Amenajman Planlarının Tanzimine
ve Tatbikine Ait Talimatname”nin günün bilim ve tekniğine uygun
olmaması sebebiyle yürürlükten kaldırılması ve “Orman Amenajman
Planlarının Düzenlenmesine, Uygulanmasına ve Yenilenmesine Dair
Yönetmelik” adı ile 143 maddeden oluĢan ve sonunda 27 adet tablo
örneği ve ekleri içeren yeni Amenajman Yönetmeliği‘nin 30.06.1973
tarihinde onaylanması ve 21.08.1973 gün ve 14632 sayılı Resmi
Gazete‘de yayınlanarak yürürlüğe girmesidir [OGM, 1973].
Bu yeni yönetmelik, 1955 yılı Amenajman Yönetmeliği ile
karĢılaĢtırıldığında kuruluĢu, dayandığı ilke ve görüĢler, içerdiği
esaslar ve metotlar bakımından tamamı ile farklı reformist bir nitelik
ve özellik taĢıdığı görülmektedir. Ancak bu yönetmeliğin çeĢitli
eksikliklerinin olduğundan da bahsetmek mümkünüdür. Orman
iĢletmesinin sadece doğal koĢullarına dayanan, orman ürünleri
üretiminin ve ormanların diğer fonksiyon ve hizmetlerinin
sürekliliğini ön planda tutan, böylece doğal nitelikte Amenajman
Planlarının yapılmasına iliĢkin esasları ve metotları veren bir
yönetmelik olması, buna karĢılık doğal nitelikteki Amenajman

367
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

Planlarının ekonomik yönden fizibilitesinin kontrol edilmesi ve

böylece hem doğal hem de ekonomik sürekliliğin sağlanması için
gerekli esasları ve metotları içermemesidir [ERASLAN, 1982].
Yeni yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile Revizyon Planı
düzenlemeye yönelik Amenajman ÇalıĢmalarına da baĢlanmıĢtır. Bir
önceki periyotta hazırlanan Amenajman Planlarında rastlanan eksik ve
yetersizliklerin giderilmesi olanağı elde edilmiĢtir. Bu dönem
içerisinde meydana gelen en önemli geliĢmelerden birisi de Orman
Amenajman Planlarının taahhüt yoluyla yaptırılması çalıĢmalarına
1987 yılında fiilen baĢlanılması ve müteakip yıllarda da devam
ettirilmesidir [ġAD, 1982].
1973-1990 yıllarını kapsayan bu dönemde 16.369.153 hektar
alanın Amenajman Planı yapılmıĢtır. 1973 yılında 20 olan
Amenajman BaĢmühendisi adedi 1983-1986 yılları arasında 40‘a
kadar çıkmıĢ ancak dönemin sonu olan 1990 yılında bu rakam 26
olmuĢtur [ÇETĠN, 1992].
Bu dönemde; 1976-1978 yıllarında Akdeniz Orman Kullanım
Projesi çerçevesinde yerli ve yabancı uzmanlarca Gazipaşa – Mut
Model Planları yapılmıĢtır.

2.2.6. 1991 – 2007 Yılları Arası Dönem

1973 yılında yürürlüğe giren ―Orman Amenajman Planlarının
Düzenlenmesine, Uygulanmasına ve Yenilenmesine Dair
Yönetmelik‖in, günün geliĢen bilimsel ve teknik ormancılık esaslarına
göre tekrar gözden geçirilerek ülke ormanları ve ormancılığı için çok
yönlü yararların sağlanması hedef alınarak yeniden düzenlenmesi
ihtiyacı hâsıl olmuĢtur. Bu amaçla, 06.09.1988 tarihinde ilgili kurum
ve kuruluĢlarla ortak çalıĢmaya baĢlanmıĢtır.
Bu çalıĢmaların neticesinde ―Orman Amenajman Planlarının
Düzenlenmesi, Uygulanması, Denetlenmesi ve Yenilenmesi Hakkında
Yönetmelik‖ adı ile 143 maddeden oluĢan yeni Amenajman
Yönetmeliği 20.05.1991 tarihli Genel Müdür Oluru ile yürürlüğe
girmiĢtir [OGM, 1991].
Yapraklı ormanların gençleĢtirilmesindeki silvikültürel
baĢarısızlıkların tartıĢılması ve Batı Karadeniz‘de yapraklı ve karıĢık
ormanların gençleĢtirilmesi sorunlarına çözüm aranması için
çalıĢmalara baĢlanmıĢtır. 1988‘de Türk - Alman Projesi uygulamaya

368
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

konmuĢ, yapılan seminerler sonucu yaĢ sınıfları yönteminin

değiĢtirilmesine karar verilmiĢtir.
Münferit Planlama mantığı ile 10 yılda, Zonguldak (Devrek,
Dirgine, Yenice, Bartın, Karabük), Bolu (Düzce, Bolu, Mengen,
Yığılca, Gölkaya, Akçakoca), Kastamonu (Bozkurt), Sinop (Ayancık),
Trabzon (Maçka) Bölge Müdürlüklerinde toplam 107 Amenajman
Planı yapılmıĢtır. Münferit Planlamanın en önemli farklılığı meĢçere
tipi bazında değil, bölmecik bazında planlama yapılmasıdır. Bu
çalıĢmalar çerçevesinde devamlı orman iĢletme Ģekli kavramı
geliĢtirilmiĢ ve uygulanmıĢtır. GeliĢtirilen bu yeni yaklaĢımlar
çerçevesinde yapılan planlara Model Plan ismi verilmiĢtir.
Kıbrıs‘ın (KKTC) orman amenajman planları OĠPD BaĢkanlığı
tarafından yenilenmiĢtir. Azerbaycan ormancıları ile müĢterek olarak
Bolu ormanlarında eğitim çalıĢmaları yapılmıĢ 2 ay süreyle 6
Azerbaycan ormancısına planlama ve ormancılığımız konusunda
eğitim verilmiĢtir.
Orman Genel Müdürlüğü ile Finlandiya‘nın Stora-Enso Forest
Development Oy.Ltd. arasında 1998 yılında ―Orman Amenajman
Planlama ve Kaynak Bilgi Sistemlerinin GeliĢtirilmesi Projesi‖ (FRĠS
Projesi) baĢlatılmıĢtır.
Bu projenin arazi faaliyetleri ve uygulamaları Zonguldak
Orman Bölge Müdürlüğünün Karabük Orman ĠĢletme Müdürlüğü
Orman ĠĢletme ġefliklerinde yürütülmüĢtür. Yürütülen bu FRĠS
Projesi ile OGM bir atılım baĢlatmıĢ, sayısal ormancılığa yönelmiĢ ve
bunun temeli atılmıĢtır.
Bu projenin en önemli çıktıları; 1-Bilgi transferi, 2-Veri tabanı
kurulması, 3-Coğrafi veri tabanı kurulması, 4-Modelleme ve yöneylem
teknikleri ile Coğrafi Bilgi Sistemi uygulamalarından faydalanılarak
orman amenajman planı yapılarak gerekli tablolar, raporlar ve
tematik haritalar üretilmesi olmuĢtur.
Orman amenajman planlarının biyolojik çeĢitliliğin korunması
ve orman kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi yaklaĢımı ile
hazırlanması amacıyla GEF II Projesi kapsamında biyolojik
çeĢitliliğin korunması, geliĢtirilmesi ve yönetimi hususlarının orman
amenajman planlarına entegrasyonu için OĠPD BaĢkanlığı bünyesinde
Biyolojik ÇeĢitlilik Entegrasyon Birimi oluĢturulmuĢtur.

369
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

OĠPD BaĢkanlığı tarafından bu dönem içerisinde yürütülen

diğer faaliyetler 3. Bölüm de (Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi
BaĢkanlığı‘nın Faaliyetleri) detaylıca irdelenecektir.

2.2.7. 2008 – 2010 Yılları Arası Dönem

Günümüzde orman iĢletmeciliğinin temel meselesi, toplumun
değiĢik kesimlerinin ormanların sunduğu hizmet ve ürünlere olan
farklı beklentilerini dengeleyerek karĢılamaktır. Zaman zaman çeliĢen
bu farklı taleplerin bir denge içinde karĢılanmasında planlamanın çok
önemli bir rolü vardır. 1991 yönetmeliği yeni geliĢmeleri planlamaya
yansıtmada yetersiz kaldığı için 06.02.2008 tarihli ve 6553 sayılı
tamimle yürürlükten kaldırılmıĢtır. Bunun yerine ekosistem
yaklaĢımını, katılımcılığı ve fonksiyonel planlamayı esas alan
―Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Yönetmeliği‖
05.02.2008 tarihli 26778 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak
yürürlüğe konmuĢtur [OGM, 2008].
Bu yönetmelik maddelerinde eski yönetmeliğe göre yenilikler
aĢağıdaki gibi özetlenebilir:
Ekosistem tabanlı fonksiyonel planlama anlayıĢıyla ormanların
ekonomik fonksiyonları yanında ekolojik ve sosyal
fonksiyonlarını da dikkate alan envanter ve planlama metoduna
yer verilmesi (Madde 4),
Planların hazırlanması ve denetimi iĢlerinin özel sektöre
yaptırılması halinde 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman
Endüstri Mühendisliği ve Ağaç ĠĢleri Endüstri Mühendisliği
Hakkında kanun hükümlerine göre serbest yeminli meslek
mensuplarına yaptırılmasına dikkat çekilmesi (Madde 4 ve 5),
Orman fonksiyon haritalarının ve iĢletme amaçlarının katılımcı
yaklaĢımla plan yapımından bir yıl önce mahalli birimlerce
hazırlanması ve planlama aĢamasında son Ģeklinin verilmesi
(Madde 11),
DeğiĢik yaĢlı ormanlar kapsamında Devamlı Orman
kuruluĢunun yer alması (Madde 21)
Envanter maliyetinin düĢürülmesi açısından Bonitet sınıflarının
ayrılmasında eski mevcut haritalardan, ağaç hacmi ve hacim
artımı envanterinde bir önceki döneme ait plan verilerinden
yararlanılabilmesi (Madde 22),

370
Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

Ülke ormanlarının biyolojik çeĢitliliğini korumaya yönelik

biyolojik çeĢitlilik envanterinin yapılması (Madde 23),
Ormanlarda Karbon bilançosunun tespitinin yapılması, ormanın
toz tutma ve oksijen üretim miktarlarının hesaplanması (Madde
25),
Odun dıĢı orman ürünleri envanterinin envanter ve
planlamasının yapılması (Madde 26),
Planlama ünitesine ait ormanlarla ilgili Sosyo-ekonomik durum
envanterlerinin değerlendirilmesi ve planlara iĢlenmesi (Madde
31-b),
Orman ekosistemini etkileyen her türlü zararlılarla ilgili sağlık
durumu envanteri yapılması (Madde 32),
Plan haritaları ile kesinleĢmiĢ ve sayısallaĢtırılmıĢ orman
kadastro haritalarına uyumunun sağlanması (Madde 47-2),
Silvikültür iĢlerinin düzenlenmesinde orman fonksiyonlarını
dikkate alan metotların belirlenmesi ve biyolojik çeĢitliliğin
korunması açısından özel önlemlerin alınması (Madde 51-52 ve
72-2),
Ġdare süresi, amaç çapı, amaç göğüs yüzeyi ve amaç servet‘in
plan yapıcı ve uygulayıcısı ile beraber katılımcı yaklaĢımla
fonksiyonel amaçlara uygun belirlenmesi (Madde53-56),
YaĢ sınıfı metodu ile gençleĢtirilen ormanlarda yas sınıfı
geniĢliğinin 40 yıla kadar uzatılabilmesi (Madde 57),
Kesim planı sürelerinin 10-40 yıl kadar süreli
kararlaĢtırılabilmesi (Madde 65),
Yıllık bakım programına alınacak bölme ve bölmeciklerin veya
parsellerinin seçiminin uygulayıcıya bırakılabilmesi (Madde 74-
2),
Odun dıĢı orman ürünlerinin üretiminde sürekliliğin sağlanması
için özel üretim planlarının yapılması (Madde 76),
Planlamada katılımcılık ilkesine yer verilmesi ve planlamacı ile
uygulamacının birlikte hareket etmesinin sağlanması (Madde
77),
Planlar ve haritalar ile ilgili tüm dokümanların bilgisayar
ortamında ve Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak hazırlanması
ve arĢivlendirilmesi (Madde 79 ve 17),

371
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

Plan değiĢikliği raporlarının yetkili kılınacak makam tarafından

onaylanmasına ve planlara eklenmesini sağlaması (Madde 83-3),
Plan uygulamaları ile ilgili bölme kartlarının sayısal ortamda
hazırlanması ve yapılan iĢlerin kayda geçirilmesi ile bilgi
sisteminin geliĢtirilmesi (Madde 88),
ĠĢletme amacı ne olursa olsun üst orman sınırlarında, sivri
tepeler ve boyun noktalarında, iskan ve rekreasyon alanları
kenarlarında, yayla alanları etrafında ve ana karayollarının her
iki kenarındaki ormanlarda 25 m. geniĢliğinde Ģeritlerde
tıraĢlama yapılmaması (Madde 92-ç),
Ormanlarda yapılacak müdahaleler sırasında ekolojik dengenin
korunması ve biyolojik çeĢitliliğin sürdürülmesi için ölü, yaĢlı,
kuru, devrik vb. ağaçların bazılarının ormanda bırakılması
(Madde 92-ı),
Hangi miktarda olağanüstü hâsılat etası olursa olsun, genç
meĢcerelerdeki ve gençleĢtirme çalıĢması baĢlatılmıĢ
bölmelerdeki kesimlerin plana uygun sürdürülmesi (Madde 94),
Süresi biten amenajman planlarının ekonomik yönden
incelenmesinin yapılması (Madde 99-100) hükümleridir.
OĠPD BaĢkanlığı tarafından bu dönem içerisinde yürütülen
faaliyetler 3. Bölüm de (Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi
BaĢkanlığı‘nın Faaliyetleri) detaylıca irdelenecektir.

3. ORMAN ĠDARESĠ VE PLANLAMA DAĠRESĠ

BAġKANLIĞI’NIN FAALĠYETLERĠ
3.1. Kurumsal Yapı
OĠPD BaĢkanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı‘nın 4 bağlı
kuruluĢundan biri olan Orman Genel Müdürlüğü‘nün Merkez
TeĢkilatı‘nın Ana Hizmet Birimleri‘nden birisidir. Daire BaĢkanlığı
bünyesinden Orman Ġdaresi ġube Müdürlüğü, Takip ve Kontrol ġube
Müdürlüğü ve Etüt Planlama ġube Müdürlüğü olmak üzere 3 adet
Ģube müdürlüğü mevcuttur.
Orman Bölge Müdürlüklerinde Amenajman iĢinde Nisan 2010
itibariyle 32 BaĢmühendis ve 71 Mühendis olmak üzere toplam 103
teknik personel görev yapmaktadır. Bu teknik personelin Bölge
Müdürlüklerine dağılımı Tablo-1 de verilmiĢtir.

372
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

ORMAN BÖLGE Heyet BaĢkanı Mühendis

TOPLAM
MÜDÜRLÜĞÜ Sayısı Sayısı
1-ANKARA 3 5 8
2-ANTALYA 3 11 14
3-ĠSTANBUL 3 7 10
4-TRABZON 2 9 11
5-ĠZMĠR 3 7 10
6-SĠNOP 2 3 5
7-MERSĠN 1 1 2
8-ÇANAKKALE 2 3 5
9-ADANA 2 3 5
10-AMASYA 1 1 2
11-ESKĠġEHĠR 1 1
12-ISPARTA 2 6 8
13-BOLU 1 4 5
14-BALIKESĠR 1 1
15-KAHRAMANMARAġ 1 3 4
16-BURSA 1 3 4
17-MUĞLA 1 2 3
18-KASTAMONU 1 3 4
19-KONYA 1 1
TOPLAM 32 71 103

Tablo-1: Orman Bölge Müdürlüklerindeki Amenajman BaĢmühendisi

ve Mühendislerin Dağılımı

3.2. Amenajman Planı 2009 Yılı GerçekleĢmeleri

Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi baĢkanlığınca 2009 yılında
16 Orman Bölge Müdürlüğü‘nde (20 ilde) toplam 1.422.488,4 ha
alanda planlama yapılmıĢ ve 4.220.047 TL harcama yapılmıĢtır.
Planlaması yapılan bu sahaların 723.013,2 hektarı özel sektör
tarafından gerçekleĢtirilmiĢ ve bu iĢ için özel sektöre 3.195.085 TL
kaynak aktarılmıĢtır. 2009 yılında harcanan 4.220.047 TL‘nin
1.317.414 TL‘si 2008 yılı çalıĢmalarının büro iĢleri için yapılan
harcamalardır.

373
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

2009 yılında Ankara (Çankırı ili), Denizli ve Ġzmir (Manisa ili)

Orman Bölge Müdürlüklerinde programa ek olarak daha fazla alanda
çalıĢma yapılmıĢtır.
Trabzon (Rize ili) Orman Bölge Müdürlüğünde ise ihaleye
çıkarılmıĢ 2 iĢletme Ģefliğine ihaleye katılan olmadığı için iptal
edilerek bu iki Ģeflik 2010 yılı programına konulacaktır.
Bölge Müdürlükleri ve iller bazında yapılan planlama ve
harcama miktarları aĢağıdaki tabloda gösterilmiĢtir (Tablo-2).

374
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

HEYETLERĠMĠZ ĠHALE TOPLAM

BÖLGE
MÜDÜRLÜĞ ĠLĠ ALAN TUTAR ALAN TUTAR ALAN TUTAR
Ü Ha. TL. Ha. TL. Ha. TL.

Samsun 123.335 27.093 99.609, 514.167 222.944,5 541.260

AMASYA
5
Çankırı 75.680, 73.202 75.680,5 73.202
ANKARA
5
Artvin 101.520 241.793 101.520,5 241.793
ARTVĠN
,5
Antalya 73.515, 148.739 73.515,0 148.739
ANTALYA
0
Bolu 19.629, 226.187 19.629,0 226.187
0
BOLU
Düzce 42.431, 98.388 42.431,1 98.388
1
Balıkesir 43.001, 165.463 43.001,0 165.463
BALIKESĠR
0
ÇANAKKAL Çanakkale 56.419, 51.556 56.419,0 51.556
E 0
Denizli 57.111, 94.516 114.194 154.984 171.305,5 249.500
DENĠZLĠ
0 ,5
Kars 37.860, 76.322 37.860,5 76.322
ERZURUM
5
Isparta 91.367, 76.831 91.367,0 76.831
ISPARTA
0
KASTAMON Kastamonu 6.312,0 0 169.453, 818.302 175.765,3 818.302
U 3
Ordu 50.316, 217.235 50.316,0 217.235
GĠRESUN
0
Ġzmir 27.723, 20.587 27.723,5 20.587
5
ĠZMĠR
Manisa 71.681, 42.400 71.681,5 42.400
5
Sinop 11.269, 0 36.893, 548.398 48.162,6 548.398
SĠNOP
6 0
Trabzon 23.329, 150.687 23.329,0 150.687
0
TRABZON
Rize 36.013, 90.490 36.013,5 90.490
5
Karabük 53.823, 382.707 53.823,4 382.707
ZONGULDA 4
K Zongulda
k
699.475, 723.013,
GENEL TOPLAM 2
1.024.962
2
3.195.085 1.422.488,4 4.220.047

Tablo-2: Orman Bölge Müdürlükleri ve Ġller itibariyle yapılan

planlama çalıĢmaları

375
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

3.3. Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığı’nın

Faaliyetlerine ĠliĢkin Bilgi ve Değerlendirmeler
OĠPD BaĢkanlığı görev, yetki ve sorumlulukları kapsamında
Orman Amenajman Planlarının düzenlenmesi, uygulamalarının
planlarla uyumlu yürütülmesinin sağlanması, belirli periyotlarda
bunlarla ilgili olarak ülke orman envanteri raporlarının hazırlanması
ve ilgili birimlerin bilgilendirilmesi ile ilgili olarak 2002 yılından
2009 yılına kadar gerçekleĢtirilen faaliyetler aĢağıda açıklanmıĢtır.

1-Merkezdeki Orman Amenajman Başmühendisliklerinin

Bölgeselleşmesi:
2003 yılına kadar merkezde bulunan planlama
baĢmühendislikleri 2004 yılında Orman Bölge Müdürlükleri emrinde
çalıĢmak üzere mahalli birimlerde yapılandırıldı. 16.06.2004 tarih ve
B 18 1 OGM 0 00 31 05.Ks.Gi.T/08624 Sayılı Sicil Amirliği
Yönetmeliği konusunda Genel Müdür Emri ile yeni düzenlemeler
yapılmıĢtır. Disiplin amirleri ve Sicil amirleri yönetmeliklerinde
yapılan değiĢiklikle Bölge Müdürlüklerindeki amenajman
baĢmühendislerinin disiplin ve sicil amiri Orman Bölge Müdür
Muavini olmuĢtur.
Her Orman Bölge Müdürlüğü yıllık amenajman iĢ
programlarını Amenajman BaĢmühendislikleri veya ihale yolu ile özel
sektör vasıtasıyla gerçekleĢtirmektedir. 2007 yılında da Türkiye
genelinde planlama iĢinin yaklaĢık %50 si özel sektörden hizmet
alımıyla gerçekleĢecektir.

2-Yıllık Planlama İş Programlarında Yeni Düzenleme:

2004 yılına kadar her yıl blok olarak iki veya üç Orman Bölge
Müdürlüğünün tamamının amenajman planları yenilenirken 2004
yılından sonra Bölge Müdürlüklerinin ormanlık alanlarının 1/10‘unu
geçmeyecek kadar olmak Ģartıyla plan süresi biten planlarını,
yenileme iĢ programları olarak planlamıĢlardır. Bu programlar 10-20
yıllık olarak hazırlanarak merkeze gönderilmiĢ ve bu programlara göre
Harita ve Fotogrametri Müdürlüğü iĢ ve iĢlemlerinin yıllık planlama
çalıĢmaları baĢlamadan tamamlanması sağlanmıĢtır.

376
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

3-Amenajman Yönetmeliğinin Yenilenmesi ve Yönergesinin

Hazırlanması:
2003 yılında baĢlatılan çalıĢmalarla yeni yönetmelik taslağı
oluĢturulmuĢtur. 2004 – 2007 yıllarında yapılan seminer ve panellerde
yönetmelik maddeleri fonksiyonel planlama anlayıĢıyla tartıĢılmıĢ ve
ekosistem yaklaĢımını, katılımcılığı ve fonksiyonel planlamayı esas
alan “Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman
Yönetmeliği” 05.02.2008 tarihli 26778 sayılı Resmi Gazetede
yayınlanarak yürürlüğe konmuĢtur. Yönergelerin hazırlanması
çalıĢmaları devam etmektedir.

4-Fonksiyonel Planlamanın Geliştirilmesi:

2000‘li yıllarda model çalıĢmalar seviyesinde yürütülen
fonksiyonel planlama çalıĢmalarının yaygınlaĢtırılması ve esaslarının
belirlenmesine 2004 yılında baĢlanmıĢtır. Potansiyel Fonksiyon ve
ĠĢletme Amaçlarının tanımlanması ile 2005 yılından itibaren tüm
yenilenecek planlarda uygulanmak üzere 04.07.2005 tarih, B 18 OGM
0 00 03 02.A.2/175 Sayılı Genel Müdürlük emri talimatlanmıĢtır.

5-Orman Amenajman Planlama Denetim Kılavuzu:

Orman amenajman planlarının hazırlanma sürecinde arazi
çalıĢmalarına hazırlıkların, arazi çalıĢmaları ile büro iĢlerinin nasıl
yürütülmesi gerektiği konusunda yol gösterecek rehber hazırlanarak
04.07.2005 tarih B 18 1 OGM 0 03 01-010.05/317 sayılı emir ekinde
yayınlanmıĢtır. Planlamada birliktelik sağlanmıĢtır.

6-Orman Amenajman Plan Uygulamaları Denetim Kılavuzu:

Orman amenajman plan uygulaması safhasında uygulayıcı ve
denetleyici birimlere yol gösterecek rehber hazırlanarak 06.07.2005
tarih B 18 1 OGM 0 03 01-010.05/62 Sayılı emir ekinde
yayınlanmıĢtır. Uygulamada birliktelik sağlanmıĢtır.

7-Orman Amenajman Ofisleri Kurulması:

Orman Bölge Müdürlüklerinin Plan Proje ġube Müdürlükleri
yanında bir ofis kurularak bölge ormanları ile ilgili altlık haritaların
bilgisayarlara aktarılması, bunlarla ilgili değerlendirme faaliyetlerinin
yürütülmesini sağlamak üzere 3.10.2005 tarih B 18 1 OGM 0 03

377
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

02.260/243 Sayılı Emirle kurulması sağlanmıĢtır. Coğrafik Bilgi

Sistemleri konusunda baĢkanlığımız uzmanlarınca eğitimler
verilmiĢtir. 2006 yılında orman fonksiyonları ve meĢcere haritalarının
bölge düzeyinde sayısal haritalarının hazırlanmasına baĢlanmıĢtır.

8-Amenajman Planlarının Onaylama ve Teslimi Şekli:

Hazırlanan orman amenajman planlarının onaylanması ile ilgili
zaman kaybı ve bürokrasiden kaynaklanan nakil ve kargo iĢleri
minimum seviyeye indirilmiĢtir. Bu konuda 25.10.2005 tarih B 18 1
OGM 0 03 02.A.2/262 Sayılı Emir yayınlanarak planların daha süratli
hazırlanması sağlanmıĢtır.

9-Bakım Bloklarının Serbest Bırakılması:

Orman amenajman planlarındaki bakım görecek bölmelerle ilgili
10 yıllık düzenlemelerin gerektiğinde yeniden düzenlenebilmesi
iĢletme, piyasa Ģartlarına göre uygulayıcı tarafından yıllık olarak
düzenlenebilmesine 28.02.2005 tarih 6399 Sayılı Tamim ve bunun
nasıl uygulanacağına dair; 28.10.2005 tarih B.18.1.OGM.0.00.03.01-
253.01-10-643 Sayılı Emirle imkan sağlanmıĢtır. Üretim gerçekleĢme
oranlarının 2006 yılında daha yüksek olması sağlanmıĢ, 2007 yılı ve
sonrasında da bu artıĢ sürecektir.

10-Baltalık Ormanların Koruya Dönüştürülmesi:

Eskiden bugüne kadar baltalık tıraĢlama iĢletmeciliği yapılan
ormanlarda öncelikle Kayın ağaç türü ağırlıklı meĢcerelerin koruya
dönüĢtürülmesi ve mümkünse meĢe baltalıklarında da 02.03.2005
tarih ve B.18.1.OGM.0.00.03.01/A-1-94 Sayılı Emirle koruya tahvil
çalıĢmalarının yaygınlaĢtırılmasının önemi dikte edilmiĢtir.

11-Marmara ve Karadeniz Bölgesinde Baltalık Ormanlarının

Tamamının Koruya Dönüştürülmesi:
Öncelikle bu bölgelerde mevcut baltalık formundaki meĢcerelerin
21.10.2005 tarih B.18.1.OGM.0.00.03.01-253.01.99/345 Sayılı Emirle
koruya tahvil iĢletme sınıflarına alınması ve plan değiĢikliklerinin
yapılması istenmiĢ, 2006 yılında koruya tahvil uygulamaları için plan
değiĢiklikleri tamamlanmıĢtır.

378
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

12- Periyodik Gençleştirme Alanı ve Ara Revizyon Düzenlenmesi:

27.12.2005 tarihli ve 820 sayılı Emir ile periyodik (20 yıllık)
gençleĢtirme alanlarının I. ve II. 10 yıllık olarak ayrılmasına son
verilerek periyodik sahanın tamamının 20 yıllık gençleĢtirme alanı
olarak planlanması sağlanmıĢ, ancak ara hasılat planının 10 yıllık
hazırlanarak uygulaması yapıldıktan sonra ikinci 10 yıl süresi için ara
revizyon planı yapılacaktır.

13-Baltalıktan Koruya Tahvile alınan meşcerelerde eta verilmesi:

Koruya tahvil edilecek meĢcerelere tahmini eta verilmesi ve
planlarda 29 No‘lu tablolarda yaklaĢık etaların gösterilmesi ile ilgili
28.09.2006 tarih B.18.1.OGM.0.03.01-010-810 Sayılı Emirle bazı
kanuni hakların (31. ve 32. madde kapsamı) kaybı önlenmiĢtir. Bu
sayede orman ekosistemlerinin geliĢtirilmesi ve korunması yönünde
önemli bir adım atılmıĢtır.

14-Seçme Ormanlarında Eta Kararlaştırma ve Eta Artırımı:

Seçme ormanlarındaki eta kararlaĢtırma metodu ve
formülleri geliĢtirilerek 12.07.2005 tarih, B 18 1 OGM 0 00 03 01-
253.01.99/345 Sayılı Emirle bölgelerde emirlenmiĢtir. Böylece
uygulama anındaki uyumsuzlukların giderilmesi ve Göknar seçme
parsellerinden çıkarılacak etaların daha yeterli düzeyde belirlenmesi
sağlanmıĢ ve 2005 ve 2006 yıllarında uygulama kabiliyeti
arttırılmıĢtır.
15-Fonksiyonel Alanlar Tablosu ve Haritalar:
Orman ĠĢletme ġeflikleri düzeyinde meĢcere haritalarının
sayısal ortama aktarılması ve bu haritalar vasıtasıyla potansiyel orman
fonksiyonları haritalarının hazırlanması, 06.01.2006 tarih, B 18 1
OGM 0 03 02.261/ 8 sayılı emirle emirlenmiĢtir. Ayrıca 22.02.2006
tarih, B 18 1 OGM 0 03 02.261 /56 sayılı yeni bir emirle bu talimat
yenilenmiĢtir. Hazırlanan haritalar merkeze gönderilmekte ve bir veri
tabanında birleĢtirilmek üzere arĢivlenmektedir.

16-İdare Sürelerinin Belirlenmesi:

YaĢ sınıfları metodu ile iĢletilecek ormanların idare sürelerinin
yetiĢme muhiti özellikleri, orman fonksiyonları, iĢletme amaçlarına
uygun kararlaĢtırılmasına imkân vermek üzere 03.04.2006 tarih 6440

379
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

sayılı tamimle Ġdare süreleri hakkındaki eski 2829 No‘lu tamim

yürürlükten kaldırılmıĢtır. 04.05.2006 tarih 367 sayılı emirle ve
ekindeki teknik rapora göre Ġdare sürelerinin belirlenmesi Ģekli ve
izahı yapılmıĢtır. Bu konuda idare sürelerinin katılımcı bir yaklaĢımla
kararlaĢtırılmasının önü açılmıĢtır.

17-Orman Amenajman Plan Haritalarının Bilgisayar Ortamında

Çizim Tekniği:
Orman Amenajman Plan haritalarının bütün plan yapıcılar
tarafından bilgisayar ortamında aynı standartlarda hazırlanması için
20.04.2006 tarih, B 18 1 OGM 0 00 03 01-010-295 Sayılı emir
yayınlanmıĢ ve ekinde Harita çizim teknikleri açıklanmıĢtır. 2006-
2009 planlarına daha standart ve kaliteli basılı haritalar yerleĢtirilmiĢ,
bilgisayar ortamındaki haritaların kullanım yeteneği geliĢtirilmiĢtir.

18-Orman Amenajman Planları Cilt, Kapak, Sonsöz ve Ek Planlar:

Orman Amenajman Planlarının kapak, sonsöz ve içeriği günün
Ģartlarına göre yeniden düzenlenerek planların hazırlanması
06.06.2006 tarih ve 458 sayılı Emirle yeniden düzenlenmiĢtir. 2006-
2009 planları bu esaslar çerçevesinde hazırlanarak planlara yeni bir
yüz ve içerik kazandırılmıĢtır.

19-Fonksiyonel Envanter:
31.07.2006 tarih B 18 1 OGM 0 03 01 010 /690 sayılı genel
Müdürlük emri ile Planlama aĢamasında Odun Üretim Amaçlı
Ormanların Ekolojik ve sosyal fonksiyonlu ormanlardan titizlikle
ayrılmasını, Sistematik örnek alan sayılarının ve yerlerinin buna göre
kararlaĢtırılması ile dikkat edilecek hususlar izah edilmiĢtir. Orman
Amenajman Envanter iĢi için maliyetlerin düĢürülmesi ve kaynakların
daha etkin kullanımı sağlanmıĢtır.

20-Orman Bilgi Sisteminin Geliştirilmesi:

Orman Amenajman Planlama bilgisayar programı geliĢtirilerek
2006 yılında kullanımı sağlanmıĢ bu program plan uygulamalarını da
raporlayacak Ģekilde geliĢtirilerek 2007 yılında merkez ve bölgelerle
bilgisayar ortamından bilgi alıĢveriĢi ve diğer kullanım olanakları

380
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

geliĢtirilecektir. Ayrıca yeni Fonksiyonel Orman Amenajman

Yönergesine göre programın geliĢtirilmesi tamamlanacaktır.

21-Orman Varlığımız Kitabı:

Planlardaki verilerin belirli standartlarda bilgisayara
aktarılarak değerlendirilmesi 2002 yılından beri sürekli
gerçekleĢtirilmiĢ ve 2006 yılında değerlendirme sonuçları bir kitap
haline getirilerek yayınlanmıĢ ve aynı zamanda Orman Genel
Müdürlüğü Web birimindeki bilgiler güncellenmiĢtir.

22-İşletme Müdürlükleri, Şeflikler Kuruluş ve Sınır vb.

Değişiklikleri:
30.12.2005 tarihli ve 38 sayılı genel müdürlük emri ve
06.01.2006 tarihli B18 1 OGM 0 22 01 /10 sayılı yazı ile APK Daire
BaĢkanlığının görevlerinden biri olan yeni kuruluĢlarla (Açma ve
Kapanma vs.) ilgili iĢ ve iĢlemler, Daire BaĢkanlığımız tarafından
yürütülmeye baĢlanmıĢtır.

23-Plan Değişikliği Tekliflerinin Bölge Müdürlüklerince

Onaylanması:
Plan değiĢikliği onay yetkisi TaĢraya verildi ancak yargı
yoluyla bu yetkinin iptal edildiğinden plan değiĢiklikleri hala
baĢkanlığımızca onaylandıktan sonra uygulaması yapılmaktadır.

24-Devamlı Orman:
Fonksiyonel Amenajman Planlaması 201 yılı Arazi ve Büro
ÇalıĢmalarına Ait Teknik Ġzahname isimli izahnamenin 87. Maddesi
Devamlı Orman Olarak Ayrılacak ve Planlanacak Alanlar Ġle Ġlgili
Esaslar baĢlığı altında Devamlı Orman‘a iliĢkin hükümler
bulunmaktadır.

3.4. Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığı’nın Yürüttüğü

Program ve Projeler
Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığı‘nca yürütülen
ve ortak çalıĢılan Uluslar arası Program ve Projeler aĢağıda
sunulmuĢtur.

381
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

3.4.1 Yürütülen Programlar

3.4.1.1 Orman Ekosistemlerinin Ġzlenmesi Programı
Orman genel Müdürlüğü‘nün Avrupa Birliği‘ne uyum
kapsamında ilk projesi olma özelliği olan ve Hollanda ile iĢbirliğinde
yürütülen ―Türkiye’de Sürdürülebilir Orman Yönetiminde
Ormancılık Bilgi Sisteminin Geliştirilmesi‖ projesi baĢarı ile
tamamlanmıĢtır. Bu projenin devamında ülkemiz ormanlarının sağlık
ve hayatiyetinin izlenmesi amacıyla ―Orman Ekosistemlerinin
İzlenmesi Programı‖ baĢlatılmıĢtır.
Bu program Orman Genel Müdürlüğü Orman Ġdaresi ve
Planlama Dairesi BaĢkanlığı koordinasyonunda Çevre ve Orman
Bakanlığı AraĢtırma ve GeliĢtirme Dairesi BaĢkanlığı ve diğer ilgili
tarafların iĢbirliğinde yürütülmektedir. Sürdürülebilir Orman
Yönetiminin en önemli kriterlerinden biri olan orman ekosistemlerinin
sağlık ve hayatiyet durumunun Seviye I ve Seviye II daimi gözlem
alanlarına dayalı rutin bir izlemeyle ortaya konması, aynı zamanda
Ġklim değiĢikliği etkilerinin ormanlar üzerine etkisi hakkında da
sonuçlar ortaya koymaktadır.

3.4.2 Yürütülen Projeler

3.4.2.1 Türk Ulusal Orman Envanteri Temelinin OluĢturulması –
1. Faz
Daire BaĢkanlığında ülkemiz ormancılığında uluslar arası
uyumda ve sürdürülebilir orman yönetiminde geliĢim sağlayacak Türk
Ulusal Orman Envanteri Temelinin Oluşturulması 1. Aşama Projesi
14 Eylül 2009 tarihinde baĢlatılmıĢtır. Hollanda Ekonomik ĠĢler
Bakanlığı Uluslar arası ĠĢ ve ĠĢ Birliği Ajansı‘ndan sağlanan hibe
kaynakla baĢlatılan bu proje kapsamında oluĢturulan çalıĢma grupları
çalıĢmalarını Antalya‘da yapılan çalıĢtayda sürdürmüĢtür. Ankara
Orman Bölge Müdürlüğü uzmanlarının ve Hollandalı uzmanların
katılımı ile proje toplantıları devam etmiĢ ve bu proje kapsamında 2.
Bir çalıĢtay daha gerçekleĢtirilmiĢtir.

3.4.2.2 FAO, Türkiye-Suriye Projesi

Suriye‘de Sürdürülebilir Orman Amenajman Planı Yapımında
Kapasite GeliĢtirilmesi Projesi kapsamında Suriye‘de yaklaĢık 10.000
hektarlık bir orman alanının fonksiyonel orman amenajman planı

382
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı elemanlarınca

yapılacaktır. Bu aĢamada Suriyeli teknik ekip uygulamalara dahil
edilecek ve Türkiye'de amenajman, foto yorumlama ve yangın
yönetimi konularında verilecek eğitim ile orman planlamasının
sürdürülebilirliği sağlanacaktır. Bu konuda çalıĢmalar aksatılmadan
sürdürülmektedir.

3.4.2.3 Akdeniz Model Orman Ağı Projesi

Ġspanya 2, Portekiz 1, Fransa 2, Fas 1, Ġtalya 1 olmak üzere
toplam 7 model orman Akdeniz Model Orman ġebekesine aday olarak
takdim edilmiĢtir. Ülkemizin bu sürece katılımı konusunda
Bakanlığımız yetkilileri ve ilgili birimlerle yapılan görüĢmeler
sonucunda, Orman Genel Müdürlüğümüzün Akdeniz Model Orman
ġebekesi sürecine ülkemiz adına katılımının uygun olacağı kanaatine
varılmıĢtır. Bursa Orman Bölge Müdürlüğü, Yalova Orman ĠĢletme
Müdürlüğü aday olarak takdim edilmiĢtir. Model Orman Ġlan süreci
çalıĢmaları devam etmektedir.

3.4.3 Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığı’nın Ortağı

Olduğu Diğer Projeler
OĠPD BaĢkanlığı‘nın diğer kurum ve kuruluĢlarla ortaklaĢa
yürüttüğü projeler aĢağıdaki gibidir:
1. Küre Dağları Milli Parkı ve Tampon Bölgesinde Biyolojik
ÇeĢitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi
2. Kaçkar Dağları Sürdürülebilir Orman Kullanımı ve Koruma
Projesi (OĠP, DKMP, TEMA, ODTÜ, DKM)
3. Anadolu Çaprazı Biyolojik ÇeĢitlilik Projesi
4. Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama Prototip Modelinin
Yöneylem AraĢtırması ve Coğrafi Bilgi Sistemleri ile
GeliĢtirilmesi ve Farklı Orman Ekosistemlerinde Katılımcı
YaklaĢımla Uygulanması Projesi
5. Orman Genel Müdürlüğü Biyolojik ÇeĢitlilik Eylem Planı
Hazırlanması Projesi

383
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

4. SONUÇ VE ÖNERĠLER
Hizmet alımı usulü ile yaptırılan Amenajman Planlarının
kontrolü için Kontrol TeĢkilatına Bölge Müdürlüklerinden en az 1
kiĢinin dahil edilmesi sağlanmıĢtır, bundan sonraki süreçte daireye
bağlı deneticiler kontrol teĢkilatına dahil olmayacaklardır. Personel
eksiliğinden dolayı BaĢmühendisliklere envanter iĢinde çalıĢmak
üzere hizmet alımı yoluyla Orman Mühendisi alınmaya baĢlanmıĢtır.
Orman tanımı ve verimli orman kavramının yeniden
tartıĢılması gerekir. Makilik alanların durumları geliĢen yeni mevzuat
ile yeniden gözden geçirilmelidir.
Her Orman Bölge Müdürlüğü‘nün amenajman planını OĠPD
BaĢkanlığı‘nın belirleyeceği prensip ve tekniğe uygun olarak
kendisinin yapması hedeflenmiĢ olmakla beraber bölgeler heyetleri
hala benimsememiĢtir.
Orman amenajman planlarının, katılımcı yaklaĢım anlayıĢıyla,
çok amaçlı yapılabilmesini temin için, amenajman yönetmeliği, teknik
yönergelerle birlikte tamamlanacaktır. Biyolojik çeĢitliliğin
korunması, geliĢtirilmesi ve yönetimine dair hedefler orman
amenajman planlarında daha geniĢ yer alacaktır. Sürdürülebilir orman
ekosisteminin, katılımcı yaklaĢımla, çok amaçlı planlanması ve
yönetimi için örnek çalıĢmalar gerçekleĢtirilecektir.
Günümüzde, yöneylem araĢtırması tekniklerinden; modelleme
ve simülasyon kullanılarak CBS ile de desteklenip, çok sayıda
modeller geliĢtirilerek karar verme süreçleri kısaltılarak sayısal
ortamda gösterilecektir. Ayrıca, Orman Amenajman Yönetmelikte
bulunan diğer envanterler yapılacak/yaptırılacaktır.
Ġklim değiĢikliğinin orman ekosistemlerine olan etkisi
anlaĢıldıkça orman amenajman planlama yaklaĢımları ve plan
uygulamaları buna göre değerlendirilecektir. 2010 yılından itibaren
bazı ağaç türlerinde servet envanteri yapılmadan Amenajman Planları
yenilenecektir. Amenajman Planı süreleri Amenajman
Yönetmeliğinde de belirtildiği üzere 20-40 yıl olarak düzenlenecektir.

384
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

2010 yılından itibaren Amenajman Planı yenileme

çalıĢmalarında açık ihale usulü ile hizmet alımının yanı sıra
Danışmanlık Hizmeti Alımı İhale Şekli uygulanacaktır.
Amenajman planlama tekniklerinin dünyadaki geliĢmeler
dikkate alınarak entegre bir Ģekilde yeniliğe açık olması gerekir.
Özellikle bölgesel eğitimler konularına göre uzmanlarla beraber
yapılacaktır. KomĢu ülkelere amenajman konusundaki bilgi ve
tecrübelerimizi aktarmayı hedefliyoruz. Orman Ekosistemlerinin
Ġzlenmesi Programını (ICP-Forests) baĢta KKTC olmak üzere diğer
komĢularımızla da gerçekleĢtirmek istiyoruz.

KAYNAKLAR
[1] ÇETĠN, N., EFENDĠOĞLU, M., ve ZIK, T., (1992), “Türkiye’de
Orman Amenajmanının Dünü ve Bugünü”, Ormancılığımızda
Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceğine ĠliĢkin
Genel GörüĢme,16-19 Kasım 1992, Ankara
[2] ERASLAN, Ġ., (1955), “Türkiye’de Yapılan İlk Amenajman
Planının Analitik ve Kritik Olarak İncelenmesi ile Varılan
Neticeler”, Ġ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, Cilt V, Sayı II,
S. 199-222
[3] ERASLAN, Ġ., (1982), Orman Amenajmanı Ders Kitabı, Ġ.Ü.
Orman Fakültesi Yayını, 507-516. Sayfalar, Ġstanbul
[4] ERASLAN, Ġ., (1989), “Türkiye’de Ormancılık Öğretim ve Eğitim
Kurumları’nın Tarihsel Gelişimi”, Ormancılık Eğitim ve Kültür
Vakfı, Yayın No:1, 157 Sayfa
[5] ERASLAN, Ġ., (1992), “Türkiye’de Orman Amenajmanının Dünü,
Bugünü ve Yarını”, Ormancılığımızda Orman Amenajmanının
Dünü, Bugünü ve Geleceğine ĠliĢkin Genel GörüĢme,16-19 Kasım
1992, Ankara
[6] EVCĠMEN, B.S., (1978), Türkiye‘de Orman Amenajmanının
GeliĢimi (I. Bölüm:Ġmparatorluk Dönemi), Ġ.Ü. Orman Fakültesi
Yayın No:249/2403, Ġstanbul
[7] KOÇ, Bekir., (2005), ―1870 Orman Nizamnarnesi 'nin Osmanlı
Ormancılığına Katkısı Üzerine Bazı Notlar”, Tarih AraĢtırmaları
Dergisi, Sayı 37

385
 Orman Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceği ÇalıĢtayı
Sonuç Bildirgesi ve Tebliğler 19 – 22 Nisan 2010 Antalya

[8] Orman Genel Müdürlüğü (OGM), (1976). Orman Amenajman

Planlarının Düzenlenmesine, Uygulanmasına ve Yenilenmesine
Dair Yönetmeliği, Ankara
[9] Orman Genel Müdürlüğü (OGM), (1991). Orman Amenajman
Planlarının Düzenlenmesi, Uygulanması, Denetlenmesi ve
Yenilenmesi Hakkında Yönetmelik, Ankara
[10] Orman Genel Müdürlüğü (OGM), (2008). Ekosistem Tabanlı
Fonksiyonel Orman Amenajman Yönetmeliği, Ankara
[11] ġAD, H.C., (1992), “Türkiye’de Orman Amenajmanı
Çalışmalarının Geçmişi ve Bugünü”, Ormancılığımızda Orman
Amenajmanının Dünü, Bugünü ve Geleceğine ĠliĢkin Genel
GörüĢme,16-19 Kasım 1992, Ankara

386

View publication stats