Kreacja wampira w lit.

i filmie – porównaj

WSTĘP: Obrazowanie postaci krwiopijcy bardzo często łączyło w sobie elementy folkloru,
kultury popularnej, a nawet kultury wysokiej. W mojej prezentacji postaram się dowieść, że
literackie i filmowe kreacje wampira są prezentowane przy pomocy zróżnicowanych tworzyw
artystycznych i środków, a także konwencji wpływających na ich postrzeganie przez
odbiorcę.

ROZWINIĘCIE: Zanim rozpocznę analizę wybranych kreacji literackich i filmowych

wampirów pragnę wskazać na klasyczny wzorzec tej postaci. Jest on kojarzony z osobą o
bladej cerze… (słownik lit. popul.). Przyjmuje różne ucieleśnienia, np. nietoperza, wilka, itd.

Pierwszą wybraną przeze mnie ilustracją klasycznej wizji wampiryzmu jest Narzeczona z
Koryntu J. W. Goethego. Autor fabułę zaczerpnął z greckiej opowieści obrazującej powrót
zmarłej kochanki. W jego utworze występuje podróżnik przybywający z Aten do Koryntu w
celu zaślubin przeznaczonej mu panny. W nocy odwiedza go tajemnicza dziewczyna ubrana
w białą szatę i welon symbolizujące czystość, niewinność. Charakteryzuje ją porównanie
blada jak płótno. Rozbudza w młodzieńcu gorące namiętności swoją urodą. Powoduje, że
spotkanie staje się aktem połączenia kochanków. Z opisu tytułowej bohaterki wynika, że
umarła młodo nie zaznawszy uroków małżeństwa. Mówi o swoim cierpieniu i niespełnieniu.
Porównuje siebie do istoty „jako śniegi białej, ale na lód skostniałej”. Podmiot mówiący
informuje o wysysaniu przez bohaterkę krwi ukochanego będącej symbolem witalności,
młodości. Przekonują o tym słowa informujące, że kochanek obudzi się jako człowiek siwy.
Goethe wykreował postać wampirycznej kochanki pożądającej młodego ciała, doznającej
wiecznego nienasycenia. Zastosowany przez niego określenie mus wiąże się z koniecznością
poszukiwania dalszych ofiar. Nacechowana erotyzmem kreacja przeistacza się w potwora
pożądającego siły witalnej. Utwór posiada również sens symboliczny związany z
utożsamieniem tytułowej bohaterki z pogańskimi wierzeniami o istnieniu bytów
nadprzyrodzonych.

Zdecydowanie bogatszy obraz wampira zawiera film w reż. W. Murnau pt.: „Nosferatu -
symfonia grozy”. Można go zaliczyć do wersji klasycznej, mającej swój pierwowzór w
powieści Stokera pt.: ”Dracula”. Zgodnie z rodowodem tej postaci Orlock jest hrabią tak jak
słynący z okrucieństw hospodar Siedmiogrodu Vlad Tepes IV. Mieszka w opuszczonym
zamku w Transylwanii, funkcjonuje wyłącznie nocą. Jego wygląd nacechowany jest grozą,
ma zapadnięte policzki, wytrzeszczone oczy zabarwione bielą, odstające uszy, krzaczaste
brwi, wystające zęby o dziwnym wyglądzie. Bladość jego cery kontrastuje z całkowicie
czarnym ubiorem. Uwagę zwracają również dłonie postaci, duże, przypominające szpony.
Istotą rolę odgrywa zabieg kompozycyjny polegający na wykorzystaniu cienia bohatera,
wzmagającego dramatyzm sytuacji. Służy on także gradacji grozy charakterystycznej dla
gatunku zwanego horrorem. Taką samą funkcję pełni sceneria epatująca tajemniczością oraz
gra świateł ściśle związana z sekwencjami przedstawiającymi zautomatyzowany ruch
tytułowego bohatera. Reżyser wykreował postać monumentalną, statyczną, milczącą,
podkreślając jej zagadkowość oraz wrogość. Można nawet stwierdzić, że Nosferatu jest
potworem wyobcowanym ze świata ludzi. Zgodnie z klasycznym paradygmatem przychodzi
nocą do osób śpiących, by wyssać z nich krew oraz ginie od promieni słonecznych.

Literacki pierwowzór Drakuli zostaje poddany modyfikacji w filmowej adaptacji powieści

Stokera w reż. FF Coppoli. Tytułowa postać jest nietypowym nosferatu, gdyż dysponuje
przerażającą siłą. Bierze się ona z aktu zwampiryzowania bohatera, czyli wypicia krwi
płynącej z przebitego przez niego krucyfiksu. Czyn ten stał się przejawem buntu wobec Boga,
który pozwolił na śmierć ukochanej żony, na wieki potępionej z powodu samobójstwa. Z
powodu niemożności pośmiertnego połączenia się z ukochaną bohater nacechowany jest
tragizmem. Jako istota głęboko przeżywająca samotność nie potrafi odnaleźć spokoju.
Posiadając władzę nad żywymi trupami, żywiołami oraz zwierzętami konsekwentnie zmierza
do celu jakim jest spotkanie z Miną, będącej wcieleniem utraconej żony. Bohater kreowany
jest w konwencji romantycznej o czym świadczy motyw komunii dusz oraz powiązany ze
wschodnią wiarą w reinkarnację. Romantyczny hrabia sprawia, że Mina czuje się w pełni
przywołana do życia. Związek omawianych postaci nacechowany zostaje silną
emocjonalnością i metafizyką. W zastosowanej kreacji zauważyć też można elementy
konwencji baśniowej opartej na schemacie Piękna – Bestia. Tylko Mina obcuje z łagodną
stroną potwora, pozwalając dojść do głosu zapomnianym przez niego ludzkim odruchom i
emocjom. Innym bohaterom jawi się on wyłącznie w swej krwiożerczej, zezwierzęconej
postaci.