‫امکان سنجی استفاده از ادرانت زیستی فاقد ترکیبات گوگرد‬

‫‪-1‬مقدمه‬

‫پس از حذف هیدورکربن های سنگین‪ ،‬مواد گوگردار و س ایر ناخ الص ه ا موج ود در گ از اس تخراجی از‬
‫مخازن زیر زمینی‪ ،‬گاز طبیعی جدا و به سمت مبادی مصرف ارس ال می ش ود‪ .‬ل ذا نیازمن د تزری ق م واد‬
‫بودار کننده الزامی است‪ .‬الزام آن به سه دلیل ایمنی‪ ،‬یافتن محل نشت و مقررات و پروتک ل ه ای بین الملی‬
‫است‪.‬‬

‫ادرانت باید دارای خواص عمومی ذیل باشد‪:‬‬

‫‪-1‬به راحتی در ‪ %20‬حد پایین اشتعال گاز قابل استشمام و تشخیص باشد‪.‬‬

‫‪-2‬فشار بخار و نقطه انجامد مناسبی متناسب با فشار و دمای جریانی گاز در خطوط داشته باشد‪.‬‬

‫‪-3‬محصوالت احتراق حاصل از آن سمی‪ ،‬خورنده و یا مضر نباشد‪.‬‬

‫‪-4‬دارای خوردگی کم و مقاومت در برابر اکسیداسیون داشته باشد‪.‬‬

‫‪-5‬بوی آن جهت استشمام منحصر به فرد باشد‪.‬‬

‫‪-6‬در آب غیر قابل حل و یا حاللیت جزئی داشته باشد و به آسانی هیدورلیز نشود‪.‬‬

‫‪-7‬به حد کافی در گاز طبیعی حل شود‪.‬‬

‫‪-8‬از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد‪.‬‬

‫‪-9‬نفوذ پذیری مناسبی در خاک داشته باشد و جذب آن توسط خاک به ح دی کم باش د ک ه در ص ورت نش ت‬
‫گاز ازلوله در زیر زمین‪ ،‬به راحتی قابل تشخیص باشد‪.‬‬

‫‪-2‬انواع مواد بودار کننده‬

‫مواد بودار کننده گاز طبیعی به دو دسته گوگردی و غیر گوگردی دسته بندی می شود‪.‬‬

‫مواد بودار کننده گوگردی به تناسب ساختمان مولکولی و بنیان هی دورکربنی ب ه س ه دس ته تقس یم بن دی می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪-‬آلکیل مرکاپتان ها با فرمول عمومی ‪ R-SH‬است‪.‬‬

‫‪-‬آلکیل سولفیدها با فرمول عمومی ‪ R-S-R‬است‪.‬‬

‫‪-‬سولفیدهای حلقوی ‪ ،‬ترکیب تترا هیدرو تیوفن به عنوان این نوع از ادرانت مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬
 ‫مواد بودار کننده غیر گوگردی به صورت کلی به شرح ذیل است‪:‬‬

‫‪-‬ترکیبات استری با فرمول عمومی ‪ R-COOR‬می باشد‪.‬‬

‫‪-‬ترکیبات نیتروژن دار‬

‫‪-‬اسیدهای چرب همانند با اسید بوتیریک‬

‫‪-3‬مزایای بودار کننده های غیر گوگردی نسبت به بودار کننده های رایج‬

‫مزایای زیر برای بودار کننده های غیر گوگردی بر شمرده شده است‪:‬‬

‫هزینه‬

‫محیط زیست‬

‫حمل و نقل آسان‬

‫پایداری باال‪.‬‬

‫‪-4‬انتخاب ماده بودار کننده‬

‫عوامل زیر در انتخاب نوع بودارکننده موثر است‪:‬‬

‫‪-‬نوع مخلوط بودار کننده براساس شرایط محیط‬

‫‪-‬نوع و کیفیت گاز طبیعی‬

‫‪-‬ماهیت و گنجایش سیستم گازرسانی‬

‫‪-‬وضعیت خاک‬

‫‪-‬سابقه و برنامه بودار کردن‬

‫‪-6‬عوامل موثر در تضعیف شدت بودار کنندگی در شبکه گازرسانی‬

‫‪ -‬جذب سطحی فیزیکی‬

‫‪-‬تاثیرات شیمیایی‬

‫‪-‬نوع بودار کننده‬

‫‪-‬فشار گاز‬
 ‫‪-‬دمای گاز‬

‫‪-‬نسبت حجم به سطح‬

‫‪-‬زمان توقف ماده بودار کننده داخل لوله‬

‫‪-‬وجود مایعات در خط لوله‬

‫‪-‬وجود مایعات داخل لوله‬

‫‪-‬پوشش بوی ماده بودار کننده‬

‫یکی از معضالت استفاده از ترکیبات گوگردی‪ ،‬تولید دی اکسید گوگرد هنگام اح تراق اس ت‪ .‬همچ نین اگ ر‬
‫گازهای سوختی در پیل های سوختی استفاده شود؛ نیازمند استفاده از واح د س ولفورزدایی می باش د‪ .‬چ ون‬
‫ترکیبات گوگردی سبب مسموم شدن کاتالیس ت ه ا می ش ود‪ .‬البت ه ب ودار کنن ده ه ای غ یر گ وگردی دارای‬
‫معایبی همانند ناپایداری‪ ،‬همچنین بودارکننده های نیتروژنی سبب افزایش اکس ید ه ای نی تروژنی می ش ود‪.‬‬
‫این ترکیبات سمی هستند و در ترکیب با نورخوشید سبب تخریب الیه ازن می شود‪.‬‬

‫در این بین الکل ها به عنوان بودار کننده مناسب می باشد‪ .‬یکی از م واد بودارکنن ده غ یر گ وگردی الکلی‪،‬‬
‫جیس مین‪ 1‬ن ام دارد‪ .‬این ت رکیب دارای ب وی خ اک اس ت و توس ط میک رو ارگانیس م ه ا تولی د می ش ود‪ .‬ن ام‬
‫ساختار آن ‪2‬و ‪ 6‬دی متیل بی سیکلو دی کانول نام دارد و دارای ساختار به شکل ذیل است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Geosmin‬‬