Đề 1

Câu 1 Gọi D là miền bao bởi y = 4 − x2 và y = 2 + x2 . Tính x2 dA

RR
D

Lời giải

Xét bất phương trình sau

2 + x2 ≤ 4 − x2
⇔ x2 ≤ 1
⇔ −1 ≤ x ≤ 1

Từ đánh giá trên, ta có sự mô tả miền D

D = {(x, y) ∈ R2 | − 1 ≤ x ≤ 1, 2 + x2 ≤ y ≤ 4 − x2 }

Áp dụng công thức Fubini

Z Z Z 1 Z 4−x2
x2 dA = x2 dydx
D −1 2+x2
Z 1
= x2 (2 − 2x2 )dx
−1
Z 1
= (2x2 − 2x4 )dx
−1
8
=
15
Câu 2 Tính thể tích khối bị chặn trên bởi mặt cầu x2 + y 2 + z 2 = 9 và bị chặn dưới bởi mặt nón
z 2 = x2 + y 2 , z ≥ 0.

Lời giải

Cách 1: Dùng toạ độ cầu

Gọi E là khối bị chặn trên bởi mặt cầu x2 +y 2 +z 2 = 9 và bị chặn dưới bởi mặt nón z 2 = x2 +y 2 , z ≥ 0.
Mô tả khối E
E = {(x, y, z) ∈ R3 |x2 + y 2 + z 2 ≤ 9, z 2 ≥ x2 + y 2 , z ≥ 0}
Đổi biến
x = ρ sin φ cos θ, y = ρ sin φ sin θ, z = ρ cos φ, 0 ≤ φ ≤ π, 0 ≤ θ ≤ 2π
Do z ≥ 0, ta suy ra cos φ ≥ 0 nên 0 ≤ φ ≤ π/2
Vì x2 + y 2 + z 2 ≤ 9 nên 0 ≤ ρ ≤ 3
Mặt khác

z 2 ≥ x2 + y 2
⇔ ρ2 cos2 φ ≥ ρ2 sin2 φ
⇔ cos2 ≥ sin2 φ
⇔ cos φ ≥ sin φ(do 0 ≤ φ ≤ π/2)
⇔ 0 ≤ φ ≤ π/4

1
Thể tích khối E là
Z 3 Z 2π Z π/4 ! Z ! Z !
Z 3 π/4 2π
2 2
ρ sin φdφdθdρ = ρ dρ sin φdφ dθ
0 0 0 0 0 0
√
2
= 9(1 − ).2π
√2
= 9(2 − 2)π

Cách 2
√
Mặt cầu x2 + y 2 + z 2 = 9, z ≥ 0 ⇔ z = 9 − x2 − y 2 .
√
Mặt nón z 2 = x2 + y 2 , z ≥ 0 ⇔ z = x2 + y 2
Xét bất phương trình sau

q q
x2 + y 2 ≤ 9 − x2 − y 2
⇔ x2 + y 2 ≤ 9 − x2 − y 2
⇔ 2(x2 + y 2 ) ≤ 9
⇔ x2 + y 2 ≤ 9/2

Từ đánh giá trên, ta có sự mô tả của khối là

q q
3 2 2
E = {(x, y, z) ∈ R |x + y ≤ 9/2, x2 + y2 ≤z≤ 9 − x2 − y 2 }

Vậy thế tích khối E là

√ ! !
Z Z Z 9−x2 −y 2 Z Z q q
|E| = √ 1.dz dxdy = 9− x2 − y2 − x2 + y2 dxdy
x2 +y 2 ≤9/2 x2 +y 2 x2 +y 2 ≤9/2

Đổi biến s
9
x = r cos t, y = r sin t, 0 ≤ r ≤ , 0 ≤ t ≤ 2π
2
Vậy ta có
s
9
√
! !
Z Z q q Z Z 2π
9− x2 − y2 − x2 + y2 dxdy = 2 9− r2 − r rdtdr
x2 +y 2 ≤9/2 0 0
√
Z 9/2 √
= 2π (r 9 − r2 − r2 )dr
0

= I1 − I2
√ √ √
9/2 9/2
r 9− r2 dr
r2 dr
R R
trong đó I1 = 2π 0 và I2 = 2π 0
Tính I1
Đặt u = 9 − r2 ⇒ du = −2rdr. Dùng công thức đổi biến, ta được
Z √9/2 √
−1 Z 9/2 √ Z 9 √
2π 3/2 9 9
I1 = 2π r 9 − r dr = 2π
2 udu = π udu = u |9/2 = (18 − √ )π
0 2 9 9/2 3 2
Tính I2 √ √
Z 9/2
2 2π 3 9/2 9π
I2 = 2π r dr = r |0 =√
0 3 2
Vậy
√
|E| = I1 − I2 = 18π − 9 2π