KT at MT

8/7/18
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

BỘ MÔN CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY-VIỆN CƠ KHÍ Thông tin giảng viên
!  Giáo viên
"  TS. Tào Ngọc Linh
"  Bộ môn Công nghệ chế tạo máy, Trường
KỸ THUẬT AN TOÀN ĐHBKHN
VÀ MÔI TRƯỜNG "  Địa chỉ: Bộ môn CNCTM, 112-C5

" Điện thoại: 0963285736
"  Email: taongoclinh@gmail.com
TS. Tào Ngọc Linh
Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường Bài giảng CAD/CAM/CNC TS.Nguyễn Thành
1 2
TS.Nguyễn Thành Trung Trung
KÕ ho¹ch lµm viÖc Goals-Mục tiêu
•  Số Tín chỉ: 2 (2-1-0-4)

KNM
•  Số buổi học lý thuyết: Tuần 23-41
•  Bài Tập lớn: 1 bài (Với sinh viên chính MỤC
khóa) TIÊU
• Thi viết Kiến
thức
Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường
3 4
TS.Nguyễn Thành Trung TS.Nguyễn Thành Trung
1
8/7/18
Hiện Trạng
5 6
Hàng năm
Hàng ngày Tác động
#  30 người chết vì TNGT
# 200 người chết vì ung thư Biến đổi khí hâu, ô

nhiễm môi trường, điều
# 400 mắc ung thư mới kiện lao động, bệnh
nghề nghiệp…
VN Chi phí 50 triệu/
người ung thư 1 năm.
10 ngàn tỷ/năm
7 8
2
8/7/18
Nội dung môn học CHƯƠNG 1
Chương 1: Những vấn đề chung về BHLĐ, pháp

lệnh BHLĐ
Chương 2: Vệ sinh lao động Những vấn đề chung về
Chương 3: Kỹ thuật an toàn
Chương 4: Phòng cháy và chữa cháy BHLĐ, pháp lệnh BHLĐ
Chương 5: Sản xuất theo hướng thân thiện môi
trường
Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường 10
9
Nội dung 1.1 Tình hình tai nạn lao động

1.1 Tình hình tai nạn lao động
Trên thế giới
1.2 Những nhận thức về an toàn lao động
• TNLĐ mỗi năm 270 triệu vụ.
1.3 Tầm quan trọng của an toàn lao động
1.4 Mục đích, ý nghĩa, tính chất của công tác bảo hộ lao
• Số người tử vong 2 triệu.
động. • Mỗi ngày tử vong 5000 người.
1.5 Một số khái niệm cơ bản • TNLĐ nguyên nhân thứ 3 (19%) gây tử vong
1.6 Nội dung chủ yếu của công tác bảo hộ lao động. nghề nghiệp.
1.7 Trách nhiệm của các ngành, các cấp, các tổ chức, cá
• Thiệt hại 4% GDP quốc nội.
nhân trong công tác BHLĐ
11 12
3
8/7/18
Tình hình tai nạn lao động (Cont.) Tình hình tai nạn lao động (Cont.)
Việt Nam
Trong năm 2013 trên toàn quốc đã xảy ra 6695 vụ
•  Hiện có 9,5 triệu công nhân lao động chiếm 13% TNLĐ làm 6887 người bị nạn trong đó:
dân số và 21% lao động xã hội Số vụ TNLĐ chết người: 562 vụ
•  Tại HN có hơn 1,5 triệu CNVC-LĐ làm việc tại Số người chết: 627 người
gần 76.000 DN (chiếm gần 15% số lao động và Số vụ TNLĐ có hai người bị nạn trở lên: 113 vụ
chiếm trên 20% số DN trong cả nước) Số người bị thương nặng: 1506 người
•  Quốc gia có số vụ TNLĐ cao Nạn nhân là lao động nữ: 2308 người
13 14
TT Chỉ tiêu thống kê Năm 2012 Năm 2013 Tăng/giảm Tình hình tai nạn lao động năm 2013
1 Số vụ 6777 6695 -82 (1,2 %) Số liệu báo cáo theo địa phương
2 Số nạn nhân 6967 6887 -80 (1,2 %) Số vụ chết Số người bị Số người Số người bị
TT Địa phương Số vụ
người nạn chết thương nặng
3 Số vụ có người chết 552 562 +10 ( 1,8%)

1 Tp. Hồ Chí Minh 1568 98 1583 106 160
2 Quảng Ninh 454 33 515 39 273
4 Số người chết 606 627 +21 (3,5%) 3 Hà Nội 152 31 117 37 80
4 Bình Dương 446 29 450 33 34
5 Số người bị thương
nặng 1470 1506 +36 (2,5 %) 5 Đồng Nai 1624 25 1658 27 147
6 Hà Tĩnh 89 23 94 23 71
6 Số lao động nữ 1842 2308 +466 (25,3%) 7 Bà Rịa - Vũng Tàu 302 20 309 22 99
8 Long An 63 16 63 16 15
7 Số vụ có 2 người bị
nạn trở lên 95 113 +18(19%) 9 Đà Nẵng 48 15 48 15 4
10 Bình Thuận 37 12 40 13 5
15 16
4
8/7/18
Tình hình tai nạn lao động chết người theo loại hình cơ sở sản xuất Những lĩnh vực sản xuất kinh doanh xảy ra nhiều tai nạn lao
động chết người
•  Công ty cổ phần chiếm 37,7% số vụ tai nạn chết người và 36,5%
•  Lĩnh vực khai thác khoáng sản chiếm 22,95% tổng số vụ và
số người chết;
•  Công ty TNHH chiếm 34,43% số vụ tai nạn chết người và 33,33% 22,22% tổng số người chết
số người chết; •  Lĩnh vực xây dựng chiếm 21,31% tổng số vụ tai nạn và 20,63%
•  Doanh nghiệp nhà nước, đơn vị hành chính sự nghiệp chiếm tổng số người chết;
18,03% số vụ tai nạn và 17,46% số người chết; •  Lĩnh vực sản xuất kinh doanh điện chiếm 6,56% tổng số vụ và
•  Doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh cá thể chiếm 9,84% số vụ
6,35% tổng số người chết;
tai nạn và 9,52% số người chết;
•  Lĩnh vực cơ khí chế tạo chiếm 3,3% tổng số vụ và 3,2% tổng số
•  Công ty liên doanh có vốn đầu tư của nước ngoài chiếm 1,64% số
vụ tai nạn và 1,59% số người chết. người chết.
17 18
Các yếu tố chấn thương chủ yếu làm chết người nhiều nhất Các nguyên nhân chủ yếu để xảy ra tai nạn lao động
chết người
•  Ngã từ trên cao chiếm 26% tổng số vụ và 25% tổng số người
chết; * Nguyên nhân do người sử dụng lao động chiếm
•  Vật rơi, đổ sập chiếm 20% tổng số vụ và 19% tổng số người 50,8%, cụ thể:
chết; - Người sử dụng lao động không huấn luyện an toàn lao
•  Máy, thiết bị cán, kẹp, cuốn chiếm 18% tổng số vụ và 17,5%
tổng số người chết; động cho người lao động chiếm 13,11% tổng số vụ;
•  Tai nạn giao thông chiếm 13,11% tổng số vụ và 12,7% tổng - Người sử dụng lao động không xây dựng quy trình, biện
số người chết;
•  Điện giật chiếm 9,84% tổng số vụ và 9,52% tổng số người pháp làm việc an toàn chiếm 13,11% tổng số vụ;
chết; - Thiết bị không đảm bảo an toàn lao động chiếm 21,31%
•  Vật văng bắn chiếm 9,84% tổng số vụ và 9,52% tổng số
tổng số vụ; do tổ chức lao động chiếm 3,27% tổng số vụ;
người chết.
19 20
5
8/7/18
Tình hình tai nạn lao động (Cont.) Bộ, ngành xảy ra nhiều tai nạn lao động
*Nguyên nhân người lao động chiếm 45,9%, cụ thể:

•  Các doanh nghiệp thuộc bộ Công Thương chiếm
- Người lao động bị nạn vi phạm quy trình quy phạm an toàn lao 19,8% tổng số vụ, 15,36% tổng số người chết.
động chiếm 24,59% tổng số vụ;
•  Các doanh nghiệp thuộc bộ Xây Dựng chiếm 9%
- Người lao động khác vi phạm quy trình, quy phạm an toàn lao tổng số vụ, 12,29% tổng số người chết.
động chiếm 18,11% tổng số vụ; •  Các doanh nghiệp thuộc bộ Giao Thông chiếm 4,5%
- Người lao động không sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân tổng số vụ, 21,18% tổng số người chết.
chiếm 3,2% tổng số vụ; •  Các doanh nghiệp thuộc Địa Phương quản lý (nhà
Còn lại 3,3% là những vụ tai nạn lao động xảy ra do các nước, tư nhân, vốn đầu tư nước ngoài) chiếm 57,66%
nguyên nhân khác như: khách quan khó tránh và do người khác tổng số vụ, 45,05% tổng số người chết
gây ra... •  Còn lại là thuộc các bộ, ngành khác
21 22
Các tổng công ty xảy ra nhiều tai nạn chết người. Các tổng công ty xảy ra nhiều tai nạn chết người
!  Tập Đoàn Than và Khoáng Sản Việt Nam 12,7% tổng số vụ,
!  Tổng công ty Hàng Hải Việt Nam 1,64% tổng số vụ, 1,51%
16,98% tổng số người chết
tổng số người chết
!  Tổng công ty VINACONEX 2,05% tổng số vụ, 1,89% tổng số
!  Tổng công ty Xây Dựng Thăng Long, Tổng công ty lắp máy
người chết
Việt Nam 1,23% tổng số vụ, 1,13% tổng số người chết
!  Tổng công ty Sông Đà 1,64% tổng số vụ, 1,51% tổng số người
!  Ngoài ra 28 tổng công ty khác có 1-4 vụ TNLĐ chết người
chết
!  Tổng công ty Điện Lực Việt Nam 1,64% tổng số vụ, 1,51%
tổng số người chết
23 24
6
8/7/18
1.2 Những nhận thức về an toàn lao động 1.3 Tầm quan trọng của an toàn lao động
1.3.1 Tầm quan trọng của an toàn lao động đối với
An toàn trong lao động không phải chỉ do
doanh nghiệp
người lao động, người sử dụng lao động mới có $  Đem lại năng suất cao.
$  Tránh chi phí cho việc sửa chữa thiết bị.
trách nhiệm mà nó là nhận thức, trách nhiệm
$  Tránh chi phí để mua thuốc men cho những công nhân bị
của mọi người tham gia quá trình lao động. tai nạn.
$  Chi phí cho bảo hiểm ít hơn.
$  Tạo uy tín trên thị trường.
$  Đối với những lý do luật pháp qui định phải tuân theo luật
lao động việt nam.
25 26
1.3.2 Tầm quan trọng của an toàn lao động đối với công nhân 1.3.3 Tầm quan trọng của an toàn lao động đối với cộng
đồng
$ Bảo vệ khỏi sự nguy hiểm (trang bị phương tiện $ Giảm nhu cầu dịch vụ cho những tình trạng khẩn
bảo vệ do đó công nhân làm việc tự tin và nhanh cấp: bệnh viện, dịch vụ chữa cháy, cảnh sát…
gọn). $ Giảm chi phí cố định: tiền trợ cấp bệnh tật, phúc lợi
$ Tạo cho công nhân lòng tin do đó khuyến khích xã hội, chi phí cho sức khoẻ.
một lực lượng lao động ổn định và trung thành.
$ Việc tạo ra lợi nhuận cho xã hội.
$ Tránh cho công nhân những lý do kinh tế khác:
tiền thuốc.
27 28
7
8/7/18
1.4 Mục đích, ý nghĩa, tính chất của công tác bảo hộ lao động 1.4.2 Tính chất của bảo hộ lao động
1.4.1 Mục đích, ý nghĩa của công tác bảo hộ lao động a.  Tính chất pháp lý
"  Mục đích: thông qua các biện pháp về khoa học kĩ thuật, tổ " Là những chính sách, chế độ, quy phạm, tiêu
chức, kinh tế, xã hội để
chuẩn được ban hành trong công tác bảo hộ lao
"  Loại trừ các yếu tố nguy hiểm và có hại phát sinh trong sản
xuất động được soạn thảo thành luật của nhà nước.
"  Tạo ra điều kiện lao động thuận lợi, để ngăn ngừa tai nạn
lao động và bệnh nghề nghiệp nhằm bảo vệ sức khoẻ người " Luật pháp về bảo hộ lao động được nghiên cứu,
lao động. xây dựng nhằm bảo vệ con người trong sản xuất
"  Ý nghĩa: Bảo hộ lao động trước hết là một phạm trù sản xuất
"  Bảo vệ yếu tố năng động nhất của lực lượng sản xuất
" Là cơ sở pháp lý bắt buộc các với thành phần
(người lao động). kinh tế có trách nhiệm nghiên cứu thi hành.
"  Có ý nghĩa nhân đạo (chăm sóc sức khoẻ, ...)
29 30
Tính chất của bảo hộ lao động (Cont.) Tính chất của bảo hộ lao động (Cont.)
b.Tính khoa học kỹ thuật c. Tính quần chúng

" Áp dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật mới " Bảo hộ lao động liên quan đến tất cả mọi người, từ
nhất để phát hiện, ngăn ngừa trường hợp đáng tiếc người sử dụng lao động đến người lao động.
trong lao động, bảo vệ sức khoẻ cho người lao động.
" Qui trình, qui phạm an toàn được đề ra tỉ mỉ nhưng
" Phòng chống tai nạn lao động cũng xuất phát từ cơ công nhân chưa được học tập, chưa được thấm
sở khoa học và bằng các biện pháp khoa học kỹ thuật. nhuần, chưa thấy rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của
nó, thì rất dễ vi phạm.
31 32
8
8/7/18
1.5 Một số khái niệm cơ bản Điều kiện lao động (Cont.)
1.5.1 Điều kiện lao động Các yếu tố tác động đến điều kiện lao động
•  Tập hợp tổng thể các yếu tố về tự nhiên, kỹ thuật, kinh
•  Công cụ, phương tiện lao động
•  Sự đa dạng của đối tượng lao động
tế, xã hội được thể hiện thông qua các công cụ và
•  Quá trình công nghệ
phương tiện lao động, đối tượng lao động, qui trình
•  Môi trường lao động
công nghệ, môi trường lao động
* Khi đánh giá, phân tích điều kiện lao động phải
•  Sự xắp xếp, bố trí, tác động qua lại giữa chúng trong tiến hành đánh giá, phân tích đồng thời trong
mối quan hệ với con người tạo nên một điều kiện nhất mối quan hệ tác động qua lại của các yếu tố trên.
định cho con người trong quá trình lao động.
33 34
1.5.2 Các yếu tố nguy hiểm và có hại 1.5.3 Tai nạn lao động
Những yếu tố có ảnh hưởng xấu, nguy hiểm, có nguy cơ Tai nạn lao động là tai nạn xảy ra trong quá trình lao
gây tai nạn hoặc bệnh nghề nghiệp cho người lao động động do kết quả tác động đột ngột từ bên ngoài làm
trong một điều kiện lao động. chết người hoặc làm tổn thương, hoặc phá huỷ chức
năng hoạt động bình thường của một bộ phận nào đó
•  Các yếu tố vật lý của cơ thể
•  Các yếu tố hoá học
Tai nạn lao động chia thành:
•  Các yếu tố sinh vật, vi sinh vật: •  Chấn thương:
•  Các yếu tố bất lợi về tư thế lao động, không tiện nghi do
•  Nhiễm độc nghề nghiệp:
không gian chỗ làm việc, nhà xưởng chật hẹp, mất vệ
sinh… Để đánh giá tình hình tai nạn lao động ta sử dụng hệ số
tai nạn lao động K.
•  Các yếu tố về tâm lý không thuận lợi.
35 36
9
8/7/18
1.5.4 Bệnh nghề nghiệp 1.6 Nội dung chủ yếu của công tác bảo hộ lao động
1.6.1 Nội dung khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động

Là sự suy yếu dần dần sức khoẻ của người lao Là lĩnh vực khoa học tổng hợp và liên ngành, được
động gây nên bệnh tật xảy ra trong quá trình hình thành và phát triển trên cơ sở kết hợp và sử dụng
thành tựu của nhiều ngành khác nhau.
lao động do tác động của các yếu tố có hại
phát sinh trong sản xuất lên cơ thể người lao
động KHKT
KH PHƯƠNG
KH VỆ SINH LAO KH KỸ THUẬT KH KỸ THUẬT KH
TiỆN BẢO HỘ
ĐỘNG VỆ SINH AN TOÀN ERGONOMICS
LAO ĐỘNG
37 38
Nội dung khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động (Cont.) Nội dung khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động (Cont.)
a. Khoa học vệ sinh lao động. c. Kỹ thuật an toàn.
Khoa học vệ sinh lao động đi sâu khảo sát, đánh giá các yếu Là một hệ thống các biện pháp và phương tiện về tổ
tố nguy hiểm và có hại phát sinh trong sản xuất. chức và kỹ thuật nhằm phòng ngừa sự tác động của
các yếu tố nguy hiểm.
b. Khoa học về kỹ thuật vệ sinh.
Là những lĩnh vực khoa học chuyên ngành nghiên cứu và " Nghiên cứu và đánh giá tình trạng an toàn của các
ứng dụng các giải pháp KHKT để loại trừ những yếu tố có thiết bị và quá trình sản xuất
hại phát sinh trong sản xuất, cải thiện môi trường lao động. " Chủ động loại trừ các yếu tố nguy hiểm và có hại.
39 40
10
8/7/18
Nội dung khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động (Cont.)
d. Khoa học phương tiện bảo vệ người lao động
Nghiên cứu, thiết kế, chế tạo những phương tiện bảo
vệ tập thể hay cá nhân người lao động
Ví dụ về thiết bị treo người khi làm việc trên cao
41 42
Nội dung khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động (Cont.) Nội dung khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động (Cont.)
•  Một số hình ảnh ứng dụng của khoa học Ecgonomics:
e. Khoa học Ecgonomics
Ecgonomics: môn khoa học liên ngành nghiên cứu
tổng hợp sự thích ứng giữa các phương tiện kỹ thuật
và môi trường lao động với khả năng của con người
về giải phẫu, sinh lý, tâm lý nhằm đảm bảo cho lao
động có hiệu quả cao nhất, đồng thời bảo vệ sức khoẻ,
an toàn cho con người .

43 44
11
8/7/18
Nội dung của Ergonomics Nội dung của Ergonomics (Cont.)
E1. Sự tác động của người-máy-môi trường

E2. Nhân trắc học Ergonomics tại chỗ làm việc
-  Sự thích ứng của máy móc, công cụ với người điều khiển
-  Sự thích nghi giữa người lao động với máy % Thiết kế phương tiện kỹ thuật.
-  Tối ưu hoá môi trường xung quanh với con người % Thiết kế không gian làm việc.
-  Tối ưu hóa các tác động tương hỗ
•  Tác động tương hỗ giữa người điều khiển và trang thiết % Thiết kế môi trường làm việc.
bị.
•  Giữa người điều khiển và chỗ làm việc.
% Thiết kế quá trình lao đông.
•  Giữa người điều khiển với môi trường lao động .
45 46
Nội dung của Ergonomics (Cont.) 1.6.2 Nội dung xây dựng và thực hiện pháp luật về bảo hộ lao động
E3. Đánh giá và chứng nhận chất lượng về ATLĐ

-An toàn vận hành.
-Tư thế và không gian làm việc. Gồm các văn bản pháp luật, chỉ thị, nghị quyết, thông tư
và hướng dẫn của nhà nước và các ngành liên quan về
-Các điều kiện nhìn rõ ban ngày và ban đêm
bảo hộ lao động
-  Chịu đựng về thể lực.

47 48
12
8/7/18
1.7 Trách nhiệm của các ngành, các cấp, các tổ chức, cá
1.6.3 Nội dung giáo dục, vận động quần chúng nhân trong công tác BHLĐ
1.7.1 Trách nhiệm của tổ chức cơ sở

% Nghĩa vụ và quyền hạn của người sử dụng lao động
Tuyên truyền hợp lý với các đối tượng lao # Nghĩa vụ:
"  Lập kế hoạch, biện pháp an toàn lao động, vệ sinh
động tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể đối với lao động và cải thiện điều kiện lao động.
"  Trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân và thực
mỗi đối tượng. hiện các chế độ khác về an toàn lao động, vệ sinh lao
động.
"  Cử người giám sát
"  Phối hợp với công đoàn cơ sở xây dựng và duy trì sự
hoạt động của mạng lưới an toàn viên.
49 50
Nghĩa vụ (Cont.)
" Xây dựng nội qui, qui trình an toàn lao động, vệ sinh # Quyền
lao động phù hợp với từng loại máy móc, thiết bị, vật
" Buộc người lao động phải tuân thủ các qui định, nội qui
tư.
" Tổ chức huấn luyện, hướng dẫn các tiêu chuẩn qui hiến pháp an toàn lao động, vệ sinh lao động.
định biện pháp an toàn, vệ sinh lao động " Khen thưởng, kỷ luật kịp thời.
" Chấp hành nghiêm chỉnh qui định khai báo, điều tra
" Khiếu nại với cơ quan nhà nước có thẩm quyền về quyết
tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và định kỳ 6
tháng. định của thanh tra về an toàn lao động, vệ sinh lao động
" Hàng năm phải báo cáo với sở lao động thương binh nhưng vẫn phải chấp hành nghiêm chỉnh quyết định đó.
và xã hội nơi doanh nghiệp hoạt động.
51 52
13
8/7/18
% Nghĩa vụ và quyền của người lao động Quyền
Nghĩa vụ •  Bảo đảm điều kiện làm việc an toàn, vệ sinh cải thiện điều
•  Chấp hành các qui định, nội qui về an toàn lao động, vệ sinh kiện lao động, trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân
lao động có liên quan đến công việc, nhiệm vụ được giao. •  Từ chối làm công việc khi thấy rõ nguy cơ xảy ra tai nạn
•  Phải sử dụng và bảo quản các phương tiện bảo vệ cá nhân đã lao động, đe doạ nghiêm trọng tính mạng, sức khoẻ của
được trang cấp, nếu làm mất, hư hỏng thì phải bồi thường. mình và phải báo cáo ngay với người phụ trách trực tiếp.
•  Phải báo cáo kịp thời với người có trách nhiệm khi phát hiện
nguy cơ gây tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, gây độc hại •  Khiếu nại hoặc tố cáo với cơ quan nhà nước có thẩm
hoặc sự cố nguy hiểm quyền khi người sử dụng lao động vi phạm qui định của
•  Tham gia cấp cứu và khắc phục hậu quả tai nạn lao động khi nhà nước hoặc không thực hiện đúng các giao kết về an
có lệnh của người sử dụng lao động. toàn lao động, vệ sinh lao động trong hợp đồng lao động,
thoả ước lao động.
53 54
1.7.2 Trách nhiệm và quyền hạn của tổ chức công

đoàn trong công tác bảo hộ lao động
a. Trách nhiệm # Thay mặt người lao động ký thoả ước lao động tập thể
với người sử dụng lao động.
# Xây dựng các văn bản pháp luật, các tiêu chuẩn an toàn
# Thực hiện quyền kiểm tra giám sát việc thi hành pháp
lao động, vệ sinh lao động, chế độ chính sách bảo hộ
luật, chế độ chính sách, tiêu chuẩn, qui định về bảo hộ
lao động.
lao động.
# Xây dựng chương trình bảo hộ lao động quốc gia # Tham gia tổ chức việc tuyên truyền phổ biến kiến thức
# Xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình, đề tài an toàn, vệ sinh lao động. Giáo dục người lao động và
nghiên cứu khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động. sử dụng lao động thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của
# Điều tra tai nạn lao động, phối hợp theo dõi tình hình họ.
tai nạn lao động, cháy nổ, bệnh nghệ nghiệp. # Tổ chức phong trào quần chúng về bảo hộ lao động,
# Tham gia việc xét khen thưởng, xử lý các vi phạm về phát huy sáng kiến cải thiện điều kiện làm việc, tổ chức
quản lý mạng lưới an toàn vệ sinh viên
bảo hộ lao động.
55 56
14
8/7/18
b. Quyền. c. Nhiệm vụ.

# Tham gia xây dựng các qui chế, nội qui về quản lý
bảo hộ lao động, an toàn lao động và vệ sinh lao # Thay mặt người lao động ký thoả ước lao động tập
động thể
# Tham gia các đoàn kiểm tra công tác bảo hộ lao
động # Tuyên truyền vận động, giáo dục người lao động.
# Tham dự các cuộc họp kết luận của các đoàn thanh # Động viên khuyến khích người lao động phát huy
tra, kiểm tra, các đoàn điều tra tai nạn lao động.
sáng kiến cải tiến thiết bị, máy nhằm cải thiện môi
# Tham gia điều tra tai nạn lao động, nắm tình hình tai
nạn lao động, bệnh nghề nghiệp trường làm việc, giảm nhẹ sức lao động.
# Đề xuất các biện pháp khắc phục thiếu sót, tồn tại.
57 58
•  Tổ chức lấy ý kiến tập thể người lao động 1.8 Tình hình công tác bảo hộ lao động của Việt Nam
•  Tổng kết rút kinh nghiệm hoạt động bảo hộ lao động hiện nay và những vấn đề cấp thiết giải quyết
•  Phối hợp tổ chức các hoạt động để đẩy mạnh cá phong 1.8.1 Tình hình điều kiện lao động, tai nạn lao động và
trào bảo đảm an toàn vệ sinh lao động bồi dưỡng bệnh nghề nghiệp.
nghiệp vụ và các hoạt động bảo hộ lao động đối với 1.8.2 Tình hình thực hiện các chính sách về bảo hộ lao
mạng lưới an toàn vệ sinh viên động
59 60
15
8/7/18
CHƯƠNG 2 Nội dung
2.1 Những vấn đề chung về vệ sinh lao động

2.2 Vi khí hậu trong sản xuất
VỆ SINH LAO ĐỘNG 2.3 Chống tiếng ồn và rung động trong sản xuất

2.4 Phòng chống nhiễm độc trong sản xuất
2.6 Phòng chống bụi trong sản xuất
TS.Nguyễn Thành Trung 61 TS.Nguyễn Thành Trung 62
2.1 Những vấn đề chung về vệ sinh lao động
2.1.1 Đối tượng, nhiệm vụ của vệ sinh lao động

2.7 An toàn khi làm việc ở trường điện từ tần
a. Đối tượng
số cao và cực cao
"  Những yếu tố có hại trong sản xuất đối với sức
2.8 Phương tiện bảo vệ cá nhân
khoẻ người lao động
2.9 Chiếu sáng trong sản xuất
"  Tìm các biện pháp cải thiện đklđ, phòng ngừa các
2.10 Thông gió công nghiệp bệnh nghề nghiệp
63 64
16
8/7/18
#  Tổ chức khám tuyển và sắp xếp hợp lý công nhân

b. Nhiệm vụ
#  Quản lý theo dõi tình hình sức khoẻ người lao động, tổ
#  Nghiên cứu đặc điểm vệ sinh QTSX chức khám sức khoẻ định kỳ, phát hiện sớm bệnh nghề
#  Nghiên cứu các biến đổi sinh lý, sinh hoá của cơ thể nghiệp.
trong các điều kiện lao động khác nhau. #  Giám định khả năng lao động cho người lao động bị tai
#  Quy định các tiêu chuẩn vệ sinh, chế độ vệ sinh xí nạn lao động, mắc bệnh nghề nghiệp và các bệnh mãn
nghiệp và cá nhân, chế độ bảo hộ lao động. tính khác.
#  Nghiên cứu việc tổ chức lao động và nghỉ ngơi hợp lý. #  Tiến hành kiểm tra đôn đốc thực hiện các biện pháp vệ
sinh và an toàn lao động trong sản xuất.
#  Nghiên cứu các biện pháp đề phòng tình trạng mệt mỏi
trong lao động
65 66
2.1.2 Các yếu tố tác hại nghề nghiệp trong sản xuất
b. Tác hại liên quan đến tổ chức lao động

a. Tác hại liên quan đến quá trình sản xuất. " Thời gian làm việc
" Yếu tố vật lý và hoá học. " Cường độ lao động

" Chế độ làm việc và nghỉ ngơi bố trí không hợp lý.
" Yếu tố sinh vật. " Tư thế làm việc không thuận lợi
" Sự hoạt động khẩn trương, căng thẳng quá độ của
các hệ thống và giác quan.
" Công cụ sản xuất không phù hợp với cơ thể về mặt
trọng lượng, hình dáng, kích thước.
67 68
17
8/7/18
c. Tác hại liên quan đến điều kiện vệ sinh an toàn " Thiếu thiết bị thông gió, chống bụi, chống nóng,
" Chiếu sáng hoặc sắp xếp bố trí hệ thống chiếu sáng chống hơi khí độc.
không hợp lý. " Thiếu trang bị phòng hộ lao động, hoặc có những sử
dụng bảo quản không tốt.
" Làm việc ở ngoài trời có thời tiết xấu, nóng về mùa
" Việc thực hiện quy tắc vệ sinh an toàn lao động còn
hè, lạnh về mùa đông.
chưa triệt để và nghiêm chỉnh.
" Phân xưởng chật chội và việc sắp xếp nơi làm việc
" Làm những công việc nguy hiểm và có hại theo
lộn xộn, mất trật tự ngăn nắp.
phương pháp thủ công.
69 70
2.1.3 Phân loại dựa trên tính chất nghiêm trọng và phạm vi
tác hại của các yếu tố 2.1.4 Biện pháp đề phòng tác hại nghề nghiệp
" Loại có tính chất tác hại lớn, phạm vi ảnh hưởng " Biện pháp kỹ thuật công nghệ
rộng
" Biện pháp kỹ thuật vệ sinh
" Loại có tính tác hại nghiêm trọng, phạm vi ảnh
hưởng còn chưa phổ biến " Biện pháp tổ chức lao động khoa học
" Loại có phạm vi ảnh hưởng rộng, tính chất tác hại " Biện pháp y tế bảo vệ sức khoẻ
không rõ
" Biện pháp phòng hộ lao động
" Loại có tính chất đặc biệt.
71 72
18
8/7/18
2.1.5 Các biến đổi sinh lý trong cơ thể người lao động
" Thay đổi về năng suất lao động:

" Tính chất lao động đều bao hàm trên 3 mặt:
" Tăng dần trong vòng 1- 1.5 h đầu tiên. Giữ ổn
#  Lao động thể lực. định trong thời gian dài.
" Nếu NSLĐ tụt thì nghỉ ngơi sẽ giúp hồi phục trở
#  Lao động trí não.
lại.
#  Lao động căng thẳng về thần kinh tâm lý. " Nếu để quá lâu mà không nghỉ ngơi thì mức hồi
phục sẽ giảm.
" Đánh giá mức độ nặng nhọc lao động bằng chỉ số tiêu
hao năng lượng.
73 74
2.1.6 Biện pháp tăng năng suất lao động và tránh mệt mỏi 2.2 Vi khí hậu trong sản xuất
" Thực hiện các nguyên tắc của lao động, vận động của bàn
2.2.1 Định nghĩa
tay.
" Thời gian lao động không nên quá dài, quy định là 8h/ ngày. " Là trạng thái lý học của không khí trong khoảng
" Chế độ lao động nên xen kẽ giữa lao động và nghỉ ngơi. không gian thu hẹp (nhiệt độ, độ ẩm, bức xạ nhiệt,
" Chế độ ăn uống giúp bổ xung năng lượng hợp lý. và vận tốc chuyển động không khí).
" Điều kiện vi khí hậu trong sản xuất phụ thuộc vào
tính chất của quá trình công nghệ và khí hậu địa
phương.
75 76
19
8/7/18
2.2.2 Phân loại 2.2.3 Các yếu tố vi khí hậu
Có 3 loại vi khí hậu sau: a. Nhiệt độ.
Vi khí hậu ổn định: nhiệt toả ra khoảng 20kcal/m3 " Phụ thuộc vào các hiện tượng phát nhiệt của quá
không khí 1 giờ trình sản xuất (lò phát nhiệt, ngọn lửa, bề mặt máy bị
nóng, năng lượng điện, cơ biến thành nhiệt, phản ứng
Vi khí hậu nóng: nhiệt toả nhiều hơn 20kcal/m3
hoá học sinh nhiệt, bức xạ nhiệt của mặt trời, nhiệt do
không khí 1giờ
người sản ra…. )
Vi khí hậu lạnh: nhiệt toả ít hơn 20kcal/m3 không
" Nhiệt độ tối đa nơi làm việc về mùa hè: 30 0C và
khí 1giờ
không được vượt quá nhiệt độ bên ngoài từ 3 đến 5 0C.
77 78
79 80
20
8/7/18
•  Độ ẩm tương đối: là tỷ lệ phần trăm giữa độ ẩm tuyệt

đối ở một thời điểm nào đó so với độ ẩm bão hoà
•  Điều lệ vệ sinh quy định độ ẩm tương đối ở nơi sản

xuất trong khoảng 75-85%.
d. Vận tốc chuyển động không khí.

Khả năng chịu đựng của con người với bức xạ nhiệt
V<= 3 m/s,
V> 5m/s gây kích thích bất lợi cho cơ thể.

81 82
2.2.3 Nhiệt độ hiệu quả tương đương 2.3.4 Chỉ số nhiệt tam cầu
" Nhiệt độ hiệu quả tương đương (thqtđ) của không khí " Thực tế sản xuất, mức giới hạn cho phép tiếp xúc
với điều kiện vi khí hậu nóng bằng cách tính chỉ số
có nhiệt độ t, độ ẩm và vận tốc gió V là nhiệt độ
nhiệt tam cầu WBGT (WetBulbGlobe-Temperature)
không khí = 100%) & V = 0 m/s, gây ra cho cơ
" Khi có ánh sáng mặt trời:
thể cảm giác nhiệt giống như cảm giác nhiệt gây ra
WBGT= 0.7WB + 0.2GT + 0.1DB
bởi môi trường không khí có t, và V đang xét.
" Trong nhà hoặc khi không có ánh sáng mặt trời:
" Ưu điểm: là xác định nhanh thqtđ của môi trường thực WBGT= 0.7WB + 0.3GT`
->xác định môi trường thuận lợi cho người lao động. WB: nhiệt độ của nhiệt kế ướt.
" Nhược điểm: không tính đến các yếu tố ảnh hưởng GT: nhiệt độ của nhiệt kế cầu.
bằng trao đổi nhiệt bức xạ. DB: Nhiệt độ của nhiệt kế khô.
83 84
21
8/7/18
2.2.5 Điều hoà thân nhiệt ở người

Lao động và nghỉ Giới hạn nhiệt tam cầu (0 C)
ngơi Nhiệt độ cơ thể dao động ổn định trong khoảng 370C
Lao động Lao động Lao động
nhẹ vừa nặng ±0,50C là nhờ 2 quá trình điều nhiệt do trung tâm chỉ
huy điều nhiệt điều khiển:
Lao động liên tục 30 26,7 25,0
75% lao động 25% 30,6 28 25,9 1.  Điều nhiệt hoá học
nghỉ
2.  Điều nhiệt lý học
50% lao động50% 31,4 29,4 27,9
nghỉ
25% lao động 75% 32,2 31,1 30
nghỉ
85 86
a. Điều nhiệt hoá học b. Điều nhiệt lý học
" Quá trình dị hoá: do sự ôxy hoá các chất dinh "  Thải nhiệt bằng truyền nhiệt:
dưỡng. Là hình thức mất nhiệt của cơ thể, khi nhiệt độ không khí,
các vật thể tiếp xúc có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ da.
" QT tăng khi nhiệt độ bên ngoài thấp và lao động
"  Thải nhiệt bằng đối lưu:
nặng.
Là hình thức truyền nhiệt theo thuyết động học phân tử, do
" QT giảm khi nhiệt độ môi trường cao và cơ thể ở
lớp không khí ở xung quanh được thay bằng lớp không khí
trạng thái nghỉ ngơi.
lạnh hơn.
87 88
22
8/7/18
2.2.6 Ảnh hưởng của vi khí hậu đến cơ thể
"  Thải nhiệt bằng bức xạ: a. Ảnh hưởng của vi khí hậu nóng
" Biến đổi sinh lý:
Cơ thể phát ra các tia bức xạ nhiệt, khi nhiệt độ trung
! Nhiệt độ da: Đặc biệt là vùng da trán, rất nhạy cảm đối với các
bình của các bề mặt quanh thấp hơn nhiệt độ da và biến đổi nhiệt bên ngoài gây ra cảm giác nhiệt: rất lạnh, lạnh,
ngược lại. mát, dễ chịu.
! Nhiệt thân (ở dưới lưỡi): Nếu thấy tăng thêm 0.3 10C là cơ
"  Thải nhiệt bằng bay hơi mồ hôi: thể có sự tích nhiệt. Nhiệt thân ở 38.50C được coi là nhiệt báo
động.
Khi nhiệt độ không khí cao hơn nhiệt độ da (340C). Lúc
! Chuyển hoá nước: làm việc ở nhiệt độ cao nên cơ thể mất
này cơ thể chỉ còn thải nhiệt bằng bay hơi mồ hôi để nhiều nước do thải nhiệt gây ảnh hưởng tới tim, thận, gan, hệ
duy trì thăng bằng nhiệt. tiêu hoá, hệ thần kinh.
89 90
" Trong điều kiện vi khí hậu nóng, các bệnh thường

b. Ảnh hưởng của vi khí hậu lạnh
gặp tăng lên gấp 2 so với lúc bình thường.
Trong điều kiện vi khí hậu lạnh dễ xuất hiện một
" Rối loạn bệnh lý do vi khí hậu nóng thường gặp là số bệnh: viêm dây thần kinh, viêm khớp, viêm
chứng say nóng và chứng co giật, gây ra chóng
phế quản, hen và một số bệnh mãn tính khác
do máu lưu thông kém và đề kháng cơ thể
mặt, đau đầu, buồn nôn và đau thắt lưng. giảm.
91 92
23
8/7/18
2.2.7 Biện pháp phòng chống tác hại vi khí hậu xấu
c. Ảnh hưởng của bức xạ nhiệt a. Phòng chống vi khí hậu nóng
" Tia hồng ngoại:
" Biện pháp kỹ thuật
#  ngắn sức rọi sâu vào dưới da 3cm gây bỏng, rộp
phồng !  Bố trí hợp lý các nguồn sinh nhiệt xa nơi có nhiều lao động.
#  dài xuyên qua xương hộp sọ gây biến đổi cho !  Đảm bảo thông gió tự nhiên và thông gió cơ khí chống nóng.
não.
" Tia tử ngoại: !  Lập thời gian biểu sản xuất thích hợp, những công đoạn sản xuất toả
nhiều nhiệt rải ra trong ca lao động.
#  Gây ra các bệnh về mắt, da (bỏng, ung thư...)
" Tia Laze: !  Cách ly nguồn nhiệt đối lưu, bức xạ nơi lao động bằng cách dùng vật
#  Gây bỏng da, võng mạc ngoài ra còn gây tác dụng liệu cách nhiệt bao bọc lò, ống dẫn.
điện học, hóa học, cơ học...
Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường 94
93
! Giảm nhiệt, bụi: dùng thiết bị giảm nhiệt, lọc bụi "  Biện pháp vệ sinh
(màn nước, thông gió...) •  Quy định chế độ lao động thích hợp. Lấy chỉ số nhiệt tam cầu
làm tiêu chuẩn xét mức giới hạn
! Trong phân xưởng, nhà máy nóng, độc cần được tự
•  Tổ chức tốt nơi nghỉ cho công nhân làm việc ở nơi có nhiệt độ
động hoá và cơ khí hoá, điều khiển và quan sát từ xa.
cao
! Phun nước hạt mịn, làm ẩm & làm sạch không khí. •  Chế độ ăn uống hợp lý: hậu cần phải hợp khẩu vị, kích thích
! Dùng vật liệu cách nhiệt cao được ăn uống.
•  Hàng năm khám tuyển định kỳ

! Dùng màn chắn nhiệt
95 96
24
8/7/18
! Biện pháp phòng hộ cá nhân b. Phòng chống vi khí hậu lạnh

#  Quần áo bảo hộ lao động !  Phòng cảm lạnh: bằng cách che chắn tốt, tránh gió
#  Bảo vệ đầu: mũ bảo vệ, mặt nạ. lùa, hệ thống gió sưởi ấm ở cửa ra vào, màn khí nóng
#  Bảo vệ chân, tay: bằng giày chịu để cản không khí lạnh tràn vào.
nhiệt, găng tay đặc biệt. !  Bảo vệ chân: dùng giày da, ủng khô.
#  Bảo vệ mắt: bằng kính màu đặc biệt !  Khẩu phần ăn: đủ mỡ, dầu thực vật (35-40% tổng
để giảm tối đa bức xạ nhiệt cho mắt năng lượng).
97
98
2.3 Chống tiếng ồn và rung động trong sản xuất b. Các đặc trưng vật lý của âm
Tần số: f
2.3.1 Tiếng ồn Bước sóng:
Vận tốc truyền âm: C
a.  Định nghĩa:
Biên độ âm: y
" Là những âm thanh gây khó chịu, quấy rối sự Cường độ âm: I
làm việc và nghỉ ngơi của con người. C= .f (m/s)
Vận tốc truyền âm phụ thuộc vào tính chất và mật
" Về mặt vật lý, tiếng ồn là dao động sóng của môi độ của môi trường (t, ...)
trường vật chất đàn hồi, gây ra bởi sự dao động
của các vật thể.
99 100
25
8/7/18
c. Một số khái niệm về âm thường gặp
Trường âm: Không gian trong đó có sóng âm " Mức áp suất âm và cường độ âm:
lan truyền.
Áp suất dư trong trường âm: gọi là áp suất âm " Đánh giá theo đơn vị tương đối
P (đyn/cm2 hay bar) " Dùng thang lôgarit
Cường độ âm I (erg/cm2.s hoặc W/cm2).
-  𝐼=𝑝↑2 /𝜌𝑐  " Mức áp suất âm (mức âm): phạm vi âm nghe được
-  𝐼↓𝑟 =𝐼/4.𝜋𝑟↑2   p
nằm từ 0 120 dB. LP = 20.lg (dB)
p0
𝜌: mật độ môi trường (g/cm3 ) " p: áp suất âm đo được N/m2,
" p0: ngưỡng qui ước của áp suất âm p0 =2.10-5 N/m2.
Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường 101 Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường
102
" Mức cường độ âm: " Mức công suất của nguồn âm:

I
Li =10.lg (dB)
I0 W
L W = 10.lg (dB)
•  I : cường độ âm W/m2 W0
•  I0 : cường độ âm tương ứng với mức ngưỡng quy
ước (mức 0), I0=10-12W/m2 !  W0 : ngưỡng quy ước của công suất âm, W0=10-12W.
•  I0 : mức cường độ âm tối thiểu mà tai người có khả "  Cảm giác âm (mức to): Dao động âm mà tai nghe
năng cảm nhận được. được có tần số từ 16 20.000Hz.
•  Ngưỡng nghe được thay đổi theo tần số.
103 104
26
8/7/18
d. Phân loại tiếng ồn

Theo môi trường truyền âm:
Tiếng ồn thống kê:
-  Tiếng ồn tần số cao: f >1.000Hz
Tổ hợp hỗn loạn các âm khác nhau phát sinh
-  Tiếng ồn tần số trung bình: f=300 1.000Hz
trong sản xuất về cường độ và tần số trong
-  Tiếng ồn tần số thấp: f < 300Hz.
phạm vi từ 16-20.000Hz gọi là tiếng ồn thống
kê
Theo dải tần số:
Tiếng ồn có âm sắc rõ rệt gọi là tiếng ồn có -  Tiếng ồn kết cấu:
âm sắc. -  Tiếng ồn không khí:
105 106
Phân loại theo dải tần Phân loại theo đặc tính của nguồn ồn
• Tiếng ồn kết cấu: sinh ra khi vật thể dao !  Tiếng ồn cơ học
động tiếp xúc trực tiếp với các bộ phận máy
!  Tiếng ồn va chạm
móc, đường ống, nền móng …
!  Tiếng ồn khí động
• Tiếng ồn không khí: Nếu nguồn âm không
!  Tiếng nổ hoặc xung
liên hệ với 1 kết cấu nào.
107 108
27
8/7/18
" Mức ồn tổng cộng:

- Ở một điểm cách đều nhiều nguồn có thể xác định:
◦  Nếu có n nguồn có cường độ như nhau thì mức ồn
tổng cộng sẽ là:
L Σ =L1 +10.lgn (dB)
% L1: mức ồn của một nguồn do sản xuất.

% n: số nguồn phát âm.
109 110
e. Ảnh hưởng của tiếng ồn

! Nếu 2 nguồn ồn có mức ồn khác nhau:
" Tác động của tiếng ồn
L Σ =L1 +Δl (dB)
! Ảnh hưởng: hệ thần kinh trung ương, tim mạch,
% L1: mức ồn của nguồn lớn hơn
cơ quan thính giác và nhiều cơ quan khác.
%  l: trị số tăng thêm phụ thuộc vào (L1-L2)
! Làm việc trong môi trường tiếng ồn kéo dài gây
# Nếu có n nguồn ồn có mức ồn khác nhau thì xác
bệnh nặng tai, giảm thính lực
định tương tự cứ lấy 2 nguồn một bắt đầu từ to
đến nhỏ.
111 112
28
8/7/18
f. Biện pháp chống tiếng ồn
% Gây rối loạn hệ thần kinh: đau đầu, chóng mặt, " Biện pháp chung
cảm giác sợ hãi...
" Giảm tiếng ồn tại nguồn phát sinh
% Gây rối loạn hệ thống tim mạch: rối loạn sự co
" Giảm tiếng ồn trên đường lan truyền
cơ của mạch máu, nhịp tim
" Chống tiếng ồn khí động
% Gây các bệnh khác: đau dạ dày, cao huyết áp...
" Biện pháp phòng hộ cá nhân
% Giảm chất lượng công việc do thông tin bị nhiễu
113 114
" Giảm Oếng ồn tại nguồn phát sinh

" Biện pháp chung !  Biện pháp công nghệ:
% Hiện đại hoá trang thiết bị, thay thế thiết bị gây ồn.
! Thiết kế (máy móc...), qui hoạch tổng mặt bằng % Hoàn thiện qui trình công nghệ: thay dập, tán bằng
hợp lý. ép...
!  Biện pháp kết cấu:
! Đảm bảo khoảng cách tối thiểu giữa khu sản xuất %  Thay thế các chi |ết, kết cấu gây ồn lớn bằng chi |ết,
kết cấu gây ồn thấp hơn.
và các khu khác . !  Biện pháp tổ chức:
% Lập thời gian biểu thích hợp cho các xưởng ồn.
! Trồng cây xanh tạo rào cản giảm |ếng ồn.
% Bố trí các xưởng ồn làm việc vào những buổi ít người.
%  Lập đồ thị làm việc cho công nhân
115 116
29
8/7/18
" Giảm Oếng ồn trên đường lan truyền
!  Nguyên tắc hút âm.
!  Nguyên tắc cách âm.
% Tường cách âm
% Vỏ (bao) cách âm
% Buồng, tấm cách âm

Hinh 2.9 Buồng cách âm
117 118
g. Chống tiếng ồn khí động
! Bộ tiêu âm tích cực
! Bộ tiêu âm phản lực thụ động
! Dùng trang bị bảo hộ lao động cá nhân: bao tai, nút

bịt tai...
119 120
30
8/7/18
2.2.2 Rung động trong sản xuất
a.  Định Nghĩa

Là dao động cơ học của vật thể đàn hồi sinh ra khi
trọng tâm hoặc trục đối xứng của chúng xê dịch
trong không gian hoặc do sự thay đổi có tính chu kỳ
hình dạng mà chúng có ở trạng thái tĩnh.
b. Các thông số đặc trưng
"  Biên độ dịch chuyển 𝜉
Mức vận tốc dao động:
"  Biên độ vận tốc 𝜉′ 𝐿𝑝=20𝑙𝑔𝜉′ /𝜉↓0 ′  
"  Biên độ gia tốc 𝜉′′
121 122
c. Ảnh hưởng của rung động tới cơ thể con người d. Biện pháp chống rung
" Rung động cục bộ: tác động đến cả hệ thống " Biện pháp chung
thần kinh trung ương; có thể thay đổi chức năng
" Giảm rung động tại nguồn phát sinh
của các cơ quan, bộ phận khác, gây ra các phản
" Giảm rung động trên đường lan truyền
ứng bệnh lý tương ứng. Đặc biệt là xảy ra cộng
hưởng.
" Rung động chung: gây nên rối loạn thần kinh,

tuần hoàn và hội chứng tiền đình.
123 124
31
8/7/18
" Biện pháp chung " Phương pháp tổ chức:

•  Kiểm tra sau khi lắp đặt thiết bị.
•  Phương pháp kỹ thuật công trình:
•  Bảo quản, sửa chữa định kỳ.
•  Áp dụng phương tiện tự động hoá, công nghệ tiên
•  Thực hiện đúng qui định sử dụng máy.
tiến để loại bỏ các công việc tiếp xúc với rung •  Khám chữa bệnh định kỳ cho công nhân
động. •  Bố trí thời gian sản xuất, lắp đặt máy hợp lý.
" Phương pháp phòng ngừa:
•  Thay đổi các thông số thiết kế máy, thiết bị công
•  Xây dựng phòng riêng trong đó đảm bảo điều kiện vi khí
nghệ và các dụng cụ cơ khí. hậu tốt.
•  Tổ hợp phương pháp vật lý trị liệu.
125 126
" Giảm rung động tại nguồn phát sinh " Giảm rung động trên đường lan truyền
•  Cân bằng các chi tiết. •  Nguyên tắc cách rung: hình 2-23 trang 113.
•  Nâng cao độ chính xác của các khâu truyền động. •  Nguyên tắc hút rung
•  Nâng cao độ cứng vững của hệ thống công nghệ.
•  Dùng bộ tắt rung động lực
127 128
32
8/7/18
2.4 Phòng chống nhiễm độc trong sản xuất

" Biện pháp phòng hộ cá nhân. 2.4.1 Khái niệm về tác động của chất độc
•  Bao tay có đệm đàn hồi tắt rung. a. Định nghĩa
•  Giày có đế chống rung. Là những chất dùng trong sản xuất, khi xâm nhập vào
cơ thể con người dù chỉ một liều lượng nhỏ cũng gây
•  Dùng hệ thống kiểm tra, tín hiệu tự động nên tình trạng bệnh lý. Bệnh do chất độc gây ra trong
sản xuất gọi là nhiễm độc nghề nghiệp.
•  Dùng điều khiển từ xa.
b. Phân loại
•  Gây kích thích và gây bỏng: xăng, dầu, axit, kiềm,
hologen...
13
0
129
" Gây dị ứng: nhựa êpoxy, thuốc nhuộm hữu cơ...

" Gây ngạt thở: CO, CH4, C2H6, H2...
" Gây mê và gây tê: C2H5OH, C3H7OH, axeton, H2S...
" Gây tác hại hệ thống cơ quan chức năng: gan, thận, hệ thần
kinh...
" Gây ung thư: As, Ni, amiăng...
" Gây biến đổi ghen: điôxin...
" Gây xảy thai: Hg, khí gây mê...

" Gây bệnh bụi phổi.
131 132
33
8/7/18
% Gây dị ứng: Nhựa epoxy,xăng dầu,thuốc nhuộm,phẩm màu… % Gây ngạt thở: CO,CH4,C2H6…
133 134
% Gây biến đổi gen và hủy hoại môi trường: dioxin,thuốc diệt
% Gây mê và tê: C2H5OH,Axeton… cỏ,thuốc bảo vệ thực vật,tia phóng xạ…
135 136
34
8/7/18
2.4.2 Xâm nhập chất độc vào cơ thể
137 138
2.4.3 Ảnh hưởng của chất độc đối với cơ thể 2.4.4 Sự xâm nhập, chuyển hoá và đào thải chất độc
"  Phụ thuộc vào hai yếu tố quyết định "  Con đường xâm nhập của chất độc
! Ngoại tố: do tác động của chất độc ! Đường hô hấp: Đây là dạng nhiễm độc nghề nghiệp nguy
! Nội tố: do trạng thái cơ thể. hiểm nhất chiếm 95%.
"  Tuỳ theo hai yếu tố này mà xảy ra mức độ tác dụng khác ! Đường tiêu hoá: Chất độc qua gan và được giải độc bằng
nhau: các phản ứng sinh hoá phức tạp nên ít nguy hiểm hơn.
! Tác dụng yếu: cảm, viêm mũi, viêm họng... ! Thấm qua da: Chủ yếu là các chất độc có thể hoà tan trong
mỡ và trong nước vào máu: benzen, rượu atilic. Các chất
! Nhiễm độc nghề nghiệp.
độc khác còn trực tiếp qua lỗ tuyến bã, tuyến mồ hôi, lỗ
! Nhiễm độc cấp tính, thậm chí có thể chết.
chân lông đi vào máu.
139 140
35
8/7/18
2.4.7 Biện pháp phòng chống nhiễm độc nghề nghiệp
" Chuyển hoá biến đổi: Cấp cứu:

" Phân bố và tích tụ: # Đưa ngay nạn nhân ra khỏi nơi nhiễm độc,
" Đào thải chất độc: thay bỏ quần áo, chú ý giữ yên tĩnh, ủ ấm cho
nạn nhân.
2.4.5 Các yếu tố quyết định tác dụng của chất độc
# Cấu trúc hoá học.
# Cho ngay thuốc trợ tim, tự hô hấp hoặc hô hấp
nhân tạo.
# Quá trình công nghệ.
# Nồng độ.
# Mất tri giác thì châm vào 3 huyệt: khúc tri, uỷ
trung, thập tuyền cho chảy máu hoặc bấm
# Thời gian tác dụng.
ngón tay vào các huyệt đó.
# Trạng thái cơ thể người lao động.
# Rửa da bằng nước xà phòng nơi bị thấm chất
2.4.6 ảnh hưởng của tia phóng xạ và chất phóng xạ độc có tính ăn mòn như kiềm, axit phải rửa
# Ảnh hưởng sớm - bệnh nhiễm phóng xạ cấp tính. ngay bằng nước sạch.
# Ảnh hưởng muộn – bệnh nhiễm xạ mãn tính.
141 142
" Đề phòng chung về kỹ thuật " Dụng cụ phòng hộ cá nhân

# Loại trừ nguyên liệu độc trong sản xuất hoặc dùng
chất ít độc hơn # Dùng mặt nạ phòng độc
# Cơ khí hoá tự động trong quá trình sản xuất hoá chất. # Biện pháp y tế.
# Bọc kín máy móc và thường xuyên kiểm tra sự dò rỉ
và sửa chữa kịp thời. # Tổ chức khám tuyển định kỳ cho người lao động
# Tổ chức hợp lý quá trình sản xuất
tiếp xúc với chất độc hại, có chế độ bồi dưỡng hợp
# Nếu không thể bịt kín được quá trình công nghệ thì
phải tổ chức thông gió hút khử khí độc tại chỗ. lý.
# Thiết kế hệ thống thông gió, bơm không khí sạch vào.
# Xây dựng và kiện toàn chế độ công tác an toàn lao
động.
143 144
36
8/7/18
2.5 Phòng chống bụi trong sản xuất 2.5.1 Định nghĩa và phân loại
a. Định nghĩa:
Bụi là một tập hợp nhiều hạt, có kích thước nhỏ bé,
tồn tại lâu trong không khí dưới dạng bụi bay, bụi lắng
và các hệ khí rung nhiều pha: hơi khói, mù…
b. Phân loại
"  Theo kích thước hạt bụi:
◦  Bụi lắng: hạt có kích thước 10 m.
◦  Bụi bay: hạt có kích thước 0,1 m 10 m.
◦  Bụi khói: hạt có kích thước 0,1 m.
145 146
2.5.2 Tính chất hoá lý của bụi

" Theo nguồn gốc được hình thành: " Độ phân tán:
! Bụi hữu cơ: từ len, lụa, da... Trạng thái của bụi trong không khí phụ thuộc vào
! Bụi nhân tạo: cao su, nhựa hoá hoc... trọng lượng hạt bụi và sức cản của không khí.
! Bụi vô cơ: bụi vôi, kim loại... " Tính nhiễm điện:
" Theo tác hại: Dưới tác dụng của điện trường mạnh các hạt bụi bị
! Bụi gây nhiễm độc chung: Pb, Hg, C6H6 nhiễm điện và bị hút về điện cực.
! Bụi gây dị ứng: bụi bông, len, gai... " Tính cháy nổ:
! Bụi gây ung thư: bụi quặng phóng xạ... Bụi càng nhỏ điện tích tiếp xúc với ôxy càng lớn thì
hoạt tính hoá học càng mạnh và càng dễ bốc cháy,
! Bụi gây nhiễm trùng: bụi bông...
dễ gây nổ: bột cacbon, bột côban …
! Bụi gây sơ hoá phổi: SiO2, Si...
147 148
37
8/7/18
" Tính lắng bụi do nhiệt:

Bụi khói khi đi qua vùng nóng sang vùng lạnh " Bệnh ngoài da
làm các phần tử bụi giảm vận tốc và lắng đọng
trên bề mặt vùng lạnh. ! Bụi đồng có thể gây nhiễm trùng ngoài da rất khó
2.5.3 Tác hại của bụi chữa. Bụi tác động đến các tuyến nhờn làm cho khô
" Bệnh phổi nhiễm bụi. da, phát sinh ra các bệnh da (như trứng cá, viêm da)
Do thường xuyên hít phải bụi khoáng và kim loại,
dẫn đến xơ hoá phổi làm suy chức năng hô hấp. ! Bụi gây kích thích da, sinh mụn nhọt, lở loét
" Bệnh đường hô hấp.
Gây nên các tác hại khác nhau cho đường hô hấp ! Bụi nhựa than dưới tác dụng của ánh nắng làm cho
như: viêm mũi, viêm họng, viêm loét lòng phế
quản... da sưng tấy đỏ như bỏng, rất ngứa và làm cho mắt
sưng đỏ, chảy nước mắt.
149 150
" Chấn thương mắt

" Bệnh đường tiêu hoá
! Bụi bắn vào mắt gây kích thích màng tiếp hợp,
! Bụi đường, bột có thể làm sâu răng, làm hỏng men
lâu dần gây ra viêm màng tiếp hợp, viêm mi mắt
răng. Bụi kim loại, bụi khoáng to, nhọn cạnh sắc
…
vào dạ dày có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày,
! Bụi kiềm, axít có thể gây ra bỏng giác mạc để lại
gây ra rối loạn tiêu hoá.
sẹo lớn làm giảm thị lực, nặng hơn có thể làm
mù mắt.
151 152
38
8/7/18
2.5.4 Biện pháp phòng chống
a. Biện pháp kỹ thuật b. Biện pháp vệ sinh cá nhân

" Giữ bụi không cho lan toả ra ngoài không khí bằng cách
" Sử dụng quần áo bảo hộ lao động.
cơ khí hoá, tự động hoá các quá trình sản xuất sinh bụi
" Tăng cường chế độ vệ sinh cá nhân thường
" Bao kín thiết bị và dây chuyền sản xuất: Dùng các tấm
che kín máy sinh bụi, kèm theo các máy hút bụi tại chỗ xuyên và triệt để, nhất là nơi có bụi độc.
" Thay đổi phương pháp công nghệ
" Thay vật liệu ít bụi, ít độc hơn
153 154
155 156
39
8/7/18
c. Biện pháp y tế
" Nghiên cứu chế độ làm việc thích hợp cho một số nghề có nhiều " Thông gió hút bụi trong các phân xưởng nhiều bụi.
bụi. " Đề phòng bụi cháy nổ.
" Khám tuyển định kỳ, quản lý sức khỏe công nhân làm việc với
d. Kiểm tra bụi.
bụi, giám định khả năng lao động và bố trí nơi lao động thích hợp.
Đo kiểm để đánh giá tình trạng bụi và so sánh với tiêu
" Đảm bảo khẩu phần ăn cho công nhân làm ở nơi có nhiều bụi cần
nhiều sinh tố, nhất là sinh tố C chuẩn vệ sinh cho phép.
" Tổ chức tốt điều kiện an dưỡng nghỉ ngơi cho thợ tiếp xúc với
bụi.
157 158
Xây dựng hệ thống xử lý nước thải và bụi tại mỏ than

Khánh Hòa
Cung đường vận chuyển than và
bụi phát tán trong sàng tuyển
159 160
40
8/7/18
Khu xử nước thải từ sơ cấp, bể chứa bùn và bể khuấy

Nước thải từ các mọng khai thác
161 162
2.6 Chiếu sáng trong sản xuất
2.6.1 Các khái niệm cơ bản
a. Ánh sáng thấy được
•  Những bức xạ (photon) 380 ≤ ≤ 760 nm.
•  Cùng một công suất bức xạ như nhau, bức xạ màu

vàng lục có bước sóng = 555 nm cho ta thấy rõ
nhất.
163 164
41
8/7/18
b. Quang thông .
Quang thông là phần công suất bức xạ có khả năng gây

ra cảm giác sáng cho thị giác của con người. • Với chùm tia đa sắc không liên tục:
"  Quang thông của nguồn sáng đơn sắc 𝜙=𝑐∑𝑖↑▒𝐹↓𝜆𝑖 𝑣↓𝜆𝑖  𝑑𝑟= 683∑𝑖↑▒𝐹↓𝜆𝑖 𝑉↓𝜆𝑖  
là: =C.F .V
Trong đó:
F : là công suất bức xạ của chùm sáng • Với chùm tia đa sắc liên tục từ 𝜆1 đến 𝜆2 :
V : là độ sáng tỏ tương đối của nguồn sáng đơn sắc 𝜙=𝑐∫𝜆1↑𝜆2▒ 𝐹↓𝜆  𝑉↓𝜆 𝑑𝜆  = 683∫𝜆1↑𝜆2▒ 𝐹↓𝜆  𝑉↓𝜆 
𝑑𝜆 
C : là hằng số phụ thuộc đơn vị đo (nếu đo bằng
lumem, F đo bằng W thì C=683)
165 166
c. Cường độ sáng I d. Độ rọi E

S
•  Cường độ sáng theo phương n là mật độ quang thông bức dΦ
xạ phân bố theo phương đó. •  Độ rọi tại một điểm M trên bề mặt
được chiếu sáng là mật độ quang
•  Cường độ sáng In là tỷ số giữa lượng quang thông bức xạ M
thông của luồng sáng tại điểm đó. dS
d trên vi phân góc khối d theo phương n

dΦ •  Đơn vị đo độ rọi là lux (lx).
In = dΦ
dω EM =
Đơn vị đo cường độ sáng là candela (cd) ds
167 168
42
8/7/18
f. Độ chói B
•  Độ chói nhìn theo phương n là tỷ 2.6.2 Chiếu sáng và sự nhìn của mắt (SGK)
dIn
số giữa cường độ phát sáng theo
• Sự nhạy cảm của mắt.
γ
phương đó trên diện tích hình n
• Khả năng phân giải của mắt.

chiếu mặt sáng xuống mặt phẳng
dI n • Tốc độ phân giải của mắt.
thẳng góc với phương n . Bn =
ds.cosγ • Hiện tượng loá mắt.
•  Đơn vị đo độ chói là nít (nt).
169 170
2.6.3 Kỹ thuật chiếu sáng b) Tiêu chuẩn chiếu sáng tự nhiên.
2.6.3.1 Chiếu sáng tự nhiên

"  Hệ số chiếu sáng tự nhiên (HSTN): là tỷ số giữa
a) Nguồn sáng độ rọi tại điểm đó (EM) với độ rọi sáng ngoài nhà
Ánh sáng tự nhiên có hai nguồn chính: (Eng) trong cùng một thời điểm tính theo tỉ số
" Ánh sáng trực xạ của mặt trời phần trăm.
"  Ánh sáng tản xạ của bầu trời. EM
eM = .100%
Ngoài ra còn có ánh sáng phản xạ từ các mặt phản xạ Εng
nằm trong hoặc ngoài phòng
171 172
43
8/7/18
2.6.3.2 Thiết kế chiếu sáng tự nhiên
•  Dùng chiếu sáng tự nhiên bằng cửa trời, cửa " Độ rọi ánh sáng tự nhiên trong phòng phải được đảm
bảo đầy đủ theo tiêu chuẩn chiếu sáng tự nhiên quy
sổ tầng cao được đánh giá bằng hệ số chiếu sáng định
" Đối với nhà công nghiệp phải đảm bảo điều kiện nhìn
tự nhiên trung bình etb. rõ, nhìn tinh, phân giải nhanh các vật nhìn của mắt.
" Hướng của ánh sáng không gây ra bóng đổ của
•  Dùng chiếu sáng tự nhiên bằng cửa sổ bên
người, thiết bị và các kết cấu nhà lên trường nhìn của
cạnh được đánh giá bằng hệ số chiếu sáng tự công nhân.
" Tránh hiện tượng loá
nhiên tối thiểu emin.
" Bề mặt làm việc có độ sáng cao hơn các bề mặt khác
ở trong phòng.
173 174
" Thiết kế các cửa chiếu sáng tự nhiên cho nhà sản xuất " Thiết kế chiếu sáng tự nhiên phải đảm bảo yêu
cầu thông gió thoát nhiệt kết hợp che mưa,
chỉ nên đảm bảo vừa đủ tiêu chuẩn chiếu sáng tự nắng
nhiên quy định, không nên vượt quá B¾c
B¾c
" Cửa sổ chiếu sáng: cửa sổ một tầng, cửa sổ nhiều
tầng, cửa sổ liên tục, cửa sổ bố trí gián đoạn.
" Cửa trời chiếu sáng: cửa trời hình chữ nhật, hình chữ
M, hình thang, hình chỏm cầu, hình răng cưa, mái 1.  Mẫu cửa chiếu sáng tốt
2.  Mẫu cửa chiếu sáng tốt, thông gió tốt
sáng…
175 176
44
8/7/18
% Xác định diện tích cửa chiếu sáng •  Scs; Sct : diện tích cửa sổ, cửa trời cần xác định.
•  Ss - diện tích của phòng.
Diện tích cửa chiếu sáng có thể xác định sơ bộ theo •  0 - hệ số xuyên sáng của cửa. (bảng 2-38)
công thức •  etcmin ; etctb - HSTN tiêu chuẩn khi dùng cửa sổ, cửa trời
•  Nếu chiếu sáng bằng cửa sổ chiếu sáng.
•  cs ; ct - hệ số đặc trưng cho diện tích cửa sổ, cửa trời
S cs e tc .η
.100% = min cs .Κ % cần thiết đảm bảo cho HSTN trong phòng bằng 1%
Ss τ 0 .r1 (bảng 2-35, 2-36)
•  Nếu chiếu sáng bằng cửa trời •  r1; r2 - hệ số kể đến ảnh hưởng của các mặt phản xạ ở
trong phòng khi chiếu sáng bằng cửa sổ và bằng cửa trời.
S ct e tc .η (bảng 2-33, 2-34)
.100% = tb ct % •  K - hệ số kể đến ảnh hưởng che tối của công trình bên
Ss τ 0 .r2 cạnh. (bảng 2-32)
177 178
2.6.3.3 Tính toán chiếu sáng tự nhiên

" Hệ số chiếu sáng tự nhiên của một điểm M ở trong phòng : % Xác định các HSTN
eM = ebt + e0 + ekt + eđ Tính ebt: ebt = eĐ. . 0.q
◦  ebt - HSTN do bầu trời gây nên.
◦  e0 - HSTN do ánh sáng phản xạ từ các bề mặt trong phòng gây
eĐ - hệ số chiếu sáng tự nhiên xác định bằng biểu đồ
ra. Đanhilux.
◦  ekt - HSTN do ánh sáng phản xạ từ các bề mặt của các công q - hệ số do phân bố không đều của độ chói trên bầu
trình kiến trúc đứng trước cửa .
trời.
◦  eđ - HSTN do ánh sáng phản xạ từ mặt đất xung quanh cửa bên
ngoài công trình. 0- hệ số xuyên sáng của cửa.
"  Khi phía trước cửa có công trình đối diện thì ta tính ekt bỏ qua eđ - hệ số làm giảm HSTN của bầu trời do kết cấu
vì thực tế eđ<<ekt. che nắng nhỏ như cửa chip, mành mành …
179 180
45
8/7/18
Tính e0: Tính ekt, eđ:

" Khi trước cửa không có kết cấu che nắng: e0 = ebt min (r-1)
" Khi trước cửa có công trình kiến trúc gần và không có
" Khi trước cửa có kết cấu che nắng: cây xanh thì tính ekt: ekt = eĐ. . 0.
e0 = c1. ebt ( r-1) cho những điểm gần cửa. " Khi kiến trúc đối diện ở xa (trên 30m) hay giữa kiến
e0 = c2. ebt ( r-1) cho những điểm giữa phòng. trúc đó và cửa có cây xanh thì tính eđ: eđ = ebtmin .(rđ
e0min = eminbt ( r-1) cho những điểm ở trong cùng. -1). 0
- hệ số kể đến ảnh hưởng của sự khác nhau giữa độ
ebt min - HSTN do bầu trời gây ra tại điểm tối nhất trong
phòng. chói của bầu trời và độ chói của kiến trúc đối diện
r - hệ số kể đến ảnh hưởng của các bề mặt phản xạ trong (bảng 2-42)
phòng. (Bảng 2.39) rđ - hệ số kể đến ảnh hưởng của phản xạ mặt đất lên trần
c1, c2 - hệ số kể đến sự tăng HSTN do phản xạ ánh sáng nhà rồi hắt xuống mặt phẳng lao động. (bảng 2-43)
của các kết cấu che nắng. (Bảng 2.41)
181 182
2.6.4 Chiếu sáng nhân tạo 2.6.4.2 Thiết bị chiếu sáng
2.6.4.1 Nguồn sáng điện " Nhiệm vụ: phân bố lại ánh sáng theo yêu cầu; thay
Gồm đèn dây tóc và đèn huỳnh quang. đổi xạ phổ nếu cần; bảo vệ mắt không bị loá; chống
•  Ưu điểm đèn dây tóc: rẻ, đơn giản, dễ sử dụng, là ánh sáng phá hoại, mất cắp.
thật, năng suất cao, phát sáng ổn định " Phân loại: bộ phận phản xạ, bộ phận khuyếch tán, bộ
•  Ưu điểm đèn huỳnh quang: hiệu suất phát cao, tuổi thọ phận khúc xạ, bộ phận che tối.
cao.
" Các thiết bị thường dùng: thết bị chiếu sáng trực tiếp,
•  Nhược điểm đèn huỳnh quang: không ổn định, ánh sáng
thiết bị chiếu sáng bán trực tiếp, thiết bị chiếu sáng tán
không thật, giá cao, sử dụng và bảo dưỡng phức tạp.
xạ, thiết bị chiếu sáng đèn huỳnh quang. 18
4
183
46
8/7/18
a) Tính toán chiếu sáng điện
2.6.4.3 Tiêu chuẩn độ rọi ánh sáng nhân tạo:

a1. Phương pháp công suất đơn vị
2.6.4.4 Thiết kế chiếu sáng điện.
Có ba phương thức cơ bản sau đây Dựa vào tính chất lao động; các thông số của loại
" Phương thức chiếu sáng chung đèn để xác định công suất cần thiết cho một đơn vị
" Phương thức chiếu sáng cục bộ
diện tích (1m2) của gian nhà:
" Phương thức chiếu sáng hỗn hợp
% Cách thức bố trí các đèn:
! Đèn đơn hay cụm lớn.
! Nhiều đèn lớn bố trí thành các tấm sáng hay trần sáng.
185 186
Công suất cần thiết cho cả gian phòng là: P = S. W (w)

Khi biết số lượng đèn, chọn công suất đơn vị thích hợp
thì xác định công suất của một đèn p là:
P S.W
p= =
N N
Trong đó:
•  P - công suất cho cả gian phòng (w)
•  N - số đèn dùng để chiếu sáng
•  W - công suất đơn vị w/ m2
•  S - diện tích gian phòng m2.
187 188
47
8/7/18
a2. Phương Pháp điểm

•  Là phương pháp xác định chính xác độ rọi tại một điểm bất kỳ
trong phòng do thiết bị tạo ra theo phương ngang hay đứng Độ rọi theo phương ngang tại điểm A
𝐸↓𝑛𝑔 =𝑑𝜙/𝑑𝑠 ; 𝑑𝜙=𝐼↓𝛼 𝑑𝑠.𝑐𝑜𝑠𝛼/𝑟↑2  =𝐼↓𝛼 𝑑𝑠.𝑐𝑜𝑠↑3 
I - đường cong phân bố cường độ O 𝛼/𝐻↑2  
ánh sáng. Iα
H – khoảng cách từ nguồn O đến mặt O
Iα
phẳng ngang qua A.
r 𝐸↓𝑛𝑔 =𝑑𝜙/𝑑𝑠  =𝐼↓𝛼 𝑐𝑜𝑠↑3 𝛼/𝐻↑2 𝐾 
h
L – khoảng cách từ nguồn O đến mặt α r
h
90-α
phẳng đứng qua A. A
𝐸↓𝑑 =𝑑𝜙/𝑑𝑠  =𝐼↓𝛼 𝑐𝑜𝑠↑2 𝛼 𝑠𝑖𝑛𝛼/𝐻↑2 𝐾  α
- góc hợp bởi phương chiếu sáng L
90-α
n A
với pháp tuyến mặt phẳng ngang. L n

r = OA – khoảng cách từ nguồn tới A.
189 190
c. Phương pháp hệ số sử dụng
" Thường được dùng để tính toán chiếu sáng chung.

" Việc đầu tiên là xác định phương pháp bố trí đèn. Có thể bố trí
đối xứng hoặc không đối xứng
191 192
48
8/7/18
" Xác định tỷ số khoảng cách treo đèn L và độ cao Độ cao treo đèn có thể xác định theo công thức :
treo đèn HC phụ thuộc vào kiểu đèn và cách bố trí đèn HC = H - hC - hP (m)
mà tỷ số L/ HC có thể lấy từ 1,4 2 khi Bố trí theo Trong đó :
hình chữ nhật và từ 1,7 2,5 khi bố trí theo hình
! H - chiều cao từ sàn tới trần (m)
thoi.
TrÇn
! hc - chiều cao từ trần tới đèn (m) thường hc = (0,2 0,25).H
! hP - chiều cao từ sàn tới bề mặt làm việc (m).
hc
L ! LC- khoảng cách từ dãy đèn ngoài cùng tới tường có thể lấy:
Lc
LC=(1/2 1/3).L
Hc
H
Tußng
MÆt ph¼ng lµm viÖc
hp " Dựa vào tỷ số L/ HC xác định được L
" Khi La = Lb có thể xác định số đèn cần thiết theo công thức:
Sµn n= S/ L2
193 194
Ví dụ
Một khu vực sản xuất chiếu sáng bằng 4 thiết bị chiếu sáng “vạn
năng” có bóng đèn dây tóc công suất mỗi bóng 1000 W. Chiều cao
treo đèn đến bề mặt làm việc H = 10 (m),thiết bị chiếu sáng bố trí
theo hình vuông mỗi cạnh l=12m. Hệ số dự trữ K = 1,3. Ảnh
hưởng của thiết bị chiếu sáng với nhau và ánh sáng phản xạ không
đáng kể. Xác định độ rọi theo phương ngang và phương thẳng
đứng tại A (Tại chỗ giao nhau của đường thẳng đứng đi qua tâm
hình vuông được tạo bởi thiết bị chiếu sáng và mặt phẳng song
song với mặt hình vuông trên mặt phẳng làm việc.
(Quang thông của bóng đèn có công suất 1000w và điện
áp 220v là 18200lm )
196
195
49
8/7/18
2.7 Thông gió công nghiệp

2.7.1 Nhiệm vụ của thông gió công nghiệp
!  Thông gió chống nóng:
!  Trao đổi không khí giữa bên trong và bên ngoài nhà.
!  Đảm bảo được nhiệt độ, độ ẩm tương đối và vận tốc trong toàn nhà
hoặc ở từng khu vực làm việc.
!  Thông gió khử bụi và hơi khí độc:

!  Hút không khí bị ô nhiễm và làm sạch rồi thải ra ngoài.
!  Đưa không khí sạch từ ngoài vào để hoà loãng lượng bụi, hơi khí
độc hại trong nhà xuống đến mức cho phép.
197 198
2.7.2 Các biện pháp thông gió và các loại hệ thống thông gió
" Theo phạm vi phục vụ của hệ thống thông gió, chia thành:

! Thông gió tự nhiên !  Hệ thống thông gió chung
! Thông gió cơ khí !  Hệ thống thông gió cục bộ

% Thổi cục bộ
% Hệ thống thông gió cơ khí thổi vào . % Hút cục bộ: Theo dạng độc hại cần hút:
! Hệ thống hút nhiệt
% Hệ thống thông gió cơ khí hút ra. ! Hệ thống hút khí và hơi độc hại
! Hệ thống hút bụi.
!  Hệ thống thông gió phối hợp.
!  Hệ thống thông gió dự phòng sự cố.
!  Hệ thống điều hoà không khí
199 200
50
8/7/18
2.7.3 Xác định lưu lượng trao đổi không khí trong hệ
thống thông gió chung a.Xác định lưu lượng thông gió khử nhiệt
Lượng nhiệt tỏa ra từ các nguồn nhiệt trong nhà có thể lớn hơn
" Lưu lượng trao đổi không khí (lưu lượng lượng nhiệt mấy đi do truyền nhiệt qua các kết cấu bao che của
thông gió) nhà sinh ra lượng nhiệt thừa làm cho nhiệt độ trong nhà tăng
$ Là thể tích hay trọng lượng không khí thổi vào cao.
hoặc hút ra khỏi phòng trong một giờ. 𝑄↓𝑡ℎ =∑↑▒𝑄↓𝑡  −∑↑▒𝑄↓𝑚   (Kcal/giờ)
$ Lấy lưu lượng thông gió tính theo thể tích chia Trong đó:
cho thể tích phòng được trị số m và được gọi là ∑↑▒𝑄↓𝑡   - Tổng lượng nhiệt tỏa ra trong nhà
bội số trao đổi không khí hay bội số thông gió. ∑↑▒𝑄↓𝑚   - Tổng nhiệt mất mát qua kết cấu bao che
" Tuỳ theo nhiệm vụ của thông gió là khử nhiệt 𝑄↓𝑡ℎ - nhiệt thừa
hay khử khí hơi có hại và bụi mà cách xác định
lưu lượng thông gió sẽ khác nhau. 20
2
201
Xác định lượng nhiệt toả ra: Qt
Để khử nhiệt thừa cần thổi không khí vào nhà có nhiệt !  Lượng nhiệt do người: gồm nhiệt ẩn và nhiệt hiện.
độ thấp hơn để khi thổi qua nó sẽ khử nhiệt thừa trong % Nhiệt hiện
nhà và tăng dần nhiệt độ rồi thoát ra ngoài. % Nhiệt ẩn
!  Lượng nhiệt do các máy chạy bằng động cơ điện.
" Xác định lượng nhiệt mất mát qua các kết cấu Qm
Q = 860. 1 . 2 . 3. 4.N (kcal/giờ )
Trong đó:
860 - đương lượng nhiệt của điện năng kcal/ kW.giờ
N - công suất đặt máy tổng cộng của các động cơ điện kW.
1 - Hệ số sử dụng công suất đặt máy của đông cơ điện
1= 0,9 0,7
2 - Hệ số phụ tải: 2 = 0,8 0,5 .
3 - Hệ số hoạt động đồng thời của các động cơ 3=1 0,5.
4 - Hệ số chuyển biến thành nhiệt toả ra trong phòng.
203 204
51
8/7/18
Lượng nhiệt toả ra từ bề mặt nung nóng: tường lò nung; •  Lượng nhiệt toả ra từ các sản phẩm, vật liệu
thành bể chứa... nóng.
Q = K . F (t0 - tk ) = N .F ( tbm - tk ) (kcal/ giờ) Q = C . G (t0 - tk ) (kcal/ giờ)
t0- nhiệt độ của không khí bên trong thiết bị 0C.
tbm - nhiệt độ bề mặt ngoài của thiết bị 0C. t0- nhiệt độ ban đầu 0C.
tk- nhiệt độ không khí xung quanh. tk- nhiệt độ cuối.
F - diện tích bề mặt toả nhiệt (mặt phẳng) của thiết bị
C – tỷ nhiệt của vật liệu.(Kcal/Kg.0C)
m2
G –lượng của vật liệu để nguội trong 1h (Kg/h)
N - hệ số trao đổi nhiệt bề mặt thành thiết bị (kcal/
m2. giờ.0C )
K- hệ số truyền nhiệt.
205 206
Trong quá trình nguội dần, vật liệu biến đổi trạng • Lưu lượng thông gió chung L:
thái từ thể lỏng sang thể rắn
Qth
L= ( m 3 / h)
Q= Cl(t0-tnc)+qnc+Cr(tnc-tk) G (kcal/giờ) C.γ (t R − tv )
Cl, Cr - tỷ nhiệt của vật liệu tương ứng với thể lỏng
và rắn (kcal/kg0c) •  C- tỷ nhiệt của không khí C=0,24 kcal/kg0c
tnc- nhiệt độ nóng chảy của vật liệu 0C •  tR- nhiệt độ không khí ra khỏi nhà 0C.
qnc - nhiệt nóng chảy của vật liệu (kcal/kg). •  tv- nhiệt độ không khí thổi vào nhà 0C.
•  - trọng lượng đơn vị của không khí. Kg/m3
207 208
52
8/7/18
b. Xác định lưu lượng thông gió khử khí độc và bụi
" Lượng hơi khí rò rỉ qua khe hở của các thiết bị áp lực.

3
10 .G
L= , m3 / h G = n.c.v.
M
ycp − yv T
! n – hệ số dự trữ; n=1 2

" G – lượng độc bụi (hơi, khí hoặc bụi) toả ra (kg/h) ! C – hệ số phụ thuộc vào áp suất của hơi hoặc khí trong
thiết bị .
" ycp, yv –nồng độ cho phép và nồng độ trong không ! V – Thể tích bên trong của thiết bị (m3)
khí thổi vào của chất độc hại (g/m3 hoặc mg/m3). ! M – trọng lượng phân tử của hơi hoặc khí chứa trong
thiết bị.
! T – Nhiệt độ tuyệt đối của hơi, 0K
209 210
2.7.4 Thông gió tự nhiên

Lượng khí, hơi có hại tính theo đo đạc cụ thể
v( y2 − y1 ) + L( y2 − yv ).z
G = 10−3
z
! v- thể tích của gian phòng (m3)

! L- lưu lượng thông gió (m3/h)
! y1, y2 – hàm lượng của chất khí, hơi hoặc bụi trong
không khí ở thời điểm đầu và cuối quá trình (g/m3 )
! z- thời gian (giờ)
21
2
211
53
8/7/18
" Là giải pháp làm thông thoáng và mát theo quy luật
tự nhiên của gió và nhiệt.
" Là biện pháp kinh tế nhất.

" Thực hiện được một lưu lượng trao đổi không khí rất
lớn
" Không tốn kém năng lượng.
213 214
a. Thông gió tự nhiên dưới tác dụng của nhiệt thừa.
" Lưu lượng trong trường hợp khử nhiệt:

Qth
L= (kg / h)
C (t R − t N )
tR
" Lưu lượng trong trường hợp khử độc hại: F2
h2
10 3.G.γ a-a
tn, γ
L= (kg / h) MÆt ph¼ng
t T, γT Pa
H
tb tb
ycp − y N Ν Pa trung hoµ
h1
•  tN – nhiệt độ kk ngoài trời 0C
•  tR – nhiệt độ kk ra khỏi nhà 0C F1 tT
•  ycp – hàm lượng độc hại cho phép (g/m3 hay mg/l)
•  yN – hàm lượng độc hại trong kk ngoài trời g/m3 hay mg/l
•  - trọng lượng đơn vị của kk Kg/m3
Có sự chệnh lệch áp suất tại các cửa
21
215 6
54
8/7/18
Áp suất trong nhà ở tại tâm cửa bên dưới và bên trên tb
T là trọng lượng đơn vị của không khí trong nhà ứng với nhiệt
độ trung bình:
tT + t R
t tb T =
2
2 g.Δp
V= (m / s )
γ
!  P chênh lệch áp suất ở hai bên tiết diện đang xét (kg/m2).
!  g- gia tốc trọng trường (m/s2).

!  - trọng lượng đơn vị của dịch thể (kg/m3)
217 218
" Vận tốc chuyển động của không khí V1và V2

qua các cửa F1và F2: " Do có sức cản cục bộ, vận tốc thực tế của không
khí tại các cửa sẽ nhỏ hơn
2 gh1 (γ n − γ Ttb )
V1 = ,m/ s
γN " Để tìm vận tốc thực tế đưa thêm vào hệ số vận tốc
2 gh2 (γ n − γ ) tb
( =0,97).
V2 = T
,m/ s
γR
" Khi qua cửa dòng không khí bị thắt nhỏ lại. Hệ số
N, R– trọng lượng đơn vị của không khí ứng với
nhiệt độ tNvà tR thắt nhỏ dòng chảy là .
" Hệ số lưu lượng = . (lấy =0,64)
219 220
55
8/7/18
Lưu lượng không khí thực tế đi vào nhà qua cửa " Áp dụng phương trình cân bằng lưu lượng và cho rằng
dưới và từ nhà thoát ra ngoài qua cửa trên là: 1= 2= , lưu lượng vào bằng lưu lượng ra tính
được: H
h1 = 2
( m)
γN ⎛ F1 ⎞
1+ ⎜⎜ ⎟⎟
L1 = µ1.F1.V1.γ N = µ1.F1. 2 g.h1 (γ N − γ ).γ N ; kg / s tb
T γR ⎝ F2 ⎠
H
h2 = 2
( m)
γ ⎛ F2 ⎞
1+ N ⎜⎜ F ⎟⎟
L2 = µ2 .F2 .V2 .γ R = µ2 .F2 . 2 g.h2 (γ N − γ Ttb ).γ R ; kg / s γR ⎝ 1⎠
•  H- Khoảng cách thẳng đứng giữa tâm các cửa (m)

Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường
221 Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường
222
γR
Nếu coi gần đúng ≈1 •  Xác định diện tích các cửa sổ. Trước tiên chọn tỷ số F1/
γN F2 sau đó tính được h1, h2 từ giải hệ phương trình:
Vị trí mặt trung hoà:
2
h1 ⎛ F2 ⎞ 2
=⎜ ⎟ ⎧ h1 ⎛ F2 ⎞
h2 ⎝ F1 ⎠
⎪ =⎜ ⎟
•  Khoảng cách từ mặt phẳng trung hoà đến tâm các cửa
⎨ h2 ⎝ F1 ⎠
gió vào và gió ra tỷ lệ nghịch với bình phương diện tích. ⎪h + h = H
•  Nếu F1=F2 thì mặt phẳng trung hoà sẽ nằm ở độ cao ⎩ 1 2
cách đều tâm các cửa đó.
223 224
56
8/7/18
b. Thông gió tự nhiên dưới tác dụng của gió
" Khi gió thổi vào bề mặt nhà sinh ra một áp suất P:

•  h1, h2 đã biết tính được F1, F2
Vg2
P = k. γ
L1 2g
F1 =
µ1. 2 gh1 (γ N − γ tbT ) .γ N
•  Vg- Vận tốc gió ngoài trời m/s
L2 •  g- gia tốc trọng trường g= 9,81 m/s2
F2 = •  - trọng lượng đơn vị không khí, kg/m3.
µ2 . 2 gh2 (γ N − γ tbT ) .γ R
•  k- hệ số khí động, Trên mặt đón gió k >0 thì P >0
và ngược lại.
225 226
" Áp suất gió gây ra tại cửa 1 và 2 là:

Vg2
P1 = k1. γ
2g
2 K2=0,7 Vg2
P2 = k2 . γ
Pa + Px - Hγ P a + P 2 - Hγ 2g
Pa Pa - " Áp suất tại phần ở bên ngoài nhà tại tâm các cửa 1 và 2 là:
H
+
! ở cửa 1: PN1=Pa+P1
K1=0,8 + 1 -
+ 1 - ! ở cửa 2: PN2=Pa-H +P2
Pa + Px - " Do ảnh hưởng của gió, trên mặt phẳng chuẩn 1-1 về phía
Pa + P1 + 1
- trong nhà chênh nhau một lượng so với áp suất khí quyển Pa
+
- một đại lượng Px (Px gọi là áp suất dư)
+
227 228
57
8/7/18
" Áp suất toàn phần bên trong nhà tại tâm các cửa 1 và 2 là: •  Phương trình cân bằng lưu lượng:
cửa1: PT1=Pa+Px
cửa2: PT2=Pa+Px-H.
µ1.F1. 2 g ( P1 − Px )γ = µ2 .F2 . 2 g ( Px − P2 )γ
" Lượng chênh lệch áp suất P giữa bên ngoài và bên trong
nhà tại các cửa:
cửa1: P1=PN1-PT1=(Pa+P1)-(Pa+Px)=P1-Px Khi 1= 2 ta rút ra được:
cửa2: P2=PT2-PN2=(Pa+Px- H. )-(Pa- H. +P2) =Px-
P2
P1.F12 + P2 .F22
" Do sự chênh lệch về áp suất nên đã tạo ra sự lưu thông Px =
không khí. Không khí đi vào nhà với V1 và ra qua cửa F12 + F22
thoát V2
229 230
" Vậy để lợi dụng sức gió để thông gió tự nhiên tốt thì
cần tạo áp suất gió ra P2 càng giảm càng tốt. Có thể " Trong vùng bóng khí động, áp suất không khí
dùng tấm chắn cho cửa ra.
Tấm chắn gió giảm thấp và không khí chuyển xoáy. Do đó
các ống khói, ống thải khí độc hại và bụi
không được bố trí trong vùng bóng khí động.
Hoặc nhô lên cao hơn đường ranh giới của
+
+
vùng này để tránh gây ô nhiễm môi trường
+
+ không khí khu vực nhà máy.
+
+
232
231
58
8/7/18
2.7.5 Thông gió cơ khí
233 234
b. Tính toán thông gió cơ khí

a. Các bộ phận chủ yếu:
" Hệ thống thường gồm các miệng hút hay thổi, bộ " Bao gồm:
phận lọc bụi, khử độc, quạt máy, bộ phận xử lý •  Tính toán thuỷ khí hệ thống đường ống.
nhiệt (nếu cần thiết), các đường ống dẫn khí. •  Chọn quạt máy
"  Cửa lấy gió đặt trên tường, ngoài nhà hay trên mái.
" Cửa lấy gió cần đảm bảo gió lấy vào phải sạch.
" Cửa lấy gió phải có cao độ hợp lý thường cách mặt
đất đến mép cửa dưới 2,5m.
235 236
59
8/7/18
li v2
ΔP = ∑ (λ + ∑ ξi ) i γ (kg/m2) " Biết được : P và L của toàn hệ thống, ta
di 2g
" Xuất phát từ hệ thống đường ống đã được vạch sẵn hợp chọn loại quạt thích hợp, sao cho khi quạt làm
lý. Tính toán sức cản thuỷ khí động lực học:
P- tổng sức cản thuỷ lực của hệ thống (sức cản ma việc với số vòng quay n thì lưu lượng và áp
sát và sức cản cục bộ)
- hệ số ma sát suất do quạt tạo ra lớn hơn một ít (5%) so với
li, di- chiều dài và đường kính của ống (m)
vi- vận tốc không khí trên đoạn ống (m/s) lưu lượng và sức cản của hệ thống.
- khối lượng đơn vị của không khí (kg/m3)
g- gia tốc trọng trường, g= 9,81m/s2
i- tổng hệ số sức cản cục bộ trên đường ống (cửa
van, lá chắn, chỗ chuyển tiếp).
237 238
2.7.6 Biện pháp phòng cháy nổ trong hệ thống thông gió
" Công suất điện do máy quạt tiêu thụ được xác " Nguyên nhân: do trong luồng khí động có chứa các
định: L.ΔP chất bụi, hơi, khí dễ gây cháy nổ do vậy cần phải đề
N= (KW) phòng.
3600.102.η1.η 2 " Biện pháp phòng ngừa.
•  L- lưu lượng của hệ thống, m3/h ! Không được bố trí động cơ điện bên đường ống
•  P- sức cản thuỷ lực của hệ thống, kg/m2. không khí.
•  1- hiệu suất của quạt 1=0,3 0,8 ! Tránh khả năng phát tia lửa điện khi có va chạm giữa
cánh và vỏ quạt.
•  2- hiệu suất truyền động. Khi quạt nối liền trục ! Nếu có nhiều khả năng gây cháy nổ thì sử dụng ống
với động cơ thì 2 1. Nếu nối qua bộ truyền đai phun để vận chuyển không khí thay quạt.
thì 2=0,85 0,9.
! Nối đất vào các đai truyền động để tránh gây nổ tĩnh
" Căn cứ vào công suất tính được N và số vòng điện.
quay của quạt n chọn động cơ điện
239 240
60
8/7/18
2.7.7 Kiểm tra, vận hành hệ thống thông gió CHƯƠNG 3
Kiểm tra hệ thống có đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật

khi lắp ráp và trong quá trình vận hành định kỳ bao
gồm: đo áp suất, lưu lượng gió, vận tốc gió trong
đường ống tại miệng hút, thổi, độ ẩm, hàm lượng chất KỸ THUẬT AN TOÀN
độc hại...
241 242
3.1 Những yêu cầu đảm bảo khi thiết kế nhà máy 3.1.2 An toàn phòng cháy nổ
" Khoảng cách an toàn phòng cháy:
3.1.1 Vị trí nhà máy và các toà nhà công nghiệp
$ Ngăn ngừa tác dụng của năng lượng bức xạ, tiếp xúc của
•  Bằng phẳng, địa chất ổn định, thuận lợi về giao thông. ngọn lửa, tác dụng của các dòng đối lưu.
$ Khoảng cách an toàn phòng cháy giữa các nhà máy và công
•  Giữa các toà nhà được bố trí hợp lý để đảm bảo trong
trình đã được tiêu chuẩn.
nhà máy
" Đường và đường đi qua:
•  Đảm bảo qui định về vệ sinh các điều kiện về an toàn.
$ Phải tạo đường đi cho xe chữa cháy đến được bất kỳ ngôi
nhà nào ở về hai phía và bốn phía với nhà có diện tích xây
dựng hơn 10 hecta.
243 244
61
8/7/18
3.2 Những yêu cầu đảm bảo an toàn khi thiết kế các
phân xưởng sản xuất
" Khoảng cách an toàn phòng nổ: Khoảng cách giữa

1.  Kích thước, thể tích, diện tích, chiều cao của
các ngôi nhà chứa chất nổ hoặc các nhà trong đó tiến
gian, cấu tạo mặt bằng hợp lý.
hành công việc nổ được xác định.
•  Khoảng cách an toàn địa chấn (m): là khoảng 2.  Cao ráo, sạch sẽ, sáng sủa, tận dụng được
cách mà chấn động của đất do kết quả nổ dưới đất nhiều chiếu sáng và thông gió tự nhiên.
không gây ra sự phá hoại hoặc xụp đổ nhà.
3.  Cách âm, cách rung động tốt
•  Khoảng cách an toàn (m) dưới tác dụng của sóng
4.  Cách nhiệt tốt
xung kích không khí.
246
245
a. Kích thước gian sản xuất
" Không gian, diện tích nơi làm việc phải đảm bảo đủ lượng
5.  Các kết cấu xây dựng của phân xưởng phải đảm
không khí, không gian đi lại, các thao tác sản xuất an toàn
bảo điều kiện bền về lực. Các phân xưởng có nhiệt
cho người lao động.
độ cao và phân xưởng hóa học bền nhiệt và chống
•  Bố trí máy móc, thiết bị hợp lý để nâng cao hệ số, hiệu suất
ăn mòn sử dụng diện tích sản xuất, dây truyền công nghệ, thuận tiện
6.  Các cửa chớp lấy ánh sáng, thông gió tự nhiên phải vận chuyển và đảm bảo an toàn lao động.
có kết cấu đóng mở dễ dàng, thuận tiện. •  Diện tích chỗ làm việc không kể vào khoảng cách giữa các
thiết bị.
247
248
62
8/7/18
b. Bố trí phòng và thiết bị sản xuất c. Kết cấu nhà sản xuất
"  Bố trí thẳng góc hướng gió hoặc nhỏ hơn 450 đối với " Khi thiết kế nhà sản xuất chú ý đến các yêu cầu:
hướng gió chính. ! Tính chịu hoá chất.
" Phân nhóm và tập trung các phòng có cùng tính chất một ! Tính chịu nhiệt, cháy.
nhóm để bố trí. ! Tính chống thấm ẩm, khí.
! Khả năng chống ngưng tụ.

" Các nhà dùng sản xuất không được làm tầng khoang mái
" Ngoài ra với những trường hợp cụ thể phải tính toán đưa
" Các thiết bị kỹ thuật làm việc có thể thoát ra các chất độc
hại cần phải được bố trí hợp lý cần thiết thì cách ly. thêm những điều kiện cụ thể cần đảm bảo trên cơ sở đó
xác định vật liệu, kết cấu cụ thể cho nhà sản xuất.
249 250
3.3 Kỹ thuật an toàn khi thiết kế và sử dụng máy,

d. Các phòng phụ trang thiết bị
3.3.1 Khái niệm về vùng nguy hiểm.

•  Gián tiếp phục vụ sản xuất: hành chính, văn thư, kỹ
thuật, kế hoạch, văn phòng phân xưởng …. •  Vùng nguy hiểm:
•  Các phòng phục vụ sinh hoạt: nhà ăn, y xá, phòng Là khoảng không gian trong đó các yếu tố nguy hiểm
thay quần áo, nhà vệ sinh … đối với sự sống và sức khoẻ của con người xuất hiện
•  Việc bố trí các phòng phụ phải đảm bảo các nguyên tắc tác dụng một cách thường xuyên, chu kỳ hoặc bất ngờ.
và tiêu chuẩn vệ sinh.
251 252
63
8/7/18
3.3.2 Nguyên nhân gây chấn thương khi sử dụng máy

và trang thiết bị a. Nguyên nhân thiết kế
•  Khi thiết kế tính toán về độ bền, độ cứng, độ chịu ăn

•  Căn cứ vào mục đích, yêu cầu sử dụng máy và trang mòn, khả năng chịu nhiệt, chịu rung động ... không đảm
thiết bị chia ra 3 loại: bảo sẽ gây tai nạn.
•  Chi tiết máy và cơ cấu chịu lực: móc, cáp cần trục, vỏ
•  Nguyên nhân thiết kế. các bình chịu áp lực, trục, bánh răng … thiếu độ bền cơ
học làm rơi vật nặng, nổ vỡ bình, gẫy trục, vỡ bánh răng
•  Nguyên nhân chế tạo. …
•  Nguyên nhân bảo quản, sửa chữa. •  Thiết bị hóa chất: không đủ độ bền, độ chống ăn mòn:
gây rò rỉ hóa chất
•  Các bộ phận làm việc tốc độ cao, có rung động:
không có biện pháp chống tháo lỏng: gây văng chi tiét
254
TS.Nguyễn Thành Trung 253 TS.Nguyễn Thành Trung
b. Nguyên nhân chế tạo c. Nguyên nhân bảo quản, sử dụng
•  Chốt an toàn của máy phay, máy mài, công tắc đầu
•  Các bình chịu áp lực: gò hàn không đảm bảo, bu
đường của cần trục, ….
lông, đinh tán không đúng tiêu chuẩn, làm độ bền, độ
kín, độ chịu nhiệt giảm. •  Không bôi trơn ổ trục sẽ phát nhiệt gây hỏng hóc, gây
nổ, tai nạn.
•  Rèn, đúc, nhiệt luyện, gia công cơ khí …
•  Các van an toàn
•  Lắp ráp ….
•  Các cơ cấu an toàn bị hỏng, trang bị bảo hộ hỏng,
không thích hợp sẽ gây ra tai nạn.
255 256
64
8/7/18
3.4 Những biện pháp an toàn chủ yếu. 3.4.1Yêu cầu chung
$ Yêu cầu chung. Thiết kế trang thiết bị phải hợp lý:

$ Cơ cấu che chắn và cơ cấu bảo vệ ! Làm việc an toàn.
$ Cơ cấu phòng ngừa.
! Điều kiện lao động tốt.
$ Cơ cấu điều khiển và phanh hãm.
$ Khoá liên động. ! Điều khiển, điều chỉnh thuận lợi, nhẹ nhàng.
$ Tín hiệu an toàn. ! Phù hợp với thể lực, thần kinh, các đặc điểm của các bộ
$ thử máy trước khi sử dụng. phận cơ thể.
$ Khoảng cách và kích thước an toàn.
$ Cơ khí hoá, tự động hoá và điều khiển từ xa. ! Tránh thực hiện quá nhiều thao tác dễ dẫn đến nhầm lẫn,
gây chú ý và căng thẳng.
257 258
3.4.2 Cơ cấu che chắn và cơ cấu bảo vệ
•  Đảm bảo khả năng thay đổi tư thế, kết cấu chỗ làm phù a. Cơ cấu che chắn.
hợp với các tư thế. Mục đích:
•  Nhịp sản xuất hợp lý để giảm tính đơn điệu, lặp lại. " Cách ly người lao động với vùng nguy hiểm.
•  Quan tâm đến nhân chủng học cơ thể người. Chú ý " Ngăn ngừa tai nạn lao động: rơi, ngã, vật rắn bắn vào người.
trường hoạt động của tay, chân. không thao tác ngoài
Yêu cầu:
vùng thuận lợi.
•  Quan tâm đến hình dáng bên ngoài máy, tạo tính thẩm " Ngăn ngừa được tác động xấu do bộ phận của thiết bị sản xuất gây
mỹ (màu sắc...), không gây chấn thương khi tiếp xúc ra.
(cạnh sắc, gồ ghề...) " Không gây trở ngại cho thao tác của người lao động.
•  Bố trí trang bị phòng ngừa, cơ cấu đảm bảo an toàn.
" Không ảnh hưởng đến năng suất người lao động, công suất của thiết
bị.
259 260
65
8/7/18
Phân loại cơ cấu che chắn b. Cơ cấu bảo vệ.

" Che chắn các bộ phận, cơ cấu chuyển động.
•  Khi không thể che chắn hoàn toàn khu vực nguy
" Che chắn vùng văng bắn các mảnh dụng cụ, vật liệu gia công.
hiểm, thiết kế cơ cấu bảo vệ nhằm tạo ra một khu vực
" Che chắn bộ phận dẫn điện.
an toàn đủ bảo vệ cho người lao động (cơ cấu chắn
" Che chắn nguồn bức xạ có hại.
phoi, tránh bắn dd trơn nguội bằng kính hữu cơ, kính
" Rào chắn vùng làn việc trên cao, hào hố.
stalinit...)
" Che chắn tạm thời có thể di chuyển được hay che chắn cố
định không di chuyển được.
261 262
3.4.3 Cơ cấu phòng ngừa
a. Định nghĩa: c. Phân loại:
Là cơ cấu đề phòng sự cố của thiết bị có liên quan " Hệ thống tự động phục hồi: tự động phục hội lại
đến điều kiện an toàn của người lao động. khả năng làm việc khi thông số nguy hiểm, điện trở
b. Nhiệm vụ: về mức quy định: li hợp ma sát, li hợp vấu – lò xo...
Tự động ngắt máy, thiết bị hoặc bộ phận của máy khi " Hệ thống phục hồi bằng tay: trục vít rơi...
có một thông số nào đó vượt quá trị số giới hạn cho " Hệ thống phục hồi bằng thay thế: cầu chì, chốt
phép. cắt....
263 264
66
8/7/18
3.4.4 Cơ cấu điều khiển và phanh hãm
a. Cơ cấu điều khiển

b) Cơ cấu phanh hãm
"  Là những cơ cấu dùng để điều khiển hay điều chỉnh các thông số
trong quá trình làm việc hay thực hiện những chức năng máy: tay •  Là những cơ cấu dùng để dừng hay giảm bớt chuyển
gạt, tay quay... động.
" Phù hợp giữa chuyển động và vị trí của cơ cấu điều khiển với cơ cấu
•  Phải đảm bảo tính tin cậy, thuận tiện, thời gian tác
chấp hành.
động.
" Hiệu quả khi sử dụng
" Đảm bảo sự phù hợp với vị trí và người điều khiển cả về kỹ thuật
lẫn sinh học.
265 266
3.4.5 Khoá liên động 3.4.6 Tín hiệu an toàn
a. Tín hiệu an toàn: là các tín hiệu báo hiệu tình trạng làm
• Là cơ cấu tự động loại trừ khả năng gây ra
việc của máy (an toàn hay sắp sảy ra sự cố).
nguy hiểm cho thiết bị sản xuất và người lao
b. Phân loại:
động trong quá trình sử dụng máy thao tác •  Tín hiệu ánh sáng: dùng tín hiệu là các dải ánh sáng.
không đúng nguyên tắc an toàn. •  Tín hiệu âm thanh: dùng sóng âm làm tín hiệu, tác dụng
nhanh trên khu vực rộng.
•  Dấu hiệu an toàn: là các dấu hiệu có tác dụng nhắc nhở,
đề phòng tai nạn lao động (biển báo)
267 268
67
8/7/18
a) Tín hiệu ánh sáng b) Tín hiệu âm thanh
" Qui định quốc tế: " Để dễ phân biệt, tín hiệu âm thanh phải có sự khác
" Ánh sáng đỏ: tín hiệu cấm, nguy hiểm... biệt với tiếng ồn khác trong sản xuất.
" Ánh sáng vàng: tín hiệu đề phòng, chú ý... " Ví dụ:
" Ánh sáng xanh: tín hiệu cho phép, an toàn...
-  Các cần trục xe vận chuyển có tín hiệu âm thanh để
!  Chia hai nhóm:
đề phòng người đứng trong khu vực nguy hiểm.
"  Nhóm chính: màu đỏ, xanh, vàng
-  Trước khi máy chạy cần có tín hiệu âm thanh để báo
"  Nhóm phụ: trắng, da cam, xanh lá ngọc...
cho người đang đứng trong khu vực nguy hiểm biết.
269 270
3.4.7 Thử máy trước khi sử dụng 3.4.8 Khoảng cách và kích thước an toàn
" Là khoảng không gian tối thiểu giữa người lao động và
•  Thử khuyết tật: dùng khi chi tiết máy hay máy móc là các phương tiện, thiết bị hoặc khoảng cách nhỏ nhất giữa
chúng với nhau để không bị tác động xấu của các yếu tố
những thiết bị quan trọng. sản xuất.
" Khoảng cách an toàn về vệ sinh lao động
•  Thử quá tải: dùng đối với những thiết bị chịu tải trọng
" Khoảng cách an toàn trong một số ngành nghề đặc thù:
lớn: cầu trục, nồi áp suất, cần trục... lâm nghiệp, xây dựng, điện...
" Khoảng cách an toàn cháy nổ: không gây cháy nổ hay an
toàn khi nổ.
" Khoảng cách về an toàn phóng xạ
" Khoảng cách an toàn giữa các phương tiện vận chuyển.
271 272
68
8/7/18
3.4.9 Cơ khí hoá, tự động hoá và điều khiển từ xa 3.4.10 Các trang bị phòng hộ cá nhân
" Các bộ phận truyền động đều phải che chắn.

Các trang bị phòng hộ cá nhân: là các trang bị cho
" Phải có cơ cấu phòng ngừa và khoá liên động.
cá nhân dùng trong thời gian làm việc để bảo vệ cho
" Phải có hệ thống tín hiệu.
người lao động: bao tai, bao tay, ủng, dày, kính...
" Có thể điều khiển độc lập từng máy, từng bộ phận.
" Phải thoả mãn các quy phạm an toàn điện.
" Phải trang bị các cơ cấu kiểm tra tự động.
" Sửa chữa, sử dụng đúng qui tắc an toàn.
" Không thu dọn phoi bằng tay.

273 274
3.5 An toàn trên một số máy thường gặp
3.5.1 An toàn trên máy tiện
•  Các chi tiết quay: mâm cặp, đồ gá...
•  Các chi tiết chuyển động tịnh tiến: bàn dao, ụ sau...
•  Nguy hiểm do máy: quần, áo, tóc...bị quấn vào máy
•  Khắc phục: các bộ phận chuyển động phải được che kín,
đồ gá quay bề mặt ngoài phải tròn, nhẵn, cân bằng, lực
kẹp ổn định đảm bảo
275 276
69
8/7/18
" Dùng dao có kết cấu bẻ phoi, dùng kính chắn.
" Dùng luynét đỡ: khi gia công các chi tiết dài, yếu.
" Phôi thanh trên máy tự động phải có kết cấu che phôi.
"  Dao cắt: gá không được dài quá dễ bị gẫy.
277 278
3.5.2 An toàn trên máy mài
•  Nguyên nhân: Tốc độ đá cao (35 300m/s) sinh ra lực

ly tâm lớn, nhiệt cắt rất lớn (1000 0C).
•  Nguy hiểm do máy: vỡ đá, bụi mài, dung dịch trơn lạnh
bám vào mặt đá bị văng ra tạo hạt sương mù -> gây bệnh
về phổi, mắt, phoi nóng đỏ có thể gây bỏng.
•  Khắc phục: kiểm tra kỹ thuật, cân bằng đá, có kết cấu
che chắn đá, hút bụi, phoi phát sinh.
279 280
70
8/7/18
3.5.3 An toàn với các thiết bị nâng hạ
"  Nguy hiểm phát sinh: " Các biện pháp kỹ thuật an toàn.
" Thiếu hiểu biết về chuyên môn và kinh nghiệm nâng " Đảm bảo yêu cầu an toàn với một số chi tiết và cơ
hạ, vận chuyển. cấu quan trọng của thiết bị nâng: cáp, xích, tang,
" Rơi tải trọng. ròng rọc, phanh.
" Đứt băng tải, rơi vãi khi vận chuyển. " Đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật đối với thiết bị, cơ
" Hệ thống điện không đảm bảo: hở điện, phóng điện cấu an toàn
hồ quang...
281 282
3.5.4 An toàn đối với thiết bị chịu áp lực
" Yếu tố nguy hiểm đặc trưng:

" Nguy cơ nổ.
" Nguy cơ bỏng.
" Nguy cơ sinh ra các chất nguy hiểm và có hại
" Nguyên nhân sinh ra sự cố:

" Nguyên nhân kỹ thuật: thiết kế, chế tạo, sử dụng, bảo dưỡng
" Nguyên nhân tổ chức: trình độ hiểu biết, khai thác thiết bị...
283 284
71
8/7/18
" Biện pháp:
" Quản lý thiết bị đúng qui định, đào tạo người sử
dụng, xây dựng tài liệu
" Thiết kế, chế tạo, sử dụng, bảo dưỡng đúng.
" Yêu cầu:
" Yêu cầu về quản lý thiết bị.
" Yêu cầu thiết kế, chế tạo, lắp đặt, sửa chữa.
" Dụng cụ kiểm tra.
" Cơ cấu an toàn phải được đảm bảo.
" Đường ống dẫn phải đảm bảo kỹ thuật: kín khít...
285 286
3.5.5 An toàn sử dụng thiết bị gia công bằng áp lực
" Nguy hiểm phát sinh: " Các biện pháp an toàn:

" Tạo vi khí hậu nóng gây say nóng và co giật. " Tạo nền móng tốt nơi đặt máy, đảm bảo cho máy làm việc ổn
định, tin cậy và an toàn.
" Muội than, khói và cácbonoxit gây ô nhiễm.
" Máy có đầy đủ cơ cấu che chắn và cơ cấu phòng ngừa.
" Va đập gây rung động. " Đe: chế tạo bằng vật liệu chịu tải trong khi va đập.
" Các mảnh vỡ văng ra khi làm việc. " Dùng lưới di động để che chắn những vùng nguy hiểm do các
" Trang thiết bị thiết kế, qui trình công nghệ chưa hoàn mảnh vụn có thể gây ra
" Máy ép, máy dập cần có cơ cấu an toàn: dùng hai nút bấm
thiện gây tai nạn.
mở máy (mở máy bằng hai tay).
287 288
72
8/7/18
" Cách ly nguồn nhiệt đối lưu và bức xạ bằng vật liệu

cách nhiệt bọc quanh lò, dùng màn nước hấp thụ các
tia bức xạ trước cửa lò.
" Bố trí hợp lý các lò và các nguồn nhiệt lớn cách xa
nơi làm việc.
" Có chế độ thông gió thích hợp để cải thiện điều kiện
vi khí hậu.
" Kiểm tra, chạy thử máy khi nghiệm thu. thử tình
trạng máy trước khi làm việc.
" Bố trí hợp lý vị trí làm việc cho công nhân.
" Kiểm tra thường xuyên, định kỳ các trang thiết bị.
289 290
3.5.6 An toàn trong các phân xưởng đúc
" Nguy hiểm: sinh bụi, khí, nhiệt, gây căng thẳng về thể lực… " Tốc độ thông gió cục bộ: 0,7 2 m/s.
" Các biện pháp để cải thiện điều kiện làm việc: "  Tốc độ thông gió chung: 0,3 0,5 m/s
" Cơ khí hoá, tự động hoá một phần hay toàn bộ quá trình sản " Cường độ bức xạ tại chỗ làm việc : 0,25 1
xuất (xếp vật liệu, làm khuôn, rót kim loại, rỡ khuôn, làm cal/cm2.phút.
sạch vật đúc, vận chuyển vật liệu ...)
" Thiết bị máy móc phải đặt đúng vị trí, có cơ cấu
" Thông gió, khử khí, bụi, hơi khí độc.
đảm bảo an toàn khi làm việc.
" Sử dụng các trang thiết bị phòng hộ cá nhân.
291 292
73
8/7/18
3.5.7 An toàn khi hàn

" Các yếu tố có hại phát sinh:
" Các tia tử ngoại.
" Hơi, khí độc sinh ra.
" Điện giật.
" Hoa lửa bắn ra khi tương tác que hàn vật hàn gây
bỏng.
" Nổ bình đựng khí hàn.
293 294
" Các biện pháp an toàn:

" Dùng tấm chắn chuyên dùng hay mặt nạ có kính
lọc ánh sáng tối vàng xanh không cho tia tử ngoại
đi qua.
" Đảm bảo an toàn điện giật.
" Tránh hoa lửa bắn ra gây bỏng.
" Đảm bảo an toàn cháy nổ khi dùng khí cháy
Axetylen
295 296
74
8/7/18
3.5.8 An toàn sử dụng thiết bị cầm tay
•  Các dụng cụ cầm tay phổ biến: chạy khí nén, chạy
điện, kìm, giũa, đục, đột ….
•  Yêu cầu: sử dụng đúng kỹ thuật, giữ sạch sẽ, không

dầu mỡ …
297 298
3.6 Kỹ thuật an toàn điện 3.6.1 Những khái niệm cơ bản về an toàn điện
3.6.1 Những khái niệm cơ bản về an toàn điện. -  Tác động của dòng điện với cơ thể con người
3.6.2 Phân tích an toàn trong các mạng điện. -  Phân bố điện áp tại vùng điện dò
3.6.3 Biện pháp an toàn khi sử dụng điện. -  Các dạng tai nạn điện
3.6.4 Đề phòng tĩnh điện.
3.6.5 Bảo vệ chống sét.
299 300
75
8/7/18
a) Tác động của dòng điện với cơ thể con người
" Dòng điện đi qua cơ thể con người gây nên phản ứng " 3 trường hợp tổn thương do điện:
sinh lý phức tạp: " Tổn thương do chạm phải vật dẫn điện có điện áp.
" Huỷ hoại bộ phận thần kinh " Tổn thương do chạm phải những bộ phận bằng kim loại hay
vỏ thiết bị điện có mang điện áp vì bị hỏng cách điện.
" Tê liệt cơ
" Tổn thương do điện áp bước xuất hiện ở chỗ bị hư hỏng hay
"  Sưng màng phổi
chỗ dòng điện đi vào đất.
" Huỷ hoại cơ quan hô hấp và tuần hoàn máu.
" Nguyên nhân: Huỷ hoại khả năng làm việc của các cơ quan
" Tác động của dòng điện còn tăng lên với những người có của người hoặc ngừng thở do thay đổi những hiện tượng sinh hoá
trong cơ thể người. Ngoài ra còn gây bỏng rất trầm trọng.
nồng độ cồn.
301 302
" Cơ chế tác dụng: " Điện trở người: Phụ thuộc vào sức khoẻ (10 100 K )
" Trị số dòng điện qua người gây nguy hiểm:
" Gây hiện tượng phân tích máu và các chất nước khác làm
Thường rất nhỏ: 0,6 100 (mA)
tẩm ướt tổ chức huyết cầu, làm đầy huyết quản làm ảnh
" Thời gian tác dụng
hưởng tới hoạt động thần kinh gây tổn thương. " Thời gian tác dụng lâu sinh nhiệt lớn đốt cháy lớp vảy sừng
trên da làm giảm điện trở người làm dòng điện tăng càng gây
" Gây co giãn cơ làm tim mạch bị rối loạn dẫn đến đình trệ lưu nguy hiểm.
thông máu. " Thời gian tác dụng ngắn thì nguy hiểm phụ thuộc nhịp tim.
" Đường đi của dòng điện qua người:
" Gây hiện tượng phản xạ do quá trình kích thích và đình trệ
Đo phân lượng của dòng điện qua tim để đánh giá mức độ nguy
hoạt động của não bộ kéo theo huỷ hoại chức năng hô hấp. hiểm.
303 304
76
8/7/18
b) Phân bố điện áp trong đất vùng rò rỉ.
•  Tần số dòng điện. •  Điện đi trong đất.

Dòng điện tản đi theo hình cầu, độ lớn điện áp phân bố:
f = 50 – 60 Hz nguy hiểm nhất U=K/X
•  Môi trường xung quanh. •  Điện áp tiếp xúc.
Nhiệt độ, độ ẩm ảnh hưởng tới điện trở người. Nếu người và đoạn mạch còn lại tạo thành mạch kín thì
điện áp giáng rơi trên người gọi là điện áp tiếp xúc mà độ
•  Điện áp cho phép. lớn phụ thuộc vào điện trở nối tiếp với người.
Do điện trở người là hàm của nhiều biến số do vậy rất •  Điện áp bước.
khó khăn để tìm điện áp cho phép. Tuy vậy điện áp cho Thiết bị rò rỉ điện tạo nên những hình cầu đẳng thế. Trên
phép đã được qui chuẩn. (12- 65 V) mặt đất là những vòng tròn đẳng thế, giữa các vòng tròn
chênh lệch điện thế tạo điện áp bước gây nguy hiểm cho
người lao động.
305 306
c) Các dạng tai nạn điện

" Chấn thương do điện: là sự phá huỷ cục bộ các mô của " Điện giật.
cơ thể do dòng điện hoặc hồ quang điện (da, xương).
" Bỏng điện: do dòng điện/ hồ quang điện. Bỏng do hồ quang Dòng điện qua cơ thể sẽ kích thích các mô kèm theo
một phần do tác động đốt nóng của tia lửa hồ quang có nhiệt giật cơ ở các mức độ khác nhau.
độ rất cao (từ 35000 – 150000C) một phần do bột kim loại " Cơ bị co giật nhưng người không bị ngạt.
nóng bắn vào gây bỏng. " Cơ co giật, người bị ngất, nhưng vẫn duy trì được hô hấp và
" Dấu vết điện: trên bề mặt da tại điểm tiếp xúc với điện cực tuần hoàn.
có dòng điện chạy qua sẽ in dấu vết. " Người bị ngất, hoạt động của tim và hô hấp rối loạn.
" Kim loại hoá mặt da: do các hạt kim loại nhỏ bắn với tốc độ " Chết lâm sàng (không thở, hệ tuần hoàn không hoạt động)
lớn thấn sâu vào trong da, gây bỏng.
" Co giật cơ: Khi có dòng điện qua người, các cơ bị co giật.
" Điện giật chiếm tỷ lệ rất lớn trong tai nạn điện, khoảng
" Viêm mắt: do tác dụng của tia cực tím hay tia hồng ngoại
80% trong tổng số tai nạn điện và 85% 87% số vụ tai
của hồ quang điện. nạn điện chết người là do điện giật.
307 308
77
8/7/18
d) Phân loại nơi đặt thiết bị điện theo mức độ nguy hiểm
Phân loại theo tính chất môi trường xung quanh của vị
trí đặt thiết bị:
•  Ẩm: độ ẩm, bụi, chất hóa học, bụi dẫn điện ..
•  Nền nhà: Kim loại, bê tông, gạch …
•  Nhiệt độ: duy trì trên 35 độ C trong thời gian dài.
Phụ thuộc vào các yếu tố trên ta chia thành:
-  Nơi nguy hiểm
-  Nơi đặc biệt nguy hiểm
-  Nơi ít nguy hiểm
309 310
3.2 Phân tích an toàn trong các mạng điện 3.2.1 Mất an toàn điện trong các mạng điện đơn giản
•  Định nghĩa:
•  Mất an toàn điện trong các mạng điện đơn
Mạng điện đơn giản là mạng điện một chiều và mạng
giản xoay chiều một pha..
•  Mạng điện cách điện đối với đất Nguy hiểm nhất: khi người chạm vào cả hai dây.
•  Mạng điện có một cực hay một pha nối đất Các trường hợp:
•  Phân tích an toàn ở mạng điện 3 pha -  Mạng điện cách điện đối với đất: Hình 3-28
•  Mạng điện có trung tính cách điện -  Mạng điện có một cực hay một pha nối đất:
-  Mạng điện một dây dẫn: Hình 3-30
•  Mạng điện có trung tính nối đất -  Mạng điện hai dây dẫn: Hình 3-32
311
311 312
312
78
8/7/18
Mạng điện có hai cực cách điện đối với đất
𝐼↓𝑛𝑔 =𝑈/𝑅↓𝑛𝑔  
𝑅↓𝑛𝑔 =800÷1000Ω
𝐼↓𝑛𝑔𝑐𝑝 =8÷10 𝑚𝐴

Mạng điện đơn giản

313 314
Mạng điện đơn giản có một cực (pha) nối đất Mạng điện đơn giản có hai cực (pha) nối đất
VD: Tàu điện

315 316
TS.Nguyễn Thành Trung VD: Thiết bịThành
TS.Nguyễn điện Trungcầm tay
79
8/7/18
3.2.2 Phân tích an toàn ở mạng điện 3 pha Mạng điện 3 pha có trung tính cách điện
Sự nguy hiểm khi người chạm vào các phần mang điện trong
mạng điện 3 pha phụ thuộc:
-  Điện áp của mạng, tinh trạng làm việc của điểm trung tính,
trị số điện trở cách điện và điện dung pha của các pha đối với
đất.
-  Nguy hiểm nhất là trường hợp chạm vào cả 2 dây
=
Các trường hợp:
-  Mạng điện có dây trung tính cách điện.
-  Mạng điện trung tính trực tiếp nối đất.
317
317 318
Mạng điện 3 pha trực tiếp nối đất 3.3 Các biện pháp an toàn sử dụng điện
" Các quy tắc chung đảm bảo an toàn điện

" Các biện pháp kỹ thuật an toàn điện.
" Các dụng cụ sửa chữa điện
" Các dụng cụ kiểm tra
" Một số yêu cầu cơ bản đối với thiết bị điện
" Cấp cứu khi điện giật.
319 320
80
8/7/18
•  Các qui tắc chung đảm bảo an toàn điện.

" Đề phòng tiếp xúc vào các bộ phận mang điện.
•  Phải che chắn các thiết bị và bộ phận của mạng điện để tránh
nguy hiểm khi tiếp xúc bất ngờ vào vật dẫn điện. " Đảm bảo cách điện tốt: không cho điện rò rỉ ra vỏ máy gây
•  Phải chọn đúng điện áp sử dụng và thực hiện nối đất hoặc nguy hiểm và tránh truyền điện giữa các pha với nhau gây
nối dây trung tính các thiết bị điện cũng như thắp sáng theo
ngắn mạch.
đúng quy chuẩn.
•  Nghiêm chỉnh sử dụng các thiết bị, dụng cụ an toàn và bảo " Đảm bảo khoảng cách an toàn, bao che, rào chắn các bộ
vệ khi làm việc phận mang điện.
•  Tổ chức kiểm tra, vận hành theo đúng các quy tắc an toàn.
" Sử dụng điện áp thấp, máy biến áp cách ly.
•  Thường xuyên kiểm tra dự phòng cách điện của các thiết bị
cũng như của hệ thống điện. " Sử dụng biển báo, tín hiệu, khoá liên động.
321
TS.Nguyễn Thành Trung TS.Nguyễn Thành Trung 322
" Đề phòng điện rò ra bộ phận bình thường không có " Các dụng cụ sửa chữa điện.
điện.
" Nối đất an toàn: để tản dòng điện vào đất và giữ mức điện thế Yêu cầu: đảm bảo cách điện an toàn cho người sử dụng:
thấp. sào, ủng, gang tay, thảm, bục cách điện
" Nối đất bảo vệ: bảo vệ an toàn khi chạm phải thiết bị hư hỏng
cách điện
" Các dụng cụ kiểm tra: bút thử điện, vônmét.
" Nối đất tập trung: dùng thép ống 40 60 làm điện cực, " Yêu cầu cơ bản với thiết bị điện.
nhưng gây ra điện áp bước. " Cách điện: là yêu cầu quan trọng nhất.
" Nối đất hình lưới: dùng lưới sắt lớn làm điện cực chôn phía dưới " Dây dẫn: phải được cách điện bàng vỏ bọc cách điện.
khu vực đặt thiết bị. Khắc phục điện áp bước lớn khi nối tập trung.
" Cầu chì: cơ cấu tự động cắt điện bảo vệ được lắp sau cầu
" Nối đất dây trung tính: bảo vệ lưới điện 3 pha có dây trung tính.
dao.
" Nối đất lặp lại: dây trung tính được nối lặp lại với khoảng cách
250m. đảm bảo khi ngắn mạch điện áp dây trung tính không tăng " Dao cắt điện: để đóng, cắt mạch điện.
đến điện áp pha. " Các dụng cụ điện xách tay: khoan tay, máy mài…
323 324
81
8/7/18
•  Cấp cứu khi điện giật.

•  Tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện: Dùng các vật
khô, gang tay cách điện, đi ủng …
•  Làm hô hấp nhân tạo: Thực hiện hô hấp nhân tạo
ngay sau khi tách nạn nhân khỏi bộ phận mang điện.
•  Xoa bóp tim ngoài lồng ngực.
325 326
3.4 Đề phòng tĩnh điện Các biện pháp phòng tránh ảnh hưởng tĩnh điện
-  Tiếp đất cho các thiết bị tích tĩnh điện: các bể chứa, các
Hiện tượng tĩnh điện: ống dẫn…
-  Tăng độ ẩm trong môi trường tĩnh điện.
Phát sinh do ma sát giữa các vật cách điện với -  Trong các bộ phận đai truyền chuyển động, cho tiếp đất
nhau hoặc các vật cách điện với các vật dẫn các phần kim loại hoặc bôi lớp dầu đặc biệt.
-  Để truyền tĩnh điện trên người:
điện. -  Làm sàn dẫn điện, tiếp đất quả đấm cửa, tay vịn cầu
thang. Dùng giầy dẫn điện
Khi tích điện đến một mức nhất định sẽ sảy ra -  Cấm mặc quần áo nhiễm điện, đeo nhẫn …
hiện tượng phóng điện.
327 328
82
8/7/18
3.5 chống sét

Những khái niệm cơ bản
Hiện tượng phóng điện giữa các đám mây trái dấu
hoặc giữa mây và đất khi điện trường đạt đến trị số phóng
điện.
Nội dung chống sét:

-  Chống sét đánh trực tiếp
-  Chống sét cảm ứng
-  Chống sét lan truyền
329 330
CHƯƠNG 4
Tính toán phạm vi bảo vệ chống sét:
-  Dùng cột thu lôi để chống sét
-  Tính toán phạm vi bảo vệ của cột thu lôi:
𝑟↓𝑥 =1.6 ℎ−ℎ↓𝑥 /ℎ+ℎ↓𝑥  𝑝
-  Đơn giản hóa:
PHÒNG CHÁY VÀ
-  ℎ↓𝑥 <2/3 ℎ : 𝑟↓𝑥 =1.5ℎ(1− ℎ↓𝑥 /0.8ℎ ) CHỮA CHÁY
-  ℎ↓𝑥 >2/3 ℎ : 𝑟 ↓𝑥 =0.75ℎ(1− ℎ↓𝑥 /ℎ )
331
TS.Nguyễn Thành Trung TS.Nguyễn Thành Trung 332
83
8/7/18
Nội dung
4.1 Ý nghĩa, vai trò quá trình cháy và vấn đề phòng chống
cháy nổ.
4.2 Phương châm, tính chất và nhiệm vụ công tác phòng
chữa cháy.
4.3 Khái niệm cơ bản về cháy, nổ.
4.4 Nguyên nhân gây cháy.
4.5 Biện pháp phòng chống cháy nổ.
4.6 Chữa cháy và phương tiện chữa cháy.
333 334
4.2 Phương châm, tính chất và nhiệm vụ công tác phòng

4.1 Ý nghĩa, vai trò quá trình cháy và phòng chống cháy nổ
chữa cháy
•  Quá trình cháy không được kiểm soát sẽ gây ra những “ Tích cực phòng ngừa, kịp thời cứu chữa, bảo đảm
hậu quả rất nghiêm trọng về người và tài sản. hiệu quả cao nhất”
•  Là một nhiệm vụ tất yếu và cần thiết. " Tính chất: Tính quần chúng, tính pháp luật, tính khoa
học, tính chiến đấu.
335 336
84
8/7/18
Nhiệm vụ
" Ban hành các điều lệ, biện pháp và tiêu chuẩn kĩ thuật phòng
" Tổ chức nghiên cứu và phổ biến khoa học kĩ thuật
cháy chữa cháy
phòng cháy chữa cháy .
" Kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các điều lệ, biện pháp và tiêu
"  Hướng dẫn, tuyên truyền giáo dục cho nhân dân về
chuẩn kĩ thuật phòng cháy chữa cháy trong các cơ quan, xí
nhiệm vụ và cách thức phòng cháy chữa cháy.
nghiệp, công trường...
"  Hướng dẫn, kiểm tra việc sản xuất và mua sắm máy móc,
" Thoả thuận về thiết kế và thiết bị phòng cháy chữa cháy của các
công trình trước khi thi công. phương tiện, dụng cụ và hoá chất chữa cháy.
"  Kết hợp với cơ quan chức năng tiến hành điều tra và kết
" Chỉ đạo công tác, nhiệm vụ phòng cháy chữa cháy và tổ chức
phối hợp chiến đấu của các đội chữa cháy. luận về các vụ cháy.
337 338
4.3 Khái niệm cơ bản về cháy, nổ 4.3.2 Định nghĩa về nổ
4.3.1 Định nghĩa về cháy. •  Nổ lý học: là nổ do áp suất trong một thể tích tăng cao
" “Cháy: là một phản ứng hoá học có toả nhiệt và phát vượt quá giới hạn chịu đựng của thiết bị. Nổ lý học rất
ra ánh sáng.” nguy hiểm do áp lực và mảnh vỡ của thiết bị bắn ra.
" Đặc trưng bởi 3 dấu hiệu sau: •  Nổ hoá học: là nổ do cháy với vận tốc rất nhanh, sự
" Là một phản ứng hoá học. thay đổi áp suất đột ngột. Nổ hoá học có đầy đủ dấu
" Có toả nhiệt. hiệu phản ứng hoá học, toả nhiệt, phát sáng.
" Phát ra ánh sáng.
339 340
85
8/7/18
4.3.3 Nhiệt độ chớp cháy, bốc cháy, tự bốc cháy
•  Nhiệt độ chớp cháy: nhiệt độ tối thiểu tại đó ngọn lửa

xuất hiện khi tiếp xúc với ngọn lửa trần sau đó lại tắt
ngay.
•  Nhiệt độ bốc cháy: nhiệt độ tối thiểu tại đó ngọn lửa xuất
hiện và không bị dập tắt
•  Nhiệt độ tự bốc cháy: nhiệt độ tối thiểu tại đó hỗn hợp
khí tự bốc cháy không cần tiếp xúc với ngọn lửa trần
•  Ba nhiệt độ này càng thấp thì khả năng cháy nổ càng lớn,
càng nguy hiểm.
341 342
4.3.4 Áp suất tự bốc cháy 4.3.5 Thời gian cảm ứng của quá trình tự bốc cháy
CH4 + không CH4 + không CH4 + không

khí khí khí
•  Là thời gian cần thiết để phản ứng cháy xảy ra tại áp
T0 P1 T0 P2 T0 P3
suất tự bốc cháy.
Cháy không xảy ra Cháy xảy ra Cháy xảy ra dễ dàng •  Thời gian cảm ứng càng ngắn thì hỗn hợp càng dễ
cháy nổ
" Là áp suất tối thiểu mà quá trình bốc cháy tự xảy ra (P2)
" Áp suất tự bốc cháy càng thấp khả năng cháy nổ càng lớn
343 344
86
8/7/18
4.3.6 Điều kiện cần thiết cho quá trình cháy
•  3 yếu tố là: chất cháy, Oxy trong không khí, nguồn nhiệt b. Oxy cần cho sự cháy:
thích ứng. •  Oxy trong không khí chiếm 21% thể tích.
•  Ba yếu tố trên phải kết hợp với nhau đúng tỷ lệ, xảy ra
cùng một thời gian, tại cùng một địa điểm thì mới đảm •  Nếu lượng Oxy giảm xuống 14-15% thì cháy không
bảo sự cháy hình thành. duy trì được nữa.
a. chất cháy. c. Nguồn nhiệt:
•  Chất rắn: gồm các vật liệu thể rắn : tre, gỗ…
•  Gồm: nguồn nhiệt trực tiếp, nguồn nhiệt do ma sát và
•  Chất lỏng: xăng, dầu, cồn…
các chất rắn sinh ra, nguồn nhiệt do tác dụng hoá chất
•  Chất khí: CH4, H2, C2H2…
sinh ra.
346
TS.Nguyễn Thành Trung 345 TS.Nguyễn Thành Trung
4.3.7 Đặc điểm cháy của các vật liệu khác nhau 4.4 Nguyên nhân gây cháy
•  Cháy, nổ của hỗn hợp hơi, khí với không khí.

4.4.1 Cháy do tác động của ngọn lửa trần hay
tia lửa, tàn lửa.
•  Cháy nổ của chất lỏng trong không khí. Nguyên nhân phổ biến, nhiệt độ ngọn lửa trần rất cao
•  Cháy nổ của bụi trong không khí. đủ sức đốt cháy hầu hết các vật liệu.
4.4.2 Cháy do ma sát, va chạm giữa các vật.
•  Cháy của chất rắn trong không khí.
Thường do máy móc không được bôi trơn tốt, các ổ bi,
•  Một vài dạng cháy đặc biệt.
cổ trục cọ sát vào nhau sinh ra nhiệt hay phát tia lửa
gây cháy.
347 348
87
8/7/18
4.4.3 Cháy do tác dụng hoá chất 4.4.4 Cháy do tác dụng của năng lượng điện
•  Các phản ứng hoá học toả nhiệt hay hình thành ngọn •  Là trường hợp chuyển từ năng lượng điện sang nhiệt
lửa phải được chủ động kiểm soát. năng trong các trường hợp: chập mạch, quá tải…
•  Các hoá chất tác dụng với nhau sinh ra nhiệt hay ngọn •  Sinh tia lửa điện: đóng ngắt cầu dao, cháy cầu chì, mối
lửa dẫn đến cháy nối dây dẫn không chặt
•  Hoá chất gặp không khí, gặp nước xảy ra phản ứng và •  Dụng cụ điện công suất cao: bàn là, bếp điện tủ sấy ...
toả nhiệt, tạo ngọn lửa gây cháy.
349 350
4.5 Biện pháp phòng chống cháy nổ 4.5.1 Biện pháp giáo dục, tuyên truyền, huấn luyện
1.  Biện pháp giáo dục, tuyên truyền, huấn luyện. •  Giáo dục, tuyên truyền, huấn luyện thường xuyên cần
2.  Biện pháp kỹ thuật. làm rõ bản chất và đặc điểm quá trình cháy của các loại
vật liệu, các yếu tố dẫn đến cháy và nổ, các biện pháp
3.  Biện pháp hành chính, pháp lý.
đề phòng.
351 352
88
8/7/18
4.5.2 Biện pháp kỹ thuật
" Thay thế các khâu sản xuất nguy hiểm bằng khâu ít nguy hiểm " Thực hiện các khâu kĩ thuật nguy hiểm về cháy nổ trong môi trường
hơn hoặc tiến hành cơ khí hoá, tự động hoá. khí trơ, trong điều kiện chân không.
" Thiết bị phải đảm bảo kín tại các chỗ nối, tháo rút, nạp vào của " Cách ly hoặc đặt các thiết bị hay công đoạn dễ cháy nổ ra một khu
thiết bị cần phải kín để hạn chế thoát hơi. vực xa, nơi thoáng gió hay ra ngoài trời
" Quá trình sản xuất dùng dung môi, chọn dung môi khó bay hơi, " Loại trừ mọi khả năng phát sinh ra mồi lửa tại những chỗ
khó cháy. sản xuất có liên quan đến chất dễ cháy, nổ.
" Dùng thêm các chất phụ gia trợ, các chất ức chế, các chất " Tránh tạo ra nồng độ nổ nguy hiểm của chất lỏng trong
chống nổ để giảm tính cháy nổ của hỗn hợp cháy. các thiết bị, ống dẫn khí hay trong hệ thống thông gió.
353 354
4.5.3 Biện pháp hành chính, pháp lý
•  Giảm lượng chất cháy, nổ trong khu vực sản xuất.

•  Nhà nước quản lý phòng cháy chữa cháy bằng pháp
•  Thiết kế lắp đặt các hệ thống thiết bị chống cháy lan lệnh, nghị định, tiêu chuẩn do đó mọi công dân bắt
truyền. buộc phải tuân theo.
•  Xử lý sơn chống cháy, vật liệu không bị cháy.
•  Trang bị hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động.
355 356
89
8/7/18
4.6 Chữa cháy và phương tiện chữa cháy 4.6.2 Nguyên lý chữa cháy
4.6.1 Quá trình phát triển đám cháy. •  Ức chế phản ứng cháy bằng phương pháp hoá học, pha
a. Đặc điểm của đám cháy.
loãng chất cháy bằng chất không cháy hoặc cách ly chất
•  Toả nhiệt.
•  Sản phẩm cháy. phản ứng ra khỏi vùng cháy.
•  Tốc độ cháy. •  Làm lạnh nhanh chóng vùng cháy hoặc chất phản ứng.
b. Diễn biến đám cháy và sự phát triển.
•  Giai đoạn đầu. •  “ Phương pháp chữa cháy là hoạt động liên tục, chính
•  Giai đoạn cháy to xác theo một trình tự nhất định hướng vào tâm, gốc
•  Giai đoạn kết thúc. đám cháy nhằm tạo điều kiện để dập tắt đám cháy.”
357 358
4.6.3 Các chất chữa cháy
" Đưa vào những chất không tham gia phản ứng cháy: CO2....
" Chất chữa cháy: là chất đưa vào đám cháy nhằm dập tắt
!  Ngăn cách không cho Oxy thâm nhập vào vùng cháy: dùng
nó.
bọt, cát...
!  Làm lạnh vùng cháy cho đến nhiệt độ bắt cháy của các chất " Có nhiều loại chất chữa cháy: rắn, lỏng, khí
cháy. " Có hiệu quả chữa cháy cao, làm tiêu hao chất chữa cháy trên một
!  Phương pháp tổng hợp: tổng hợp hai hay nhiều phương pháp đơn vị diện tích cháy trong một đơn vị thời gian phải là nhỏ nhất.
trên. " Dễ kiếm và rẻ tiền.
!  Ngoài phương pháp chữa cháy ra còn có chiến thuật chữa " Không gây độc hại khi sử dụng, bảo quản.
cháy. " Không gây hư hỏng thiết bị cứu chữa đồ vật được cứu chữa.
359 360
90
8/7/18
Nước
" Một số chất chữa cháy thông dụng.
" Thu nhiệt đám cháy
" Nước.
" Không dùng chữa cháy các thiết bị điện, các kim loại
" Hơi nước.
Na, K, Ca, CaC2 …
" Bụi nước.
" Bọt chữa cháy: bọt hoá học và bọt không khí " Không dùng chữa cháy xăng dầu.
" Bột chữa cháy. 2Na + 2 H2O = 2 NaOH + H2+ Q

" Các loại khí. CaC2 + 2 H2O = Ca(OH)2 + C2H2+ Q
" Các chất halogen
361 362
Hơi nước Bụi nước
" Thường dùng trong công nghiệp •  Là nước phun thành các hạt rất bé, nhằm tăng bề mặt
" Pha loãng nồng độ chất cháy và ngăn cản nồng độ tiếp xúc với đám cháy
Oxy •  Tác dụng: thu nhiệt, pha loãng nồng độ chất cháy, hạn
" Phải chiếm 35% thể tích nơi chứa hàng bị cháy chế sự thâm nhập của Oxy, giảm khói.
" Chỉ cho phép với loại hàng hóa, máy móc dưới tác •  Chỉ sử dụng khi toàn bộ dòng bụi nước trùm kín được
dụng nhiệt không bị hư hỏng mặt của đám cháy.
363 364
91
8/7/18
Bọt chữa cháy Bọt chữa cháy

" 2 loại: bọt hóa học & bọt hòa không khí. " Phản ứng:
" Tác dụng: cách ly hỗn hợp cháy, làm lạnh vùng cháy Al2 (SO4)3 + 6H2O = 2 Al(OH)3 + 3H2SO4
" Ứng dụng: chữa cháy xăng, chất lỏng bị cháy. H2SO4+ 2NaHCO3=Na2SO4+ 2H2O +2CO2
" Không sử dụng chữa cháy các thiết bị điện, các kim
loại & đám cháy có T > 17000 C !  Al(OH)3 kết tủa màu trắng tạo màng mỏng +CO2
" Bột hóa học: tạo ra bởi phản ứng 2 chất tạo bọt, cách ly đám cháy, ngăn cản sự xâm nhập
của Oxy
" Sunfat nhôm: Al2 (SO4)3
" Hidrocacbonat natri NaHCO3
365 366
Bọt hòa không khí Chất rắn chữa cháy
•  Khuấy không khí với dung dịch tạo bọt, hiệu quả •  Hỗn hợp chất vô cơ & hữu cơ.
chữa cháy tốt. •  Chữa cháy kim loại, các chất rắn & chất lỏng.
•  Thành phần: Sabonin & nhựa quả (90%), chống thối •  Ví dụ: để chữa cháy kim loại kiềm sử dụng bột khô:
(8-10%) 96,5% CaCO3 + 1% graphit + 1% xà phòng sắt+ 1%
•  Chữa cháy xăng dầu, các chất lỏng dễ cháy khác trừ xà phòng nhôm + 0,5% axit stearic
cồn & ete
367 368
92
8/7/18
Các loại khí Các chất Halogen
•  Gồm: CO2, N2, agon, Heli và những chất khí không •  Hiệu quả rất lớn
cháy khác. •  Tác dụng: ức chế phản ứng cháy, làm lạnh.
•  Tác dụng: pha loãng nồng độ chất cháy, làm lạnh •  Chữa cháy cho các chất khó thấm nước (bông, vải sợi
•  Chữa cháy điện, chữa cháy các chất rắn, chữa cháy …)
chất lỏng …
•  Không dùng CO2chữa cháy phân đạm, kim loại kiềm,

kiềm thổ …
369 370
4.6.4 Tổ chức lực lượng phòng cháy chữa cháy tại chỗ
" Tuyên truyền vận động mọi người thực hiện nghiêm chỉnh nội quy, quy
ước và biện pháp phòng cháy chữa cháy ở cơ sở.
" Kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện quy định an toàn phòng cháy chữa
cháy.
" Xây dựng kế hoạch huấn luyện nghiệp vụ phòng cháy chữa cháy, xây
dựng phương án chữa cháy ở cơ sở, thường xuyên luyện tập theo phương
án đề ra.
" Tổ chức cứu chữa kịp thời các vụ cháy xảy ra.
" Bảo vệ hiện trường chữa cháy để giúp đỡ cơ quan xác minh nguyên
nhân gây cháy.
371 372
93
8/7/18
4.6.5 Dụng cụ, phương tiện chữa cháy
a. Phân loại phương tiện chữa cháy. b. Xe chữa cháy.
" Gồm: xe chữa cháy, xe phun bọt…

Gồm 2 loại: cơ giới và thô sơ.
"  Cấu tạo chung: động cơ máy nổ, bộ chế hoà khí chất chữa cháy,
•  Cơ giới: gồm loại di động và loại cố định.
vời chữa cháy, nước..
•  Loại di động: xe chữa cháy, xe chuyên dùng, xe thang, xe
chỉ huy... c. Phương tiện báo cháy và chữa cháy tự động.
•  Loại cố định: hệ thống phun bọt chữa cháy, hệ thống nước…
" Thường đặt ở những mục tiêu quan trọng cần được bảo vệ.
•  Thô sơ: các loại bơm tay, gầu vẩy,…những loại này
" Là phương tiện tự động đưa chất chữa cháy vào đám cháy và dập
được trang bị rộng rãi ở các cơ sở.
tắt ngọn lửa.
373 374
4.6.6 Chữa cháy những đám cháy đặc biệt.
d. Các dụng cụ chữa cháy thô sơ. a. Chữa cháy chất rắn.
•  Các loại: bình bọt hoá học, bình bọt hoà không khí, b. Chữa cháy chất độc, chất nổ.
c. Chữa cháy thiết bị điện.
bình CO2, bình chữa cháy chất rắn, bơm tay, cát, xẻng,
d. Chữa cháy chất lỏng.
thùng…
•  Dùng để chữa cháy lúc đầu khi đội chữa cháy chưa đến
kịp.
e.phương án chữa cháy tại chỗ

375 376
94
8/7/18
CHƯƠNG 5 Nội dung
" Ô nhiễm môi trường từ sản xuất.

" Nguyên nhân gây ô nhiễm
SẢN XUẤT THEO HƯỚNG " Sản xuất giảm thiểu chất thải
THÂN THIỆN MÔI TRƯỜNG
" Sản xuất thân thiện môi trường
37
8
Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường 377 Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường
5.1 Ô nhiễm môi trường từ sản xuất 5.1.1 Ô nhiễm môi trường nước
Ô nhiễm môi trường:
Là tình trạng môi trường bị ô nhiễm bởi các chất Là sự thay đổi theo chiều hướng xấu đi của các tính
hóa học, sinh học, bức xạ, tiếng ồn, bụi,…gây ảnh chất vật lý-hóa học-sinh học với sự xuất hiện các chất
hưởng đến sức khỏe con người và các sinh vật lạ ở thể rắn, lỏng làm cho nguồn nước trở nên độc hại,
khác. Ô nhiễm môi trường xảy ra là do con người nguy hiểm với con người và sinh vật, làm giảm độ đa
dạng sinh vật trong nước.
và cách quản lý của con người
379 380
95
8/7/18
•  Việt Nam có hơn 2.360 con sông, suối dài hơn 10km và
hàng nghìn hồ, ao
•  Ô nhiễm nước đang rất nghiêm trọng, vượt khỏi khả
năng kiểm soát.
•  Mỗi năm có 9.000 người chết vì nguồn nước ô nhiễm và
điều kiện vệ sinh kém
•  200.000 người mắc bệnh ung thư do sử dụng nguồn
nước ô nhiễm
•  40-50% các trường hợp ung thư, xảy thai do nguồn
nước ô nhiễm
381 382
5.3 Ô nhiễm môi trường không khí

•  Nguyên nhân:
Ô nhiễm không khí:
# Nước thải từ hoạt động công nghiệp: 260.000 m3/
ngày và chỉ có 10% được xử lý
# Nước thải từ hoạt động sinh hoạt: (khoảng Là sự thay đổi lớn trong thành phần của
600.000m3/ngày, 250 tấn rác thải ra các sông ở khu không khí hoặc có chứa các khí lạ làm cho
vực Hà Nội), Nước thải bệnh viện 7000m3/ngày chỉ không khí không sạch, có sự tỏa mùi, giảm tầm
có 30% được xử lý
nhìn, gây biến đổi khí hậu, gây bệnh tật cho con
# Nước thải từ các hoạt động nông nghiệp: lạm dụng người và sinh vật.
phân bón, thuốc trừ sâu, chăn nuôi
# Phát triển trong các hoạt động dịch vụ quá nhanh
383 384
96
8/7/18
# Trung bình có 8 người chết thì có 1 người chết

do ô nhiễm không khí
# Hàng năm 7 triệu người chết vì ô nhiễm không
khí (2012): 4,3 triệu chết vì ô nhiễm không khí
trong nhà, 3,7 triệu chết vi ô nhiễm ngoài trời.
# Châu Á: Trung Quốc (500 ngìn), Ấn Độ, Việt
Nam, Philipin, Indonedia… có 5,1 triệu người
chết/năm
# Không khí ô nhiễm ở Trung Quốc đã lan qua
Nhật Bản đến bờ Tây nước Mỹ.
385 386
Nguyên nhân
# Việt Nam là 1 trong 10 nước ô nhiễm không
khí nhất thế giới % Ô nhiễm từ hoạt động tự nhiên:
# Hà Nội có 72% gia đình có người mắc bệnh do • Các yếu tố gây ô nhiễm có nguồ gốc tự nhiên
ô nhiễm không khí (núi lửa, cháy rừng)
• Phân bố tương đối đồng đều trên phạm vi các
lục địa
• Con người đã thích nghi với loại hình ô nhiễm
này
• Ngày nay các hoạt động tự nhiên càng khắc
nhiệt và mạnh mẽ.
387 388
97
8/7/18
% Ô nhiễm từ hoạt động công nghiệp

# Đây là nguồn gây ô nhiễm lớn nhất của con
người
# Đốt các nhiên liệu hóa thạch tạo ra: CO2, CO, #  Hà Nội mỗi năm tiếp nhận: 80.000 tấn bụi, khói; 9.000
tấn khí SO2; 46.000 tấn khí CO2 từ các cơ sở công
SO2, Nox
nghiệp
# Nguồn công nghiệp có nồng độ chất độc hại
cao
#  Thường tập trung trong một không gian nhỏ.
389 390
% Ô nhiễm từ các hoạt động giao thông % Ô nhiễm từ hoạt động sinh hoạt
# Hiện tại VN có 37 triệu xe máy, ô tô 2,5 triệu xe
# Nguồn gây ô nhiễm nhỏ
# nguồn gây ô nhiễm lớn đối với không khí đặc biệt ở
# Tác động cục bộ
khu đô thị và khu đông dân cư.
# Từ các hoạt động sinh hoạt hang ngày:
# khí gây ô nhiễm là quá trình đốt nhiên liệu động cơ:
CO, CO2, SO2, NOx, Pb,CH4; bụi đất đá cuốn theo đun nấu, đốt
trong quá trình di chuyển
391 392
98
8/7/18
5.3 Ô nhiễm môi trường đất

Ô nhiễm môi trường đất là hậu quả các hoạt động
của con người làm thay đổi các nhân tố sinh thái
vượt qua những giới hạn sinh thái của các quần
xã sống trong đất
393 394
Nguyên nhân
% Các hoạt động tự nhiên

% Các hoạt động công nghiệp
% Các hoạt động nông nghiệp
% Các hoạt động sinh hoạt
Bài giảng Kỹ Thuật An Toàn Và Môi Trường

395
TS.Nguyễn Thành Trung
99

KT at MT

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

KT at MT

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

8/7/18

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

VÀ MÔI TRƯỜNG " Địa chỉ: Bộ môn CNCTM, 112-C5

KÕ ho¹ch lµm viÖc Goals-Mục tiêu

• Số Tín chỉ: 2 (2-1-0-4)

# 30 người chết vì TNGT

# 200 người chết vì ung thư Biến đổi khí hâu, ô

Nội dung môn học CHƯƠNG 1

Chương 1: Những vấn đề chung về BHLĐ, pháp

Nội dung 1.1 Tình hình tai nạn lao động

3 Số vụ có người chết 552 562 +10 ( 1,8%)

*Nguyên nhân người lao động chiếm 45,9%, cụ thể:

b.Tính khoa học kỹ thuật c. Tính quần chúng

1.6.1 Nội dung khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động

a. Khoa học vệ sinh lao động. c. Kỹ thuật an toàn.

Nội dung khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động (Cont.)

d. Khoa học phương tiện bảo vệ người lao động

Ví dụ về thiết bị treo người khi làm việc trên cao

Ecgonomics: môn khoa học liên ngành nghiên cứu

tổng hợp sự thích ứng giữa các phương tiện kỹ thuật

an toàn cho con người .

Nội dung của Ergonomics Nội dung của Ergonomics (Cont.)

E1. Sự tác động của người-máy-môi trường

E3. Đánh giá và chứng nhận chất lượng về ATLĐ

1.7.1 Trách nhiệm của tổ chức cơ sở

% Nghĩa vụ và quyền của người lao động Quyền

1.7.2 Trách nhiệm và quyền hạn của tổ chức công

b. Quyền. c. Nhiệm vụ.

CHƯƠNG 2 Nội dung

2.1 Những vấn đề chung về vệ sinh lao động

2.4 Phòng chống nhiễm độc trong sản xuất

2.6 Phòng chống bụi trong sản xuất

2.1 Những vấn đề chung về vệ sinh lao động

2.1.1 Đối tượng, nhiệm vụ của vệ sinh lao động

# Tổ chức khám tuyển và sắp xếp hợp lý công nhân

b. Tác hại liên quan đến tổ chức lao động

" Yếu tố vật lý và hoá học. " Cường độ lao động

" Thay đổi về năng suất lao động:

2.2.2 Phân loại 2.2.3 Các yếu tố vi khí hậu

Có 3 loại vi khí hậu sau: a. Nhiệt độ.

• Độ ẩm tương đối: là tỷ lệ phần trăm giữa độ ẩm tuyệt

• Điều lệ vệ sinh quy định độ ẩm tương đối ở nơi sản

d. Vận tốc chuyển động không khí.

V> 5m/s gây kích thích bất lợi cho cơ thể.

2.2.5 Điều hoà thân nhiệt ở người

a. Điều nhiệt hoá học b. Điều nhiệt lý học

2.2.6 Ảnh hưởng của vi khí hậu đến cơ thể

" Trong điều kiện vi khí hậu nóng, các bệnh thường

! Dùng vật liệu cách nhiệt cao được ăn uống.

• Hàng năm khám tuyển định kỳ

! Biện pháp phòng hộ cá nhân b. Phòng chống vi khí hậu lạnh

c. Một số khái niệm về âm thường gặp

" Mức cường độ âm: " Mức công suất của nguồn âm:

d. Phân loại tiếng ồn

" Mức ồn tổng cộng:

% L1: mức ồn của một nguồn do sản xuất.

e. Ảnh hưởng của tiếng ồn

f. Biện pháp chống tiếng ồn

" Giảm Oếng ồn tại nguồn phát sinh

" Giảm Oếng ồn trên đường lan truyền

! Nguyên tắc hút âm.

! Nguyên tắc cách âm.

% Vỏ (bao) cách âm

VÀ MÔI TRƯỜNG "  Địa chỉ: Bộ môn CNCTM, 112-C5

•  Số Tín chỉ: 2 (2-1-0-4)

#  30 người chết vì TNGT

# 200 người chết vì ung thư Biến đổi khí hâu, ô

% Nghĩa vụ và quyền của người lao động Quyền

#  Tổ chức khám tuyển và sắp xếp hợp lý công nhân

" Yếu tố vật lý và hoá học. " Cường độ lao động

" Thay đổi về năng suất lao động:

•  Độ ẩm tương đối: là tỷ lệ phần trăm giữa độ ẩm tuyệt

•  Điều lệ vệ sinh quy định độ ẩm tương đối ở nơi sản

" Trong điều kiện vi khí hậu nóng, các bệnh thường

! Dùng vật liệu cách nhiệt cao được ăn uống.

•  Hàng năm khám tuyển định kỳ

! Biện pháp phòng hộ cá nhân b. Phòng chống vi khí hậu lạnh

" Mức cường độ âm: " Mức công suất của nguồn âm:

" Mức ồn tổng cộng:

% L1: mức ồn của một nguồn do sản xuất.

" Giảm Oếng ồn tại nguồn phát sinh

" Giảm Oếng ồn trên đường lan truyền

!  Nguyên tắc hút âm.

!  Nguyên tắc cách âm.

% Vỏ (bao) cách âm

% Buồng, tấm cách âm

! Bộ tiêu âm tích cực

! Bộ tiêu âm phản lực thụ động

" Biện pháp phòng hộ cá nhân

! Dùng trang bị bảo hộ lao động cá nhân: bao tai, nút

a.  Định Nghĩa

"  Biên độ gia tốc 𝜉′′

" Rung động chung: gây nên rối loạn thần kinh,

" Biện pháp chung " Phương pháp tổ chức:

" Gây dị ứng: nhựa êpoxy, thuốc nhuộm hữu cơ...

" Gây xảy thai: Hg, khí gây mê...

" Chuyển hoá biến đổi: Cấp cứu:

" Đề phòng chung về kỹ thuật " Dụng cụ phòng hộ cá nhân

" Tính lắng bụi do nhiệt:

" Chấn thương mắt

" Thay đổi phương pháp công nghệ

" Thay vật liệu ít bụi, ít độc hơn

•  Những bức xạ (photon) 380 ≤ ≤ 760 nm.

•  Cùng một công suất bức xạ như nhau, bức xạ màu

• Khả năng phân giải của mắt.

" Thường được dùng để tính toán chiếu sáng chung.

!  Thông gió khử bụi và hơi khí độc:

" Theo phạm vi phục vụ của hệ thống thông gió, chia thành:

! Thông gió cơ khí !  Hệ thống thông gió cục bộ

!  Hệ thống điều hoà không khí

" Lượng hơi khí rò rỉ qua khe hở của các thiết bị áp lực.

! n – hệ số dự trữ; n=1 2

! v- thể tích của gian phòng (m3)

" Là biện pháp kinh tế nhất.

" Không tốn kém năng lượng.

" Lưu lượng trong trường hợp khử nhiệt:

!  g- gia tốc trọng trường (m/s2).

" Vận tốc chuyển động của không khí V1và V2

" Hệ số lưu lượng = . (lấy =0,64)

•  H- Khoảng cách thẳng đứng giữa tâm các cửa (m)

" Khi gió thổi vào bề mặt nhà sinh ra một áp suất P:

" Áp suất gió gây ra tại cửa 1 và 2 là: