12 11.

Sınıf
Felsefe
18. Yüzyıl - 19. Yüzyıl Felsefesi - 2

1. Aydınlanma olarak da bilinen 18 - 19. yüzyıl felsefesinin en 4. Karl Marx’a göre evrenin yapısı maddedir. Madde bi-
iyi tanımlarından birini o dönemde yaşamış ve aydınlanma- linçten bağımsız olarak vardır. Maddenin varoluş biçimi
cı filozof olarak nitelendirilen Kant yapar. Kant, “Aydınlanma de harekettir. Hareket olmadan madde olamaz; madde
Nedir?” başlıklı yazısında aydınlanmayı, insanın kendi suçu olmadan da hareket düşünülemez. Evren diyalektik bir
nedeniyle düşmüş olduğu ergin olmayış durumundan kur- şekilde ilerler. Olmuş bitmiş bir şey değildir. Olaylar ara-
tulma olarak tanımlar. Kant, “ergin olmayış” benzetmesiyle sındaki bağlantılar zorunludur.
insanın aklını kendi başına kullanamayışına işaret eder ve Karl Marx bu görüşü ile aşağıdakilerden hangisini
bunun insanın suçu olduğunu vurgular. savunmaktadır?
Bu parçadan yola çıkılarak Kant’ın aşağıdakilerden
hangisini eleştirdiği söylenebilir? A) Evrenin yapısının durağan olduğunu
B) Maddenin düşüncenin bir ürünü olduğunu
A) İnsanın aklını kullanma cesareti göstermemesini
C) Maddenin evrende rastlantı sonucu oluştuğunu
B) Bilgilerin sezgi yoluyla temellendirilmemesini
D) Evrenin hareket sonucunda oluşmuş maddeden iba-
C) Bilgilerin yalnızca akıl yoluyla açıklanmasını ret olduğunu
MEB 2018 - 2019 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
D) İnsan zihninin boş bir levha olarak görülmesini E) Evrenin tek bir seferde meydana gelen bir değişimin
E) Doğuştan bir takım bilgilerin gelmesini ürünü olduğunu

2. Hegel, varlığın kendisini ‘’Geist’’ (akıl/tin/ruh) olarak gö- 5. Kant şöyle diyordu: “Yalnızca korkuyla iyi davranan bir
rür. Ona göre Geist aşama aşama; evren, insan, toplum; insan, erdemli olamaz. Sadece bencil ve ihtiyatlı olur.
son olarak da sanat, din ve felsefeye dönüşür. Tez, anti- Yalnızca kendi kurtuluşu için iyilik yapan biri iyi değildir.”
tez, sentez diyalektiği içerisinde gerçekleşen bu değişim
Buna göre Kant’ın ahlak görüşü hakkında aşağıdaki-
ve dönüşüm süreçleri Geist’in yapısındaki, kendini bilme-
lerden hangisi söylenirse doğru olur?
ye ve gerçekleştirmeye zorlayan çelişkiden kaynaklanır.
Bu parçadan hareketle Hegel’in varlık anlayışı hak- A) Kendi sezgine uy ki, hem kendin hem de başkası için
kında aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? iyi olanı yapmış olasın.
B) İyi olan eylem, ödevi koşulsuz olarak gerçekleştiren
A) Varlık olmak ile akıl özdeştir.
eylemdir.
B) Tarihsel her süreç Geist’in açılımıdır.
C) Bütün ahlaksal değerler bir takım soyutlamalar, ha-
C) Çatışmalar varlığın yapısından kaynaklanır. yaller ve saplantılardan ibarettir.
D) Bilimsellik, kendini bilmenin son aşamasıdır. D) İnsan doğasına yaraşan; güçlü, korkusuz, acımasız
E) Her sentez aşaması kendi çelişkisini üretir. olmaktır.
E) Her eylemde olabildiğince çok insanın, olabildiğince
çok yararı göz önüne alınmalıdır.
3. A. Comte’a göre insan, pozitif çağa uzun bir tarihsel süre-
cin sonunda ulaşmıştır. Bu süreci Comte “üç hal yasası”
ile açıklar. Birinci dönem teolojik aşamadır. Bu dönemde
her şey Tanrısal nedenlerle açıklanır. İkinci dönem olan 6. Hegel’e göre deneye hiç başvurmadan sırf düşünce ile
metafizik aşamada her şey düşünsel temele dayanma- kesin bilgiye ulaşılabilir. Çünkü özne ile öznenin yöneldiği
yan doğaüstü güçlerle açıklanır. Üçüncü dönem ise pozi- nesne aynı aklın değişik biçimleridir.
tif aşamadır ve bu dönem insan düşüncesinin gelişiminin Hegel’in bu görüşünün temelinde aşağıdaki yargılar-
en ileri aşamasıdır. dan hangisi bulunmaktadır?
Parçaya göre A. Comte, bu tarihsel süreci hangi ölçü-
te göre sınıflandırmıştır? A) Var olmak algılanmış olmaktır.
B) Düşünüyorum, o hâlde varım.
A) Bilimsel gelişmeler C) Duyumlardan geçmeyen bilgi akılda olamaz.
B) Toplumsal olayların değişimi D) Tüm bilgimiz deneyle başlar, ancak deneyden doğmaz.
C) Toplumların düşünsel açıdan gelişimi E) Akılsal olan her şey gerçek; gerçek olan her şey akılsaldır.
D) İnsanların geliştirdiği teknik araçlar
E) İnsanların dini inançlarının değişimi

http://odsgm.meb.gov.tr/kurslar/
 12 11. Sınıf
Felsefe
18. Yüzyıl - 19. Yüzyıl Felsefesi - 2

7. Kant’a göre deney bilgimizin ham maddesini sağlar. Bu 10. Bir esnafın kendisinden alışveriş yapan kişileri kandırma-
ham maddenin bilgi haline gelebilmesi sujenin sahip ol- ması görünüşte ödeve uygun bir davranıştır. Bunu müş-
duğu akıl kategorilerini bu malzemeye uygulamasıyla teri kaybetmemek düşüncesiyle yapıyorsa bu davranışın
mümkündür. Kant’a göre ahlaki bir değeri yoktur. Eğer başkalarını kan-
Bu açıklamadan hareketle bilginin oluşum süreciyle dırmanın ahlaki olmadığını düşünerek yapıyorsa ancak o
ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? zaman ahlaki değeri olan bir davranışta bulunmuş olur.
Buna göre Kant için bir davranışın ahlaki değeri ol-
A) Akıl her şeyi bilme gücüne sahiptir. masının koşulu aşağıdakilerden hangisidir?
B) Gerçekliğin bilgisi mümkün değildir.
A) Mutluluğu amaç edinmesi
C) Bilgi edinme sürecinde suje aktiftir.
B) Sonucunda yarar sağlaması
D) Deney gerçekliğin bilgisini vermektedir.
C) Bireyin çıkarlarını koruması
E) Objenin kendisini sujeye dayatması sonucu bilgi oluşur.
D) Ödevden dolayı yapılmış olması
E) Toplumsal değerlere uygun olması

MEB 2018 - 2019 ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

8. Öznel idealizmde olduğu gibi gerçekten var olanın zihin- 11. Kant için ahlaki davranış haz verici olabilir fakat doğal ve
den bağımsız olmadığını, tam tersine zihne tabi olduğu- toplumsal gereksinimlerimizle dolayımlı olan haz ve mut-
nu öne sürer. Bununla birlikte bu zihin, sadece bireysel luluk, ahlaksal davranışlarımızın ana ve belirleyici nedeni
zihinleri değil, bir bütün olarak tüm doğayı ve tarihi yara- değildir. Haz ve mutluluk, iyi ve erdemli davranışa eşlik
tan nesnel bir tindir. edebilir fakat eşlik etmeyip çatışabilir de. Bu nedenle iyi
ve erdemli davranışa yol açan eylemin temelinde evren-
Buna göre Hegel var olanların temelini aşağıdaki
sel olarak bağlayıcı olan koşulsuz buyruğa itaat vardır.
kavramlardan hangisi ile ifade eder?
Buna göre Kant için ahlaki eylemin amacı aşağıdaki-
A) Geist lerden hangisidir?
B) Madde
A) Haz B) Mutluluk C) Ödev
C) Diyalektik
D) Yarar E) Toplumsal uyum
D) Atom
E) Fenomen

9. Mill düşüncesinde; “Çok sayıda insana en yüksek mut- 12. Bütün ideler duyumdan ya da düşünümden gelir. Öyleyse
luluğu verebilmek” ilkesini temel alır. Ona göre mutluluk zihnin bütün öz niteliklerden yoksun, hiçbir idesi olmayan
veren eylemler iyi, mutsuzluk veren eylemler kötüdür. özel deyimiyle “boş levha” olduğunu düşünelim; bu zihin
Mutluluk, hazzın varlığı ve acının yokluğu anlamına gelir. nasıl donatılacaktır? İnsanın o devingen ve sınırsız im-
geleminin hem de sınırsız bir değişiklik içinde ona işlediği
Bu açıklamadan hareketle aşağıdaki yargılardan han-
bu geniş birikim nereden geliyor? Zihin, aklın ve bilginin
gisine ulaşılabilir?
bütün gereçlerini nereden edinmiştir?
A) Kötü eylemler mutluluk verir. Locke’un “İnsan Zihni Üzerine Bir Deneme” adlı eserin-
den alınan bu metinde felsefenin aşağıdaki alanların-
B) İnsan doğası gereği mutludur.
dan hangisi üzerinde durulmaktadır?
C) İnsan bencil olduğu sürece mutlu olur.
D) İnsan hazlarının peşinde koşarak mutlu olabilir. A) Varlık felsefesi
E) Ahlaki eylemin amacı, bütün insanların mutlu olmasıdır. B) Bilgi felsefesi
C) Sanat felsefesi
D) Siyaset felsefesi
E) Ahlak felsefesi

Cevap anahtarına ulaşmak için karekodu okutunuz.