Optic & Refraction

ภาคคาํ นวณ ​ตอ

้ งรู้
นพ.ศั กดิช์ ั ย วงศกิตติรักษ์

O​ptic​ ​แบง่ ออกเป็ น 3 areas ​คือ

1.Physical optics​ ​คือ Light’s wave properties.
2.Geometrical optics​ ​คือ Light as ray deal with lenses &
mirrors ​ใชใ้ นการคาํ นวณ
o
u
characteristics ​ใชใ้ นการทาํ ความเขา้ ใจ Laser ​เป็ นตน
้ oo
3.Quantum optics​ ​คือ Light as both wave and particle(Proton)

D​efinitions​ ​ท่ีสาํ คัญ

- Notation​ ​คือการบอก Power ​และ Axis ​ของ lens ​มี 2 ​วธิ ี ​คือ
1.Spherocylindrical notation​ ​เป็ นการบอกในรู ปตัวเลข Power ​และ
Axis ​ใชใ้ นการบอก Power ​แวน ่ +4.0 – 3.0 x 180​o​ ​ตอ
่ ​เชน ้ งพิจารณา axis
ของ cylinder ​เพราะฉะนัน ่ ่ีตังฉากก
้ power ​จริ งจะอยูท ้ ั บ axis

้ (​แสงหักเหเฉพาะแนวนี้ )
นัน

Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต

​ อ
้ งรู้ หน้า 1
 ้ 7
ตัวอยา่ ง ขอ
2​ .Power cross notation​ ​คือการบอก power(Refractive power)
ของแกนนัน ้ ๆเอง ​จะเขียนสาํ หรับการทาํ Refraction ​เชน
่

้ 9,10
ตัวอยา่ ง ขอ
Ain's
- Focal points​ ​คือตาํ แหน่งที่สัมพันธก์ ั บ lens ​แบง่ ออกเป็ น
1.Primary Focal Point(Front Focal Point) ​คือจุดที่ object
อยูแ่ ลว้ ทาํ ให้ภาพไปเกิดที่ infinity

2. Secondary Focal Point(Back Focal Point)​ ​คือจุดที่ image

ที่เกิดจาก object ​อยูท
่ ่ี infinity

Focal length​ ​คือระยะระหวา่ ง Focal point ก

​ ั บ center lens

- Refraction​ = ​การหักเห
Reflection = ​การสะทอ้ น

- Point of accommodation​ ​แบง่ เป็ น

Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต
​ อ
้ งรู้ หน้า 2
 1.Far point of accommodation​ ​คือตาํ แหน่งวัตถุท่ีภาพจะตกที่ retina
ในขณะที่ตาไมม ่ ีการ accommodation ​โดยใน Emmetropia ​จุดนี้ อยูท ่ ่ี infinity
, Myopia ​จุดนี้ อยูห ่ ่ีหลังตา
่ น้าตา ​สว่ น Hyperopia ​จุดนี้ อยูท
2.Near point of accommodation​ ​คือตาํ แหน่งวัตถุท่ีภาพจะตกที่ retina

O
ในขณะที่ตามี full accommodation (​คือเพิม ่ power + ​ให้เลนสต์ า)
สูตร Amplitude of accommodation (​เป็ น Diopter) = far – near
คิดเครื่ องหมาย O
ซา้ ยของเลนสเ์ ป็ น –
ขวาของเลนสเ์ ป็ น +
้ 5 , 6 , 14
ตัวอยา่ งขอ O
B​asic knowledge​ ​ท่ีควรรู้
- พลังงานของ แสงยิง่ ความถี่สูง(Wavelength ​สัน้ ) ​เชน่ สี ​blue​ จะมี energy
สูง(​และหักเหมาก)
แสงยิง่ ความถี่ตา่ ํ (Wavelength ​ยาว) ​เชน ี ดง ​จะมี energy
่ สแ
ตา่ ํ (​และหักเหน้อย)
ตามสูตรE = h ​γ
( h = Planck’s constant = 6.626 x 10​-34​ J/sec , ​γ​ = Frequency)

- Refractive index​ ​ของ media ​คดิ จาก

ความเร็วแสงในสูญญากาศ(3x10​8​ m/sec) / ​ความเร็วแสงใน media ​นัน ้
(​โดยทั่วไป Refractive index ​ของ media ​คือแสงสขี าว
เพราะสาํ หรับแสงแตล่ ะสอ ้ ๆไมเ่ ทา่ กัน
ี าจมี index ​ใน media ​นัน
ขึ้นกับความถี่ของแสงนัน
้ ) ​เชน
่
Air ​ประมาณ 1.0 Water = 1.333 Aqueous&Vitreous = 1.336
Cornea = 1.376 Lens cortex = 1.386 Lens nucleus = 1.406
PMMA = 1.492 Crown glass = 1.523 High index glass ​>​ 7

- Spherical equivalent​ ​คือการหาคา่ กลางของ cylinder ​มาหักลบกับ

spherical power ​เชน ่
o
+4 –2 x 90​ ถา้ Spherical equivalent = +3.0
ซ่ึงเป็ นตาํ แหน่ง circle of least confusion ​ของภาพ

Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต

​ อ
้ งรู้ หน้า 3
 ้ 3, 8
ตัวอยา่ งขอ

- Transposition lens notation​ ​คือวิธีการเขียนกาํ ลังของ lens ​มี

3 ​แบบ ​เชน
่
+4 –1 x 90​o
+3 +1 x 180​o
+3 x 90​o​ , +4 x 180​o
ECCE + cylinder
axis
+2 +1 x 90o 90o
​Accommodative power​ ​ของคนปกติ
จาํ ที่ 40 ​ปี = 6 D และ 44 ​ปี = 4.5 D , 48 ​ปี = 3.0 D
เกิน 48 ​ลด 0.5 D/ 4 ​ปี
น้อยกวา่ 40 ​เพิม ่ 1 D/4 ​ปี
การให้แวน ่ เพื่อมองใกล้ ​ให้คด
ิ Accommodative ค ​ นไขใ้ ชแ ​ ​เพราะอีก ½
้ ค่ ½
เป็ น Accommodative reserve ​ของผูป ้ ่ วย
​ตัวอยา่ งขอ้ 12

- Emmetropia ​ถือวา่ มี Refractive power ​ประมาณ 60 D

ตัวอยา่ งขอ้ สอบ Optic Board 1999

- Eye ​ซ่ึงตอ้ งการ –1.0 –1.0 x 90 o​​ ​ถา้ without corrected lens ​ภาพที่ retina
จะเป็ นอยา่ งไร
Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต
​ อ
้ งรู้ หน้า 4
 oleo
- ม
05
​ อง Amsler ​ท่ี 40 cm ​ชัดดว้ ย +4.75 D ​เสน
horizontal ​ชัด ​ท่ี distance ​ตอ
​คนไขอ
้ งการแวน ่ ใด
้ vertical , +6 D ​เสน้

- ้ ายุ 65 ​ปี PD 65 mm.​มองไกล vision 20/120 ​ตอ ้ งการ reading

newspaper ​ซ่ึงตอ ้ งการ 20/50 at near ​ตอ ้ งใช้ Low vision aids ​ท่ีมี Angular
g
magnification ​เทา่ ใด
- ​คนไข้ Aphakia ​ใส ่ Silicone oil ซ ​ ่ึงมี Refractive index 1.38 ​โดยมีรัศมี
silicone = 10 mm ​คนไขจ้ ะมี refractive change ​เทา่ ใด
- มองภาพผา่ นแวน ่ แนว vertical ​ใต้ optical axis 10 mm ​ของแวน ่ OD +3 –2
x 90​o​ , OS +2 –1 x 180​o​ ​ให้หา prism displace
- IOL power +18.0 ​ดังนัน ้ Power ​ท่ี ​ใน air = ? , ​ในตา = ?

กฎที่ควรรู้
- 1.Snell’s law n​isin
​ ​θ​ ​I​ = n​rsin
​ ​θ​ ​r​ ​คุณสมบัติ refraction

TE
Critical angle ​คือเมื่อแสงเดินทางจากตัวกลางที่ index ​สูงไปตา่ ํ มากๆ
แสงจะเบนออกจากเสน ่ า่ นเขา้ ไปใน media ​ท่ี 2 ​เลย
้ ปกติมากจนไมผ
สูตร Critical angle ​คือ sin ​θ​i​ = n​r /​ n​i

- 2.Prentic’s rule​ ​คือภาพหักเหเมื่อมองผา่ นแวน่ ในตาํ แหน่งที่ไมใ่ ช่

Apical center ​จะเกิด prism effect ​ทาํ ให้ภาพอยู ่ deviate ​ไปทาง apex ​ของ
prism

สูตร Prism diopter = cm x Diopter

้ 4
ตัวอยา่ งขอ

Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต

​ อ
้ งรู้ หน้า 5
- 3.Kestenbaum rule​ ​คือการคาํ นวณวา่ ตอ้ งให้ lens power ​ใด
เพื่อให้คนไขท
้ ่ีรู้ far vision ส ​ ามารถเห็น near vision = J​5​ (standard
newspapers letter)
่ เห็น 20/100 ​ตอ
เชน ้ งใช้ lens power 100/20 = + 5 = + 5 D
้ 12
ตัวอยา่ งขอ

- 4.Magnification​ ​ของ Low vision aids

ที่ใชใ้ ห้คนไขเ้ ห็นตัวหนังสอ
ื far vision ​ท่ีขนาดเล็กลง ​เชน
่ จาก 20/120
ตอ้ งการเห็น 20/50 ​ในขนาดเทา่ กัน ​ตอ ้ งใช้ Magnification 120/50 = 2.4x
ตัวอยา่ งขอ ้ 2

- 5.Circle of least confusion​ ​ดูเรื่ อง Spherical equivalent

O​ptic formula
1.Effective lens power​ ​คือการเปลี่ยนกาํ ลัง lens ​ใกล้ ​⇔​ ​ไกลตา ​เชน่
CL ​⇔​ ​แวน
่
สูตร ​ D​2​ = D​1​ / 1-SD​1 โดย S ​เป็ นคา่ – ​เมื่อเคลื่อนหา่ งตา(​จาํ งา่ ยๆ
โจทยช์ อบเปลี่ยนแวน ่ เป็ น CL ​กเ็ ป็ น +) , ​หน่วยเป็ นเมตร , ​ทาง Clinical ​เริ่ ม
significant ​เมื่อ ​>​ ​+​ 4 D.​(โดยทั่วไปแวน ่ หา่ งตา 12 mm​)
้ 1
ตัวอยา่ งขอ

2.Vergence formula​ ​ไวค

้ าํ นวณตาํ แหน่งของ object ​หรื อ image
สูตร U + P = V
โดย U = object vergence ​คือ 1/ ​ระยะวัตถุ ​เป็ น Diopter
V = image vergence ​คือ 1/ ​ระยะภาพ ​เป็ น Diopter
หลักการใสเ่ ครื่ องหมาย + , - ​คือ ​ทางซา้ ย lens ​เป็ น – ​เสมอ ​และ ​ทางขวา
lens ​เป็ น + ​เสมอ
ตัวอยา่ งขอ้ 13

3.Power of spherical refractive surface​ ​เชน่ กรณี การหา

Refractive change ​ในผูป
้ ่ วยใส ่ silicone oil
Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต
​ อ
้ งรู้ หน้า 6
 สูตร D = n​2​ – n​1​ / r(​เป็ นเมตร)
้ 18
ตัวอยา่ งขอ
K D = 337.5 / mm CL

4.Power thin lens in second media​ ​ไวห

้ าคา่ Power IOL
ในอากาศ ​เพราะคา่ IOL power ​ท่ีกาํ หนดมาเป็ น power in aqueous
สูตร D ​lens in second media​ / D ​lens in first media​ = n lens​
​ – n ​second media​ / n ​lens​ – n ​first media
้ 15
ตัวอยา่ งขอ

5.Magnification(angular) of distance object

A
้ ากาํ ลังขยายของ lens ​หรื อ low vision aid
ไวห

0
สูตร M = D /4 มาจากเทียบขยายกับที่ 25 cm. =
้ 11 , 16
ตัวอยา่ งขอ
1 /4

8
6.Magnification telescope

O
สูตร M ​telescope = - D ​eyepiece​ / D ​objective
+ , - ​หมายถึงภาพหัวตัง้ , ​กลับ ​ทศนิ ยม ​คือ ​ภาพยอ่
้ 17
ตัวอยา่ งขอ
7.Linear or lateral magnification
สูตร M lateral = Image height or distance / Object height or distance = v / u

O
8.Axial(depth) magnification
สูตร M axial
r
= M​2​lateral

9.Accommodation through telescope

สูตร Total accommodation = Accommodation required x M​2​telescope

10.Retinal image size​ ​ไวห้ าขนาดตัวเลข snellen ​ใน retina

a สูตร Retinal image size(mm) / Object size(mm)
= 17 mm(​คือระยะ nodal point 17 mm ​หน้า retina) / Distance from
eye(6000 mm ​กรณี snellen chart)
Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต
​ อ
้ งรู้ หน้า 7
 ้ 19
ตัวอยา่ งขอ

Good luck for you

นพ.​ศกํ ดิช์ ั ย ​วงศกิตติรักษ์
10 เมษายา 2546

7000 4
D i
1 1000 Dev
1 DV DU
N arrow la
c

ตัวอยา่ งขอ
้ สอบ

่ +10 D vertex distance 10 mm , ​ให้ prescribe power CL ​(​ขอ

1.​แวน ้ สอบปลายปี
42)
้ ูตร
ใชส D​2​ = D​1​ / 1- sD​1 = D​1​ / 1- (0.01 x 10)
= 10 / 0.9 = + 11 D

2.​ผูช้ าย 65 ​ปี PD 65 mm ​เคย corrected distance VA 20/120 OU ​ตอ

้ งการอา่ น
newspaper print demanding minimum of 20/50 What magnification required
for near complaint ​(​ขอ ้ สอบปลายปี 42 ​และ ​ขอ
้ สอบ Board 42)
ใชส้ ูตร 120/50 = 2.4x

3.Spherical equivalent -5.0 – 3.0 x 115​o​ ​คือ ​(​ขอ

้ สอบปลายปี 42 ​และ ​ขอ
้ สอบ
Board 42)
ตอบ -6.5 D

4.Vertical prism balance at point 10 mm below optical center OD +3.0-1.25 x

90​o ​, OS +2.0-1.75 x 90​o​ ​(​ขอ
้ สอบจุฬาปลายปี 42 ​และ ​คลา้ ยขอ
้ สอบ Board 42 ​ถา้ มี
reading segment ​ให้ดู power reading segment)
้ ูตร Prentic’s rule
ใชส

Y
Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต
​ อ
้ งรู้ หน้า 8
 Prism diopter = cm.x Diopter

่ างซา้ ยของ lens ​มี

5.Eye with Near point of accommodation 12.5 cm.​อยูท
Amplitude of accommodation 5D ​ให้หา spherical refractive error ​(Quiz)
คิด Near point of accommodation = 1/12.5 = 8 D ​เป็ น –
เพราะซา้ ยตอ่ ตา
accommodation = +5 D
เพราะฉะนัน ้ Refractive error = -8 +5 = -3 D
ก็คือ Far point of accommodation = 1/3 = 33 cm.​ซา้ ยตอ่ lens
สูตร ​_ A = F-N
้ 6 ​ตอ่
ให้ดูขอ

6.Eye with Amplitude of accommodation 3 D ​มี near point 20 cm.,Where is

far point ​(Quiz)
สูตร A = F – N ​โดยที่ A = 3 D , N = 1/20 ​เป็ น - ​คือ - 5D
F = A + N = 3 +(-5) = -2 D = 1/-2 = - 50 cm.
เป็ น – ​คืออยูซ
่ า้ ยตอ่ ตา ​เพราะฉะนัน ่ ่ี 50 cm.​หน้าตา
้ คาํ ตอบคืออยูท
้ 14 ​ตอ่
ดูขอ

7.Retinoscopy at 67 cm. ​ได้ +3.0 at 120​o​ , + 5.0 at 30​o​ , The resulting 12542
Spherocylinder that you would use is​(Quiz)
ลบ working distance 1/0.67 = + 1.5 D ​เพราะฉะนัน ้ power ​จริ ง = +1.5 x
120​ , +3.5 x 30​
o​ o

ตอบ + 1.5 +2.0 x 30​o​ ​หรื อ +3.5 –2.0 x 120​o

st ti
5
8.Eye with –1.50 x 90​ corrected by –1.50 image falling on retina as ​(Quiz
o​

และ ​ขอ ้ สอบ Board 42)

ที่มุม 180​o​ (axis 90​o​) refractive error ​ถูกแกเ้ ป็ น 0 ​เพราะฉะนัน ้
เสน ้ แนวนอนเป็ นจุด
ที่มุม 90​o​ (axis 180​o​) ​เดิม refractive ​เป็ น 0 ​ถูกใส ่ –1.50 ​จึงไม่ 0 ​กลายเป็ นเสน
้
เพราะฉะนัน
ถา้ บริ เวณ retina ​ไมม O
้ ​ตอบ ​เป็ น Vertical line
่ ีแกนที่เป็ น 0 ​เชน
่ ​ขยับเป็ นแกด
้ ว้ ย –1.25 ​แทน
จะไดเ้ ป็ น(Vertical) oval ​แทน ​เพราะไมเ่ ป็ นจุดทัง้ 2 ​แกน ​แตท ่ างมุม 90​o​ ​จะ defocus
มากกวา่ ​จึงเห็นเป็ นรู ปไขต ่ ั ง้ ​0

9.​Eye is corrected with –1.0 x 90​o​ ​และ +1.0 x 180​o​ ​จะเป็ น astigmatism ​แบบใด
(Quiz)
-1.0x90​o = ​ท่ีมุม 180(axis 90​o​) ​มี myopia ​คือ ​ตามี refractive power ​มาก = steep
มากกวา่

Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต

​ อ
้ งรู้ หน้า 9
+1.0x180​o ​= ​ท่ีมุม 90(axis 180​o​) ​มี hyperopia ​คือ ​ตามี refractive power ​น้อย = steep
น้อยกวา่
้ เป็ น ​ไขต
0​ ​เพราะฉะนัน ่ ั ง้ = Againt the rule
้ 10 ​ตอ่
ดูขอ

10.Retinoscopy 3 year old show

Power cross for working distance 67 cm.
What is corrected spectacle prescription​(Quiz)
้ power ​ตามมุมที่เขียน
ตามรู ป ​คือ Power cross notation ​เพราะฉะนัน
แก้ working distance 1/67 = 1.5 D ​จะเป็ น
​เขียนเป็ น Spherocylinder notation ​คือ
+1.5 D ​ท่ี 180​o​ , -3.5 D ​ท่ี 90​o
ตอบ +1.5 –5.0 x 90​o​(​หรื อ –3.5 +5.0 x 180​o​)

11.Angular magnification of retinal image by direct

ophthalmoscope​(​ตัวอยา่ งขอ
้ สอบ Mas ​ขอ
้ 20)
สูตร ​คือ Axial magnification = Power(​ในคน emmetrope ​ประมาณ 60D)
/ 4(​เทียบกับขนาดภาพที่ 25 cm.) = 60 /4 = 15 x

12.​ผูช้ าย 72 ​ปี with bilat macular degeneration ​มี distance acuity 20/100 , The
add required for read newspaper print ​คือ(​ตัวอยา่ งขอ ้ สอบ Mas ​ขอ ้ 63)
ใช้ Kestenbaum rule ​เพราะฉะนัน ้ accommodative need = 100/20 = +5
D
ถามตอ่ วา่ working distance ​จะเป็ นเทา่ ใด ​คือ 1 ​เมตร / Diopter = 1/5 = 20
cm.
พลิกแพลงมากขึ้น ​ถามวา่ ​อายุ 32 ​ปี with Stargardt’s disease ​มี distance acuity
20/200 add required for read newspaper ​comfortably​ ​คือ
อายุ 32 ​ปี ​มี accommodation ​ตามสูตร = 8 D , ​ผูป ้ ่ วยนี้ ตอ
้ งการ
accom(Kestembaum) = 200/20 = 10 D
เอา accom ​คนไข้ – ​ครึ่ งหนึ่ งเป็ น reserve ​เพราะฉะนัน ้ ​ใช้ accom ​ได้ 4 D
้ ตอ
ดังนัน ้ งสั ง่ add ​ให้ 10 D – 4 D(​ของคนไข)้ = + 6 D
แต่ working distance ​ยัง = 1/10 D = 10 cm.
in

y
13.Slide ​วาง 25 cm left of lens , Image focus at 1 m right to lens , What is
power of lens ​(​ตัวอยา่ งขอ
้ สอบ Mas ​ขอ
้ 85)
สูตร Vergence formula U + P = V (​โดย ​ซา้ ย lens ​เป็ น – )
U = 1 / ​ระยะวัตถุ = -1 /25 = - 4
V = 1 / ​ระยะภาพ = 1/1 = +1
เพราะฉะนัน ้ P = V – U = +1 –(- 4) = +5 D. ​คด ิ กลับไปกลับมาได้
Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต
​ อ
้ งรู้ หน้า
10
14.Where is far point of eye corrected with + 4.0 D. lens​(​ตัวอยา่ งขอ
้ สอบ Mas
ขอ
้ 90)
Far point = Secondary focal point of corrective lens = 1/ D
= 25 cm. ​เป็ น hyperopia ​จึงอยู ่ behind cornea

15.IOL labeled as +18 D , Refractive index 1.50 , IOL power in air?

้ สอบ Mas ​ขอ
(​ตัวอยา่ งขอ ้ 101 ​และ ​คลา้ ยขอ ้ สอบ Board 42)
+18 ​คือ in eye ​สูตร P ​air​/ P ​eye = n ​IOL​ – n ​air​ / n ​IOL​ – n ​eye
= 1.5 – 1.0 / 1.5 – 1.33 = 3

I
P ​air = 3 P ​eye​ = 3 x 18 = + 54 D

16.Magnification ​ของ –10 D held closer to eye ​เทา่ ใด(​ตัวอยา่ งขอ

้ สอบ Mas ​ขอ
้
106)
สูตร Magnification(angular) = D / 4 = 2.5 x

17.Magnification ​ของ Telescope +10 D with +4 D lens ​เทา่ ใด(​ตัวอยา่ งขอ ้ สอบ
Mas ​ขอ
้ 108)​ ​โดยถือ + 10 D ​ติดตา
สูตร Magnification Telescope = - P ​eyepiece​ / P objective​
​ = -10/4 = -2.5 x

18.​คนไข้ Aphakia ​ใส ่ silicone oil refractive index 1.38 (aqueous 1.33) ​มี r = 10
mm Refractive change ​เทา่ ใด(​ขอ ้ สอบ Board 42)
สูตร D = n ​2​ – n ​1​ / r = 1.38 – 1.33 / 0.010 = 0.05 / 0.01 = + 5
่ ขึ้น)
D​(เป็ น + ​คือ myopia ​เพิม

้ ่ วยดูตัวเลข Snellen chart ​ขนาด 120 mm ​จะได้ retinal image ​ขนาดใด

19.​ผูป
สูตร Retinal image size / Object size = 17 / 6000
เพราะฉะนัน้ Retinal image size = 17 x 120 / 6000 = 0.34
mm.

Optic & Refraction ​ภาคคาํ นวณ ต

​ อ
้ งรู้ หน้า
11