Learner’s Activity Sheet

Araling Panlipunan (Ikalawang Markahan – Linggo 3)

Pangalan: __________________________________ Baitang at Pangkat: ________________

Guro: _______________________________________ Petsa:______________________________
Paaralan: ________________________________________________________________________

Mahal kong mag-aaral,

Magandang araw!
Sa linggong ito, matututunan mo ang pag-usbong at pag-unlad ng mga
klasikong kabihasnan sa Africa, America, at Pulo sa Pacific.

Sa paksang ito, ang mapapahalagahan ang kanilang impluwensiya sa

kasalukuyan.

Ang iyong guro

Ang Kabihasnan sa Africa, America,

at mga Pulo sa Pacific-Nazca

Gawain 1
Panuto: Buuin ang mga hinihinging salita sa cross word
puzzle batay sa text clues. (10 puntos)

ACROSS:
2 “Tunay na lalaki”
3 Tinagurian Dark Continent
6 Pangkat ng mga taong
manglalakbay
8 Nangangahulugang “imperyo”
9 Relihiyong pinalaganap ng mga
Berber
10 Kapuluan

DOWN:

1 Mananakop na Espanyol
4 Artipisyal na pulo
5 “Rubber people”
7 Resulta ng malawakang kalakalang
Axum

1 8
 Gawain 2
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong. (10
puntos)

1. Ano ang mahihinuha mo sa mga salitang nabuo sa Gawain 1?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Sa kasalukuyan, paano tayo nakinabang sa mga kontribusyon o
impluwensiya ng mga ito? Magbigay ng isang halimbawa..
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Gawain 3
Panuto: Kopyahin sa inyong kwaderno at pag-aralanang
nakasaad na aralin sa Gawain 3.

Mga Kabihasnan sa Mesoamerica

Ang mga Olmec ang kauna-unahang kabihasnan na umusbong
sa Mesoamerica. Tinawag silang Olmec o “rubber people” dahil sila ang
kauna-unahang gumamit ng dagta ng punong goma. Pagsasaka ang
pangunahing ikinabubuhay ng mga Olmec. Nagtayo sila ng kanilang
sistemang irigasyon upang masaka ang kanilang lupain. Sila rin ay
nakagawa ng kalendaryo, gumamit ng isang sistema ng pagsulat na may
pagkakatulad sa hieroglyphics ng mga Egyptian, at nakalinang ng katangi-
tanging akda ng sining. Naunawaan na rin nila ang konseptong zero sa
pagkukuwenta.
Ang mga Maya naman ay sumusunod sa kanilang pinuno na
tinatawag na “halach uinic” o nangangahulugang tunay na lalaki. Maayos
na ang kanilang lipunan dahlang nakapagtatag na sila ng mga lungsod-
estado at mayroon ng malawak na kalsada at rutang pantubig. Dahil sa
agrikultura ang pangunahing ikinabubuhay ng mga Maya, mahalaga sa
kanila ang magsamba sa kanilang diyos na may kaugnayan sa pagtatanim
at ang tungkol sa ulan. Simasamba nila ang kanilang diyos sa mga temple
at nag-aalay sila sa itaas na bahagi ng pyramid. Ito ay parangal kay
Kukulcan, ang tinagurian “God of the Feathered Serpent”. Ang pyramid
na ito ay patunay ng mataas na kaalaman ng mga Mayan sa arkitektura,
inhenyeriya, at matematika.
Ang mga Aztec ay kilala sa kanilang pagiging magsasaka.
Nagtayo sila ng mga chinampas, mga artipisyal na pulo na kung tawagin ay
mga floating garden, sa mga lawa upang lumawak ang lupang kanilang

2
sinasaka. Mahalaga sa mga Aztec ang kanilang diyos ng kalikasan. Ang
pinakamahalagang diyos nila ay si Huitzilopochtli, ang diyos ng araw.
Naniniwala sila ang pag-aalay ng tao ay nagbibigay-kasiyahan sa kanilang
diyos.
Ang salitang Inca ay nangangahulugang “imperyo”. Mabilis na
napalawak ng mga Inca ang kanilang imperyo sa Mesoamerica. Nagkaroon
sila ng sentralisadong estado at napalawig pa ang kanilang imperyo.
Katulad ng Aztec, umunlad ang imperyo mula sa matagumpay na
pagtatanim. Naniniwala din sila sa diyos ng araw na si Inti. Nakagawa din
sila ng mahaba at batong kalsada. Bumagsak ang imperyo sa kamay ng
mga conquistador, mananakop na Espanyol sa pamumuno ni Francisco
Pizarro noong 1532. Nahirapan ang mga Inca na pigilan ang mga
mananakop dahil sa makabagong teknolohiya na gamit sa pakikipagdigma.

Mga Kaharian at Imperyo sa Africa

Tinawag na dark continent ang Africa dahil hindi nila ito
nagalugad agad. Naging kilala ang Africa dahil sa kanilang
pakikipagkalakalan na tinawag na Kalakalang Trans-Sahara. Tinawid ng
mga nomadikong mangangalakal ang Sahara sa pamamagitan ng caravan,
dala-dala ang iba’t ibang uri ng kalakal. Ang caravan ay pangkat ng mga
taong magkakasamang naglalakbay. Mga produktong ipinagbibinta sa
kalakalan ay mga hayop at mga mamahaling hiyas. Sa Kanlurang Africa
umusbong ang relihiyong Islam. Ang kaharian ng Axum ay naitatag din
dahil sa pakikipagkalakalan. Isa mga naging resulta ng pakikipagkalakalan
ng Axum ay ang paglaganap ng relihiyong Kristiyanismo. Nang
makapagtatag ng mga pamayanang Muslim sa Morocco, ang Islam ay unti-
unting nakilala at kalaunan ay namayani sa mga kultura at kabihasnang
nananahan sa Kanlurang Africa. Ang Islam ay pinalaganap ng mga Berber,
mga mangangalakal sa Hilagang Africa.
Ang Imperyong Ghana ay naging sentro ng kalakalan sa
Kanlurang Africa. Bumili sila ng mga kagamitang pandigma na yari sa bakal
at mga kabayo. Sumunod sa imperyong Ghana ang mga Mali. Mas
pinalawak nila ang teritoryo at ipinagpatuloy ang pakikipagkalakalan.
Malayang nakapagtatanim ang mga tao dulot ng matabang lupa sa malawak
na kapatagan ng rehiyon. Ang pagkakaroon ng sapat na pagkain ay isang
dahilan kung bakit lumaki ang populasyon dito. Sagana rin ang tubig
upang punan ang pangangailangan sa mga kabahayan at sa irigasyon.
Bumili sila ng mga kagamitang pandigma na yari sa bakal at mga kabayo.
Ang Mali ang tagapagmana ng Ghana. Nagsimula ang Mali sa
estado ng Kangaba, isa sa mahalagang outpost ng Imperyong Ghana. Ang
pag-akyat ng Mali sa kapangyarihan ay sinimulan ni Sundiata Keita. Noong
1240, sinalakay niya at winakasan ang kapangyarihan ng Imperyong

3
Ghana. Sa pamamagitan ng patuloy na pananalakay, ang Imperyong Mali
ay lumawak pakanluran. Katulad ng Ghana, ang Imperyong Mali ay
yumaman sa pamamagitan ng kalakalan. Nang mamuno si Mansa Musa
noong 1312, higit pa niyang pinalawak ang teritoryo ng imperyo.
Maliban sa pagpapalawak ng imperyo, naging bantog din si
Mansa Musa sa pagpapahalagang ibinigay niya sa karunungan at
pananampalataya. Nagpatayo siya ng mga mosque o pook-dasalan ng mga
Muslim sa mga lungsod ng imperyo.
Isa rin ang Imperyong Songhai na umusbong dahil sa
pakikipagkalakalan sa mga Berber. Maliban sa kalakalan, dala rin ng mga
Berber ang pananampalatayang Islam.
Mula 1461 hanggang 1492, sa ilalim ni Haring Sunni Ali, ang
Songhai ay naging isang malaking imperyo. Sa panahon ng kaniyang
paghahari, pinawalak niya ang Imperyong Songhai. Hindi niya tinanggap
ang Islam sapagkat naniniwala siyang sapat na ang kaniyang
kapangyarihan at ang suporta sa kaniya ng mga katutubong mangingisda
at magsasaka. Gayunpaman, iginalang at pinahalagahan pa rin niya ang
mga mangangalakal at iskolar na Muslim na nananahan sa loob ng
kaniyang imperyo. Sa katunayan, hinirang niya ang ilan sa mga Muslim
bilang mga kawani sa pamahalaan.

Mga Kabihasnan sa Pulo ng Pacific

Ayon sa teorya ni Peter Bellwood, nagmula sa China ang mga
Austronesian. Nilisan nila ang China dahil sa paghahanap ng bagong
teritoryo na masasaka hanggang sa marating nila ang mga pulo sa Pacific.
Ang mga pulo sa Pacific ay nahahati sa tatlong pangkat,
Polynesia o maraming isla, Micronesia o maliliit na mga isla, at Melanesia
o maiitim ang mga tao dito. Pangunahing ikinabubuhay ng mga Polynesian
ay pagsasaka at pangingisda. Naniniwala ang mga Polynesian sa banal na
kapangyarihan o mana na nangangahulugang “bisa” o “lakas”. Mayroon
silang mga batas na sinusunod para hindi mawala ang kanilang mana,
tulad nalang ng bawal pumasok sa banal na lugar ang karaniwang tao. Ang
sinumang kababaihan sa marquesas ay hindi maaaring sumakay
sumangkay sa bangka sapagkat malalapastangan niya ang bangka na may
angking mana. Gayundin ang lalaking naghahanda sa pakikipaglaban o
para sa isang mapanganib na gawain ay dapat nakabukod. Bawal silang
makahalubilo sa babae at pili lang ang dapat nilang kainin upang hindi
mawala ang kanilang mana.
Ang unang pamayanan naman ng mga Micronesian ay
nagsimula malapit sa lawa upang mas madali ang paglayag sa karagatan.
Pagsasaka ang pangunahing ikinabubuhay ng mga Micronesian. Animismo

4
rin ang sinaunang relihiyon ng mga Micronesian. Ang mga rituwal para sa
mga makapangyarihang diyos ay kinapapalooban ng pag-aalay ng unang
ani.
Taro at yam ang pangunahing sinasaka sa Melanesia.
Pangingisda, pag-aalaga ng baboy, at pangangaso ng mga ibon ang kanilang
ikinabubuhay. May kalakalan din sa pagitan ng mga pulo. Karaniwang
produktong kinakalakal ng mga Melanesian ay mga palayok, kahoy, yam,
baboy, asin, apog, gayundin ang mga gawa nilang bangka.
Naniniwala rin sa animism ang mga sinaunang Melanesian.
Ipinababatid ng diyos ng kalikasan ang mga kaganapan tulad ng tagumpay
sa labanan, sakuna, kamatayan, o pag-unlad ng kabuhayan.

Gawain 4.1
Panuto: Punan ang hinihiling sa bawat aytem na nakasaad
ayon sa chart. (15 puntos)

PAMAHALAA EKONOMIYA RELIHIYON

N

OLMEC

MAYA

AZTEC

INCA

5
 Gawain 4.2
Panuto: Isa-isahin ang pagkakatulad at pagkakaiba ng
Imperyong Ghana, Mali, at Songhai. Isulat sa Venn Diagram ang iyong
sagot. (15 puntos)

GHANA

MALI

SONGHAI

Gawain 4.3
Panuto: Punan ng kinakailangang impormasyon ang talahanayan. (10
puntos)

Isla Kahulugan ng Kabuhayan Relihiyon

Pangalan

Polynesia

Micronesia

Melanesia

Sanggunian:
Kasaysayan ng Daigdig, Araling Panlipunan
Modyul ng Mag-aaral, Unang Edisyon 2014,
ISBN:978-9601-67-8
KATUNAYAN
Ito ay nagpapatunay na ang aking anak ay matagumpay na isinagawa ang
lahat ng mga gawain na nakapaloob sa Learning Activity Sheet.

_________________________________________ ____________________
Pangalan at Lagda ng Magulang o Tagapangalaga
6 Petsa ng Paglagda
 8