ความรูเ้ บืองต้นทางความสัมพันธ์

INTRODUCTION
ระหว่ างประเทศ TO
INTERNATIONAL RELATIONS

รองศาสตราจารย์จุฑาทิพ
คล้ายทับทิม
 อํานาจของชาติ (NATION POWER)
“อํานาจของชาติ” หมายถึง ความสามารถของ
ชาติหนึง ทีสามารถกระทําให้ชาติอืนปฏิบตั ิตามสิง
ทีตนปรารถนา
ความสําคัญ
1) ประเทศทีมีอํานาจมากกว่าจะมีบทบาทในการ
ดําเนินความสัมพันธ์ระหว่างประเทศมากกว่า
ประเทศทีมีอํานาจน้อย เช่น สหรัฐอเมริกา
2) อํานาจของชาติเปนหลักประกันความมันคง
และความปลอดภัยของประชากรและชาติของตน
ข่าวความเคลือนไหวของประเทศมหาอํานาจและ
คําแถลงการณ์ของบุคคลสําคัญของชาติ
มหาอํานาจ ตลอดจนนโยบายของรัฐมหาอํานาจ
ปจจัยแห่งอํานาจ
ของชาติ
•สําหรับปจจัยแห่งอํานาจของชาติมี
หลักเกณฑ์ทสมควรจะหยิ
ี บยกมาศึกษาเชิง
วิเคราะห์ อยู่ 9 ประการคือ
1) ปจจัยทางภูมิศาสตร์
2) ปจจัยทรัพยากรธรรมชาติ
3) ความสามารถทางวิชาการเทคโนโลยี
4) ปจจัยทางด้านประชากร
5) ปจจัยทางด้านเศรษฐกิจ
6) ปจจัยทางการทหาร
7) ปจจัยทางด้านคุณภาพของรัฐบาล
8) ปจจัยทางด้านขวัญและกําลังใจของ
คนในชาติ
 1. ปจจัยทาง
ภูมิศาสตร์
สภาพทางภู
มิศาสตร์ของรัฐมีความสัมพันธ์ต่อ
อํานาจและอิทธิพลของประเทศอย่างมาก
องค์ประกอบทีสําคัญ คือ ทีตังของประเทศ
ขนาดของประเทศ และรูปร่างของประเทศ
1) ทีตังของประเทศ (LOCATION) ทีตังของ
ประเทศมีความสัมพันธ์กับอํานาจของประเทศ
เปนอย่างมาก อย่างเช่นประเทศทีมีอาณาเขตติด
กับทะเลหรือมหาสมุทร เช่น สหรัฐอเมริกา
อังกฤษ ย่อมมีโอกาสเสริมสร้างอํานาจทางทะเล
เพือคุ้มครองเส้นทางคมนาคมทางทะเล ส่วน
ประเทศทีมีอาณาเขตเปนแผ่นดินขนาดใหญ่
และมีอาณาเขตทางทะเลน้อย จําต้องสร้าง
แสนยานุภาพทางบก หรือกองทัพบกทีเข้มแข็ง
 ภาพ
แผนที
โลก
 2) ขนาดของประเทศ (SIZE) กล่าวได้ว่าขนาดพืนทีกว้างใหญ่
ของประเทศเปนทีมาของอํานาจ กล่าวคือ ประเทศทีมีพืนดิน
กว้างใหญ่ย่อมบรรจุประชากรซึงเปนกําลังของชาติมากและเปน
แหล่งกําเนิดของทรัพยากรธรรมชาติทมี ี ค่า เช่น นามัน แร่ธาตุ
ต่างๆ ทําให้เศรษฐกิ จเกิดความมันคงอั
ตารางแสดงพื นทีนของ
ส่งผลให้เกิดกําลังอํานาจ
ของชาติอก ี ทางหนึง
แต่ละประเทศ

ทีมา:
 3) รูปร่างของประเทศ (SHAPE) รูปร่างของ
ประเทศเปนปจจัยสําคัญประการหนึงของลักษณะ
ภูมิศาสตร์ของประเทศ ในทางภูมิศาสตร์การเมืองได้
แบ่งลักษณะรูปร่างของประเทศออกเปน 3 แบบดังนี
1. รูปร่างประเทศทีกะทัดรัด ได้แก่ รูปร่างของ
ประเทศทีเปนวงกลมมีความกะทัดรัดและมีผน ื ดินต่อ
เนืองกัน
2. รูปร่างทีไม่กะทัดรัด ได้แก่ รูปร่างของ
ประเทศทีมีรูปร่างยาวแคบ (enlengated) คือมีสว ่ น
ยาวมากกว่าส่วนกว้าง
3. รูปร่างทีมีลักษณะส่วนย่อยแยกออกจากส่วน
ใหญ่ กล่าวคือ เปนประเทศทีมีพนที ื ไม่ติดต่อกัน หรือ
มีรูปร่างทีแตกแยกไม่ปะติดปะต่อกัน หรือมีลักษณะที
กระจัดกระจายเปนเกาะเล็กเกาะน้อย
2. ปจจัยทรัพยากรธรรมชาติ
ประเทศมหาอํานาจส่วนใหญ่มักเปนประเทศทีมี
หรืออุดมไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติ เช่น สหรัฐ ต่าง
ก็มท
ี รัพยากร ธรรมชาติทเปนปจจั
ี ยสําคัญในการ
พัฒนาประเทศเช่น เหล็ก ถ่านหิน
บางประเทศมีทรัพยากรธรรมชาติมากแต่ไม่มค ี
วามรูท้ างเทคโนโลยีก็ไม่สามารถนําทรัพยากรเหล่า
นันมาใช้ ทําให้ประเทศทีมีความรูน ้ ํามาใช้แทน
กล่าวได้ว่า ประเทศทีมีทรัพยากรธรรมชาติอุดม
สมบูรณ์ หรือประเทศทีสามารถนํา
ทรัพยากรธรรมชาติของชาติอืนไปใช้ให้เปน
ประโยชน์ในการพัฒนาประเทศและกําลังอํานาจของ
ชาติตนได้แล้ว ย่อมอยูใ่ นฐานะทีได้เปรียบในการ
สร้างเสริมอํานาจแห่งชาติ
3. ความสามารถทางวิชาการและ
เทคโนโลยี
ประเทศทีมีความสามารถในการพัฒนาทาง
เทคโนโลยี ย่อมมีโอกาสมากในการสร้าง
อํานาจแห่งชาติ จริงอยูท ่ รัพยากรธรรมชาติที
อุดมสมบูรณ์ก็เปนสิงจําเปนต่อการสร้าง
อํานาจของชาติ แต่การพัฒนาความสามารถ
ในการใช้เทคโนโลยียอ ่ มมีบทบาทในการนํา
ทรัพยากร ธรรมชาติมาใช้ให้เปนประโยชน์อยู่
ไม่น้อย เช่น สหรัฐสามารถนําเอาทรัพยากร
ขึนมาใช้ประโยชน์ได้ โดยทีชนเผ่าอินเดีย
แดงซึงอาศัยอยูแ่ ต่ก่อนไม่สามารถนํา
 ตารางแสดง 10 บริษัท นวัตกรรม
ยอดเยียมทีสุดในโลก
อันดับป บริษัท ประเทศ การขยายตัวของราย
ค.ศ. ได้
2018 (ร้อยละ)
1 ServiceNow United 39.02
states
2 Workday United 36.07
states
3 Saleforce.com United 24.88
states
4 Tesla United 67.98
states
5 Amazon.com United 30.8
states
6 Netflix United 32.41
ทีมา: states
https://www.forbes.com/innovative-companie
7 Incyte United 38.93
 4. ปจจัยทางด้านประชากร
พิจารณา 2 ด้านคือ
1. จํานวนประชากร การทีประเทศใด
ประเทศหนึงมีจํานวนประชากรมากย่อม
ทําให้มกี ําลังทหารและแรงงานมาก ซึง
ประเทศดังกล่าวอาจนําจํานวนประชากรที
มีอยู่มาเปนเครืองมือสนับสนุน การคุกคาม
หรือการดําเนินการในด้านความสัมพันธ์
ระหว่างประเทศได้
 ตารางแสดงจํานวนประชากรแต่ละ
อันดั ประเทศ ป ค.ศ. 2019
ประเทศ ประชากร
บ (คน)
1 สาธารณรัฐประชาชนจีน 1,400,310,0
00
2 อินเดีย 1,366,417,7
56
3 สหรัฐอเมริกา 331,696,00
0
4 อินโดนีเซีย 265,015,30
0
5 ปากีสถาน 220,431,00
0
6 บราซิล 212,550,00
0
7 ไนจีเรีย 206,139,58
ทีมา:
9
https://th.wikipedia.or
 2. คุณภาพประชากร คําว่าคุณภาพมีความ
หมายกว้างขวาง กล่าวคือ หมายถึง ประชากร
ทีมีการศึกษาดี มีความรูค
้ วามสามารถสูง มี
สุขภาพอนามัยแข็งแรง และมีความเข้าใจใน
เรืองสิทธิหน้าทีของพลเมืองแห่งชาติ ย่อม
สามารถสร้างอํานาจแห่งชาติได้ เช่น ญีปุน
เกาหลีใต้อิสราเอล
ทีมา:
 5. ปจจัยทางด้านเศรษฐกิจ
ความมังคังและความมันคงทางเศรษฐกิจเปนปจจัย
สําคัญในการสร้างสรรค์ความเจริญก้าวหน้าให้
ประเทศชาติจนมีการเรียกประเทศทีมีการพัฒนาการ
ทางเศรษฐกิจว่าเปน “ชาติมหาอํานาจทางเศรษฐกิจ”
เช่น สหรัฐอเมริกา จีน ญีปุน
 ตารางแสดงผลิตภัณฑ์มวลรวมภายใน
อันดั ประเทศ ประจําป ค.ศ.
ประเทศ ผลิต2019
ภัณฑ์มวลรวม
บ ภายในประเทศ
(ล้าน
ดอลลาร์สหรัฐ)
1 สหรัฐอเมริกา 21,439,453
2 สาธารณรัฐประชาชน 14,140,163
จีน
3 ญีปุน 5,154,475
4 เยอรมนี 3,863,344
5 อินเดีย 2,935,570
6 สหราชอาณาจักร 2,743,586
7 ฝรังเศส 2,707,074
8 อิตาลี 1,988,636
9 บราซิล 1,847,020
10 แคนาดา 1,730,914
ทีมา: 22 ไทย 529,177
ตารางแสดงรายได้เฉลียต่อหัวของประชากรในแต่ละ
อันดั ประเทศ ประจําป ค.ศ.
ประเทศ 2019
รายได้ เฉลียต่อหัว
บ ของประชากร
(เหรียญสหรัฐ)
1 ลิกเตนสไตน์ 139,100
2 กาตาร์ 124,100
3 โมนาโก 115,700
4 มาเก๊า 110,000
5 ลักเซมเบิรก
์ 105,100
6 เบอร์มิวดา 99,400
7 สิงคโปร์ 94,100
8 ไอล์ออฟแมน 84,600
9 บรูไน 78,900
10 ไอร์แลนด์ 73,200
96 ประเทศไทย 17,900
ทีมา:
https://www.indexmundi.com/g/r.aspx?t=0
6. กําลังอํานาจทางทหาร
ประเทศทีมีกําลังทางทหารทีแข้มแข็งทังในด้าน
คุณภาพของอาวุธและมีกองกําลังทหารจํานวนมาก
ย่อมเปนฝายได้เปรียบในการธํารงไว้ซงความเปน
ึ
ชาติมหาอํานาจ
ประเทศ “เกเร” ทีทําการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์ซึงเปน
ประเทศ ภัระบบ
ยคุกคามโลกในสายตาสหรั
ระยะพิสย
ั แหล่งกําฐ
เนิดของ
ขีปนาวุธ เปนไมล์ เทคโนโลยี
อินเดีย Agni-2 1,242 ภูมิปญญาพืนบ้าน
สหรัฐ ฝรังเศส
อิหร่าน Shahab-3 807 ภูมิปญญาพืนบ้าน
Shahab-4 1,242 เกาหลีเหนือ
ภูมิปญญาพืนบ้าน
รัสเซีย
เกาหลี จNodong-1
ทีมา: ฐานเศรษฐกิ , 2-5 621 ภูมิปญญาพืนบ้าน
เหนื อ
กรกฎาคม พ.ศ. 2543Taepodon 2,174-3,41 ภูมปิ ญญาพืนบ้าน
 10 กองทัพใหญ่ทสุี ดในโลก
อัน ประเทศ ป ค.ศ. 2017
งบประมาณ กําลัง รถถัง เครืองบิ เรือดํา
ดับ (ล้าน พล (คัน) นรบ นา
เหรียญสหรัฐ (นาย) (ลํา) (ลํา)
)
1 สหรัฐอเมริกา 601,000 1,400, 8,84 13,892 72
000 8
2 รัสเซีย 84,500 766,0 15,3 3,429 55
55 98
3 สาธารณรัฐ 216,000 2,333, 9,15 2,860 67
ประชาชนจีน 000 0
4 ญีปุน 41,600 247,1 678 1,613 16
73
5 อินเดีย 50,000 1,325, 6,46 1,905 15
000 4
6 ฝรังเศส 62,300 202,7 423 1,264 10
61
ที7มา: เกาหลี
ใต้ 62,300
www.dailynews.co.th 624,4 2,38 1,412 13
65 1
 ตารางแสดงการเปรียบเทียบผลเสียหาย
จากการใช้อาวุธนิวเคลียร์
จํานวนระเบิดนิวเคลียร์ ผล
(เมกกะตัน)
โลกตกอยู่ในความมืด อากาศหนาว
เย็นปกคลุมทัวโลก ฝุนละอองและ
100 สิงปรักหักพังจะกระจายปกคลุมทัว
โลก
และบังแสงอาทิตย์ไว้ทังหมด
อากาศเย็นจัดถึงขันเหมือนกับยุค
นาแข็งอย่างน้อยครึงหนึงของโลก
5,000 เกิดปฏิกิรย
ิ าทางเคมี (การสลายตัว
ของบรรยากาศชันโอโซนทีหุ้มโลก
เพือปองกันรังสี UV)
 7. ปจจัยทางด้านคุณภาพของรัฐบาล
พิจารณาได้จากความมีเสถียรภาพของรัฐบาล กล่าว
คือ รัฐบาลจะต้องมีเสถียรภาพทีเข้มแข็งมันคง เปนที
ยอมรับนับถือและศรัทธาของประชาชนภายใน
ประเทศและต่างประเทศ จะต้องไม่มก ี ารเปลียนแปลง
รัฐบาลบ่อยๆจนกระทังรัฐบาลขาดเสถียรภาพ

8. ปจจัยทางด้านขวัญและกําลังใจของ
คนในชาติ คําว่า “ขวัญ” หมายถึง กําลังใจและ
ศรัทธาทีประชาชนปรารถนาอย่างแรงกล้าทีจะอุทิศ
ชีวิตและจิตใจ เพือผลประโยชน์และการธํารงไว้ซงึ
เอกราชและเกียติยศชือเสียงของประเทศ

9. ปจจัยด้านนโยบาย นโยบายของรัฐอาจ
ต้องการขยายอาณาเขตโดยการทําสงคราม บางกรณี