ม.

6 รายการ 12
เหตุผลกับภาษา
1 โครงสร้ างเหตุผล

โครงสร้างเหตุผล (การวางโครงสร้างเหตุผล) มี 2 แบบ คือ

1. ข้อสนับสนุนก่อนข้อสรุ ป (สาเหตุก่อนผลลัพธ์) สังเกตจาก ____________________________
2. ข้อสรุ ปก่อนข้อสนับสนุน (ผลลัพธ์ก่อนสาเหตุ) สังเกตจาก ____________________________

ให้ นักเรียนวิเคราะห์ ประโยคต่ อไปนี้ ว่ าเป็ นโครงสร้ างประโยคแบบใด

1. เมืองไหนมีค่านิยมว่าคนต้องปริ ญญา นักเรี ยนแย่งกันสอบเข้ามหาวิทยาลัย
2. คุณแม่ไม่ยอมซื้อรถให้หนู ก็เลยต้องมาทางานเก็บเงินแบบนี้
3. วัยรุ่ นต้องการความเข้าใจจากผูใ้ หญ่ ผูใ้ หญ่จึงควรให้เวลาพูดคุย รับฟังเรื่ องราวของวัยรุ่ นบ้าง
4. ฉันยอมทาตามข้อเสนอของคุณทุกประการ เพราะเท่าที่ผา่ นมาคุณไม่เคยเสนออะไรที่ผดิ พลาดมาก่อนเลย
5. ภาษาเป็ นหัวใจของการสื่ อสารเพราะฉะนั้นถ้าเราต้องการสื่ อสารให้ได้ผลดี เราต้องระมัดระวังใช้ภาษาให้ดี
6. เพราะเธอไม่เชื่อฉัน เธอจึงได้วนุ่ วายอย่างที่เห็นอยูน่ ้ ี
7. เห็นคุณไม่สนใจที่จะใช้หนังสื อเล่มนี้มานานแล้ว ฉันก็เลยให้คนอื่นไป
8. โดยที่คณะกรรมการชมรมได้พจิ ารณาเห็นว่างานของชมรมเป็ นสิ่ งที่สนใจแก่นกั เรี ยนเป็ นอันมาก คณะกรรมการจึง
ได้ปรับปรุ งโครงการนี้ให้ดียงิ่ ขึ้นไปอีกเพื่อสนองความต้องการของนักเรี ยนในวงกว้างยิง่ ขึ้น
9. เมื่อท่านยินดีที่จะรับผิดชอบงานนี้ คณะกรรมการก็ขอขอบคุณและอนุมตั ิให้ดาเนินการต่อไปนี้
10. ใครก็ตามที่สมัครรับเลือกตั้งเป็ นผูแ้ ทนราษฎรมักให้สญ ั ญาต่างๆ นานาอย่างน่าเชื่อถือ

2. วิธีการแสดงเหตุผล
เราแบ่ งการแสดงเหตุผลได้ 2 วิธี คือ
1. นิรนัย (Deduction) คือ การอ้างเหตุผลที่อาศัยหลักฐานจากความรู ้เดิมหรื อความจริ งทัว่ ไปซึ่ง
เป็ นที่ยอมรับ (แสดงเหตุผลจากส่วนรวมไปหาส่วนย่อย)
2. อุปนัย (Induction) คือ การอ้างเหตุผลโดยอาศัยหลักฐานจากประสบการณ์ (แสดงเหตุผลจาก
ส่วนย่อยไปหาส่วนรวม)
ลองวิเคราะห์ ประโยคต่ อไปนีว้ ่ าเป็ นการแสดงเหตุผลแบบใด
1. มนุษย์ท้ งั ปวงเป็ นผูต้ อ้ งการปัจจัยสี่ เพราะฉะนั้นคุณก็เช่นกัน
2. ไม่มีหนทางสู่ความสาเร็ จในชีวติ หนทางใดจะราบเรี ยบตลอดไป การเรี ยนขั้นอุดมศึกษาเป็ นหนทางสู่ความสาเร็ จ
ในชีวติ ดังนั้นเป็ นไปไม่ได้ที่การเรี ยนใดๆ ในขั้นอุดมศึกษาจะราบเรี ยบเสมอไป
3. ในเดือนพฤศจิกายนมักจะเกิดพายุไต้ฝนุ่ ฝนตกหนักและน้ าท่วมฉับพลันแถบจังหวัดชายทะเลภาคใต้ของประเทศ
ไทย ฉะนั้นเดือนพฤศจิกายนของทุกปี จะเกิดพายุไต้ฝนแถบจั ุ่ งหวัดชายแดนภาคใต้เสมอ
4. ผูค้ นไร้วนิ ยั การจราจรในกรุ งเทพทัว่ ไปถึงได้ติดขัด
5. เศรษฐกิจก้าวไกล ชนบทไทยไม่แห้งแล้ง
6. ข้อใดใช้การอนุมานต่ างกับข้ออื่น
1) เนื่องจากไม่มีแรงจูงใจ ทาให้คนรุ่ นใหม่ไม่อยากทางานกับหน่วยงานของรัฐอีกต่อไป
2) การทางานอย่างสม่าเสมอจะไม่ทาให้ใครผิดหวัง
3) คนไทยเราทุกวันนี้ไม่มีหลักประกันอะไรมากนัก จึงอยูก่ นั ไปวัน ๆ เท่านั้น
4) อุบตั ิเหตุบนถนนหลวงนับวันจะเพิ่มขึ้นเรื่ อย ๆ ทั้งๆที่กฎจราจรก็มีอยู่ แต่ก็ไม่ปฏิบตั ิ
7. ข้อใดเป็ นการอนุมานแบบนิรนัย
1) ปี ที่ผา่ นมาเศรษฐกิจของไทยตกต่าเพราะเศรษฐกิจทัว่ โลกไม่ดี
2) อุบตั ิเหตุท้ งั หลายเกิดขึ้นเพราะความประมาทขาดความระมัดระวัง
3) วัยรุ่ นสมัยใหม่ตอ้ งแต่งตัวสวย เดินศูนย์การค้า และมีโทรศัพท์มือถือ
4) ความรักของพ่อแม่คือปรารถนาให้ลูกประสบความสาเร็ จ

แบบฝึ กหัด เรื่องภาษากับเหตุผล

1. ประโยคต่อไปนี้ ประโยคใดบ้าง แสดงเนื้ อความเป็ นเหตุเป็ นผลกัน
(ก) ฝนตกหนักเขาจึงไม่ไปทางาน
(ข) ลมพายุแรงจัดจนต้นไม้ลม้
(ค) ฉันเก็บความลับนี้ไว้จนหนึ่งปี ผ่านไป
1) (ก) , (ข) 2) (ข) , (ค) 3) (ก) , (ค) 4) (ก) , (ข) , (ค)
2. ข้อใดไม่แสดงเหตุผล
1) เวลาล่วงรี บรุ ดสุดจะนับ วัยหนุ่มสาวหายวับไปกับตา
2) คาเผ็ดร้อนเผาใจยิง่ ไฟเลีย พาให้เพลียชอกช้ าระกาทรวง
3) วิทยาศาสตร์เจริ ญเดินก้าวรุ ด มวลมนุษย์ยงั โทโสและโมหันต์
4) มีสทั ธาเป็ นเสบียงหล่อเลี้ยงจิต มีปัญญานาชีวติ ไม่ผิดผัน
3. ข้อใดมีวธิ ีให้เหตุผลแตกต่างจากข้ออื่น
1) เมื่อยามรักน้ าต้มผักขมชมว่าหวาน 2) ไม่มีอาชีพใดสบายแม้แต่การเป็ นนักร้อง
3) เมฆมีมากมายในวันนี้ ช่วยเตรี ยมรี มให้ทีนะทูนหัว 4) งานใดทาด้วยใจรัก หิ นว่าหนักยังเบาดุจปุยนุ่น
4. ข้อใดมีการแสดงเหตุผล
1) เรื อล่มเมื่อจอด ตาบอดเมื่อแก่ 2) รู ้ไว้ใช่วา่ ใส่บ่าแบกหาม
3) สวยแต่รูป จูบไม่หอม 4) น้ าร้อนปลาเป็ น น้ าเย็นปลาตาย