การจาแนกตามโครงสร้างประโยค

ตอนที่ ๑
เติมคำในช่องว่ำงให้ได้ใจควำมสมบูรณ์และทำควำมเข้ำใจ เรือ่ งประโยค องค์ประกอบ และชนิดของ
ประโยค
๑) ...................................... หมำยถึง ส่วนทีเ่ ป็ นผูก้ ระทำกริยำ ประกอบด้วย ประธำน และส่วนขยำย
ประธำน
๒) ...................................... หมำยถึง ส่วนทีบ่ อกอำกำร หรือบอกสภำพของประธำนประกอบด้วย กริยำและ
ส่วนขยำยกริยำ อำจจะมีกรรรมหรือส่วนขยำยกรรมก็ได้

การจาแนกประโยคตามโครงสร้าง
ประโยคจาแนกออกเป็ น ๓ ชนิ ดตามโครงสร้าง ดังนี้
๑. ประโยคความเดียว เป็ นประโยคทีป่ ระกอบไปด้วยองค์ประกอบสำคัญ คือ ภำคประธำนและภำคแสดง
อย่ำงละ ๑ ตัว อำจมีส่วนขยำยได้ เช่น
นกบิน ดนัยกินข้ำว
นกบินเร็วมำก ดนัยกินข้ำวจุมำก
นกบินอยู่บนท้องฟ้ ำ ดนัยน้องของฉันกินข้ำวจุมำก

๒. ประโยคความรวม เป็ นประโยคทีป่ ระกอบด้วยประโยคควำมเดียวตัง้ แต่ ๒ ประโยคขึน้ ไปถูก

นำมำรวมกันโดยใช้ คาสันธาน เชื่อมประโยคเข้ำด้วยกัน ส่วนมำกจะมีกำรตัดทอนส่วนที่
เหมือนกันออก ทำให้ประโยคสัน้ กระชับและสละสลวยยิง่ ขึน้ ประโยครวมแบ่งเป็ น ๔ ชนิด ได้แก่

๑) ประโยคความรวมทีม่ ใี จความคล้อยตามกัน (และ, กับ, แล้ว ก็..., แล้วจึง..., ครัน้ จึง..., พอ...
ก็)
ตัวอย่าง
น้องกินข้ำว, น้องกินชนม → น้องกินข้ำวและขนม
อรอินทร์ทำกำรบ้ำน, อรอินทร์เข้ำนอน → อรอินทร์ทำกำรบ้ำนแล้วอรอินทร์จงึ เข้ำนอน

๒
 ๒) ประโยคความรวมทีม่ ใี จความขัดแย้งกัน (แต่, แต่ทว่ำ, ถึงก็..., กว่ำก็..)
ตัวอย่าง
พีไ่ ปโรงเรียน, น้องไปดูหนัง → ………………………………………..
ฉันจะกินข้ำว, เธอจะกินขนม → ………………………………………..

๓) ประโยคความรวมทีม่ ใี จความให้เลือกเอาอย่างใดอย่างหนึง่ (หรือ, หรือไม่, มิฉะนัน้ ก็..,

หรือไม่ก)็
ตัวอย่าง
วีรดำจะอ่ำนหนังสือ, วีรดำจะเช้ำนอน →………………………………………..
เธอเป็ นคนกรุงเทพ, เธอเป็ นคนต่ำงจังหวัด →………………………………………..

๔) ประโยคความรวมทีม่ ใี จความเป็นเหตุเป็นผลกัน (จึง, ฉะนัน้ , เพรำะจึง..., ดังนัน้ ,

เพรำะฉะนัน้ )
ตัวอย่าง
เขำตัง้ ใจเรียน, เขำสอบผ่ำน →………………………………………..
เขำเป็ นเด็กดี, คนช่วยเขำ →………………………………………..

๓. ประโยคความซ้อน เป็ นประโยคทีเ่ กิดจำกกำรนำประโยคควำมเดียว ตัง้ แต่ ๒ ประโยคขึน้ ไป

มำรวมกัน โดยมีเนื้อควำมขยำยกัน คือมี ประโยคหลัก (มุขยประโยค) และประโยคย่อย (อนุ
ประโยค)
จะมี ประพันธสรรพนาม ( ผู,้ ที,่ ซึง่ , อัน) ทำหน้ำทีเ่ ชื่อมประโยค
ตัวอย่าง
ไผ่ชอบอ่ำนหนังสือ, หนังสือมีภำพประกอบ → ไผ่ชอบอ่ำนหนังสือทีม่ ภี ำพประกอบ
ครูสอนวิชำภำษำไทย, ครูยนื อยู่หน้ำห้อง →………………………………………..
ฉันชอบดอกไม้, ดอกไม้มสี ชี มพู →………………………………………..

๓
ตอนที่ ๒
ให้นักเรียนบอกชนิดของประโยคต่อไปนี้
ประโยค ชนิ ดของประโยค
๑. ฝนตกก่อนฟ้ ำร้อง
๒. นกบินอยู่บนท้องฟ้ ำ
๓. ฉันชอบนักเรียนทีต่ งั ้ ใจเรียน
๔. พอฝนซำฟ้ ำก็สดใส
๕. ช่วงนี้เป็ นฤดูน้ำหลำกประชำชนจึงต้องระมัดระวังเรื่องน้ำท่วม
๖. เขำอยู่ทบ่ี ำ้ นเมื่อฉันออกมำ
๗. เวลำและวำรีไม่ยนิ ดีจะคอยใคร
๘. แม่และพ่อไปตลำดหน้ำหมู่บำ้ น
๙. วันนี้เรำจะเรียนเรื่องประโยค
๑๐. พีเ่ ก่งด้ำนวิชำกำรแต่นอ้ งเก่งด้ำนกีฬำ
๑๑. กำนต์เป็ นเด็กทีร่ จู้ กั กำลเทศะ
๑๒. นกแก้วทีอ่ ยู่ในกรงพูดได้
๑๓. กมลชัยทำกำรบ้ำนเมื่อวันอำทิตย์
๑๔. ควำมรับผิดชอบไม่ได้เกิดขึน้ เองตำมธรรมชำติ
๑๕. ฉันไม่ชอบผิวหนังทีแ่ ห้งตึง
๑๖. เรำจะเป็ นคนดีหรือคนเก่ง
๑๗. แตงโมซื้อขนมแต่โตโน่ซ้อื ของเล่น
๑๘. ฟ้ ำจะไปเชียงใหม่แต่ฉนั จะไปพังงำ
๑๙. ฝนตกอำกำศจึงเย็น
๒๐. ปิ ยะวัฒน์เป็ นนักเรียนชัน้ มัธยมศึกษำปี ท่ี ๒
๒๑. ผูห้ ญิงชอบดอกกุหลำบสีแดง
๒๒. พลอยไปซื้อผ้ำและไปดัดผม
๒๓. สัตว์เลี้ยงของฉันเป็ นสัตว์ป่ำทีเ่ ชือ่ งแล้ว
๒๔. ฉันชอบดอกกุหลำบสีชมพู เธอจึงให้ฉนั
๒๕. กำรเดินเล่นตอนเช้ำเป็ นกำรออกกำลังกำยทีด่ ี
๒๖. กว่ำจะสุกงำก็ไหม้
๒๗. บุคคลซึง่ มีควำมรับผิดชอบย่อมประสบควำมสำเร็จ
๒๘. ณเดชน์อ่ำนหนังสือแต่ญำญ่ำออกกำลังกำย
๒๙. ชำยคนนี้เป็ นคนทีร่ ะลึกชำติได้
๓๐. แม่ไปหำเพือ่ นทีต่ ลำด

๔
ตอนที่ ๑ แบบทดสอบเรื่ องประโยค ง. การเรี ยงต่อคาหรื อวลีให้แต่ละคามีความสัมพันธ์
๑.ข้อใดไม่ใช่ ประโยค กัน มีใจความสมบูรณ์
ก. ซื้อปิ่ นปักผม ข. นกบิน ๙. ข้อใดกล่าวไม่ถูกต้องเกีย่ วกับส่ วนขยายของประโยค
ค. เสื้ อผ้าฝ้ายชุดนี้ ง. ปู่ ไปเที่ยวทะเล ก. ทาให้ทราบว่าใคร ทาอะไร ที่ไหน อย่างไร
๒. ข้อใดเป็ นประโยคสมบูรณ์ ข. ไม่ควรขยายประโยคจนทาให้ประโยคสับสน
ก. เด็กคนที่ใส่เสื้ อสี ฟ้า ค. ไม่ควรขยายประโยคจนทาให้ประโยคกากวม
ข. คนภาคกลางส่วนใหญ่ ง. ทาให้ประโยคสามารถสื่ อสารได้ชดั เจนยิ่งขึ้น
ค. ค่อยๆ เทน้ าลงในแก้ว ๑๐. ข้อใดกล่าวถูกต้องเกีย่ วกับองค์ประกอบของประโยค
ง. ลมพัดบ้านพังพินาศ ก. บทกรรมทาหน้าที่เป็ นผูก้ ระทา
๓.ประโยคในข้อใดไม่สมบูรณ์เพราะขาดภาคแสดง ข. ภาคประธานของประโยค ทาหน้าที่เป็ น
ก.ทีมฟุตบอลโรงเรี ยนเรา ข.ยอมรับผิดโดยดี ผูถ้ ูกกระทา
ค.พาไปเที่ยวป่ าใกล้แม่น้ า ง.ไม่กล้ากลับบ้านดึก ค. บทกริ ยา ทาหน้าที่เป็ นตัวกระทาหรื อตัวแสดง ของ
๔. ข้อใดเป็ นภาคแสดงของประโยคต่อไปนี้ ประธาน
“นกตัวหนึ่งกาลังหลงใหลในความงามของกลีบดอกไม้” ง. ส่วนเติมเต็มทาหน้าที่ขยายกริ ยา ขยายกรรม หรื อ
ก. นกตัวหนึ่ง ส่วนขยาย
ข. กลีบดอกไม้ ๑๑. ข้อใดไม่ใช่ องค์ประกอบของภาคแสดง
ค. หลงใหลในความงาม ก. บทกริ ยา ข. บทกรรม
ง. กาลังหลงใหลในความงามของกลีบดอกไม้ ค. ส่วนเติมเต็ม ง. ส่วนขยายของประโยค
๕. “ฝูงปลาตะเพียนต้องเผชิญกับความโหดร้ ายจากน้ามือ ๑๒. “ฉันรู้สึกสดชื่ นเมื่อได้อาบน้า” คาที่ขีดเส้ นใต้ เป็ น
มนุษย์” ประโยคที่ไปขยายสิ่งใด
คาที่พิมพ์ตวั หนาเป็ นคาชนิดใด ก. ฉัน ข. เมื่อ
ก. คานาม ข. คาสรรพนาม ค. รู้สึกสดชื่น ง. ไม่ได้ขยายคาใด
ค. คากริ ยา ง. คาวิเศษณ์ ๑๓. องค์ประกอบใดของประโยคที่อาจมีหรือไม่มีก็ได้
๖ “ตาจ๋ า ยายกาลังยกของซึ่งหนักมาก” ก. ส่วนขยาย ข. ภาคแสดง
คาที่พิมพ์ตัวหนาทาหน้ าทีใ่ ด ค. ภาคประธาน ง. ภาคประธาน
ก.ขยายประธาน ข.ขยายกริ ยา ๑๔. คาที่ขีดเส้ นใต้ในประโยคใดที่เน้นผู้ถูกกระทา
ค.ขยายกรรม ง. กรรม ก. ฉันถูกแม่ดุ ข. ฝนตกตอนเย็น
๗. “คนที่ต้งั ใจทางานย่อมประสบความสาเร็จ” ค. ชาคริ ตเล่นฟุตบอล ง. ใครซื้อก๋ วยเตี๋ยวมา
ส่ วนขยายประธานของประโยคข้างต้นคือข้อใด ๑๕. ประโยคใดมีโครงสร้ าง ประธาน กริยา และกรรม
ก.ความสาเร็จ ข. ย่อม ก. แม่คา้ กาลังวุ่นวาย ข. การค้าขายดีมีกาไร
ค.ที่ต้งั ใจทางาน ง.ประสบ ค. คุณพ่อกาลังทาสี บา้ น ง. คนงานหยุดพักกลางวัน
๘. ข้อใดไม่สัมพันธ์ กับความหมายของประโยค ๑๖. ข้อใดไม่ใช่ รูปประโยคที่ใช้ ในภาษาไทย
ก. แสดงให้รู้ว่า ใคร ทาอะไร ที่ไหน อย่างไร ก. ประโยคที่เน้นกริ ยา ข. ประโยคที่เน้นสรรพนาม
ข. การแสดงซึ่งส่ วนสาคัญและหน้าที่ของประโยค ค. ประโยคที่เน้นผูก้ ระทา ง. ประโยคที่เน้นผูถ้ ูกกระทา
ค. การนาคาหลายๆคาหรื อวลีมาเรี ยงต่อกัน
๑๗. “ลมร้ อนพัดมาอบอ้าว” คาใดที่ขยายประธานของ ๒๖. ข้อใดเป็ นประโยคความเดียวที่มีโครงสร้ างเหมือน
ประโยค ประโยคตัวอย่าง
ก. มา ข. พัด “คนงานก่ อสร้ างข้างบ้ านขโมยผลไม้ ในสวนของยายจน
ค. ร้อน ง. อบอ้าว หมด”
๑๘. เสื้ อในตู้สวยทุกตัว หน้ าที่ของคาที่ขีดเส้ นใต้ คือข้อใด ก. พี่เห็นลูกแมวสี ขาวสลับดาตัวป้อมๆ ตุย้ นุย้ ของ
ก. ภาคประธาน ข. ภาคแสดง วนิดาบ้างไหมครับ
ค. ส่วนขยาย ง. กริ ยา ข. น้องชายของสมหมายเป็ นประธาน โครงการจิต
๑๙. ท้องฟ้ายามเย็นสวยงามมาก หน้าที่ของคาทีข่ ีดเส้ นใต้ คือ สาธารณะประจาปี นี้
ข้อใด ค. กานันคนใหม่ตอ้ งการพัฒนาสิ นค้าหนึ่งตาบล หนึ่ง
ก. ภาคประธาน ข. ภาคแสดง ผลิตภัณฑ์มากที่สุด
ค. ส่วนขยาย ง. กริ ยา ง .ครู สอนภาษาไทยกาลังอธิบายความหมายของ สานวน
๒๐. เขื่อนป่ าสักชลสิทธิ์ก่อสร้ างสาเร็จแล้วอย่างสวยงาม ไทยให้นกั เรี ยนฟัง
หน้ าที่ของคาที่ขีดเส้ นใต้ คือข้อใด ๒๗. ประโยคความเดียวข้อใดมีโครงสร้ างต่างจากข้ออื่น
ก. ภาคประธาน ข. ภาคแสดง ก. ลูกลิงน้อยบนต้นไทรนอนพักหลับงีบไปบนอกแม่
ค. ส่วนขยาย ง. กริ ยา ข. กระต่ายน้อยสี ขาวนัง่ แอบมองดูชายเจ้าของไร่ องุ่น
๒๑. พ่อต่อโต๊ะกินข้าวตัวใหม่เอง หน้าที่ของคาทีข่ ีดเส้ นใต้ ค. ลูกสาวของคุณแม่ต้งั ใจแต่งโคลงสี่ สุภาพเรื่ องพระคุณแม่
คือข้อใด ง. นักข่าวสาวเดินเข้ามาสัมภาษณ์ผวู ้ ่าราชการจังหวัดคน
ก. ภาคประธาน ข. ภาคแสดง ปัจจุบนั
ค. ส่วนขยาย ง. กริ ยา ๒๘. ข้อใดเป็ นประโยคความเดียว
๒๒. ไวรัสคอมพิวเตอร์ ชนิดใหม่ ระบาดทาให้ ข้อมูลเสียหาย ก. นกเกาะบนต้นไม้
หน้ าที่ของคาที่ขีดเส้ นใต้ คือข้อใด ข. ครู ชอบนักเรี ยนขยัน
ก. ภาคประธาน ข. ภาคแสดง ค. คนที่ขยันย่อมสบาย
ค. ส่วนขยาย ง. กริ ยา ง. เพราะสมชายตื่นสายจึงไม่ได้เข้าร่ วมประชุม
๒๓. สมควรขายเครื่ องใช้ ไฟฟ้าให้ เพื่อนบ้ าน หน้าที่ของคาที่ ๒๙. ข้อใดเป็ นประโยคความเดียว (ข้อสอบโอเน็ต
ขีดเส้ นใต้คือข้อใด ปี ๒๕๕๒ )
ก. ภาคประธาน ข. ภาคแสดง ก. คณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ
ค. ส่วนขยาย ง. กริ ยา ข. การเรี ยกร้องความเป็ นธรรมในสังคม
๒๔.คุณนายบ้ านนี้ชอบซื้อผลไม้กินเป็ นประจา ค. คนที่ได้รับความช่วยเหลือเป็ นเด็กชนบท
หน้ าที่ของคาที่ขีดเส้ นใต้ คือข้อใด ง. เด็กขาดโอกาสทางการศึกษา
ก. ภาคประธาน ข. ภาคแสดง ๓๐. ประโยคความรวมข้อใดมีโครงสร้ างเป็ นประโยคความ
ค. ส่วนขยาย ง. กริ ยา เดียว ๒ ประโยค
๒๕. แม่ค้าขายขนมครกหมดตั้งแต่บ่าย หน้ าที่ของคาที่ขีด ก.ลุงเห็นคนตัดไม้ในป่ าสงวนแต่ตาสั่งไม่ให้แจ้ง
เส้ นใต้คือข้อใด เจ้าหน้าที่ป่าไม้
ก. ภาคประธาน ข. ภาคแสดง ข.พอชาวประมงจับปลาฉลามได้แล้วก็ออกล่า
ค. ส่วนขยาย ง. กริ ยา ปลาหมึกยักษ์ทนั ที
 ค.เพราะฝนตกหนักจนน้ าท่วมฉันกับน้องชายจึงไป
โรงเรี ยนไม่ได้
ง.ลุงกับป้าเป็ นข้าราชการตารวจจึงสอนลูกและ หลาน
ให้มีระเบียบวินยั
๓๑. ประโยคความรวมในข้อใดมีโครงสร้ างต่างจากข้ออื่น
ก. พอละครเรื่ องสะใภ้ไร้ศกั ดินาจบลง น้อง
ก็ถกั ผ้าพันคอสี น้ าเงินเสร็จพอดี
ข. อนุชิตต้องออกไปซื้อแกงหน้าปากซอย
หรื อไม่ก็ตอ้ งนัง่ รถสามล้อออกไป
ค. แม้อาทิตย์จะรับอาสาทางานทุกอย่างใน
บ้านทว่าไม่มีใครยอมยกโทษให้เขา
ง. เพราะเธอรักคนที่มีความรับผิดชอบและ
ขยันทางาน พ่อจึงอนุญาตให้พวกเธอคบกัน
๓๒. ข้อใดเป็ นประโยคความรวมทีม่ ีเนื้อความคล้อยตามกัน
ก. ทั้งเขาและเธอเรี ยนเก่งพอๆกัน
ข. น้องชอบเล่นฟุตบอลแต่พี่ชอบเล่นเทนนิส
ค. เพราะสมชายตื่นสายจึงไม่ได้เข้าร่ วมประชุม
ง. เขาทุจริ ตในการสอบจึงถูกปรับตกทุกวิชา
๓๓. ข้อใดเป็ นประโยคความรวมที่มีเนือ้ ความขัดแย้งกัน
ก. ทั้งเขาและเธอเรี ยนเก่งพอๆกัน
ข. น้องชอบเล่นฟุตบอลแต่พี่ชอบเล่นเทนนิส
ค. เพราะสมชายตื่นสายจึงไม่ได้เข้าร่ วมประชุม
ง. เขาทุจริ ตในการสอบจึงถูกปรับตกทุกวิชา
๓๔. ข้อใดเป็ นประโยคความรวมที่มีเนื้อความให้เลือกอย่าง
ใดอย่างหนึ่ง
ก. ทั้งเขาและเธอเรี ยนเก่งพอๆกัน
ข. คุณชอบรับประทานขนมหวานหรื อผลไม้
ค. เพราะสมชายตื่นสายจึงไม่ได้เข้าร่ วมประชุม
ง. เขาทุจริ ตในการสอบจึงถูกปรับตกทุกวิชา
๓๕. ข้อใดเป็ นประโยคความรวมที่มีเนื้อความเป็ นเหตุเป็ น
ผลกัน
ก. ทั้งเขาและเธอเรี ยนเก่งพอๆกัน
ข. คุณชอบรับประทานขนมหวานหรื อผลไม้
ค. เพราะสมชายตื่นสายจึงไม่ได้เข้าร่ วมประชุม
ง. เขาทุจริ ตในการสอบจึงถูกปรับตกทุกวิชา
๓๖. ข้อใดไม่เป็ นประโยคความรวม
ก. ทั้งเขาและเธอเรี ยนเก่งพอๆกัน
ข. น้องชอบเล่นฟุตบอลแต่พี่ชอบเล่นเทนนิส
ค. เพราะสมชายตื่นสายจึงไม่ได้เข้าร่ วมประชุม
ง. นกเกาะบนต้นไม้
๓๗. ข้อใดไม่ใช่ ประโยคความซ้ อน
ก. นกกระจิบตัวเล็ก ๆ มากินฝอยทองของ
ยายที่วางไว้บนโต๊ะนอกบ้าน
ข. กว่าทุเรี ยนหมอนทองในสวนจะสุก คน
ก็คงซื้อทุเรี ยนเจ้าอื่นไปแล้ว
ค. พี่สาวสามารถทาให้นอ้ งชายจอมแก่น
เลิกแกล้งลูกแมวน้อยได้โดยเด็ดขาด
ง. เมื่อวานนี้ฝนตกหนักตลอดทั้งวันจน
น้ าป่ าจากภูเขาไหลบ่าเข้าท่วมหมู่บา้ น
๓๘. ข้อใดเป็ นประโยคความรวม
ก. ลูกคนงานในสวนมากินฝอยทองของยายที่วางไว้
บนโต๊ะนอกบ้าน
ข. พี่เห็นลูกแมวสี ขาวสลับดาตัวป้อม ๆ ตุย้ นุย้ ของ
วนิดาบ้างไหมครับ
ค. ยายเจียวไข่เป็ ดในกระทะเสร็จแล้วก็ผดั
ผักกวางตุง้ หมูกรอบต่อทันที
ง. เมื่อวานนี้ฝนตกหนักตลอดทั้งวันจนน้ าป่ าไหล
บ่าเข้าท่วมหมู่บา้ นชายป่ า
๓๙. ประโยคความรวมข้อใดต่างชนิดจากข้ออื่น
ก. พ่อชอบกินมะม่วงน้ าดอกไม้ ส่วนแม่ชอบกิน มะม่วง
เขียวเสวย
ข. เธอต้องพูดความจริ งไม่เช่นนั้นจะไม่มีใครเชื่อ คาพูด
ของเธออีก
ค. กว่าทุเรี ยนหมอนทองในสวนจะสุก คนก็คงซื้อ
ทุเรี ยนเจ้าอื่นไปแล้ว
ง. ถึงบานเย็นจะพูดสุนทรพจน์เก่งมาก ฉันก็จะ ประกวด
แข่งกับหล่อน