บทที่ 1

บทนำ

ความเป็ นมาและความสำคัญ
การพัฒนาประเทศควรให้ความสำคัญกับการพัฒนาชุมชน เพราะ
ชุมชนเป็ นแหล่งข้อมูล ด้านความรู้ ภูมิปัญญา รูปแบบการดำเนินการ ควร
เน้นการพัฒนาคนด้วยการจัดการความรู้ให้เป็ นระบบ ส่งเสริมให้ชุมชนได้
เรียนรู้ร่วมกัน จากการปฏิบัติงานเพื่อให้เกิดความเข้มแข็ง สามารถดูแล
ตนเองได้ เสริมสร้างความรู้ ทักษะใหม่ ๆ ต้องมีการพัฒนาแบบบูรณาการ
เพราะทุกสิง่ ทุกอย่างมีความสัมพันธ์กัน ( ประเวศ วะสี, 2542 : 25 )
ภูมิปัญญาท้องถิ่น เป็ นความรู้หรือประสบการณ์ดงั ้ เดิมของประชาชน
ในท้องถิ่นที่ได้รับการถ่ายทอดสืบต่อกันมาจากบรรพบุรุษหรือถ่ายทอดต่อ
กันมาจากสถาบันต่าง ๆ ในชุมชน เช่น จากสถาบันครอบครัว สถาบันความ
เชื่อและศาสนา สถาบันการเมืองการปกครอง สถาบันเศรษฐกิจ และสถาบัน
ทางสังคมอื่น ๆ คำว่าภูมิปัญญาท้องถิ่นหรือภูมิปัญญาชาวบ้าน ( Local
Wisdom หรือ Popular Wisdom ) คือ พื้นฐานของความรู้ของชาวบ้าน
หรือคือความรอบรู้ของชาวบ้านที่เรียนรู้และมีประสบการณ์สืบต่อกันมาทัง้
ทางตรงและทางอ้อม ซึง่ เรียนรู้จากผู้ใหญ่หรือที่เป็ นความรู้สะสมสืบต่อกัน
มา โดยใช้วัสดุที่มีในท้องถิ่นเพื่อประดิษฐ์ซึ่งมีความคิด ฝี มือ ความเรียบ
ง่าย ประโยชน์ใช้สอยแฝงเร้นไปกับความงาม ธรรมชาติ สังคม สิ่ง
แวดล้อม ขนบธรรมเนียมประเพณีและความเชื่อเพื่อดำรงชีวิต มีคณ
ุ ค่าใน
การสืบสานเป็ นไปในเชิงวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่นถือเป็ นความรู้ทาง
วัฒนธรรมที่มีคุณค่า เพราะเป็ นรากฐานของสังคมที่มีการสั่งสมสืบทอดมา
เป็ นความรู้ที่อยู่กับตัวคนและติดแผ่นดิน คือสะท้อนถึงวิถีการดำเนินชีวิต
ของผูค
้ น ซึ่งเกิดจากการปรับตัวให้สัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมให้อยู่ได้อย่าง
ปกติ ทัง้ ด้านปั จจัยสี่ ด้านศิลปวัฒนธรรม ประเพณี ความเชื่อโดยเฉพาะ
อย่างยิ่งในการดำเนินชีวิตของคนไทย ซึ่งมีความอุดมสมบูรณ์ทาง
ทรัพยากรธรรมชาติ จึงมีส่วนสำคัญในการกำหนดวิธีการกินอยู่หรือ
ภูมิปัญญาไทยให้มีความหลากหลายไปตามภูมินิเวศน์ของภาคต่าง ๆ
สะท้อนให้เห็นโลกทัศน์ในการจัดการระบบความสัมพันธ์ระหว่างคนกับคน
คนกับธรรมชาติ และคนกับสิ่งเหนือธรรมชาติให้เอื้อต่อการดำรงชีวิต ( อา
นันท์ กาญจนพันธุ์, 2544 : 174 )
ผลิตภัณฑ์ปทุมทิพย์มงคลถือได้ว่าเป็ นผลงงานหัตถกรรมอย่างหนึ่งของ
ไทยที่มีการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นจากรุ่นอดีตจนถึงรุ่นปั จจุบัน โดยผ่าน
กระบวนการคิดค้นกรรมวิธีการต่าง ๆ ขึน
้ มา เพื่อใช้สร้างเป็ นศิลปะ เครื่อง
ล่างสิ่งนำโชคของมงคลที่สอดคล้องสำหรับการดำรงชีวิตประจำวัน แต่เมื่อ
กาลเวลาได้เปลี่ยนแปลงไป เทคโนโลยีใหม่ ๆ เริ่มเข้ามามีบทบาทต่อการ
ดำเนินชีวิตมากขึน
้ ผลิตภัณฑ์ปทุมทิพย์มงคลนัน
้ ถูกเปลี่ยนแปลงไปตามยุค
สมัยใหม่ โดยมีการประยุกต์ด้านรูปแบบ การนำไปใช้งานแบบใหม่ นำ
วัสดุที่ทันสมัยที่นอกเหนือจากวัสดุท้องถิ่น และธรรมชาติมาประกอบเป็ น
รูปทรงให้มีความแปลกใหม่มากขึน
้ รูปแบบผลิตภัณฑ์ปทุมทิพย์มงคล ได้มี
การพัฒนาและสร้างกันมาอย่างต่อเนื่อง จนเป็ นส่วนหนึ่งของผลิตภัณฑ์
หัตถกรรมไทย ที่สมัยก่อนอาจเป็ นแค่ทำเพื่อให้กันเองในครอบครัว และ
แลกเปลี่ยนกันเองในชุมชน แต่ปัจจุบันรูปแบบของผลิตภัณฑ์ปทุมทิพย์
มงคลนัน
้ สามารถสร้างให้เกิดเป็ นรายได้กับครอบครัวและชุมชน และ
กลายเป็ นธุรกิจขนาดเล็กที่สามารถเห็นได้ทั่วไปในท้องตลาด และกลายเป็ น
สิ่งที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ความสำคัญกับผลิตภัณฑ์ประเภทนี ้ ผลิตภัณฑ์
ปทุมทิพย์มงคล จึงได้เป็ นผลิตภัณฑ์ส่วนหนึ่งในโครงการ “หนึ่งตำบล
หนึ่งผลิตภัณฑ์” ที่รัฐบาลได้จัดตัง้ ขึน
้ เพื่อมุ่งเป้ าหมายให้แก่ชุมชน และ
การนำเอาภูมิปัญญาท้องถิ่นมาสร้างงานให้เป็ นเอกลักษณ์ โดยการจัดตัง้
กองทุนหมู่บ้าน และชุมชนภายใต้นโยบายแก้ไขปั ญหาเศรษฐกิจ และความ
ยากจนของประเทศด้วยการกระตุ้นเศรษฐกิจในระดับรากหญ้าของรัฐบาล
โดยเน้นพัฒนา และส่งเสริมธุรกิจในชุมชนหรือวิสาหกิจชุมชนให้มีรายได้
เป็ นของตนเอง สามารถพึ่งตนเองได้และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขน
ึ ้ ด้วยการ
กำหนดให้แต่ละชุมชนหรือตำบลหนึ่ง ๆ มีผลิตภัณฑ์หลักอย่างน้อย 1
ประเภท ซึ่งได้มีการนำภูมิปัญญาท้องถิ่น ทรัพยากรในท้องถิ่นมาปรับใช้ใน
การผลิต และพัฒนาสินค้าหรือผลิตภัณฑ์ของแต่ละชุมชน และ
พัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่นนัน
้ ให้เกิดประโยชน์ในเชิงพาณิชย์พร้อมทัง้ เชื่อมโยง
ให้เกิดการพัฒนาร่วมกันทัง้ ระบบระหว่างวิสาหกิจชุมชนหรือท้องถิ่น ( วุ
ฒิชัย วิถาทานัง, 2558 : 2 )
ดังนัน
้ ทางคณะผู้จัดทำจึงมีความสนใจในเรื่องของงานประดิษฐ์
ปทุมทิพย์ การประดิษฐ์จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง ทำให้เกิดแนวคิดในการ
ออกแบบและพัฒนารูปแบบการ ต่อยอดผลิตภัณฑ์งานประดิษฐ์ โดยนำ
ต้นไม้มาปรับแต่งให้เกิดลวดลาย มีความสวยงามและมีความมงคล โดยใช้
วัสดุตกแต่งและวัสดุทำมือ เพื่อนำมาประดิษฐ์เป็ นชิน
้ งาน เพื่อให้เกิดเป็ นสิ่ง
ประดิษฐ์ในรูปแบบใหม่ ที่มีความแตกต่างแต่คงเอกลักษณ์ของลวดลายงาน
หัตกรรม

วัตถุประสงค์ของการวิจัย
 1. เพื่อเป็ นการออกแบบผลิตภัณฑ์ประดิษฐ์ด้วยมือ ปทุมทิพย์มงคล
2. เพื่อขยายธุรกิจส่งเสริมธุรกิจดอกไม้ประดิษฐ์ให้เป็ นที่ร้จ
ู ักมากขึน
้
3. เพื่อเป็ นการส่งเสริมอาชีพเสริมรายได้ให้กับผู้ร่วมวิจัย และพัฒนา
คุณภาพวัสดุในการสร้างต้นไม้ประดิษฐ์

ขอบเขตของการวิจัย
1. ขอบเขตด้านเนื้อหา ในการวิจัยในครัง้ นีเ้ ป็ นการศึกษาวิธีการ
ประดิษฐ์ต้นไม้ จึงได้กำหนด
ขอบเขตของการวิจัยไว้ดังนี ้
2. ขอบเขตด้านประชากร กลุ่มตัวอย่าง
ประชากรที่ใช้ในการวิจัยในครัง้ นี ้ คือ นักเรียน นักศึกษา บุคคล
ทั่วไป และผู้ประกอบการ
จำนวน 40 คน
กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยในครัง้ นี ้ คือ นักเรียน นักศึกษา บุคคลทั่วไป
และผู้ประกอบการ โดยสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงจำนวน 36 คน

3. ตัวแปรที่ได้ศึกษาได้แก่
ตัวแปรต้น คือ นักเรียน นักศึกษา บุคคลทั่วไป และผู้ประกอบการ
ตัวแปรตาม คือ คะแนนพึงใจของผลิตภัณฑ์ปทุมทิพย์มงคล
ขอบเขตด้านเวลา ภาคเรียนที่ 2 ปี การศึกษา 2565
4. ขอบเขตด้านพื้นที่ วิทยาลัยเทคนิคนิคมอุตสาหกรรมระยอง

คำจำกัดความที่ใช้ในงานวิจัย
ปทุมทิพย์ หมายถึง ดอกบัวสวรรค์
 มงคล หมายถึง มงคลเป็ นเหตุที่นำมาซึ่งความเจริญ สิ่งที่นำสิริ และ
ความเจริญมาสู่ และปกป้ องไม่ให้สิ่งเลวร้ายมากล้ำกราย เช่น วัตถุมงคล
หรือพิธีที่จัดให้มีเพื่อความเป็ นสิริ

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
1. ได้สร้างรายได้ระหว่างเรียน
2. ได้ใช้เวลาว่างให้เป็ นประโยชน์
3. ได้ออกแบบงานประดิษฐ์ด้วยมือโดยพัฒนามาจากต้นไม้มงคล