Titulli I lëndës: Shkenca Politike krahasuese

Dega: Shkenca Politike

Punoi: Fatjola Seiti
Grupi: B
Detyrë kursi:

-Sistemi politik i Britanisë së Madhe është demokratik, monarki kushtetuese. Ajo është e bazuar
në të ashtuquajturin Westminster (nga Pallatin e Westminster, takimi vend Parlamenti UK)
sistem demokratik parlamentar. Mbretëria e Bashkuar (së bashku me Zelandën e Re dhe Izraelit),
ne mund të themi krijojne një shtet unik. Ajo nuk ka kushtetutë zyrtare vetëm me shkrim. Në
vend të kësaj, ajo është e bazuar në një numër të dokumenteve historike, metodat tradicionale
politike dhe ligjore, të njohur kolektivisht si angleze ligj të përbashkët. Dokumentet themelore
kushtetuese: Magna Carta, i Peticion i të drejtave, Bill e të Drejtave, Akti i Vazhdimësinë. Date
kyç në evolucionin drejt demokracisë ishte në 1215, kur korol Ioann England nënshkroi Magna
Carta, sipas të cilit ekziston një strukturë e re e pushtetit politik. Ajo ishte dokumenti i parë për të
kufizuar të drejtat dhe kompetencat e monarkut, dhe mbrojti privilegjet e baronët feudalë.

Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar drejtohet nga Kryeministri. Ai duhet të jetë një anëtar i
Dhomës së Komuneve dhe për të formuar një qeveri me mbështetjen e strukturës. Në praktikë,
kjo do të thotë se udhëheqësi i politik partisë që ka një shumicë absolute e vendeve në Dhomën e
Komuneve emërohet Kryeministër. Ai pastaj zgjedh ministrat në kabinetin e tij, formon degës
ekzekutive të qeverisë.

Sistemi klasik politik i Britanisë së Madhe është e përfaqësuar nga tre degët e pushtetit:

 Ekzekutivi - Kabineti, menaxhimin e vendit dhe të propozojnë ligje të reja

 .Legjislatura miratuar ligje.
 Gjyqësori - gjykatat dhe gjyqtarët për të siguruar që të gjithë janë subjekt i ligjeve.

Të gjithë ministrat janë anëtarë të organit legjislativ të qeverisë, dhe disa gjyqtarë të lartë ulen në
Dhomën e Lordëve. Formalisht, kreu i gjyqësorit është kryeministri. Ky është një ilustrim i qartë
se si një sistem politik pragmatik dhe fleksibël në Mbretërinë e Bashkuar. Parlamenti përbëhet
nga një sipërme (Lordëve) dhe një shtëpi më të ulët (e Komuneve) - organit legjislativ të
Qeverisë Britanike.
Le te ndalemi pak te pozita e kryeministrit ne Britanine e Madhe:

Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar është kreu i qeverise së Mbreterise se Bashkuar.

Kryeministri këshillon sovranin për ushtrimin e pjesës më të madhe të prerogatives mbreterore,
kryeson kabinetin dhe zgjedh ministrat e tij. Ndërsa kryeministrat modernë mbajnë postin për
shkak të aftësisë së tyre për të komanduar besimin e House of Commons, ata ulen si anetare.
Zyra e kryeministrit nuk përcaktohet me asnjë statut apo dokument kushtetues, por ekziston
vetëm me konventë të krijuar prej kohësh, sipas së cilës monarku në fuqi emëron si kryeministër
personin që ka më shumë gjasa për të komanduar besimin e House of Commons. Ky individ
është zakonisht udhëheqës i partisë politike ose koalicioniy të partive që mban numrin më të
madh të vendeve në atë dhomë. U njoftua nga Kryeministri Boris Johnson më 31 janar 2022 se
Zyra e Kryeministrit do të krijohej zyrtarisht.
Kryeministri është gjithashtu  ex officio Lordi i Pare i Thesarit,Minister per Sherbimin Civil  dhe
ministri përgjegjës për sigurine kombetare. Në të vërtetë, disa privilegje, të tilla si rezidenca
e Dowing Street, u jepen kryeministrave për shkak të pozicionit të tyre si Lord i Parë i Thesarit.
Në vitin 2019 u krijua zyra e Ministrit per bashkim; Boris Johnson u bë kryeministri i parë që
mban këtë titull.
Rishi Sunak  është Kryeministri në detyrë, duke pasuar Lix Truss më 25 tetor 2022.

Posti i kryeministrit nuk u krijua; ai evoluoi ngadalë dhe organikisht gjatë treqind viteve për
shkak të akteve të shumta të Parlamentit, zhvillimeve politike dhe aksidenteve të historisë.
Prandaj, zyra kuptohet më mirë nga një këndvështrim historik. Origjina e pozicionit gjendet në
ndryshimet kushtetuese që ndodhën gjatë Marrëveshjes Revolucionare (1688-1720) dhe
zhvendosja e pushtetit politik nga sovrani në Parlament. Megjithëse sovranit nuk iu hoqën
kompetencat e tyre të lashta prerogative dhe ligjërisht mbeti kreu i qeverisë, politikisht u bë e
nevojshme gradualisht që ai ose ajo të qeveriste nëpërmjet një kryeministri që mund të
komandonte shumicën në Parlament.
Nga vitet 1830, sistemi i qeverisjes Westminister (ose qeveria e kabinetit) ishte shfaqur;
kryeministri ishte bërë ose i pari ndër të barabartët në kabinet dhe kreu i qeverisë në Mbretërinë e
Bashkuar. Pozicioni politik i kryeministrit u forcua nga zhvillimi i partive politike moderne, futja
e komunikimit masiv dhe fotografisë. Nga fillimi i shekullit të 20-të ishte shfaqur premiera
moderne; zyra ishte bërë pozicioni kryesor në hierarkinë kushtetuese në raport me sovranin,
parlamentin dhe kabinetin.
Përpara vitit 1902, kryeministri ndonjëherë ulej në Dhomen e Lordeve, me kusht që qeveria e tij
të mund të formonte një shumicë në Commons. Megjithatë, ndërsa fuqia e aristokracisë u zbeh
gjatë shekullit të 19-të, konventa u zhvillua që kryeministri duhet të ulet gjithmonë si deputet në
dhomën e ulët, duke i bërë ata të përgjigjen vetëm para Komunave në Parlament. Autoriteti i
kryeministrit u rrit më tej nga Akti i Parlamentit 1991, i cili margjinalizoi ndikimin e Dhomës së
Lordëve në procesin e bërjes së ligjit..
Siç e permenda edhe m lart Kryeministri është kreu i qeverise se Mbreterise se Bashkuar, si ii
tillë, kryeministri modern drejton kabinetin (ekzekutivin). Për më tepër, kryeministri drejton një
parti të madhe politike dhe përgjithësisht komandon një shumicë në House of Commons (dhoma
e ulët e Parlamentit). Presidenti aktual ka pushtete të rëndësishme legjislative dhe ekzekutive.
Sipas sistemit britanik, ekziston një bashkim i pushteteve në vend të ndarjes. Në House of
Commons, kryeministri drejton procesin ligjbërës me qëllim të miratimit të agjendës legjislative
të partisë së tyre politike. Në cilësinë ekzekutive, kryeministri emëron (dhe mund të shkarkojë) të
 gjithë anëtarët dhe ministrat e tjerë të kabinetit dhe bashkërendon politikat dhe aktivitetet e të
gjitha departamenteve qeveritare dhe stafit të Shërbimit Civil. Kryeministri vepron gjithashtu si
“fytyra” dhe “zëri” publik i Qeverisë së Madhërisë së Saj, brenda dhe jashtë vendit. Vetëm me
këshillën e kryeministrit, sovrani ushtron shumë pushtete statutore dhe prerogative, duke
përfshirë emërimet e larta gjyqësore, politike, zyrtare dhe kishtare të Kishes se Anglise; dhënien
e moshatarëve dhe disa tituj kalorësi, dekorata dhe nderime të tjera të rëndësishme.

Referenca
Këlliçi, K. (2022). Raste studimore në politikën e krahasuar. Shteti, regjimi dhe forma e qeverisjes
(1ed.). Tiranë: Media Print.
Kenney  K. L. (2017). What is a Parliamentary Government? Macmillan Publishers.
Laski, H. J. (2014). Parliamentary Government in England (Works of Harold J. Laski): A
Commentary. Routledge.