GE 6 Ang Buhay at Gawa ni Dr. Jose P.

Rizal
(The life & Works of Dr. Jose P. Rizal)

Instructor: Prof. GINA G. CAHUCOM- CASE/LD

Hello, sa lahat! Maligayang pagdating sa kursong ito, GE 6 – Ang Buhay at

mga gawa ni Dr. Jose Rizal. Kailangang pag-aralan ng lahat ang buhay ni Dr. Jose
Rizal. Naniniwala ako na itinatanong mo kung bakit kailangan mong pag-aralan ang
buhay at ang kanyang mga gawa. Ito ay kinakailangan at iniutos ng batas sa ating
bansa. Bukod pa riyan, dapat nating malaman ang ating kasaysayan at alalahanin ang
mga taong nakikipaglaban para sa ating kalayaan. Muling pag-ibayuhin ang simbuyo ng
damdamin at pagmamahal sa ating inang-bayan at nagpapasalamat sa mga
sakripisyong ginawa para sa ating kalayaan.

CO:

Bilang mga mag-aaral ng kursong ito, inaasahang makikita ninyo sa inyong

pag-aaral ang pangunahing kaalaman tungkol sa kasaysayan hinggil sa buhay at mga
gawa ni Dr. Jose Rizal. Ito ay para sa iyo upang pahalagahan ang makulay na buhay ni
Dr. Jose Rizal at ang makasaysayang pangyayari nito. Sa pagtukoy sa Batas ng Rizal
at ika-19 na Siglo at ang kontribusyon sa Nasyonalismong Pilipino. Ang pagpapakilala
kay Dr. Jose Rizal, lalo na ang nobelang Noli Me Tangere at El Filibusterismo, at ang
kanyang mga isinulat, na tula, malalaman ninyo ang kanyang buhay at ang buhay ng
ating mahal na mga ninuno noon at sa panahon ng Espanyol. Sa huli, ito ay
nagpapakilala kay Dr. Jose Rizal mula sa kanyang pagsilang hanggang sa kanyang
kamatayan. Samakatwid, sa kursong ito, inaasahan kayong matutong, MAGBASA,
ALAMIN, TAMASAHIN AT PAGNILAY-NILAYIN, ang buhay at mga gawain ni Dr. Jose
Rizal at matuto kung paano suriin at tugunin ang kursong ito sa ating henerasyon at sa
huli, inaasahan kayong maging aktibong magampanan ang kinakailangang gawain at
masasagutan ang mga sumusunod na aktibidades na nakalaan para sa kurso.

SUMULONG TAYO. PARA SA BAYAN!

 BIG PICTURE A

Linggo 3: Kinalabasan ng Unit Learning (ULO):

Sa pagtatapos ng unit, inaasahan na ikaw ay inaasahang;

c. Ilarawan ang mga ugat sa Kultura ng Pilipino at maging pamilyar sa mga dahilan ng
Displacements / pagkakaiba ng Kultura.

BIG PICTURE in Focus

c. Analyze the foundations of Filipino national identity.

METALANGUAGE

Sa bahaging ito, ang mahahalagang termino na may kaugnayan sa pag-aaral

ng Buhay at mga Gawa ni Dr. Jose Rizal at sa ULO-1 ay bibigyang kahulugan upang
magkaroon ng matatag na batayan kung paano mauunawaan ang mga terminong
makakaharap mo sa kursong ito. Sa pag-aaral natin ng buhay at mga gawain ni Dr.
Jose Rizal, magsilbing gabay ang mga sumusunod na mga termino upang maunawaan
ang mga konsepto at ideya nito.

1. Nasyonalismo
Ang pakiramdam ng pambansang kamalayan ay nagpapadakila sa isang bansa
sa lahat ng iba pa at paglalagay ng pangunahing pagbibigay-diin sa pagtataguyod ng
kultura at interes nito bilang panlaban sa iba pang mga bansa o grupong supranational
(https://www.merriam-webster.com/dictionary/nationalism)
2. Industriyalisasyon
Ang mga pagtatatag at pag-unlad ng mekanisado paggawa na nagsimula sa
pang-industriya at teknolohikal na panahon.
3. Anticlerialism
 Sa Katolisismong Romano, pagsalungat sa mga lider para sa tunay o di-umano'y
impluwensya nito sa pulitika at lipunan, para sa doktrina nito, pribilehiyo o ari-arian, o
anumang iba pang dahilan. (Britannica.com)

4. Cultural Hybridity
Bunga ito ng paghal ng ideolohiya ng mananakop, mga kasanayan at tradisyon
sa ating sariling pagkakakilanlan.

5. Pagbabago ng Kultura
Isang pangyayari kung saan naisantabi ng nasakop na bansa ang sarili nitong
kultura at niyakap ang mga tradisyon at kaugalian ng mananakop na nagresulta sa
pagkawala ng pagkakakilanlan ng sariling kultura.

III

Pagbabago ng Kultura at Nasyonalismo ni Dr. Rizal

Ang pagkakaiba-iba ng kultura ay isa sa mga bunga kapag nasakop ang isang
bansa. Ang mga pagpapalit ng ating mga ninuno ay nagbubunga ng isang bagay, unti-
unting pagkawala ng ating tunay na pagkatao. Dahil dito naimpluwensyahan tayo ng
ideolohiya, kaugalian at tradisyon na ibinunga nito ay halo-halo o kinalimutan ang sarili
nating pagkatao. Ang kolonyal na epektong ito ay kilala na maging "cultural hybrid."
Kaya, mahalagang pag-aralan ang ating nasyonalismo.

3.1 NASYONALISMO

Ang nasyonalismo ay tumutukoy bilang katapatan tungo sa sarili nitong bansa;

bukod pa rito, ito ay tumutukoy bilang isang kahulugan ng pambansang kamalayan na
inilalagay ang bansa bilang prayoridad kaysa iba pang mga bagay, na binibigyang-diin
sa pagtataguyod ng kultura at impluwensya ng bansa.
 Si Jose Rizal ay nagtaguyod ng nasyonalismo sa kanyang buhay sa mundo.
Naniwala siya na ang kawalan ng pambansang damdamin ay naghahatid ng
pagkawasak ng bansa. Iyon ang kasamaang unti-unting sumisira sa pagkakakilanlan at
kalayaan ng isang tao. Tulad ng sinabi niya na "Ang isang tao sa Pilipinas ay isang
indibiduwal lamang, hindi siya miyembro ng isang bansa (kanya-kanya, walang
pagkakaisa o lack of unity). Pinagbawala at tinanggihan ng karapatan ng kaugnayan at
samakatwid ay mahina, katamaran ng mga Pilipino”.

Si Jose Rizal ay tinaguriang isang magandang halimbawa ng isang taong

nagmamahal sa kanyang bansa. Siya ay pinag-aaralan at sinusunod bilang isang
sumasalamin kung paano maging nasyonalismo. Makikita sa kanya ang mga
katangiang tinataglay ng isang nasyonalistang tao. Una, binigyan niya ng diin ang
kahalagahan ng Wikang Tagalog. Iningatan niya ang ilan sa ating mga katangian at
kaugaliang kultural. Bukas siya para pintasan ang mga Prayle (Friar). Ipinagtanggol
niya ang mga karapatan ng mga Pilipino at ginamit ang kanyang pluma para ipadama
ang pagmamahal sa kanyang bansa.

3.2 MGA KATUTUBONG PAGBABAGO

Sa pagpapakita ng pagiging nasyonalismo, ang paggalang sa ating mga

ninuno ay kailangan. Hawak ng ating mga ninuno at lipi ang ating mga katangian at
kaugalian na tumutukoy sa atin bilang natatangi sa ibang mga bansa. Sa ganitong
sitwasyon, mahalagang tandaan ang nakababagabag na sitwasyon na nangyayari
hanggang sa kasalukuyan na nagsimulang talamak sa panahon ng Espanyol, ito ay an
gating Katutubong Pagbabago. Ito ay nangangahulugang ang ating mga ninuno ay
naalis sa kanilang nakagisnang lupain sa bundok at nagambala sa kanilang simple
ngunit mapayapang pamumuhay.

Ito ay nakakatakot na sitwasyon na nangangailangan ng atensyon. Ang

pagbabago ng kultura ay nasa maraming anyo, ngunit ang ibubunga nito ay hindi
naiiba. Ang resulta ay ang unti-unting pagkawala ng ating kultura at pagkawasak ng
ating tunay na pagkatao at pagkakakilanlan bilang Pilipino.
 SELF-HELP
You can also refer to the sources below to help you
further understand the lessons:

Maghuyop, R. (2018). The Life and Works of Rizal. Malabon City: Mutya Publishing
House Inc.
CHAPTER 3 (Rizal and the Theory of Nationalism)
CHAPTER 4 (Rizal’s Social Origin and Historical Context)
Camagay, M.L. (2018). Unraveling the past: reading in Philippine history. Quezon City:
Vibal Group.

Let’s Check

Let’s Check 1.3 Tama o Mali: Isulat ang Tama kung ang pahayag ay tama at Mali kung
mali. Basahing mabuti ang mga pahayag.

1. Isa sa mga kadahilanan kung bakit madaling nasakop ang Pilipinas ay ang mga
alitan sa tribo bago dumating ang mga Espanyol.
2. Ayon sa teoryang Post-kolonyal, ang isa sa bunga ng pagiging kolonisado ay ang
modernisasyon at paghango ng bagong hanay ng mga patakaran.
3. Si Jose Rizal ay kilalang nag-impluwensya kay Bonifacio sa aspetong Nasyonalismo.
4. Ang nasyonalismo ay ang konsepto o isang pagmamahal sa iyong sariling bansa.
5. Isa sa mga pangunahing alalahanin ng mga tribo sa Pilipinas ay ang pagbabago ng
mga lipi. Magandang bagay na idineklara ng gobyerno ng Pilipinas na ang ating bansa
ay magiging isang bayan para sa kaunlaran at pangangalaga.
6. Isa sa mga epekto ng kolonyal na hybridity ay pagiging sinakop.
7. Isa sa layunin ng pagbabago ng kultura ay ang hanapin at mapanatili ang
kasaysayan ng lipi ng Pilipinas na itinaguyod ni Dr. Jose Rizal.
8. Pinaniniwalaang ang tagalog ay ang pinakamahusay na angkop na wika na
matutunan ng mga katutubo.
9. Nalutas ang isyu ng pagkawala ng sarili nating lipi at kultura ay naresolba
pagkatapos ng panahon ng Espanyol.
10. Ang pagbago ng kultura ay isang isyu na eksklusibo sa kasaysayan at lipunan ng
Pilipinas.

Let’s Analyze
Upang malaman ang inyong pang-unawa sa paksang ito, kailangang masubok ang
inyong kagalingan sa pag-analisa sa mga nabasang impormasyon. May napiling mga
iilang pahayag na kailangan ninyong palawigin ayon sa inyong pagkaintindi nito.
Kailangang ibahagi ang sarili ninyong pang-unawa, kaalaman, ideya o kuro-kuro dito.

1. Ipalawig ang pahayag na ito, at magbigay ng sitwasyon o halimbawa. (bilang 1-3)

” Isang pangyayari kung saan naisantabi ng nasakop na bansa ang sarili nitong kultura
at niyakap ang mga tradisyon at kaugalian ng mananakop na nagresulta sa pagkawala
ng pagkakakilanlan ng sariling kultura.”
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
__________________________________________________.

2. Ibahagi kung anong buhay at pamumuhay ang mga Ninuno kasama si Rizal sa
panahon ng pananakop ng Espanyol.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
___________________________________.

3. Sa sarili ninyong pagkakaintindi, maari ninyong ipahayag ang sitwasyon na akma sa

pahayag na, "Ang isang tao sa Pilipinas ay isang indibiduwal lamang, hindi siya
miyembro ng isang bansa.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
____________________________.
In a Nut shell

Ang pagpapahalaga at pagbabago sa pambansang kamalayan na inilalagay ang bansa

bilang prayoridad kaysa iba pang mga bagay, na binibigyang-diin sa pagtataguyod ng
kultura at impluwensya ng bansa.

Batay sa kaalamang nakuha mo, pati na ang mga pagsasanay sa pagkatuto na nagawa
mo, mangyaring huwag mag-atubiling isulat ang iyong mga argumento o aral na
natutuhan sa bahaging ito. Ipinahiwatig ang mga natutunan gamit ang mga argumento
o aralin.

1. Lapatan ito ng sariling halimbawa, at paliwanag.

“Ang pagbabago ng kultura ay nasa maraming anyo, ngunit ang ibubunga nito ay hindi
naiiba. Ang resulta ay ang unti-unting pagkawala ng ating kultura at pagkawasak ng
ating tunay na pagkatao at pagkakakilanlan bilang Pilipino”.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
________________________________.

2. “Ang pagbabago ng kultura ay nasa maraming anyo”. Ano ang ibig ipakahulugan sa
pahayag na ito, ipaliwanag ang inyong natutunan at bigyan ng akmang halimbawa.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
________________________________.
 Tanong at sagot

MAYROON BA KAYONG MGA KATANUNGAN, ISULAT NINYO SA NAKALAANG

KAHON SA IBABA ANG INYONG TANONG AT AT SARILING SAGOT

Isulat ang inyong mga tanong/isyu sa Isulat ang inyong sagot sa inyong tanong
kolum na ito. Sa kolum na ito.

1.

2.

3.