BULACAN STATE UNIVERSITY

ANG BATAS
RIZAL
BILANG 1425

Lecturer: Josephus P. Rañopa, DPA

DRJPR/2ND Sem 2021
Pambungad na Salita
• Sa bisa ng R.A. # 1425 (Batas Rizal) mahigit nang anim na pong taon
(60) nang kinukuha ng mga mag-aaral sa kolehiyo ang kursong
tumatalakay sa buhay at mga akda ni DRJPR.

• Mahalagang balikan ang konteksto ng pagpanukala ng mga batas at

ang mga naging kaakibat na isyu sa pagsusulong nito.
Mga Aralin:
1. Ang Pulitika sa likod ng Batas Rizal.

2. Mga Layunin at itinadhana ng Batas Rizal.

3. Pagpili ng Pambansang Bayani sa Panahon ng mga Amerikano.

4. Ang Kabuluhan ng Kabayanihan ni Dr Jose Rizal sa Kasalukuyang

Panahon.
Sa pagtatapus ng Modyol, inaasahang
magagawa mo ang mga sumusunod:
1. Nailalahad ang mga pangyayari na may kinalaman sa pagpanukala at
pagpapatibay ng Batas Rizal.
2. Nakikilala ang mga taong nasa likod ng tunggalian ng interes bago pa ito
ganap na napagpatibay bilang isang batas.
3. Nakapagbigay ng sariling katwiran labag man o pagsang-ayon sa iba’t
naging argumento sa R.A. 1425.
4. Naipapaliwanag ang mga tiyak na probisyon ng R.A. 1425. at
5. Naipapaliwanag ang mga pangyayari na nagbigay daan sa pagkilala kay
Dr Rizal bilang isang Bayani.
ANO ANG BATAS RIZAL?
Higit na limampung taon na ang nakalipas mula nang
ipinatupad and Republic Act. 1425 o mas kilala bilang Rizal
Law o Batas Rizal na pinangunahan ni Jose P. Laurel.
Inaprubahan ito noong ika-12 ng Hunyo 1956 noong ito’y
tinatawag pang House Bill No. 5561 na pinangungunahan ni
Jacobo Gonzales at Senate Bill No. 438 na pinangungunahan
ni Sen. Claro M. Recto.
Ilang henerasyon na ang naapektuhan sa pagpapatupad ng
mga lider ng gobyerno ng Batas Rizal na kanilang isinulong.
Ang pagpapatupad nito ay hindi naging madali para sa mga
mambabatas.
Mahabang proseso ang pinagdaanan ng panukalang batas na
ito bago ito naging isang batas.
Mainit na debate ang naganap kung saan iba’t-ibang opinyon at
motibo ang lumabas galing sa mga lider ng gobyerno sa
kanilang adhikain na maitupad ang Batas Rizal.
PANIG NG MGA SUMASANG-AYON
SA PAGPAPATUPAD NG BATAS
Enemies that threaten the very foundations of our freedom” ang
tawag ni Mayor Arsenio H. Lacson sa sinumang sumalungat sa
Rizal Bill.
Ipinaalala ni Hen. Emilio Aguinaldo kung paano pinigilan ang mga
Pilipino basahin ang mga isinulat ni Rizal. Aniya, “ang impluwensiya
ng mga Espanyol ay nabubuhay pa rin sa mga pari ngayon. “
Ang pagkabayani ni Rizal ay nakikita sa dalawang nobelang isinulat
ni Rizal. Kung kaya, ang sinumang sumalungat sa Batas Rizal ay
para naring inaalis si Rizal sa kanilang isipan.
 MGA TUMUTUTOL SA ORIHINAL
NA BERSYON NG BATAS RIZAL:

Sen. Decoroso Rosales

Mariano Cuenco
Padre Jesus Cavanna
Sen. Fransisco ‘soc’ Rodrigo
Ilang gropo sa simbahang Katoliko
PANIG NG MGA SUMASALUNGAT
SA PAGPAPATUPAD NG BATAS
Ang mga nobela ni Jose Rizal na Noli Me Tangere at El
Filibusterismo ay naglalaman ng mga pahayag na subersibo o
laban sa simbahan.
Ayon sa simbahan, ang sinumang makabasa nito ay maaaring
mag-iba ang paniniwala o sumalungat sa mga itinuturo ng
simbahan.
Mistulang may monopoly ng patriyotismo ang grupo ni Recto,
gayung noong panahon ng digmaan, ang ilang mga nagsulong ng
Batas Rizal ay nagsilbing collaborator ng Hapon.
“Our objection then to the Bill proposed is not an objection against
our national hero nor against the imparting of patriotic education to
our Children… We believe that to compel Catholic students to read
a book which contain passages contradicting their faith constitutes a
violation of a Philippine constitutional provision.” (The Statement of
the Philippine Hierarchy)
 MGA REBISYON SA
PAGPAPATUPAD NG BATAS
Gumawa ng bagong panukalang batas Si Sen. Laurel na
naglalaman ng mga bagong probisyon na hindi lalabag sa
konstitusyon.

Pinayagan ang pagbabasa ng mga nobela sa makabagong bersyon

at hindi na ginawang “compulsory ” ang pagbabasa ng dalawang
nobela sa kanilang orihinal na kopya.

Isama ang buhay, mga ginawa at isinulat ni Rizal sa kurikulum ng

mga paaralan sa kolehiyo at unibersidad at ang orihinal na sipi ang
kailangan gamitin upang basehan ng pagbabasa
MGA LAYUNIN AT TINATADHANA
NG BATAS RIZAL
 LAYUNIN NG BATAS RIZAL

kailangan na muling buhayin ang kalayaan at nasyonalismo

Upang parangalan si Rizal na nag papagunita sa atin ng kanyang

pagmimithi at pagpapakasakit upang bumuo ng pambansang
katauhan

upang magsilbing inspirasyon sa kabataang Pilipino kung saan sila’y

nasa lebel pa lamang ng paglilinang ng kanilang mga isipan
PAGTATANGGOL SA BATAS RIZAL

Pagpapalaganap ng nasyonalismo

Upang lutasin ang suliraning panglipunan

TINATADHANA NG BATAS RIZAL
Isama sa kurikulum o talaaralan ng lahat ng paaralang
pambayan at pansarili ang kursong nauukol sa buhay, mga
ginawa at isinulat ni Dr. Jose Rizal kasama ang kanyang
kathangbuhay na Noli Me Tangere at El Filibusterismo.

Pag papalimbag at libreng pamamahagi ng mga orihinal at mga

salin ng mga akdang ito.

Pagpapanatili at pagpapalawak ng koleksyong Rizalian sa mga

aklatan sa bawat paaralan sa bansa
 PAGPILI NG PAMBANSANG
BAYANI SA PANAHON NG MGA
AMERIKANO
Sa napakahabang listahan ng ating mga bayani sa kasaysayan,
meron isang natatangi kung saan, ang pagtanggap at
pagrespeto ng buong masang Filipino ay nasa espesyal at
natatanging lalagyan ng pagkilala.

Ito ay walang iba kundi ang Pambansang Bayani ng Pilipinas,

ang Martir ng Bagumbayan, si Dr. Jose Protacio Mercado
Alonzo Rizal y Realonda.
ANO NGA BA ANG PAMANTAYAN
SA PAGPILI NG PAMBANSANG
BAYANI?
Isang Pilipino.

Yumao na.

May matayog na pagmamahal sa bayan.

May mahinahong damdamin.

 PAGPILI NG PAMBANSANG BAYANI
SA PANAHON NG MGA AMERIKANO
• Sa napakahabang listahan ng ating mga bayani sa kasaysayan,
meron isang natatangi kung saan, ang pagtanggap at
pagrespeto ng buong masang Filipino ay nasa espesyal at
natatanging lalagyan ng pagkilala.

• Ito ay walang iba kundi ang Pambansang Bayani ng Pilipinas,

ang Martir ng Bagumbayan, si Dr. Jose Protacio Mercado
Alonzo Rizal y Realonda.
Mula sa bilang ng mga bayan, baryo at eskinita na ipinangalan
mula sa kanya.

Bilang ng mga institusyong pang-edukasyon at lipunan na

nagdadala ng kanyang pangalan.

Bilang ng mga batas, mga proklamasyon, memoranda sa

parehong pampubliko at pribadong paaralan.

At sa katotohanang walang ibang bayani na nakalalagpas sa

kanya sa bilang ng mga monumento na itinayo bilang parangal.
 “Si Rizal ay ang pinakadakilang produkto ng
Pilipinas at ang pagdating n’ya sa mundo ay tulad
ng isang kometa, na ang liwanag ay masasaksihan
lamang kada isandaang taon.”

Propesor Ferdinand Bluementritt

 Isang Filipino “DAPAT” na may totoong patriyotismo at
nasyonalismo, Isang dakilang Filipino na karapat-dapat
tumanggap ng lahat ng pagkilala, at isa na dito ang pagiging
Pambansang Bayani ng Pilipinas.
 “KUNG KAYA’T MAY
KONTROBERSIYA NA NAGANAP”
RIZAL: ANG ATING PAMBANSANG
BAYANI O BAYANI NG MGA
AMERIKANO?
 “May mga katanungang sumasalungat dito, meron mga
Filipino na naniniwala na si Rizal ay isang bayani ng mga
Amerikano o ng dahil sa mga Amerikano kaya s’ya ngayon
kinikilala bilang Pambansang Bayani ng lahing Filipino”.
 “Ang pagtatangka na husgahan si Rizal base sa kasaysayan ay
isang uri ng pananakit sa kanya. Sa mga natutong tignan si
Rizal sa makasaysayan at kritikal na pamamaraan ay alam ang
mga kahalagahan na kanyang naiambag sa nagbabagong lipunan
ng mga Filipino.”
–Renato Constantino
BAKIT MAY KONTROBERSYA NA
SI RIZAL AY NAGING
PAMBANSANG BAYANI DAHIL SA
MGA AMERIKANO?
Noong mga huling bahagi ng pagnanais ng Estados Unidos na
masakop ang Pilipinas, ang isa sa kanilang mga ginamit na
hakbang ay ang magpakilala bilang isang mapayapang mga tao.
Ang ideyang ito ay humantong sa kanilang pagmumungkahi na
magproproklama ng isang Filipino na kilala sa kanyang
mapayapang adhikain bilang maging isang, Pambansang Bayani ng
Pilipinas.
Higit sa pagigng mapayapang tao, may kapasidad para parangalan
at may malaking pagtanggap at pagrespeto ng mga Filipino nang sa
ganoon ay maipakilala ang kanilang mapagpanggap na ideya ng
kapayapaan.
Nagsimula ang lahat ng nang magpahayag si Gobernador Sibil
William Howard Taft sa mga mensahero na sina Pedro de Tavera,
Luzurriga at Legarda, mga Filipinong miyembro ng komisyon ng
Pilipinas kung saan si Taft ang punong kinatawan, na magkaroon o
kinakailangan na ng mga Filipino na magkaroon ng Pambansang
Bayani. Nagkaroon ng pagpupulong at may naganap na pagpipili.
 MAGKAKALABAN PARA SA
PAMBANSANG BAYANI NG
PILIPINAS:
• Marcelo H. Del Pilar
• Gracino Lopez Jaena
• Jose Rizal
• Heneral Antonio Luna
• Emilio Jacinto
• Andres Bonifacio
Ang napili at natanggap ng lahat ay si Rizal at ang kasaysayan ay
naganap.
Isa pa sa mga sinasabing pangunahing dahilan, ay nang dumating
ang mga Amerikano sa Pilipinas, napag-alaman ng mga mananakop
ang pilisopiya ni Rizal na edukasyon muna para sa mga tao bago
ang kalayaan.
Isang eksaktong pilosopiya para sa pagawa ng dahilan sa kanilang
polisiyang pang kolonyal (Benevolent Assimilation) at kanilang
pinanghikayat at ginamit para bigyan ng promosyon ang kaisipan ni
Rizal.
Sa kabilang banda, nakita nila si Bonifacio, isang pangkaraniwang
tao, kilala bilang isang mapanganib na naninindgan sa paggamit ng
armas para makamit ang kalayaan.
Para sa mga Amerikano, ang ipakilala ang kaisipan ni Bonifacio ay
katulad na rin ng pagsira sa kanilang layunin na hikayatin ang mga
Pilipino na huwag gumamit ng armas laban sa kanila. (Teodoro
Agoncillo, History of the Filipino People, p. 160)
BAKIT SI RIZAL ANG ATING
PAMBANSANG BAYANI?
“Ang pinaka nakakahanga kay Rizal ay ang hindi na niya pag-isip sa
kanyang sarili, ang kanyang kumpletong pag-iwan sa kanyang
personal na interes para lamang isipin ang kanyang bansa.”
–Rafael Palma
Ang kanyang pagmamahal sa bansa ay alam ng lahat.

Ang katapangan ni Rizal ay makikita sa kanyang mga gawa at

hindi sa kanyang mga salita.

Hindi s’ya lumiko sa ano mang landas na kanyang tinatahak, kahit

na ang maging kapalit pa nito ay ang kanyang buhay.
Maaring hindi alam ni Rizal kung paano o kalian s’ya mamamatay
pero sinigurado n’ya kung paano siya dapat mabuhay.
Ang kanyang buhay ay alinsunod sa kanyang isinulat noon 1892:
“Nais kong maipakita sa sino man na tumatanggi sa atin ng
patriyotismo na tayo ay maaring mamatay sa ating ipinaglalaban.
Ano ang kamatayan kung tayo naman ay mamamatay para sa ating
mga mahal, para sa ating bayan at para sa bagay na ating
hinahangad” (Dalmacio Martin, The Greatness of Dr. Jose Rizal,
“The Fundamental Values Cherish by the People in Rizal’s Time”, p.
109)
Tunay nga at may mga ebidensyang nagpapakita sa mga naging
promosyon ng mga Amerikano sa pagkabayani ni Rizal, pero ang
punto, si Rizal ay matagal ng nakikita at tinatanggap na bayani ng
mga Filipino bago pa man dumating ang mga Amerikano.
Hindi natin maitatanggi na ang kanyang dedikasyon sa kanyang mga
ginawa upang mabago lamang ang lipunan na ginagalawan ng mga
Filipino.
Sa yaman ng kanyang pamilya at sa kanyang naging propesyon ay hindi
natin maitatanggi na sa tinataglay niyang ito ay maari sana s’yang
nagbuhay mayaman na lang at hindi na sana nakialam pa sa problema ng
bansa.

Pero hindi, dahil sa hindi n’ya matatawarang patriyotismo at

nasyonalismo, lumaban s’ya a imperyo ng Espanya gamit ang kanyang
mga gawa, kahit na ang naging kapalit pa nito ay ang kanyang buhay.
MGA BAYANING PILIPINO SA
KASAYSAYAN
 Jose Rizal ( Pambansang Bayani )
(June 19, 1861 - December 30, 1896)

Lumaban sa mga kastila sa pamamagitan ng kaniyang mga

nobelang Noli Me Tangere at El Filibusterismo noong panahon ng
pananakop ng Espanya sa bansa.
Marcelo H. del Pilar (August 30, 1850
– July 4, 1896)
Isang abogado, manunulat at kilala bilang “Dakilang Propagandista”.
Itinatag niya ang dyaryong tagalog noong Hulyo 1, 1882
Naglathala siya ng mga liberal at progresibong artikulo na
nagbunyag sa kalagayan ng Pilipinas.
Pumalit kay Graciano Lopez Jaena bilang patnugot ng La
Solidaridad at pinangalanan sa dyaryo na Plaridel.
 Graciano Lopez-Jaena (December
18, 1856 – January 20, 1896)
Isang rebolusyonaryong manunulat sa Pilipinas.

Isa sa kanyang mga akda ay ang Fray Botod.

Siya ay nakilala sa kanyang pahayagang La Solidaridad na

nailathala noong 1889.
Heneral Antonio Luna (October 29 1866
- 5 June 1899)
Itinuturing na isa sa pinakamatapang at pinakamagaling na heneral sa
panahon ng rebolusyonaryong Pilipino.

Isa siya sa pinakahinahangaang bayani ng Pilipinas.

May angking talino sa Agham at Medisina.

Kauna-unahan din siyang Pilipino na nakatuklas na ang dugo ng tao ay

pwedeng gawing ebidensya sa tuwing may imbestigasyon sa krimen.
Emilio Jacinto (December 15, 1875 –
April 16, 1899)
Isa siya sa mga pinakamataas na opisyal ng Rebolusyong Pilipino at
isa sa pinakamataas na opisyal ng Katipunan.
Ang naging tagapayo ni Bonifacio pagdating sa pananalapi ng
samahan.

Isinulat niya ang Kartilya ng Katipunan na siyang naging gabay ng

mga Katipunero sa paglaban sa mga Kastila.
Andres Bonifacio (November 3 1863
– May 10 1897)
Si Andres Bonifacio ang "Supremo" ng Katipunan.

Nagtatag ng ng samahang tinawag na "Kataastaasang

Kagalanggalang na Katipunan (KKK) ng mga Anak ng Bayan"
 Apolinario Mabini (July 23 1864 –
May 13 1903)
Isa sa mga kilalang naging kasapi ng La Liga Filipina.
Si Apolinario Mabini ay kilala ng kabataan at sa kasaysayan bilang
utak ng himagsikan.
Tagapayo ng mga bayani tulad ni Andres Bonifacio at Emilio
Aguinaldo.

Si Mabini ang nagtala ng unang konstitusyon sa Asya para sa

unang republika ng Pilipinas
 Emilio Aguinaldo (March 22, 1869 –
February 6, 1964)
Unang presidente ng Pilipinas.
Pinamunuan niya ang maraming pag-aalsa laban sa Espanya noong
1896.

Ang pamahalaang rebolusyonaryo ay pinalitan niya ng pamahalaang

diktatoryal noong 23 Hunyo 1898.

Ipinagtibay ang Constitución política de la República Filipina.

Siya ang namuno sa mga pag-aaklas mula 1899 hanggang 1901 laban sa
Estados Unidos
 Gregorio del Pilar (November 14,
1875 – December 2, 1899)
Kilala bilang isa sa mga pinakabatang heneral sa panahon
ng pananakop ng mga kolonyalistang Espanyol at
mananakop na mga Amerikano noong Filipino-American
war.

Mas nakilala sa labanan sa Tirad Pass noong panahon ng

pananakop ng Estados Unidos.
Melchora Aquino (6 January 1812 – 19
February 1919)

Rebolusyonaryong Pilipino na kilala bilang "Tandang Sora" dahil sa

kanyang edad.

Siya ay kilala rin bilang "Ina ng Katipunan", "Ina ng Himagsikan" at "Ina ng

Balintawak" para sa kanyang mga kontribusyon.

Siya ay 84 anyos na noong nagbigay siya ng serbisyo sa panahon ng

rebolusyon.

Siya ay itinapon sa Guam noong 1896 dahil hindi siya nagsabi ng kahit na
anong impormasyon tungkol sa mga rebolusyonaryo noong siya ay
inusisa ng mga Kastila.
Kautusan Tagapagpaganap Blng.75, serye
1993
Noong 1931 pa lamang ay ipinagdiwang na ang Araw ng Pambansang
Bayani na kumikilala sa lahat ng bayani ng Pilipinas.
Ayon sa Ref. and Research Bureau, at Legislative Research Service of
the House of Representative, walang proklomasyon o EO and
nagsasabi ng mayroong ipinoklamang pambansang bayani ang mga
Pilipino.
Ngunit mayroong mga batas na inilabas upang kilalanin ang mga
bayani at makilala ang kanilang knotribusyon sa pagbuo ng bansa.
Hindi tuwirang itinuturing na mga bayani sina Jose Rizal at Andres
Bonifacio, ngunit nagbigay ng pagkilala at pagpahalaga and mga
Pilipino.
 Paano Nga Ba Maging Bayani?
1898- dalawang taon bago ang pagpatay kar Rizal, ipinasa and dekri
(Act Blng. 345) na inilabas ni Pang. E. Aguinaldo, iniproklama ang
pagkilala sa kamatayan ni Rizal bilang pambansang araw walang
pasok, na naipasa noong Pebrero 1,1902.

Kautusan Tagapagpaganap Blgn. 75 na naipasa noong Marso 28, 1993

ni (FVR) nabuo ang Komisyon ng Pambansang Bayani.

Pamantayan:
Pamantayan:
• Dapat may konsepto ng bansa, nagtaguyod at naghirap sa kalayaan
ng bansa;

• Nabibigyan kahulugan at kontribusyon sa sistema o buhay ng

kalayaan at kaayusan ng bansa ang mga bayani; at

• May kontribusyon sa kalagyan ng buhay at kapalaran ng bansa ang

mga bayani.
Mga Pagpilian na Maging Pambansang
Bayani
1. Jose Rizal
2. Andres Bonifacio
3. Emilio Aguinaldo
4. Apolinario Mabini
5. Marcelo H. Del Pilar
6. Sultan Dipatuan Kudarat
7. Juan Luna
8. Melchora Aquino
9. Gabriela Silang
Rizal Trivia:
1. Daet,Camarines Sur – Unang Monumemto

2. Pebrero 2014 – Isang Batas inihain ni Cong. Rene Relampagos, na

nagdeklara na si Jose Rizal lamang and tanging pambansang Bayani ng
mga Pilipino.

3. Enero 1, 2017 – Ang estado ng batas na ito na hindi pa nadidinig sa

komite ng Pagrebisa ng Batas.
Kaugnay na Batas Rizal sa Lungsod ng
Malolos
Kautusan Panlungsod Bilang 87-2020 “Isang Kautusan Panglunsod na
Nagtadhana s Taunang Pag-alala at Pagdaraos ng Palatuntunan Kaugnay sa
Makasaysayang Pangyayari na may Kaugnayan kay Dr. Jose Protacio Rizal
Mercado Y, Alonzo Realonda at Paglalaan ng Pondo para sa Layuning ito”
(Akda: Kon Enrico C. Capule)
Seksyon 4: (Petsa at lugar sa Pagdaraos)
• Jun 19, 1861 – Casa Real/New City Hall
• Dec 12, 188-Casa Real/New City Hall
• Feb 22, 1889-Liham Kababaihan ng Malolos (Malolos Brgy Sto. Niño)
• Jul – Pagdating ni Rizal sa Malolos upang palaganapin and mga aral ng La
Lig Filipina (Lumang Istasyon ng PNR sa Malolos.
Mga Organisasyon Kaugnay kay Rizal:
• Order of Knights of Rizal (KOR),International Organization
• Kababaihan ni Rizal sa Malolos
• KOR Bulacan
• Women of Malolos Foundation, Inc
• Kabataan Pangarap ni Rizal (KAPARIZ)
• others
Mga Aktibdad ng Knights of Rizal
Activities:
Anniversary Liham ni Rizal sa Kadalagan ng
Malolos
THAT’S ALL. THANK YOU
GUYS!
MODULE 2 – ANG PILIPINAS SA
IKA-DANTAON SA KONTEKSTO
NI RIZAL
TOPIC OUTLINE
LAYUNIN:
ARALIN 1:

• Ekonomiya
• - sumisimbolo sa kung ano ang estado ng pamumuhay ng isang tao
• Rebolusyong Industriyal
• - Transisyunal na panahon (1760 - 1840) sa Europa at America
• - Dahil dito, nagbunsod sa mga kastila na buksan ang Pilipinas sa kalakalang
pandaigdig
ARALIN 1:

• Kalakalang Galyon
• - Monopolyong kalakalan na ipinatupad ng pamahalaang Espanyol sa
Maynila at Acapulco

• - May mga naging epekto ito sa iba't ibang bansa.

• - Nagmula ang pangalan nito sa mga malalaking barkong Galeon na
ipinapagawa sa mga Pilipino ng sapilitan ng pamahalaang espanyol
ARALIN 1:

• - 1565 nagsimula ang kalakalang gayon sa Maynila

• - Nagtagal ang daanan hanggang 1815 noong nagsimula ang pangkalayaang
digmaan ng Mexico
ARALIN 1:
• Kanal Suez
• - Artipisyal na daanan ng mga barko at iba't iba pang uri ng sasakyang
pandagat.
ARALIN 1:

• Pagbubukas ng Pilipinas sa kalakalang pandaigdig

• - Sa pagbubukas nito, namulat ang mga Pilipino sa mga kaisipang liberal
• - Napadali ang paglabas masok ng mga mangangalakal at ang sistema ng
komunikasyon sa Pilipinas.
• - Nagbukas ang Pilipinas sa kalakalang pandaigdig at nagdulot ito ng
pagbabago sa buhay ng mga Pilipino.
• - Marami ang yumaman dahil sa pagtatanim at pakikipagkalakalan.
ARALIN 1:

• Monopolyo
• - isang klase ng sistemang pangangalakak kung saan tanging nag-iisang
korporasyon ang nagtitinda ng isang produkto.
ARALIN 2:

• Sa pagtatapos ng Aralin, inaasahang malinang ang mga sumusunod na

kasanayan

• 1. Naipapaliwanag ang sistema ng edukasyon sa panahon ng mga kastila.

• 2. Nasusuri ang mga dahilan ng pagdami ng mestisong Tsino at inquilino sa
Pilipinas
ARALIN 2:

• Sa kasaysayan ng mga Pilipino bago pa dumating ang mga kastila ay may

sariling kabihasnan na.

• Bilang bansang mananakop ay naging patakaran ng Espanya ang magturo sa

mga nasasakupang mamamayan ng doktrina Kristiyana at magtatag ng mga
paaralang magtuturo nito.

• Ang mga unang paaralan ay mga paaralang parokya o pinamamahalaan ng

kura. Tinuruan ang mga bata ng relihiyon, kastila, pagsulat, pagbasa,
pagbilang, musika at paghahanap buhay
ARALIN 2:

• Ang mga paring Heswita at Dominikano ang nagtatag ng mga kolehiyo.

Tulad ng kauna-unahang kolehiyo para sa mga babae, ang kolehiyo ng Santa
Potenciana na naitatag noong 1594.

• Naitatag din ang Paaralang Normal noong 1865 para sa babae’t lalake. Dahil
sa pagdami ng mga estudyante nagtayo rin ang mga prayle ng mga Paaralang
–Bayan, sapilitan at walang bayad ang pagpasok sa mga paaralang iyan
ARALIN 2:

• Ang kauna unahang unibersidad sa Pilipinas na naitatag ay ang unibersidad

ng San Ignacio na itinatag ng mga paring Heswita noong 1589 at ang mga
prayleng Dominikano naman ay itinatag ang Colegio de Nuestra Señora del
Santisimo Rosario noong 1611 nang lumaon ay naging Colegio de Santo
Tomas sa alala ng Dominikanong si Thomas Aquainas noong 1645.

• Naging talamak na ang kalupitan ng mga prayle dahil naging bukas lamang
ang mga paaralan, kolehiyo at unibersidad sa mga mestisong kastila at pinid
ang pinto para sa mag Pilipino.
ARALIN 2:

• Pagdami ng mga Mestisong Tsino at mga Inquilino.

• Mestiso .Ang salitang mestíso (mestizo) ay tumutukoy sa mga anak ng
mag-asawang magkaiba ang lahi.
• Higit na mababà pa rin ang tingin sa kanila kumpara sa mga anak ng
parehong Espanyol o Tsino.
• Karamihan sa mga mestiso bago ang ika-19 na siglo ay mga “Mestizo de
Sangley” o mga produkto ng ugnayang Tsino at Filipino. Di tulad ng mga
mestisong Espanyol, karamihan sa mga mestisong Tsino ay madaling
nakakahalubilo sa mga katutubong Filipino.
ARALIN 2:

• Isang halimbawa si Dr. Jose Rizal na may lahing mestiso.

• Inquilino. Ang mga inquilino sa Pilipinas ang nagpapaupa o nagbebenta ng
mga lupang ibinenta sa kanila ng mga prayle.

• Sila rin ang nagsisilbing tagapamahala ng mga lupaing pagmamay ari ng mga
prayle at mayayaman.

• Ang mga inquilino sa Pilipinas ay naging halimbawa ng pagsasamantala sa

kapwa noong panahon ng mga Espanyol at Amerikano.
ARALIN 3:
• Sa pagtatapos ng Aralin, inaasahang malinang ang mga sumusunod na
kasanayan

• 1. Naipapaliwanag ang paglaganap ng ideyang liberalismo sa Europa na

umabot sa Pilipinas.

• 2. Nasusuri ang mga naging epekto sa Pilipinas ng Konstitusyong Cadiz ng

Espanya

• 3. Naisa-isa ang mga suliraning Pambayan na naranasan ng mga Pilipino.

• 4. Natatalakay ang mga reaksyon ng mga Pilipino sa mapanupil na
pamamalakad ng mga kastila
ARALIN 3:
• Paglaganap ng Ideyang Liberalismo sa Europa
• Liberalismo (Enlightenment). Isang malawak na uri ng pilosopiyang politikal
kung saan binibigyang-diin ang kahalagahan ng kalayaan at
pagkakapantay-pantay.

• Mabilis na lumaganap sa Espanya ang liberal na kaisipan. Nakilala ang mga

pampolitikong manunulat na tulad nina Voltaire, Jean-Jacques Rousseau at
John Locke na ‘di sang-ayon sa umiiral na sistemang monarkiyal
ARALIN 3:
• Ang kaisipang liberal na ito ay umusbong sa naganap na Himagsikang
Pranses. Ang mga simulain ng mga Pranses na, “Pagkakapantay-pantay,
kalayaan, at pagkakapatiran ay umabot at nakarating sa Pilipinas. Naging
inspirasyon ng mga Pilipino ang mga simulaing ito para sa kanilang mga
minimithing pagbabago o reporma.
ARALIN 3:
• Konstitusyon ng Cadiz sa Espanya
• Ang Cadiz Constitution ng 1812 ay nilikha bunga ng hangarin ng Espanya na
wakasan ang mga pang-aabusong dala ng sistemang konserbatibong umiiral
sa kanilang bansa.

• Binibigyang halaga sa nasabing konstitusyon ang mga ideyang liberal gaya

ng karapatan sa pagboto ng mga kalalakihan, pambansang soberanya,
monarkiyang konstitusyonal, kalayaan sa pamamahayag, reporma sa lupa, at
malayang kalakalan
ARALIN 3:
• Konstitusyon ng Cadiz sa Espanya
• Si Ventura Delos Reyes, isang mayamang Pilipino ang nahalal bilang
kinatawan.Hiniling niya ang mga sumusunod:

• - Pag –alis ng sapilitang paggawa

• - Pagkakapantay-pantay ng mamamayan
• - Pagtanggal ng mga monopolyo kasama ang kalakalang Galyon
• - Pagtatag ng malayang kalakalan
• - Kalayaan sa pamamahayag, paglilimbag at relihiyon
ARALIN 3:
• Konstitusyon ng Cadiz sa Espanya
• Hindi man nagtagumpay ang tangkang ipatupad ito sa Pilipinas, nagkaroon ito ng
epekto sa pamamahala ng Espanya sa Pilipinas:

• 1. Ipinatigil ang kalakalang galyon

• 2. Napalitan ang merkantilismo ng malayang kalakalan
• 3. Pagsiklab ng pag-aalsa sa Ilocos laban sa pagkansela sa pagpapatupad ng
konstitusyon sa Pilipinas noong 1815.

• 4. Paglaganap ng mga bagong kamalayang bunga ng kaliwanagan sa Europa lalo na

sa hanay ng mga Pilipinong kabilang sa panggitnang uri na nagkaroon ng
pagkakataong makapag-aral sa Europa pagsapit ng ika-19 siglo.
ARALIN 3:
• Mga Kaakibat na Suliraning Pambayan na naranasan ng mga Pilipino
• Noong huling dalawampung taon ng ika 19 na dantaon ay maraming
napagdaanang suliranin ang mga Pilipino sa kamay ng mga kastila. Ang
suluiraning iya’y nauukol sa walang katarungang pamamahala ng mga kastila
sa mga Pilipino.
ARALIN 3:
• 1. Nagkaroon ng kapangyarihan ang mga prayle at pamahalaan
• Sumibol ang natatanging anyo ng Espanyol na pamahalaan sa Pilipinas,
ang"Pamahalaan ng mga prayle" o frailocracia

• Katiwalian ng mga Gobernador Heneral.

• Nalimitahan ang kalayaan ng mga Pilipino sa pamamahayag, pagpili ng
relihiyon at iba pa.
.
ARALIN 3:
• 2. Diskriminasyon at Usaping Pang agraryo.
• Mga Indio
• Mga kababaihan
• Pag –aari ng mga lupang pansakahan/Hacienda
ARALIN 3:
• 3. Pagmamalupit ng mga Kastila sa mga Pilipino.
• Guardia sibil (Konstabularyo).
ARALIN 3:
• 4. Ang litigasyon
• Pandaraya sa hukuman
• Pagsasakdal ng mga inosente
• Pag ikot ng pera
• Mabagal na pagproseso
• Ang pagkakasangkot sa isang kaso ay isang "Kalamidad"
ARALIN 3:
• 5. Ang pagbabawal sa pagtitipon ng mga Pilipino
• Ang lumalaban sa pamahalaan ay pinarurusahan.
ARALIN 3:
• Reaksiyon ng mga Pilipino sa Mapanupil na Pamamalakad ng mga Kastila:
• Maganda ang hangarin ng Hari ng Espanya hinggil sa pagsubaybay sa
Pilipinas ngunit malayo ito sa Espanya kaya nagkaroon ng pagkakataon ang
mga opisyal ng pamahalaan, at mga prayle na mang abuso sa mga Pilipino.
ARALIN 3:
• Sa kabuuan, ang ginawa ng mga Pilipino ay:
• Pagtakas (Escape). Napilitan ang ibang mga Pilipino na iwan ang kanilang
nakalakhang tahanan at magpakalayo tungo sa lugar na hindi abot ng
kapangyarihan ng mga Espanyol.

• Pagtanggap (Acceptance). Napilitang tanggapin ng mga katutubong Pilipino

ang lahat ng mga batas at alituntunin na ipinatutupad ng mga ito.

• Tinanggap rin nila ang sapilitang paggawa, na kilala sa tawag na polo y

servicio, kahit nangangahulugan iyon ng pagkawalay sa kanilang pamilya.
ARALIN 3:
• Paglaban (Resistance). Noong mamulat ang mga katutubong Pilipino sa
masamang sistema ng pagpapalakad ng mga Espanyol sa Pilipinas,
nagkaroon sila ng lakas ng loob na kalabanin ang mga ito. Nagsagawa sila ng
mga rebolusyon, walang takot nilang hinarap ang mga Espanyol kahit alam
nilang wala silang laban dito dahil sa mga makabagong kagamitang
pandigma na gamit nila.
ARALIN 4:

• Sa pagtatapos ng Aralin, inaasahang malinang ang mga sumusunod na

kasanayan

• 1. Natatalakay ang pagdating ng kaisipang liberal sa bansa.

• 2. Naipapaliwanag ang mga pangyayaring nagbigay daan sa paglinang
damdaming nasyonalismo.

• 3. Nasusuri ang mga epekto ng patakarang kolonyal sa pag usbong ng

nasyonalismo.
ARALIN 4:

• Nasyonalismo - ito ang katawagan sa maalab na pagmamahal at pag-aalaga

sa lupaing sinilangan at pagkakaroon ng adhikain para sa Inang Bayan.
ARALIN 4:

•Mga Salik na nakapagpausbong ng damdaming Nasyonalismo:

1. Pagbubukas ng Pilipinas sa Pandaigdigang Kalakalan.
2. Pagkakaroon ng pang-gitnang uri ng lipunan.
3. Pagsibol ng kaisipang liberal sa Pilipinas.
4. Kilusang Sekularisasyon:
5. Si Gobernador Carlos Maria Dela Torre:
6. Ang pag aalsa sa Cavite noong 1872
ARALIN 4:

1. Pagbubukas ng Pilipinas sa Pandaigdigang Kalakalan.

• Isang dikri noong 1789 ang bahagyang nagbukas sa Maynila sa
kalakalang Pandaigdig bilang pagbibigay pahintulot sa Campania Real de
Pilipinas.
• Pinabuti ang teknolohiyang pansakahan at dumami ang ani at mga
produkto.
ARALIN 4:

2. Pagkakaroon ng pang-gitnang uri ng lipunan.

• Tinatawag sila bilang “Class Media” yumaman sila dahil sa pag unlad
ng komersiyo at Agrikultura
• Sila ang bumubuo sa antas Principalia sa lipunan.
ARALIN 4:

3. Pagsibol ng kaisipang liberal sa Pilipinas.

• Dala ng Espanyol ang mga kaisipang liberal na ito buhat sa Europa.
• Ang ganitong kaisipan, bagamat hindi tuwirang ipinalaganap ay tumimo
sa isipan ng mga katutubong Pilipino.
ARALIN 4:

4. Kilusang Sekularisasyon:
• Ang kilusang sekularisasyon ay itinatag upang ipagtanggol ang karapatan
ng mga paring sekular sa mga parokya.
• Mayroon dalawang uri ng paring katoliko sa ating bansa noon. Ang
regular at ang sekular
ARALIN 4:

5. Si Gobernador Carlos Maria Dela Torre:

• Naniniwala siya sa liberalismo at ipinamalas niya ito sa pamamagitan ng
mga patakaran at mahusay na pakikitungo sa mga Pilipino.
6. Ang pag aalsa sa Cavite noong 1872
• Noong panahon ng pamamahala ni Gobernador Rafael Izquierdo naging
mahigpit at nagdulot ng pahihirap sa mga Pilipino ang kanyang mga
kautusan.
ARALIN 4:

7. Pagbitay sa tatlong paring martir

• Ang pagbitay sa tatlong Pilipinong pari na sina Padre Mariano Gomez,
Padre Jose Burgos at Padre Jacinto Zamora sa pamamagitan ng garrote ay
isa sa pinakamahalagang salik sa pagbubuklod sa damdamin ng mga
Pilipino.
ARALIN 5:

• Ang Pagkilos ng mga Ilustrados at Ang Kilusang Propaganda

• Sa pagtatapos ng Aralin, inaasahang malinang ang mga sumusunod na
kasanayan
• 1. Nakapagtatalakay sa mga pagkilos na ginawa ng mga illustrados upang
ipagtanggol ang ating bayan.
• 2. Nakapagbibigay ng mga nagawa at ibinunga ng kilusang propaganda
• 3. Naihahambing at makapagpapaliwanag ng mga layunin ng kilusang
Propaganda at La Liga Filipina.
ARALIN 5:

• Ang Kilusang Propaganda

• Isang kilusan na itinatag sa Espanya noong 1872 hanggang 1892 na
naglalayon na humingi sa pamahalaang Espanya ng reporma sa
mapayapang pamamaraan. Nakilala sina Jose Rizal, Graciano Lopez
Jaena at Marcelo H. del Pilar bilang mga pangunahing propagandista.
ARALIN 5:

• Mga Layunin ng Kilusang Propaganda

1. Magkaroon ng pantay-pantay na pagtingin sa mga Pilipino at Espanyol sa
harap ng batas.
2. Gawing lalawigan o bahagi ng bansang Espanya ang Pilipinas.
3. Magkaroon ng kinatawan ang Pilipinas sa Kortes ng Espanya.
4. Sekularisasyon ng mga pari o parokya sa Pilipinas.
5. Pagkalooban ang mga Pilipino ng kalayaan sa pagsasalita, pamamahayag,
pagpupulong at paghaharap ng mga karaingan laban sa mga pang-aabuso.
6. Bigyan ng pantay na karapatan ang mga Pilipino na maipagtanggol ang sarili sa
mga kasalanang ipinararatang sa kanila.
ARALIN 5:

• Ang mga Layunin ng La Solidaridad

1. Tumulong sa mapayapang paraan upang makamtan ang mga pagbabago
sa politika at lipunan.
2. Ilantad ang nakalulunos na kalagayan ng mga Pilipino sa bansa upang
mabigyanglunas ng Espanya.
3. Hadlangan ang masasamang impluwesiya ng nepotismo (paggamit ng
impluwensiya upang mapaunlakan ang isang kaanak) at konserbatismo
(pagiging makaluma) sa pamamalakad ng pamahalaan.
4. Itaguyod ang mga kaisipang liberal at kaunlaran ng bansa.
ARALIN 5:

• Ang mga Layunin ng La Solidaridad.

5. Ipaglaban ang mga makatuwirang mithiin ng mga Pilipino sa buhay,
demokrasiya, at pamumuhay na mapayapa at maligaya.
6. Ilantad ang mga di kanais-nais na gawi ng mga prayle at mga tiwaling
patakaran ng simbahan.
7. Sikaping himukin ang mga Pilipino tungo sa pagkakaisa
ARALIN 5:

• Dr. Jose Rizal

• Naging pangunahing propagandista at tinaguriang Pambansang Bayani ng
mga Pilipino si Dr. Jose Rizal.
• Nilayun rin niya na bumalik sa sariling bansa upang pag-isahin ang mga
Pilipino. Itinatag ni Dr. Jose Rizal ang samahang La Liga Filipina noong
July 3, 1892 sa Pilipinas bunga ng pagkabigo ng Kilusang Propaganda sa
Espanya na makamit ang mithiin nito.
ARALIN 5:

• Ang mga Layunin ng La Liga Filipina

1. Magkaroon ng pagkakaisa ang buong kapuluan para sa kapakanan ng
lahat.
2. Matugunan ang bawat kaanib sa panahon ng pangangailangan.
3. Maisagawa ang mga pagbabago o reporma sa pamahalaan.
ARALIN 5:

• Konsepto ni Rizal tungo sa pagtatag ng isang bansa

• Ang pagtatag ng isang bansang Pilipinas at ang kanyang konsepto ng
nasyonalismo ay nabuo at nag “mature: noong mga taong 1882 at 1887.
• Dito nag-ugat sa isip, puso at damdamin ni Jose Rizal ang pagmamahal,
pagmamalasakit at pag-ibig para sa isang bayan.
• Tinuruan niya ang mga tao paano isasabuhay ang nasyonalismo o
pagmamahal sa bayan, sa isip, sa salita at sa gawa.
ARALIN 5:

• Konsepto ni Rizal tungo sa pagtatag ng isang bansa

• Sa pamamagitan rin ng edukasyon ay malalaman ng mga tao na mayroon
silang sariling bansa at sa pamamagitan rin nito ay maitutuwid ang
maling turo ng mga dayuhan na ang mga Filipino ay may mababang uri at
mga mangmang at hindi isinilang upang maging alipin lamang, sa
pamamagitan ng pag-aaral ng tamang kasaysayan ay malalaman ng mga
Filipino (Indio) ang katotohanang sila ay may maganda, masaya at may
isang malayang kahapon.
ARALIN 5:

• Konsepto ni Rizal tungo sa pagtatag ng isang bansa

• Ipinaliwanang ni Jose Rizal na hindi madali ang magtatag ng isang bansa
dahil kalakip nito ang pagpapakasakit at mga paghihirap upang makamit
ang kalayaan.
• Sa kaisipan ni Jose Rizal tayo ay mga pinuno o “Leader” at ito ay
ginagawa natin, maayos man o hindi, ang pagiging pinuno ay nagbubuhat
sa ating kalooban. Ang liderato ay larawan nang pagpapakita ng pagkatao
at patuloy na dumadaloy sa iyo habang ika’y nabubuhay
FILM REVIEW – GANTO KAMI NOON,
PAANO KAYO NGAYON

Group 1 : Fernandez, Mark Bryan

Patungan, Patrick Arjan
Serrano, Ronel
Antonio, Angelo
Alejandro, Sherwin Ivan
PANIMULA
BUOD
TALAKAYAN - KULAS
TALAKAYAN - DIDING
TALAKAYAN – PADRE GIL
TALAKAYAN – DON TIBOR
TALAKAYAN – LIM
TALAKAYAN – GUARDIA SIBIL
MUNGKAHI
 Modyul III:
“Kabataan at
Rebolusyong
Pangkaisipan ni
Jose Rizal”
Pangkat 2
Mga Paksa:
a. Pagsilang, Pamilya at Kamusmusan
b. Kabataan at Unang Edukasyon
c. Mataas na Edukasyon
d. Paghahambing sa Pamamaraan ng Pagtuturo sa Ateneo at
Santo Tomas
e. Pagsibol ng Pag-ibig: Si Rizal Bilang Isang Dakilang
Mangingibig
Aralin I : “Pagsilang, Pamilya,
at Kamusmusan ni Rizal”
Aira A. Micayas
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang malinang ang
sumusunod na kasanayan
1. Nababatid ang ilang tala sa pagsilang at pamilya ng
bayani.
2. Nailalarawan ang kamusmusan ni Jose Rizal.
3. Natutukoy ang pinagmulan ng pangalang Jose Protacio
Rizal.
Pagsilang at Pamilya
 PAGSILAN
Dr. Jose Rizal
❖Hunyo 19, 1861 G
❖Calamba, Laguna
❖Ika-7 sa 11 anak nina Francisco Mercado
Rizal at Teodora Alonzo Realonda
❖Hunyo 22, 1861 – bininyagan ni Padre
Rufino Collantes
❖Pedro Casañas – ninong ni Rizal
P A M I L YA
Francisco Mercado Rizal (1818 – 1898)
❖Ama ng bayani
❖Mayo 11, 1818 – isinilang sa Biñan, Laguna
❖Kolehiyo ng San Jose sa Maynila
❖Latin at Pilosopiya
❖Magsasaka sa asyendang pag-aari ng mga
Dominikano
P A M I L YA
Francisco Mercado Rizal (1818 – 1898)
❖Masipag at Maraming Nagagawa
❖Bihirang magsalita
❖Malakas ang pangangatawan
❖Maayos ang pag-iisip
❖Enero 5, 1898 – namatay sa edad na 80
P A MI L YA
Teodora Alonzo Realonda (1826 - 1911)
❖Ina ng bayani
❖Nobyembre 8, 1826 – isinilang sa Maynila
❖Kolehiyo ng Santa Rosa
❖Kahanga-hangang babae at mabini kung kumilos
❖May talino sa panitikan at negosyo
❖Katatagan kagaya ng isang babaeng Sparta
❖Agosto 16, 1911 – namatay sa Maynila sa
edad na 85
 MGA KAP
ATID

Saturnina (1850 – 1913) Narcisa (1852 – 1939)

Panciano (1851 – 1930)
“Neneng” “Sisa”
 MGA KAP
ATID

Maria (1859 – 1945)

Olimpia (1855 – 1887) Lucia (1857 – 1919)
“Biang”
 MGA KAP
ATID

Jose (1861 – 1896) Concepcion (1862 – 1865) Josefa (1865 – 1945)

“Pepe” “Concha” “Panggoy”
 MGA KAP
ATID

Trinidad (1868 – 1951) Soledad (1870 – 1929)

“Trining” “Choleng”
Ang Pangalan ng Bayani
Dr. Jose Protacio Rizal Mercado Y Alonzo Realonda
•Jose – bigyang-karangalan si San Jose na isinilang noong ika-19 ng Marso
•Protacio – galing sa kalendaryo; ang isinilang sa ika-19 ng hunyo ay may
katumbas na pangalan sa kalendaryong katoliko na Grevacio Y Protacio at
Sta. Julian Falconeri
•Mercado – galing sa ninuno ng kanyang ama na si Domingo Lamco
Dr. Jose Protacio Rizal Mercado Y Alonzo Realonda
•Rizal – Napili ni Don Franciso na idikit sa kanilang pangalan alinsunod sa
kautusan ni Gob. Narciso Claveria noong Nobyembre 21, 1849. Nakasaad sa
kautasang ito na ang mga Pilipinong walang apelyido ay maglalagay at
magdadag sa kanilang pangalan.
– “Ricial” – Luntiang Bukirin
•Realonda – apelyidong ginamit ng kanyang ina na galing sa kanyang ninang
•Alonzo – matangdang apelyido ng pamilya ng kanyang ina
Aralin II: Kabataan at Edukasyon

Renalyn A. Abling
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang malinang ang sumusunod na
kasanayan
1. Nailalarawan ang naging kabataan ni Rizal.
2. Natutunghayan ang mga bagay na nagmulat kay Rizal.
3. Nababatid kung saang paaralan natamo ni Rizal ang kanyang
karunungan.
❖ Ang unang naging guro ni Jose ay ang kanyang
ina.
❖ Si Dr. Jose Rizal ay naturuan ni Donya Teodora
magbasa ng aklat na “Amigo de los Niños”
(kaibigan ng mga bata).
❖ Sa edad na tatlo natutuhan ni Rizal ang abakada.
❖ Sa edad na tatlo namatay ang kanyang kapatid na
si Concha.
❖ Sa edad na lima ay nabasa niya ang banal na
kasulatan sa kanilang tahanan.
❖ Noong siya ay pitong taong gulang kanyang
naisulat ang isang dula na itinanghal sa pista
ng bayan.
❖ Binili ng gobernadorcillo ng Paete, Laguna
ang manuskrito sa halagang dalawang piso.
❖ Sa edad na walo ay naisulat niya ang tulang
tagalog na “Sa aking mga Kabata”
 Unang Guro Ni Rizal
❖ Ang una ay si Maestro Celestino.
❖ Ang pangalawa ay si Maestro Lucas Padua.
❖ Ang huli ay isang matandang lalaki na si Leon Monroy, naging guro ni
Rizal sa Latin.
Maestro Celestino Maestro Lucas Padua Leon Monroy
 Pagpunta sa Biñan
❖ Noong 1870 ng Hunyo ay hinatid ni Paciano si Rizal sa Biñan.
❖ Ang magkapatid ay sumakay ng Karomata, at narating ang Biñan pagkaraan
ng isa’t kalahating oras.
❖ Ang guro ni Dr. Jose Rizal sa Biñan ay si Maestro Justiano Aquino Cruz.
❖ Ang anak nito ay kaklase ni Rizal na si Pedro.
❖ Pinagkatuwaan ni Pedro si Jose kaya naman hinamon niya ito ng suntukan.
Karomata
❖ Nagsuntukan ang dalawang bata sa silid-aralan na ikinatuwa ng kanilang
mga kaklase.
❖ Si Jose ay tinuruan ng kanyang Tiyo Manuel ng sining sa pakikipaglaban.
❖ Natalo si Pedro at naging sikat siya sa kanyang mga kaklase.
❖ Si Andres Salandanan ang isa pang humamon kay Rizal ng bunong braso.
❖ Dahil mahina ang braso ni Rizal, natalo si Rizal at nang mag-away ay
muntik nang mabasag ang kanyang ulo sa bangketa.
❖ Nag-aral si Rizal ng pagpipinta kay Matandang Juancho kasama ang
kaniyang kaeskuwelang si Jose Guevarra.
❖ Sa mga araling pang-akademiko, tinalo ni Jose ang lahat ng mga kaklaseng
taga-Biñan.
❖ Naunahan niya ang lahat sa Espanyol, Latin, at iba pang asignatura.
❖ Nakabisado ni Jose and multiplication table.
❖ “Kahit mabait na bata ang reputasyon ko, bibihira ang araw na hindi ako
nabibigyan ng lima o anim na palo ng aking guro.”
❖ Bago mag-pasko noong 1870, nakatanggap si Jose ng liham mula sa kapatid
niyang si Saturnina.
❖ Nagdasal siya sa simbahan, nangolekta ng mga bato sa ilog bilang alaala, at
nagpaalam sa kanyang guro at mga kaklase.
❖ Noong Disyembre 7, 1871 ng hapon (araw ng sabado), umalis siya ng Biñan.
❖ Pagkatapos ng isa’t kalahating taong pag-aaral sa bayang iyon.
❖ Sakay ng Barkong Talim na naghatid sa kaniya sa Calamba.
Si Rizal sa Mataas na Edukasyon
sa Ateneo de Municipal at
Unibersidad de Santo Tomas

Vince Joseph
 Ateneo de
Municipal

Escuela Municipal de Ateneo de Municipal

Ateneo de Manila
Manila (1865)
(1900s)
(1859) - Eskwelahan ng
- Pribadong
- Eskwelahan ng Pampublikong
Eskwelahan
Pampublikong Primaya Sekondarya
❖ Ang eskwelahan ay unang itinayo sa loob ng Intramuros,
Manila bago pa itayo sa Lungsod ng Quezon. Dahil ang
orihinal na eskwelahan na ito ay nasunog noong 1932 at
muling inayos, at nasirang muli noong ikalawang
pandaigdigang digmaan.

❖ Noong 1872 sa edad na labing-isa, pumasok si Rizal sa

Ateneo de Municipal upang kumuha ng edukasyong
sekondarya.

❖ Hindi siya natanggap noong una dahil nahuli siya sa

pagpapatala at napakaliit niya para sa kanyang gulang.
Tinulungan siya ni Ginoong Manuel Xeres at siya ay
nagsimula nang mag-aral.

❖ Dito niya unang ginamit ang apelidong “Rizal”.

 Jose Rizal sa
Ateneo de Municipal
 Unang Taon
(1872-1873)
❖ Padre Jose Bech – guro ni Rizal sa unang taon.

❖ Unang buwan palang ay ipinamalas na niya ang kaniyang kakayahan, dahil dito siya ang
tinanghal na pinakamahusay sa klase at tinawag na “Emperador”.

❖ Tuwing rises, si Rizal ay pumupunta sa Colegio de Santa Isabel upang mag-aral ng kastila.

❖ Naging mahusay si Rizal sa unang taon ng eskwela, ngunit nabalot ng lungkot noong
malaman niya na nakulong ang kanyang ina, nang mapagbintangan itong nanglason sa
kanyang hipag.

❖ Nung unang bakasyon lihim na dinalaw ni Rizal ang kanyang ina, at kwinentuhan tungkol sa
kaniyang pag-aaral.
 Ikalawang Taon
(1873-1874)
❖ Dumating sa Ateneo ang ilan sa mga dating kamag-aral ni Rizal sa Biñan
upang duon mag-aral.
❖ Noong 1874, nakalaya na si Donya Teodora sa pagkakakulong.
❖ Sa taong ito naisulat ni Rizal ang kaniyang unang kastilang tula na may
pamagat na Mi Primera Inspiracion o Ang Aking Unang Salamisim, na inialay
niya sa kaarawan ng kaniyang ina.
❖ Dito rin siya nahilig sa mga pagbabasa ng nobela ng pag-ibig. Ang unang
nobelang nahiligan niya ay ang The Count of Monte Cristo ni Alexander
Dumas.
❖ Dito rin nabasa ni Rizal ang Universal History ni Cesar Cantu at Travels in the
Philippines ni Dr. Feodore Jagor, na nakatulong ng malaki sa kaniyang
pag-aaral.
 Ikatlong
Unang TaonTaon
(1874-1875)

❖ Padre Francisco de Paula Sanchez – naging guro ni Rizal

at kaniyang inilarawan bilang isang modelo ng katuwiran at
pagsisikap para sa pag-unlad ng mga mag-aaral.

❖ Romualdo de Jesus – naging guro ni Rizal sa paglililok.

❖ Humanga ang mga paring Heswita sa galing sa paglililok ni

Rizal, kaya siya ay hinigan ni Padre Lleonart ng imahe ng
Sagrado Corazon de Jesus.
 Ika-apat na Taon
(1876-1877)

❖ Ipinagpatuloy ni Rizal ang pagsulat ng

tula at naisulat niya ang Felicitacion o
Pagbati, bilang pagtugon sa kahilingan
ng kanyang kapatid na si Narcisa para
sa kanyang asawa.

❖ Sa taong ito, marami rin siyang

naisulat na tulang pangrelihiyon.
 Huling Taon
Unang Taon (1875-1876)

❖ Sa limang taon sa sekondarya si Rizal ay nag-aral ng: Pilosopiya, Physics,

Chemistry at Natural History.

❖ Padre Jose Villaclara – humikayat kay Rizal na itigil ang pagsusulat at iwanan ang
kaniyang kinaanibang grupo na Musa (Muses). Ngunit hindi ito sinunod ni Rizal.

❖ Nalinang pa ang kakayahan ni Rizal sa sining-biswal at iba pang anyo sa gabay

ng kanyang paboritong guro na si Padre Francisco.
❖ Sa kanyang pagtatapos nakamit ni Rizal ang Bachiller en
Artes noong Marso 23, 1877 at limang medalya.
❖ Ayon sa libro ni Fr. Fidel Villaruel, noong 1865 ay may
inilabas na dikreto na ang lahat ng luma at bagong
mag-aaral ng sekondarya sa Maynila ay nasa ilalim ng
kontrol ng Unibersidad ng Santo Tomas, maging ang mga
records nito ay kailangan may kopya ang unibersidad.
❖ Noong sumiklab ang Ikalawang Pandaigdigang Digmaan ang
Ateneo de Manila na nuon, ay nabomba, at lahat ng talaan
nito ay nasira kasama ang mga grado ni Rizal. Ngunit dahil
sa dikreto, may naitabing kopya ang UST Archives Library ng
mga grado ni Rizal na hanggang ngayon ay maganda pa ang
kondisyon.
❖ Karamihan sa naging grado ni Rizal sa sekondarya ay Sovre
Siliente o Excellent sa Ingles.
 Unibersidad ng Santo Tomas

“Colegio de Nuesta
“Unibersidad ng Santo
Señora del Santisimo “Colegio de Santo
Tomas”
Rosario Tomas” (1645)
(1611)
❖ Ang ikalawang pinakamatandang unibersidad na
itinatag sa Pilipinas ng mga prayleng Dominikano
noong 1611.

❖ Pinalitan ang pangalan ng unibersidad, bilang

paggunita kay Santo Tomas de Aquino, na isang
dominakanong santo at patron ng edukasyon at
teolohiya.

❖ Dahil sa atas ng Santo Papa Inocencio X, naiangat

ang antas mula kolehiyo ay naging unibersidad.

❖ Tinagurian ang UST na Pinakamatandaang

Unibersidad sa Asya na nagpapatuloy parin
hanggang ngayon.
 Jose Rizal sa
Unibersidad ng Santo
Tomas
 Rizal sa
Unang UST
Taon (1877-1882)

❖ Ang unang kursong kinuha ni Rizal sa unibersidad ay Pilosopiya y Letras, kasunod

nito ay sabay-sabay niyang kinuha ang apat na kursong Kosmolohiya, Metapisika,
Teolohiya at Kasaysayan ng Pilisopiya.

❖ Nahikayat siyang ng dating guro na bumalik sa Ateneo at doon siya ay kumuha ng

bokasyunal na Agrimensor. Nabigyan siya sa Ateneo ng Titulong Perito de
Agrimensor o Pinakamahusay na surbeyor.

❖ Nang sumunod na taon, nagpatala si Rizal sa kursong Medisina sa unibersidad, alin

sunod sa payo ng kaniyang kaibigang rektor sa Ateneo at sa pagnanais ding gamutin
ang panlalabo ng mata ng ng kanyang ina.
❖ Marami siyang kinaaniban na samahan noong nag-aaral sa pamantasan:
1. Pampanitikang Akademya sa Panitikan at Sining (kung saan siya ay naging pangulo)
2. Akademya ng mga Likas na Agham (kung saan siya ay naging kalihim)
3. Marian Congregration (kung saan siya ay naging kalihim din)

❖ Liceo Artistico-Literario de Manila – ito ay samahan ng mga mahihilig sa panitikan at sining.

Kung saan ito ay nagdadaos ng patimpalak at dito isinali ni Rizal ang kanyang tula na Ala
Jueventud Filipina o Sa Kabataang Pilipino.” Ang tulang ito ay nagustuhan ng mag hurado,
kahit na ito ay nagpapahayag na “Ang Pilipinas ay bayan ng Pilipino.” nanalo si Rizal ng
unang gantimpala at ang premyo ay isang pluming-pilak, hugis-pakpak na may lasong kulay
ginto.

❖ Bilang binata maraming nakadaupang palad si Rizal isa na dito si Leonor Rivera, nag-aaral sa
Colegio ng La Concordia at kamag-aral ng pinakabatang kapatid ni Rizal na si Soledad.

❖ Sa panahong iyon naranasan din Rizal ang umibig at mabigo.

Leonor Rivera
❖ Nagpatuloy si Rizal sa pagsali sa mga patimpalak sa Santo Tomas at halos lahat ng
ito ay kaniyang pinagwagian, isa na rito ay ang tulang El Consejo delos Dioces.
Kung saan ay nakamit niya ang unang gantimpala at premyong gintong sing-sing.
❖ Noong Disyembre 08, 1880, itinanghal ang isang tulang Junto Al Pasig ni Rizal
bilang parangalan sa Kapistahan ng Birhen Inmaculada Concepcion, na patron ng
Katedral ng Maynila sa Intramuros.
❖ Naisulat din ni Rizal ang sonatang A Filipinas sa aklat ng samahan ng mga
manlililok. Dito ipinakita ni Rizal ang pagpapahalaga niya sa bansang Pilipinas.
❖ Naitatag din ni Rizal ang Companerismo, isang samahan ng mga Pilipinong
nag-aaral sa San Tomas na naglalayon na ipagtanggol ang bawat miyembro laban
sa mga mapangutyang estudyanteng kastila.
❖ Napansin din niya ang mababang pagtingin sa mga mag-aaral na Pilipino dahil
tinatawag itong “Indio” na ang ibig sabihin ay mababang uri at mang-mang
❖ Noong matapos siya ng apat na taon sa medisina noong 1882, si Rizal ay lihim ng
lumipad ng Madrid upang duon ipagpatuloy ang pag-aaral, alinsunod sa payo ng
kanyang kapatid na sina Saturnina at Paciano.
❖ Ayon sa libro ni Fr. Fidel Villaruel, dating archivist ng University of Santo Tomas
Archives. Makikita sa kanilang records ang mga grado ni Rizal noong sya ay
nag-aaral pa ng medisina. Ilan sa mga grado niya ay Aprovado (passing-3) sa
General Pathology meron din naman siyang Sovre Siliente
(excellent-1) para sa subject niyang Therapeautics Medical Matter and Art of
Prescribing.
❖ Ayon kay Prof. Regalado Jose, kasalukuyang archivist ng UST Archives Library.
Mayroong matataas na grado si Rizal at mayroon ding hindi kataasan, pero
nakakuha siya ng anim na sovre siliente sa pamantasan, na ibig sabihin siya talaga
ay mahusay na mag-aaral at isa din si Rizal sa apat na nakatapos ng kursong
medisina sa lahat ng kaniyang kaklase.
❖ Ginamit din ni Rizal ang tunay nyang apelidong Mercado, taliwas sa paniniwalang
pinalitan niya ito ng Rizal upang makaiwas sa kanyang kapatid na si Paciano, na
nuon ay napag-iinitan ng mga kastila.
❖ May pagkakataon na Rizal ang kaniyang ginamit na apelido, at may pagkakataon
ding Mercado.
Aralin III: “Paghahambinging sa
Pamamaraan ng Pagtuturo sa
Ateneo at Santo Tomas sa
Karanasan ni Rizal”

Denver J. Antonio
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang malinang ang sumusunod na
kasanayan
1. Naipaghambing ang naging pamamaraan ng pagtuturo sa Ateneo at
Santo Tomas sa panahon ni Rizal.
2. Nababatid ang tunay na saloobin ng mga prayleng Dominikano sa
mga mag-aaral na Pilipino.
3. Nalalaman ang dahilan kung bakit ninais ni Rizal mag–aral sa ibang
bansa.
Ang pag-aaral sa Ateneo
❖ Ang Ateneo ay pinamamahalaan ng mga Heswita.
❖ May dalawang pangkat ng mga mag-aaral sa Ateneo:
1. Imperyong Romano
2. Imperyong Kartigyano
❖ Si Rizal ay napabilang sa Imperyong Karyigyano ngunit hindi naglaon
ay napabilang sa Imperyong Romano.
❖ Padre de Paula Sanchez, isa sa mga naging guro ni Rizal.
❖ Nalinang ang kanyang kakayahan sa literatura at panitikan.
❖ Sa limang taon niyang pag-aaral sa Ateneo ay nagkamit si Rizal ng
maraming parangal at nagtamo ng pinakamataas na marka.
❖ Sa udyok ng kanyang kapatid ay nagtuloy pa ito na mag-aral at
pumunta ng Maynila.
Ang pag-aaral sa Pamantasan ng Santo
Tomas
❖ Sa panahon na nag-aral si Rizal sa Santo Tomas mga paring Domikano
ang mga namumuno dito.
❖ Unang taon palang ay nakaranas na siyang pagmalupitan ng mga
opisyal dito.
❖ Hinagupit siya ng buntot pagui ng isang Guwardiya Sibil.
❖ Nag-aaral ng medisina.
❖ Aktibo sa mga gawaing pang-estudyante, madalas din siyang maging
kampyon sa mga pagligsahan.
❖ Siya ay kinaiingitan ng mga Kastilang estudyante.
❖ Comapañerismo, isang samahan na binuo ni Rizal.
❖ Si Rizal ang naging Pangulo at si Galaciano Apacible ang kalihim.
❖ Hindi pantay at mababa ang tingin sa mga estudyanteng Pilipino sa
Santo Tomas.
❖ Luma na ang pamamaraan at kagamitan sa Santo Tomas.

❖ Ang mga gamit para sa laboratoryo ay nakatago lamang.

❖ Bulok ang sistema sa Santo Tomas.

❖ Hindi naging ganoon kaganda ang kanyang grado dito kung

ihahambing sa Ateneo.

❖ Iniwan ni Rizal ang Pilipinas dahil sa mga panget na karanasan sa

Santo Tomas.
Malaki ang naging ambag ng dalawang paaralan na iyon kay Rizal. Ngunit
iba ang naging impluwensiya ng Pamantasan ng Santo Tomas sapagkat dahil
sa mga panget na karanasan na kanyang nakita at naranasan dito, umusbong
ang diwang nasyonalismo ni Rizal.
Aralin IV : “Pagsibol ng
Pag-ibig: Si Rizal bilang
isang dakilang
mangingibig"

Aicie Q. Acibar
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang malinang ang sumusunod na
kasanayan
1. Naisa- isa ang mga babaeng nakadaupang palad niya.
2. Nabibigyang puna ang naging pamamaraan ni Rizal sa pagtatangi ng
babae.
3. Nakikilala kung sino ang tunay niyang iniibig
Dr. Jose Rizal
Julia Celeste Smith
❖ Si Julia ang puppy love ni Dr. Rizal.
❖ Nakilala niya si Julia noong isang araw
ng Abril 1877 habang nasa
dalampasigan ng ilog ng Dampit, Los
Baños, Laguna.
❖ Narinig niya na tinawag ang dilag ng
kanyang lola sa pangalang Julia kaya’t
kanyang nalaman ang pangalan nito.
Segunda Katigbak
• Si Segunda ang unang pag-ibig ni Rizal.
• Siya ay labing apat na taong gulang na dalagita
na kapatid ng kaklase ni Rizal na si Mariano.
• Kolehiyo ng La Concordia ang kanyang
paaralang pinasukan
• Nagkita ang dalawa sa Trozo, Manila kung
saan binisita ni Rizal ang kanyang lola na
nakatira mismo sa nasabing lugar. May mga
nagsasabi rin na nagkita sila sa Lipa, Batangas
kung saan nanggaling ang pamilya Katigbak.
Leonor Valenzuela
• Si Leonor na kilala sa palayaw na “Orang”.
• Siya ay katorse anyos at si Rizal ay labing
walong taon magkapitbahay ang dalawa sa
Intramuros nang minsang mag-aral ito sa
Unibersidad ng Santo Tomas.
• Matangkad ang dalaga, at tiga-Pagsanjan,
Laguna.
• Madalas din ang pagsusulat ni Rizal ng liham
pag-ibig sa dalaga sa pamamagitan ng paggamit
tintang hindi nakikita.
• May espesyal na pagtingin ang batang Rizal kay
Orang, subalit maaaring hindi parehas ang
nararamdaman nila para sa isa’t isa.
Leonor Rivera
❖ Si Leonor ay anak ng kanyang amain na si
Antonio Rivera na siyang pinsan ng kanyang
amang si Francisco.
❖ Nagkakilala ang dalawa noong 13 taong
gulang pa lamang si Leonor.
❖ Siya ang inspirasyon ni Rizal sa paglikha ng
karakter na si Maria Clara sa Noli Me Tangere
at El Filibusterismo.
❖ Sa unang taon ay patuloy ang sulatan ng
dalawa. Gumamit ng sagisag na Taimis si
Leonor sa kanilang sulatan.
❖ Tutol ang ina ni Leonor sa pagiibigan nila ,
ipinakasal si Leonor sa isang Ingles na
inihinyero na si Henry Charles Kipping.
Consuelo Ortiga Y Rey
❖ Si Consuelo ay sinasabing pinakamagandang
anak dating alkalde ng Maynila na si Don
Pablo Ortiga Y Perez.
❖ Labing walong taong gulang.
❖ Setyembre taong 1882 nang magkita ang si
rizat consuelo
❖ Maraming regalo ang inihandog niya kay
Consuelo: telang gawa sa sinamay, panyong
gawa sa pinya at tsinelas bilang paghanga sa
dalaga, napasulat pa nga ito ng tula na
pinamagatang A La Senorita C.O. y P.
O Sei- San
❖ Ang tunay na pangalan ni O sei –san ay Seiko
Usui,
❖ isang anak ng Samurai.
❖ Nagtatrabaho ang dalaga sa legasyon ng
Espanyol sa Tokyo.
❖ May kakayahang magsalita ng wikang Ingles
at Pranses ang Hapones.
❖ Sulat ni Rizal para kay Sei San:
“Sa iyo ay inialay ko ang mga huling bahagi
ng aking kabataan. Binuhay mo ang bawat hibla
ng aking diwa. Ikaw, na nagtataglay ng kulay,
kasawian at kagandahan ng saresa (cherry
blossoms)”.
Gertrude Beckett
❖ Si Gertrude ay isa sa anim na anak ni Charles
Beckett.
❖ Si Charles ay ang Ingles na nagmamay-ari ng
37 Chalcot Cresent, isang paupahang bahay sa
London, England kung saan namalagi noon si
Rizal noong Mayo taong 1888.
❖ Nakilala niya si Gertrude na tinawag niyang
Gettie. Hindi naglaon ay nagkagusto si Gettie
kay Pepe.
❖ Pinagluluto siya ng masasarap na pagkain at
tinutulungan niya si Rizal sa kanyang mga
gawang sining. Kabilang dito ay ang
Prometheus Bound, The Triumph of Science
over Death at The Triumph of Death over Life.
Suzane Jacoby
❖ Si Suzane ay ang pamangkin ng may- ari ng
paupahang bahay na tinirhan ni Rizal sa
Brussels noong Pebrero taong 1890.
❖ Nilisan ni Rizal ang Brussels nagpunta ng
Madrid. Ganun pa man inialay ang kanyang
mga akdang Filipinas Dentro de Cien Anos
(Ang Pilipinas sa Loob ng Isang Siglo) at ang
Sobre de la Indolencia de los Filipinos (Ang
Katamaran ng mga Pilipino) sa dalaga.
Nellie Boustead
❖ Si Nellie ay may dugong Pinoy.
❖ Ang kanyang ina ay Pilipina samantalang ang
kanyang ama ay isang nag nagngangalang
Eduardo Boustead, isang negosyante
❖ Manliligaw niya si Antonio, kapatid ng kilalang
pintor na si Juan Luna.
❖ Tumira si Rizal sa Villa Eliada sa Biarritz,
French Riviera noong Pebrero 1891 kung saan
nakatira ang mga Boustead.
❖ Nakita din Rizal kay Nelly ang isang ugali ng
Pilipina, bagamat siya’y hindi lumaki sa
Pilipinas. At mula dito ay nagkaroon sila ng
maigting na pagtitinginan

❖
Pastora Necesario
❖ Kilala siya sa tawag na Torak.
❖ Si pastora ay isang tagahabi ng Dapitan.
❖ Naging magkaibigan ang dalawa noong
nakatira si Rizal sa Dapitan.
❖ Naging malapit ang loob nila sa isa’t-isa dahil
sa madalas na pagkikita
❖ Niregaluhan siya ni Rizal ng estatwang luwad
at ginawan ng mga tula sa wikang Kastila.
Josephine Bracken
❖ Si Josephine ang maituturing na legal na asawa
ni Rizal.
❖ Ang kanyang mga magulang ay parehong Irish,
ngunit siya ay isinilang sa Hong Kong. Dulce
extranjera ang bansag ni Pepe sa kanya.
❖ Noon ay 18 anyos lamang si Josephine,
naglayag papuntang Dapitan upang samahan
ang kanyang ama- amahan na si George Taufer
na magpatingin ng mata kay Rizal. Nabighani si
Pepe sa alindog ng dalaga. Hindi nagtagal ay
nagkamabutihan ang dalawa at namuhay sa
Dapitan bilang mag-asawa.
❖ Dahil si Josephine ay alaga ng mga Prayleng
dominikano hindi boto ang mga kapatid na
babae ni Rizal sa kanya para sa kanila ay espiya
siya. Gayunpaman, hindi natinag ang relasyon
ng dalawa. Nang makabalik si Josephine sa
Dapitan mula sa pamamalagi niya sa pamilya
Rizal sa Maynila, inareglo ni Pepe ang ang
kanilang pagpapakasal.
❖ Nagkaroon ng anak si Pepe kay Bracken, subalit
patay ang bata pagkasilang,pinangalan ni Rizal
ang kanyang anak na ito bilang Francisco.
❖ Pagkamatay ni Rizal si Josephine ay sumapi sa
katipunan at namundok.
 Thank You for listening! ☺
Group 2 Members:
Abling, Renalyn A. Inocencio, Vince Joseph L.
Acibar, Aicie Q. Micayas, Aira A.
Antonio, Denver J.
Si Rizal at Ang Daigidig
Module IV
Sa pagtatapos ng Aralin, inaasahang malinang ang mga
sumusunod na kasanayan
✣ Nailalarawan ang mga nagawa ng ilang kilusang kung
saan naging kaanib si Dr. Rizal sa kanyang pananatili sa
Ibang Bayan.
✣ Naiisa-isa ang mga magagandang ugaling Pilipino na
naisabuhay ni Dr. Rizal at iba pang Pilipino nagtungo din
sa Europa upang maka-pagaral.
✣ Nakapag-bibigay puna sa naging desisyon ni Dr. Rizal na
pagbalik sa Inang-Bayan sa kabila ng panganib sa
kanyang buhay.
3
 Mayo 1, 1882

-umalis ng Calamba dala ang

halagang 356.00,
nakarating sa Maynila pagkaraan
ng 10 oras ng paglalakbay.
 Si Rizal sa Singapore

Siya ay dumating sa Singapore

noong
Mayo 3, 1882
(Hotel de la Paz)
 Si Rizal sa Singapore

Mga lugar na kanyang pinasyalan:

BOTANICAL GARDEN
BUDDHIST TEMPLE
ISTATWA NI SIR STANFORD
RAFFLES
 Si Rizal sa Barcelona, Spain

“El Amor Patrio”

Isang talumpati na nagsasaad ng
Nasyonalismo. Ibinigay niya ang
akdang ito kay Basilio Teodoro
Roman.
 Si Rizal sa Madrid, Spain
Nobyembre 1882- Siya ay nagpatuloy ng
Kanyang pag-aaral sa Universidad
Central de Madrid kung saan siya ay
kumuha ng Medicina, Pilosopiya Y letra
 Si Rizal sa Madrid, Spain

Nakilala niya si Consulo Ortiga Y Perez

-di nagtagal ang kanilang pagtitinginan dahil hindi pa
napuputol ang kanilang ugnayan ni Leonor Rivera
 Si Rizal sa Madrid, Spain
-Isinulat din niya sa Madrid ang
“Kay Binibining C.O at R”
-Isinulat din niya sa Madrid ang unang
kabanat ng Noli Me Tangre
Si Rizal sa Paris, France
Sa edad na 24 siya ay
pumunta sa Paris upang
makapagdalubhasa sa
Optamolohiya.
 Si Rizal sa Paris, France
Siya ay nagsanay sa klinika ni
Dr.Loius de Weckert isang
kilalang Optamologist, sa loob ng
5 buwan
 Si Rizal sa Berlin, Germany
Pebrero 1886 siya ay nagtrabaho sa
University Eye Hospital ng
Heidelberg upang makapagsanay ng
kanyang kaalaman sa Optamolohiya.
 Si Rizal sa Berlin, Germany

Isinulat niya ang tula na “Para sa

mga bulaklak ng Heidelberg” na
pinapakita ang paghanga niya sa
napakagandang pook.
Mga Layunin at Karanasan ni Jose Rizal sa Unang
Paglalakbay sa Daigdig..

Mga Layunin at Karanasan ni Dr. Jose

Rizal sa Unang Paglalakbay
Sa pagtatapos ni Rizal sa kaniyang ika-apat na taon ng
pag-aaral ng medisina sa UST si Rizal ay nagbalak na
tumungo ng Espanya para dito magpatuloy ng pag-aaral. Ang
lihim na misyon ay ang masusing pag-aaral sa buhay at
kultura, wika at kaugalian, industriya at komersyo, nang sa
ganoon ay maihanda na niya ang sarili sa dakilang misyon ng
pagpapalayo sa mga kababayang inaapi ng Espanya.

Lihim na pag-alis

• Paciano
• Mariano Rivera
• Jose Mercado
 Singapore
Makalipas ang limang-araw na paglalakbay, nakarating ang
Salvadora sa Singapore noong May 9, 1882. Tumuloy si RIZAL sa
Hotel de La Paz sa dalawang araw na sandaling pamamalagi niya sa
Singapore.
Sa singapore, sumakay si RIZAL sa Djemnah, isang bapor ng
Pranses na naglalayag patungong Europa.
 Isang linggo matapos na siya ay umalis sa Singapore,
dumating ang bapor sa Point de Galle. Si RIZAL, kasama ang
iba pang pasahero ay pumunta sa dalampasigan para
magliwaliw.

Ng umaga ng MAYO 18, ang bapor ay dumaong sa Colombo,

Ceylon.
 Buhat sa Colombo, ang bapor ay tumawid sa
Karagatang India patungong Cafe Guardafui sa
Africa.
Sa Aden, si Rizal ay nakaranas ng matinding
init. Napag-alaman niyang higit itong mainit kaysa
sa pinakamamahal niyang Pilipinas.
 Noong ika-2 ng Hunyo, dumating siya sa
lungsod ng Suez. Ang Dagat na Pulang
hanggahan ng Suez Canal. Ang napakagandang
liwanag ng buwan sa marangal na lungsod na ito
ay nagpapaalala sa kaniya ng kaniyang pamilya at
ng Calamba.
 Naples at Marseilles
Noong ika-11 ng Hunyo, narating ni Rizal ang Naples.
Nang gabi ng ika-12 ng Hunyo ang barko ay dumaong sa Puerto ng
Pranses sa Marseilles. Pinuntahan niya ang tanyag na lugar sa lungsod,
lalung lalo na ang Chateau d’If.

Tumigil siya ng tatlong araw sa Marseilles, nagpapakasaya sa bawat

araw ng kaniyang bakasyon.
 BARCELONA
Sa Marseilles, sumakay si Rizal ng tren papuntang Espanya.
Tumawid siya sa Pyrenees at tumigil ng isang araw hanggang bayan
ng Port Bou. Nakarating siya noong Hunyo 15, 1882.
 Nasiyahan siya sa pamamasyal sa kahabaan ng Las Ramblas,
ang tanyag na kalye ng Barcelona.

Ang mga Pilipino sa Barcelona, ang ilan sa mga ito ay kamag-aral

niya sa Ateneo, ang mga sumalubong kay Rizal, binigyan nila si Rizal
ng isang salu-salo sa kanilang paboritong restawran sa Plaza de
Cataluna.
 Madrid
Noong Nobyembre 1882, si Rizal Bukod sa puspusang
ay nagpatala sa Universidad Central de
Madrid sa dalawang kurso—medisina pag-aaral niya sa
at pilosopiya at letra. Universidad, nag-aral
parin siyang pagpinta at
paglilok sa Akademya ng
San Carlos.
 Nakatapos ng Pag-aaral sa Espanya
Noong Hunyo 21, 1884 natapos sa kursong medisina si
Rizal sa Universidad Central de Madrid. Ngunit dahil sa
hindi niya pag susumite ng kanyang thesis, at hind
pagbabayad ng karampatang halaga para sa pagtatapos ay
hindi siya nabigyan ng diploma sa kursong tinapos. Nang
sumunod na taon ay natapos din niya ang kursong
Pilosopiya sa paaralan ding iyon noong 1885.
 Naging Mason si Rizal
Sumapi si Rizal sa Masoneriya sa Masonic Lodge
Acasia sa Madrid na ang masonik na pangalan niya ay
Dimasalang, sa dalawang dahilan.
1. Dahil sa kawalan ng pag-asang mapagbago pa ang
pagmamalabis sa mga paring kastila sa Pilipinas.
2. Kailangan niya ang tulong ng mga ito sa pagtuligsa sa
mga prayle sa Pilipinas.
 Pagpupugay Kina Luna at Hidalgo
Dalawang Pilipino, sina Juan Luna at Felix
Resurrection Hidalgo ang nagwagi sa gantimpala sa
pagguhit at siya ang naanyayahang magbigay pugay sa
kanila. Ang kanbas ni Lunang Spolarium ay nanalo sa
unag gantimpala at ang kay Hidalgong Christian Virgins
Exposed to the Populance ay ikalawang gantimpala.
Juan Luna Felix Resurrection Hidalgo
 PARIs
Matapos ang maikling
panahong pag-aaral sa Universidad
ng Madrid, at isa ng manggagamot
ay nag desisyong tumungo si Rizal
sa Paris at Alemanya upang
magpakadalubhasa sa
panggagamot sa mata.
 Pumasok siyang katulong Dr. Loius De Weckert
sa kilalang manggagamot
doon, Malaki ang naitulong
niya kay Dr. Louis de Weckret
ang nangunguna ng
manggagamot sa Pransya.
 Sa Heilderberg

Noong Pebrero 8, 1886 narating niya ang Heidelberg,

makakasaysayang lungsod na Alemanya, at kilalang-kilala
ito sa makalumang Universidad at kaakit-akit na lugar.
 Si Rizal ay naglingkod sa klinika ni Dr. Javier Galezowsky
(1832-1907) kilalang mahusay na maggagamot sa mata at siya rin ay
nag aaral sa pagtuturo ni Dr. Otto Becker, isang magaling na
manggagamot sa mata na awtoridad na Alemanya.

Dr. Javier Galezowsky (1832-1907) Dr. Otto Becker

Pastor Karl ullmer
 Liepzig
Noong Agosto 14, 1886 narating niya ang Liepzig,
nakipanayam siya sa Univesidad ng Liepzig sa
kasaysayan ng pag-aaral sa kaganapang pang-tao.
 Evaristo aguirre (cawit)

Dr. Maximo Viola

 Berlin
Dr. Feodor Jagor
NOBYEMBRE 1, 1886
nang narating niya ang Berlin.
Nakipag-ugnayan sa mga
magagaling na taong agham. Sa
unang pagkakataon
nakapanayam niya si Dr.
Feodor Jagor, isang bantog na
maka-agham na Aleman,
manlalakbay at may akda ng
Ang paglalakbay sa Pilipinas.
 Noong 1886 namuhay sa kahirapan si Rizal
sa Berlin. Si Rizal ay nagutom , nagkasakit at
nanghinaang katawan, hindi ito naging hadlang
sa pag sulat niya ng pahina ng kaniyang nobela,
natapos niya ang Noli Me Tangere noong
Pebrero 21, 1887.
 Paglalakbay ni Rizal at Viola sa Europa

Noong Mayo 11, 1887 si

Maximo Viola
Rizal at si Viola, masayang
masaya sa paglalakbay na
lulan nag-isang tren, habang
papalayo sa Berlin.
Tutunguhin nila ang Dresden
na isa sa pinakamagandang
siyudad ng Alemanya.
 DRESDEN
Dito nakilala si Dr. Adolph
B. Meyer. At ang pagpunta sa
Dresden ay nataon sa kanilang
panlalawigang panrelihiyon,
pagdadaluhan o paglalahok ng
mga bulalak. Samantala sa
kanilang pamamasyal sa
iksibisyon, nakita nila si Dr.
Jagor. Dr. Adolph B. Meyer
 Leitmeritz, Bohemia

Mayo 13, 1887, dumating ang tren sa

estasyon ng Leitmeritz, Bohemia.
Naroon naghihintay si Prop.
Blumentritt.

Dr. Czepelak
Dr. Klutschak

Mayo 17, 1887 ng umaga nilisan nina Rizal

Fernidand Blumentritt
at Viola ang Leitmeritz lulan ng tren.
 Prague

Pagkatapos sa
Leitmeritz, dinayo nila
ang makasaysayang
siyudad ng Prague.

Copernicus
 Vienna
Noong Mayo 20, 1887, sina Rizal at Viola ay dumating sa
magandang lugar ng Vienna, kabisera ng austria-hungary. Sina
Rizal at Viola sa rekomendasyon na galing kay Blumentritt, ay
nakipagkita kay Norfenfals, isang matatag na nobelista sa
Europa noong panahong iyon. Sila ay ipinakilala sa dalawang
kaibigan ni Blumentritt na sina Masner at Nordman, mag-aaral
ng Austria.
 RHEINFALL

SWITZERLAND
Si Viola ay kinakailangan nang bumalik sa Barcelona at si Rizal
ay nagpatuloy sa kanyang paglalakbay.
 Italy

Pinuntahan niya
ang ang lugar ng
Turin, Milan, Venice
at Florence. Noong
Hunyo 27, 1887,
tinungo naman niya
ang Roma.
PAPAL ST. PETER
GUARDS CHURCH
PAGBABALIK SA
Pagkaraan ng limang taong di malilimutang paglalakbay sa
Europa, bumalik siya sa Pilipinas noong Agosto 1887 at
siya’y naging manggagamot sa Calamba. Tahimik siyang
namuhay bilang doctor sa kanyang bayan. Ngunit ang
kanyang mga kaaway na kinamumuhian ang kanyang NOLI
ay patuloy ang pag usig sa kanya at pinagbantaan pa siyang
papatayin siya
 Desisyong Umuwi sa Sariling Bayan

Dahil sa pagkakalathala ng kanyang NOLI ME TANGERE at

idinulot nitong kaguluhan sa mga prayle, binalaan si Rizal na wag
muna umuwi nina:

a. Paciano (kapatid)
b. Silvestre Ubaldo (bayaw)
c. Chengoy (Jose M. Cecilio)
 Mga Dahilan ng Pagbabalik

a. Ooperahan ang mata ng kanyang ina

b. Mapagsilbihan ang mga kababayang malaon nang inaapi ng
mga tiranong Espanyol
c. Makita ang epekto ng kanyang nobelang NOLI
d. Magtanong tanong kung bakit wala siyang nababalitaan
tungkol kay Leonor Rivera

Hunyo 29, 1887 – tumelegrama si Rizal sa kanyang ama ukol

sa kanyang pagbabalik sa Pilipinas
 Magandang Paglalakbay Patungong Maynila

Hulyo 03, 1887 – lumulan si Rizal sa barkong Djemnah ang barkong

kanyang sinasakyan ng siya’y magtungo ng Europa limang taon na
ang nakakaraan. Mayroong limangpung pasahero nito kabilang ang:

a. Apat na Ingles
b. Dalawang Aleman
c. Tatlong Tsino
d. Dalawang Hapon
e. Maraming Pranses
f. Isang Pilipino (Rizal)
Hulyo 30, 1887 – Nakarating si Rizal sa Saigon at
sumakay ng barkong Hapong patungong Maynila
MGA PANGYAYARI SA BUHAY
NI RIZAL SA MULING PAGLAYO
 Ikalawang Paglalakbay

Umalis muli si Rizal sa Pilipinas dahil:

• Ginugulo siya ng kanyang mga kaaway at;

• Sa pagaalala niya sa kanyang pamilya sa mga panganib

sa posible nilang kaharapin kung siya ay mananatili dito
 Hong Kong

• Pebrero 3, 1888 – sumakay si Rizal sa barkong Zafiro patungo ng

Hong Kong at nakarating sa Amoy, China noong Pebrero 7, 1888.

Nagdala siya ng 800 na kopya ng El Filibusterismo.

• Victoria Hotel – ang tinuluyan ni Rizal sa pagdating nya at malugod

syang binati ng kanyang kaibigan na si Jose Maria Basa at ng mga
naninirahang Pilipino doon.
 Hong Kong

• Jose Maria Basa – isang abogado na tumakas sa Marianas at

nakaranas ng terrorismo sa Espanya ng 1872.

• Jose Sainz de Veranda – dating kalihim ng Gob. Hen. Na

sumusubaybay kay Rizal
 Macau

• KIU KIANG – ito ang barkong sinakyan ni Rizal patungong

Macau noong Pebrero 18, 1888 kasama si Jose Maria Basa.
Dito niya nakita si Jose Sainz de Veranda na sumusunod sa
kaniya.

• Don Juan Francisco Lecaros – Pilipino na nakapangasawa ng

Portuguese at nag patuloy kina Rizal sa kanyang bahay
habang sila ay nasa Macau.
 Japan
• Pebrero 28, 1888 – dumating si Rizal sa Yokohama at tumigil
sa Grand Hotel.

• Mula sa Yokohama nagtungo si Rizal sa Tokyo.

• Juan Perez Caballero – kalihim ng Legasyong Espanyol sa

Tokyo na bumisita sa kanyang hotel at inanyayahan siyang
manirahan sa gusali ng legasyon.
• Sa kanyang paninirahan sa legasyon ay naging matalik niyang
kaibigan si Juan Perez Caballero.
• Sa unang araw ni Rizal sa Tokyo ay napahiya siya dahil
napagkamalan siyang Hapon na hindi marunong mag nihonggo.
• Napilitan si Rizal mag aral ng nihonggo at natutunan niya ito sa
loob ng ilang araw.
• Pinag aralan din niya ang kabuki, sining, musika, at judo/jujitsu
• Abril 13, 1888 – petsa nang umalis si Rizal sa Japan.
 Impresyon ni Rizal sa Japan

• Ang kagandahan ng bansa: kalinisan, pagiging magaang at

kasipagan ng mga Hapon.

• Magandang kasuotan at kasimplehan ng mga Haponesa.

• Kakaunti ang magnanakaw sa Tokyo

• Halos walang pulubi na makikita sa lansangan.

Seiko Usui
O-Sei-San – ang tawag sa kaniya ni
Rizal at naging kasintahan niya ito.
- Siya ay anak ng isang samurai at
walng karanasan sa Pag-ibig.
- Siya ang nagturo kay Rizal ng salitang
nihonggo.
- naging tapat siya kay Rizal at
nag-asawa lamang pagkatapos bitayin si
Rizal noong 1897
Patungo sa Estados Unidos

Sakay ng Barkong Belgic nakilala ni Rizal si Tetcho Suehiro,

isang akitibistang mamamahayag at nobelistang Hapon.
Magkasama sila mula sa Yokohama hanggang makarating
sila sa London, kung saan dito sila naghiwalay noong
Disyembre 1, 1888.
 Pagbisita ni Rizal sa Estados Unidos

Abril 26, 1888 - dumating ang Barkong Belgic sa daungan

ng lungsod ng San Francisco.
Hindi pinayagan ang mga pasahero na makababa ng barko
at sila ay kinuwarentas dahil sa takot ng mga Amerikano na
ang mga ito’y mayroong sakit na kolera.
Nakaalis si Rizal at ang mga pasahero matapos ang isang
lingo.
• Tumuloy si Rizal sa Palace Hotel sa kanyang panahon ng
pananatili sa San Francisco

• Narating ni Rizal ang New York noong Mayo 3, 1888 at

kanyang sinabi na ang lungsod ay isang napakalaking
bayan.

• Mula sa New York si Rizal ay sumakay ng barkong City

Of Rome na nagdala sa kanya patungo ng London.
 Mga Impresyon ni Rizal sa Amerika

• Ang Amerika ay isang bansang napakagaling na

kalayaan subalit ito’y para sa mga puti lamang.
• Hinangaan ang kagandahan ng bansa at ang
oppurtunidad ng mga mamamayan o dayuhan na mag
trabaho dito.
• Hindi maayos na pakikitungo sa ibang lahi
 Pagtawid sa Atlantiko

• Sakay ng barkong City Of Rome si Rizal ay ang nagsilbing

interpreter ng mga pasahero dahil sa kanyang kaalaman sa
maraming wika.

• Pinahanga ni Rizal ang kanyang mga kapwa pashero sa

kahusayan niya sa paglalaro ng Yoyo.

• Dumating si Rizal sa Liverpool, England noong Mayo 24,

1888 at nagpalipas ng gabi sa Hotel Adelphi.
 London

•Dumating si Rizal sa London ng Mayo 25, 1888

•Pansamantalang nanirahan si Rizal sa bahay ni Antonio Ma.

Regidor na isang takas na Pilipino sa Marianas noong 1872 at
nagtrabaho biang abogado sa London.

•Nakahanap si Rizal na matititrahan sa London

 London

• Ang may-ari ng nasabing bahay ay ang pamilyang Beckett na

isang organista ng Kathedral ng St. Paul.

British musesum – ang pambansang aklatan ng England na

nagtataglay ng napakarami at di karaniwang aklat. Dito
ginugol ni Rizal ang kanyang araw sa London sa pagsasaliksik
sa nabanggit na aklatan
• Noong Setyembre, 1888 binisita ni Rizal ang Paris
ngang isang lingo lamang para sa ilang gamit
pangksaysayan sa pambansang aklatan sa Paris.

• Juan Luna at Paz Pardo de Tavera – tumangap kay

Rizal sa pag bisita sa Paris.
• Noong disyembre 11, 1888, nagpunta si Rizal sa Madrid at
Barcelona.

• Itinatag ng mga Pilipino sa Barcelona ang isang makabayang

samahan na tinawag na Asosacion la solidaridad.
• Sa pamamagitan ng nagkakaisang boto, si Rizal ay nahalal na
Pangulong pandangal ng Asociacion la Solidaridad.

• Pebrero 15, 1889 – itinatag ni Graciano Lopez Jaena sa Barcelona

ang pahayagang makabayan sa may pamagat na La Solidaridad na
lumlabas tuwing ikalawa at huling linggo ng buwan at at nag
silbing pahayagan ng propaganda.
 Layunin ng La Solidaridad
• Gumawa ng mapayapang pagbabago para sa ikagagaling ng bayan.

• Ipakita ang kaawa-awang kalagayan ng kolonya nang malunasan

ito ng Espanya.
 Layunin ng La Solidaridad

• Pigilin ang msasama at makalumang lakas ng

reaskyonaryo.

• Itaguyod ang malaya at maunlad na kaisipan

• Mamuno sa mga mapayapang adhikain ng mga Pilipino.

 Pag babalik ng London

• Nagbalik si Rizal sa London noong Disyembre 24, 1888 at

nagdiwang ng pasko at bagong taon kapiling ang mag anak
na Beckett.

• Gertrude Beckett – anak na babae ng kanyang kasero sa

London at tinawag niya itong Getie. Naging malapit ang
dalawa, dahil sa pagtulong ng dalaga kay Rizal sa kanyang
gawain. Tinawag ni Getie si Rizal sa palayaw na Petie.
• Ngunit bago pa man mabuo ang
isang pag – ibig, si Rizal ay
lumayo kay Gertrude dahilan sa
kanyang mas mahalagang misyon
sa buhay.

• Marso 19, 1889 – nagpaalam si

Rizal sa pamilya Beckett at
nilisan ang London patungo ng
Paris.
 Muling paglalakbay ni Rizal sa Paris

• Marso 6, 1889 – Eksposisyong Unibersal

• Dumami ang mga turista at nagmahal ang mga hotel at
nahirapan si Rizal maghanap ng matutuluyan.
• Valentin Ventura – pansamantalang nanirahan si Rizal
hanggang nakahanap ng matutuluyan.
• Dito niya inayos ang kanyang anotasyon sa aklat ni Morga.
• Nakakuha siya ng maliit na silid kasama niya rito sina
Kapitan Justo Trinidad isang takas mula sa
pagmamalupit ng espanyol at dating gobernadorcilio at
si Jose Albert isang estudyanteng taga – Maynila.

• Bibliotheque Nationale – (pambansang aklatan)

nagpunta siya rito upang maitsek ang mga anotasyong
gagamitin niya sa aklat ni Morga.
• Naging ninong si Rizal ng pangalawang anak ni Juan Luna at Paz
Pardo de Tavera
• Nakilahok siya sa isang paligsahan ng sining ngunit hindi siya
pinalad na manalo.
• Marso 19, 1889, itinatag ni Rizal ang Samahang Kidlat.
• Sumunod ang Indios Bravos at ang Redencion de los Malayos.
• Isinulat rin niya ang Por Telepono laban kay Padre Labrador Font na
nagpasimuno sa pagbabawal ng Noli Me Tangere sa Pilipinas.
 Pagtungo sa Brussels, Belgika
• Enero 28, 1890 – nilisan ni Rizal ang Paris at nagtunggo ng
Brussels. Dahil mataas ang halaga ng pamumuhay doon at
balakid ang kasiyahan sa lugar. At doon niya pinagpatuloy
ang pagsusulat ng El Filibusterismo.
• Jose Albert – kasama ni Rizal sa pag lipat sa Brussels.
• Jose Alejandrino – nakapansin sa katipiran ni Rizal.
 Nanirahan sila sa
paupahang bahay ng
magkapatid na
Jacoby, sina Suzanne
at Marie
 • Binigyan din ng pansin ni Rizal ang ORTOGRAPIYA ng wikang
tagalog sa pamamagitan ng paggamit ng K at W at ituwid ang
Hispanikong pagsulat tulad ng arao at salacot. Dahilan dito ay sinulat
ni Rizal ang kanyang artikulong SOBRE LA NUEVA
ORTOGRAFIYA DE LA LENGUA DE TAGALA na kaniyang
inilathala sa LA SOLIDARIDAD.
• Nabalitaan ni Rizal kina Juan Luna at Valentin Ventura na ang mga
Pilipino sa Madrid ay nagugumon sa sugal. Sinulatan ni Rizal ang
mga Pilipino at sinuway nila ito ngunit nagalit ang ilan sa kanya at
tinawag siyang “Papa” imbes na “Pepe” ang kanyang tunay na
palayaw.
 Mga masasamang balita sa Brussels
• Ang sumasamang kalagayan ng mga magsasaka sa Calamba.
• Nag harap ng demanda ang mga Dominikano para alisin ang
lupang kanilang pinaguupahan kay Don Francisco Mercado-Rizal.
• Inuusig ang kapangyarihan ng kanyang mga bayaw na sina
Antonio Lopez at Silvestre Ubaldo.
• Ipinatapon sai Paciano at ang kanyang bayaw na si Manuel
Hidalgo naman ay muling ipinatapon sa Bohol
• Nararamdaman ni Rizal ang kanyang nalalapit na kamatayan.
• Nag pasyang mag balik ng Pilipinas dahil sa pag uusig sa
kaniyang pamilya.
• Ayon kay Rizal “ Mas mahalaga at lalong dakila ang
mamatay sa sariling Bayan na ipinag tatangol at ipinaglalaban
ang mithiin para sa kanya dahil baka mawala pa sa atin ang
isang pagkakataong ito na di na muling babalik.
• Ngunit pinigilan siya ng kanyang mga kaibigan na sina
Graciano Lopez Jaena, Basa, Blumentritt, at Mariano Ponce.
• Nagbago lamang ang isip ni Rizal nang matanggap niya ang sulat ni
Paciano na natalo sila sa kaso at ito ay iaapela nila sa korte supremo
ng Madrid at dito nag tunggo si Rizal uapang tignan ang kanyang
magagawa sa kaso.

• Humingi siya ng payo kay Marcelo H. Del Pilar bilang abogado ng

kanilang pamilya laban sa kasong inihain ng mga Dominikanong
Orden sa Calamba.

• Nagkaroon ng Romansa si Rizal kay Petite Suzanne Jacoby na

pamangkin ng kanyang mga kasera.
Nagkaroon ng Romansa si
Rizal kay Petite Suzanne
Jacoby na pamangkin ng
kanyang mga kasera.
Ang Partisipasyon ni
Dr. Jose Rizal sa
Kilusang Propaganda.
Ang Kilusang Propaganda

87
 Pagkakatatag ng Kilusang Propaganda

- Pagkatapos ng pagbitay kina GOMBURZA, sumidhi

ang diwang makabansa ng mga Pilipino. Naghangad
sila ng mga repormang panlipunan.

- Pangunahing layunin ng Kilusang Propaganda na

bigyan ng kalutasan ang mga kamalian sa sistemang
kolonyal ng mga Kastila sa Pilipinas.

88
 Layunin ng Kilusang Propaganda

- Pagkakapantay-pantay ng mga Pilipino at Espanyol

- Gawing lalawigan ng Espanya ang Pilipinas
- Makaroon ng kinatawan ang Pilipinas sa Cortes ng Espanya.
- Sekularisasyon ng mga parokya sa Pilipinas
- Ipagkaloob sa mga Pilipino ang karapatang pantao at
kalayaan sa pagsasalita.

89
 Kilusang Propaganda –mapayapang kampanya para sa
pagbabago ng pamamalakad sa Pilipinas

La Solidaridad - Itinatag ng mga Pilipino sa Barcelona,

Spain noong Disyembre 31, 1898

90
✣ Dr. Jose Rizal

✣ Marcelo H. del Pilar

✣ Graciano Lopez-Jaena

91
 Graciano lopez-jaena

✣ Mahusay na mananalumpati
✣ Mahusay na manunulat at orador
✣ tinaguriang “Prinsipe ng
Mananalumpating Pilipino
✣ Sumulat ng Fray Botod
✣ Patnugot ng La Solidaridad
✣ Nagtatag ng La Soladaridad
92
 Marcelo H. del pilar

✣ Isang abogado
✣ Dakilang Propagandista
✣ Gumamit ng sagisag na Plaridel
✣ Humalili bilang patnugot ng
La Soladaridad

93
 Dr. Jose Rizal
✣ Sumulat siya ng maraming
aklat, tula at mga artikulo.
✣ Nobelista ng kilusan
✣ Gumamit ng sagisag na Dimasalang
at Laong Laan
✣ Sinulat niya ang
Noli Me Tangere at
El Filibusterismo
94
95
Ang pagsulat ng Noli Me Tangere at
El Filibusterismo
97
 Noli Me Tangere

✣ Unang nobelang sinulat ni Dr. Jose Rizal

✣ Mula sa salitang latin na nangangahulugang
“Huwag mo akong saligin”
✣ “Touch me not,”sa Ingles
✣ Sinimulang isulat sa Madrid, Spain noon 1884,
ipinagpatuloy sa Paris, France at natapos sa
Berlin, Germany.

98
99
 El Filibusterismo

✣ Pangalawang nobela na sinulat ni Dr. Jose Rizal

✣ Ang El Filibusterismo ay mula sa salitang
“Filibustero” na nangangahulugang taong
kalaban ng mga prayle.
✣ Sinimulang isulat noong 1890 sa London,
England at natapos sa Brussels, Belgium noong
1891

100
 El Filibusterismo
Noli Me Tangere
- Valentin Ventura
- Maximo Viola
- May temang
- May temang PAMPOLITIKA
PANLIPUNAN
- ALAY SA TATLONG
- ALAY SA INANG PARING MARTIR
BAYAN

101
Noli Me Tangere El Filibusterismo

- Ito ay tumatalakay sa - Ito ay tumatalakay sa

pamumuhay, pag-uugali at pamamahala ng Kastila.
mga sakit ng mamamayan (sibil o simbahan)
noon.

102
103
“Bilang mga guro sa darating na
panahon, maging bahagi tayo
ng kasaysayan na nagmumulat
sa kamalayan ng bawat
kabataan patungkol sa mga
kaganapan sa ating bayan.”
- PJ

104
 Ang Matigas na
ht
Hangaring Muling
Makabalik sa Pilipinas
Upang kanyang maisakatuparan ang
balak na proyekto na magtatag ng isang
samahang Pilipino sa bansa at
makipag-ugnayan sa pamahalaang
Kastisla hinggil sa proyekto
ht niyang
magtayo ng kolonya sa Hilagang
Borneo, siya’y nagdesisyong muling
magbalik ng Pilipinas.
 Liham kay
Blumentritt
Na my petsang setyembre 22, 1891
Bago pa man siya umuwi muli
sa bansa ay sinulatan niya si
Gov. Hen. Eulogio Despujol y
Dusay ng dalawang beses
noong 1891 at 1892.
Ang una ay may petsang
Disyembre 23, 1891 na
tungkol sa kanyang
paghingi ng pahintulot na
makapanggamot sa bansa
At ang ikalawa ay upang
ipabatid sa noo’y governador
heneral ng bansa ang plano
niyang mag tayo ng isang
kolonya sa Hilagang Borneo
para sa mga Pilipino.
Talumpati sa isang pagtitipon
sa Madrid
Sinabi niya na:
Nasa pilipinas ang laban, naroon
ang mga kalaban kaya dapat na
doon tayo magsamasama upang
lumaban….
Isa pang
liham
Bukod sa dalawang mga liham ng
kanyang ipinadala kay Hen. Despujol, sa
tanggapan nito isa pang liham ang
kanyang ipindala sa tanggangapan nito
na nagsasaad na siya’y uuwi sa pilipinas
at humiling na bigyan siya ng tulong
panseguridad.
Thank you