ООУ Владо Тасевски – Скопје

  Применета Хемија

Тема: Хемиски реакции при

кои се добиваат продукти со
сунгереста структура

Ученик: Ментор:
арко Стојанов Су!ана Стојанова
 

Вовед

Хемијата е природна наука која се занимава со изучување на составот, својствата и

градбата на супстанците. Истовремено ги изучува реакциите во кои тие учествуваат и
законитостите на кои им се покоруваат хемиските процеси.
Секоја супстанца се одликува со определени својства кои ја карактеризираат и ја
прават поразлична или слична со другите супстанци. Својствата на супстанците може да
бидат физички и хемиски. о физичките својства се вбројуваат, пред се, изгледот на
супстанцата по нејзината боја, мирис, вкус, агрегатна !физичка" состојба, потоа,
температура на топење, температура на вриење, топлоспроводливост,
електроспроводливост и други својства.
Хемиските својства на една супстанца доа#аат до израз при стапување во хемиска
 реакција со друга супстанца, или со некоја друга енергетска промена на системот. $ритоа,
доа#а до хемиски промени на супстанцата, односно, таа си го менува својот идентитет,
поминувај%и во продукти кои имаат друг изглед и други својства како физички така и
хемиски.
&а протекување на една хемиска реакција потребно е да има реактант, тоа е
супстанцата која си го намалува количеството во текот на протекувањето на хемиската
 реакција и продукт или продукти на реакцијата, кои во текот на реакцијата си го
зголемуваат своето количество.
$остојат реакции кои настануваат со промена на условите, како 'то е
зголемувањето или намалувањето на температурата, без да се додаде друга супстанца или
друг реагенс. $ри ваквите реакции продуктите на хемиската реакција, се резултат на
 распа#ањето на супстанцата и сврзување на компонентите од супстанцата со кислород или
другите составни делови од воздухот.
$ри хемиските реакции може да настане делумно распа#ање на реактантите,
формирање на полимери, кои од гасовите, кои притоа се формираат, градат продукти во
форма на скелет со сунгереста структура. (окму дел од таквите хемиски реакции беа
интерес на моите истражувања кои %е ви ги прикажам во овој проект.
$рвиот експеримент претставува разложување на жива !))" тиоцијанат, при кое се
добива сунгерест продукт во форма на змија. (ој се состои од елементарна жива и сулфур.
ториот обид претставува пиролиза на амониум бихромат. $ри оваа реакција се создава
т.н. вулкан кој се состои од цврста темна зелена супстанца односно хром!)))" оксид.
(ретиот обид претставува егзотермна реакција поме#у сулфурна киселина и сахароза. $ри
оваа реакција се добива сунгерест продукт со темна боја !јаглен". $оследниот
експеримент а воедно и најинтересниот експеримент е реакција поме#у пара нитроанилин
и сулфурна киселина.
 

"кспериментален дел

#а!ло$ува%е на &ива '(() Тиоцијанат

*ва е првиот експеримент и претставува разложување на жива !))" тиоцијанат или

+!-/"0. *ваа реакција е исто така позната и како 1фараонова змија2.
&а да го изведеме овој експеримент потребно ни бе'е жива !))" тиоцијанат и азотна
киселина.
Треба да обрнеме особено внимание* на работа со $ива или $ивини соли бидеј+и се токсични,
Пред да се истурат во одводот треба да се претворат во облик на сул-иди, .сто така и а!отната
киселина е силно оксидационо средство и претставува силно коро!ивна супстанца и ја нагри!ува
ко$ата и ткаенините, Строго треба да се и!бегнува директен контакт и вди/ува%е на пареите,
3ива !))" тиоцијанат е бела супстанца која е запалива и при горење се распа#а на
елементарна жива, јаглероден диоксид, сулфур диоксид, азот како и елементарен сулфур и
 јаглерод. $ри горењето доа#а до образување на сун#ерест остаток од добиениот јаглерод и
сулфур.
&а хемизмот на реакцијата на согорување на жива !))" тиоцијанат не е можно да се
даде едноставно објаснување. Се претпоставува дека првиот чекор од реакцијата е
 разложување на супстанцата според равенката4

  2Hg(SCN)2(s) = 2HgS(s) + CS 2(g) +

C3N4(s).

 5ел од жива !))" сулфидот преминува во елементарна жива според равенката4 

HgS(s) + O2(g) = Hg(g,s) + SO 2(g) 

5одека пак 6 /7 се распа#а4 

C3N4(s) = (CN) 2(g) + N2(g) + C(s) .

5ел од образуваната елементарна жива останува заробена во јаглеродот, а другиот

дел во облик на ситно диспергирана жива се нафа%а на плочката на која се изведува
експериментот. 8аглерод дисулфидот кој се добива се пали у'те при самото формирање и
при тоа се добиваат јаглерод диоксид и сулфур диоксид4 

CS2(g) + 3O2(g) = CO2(g) + 2SO2(g),

  9о, затоа 'то овој дел од реакцијата се одвива при недоволен пристап на кислород
доа#а до образување и на елементарен сулфур4 

CS2(g) + 2O2(g) = CO2(g) + SO2(g) + S(s).

*бразувањето на голем скелет е овозможено од големата количина гасови кои се

ослободуваат при реакцијата на разложување на жива!))" тиоцијанат. 9а тој начин доа#а
до образување на 1сунгереста2 структура на во форма на змија. 
 

Пироли!а на амониум би0ромат

*вој експеримент претставува пиролиза на амониум бихромат !/+7"0: 0;<, при која

се добива продукт во форма на вулкан.
При овој експеримент треба да се внимава бидеј+и би0роматите се токсични супстанци и со нив
треба внимателно да се ракува, Оваа група соединенија се ставени и на листата на потенцијално
канцерогени супстанци, 1атоа е по$елно користе%е на гумени ракавици при работа со амониум
би0ромат,
9ајпрво во порцеланска здела се ставаат две мали лажички амониум бихромат. 9а
пламен се зажарува еден крај од метална жица и со така зажарена жица се допира купчето
амониум бихромат. Се забележуваат промените кои 'то настануваат.  една' по
допирањето на супстанцата со зажарената жица, доа#а до реакција проследена со
ослободување на гас и образување на нова цврста супстанца со темно зелена боја. (оа е
хром!)))" оксид. =еакцијата може да се претстави со хемиската равенка4 

(NH4)2Cr2O7(s) = Cr2O3(s) + N2(g) + 4H2O(g).

  о литературата овој експеримент е познат како 1вулкан2, така 'то

најспектакуларно би било кога би се изведувал во поголема порцеланска здела и кога би
се ставило пове%е амониум бихромат. Сепак, овој експеримент може да се изведе и во
епрувета, така 'то дното на епруветата би се загревало, а не би користеле метална жица.
о овој случај, по започнувањето на реакцијата, загревањето се прекинува, а дел од
добиениот продукт излегува од епруветата.
 

2арбони-икација на са0аро!а

*вој експеримент претставува карбонификација !јагленисување" на сахароза. &а да

се изведе овој експеримент потребен е обичен 'екер > сахароза и концентрирана
сулфурна киселина.
Треба да се обрне големо внимание бидеј+и концентрираната сул-урна киселина е силно
оксидационо и де0идрационо средство* и коро!ивна и токсична супстанца, Преди!викува и!гореници
на ко$ата и ја нагри!ува ткаенината,Треба да се и!бегнува директен контакт и вди/ува%е на
пареите,
$рво се става сахароза до половина во ча'а од ?@ AB. 9а сахарозата и се додаваат
околу 0@ AB концентрирана сулфурна киселина и се следат промените.
*ткако во ча'ата %е се стави киселината доа#а до постепено потемнување на
'е%ерот. Cарбонификацијата !јагленисувањето" на сахарозата се должи на силно
изразените дехидратациони својства на концентрираната сулфурна киселина. $ри
 јагленисувањето на сахарозата доа#а до ослободување на водена пареа и гасови кои се
состојат од јаглерод диоксид и сулфур диоксид. Сумарната реакцијата може да се запи'е
со равенката4

2C12H22O11(s) + 2H2SO4(l) = 23C(s) + CO 2(g) + 2SO2(g) +

24H2O(g).

о текот на јагленисувањето се создаваат гасови кои придонесуваат во

образувањето на пената од јаглерод која се издигнува од ча'ата.
=еакцијата може да се изведува и во епрувета. 9а тој начин се тро'ат значително
помалку реактанти и се создава помалку сулфур диоксид, но затоа пак, спектакуларноста е
значително намалена.
 

о литературата, овој експеримент е опи'ан, така 'то најнапред препорачуваат

сахарозата да се навлажни со неколку капки вода. 9а тој начин, кога додаваме сулфурна
киселина, доа#а до развивање на висока температура која е одговорна за започнување на
процесот на карбонификација. (оа не е точно и овој процес е можен и се одвива и без
присуство на вода. 

#аспа3а%е на пара нитроанилин со сул-урна киселина

  *ва е последниот, а и најинтересниот експеримент. &а изведување на овој

експеримент потребни се пара нитроанилин !D+D /0;0" и сулфурна киселина.
Пара нитроанилинот е високо токсична супстанца и /тетна !а природата, При работа со оваа
супстанца се препорачува да не се вди/уваат пареите,
*вој експеримент не е целосно проучен но, според 9EСE тој се состои од 6 етапи4

F.$рвата етапа е интервалот до 06@ оС. одата е главен гасовит елемент со нитроанилин
сублимиран на повисоки молекулски соодноси. 5ехидратација и сулфонација се главните
хемиски процеси, иако има и деаминација.

0.тората етапа или афрогенската етапа започнува на околу 06@ оС и е поголем интервал
од ?@ оС, кога процентот на загревање е D GHAIJ. Сулфур диоксид и водена пареа се
главните гасови при овој процес.

6.(ретата етапа, се случува во воздухот и претставува оксидативно распа#ање на

остатоците !примарниот продукт од егзотермната реакција" и дисоцијација на
 различни количини од амониум соли, кои ги има во остатокот.
 

Сунегрестиот продукт е мрежа формирана од остатоците од нитроанилинот па

затоа понекога' се нарекува и експлозивна полимеризација.
9итроанилинот се состои од два азотни атоми за сите 'ест јаглеродни. $ената 'то
се создава при оваа реакција K добра како термички изолатор, инертен на хемикалии, на
пример према концентрирани минерални киселини, алкали, органски и неоргански
 раствори и оксиденси.
 

5околку пената е изложена на пламен таа свети без да гори, оксидира и еродира
многу споро, а светлината која произлегува при горењето ведна' се гасне кога нема
пламен.
(очната структура на сунгерестиот продукт е непозната. Сиот сулфур во остатокот
и присутниот како сулфонска киселинска група е прикачен на јадрото на бензенот.

1аклучок

о овој проект беа изведени пове%е обиди и тоа разложување на жива !))" тиоцијанат,
пиролиза на амониум бихромат, карбонификација на сахароза и реакција поме#у пара
нитроанилин и сулфурна киселина. $ри сите овие експерименти се добиа продукти со
сунгереста структура.
 

Cористена литература

F.И. 5онова, С. $етровска L 8ованович, . (рајковска

1 Квалитативна аналитичка хемија – Практикум2, торо издание,
Mниверзитет Св. Cирил и Nетодиј, $NO Скопје, 0@F@.
0. PQQR4HHSTIKJTKBIJK.UTSV.KWUHKQXKY.RPRZXKY[660\